________________
પરિછેદ ]
એક સ્થિતિ
-
----
--
--
બુદ્ધિપ્રકાશમાન પુ. ૭૬ -પૃ. ૮૯ થી ૧૦૦ સુધી આ સમયના શિથિલાચાર–શ્રીલંપટ પણનાં દષ્ટાંત ને દિવાન બહાદુર કેશવલાલ હર્ષદભાઈ પ્રવન તરીકે-ઇતિહાસના કલંકચિત્રો તરીક-અદ્યાપિ લેખ. તેમાં જણાવ્યું છે કે “પછી રાજા પર્વત જળવાઈ રહેલાં છે. આવી સ્થિતિ વસુમિત્ર પુંઠે એક રાજ્ય પામશે, તેને ભયંકર કમમાં કમ દેઢ સદી સુધી ચાલુ રહેલી નજરે શકોનાં ધાડાં સાથે વિગ્રહ થશે. પછી મહાબ- પડે છે. પ્રજાજીવનમાંથી તે સંડે નાબૂદ કરવાનું ળવાન શકો સાથેના દારૂણ સંગ્રામમાં તે રાજા મહત પુણ્ય કદાચ અવંતિપતિ વિક્રમાદિત્યના મર્મસ્થાનમાં બાણ વાગ્યાથી પ્રાણ છોડશે. પછી લલાટે જ વિધિએ લખી રાખ્યું હોય એમ ભયંકર શકો અને માર્ગે ચડી ભ્રષ્ટ બનેલી સમજાય છે, તેને લગતું વિવેચન આપણે તેનું અને શીલસદાચાર ખાઈ બેઠેલી તે બહોળી જીવનવૃત્તાંત આલેખતી વખતે કરીશું. પ્રજાને હરી જશે એવી પારાણિક કૃતિ છે.” શુંગવંશના શિથિલાચારની જેમ આ એક દિવાનબહાદુર જેવા વયોવૃદ્ધ અને પૂર્ણ કાળી બાજૂ છે તેમ બીજી એક ઉજજવલ બાજૂ અભારી તેમજ વૈદિક ધર્મના અનુયાયી પુરૂષ પણ છે. તે એ કે, તેમણે હિંદના વાયવ્ય ખૂણાતરફથી લખાયેલ આ શબ્દથી નિર્વિવાદિત માંથી ધસી આવતા સાભી પરદેશીઓનાં સાબિત થાય છે કે, આ સમયની પ્રજા શીલા- આક્રમણ અને હુમલાઓની સામે સખ્તાઈથી ચારમાં બહુ જ શિથિલ થઈ ગઈ હતી. તે આવા જે સામને કર્યો હતો તેને લગતી છે. જે બિભત્સ દેખાના પરિણામરૂપ જ હોવું જોઈએ. તેમણે આ પ્રમાણે શુરવીરતા દાખવી ન હેત વળી આનું પરિણામ તેવા રમય બાદ કેટલાંય તે, તેમનો ધસારો કયાં જઈને અટકત અને વર્ષો સુધી પ્રજાની સંસ્કૃતિમાં અતિ કાતિલ આર્યાવર્તની હાલ દેખાતી રાજકીય પરિસ્થિતિને ઝેરરૂપે ભેળવાયેલું જ પડી રહેવા પામ્યું હતું બદલે શું સ્થિતિ હતી તે કલ્પી શકાતું નથી તે આપણે તે પછીના ઉત્તરોત્તર જે રાજાઓ આ બીજે યજ્ઞ કર્યા બાદ તે કાંઈક અંશે ગાદીએ બેસતા આવ્યા છે તેમનાં ચરિત્રો
સ્વસ્થતા કરી, રાજ્ય છતા ઉપરથી પણ જોઈ શકીએ છીએ.
શિરેભાગે કે વધારવાની ઉપાધી છોડી શુંગવંશી છેલ્લા રાજા દેવભૂતિનું મૃત્યુ પણ શુંગ સામ્રાજ્ય દઈ, રાજ્યની આબાદી વધારવા સ્ત્રીલંપટપણાને લીધે જ થયું હતું; તેમજ
પ્રેરાયો. એક તે વિભાવે લોભી પ્રખ્યાત વિક્રમાદિત્યના પિતા અવંતિપતિ રાજા હતો જ અને તેમાં વળી યુદ્ધોમાં અનર્ગળ દ્રવ્યની ગદંભીલ-જેનું વૃત્તાંત આપણે થોડા જ વખતમાં હાની થઈ તેમજ બબે અશ્વમેધ યજ્ઞના લખવું પડશે-તેના રાજ્યનું વિપરિત પરિણામ ખર્ચો કરવા પડ્યા, એટલે લોભને થેભા પણ તે જ દશાને લીધે થવા પામ્યું હતું. વળી નહીં તેવી સ્થિતિમાં મૂકાયો. મહારાજા પ્રિયતે જ વિક્રમાદિત્યના લઘુ બંધુ-જેને રાજા ભર્ત દર્શિને જે જે સુવર્ણમય જિન બિંબ-પ્રતિમા હરી તરીકે લેકકથાઓમાં વર્ણવાયેલ છે, તેની ભરાવી હતી તેમાંની જેટલી જેટલી હાથ રાણી પિંગળા જેનો ઇતિહાસ પણ પ્રજાના લાગી તે સર્વેને એકને ધમષથી અને બીજું લોકસાહિત્યમાં અતિ મશહુર છે, તે સર્વ બનાવો દ્રવ્યના લેભથી, ભાંગી તોડી નાંખી ગળાવી કરીને,
13
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
