________________
પરિચ્છેદ ] ક્યા ધર્મનું તીર્થ
૨૫૦ પણ થઈ શકતી નથી, જે ધર્મ એક વખત tain contemporary Sataraps govern વિશ્વવ્યાપક બની, સર્વ કેાઈને પોતાની હુંફ ing other provinces of Saka realm આપી રહ્યો હતો તેની જ આવી દુર્દશા અને and other eminent personages of કરૂણામય થયેલી સ્થિતિ નજરે જોતાં અનેક આંસુ the time=આ શિલાલેખ પછી લિપિના ખરી પડે છે. પણ કાળદેવ હંમેશાં સર્વભક્ષી લખાણથી ભરચક છે. તેમાં તેની સ્થાપના વિશેનું ગણાય છે; તેમ જ દરેકની ચડતી પડતી હમેશાં ધાર્મિક તત્વ પણ વર્ણવેલ છે; તેમ જ દાતા થયા જ કરે એવો કુદરતી નિયમ છે. વળી સર્વ પોતે જે મહાક્ષત્રપ રાજુલની પટરાણી હતી વસ્તુ જે સર્વદા એક ને એક સ્વરૂપે જ રહ્યા તેનું નામ, તેણીના કુટુંબી સર્વ સભ્યોનાં નામો કરતી હતી તે જગતને પછી જાણવાનું જ શું ઉપરાંત, શક પ્રજાના રાજ્યવાળા અન્ય પ્રાંતના રહેત? તેમજ આ સંસાર વિચિત્ર છે એમ જે વિદ્યમાન સુબાઓ૧૭ અને તે સમયના બીજા ઉક્તિ થઈ પડી છે તેનું રહસ્ય શી રીતે સમ- પ્રખ્યાત પુરુષનાં નામે, પણ લખાયેલાં છે.” જાત ? આ પ્રમાણે વિશ્વબદ્ધ નિયમને અનુસરીને [મારૂં ટીપણુ-જ્યારે મહાક્ષત્રપની પટસમ્રાટ પ્રિયદર્શિને ઊભા કરાવેલા સિંહસ્તંભનો રાણીએ જ આ મહત્સવ પિતાના ખર્ચે ઉજવ્યો પણ ફેરફાર થયો હોવો જોઈએ કે એમ છે, તથા તે પ્રસંગે પોતાના સર્વ સગાંને બેલાઆપણે કલ્પી શકીએ છીએ. અને તેથી ડેકટર વ્યાં છે; તેમ જ જુદા જુદા પ્રાંતોના સ્વજાતિ ભગવાનલાલ ઈછત વદે છે કે, તે સ્તંભને ઊભા ક્ષત્રને પણ આમંત્ર્યા છે ત્યારે તે તે બધું કરવાને મૂળ આશય જે હશે તે લાંબા સમય એમ બતાવે છે કે તે પ્રસંગની મહત્તા તેણીના યને લીધે વિસારી દેવાયો હશે તથા શીતળા માનવા પ્રમાણે મેટી હતી. નહીં તો ભૂમક જેવા માતાની વેદીમાં તેને વણી લેવાયો હશે વિગેરે તેમણે મહાક્ષત્રપને ખાસ આમંત્રણ આપી, પ્રમુખસ્થાને વર્ણવેલી સ્થિતિ તદ્દન સત્ય જ છે.
બીરાજવાને શા માટે વિજ્ઞપ્તિ કરવામાં આવત? (2) The Kharosthi inscription વળી આ પ્રસંગ કાંઇ સામાજિક કે સાંસારિક with which the surface is completely
નહોતે જ, પણ ધાર્મિક ક્રિયાને હતો. એટલે covered associate in the religious
સાબિત થાય છે કે ક્ષહરાટ પ્રજા બહુ ધર્મmerit of the foundation, the donor
ચુસ્ત હતી.૧૮ તેઓ જેનધમાં હતા એમ આપણે herself, the Chief Queen of the great
તેમનાં ચરિત્ર આલેખનમાં પણ જણાવી ગયા Satarap Rajula, and all the members છીએ; તેમ જ સઘળા વિદ્વાનોએ પણ ભારપૂર્વક of her family, together with cer તે સ્તૂપને જૈન ધર્મનો હેવાનું જાહેર કર્યું છે.
(૧૬) જીઓ આ પરિશિટે આગળની હકીકત,
(૧૭) ભૂમકના પ્રતિનિધિ ક્ષત્રપ નહપાણ તેમ જ મહાક્ષત્રપ લીઅક અને ક્ષત્રપ પાતિક વિ, મથુરાના પ્રદેશ સિવાયના સૂબા હતા એમ આ ઉપરથી થયું ને ? (સરખાવે લીકને મથુરને ક્ષત્રપ માની લીધેલ
૩૩
હેવાનું કેટલાકનું મંતવ્ય વિગેરે કથન પૃ. ૨૩૯ ઉપર)
(૧૮) આ સર્વ વસ્તુસ્થિતિ આપણે ઉપરના ચતુર્થ પરિચ્છેદે વર્ણવી દીધી છે, તે સાધાર હતી એમ હવે સમજાશે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
