________________
अध्ययन १ गा. १ धर्ममहिमा नमस्यन्ति नमस्कुर्वन्ति सम्मानयन्तीति यावत् , किं पुनश्चक्रवर्त्यादयो मनुष्या इत्यर्थः ।
एतादृशोऽयं समुत्कृष्टो धर्मः स्वसमाराधनवद्धपरिकराणां वृन्दारकन्दवन्दनीयपदारविन्दतां जनयति, यदि पुनत्रिविधकरणयोगेन तदाराधनपरायणो भवेत् तदा शिवमचलमरुजमनन्तमक्षयमव्यावाधमपुनराशत्ति सिद्धिगतिनामधेयं मोक्षपदमपि समासादयेदेव, कैव कथा तदपेक्षया तुच्छतरदेवेन्द्रचक्रवर्त्यादिपद्माप्तिजनितसौख्यस्य संस्यानुगतपलालवदिति ।
और वैमानिक इस प्रकार चारों निकायोंके देवता नमस्कार करते हैं अर्थात् संमान करते हैं । गाथामें आये हुए 'अपि' शब्दसे प्रकट है कि जव देवताभी धर्मात्मा प्राणीका संमान करते हैं तो राजा, महाराज, सम्राट् और चक्रवर्ती आदिकी बात ही क्या है ? वे भी उसके चरणोमें गिरते हैं । इस प्रकार इस उत्कृष्ट धर्मकी आराधना करनेवाले प्राणी देवोंके द्वारा वन्दनीय हो जाते हैं। यदि कोई तीन करण और तीन योगसे उस धर्मकी आराधना भली-भाँति करे तो वह अवश्यही ऐसी सिद्धिगति (मोक्ष)को प्राप्त करेगा जो परम कल्याणरूप है, अचल है, जिसमें किसी प्रकारका रोगदोष नहीं है, जिसका कभी अन्त नहीं होता, जिसमें पहुँच कर क्षय नहीं होता, और न किसी प्रकारकी बाधा शेष रहती है। अहो ! उस मोक्षका क्या कहना है, जिसके आगे नरेन्द्र, इन्द्र, अहमिन्द्र आदिका सुख इतना तुच्छ है जैसे धान्यके आगे भूसा तुच्छ होता है। ચારે નિકાના દેવતા નમસ્કાર કરે છે અર્થાત્ તેમનુ સમાન કરે છે ગાથામાં मावेसा 'अपि' श०४थी २५ट थाय छे न्यारे देवता पाय धर्मात्मा प्राणीनु સંમાન કરે છે તે રાજા, મહારાજા, સમ્રાટ અને ચક્રવતી આદિની તો વાત જ કયાં રહી? તેઓ પણ તેમના ચરણમાં પડે છે એ રીતે આ ઉત્કૃષ્ટ ધર્મની આરાધના કરનારે પ્રાણી દેવે વડે વંદનીય બને છે જે કઈ ત્રણ કરણ અને ત્રણ યુગથી એ ધર્મની આરાધના ભલી પેઠે કરે છે તે અવશ્ય એવી સિદ્ધિ ગતિ (મોક્ષ) ને પ્રાપ્ત કરે કે જે પરમ કલ્યાણરૂપ છે, અચલ છે, તેમાં કઈ પ્રકારને રગદોષ નથી, જેનો કદાપિ અતિ આવતો નથી જેમાં પહોચવાથી ક્ષય થતું નથી અને કોઈ પ્રકારની બાધા-પીડા થતી નથી અહા ! એ મોક્ષની શી વાત કહીએ, જેની આગળ નરેદ્ર, ઈદ્ર અહર્નિદ્ર આદિનું સુખ એવું તરછ છે કે જેમ ધાન્ય આગળ તરાં તુરછ છે.
