________________
પરિચછેદ ]
નું વૃત્તાંત એક મહાન ઉપાસક અને સંરક્ષક હતા. (૨) રેખાચિત્ર ઉપરમાં આપણે જોઈ ગયા છીએ પાખંડી ધર્મને તે સંહારક હતો (૩) ઉગ્ર
તેથી જણાયું છે કે, તે શુંગકર્મી હોવાથી તેણે ઘણો મનુષ્ય સંહાર વાળ્યો રાજા કલિક તે વંશી પુષ્યમિત્ર કે તેના પુત્ર છે. (૪) પાટલિપુત્રને નાશ કહો કે પુષ્યમિત્ર કે અગ્નિમિત્રને લાગુ પડી શકે વિનાશ કહે પણ તેને મુખ્ય પ્રણેતા- અગ્નિમિત્ર ? તેમ છે; પણ અહીં આગળ ઉત્પાદક-કર્તા તે હતો. (૫) તેનું મરણ ૮૬
મત ભેદ ઊભો થયો છે માટે વર્ષની ઉમરે થયું છે, તેમજ તેનું મૃત્યુ નૈસર્ગિક- આપણે તપાસવું રહે છે કે તે ઉપનામ વધારે પણે થયું નથી પણ દેવતા કે યક્ષને હાથે થયું કેને બંધબેસતું થાય તેમ છે. છે. (૬) રાજા કલિક મહા ક ભી તથા મ. સ. ૩૦૧-ઈ. સ. પૂ. ૨૨૬ માં જ્યારે જુલ્મી હતો. (૭) તે જન્મે બ્રાહ્મણ હતો તેમ શાતકરણી બીજાએ અવંતિ ઉપર ચડી જઈ તેણે ઑછોને હરાવીને કચ્ચરઘાણ વાળે છે. મૌર્યવંશના વૃષભસેનને મારી નાંખી તેના ભાઈને
આ સાતે નિર્ણમાંની ઘણીખરી બાબતે તેની ગાદીએ બેસાર્યો ત્યારે પુષ્યમિત્રને સેનાધિઆગળના પરિચ્છેદે પુષ્યમિત્રના સંબંધમાં જે પતિ ની હત૨૫ તે પૃ. ૧૨. જણાવી ગયા વર્ણન કરી ગયા છીએ તેની સાથે અથવા તે છીએ. અને પુષ્યમિત્રને જન્મ મ.સં. ૨૫૧માં તેના અને પતંજલી મહાશયના ચારિત્રની સર લેવાથી (જુઓ પૃ. ૫૪. ) તે વખતે તેની ખામણીવાળા પારિગ્રાફમાં જે હકીકત આવી છે ઉમર ૫૦ વર્ષની કહેવાય. હવે જો તે જ રાજા તેની સાથે તુલનાત્મક દૃષ્ટિથી ઘટાવીશું, તે કલ્કિ ઠરાવાય અને રાજા કલ્કિનું મરણ, જૈન એકદમ ખાત્રી થઈ જશે કે જે વ્યક્તિને ૫. ગ્રંથની તથા પુરાણ ગ્રંથની એકમતિ પ્રમાણે પતંજલીએ ઉપદેશીને વાત કરી છે–પછી મ. સં. ૩૫૩ નું ગણાય છે, તે તે હિસાબે તેને ભક્ત કહે કે માત્ર શિષ્ય કહે-તે જ વ્યક્તિ પુષ્યમિત્રનું મરણ ૧૨ વર્ષની ઉમરે થયું કહેરાજા કલ્કિ છે. પછી તે વ્યક્તિને રાજા પુષ્ય- વાશે. તે પ્રમાણે વસ્તુ હેવાને સ્વીકાર માનમિત્ર ગણવો કે સમ્રાટું અનિમિત્ર ગણવો તે વામાં બે વાંધા આવે છે (૧) એક તે આટલી આપણે પૂરવાર કરવું રહે છે, તેમજ મ્લેચ્છોને મોટી ઉમરનું આયુષ્ય હોવાનું એક રાજદ્વારી કોણે હરાવ્યા છે તે બીના પણ તેને રાજ્ય- જીવન ગાળનાર મનુષ્યને માટે અસંભવિત છે વિસ્તારવાળા પારિગ્રાફના વર્ણનમાં આપેલ હકી- ( હજુ તદ્દન નિશ્ચિંત જિંદગી ગાળનારનું હેવા કત ઉપરથી આપણે તારવી કાઢવું રહે છે. સંભવ ગણાય ) અને (૨) બીજો વધે કે
રાજા કલ્કિના જીવનનું જે કાંઈક ઝાંખું પુષ્યમિત્રનું મરણ મ. સં. ૩૩૯ માં નીપજ્યું
(૨૫) આ પ્રમાણે એક સ્થિતિ હોવાનું માલુમ પડયું છે, જયારે બીજી સ્થિતિ એમ જણાય છે કે કદાચ તે મસં, ૩૦૧ પહેલાં મર્યવંશની નોકરીમાં દાખલ થઈ ગયો હોય છે કેમકે Satakarni saatched Avanti from Pushyamitra એમ પાઠ નીકળે છે અને આ સ્થિતિ ત્યારે જ બને કે
શાતકરણી ચડાઈ લઈ આવ્યો તે વખતે તે સૈન્યપતિના પદે હોય તેજ, તેમજ જ્યારે ૩૦૧ માં શાતકરણીએ જીત મેળવી ત્યારે તેને મહાઅમાત્ય પદે મૂક્યો હોય અને તેના પુત્ર અગ્નિમિત્રને તેના હાથ તળે સૈન્યપતિ નિમ્યો હોય, તો જ, (સરખા નીચેની ટીકા બં, ૨૬ ).
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
