________________
= 5:::
પરિચ્છેદ ] ઇતિહાસ
૩૪૯ Sakas first occupied Bactria.The નવું ટાળું જે આવી ચડયું હતું તેમણે પણ kings of Parthia were engaged in પિતાના આગલા જાતભાઈઓ સાથે મળી જઈને quarrels with their Scythian subjects તેજ ધર્મનું અવલંબન લીધું હતું.૭૧ ફાવે તે બેકટ્રીઆમાં જ્યારે શ૮ પ્રજા પ્રથમ વસી પેલા અનિશ્ચિત નાના ટેળામાં કે પછી ફાવે તે રહી હતી, ત્યારે ઈરાનમાંના સિથિઅન્સમાં તેમનું આ બીજા મેટા ટોળામાં, શક રૂપલદત્તના પિતા ટોળું ઉમેરાયું હતું તે બતાવવા પુરતી સાબિતી હિંદમાં આવ્યા હતા અને પિતાના ખાનદાન મળી આવે છે પોતાની સિથિઅન્ય પ્રજા સાથે તેમ જ યુદ્ધ વિષયક પરાક્રમ તથા કૌશલ્ય દાખકજીયા-કંકાસ કરવામાં જ પાર્થિઆના રાજાઓ વતા ગુણોને લઇને, મહાક્ષત્રપ ભૂમકના અંતઃપુરનું મશગુલ બની રહ્યા હતા. આ પ્રમાણેને બધા ધ્યાન ખેંચી લીધું હતું. પરિણામે ભૂમકપુત્ર પ્રસંગ આપણે ઉપરમાં જે સ્થિતિ વર્ણવી રહ્યા નહપાણની કુંવરી દક્ષમિત્રાનું લગ્ન આ રૂષભદત્ત છીએ તેને લગતા જ છે એમ સમજવું. આ બીજી વેરે ગવાયું હતું. જ્યાર પછી તે રાજકીય વારનું મેટું ટોળું જે આવ્યું તે પહેલાં પચાસેક ક્ષેત્રમાં પ્રકાશિત થવા પામ્યો છે. આ પ્રમાણે વર્ષે એક નાનું ટોળું આવ્યું લાગે છે. પણ હિંદીશકના બે અથવા ત્રણ કહીએ તે પણ તેની મજબૂત સાબિતી મળતી ન હોવાથી તેની ચાલે-કેળાં હિંદમાં આવ્યાં હતાં. ઉપરાંત ગણુના આપણે લેતા નથી. આ નાના ટોળાના શુદ્ધ શાકનું પણ એક ટોળું આવ્યું છે જેનું વર્ણન દેશાંતરને સમય સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના મરણબાદ અવતિ પતિ તરીકે તેમનું ચરિત્ર આપણે જયાં
જ્યારે તેને છ પુત્ર વૃષભસેન અવંતિની કરવાના છીએ ત્યાં આગળ ઉતારીશું, જેથી ગાદીએ હતા ત્યારે બન્યું હોય એમ અનુમાન સમજવાની સરળતા સચવાશે. અહીં આટલો થાય છે. તે વખતે હિંદના મધ્યદેશમાં ભૂમકની- ઇસારોજ બસ લેખીશું એટલે ખરી રીતે શક પ્રથમ મિનેન્ડરના ક્ષત્રપ તરીકેની અને પાછળથી પ્રજાના પ્રસ્થાનની સંખ્યા ચારની ગણાય છે, છતાં સ્વતંત્ર ગાદીપતિ મહાક્ષત્રપ તરીકેની-આણ કેટલાક ત્રણ જ હેવાનું કહે છે તેમાં અને આપણું ચાલુ હતી. આ ભૂમક તથા સર્વ ક્ષહરાટે કથનમાં કેટલો તફાવત છે તે અભ્યાસકની દૃષ્ટિથી જૈન મતાનુયાયી હતા.૭૦ તેમજ પ્રથમનું જે જોઈ શકાય માટે તેઓમાંના કે. હિ. ઈ.ના લેખકનું ટોળું અહીં ઉતરી આવ્યું હતું તેમાંના સર્વે જૈન એકલાનું જ મંતવ્ય ટાંકીશું. તેમણે ગ્રીક લેખક ધર્મ પાળતા થઈ ગયા હતા; એટલે આ બીજું હેરેડેટસની સાક્ષી આપીને આ પ્રમાણે ત્રણ વર્ગ
(૧૮) તેમના હિસાબે શક શબ્દ છે. આપણે તેમને યારકંડ સમરકડવાળા પ્રદેશના વતની તરીકે લેખવાના છે. (ાઓ ઉપરમાં પૃ. ૩૪૫ ની હકીકત) કેમકે તેમનું નામ શકતો ન્યારથી તેઓ શિસ્તાનમાં વસી રહ્યા હતા ત્યારબાદ પડયું છે.
(૬૯) જુએ ષષ્ટમ ખડે શક પ્રજના ઈતિહાસને લગતી હકીકત,
(૭૦) આ સર્વ ક્ષહરાટેના ધર્મ વિશેની ચર્ચા
તેમના જીવન લખતી વખતે આપણે કરી ચૂક્યા છીએ ત્યાંથી જોઈ લેવી. (પૃ. ૨૪૩ થી આગળ.)
(૧) એટલે એમ નથી સમજવાનું કે, તેમણે અહીં આવીને પ્રથમ વાર જ તે ધર્મ અંગીકાર કર્યો હતો. તેઓમાં ધર્મના બીજનું લેપન તો પ્રિયદર્શિન સમ્રાટના ધમ્મમહામાત્રાઓએ કયારનું કયું જ હતું. અહીં તો તેને પિષણ મલ્યું હતું એમ ગણવું.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
