________________
=
=
=
પરિચ્છેદ ] ભાગ-ભાગવત
- ૧૦૭ ખાતે જ પુરાણમાં તેમ જ મિ. વિન્સેટ સ્મિથે લખ્યું છે, તેમ અહીં પણ આ બન્નેનું સંયુક્ત ૩૨ વર્ષને કાળ સમર્પે છે, તેને આપણે રાજ્ય જ ૩૨ વર્ષ ચાલ્યું છે, એવા ભાવાર્થમાં ભાનુમિત્ર ઠરાવવામાં કાંઈ ખોટું લાગતું નથી. તે આંક લખ્યો હોવાનું માનવું અને બાકીના પણ તેમ કરવા જતાં એક મુશ્કેલી ઊભી થાય છે; રાજાઓના ફાળે સાઠમાંથી બત્રીસ વર્ષને કાળ કેમકે જે પુરાણકારનું કથન સત્ય ઠરાવાય છે બાદ કરતાં જે શેષ અઠાવીસ વર્ષ રહે છે તે તેમને તે તે હિસાબે બીજા રાજાઓને રાજ્યકાળ બાકીનાને-સમય લેખ. તેમજ આ બેમાંથી ગણતાં, શુંગવંશને અંત જે મ. સં. ૪૧૩= એકનું રાજ્ય જે પંદર સત્તર વર્ષ ચાલ્યાનું આપણે ઇ સ. પૂ. ૧૧૪ માં થયો છે તેનાથી આગળ જણાવી ગયા છીએ તે હિસાબે ભાગવતને ફાળે વધી જવાય છે. એટલે એક જ ઉપાય રહે છે. બાકીના પંદર વર્ષ નેધવા, અથવા જોઈએ તે તે એમ કે, પુરાણમાંના પુષ્યમિત્ર-અગ્નિમિત્ર બનેને સમભાગે ગણી કાઢી, દરેકને સોળ અને વસુમિત્રના સંબંધમાં જેમ તેઓનું એક સંયુક્ત સોળ વર્ષ આપવાં. જેથી નીચે પ્રમાણે તેમને રાજ્ય હવાનું ગણાવી તે સમયને એક સમગ્ર આંક સમય આપણે નિર્ણત કરી શકીએ છીએ.
(૨) ઓદ્રક ઉર્ફે બળમિત્ર" મ. . ૩૫૩થી ૧૯ઈ. સ. પૂ. ૧૭૪ થી ૧૫૮=૧૬ વર્ષ (૩) ભાગ, ભાગવત ઉર્ફે ભાનુમિત્ર મ. સં. ૩૬૯ થી ૩૮૫ ઇ.સ. પૂ. ૧૫૮થી ૧૪૨=૧૬ વર્ષ
કુલ વર્ષ ૨ જેમ ઉપરમાં જોઈ ગયા છીએ તે પ્રમાણે વિક્રમાદિત્ય તરીકે ઓળખાવ્યો છે, જે પિન રાજા ઓદ્રકનું નામ બળમિત્ર અને રાજા ભાગ વાસ્તવિક લાગતું નથી; કેમકે તેમણે આ બળ
અથવા ભાગવતનું નામ મિત્રને ગર્દભીલવંશી શકારિ વિક્રમાદિત્ય તરીકે તેમનાં અન્ય ભાનુમિત્ર હતું તેમ અન્ય લેખાવવા પ્રયત્ન સેવ્યો છે અને તે માટે એમના નામ તથા માહિતી ઉપરથી તેમનાં સમકાલીન પણે થયેલા કાલિકસૂરિ નામના મહા ઓળખ બીજાં નામે પણ હેવાનું વિદ્વાન જૈનાચાર્યની કલ્પનાસંકલિતપણે ગોઠવી જાણવામાં આવે છે.
છે. જેમાંના કેટલાક મુદ્દા વાચકને દરવણીરૂપ થઈ આગળ ઉપર જણાશે કે ભાનુમિત્ર અથવા પડે તે માટે ટી. નં. ૫ માં મેં ઉતાર્યા છે. ભાગવતને કાશીપુત્ર-ભાગભદ્રના નામથી પણ વળી તેને ટી, નં. ૮ ની હકીકત સાથે જોડીને તે સમયના ન સરદારોએ સંબોધે છે; જે વાંચવામાં આવશે તો ખાત્રી થશે કે રાજા ત્યારે એક જૈન મુનિએ બળમિત્રને રાજા બળમિત્રનું જે સ્થાન આ પુસ્તકમાં આપણે દોરી
નાણીએ છીએ કે વસુમિત્ર તે અગ્નિમિત્રના રાજ્ય બીજી હકીકતને પણ સમર્થન મળે છે. નીચે શુદ્ધ મરણ પામ્યો છે એટલે પુરાણકારનું કહેવું એમ છે કરેલી વંશાવળીને લગતાં રીપણો જુઓ, કે અનિમિત્ર પછી દ્રાક નામને રાન, વસુમિત્ર (૫) જૈન ગ્રંથમાં બળમિત્રભાનુમિત્ર નામે છે જેવો જ પરાક્રમી થશે અને તેને પરદેશી પ્રબસાથે જેડકાંઓ આવે છે, અને તેઓની હકીકત એક બીન યુદ્ધમાં ઉતરવું પડશે.
સાથે ભેળવી નાંખી સાહિત્યકારોએ ભૂલ ઉભી કરી છે. ખરી વળી ઉપરની ટીકા . ૨ જી.
રીતે તે એકજ યુમ થયું છે. છતાં તેને બે થયાં માની લેવાય (૪) સોળ સોળ વર્ષને સમય ગણવાથી એક તે પણ તેમની હકીકત છૂટી પાડી શક્યાય માટે નીચેના
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
