________________
1
-
अध्ययन ४ गा. २५ - सिद्धानामूर्ध्वगतिस्वरूपम्
३६५
जलोपरिप्रतिष्ठाना भवति तथाऽष्टविधकर्मले पसंभारभराक्रान्त आत्मा जगज्जलधौ निमज्जति, तद्विरहितचोर्ध्वगतिधर्मत्वादूर्ध्वमेव गच्छति । तथा चोक्तं भगवता -
""जह मिउलेवालितं, गरुयं तुंबं अहो वयइ एवं । आसवकयकम्मगुरू, जीवा वचंति अहरगई || १॥ तं चैव तव्विमुकं, जलोवरि ठाइ जायलहुभावं । जह तह कम्मविमुका, लोयग्गपइडिया होंति || २ ||" इति ।
१ छाया - " यथा मृल्लेपाऽऽलिप्तं, गुरुकं तुम्बमधो व्रजत्येवम् । आश्रवकृतकर्मगुरवो, जीवा व्रजन्ति अधरगतिम् ॥ १ ॥
तदेव (तुम्) द्विमुक्तं (मृल्लेपविमुक्तं ), जलोपरि तिष्ठति जातलघुभावम् । यथा तथा कर्म्मविमुक्ता (सिद्धाः ) लोकाग्रप्रतिष्ठिता भवन्ति ||२|| " आजाती है । इसीप्रकार आठ कर्मरूपी लेपके भारसे भारी आत्मा संसाररूपी समुद्र में डूबी रहती है। जब कर्मरूपी लेपसे रहित होजाती है तब ऊर्ध्वगमनका स्वभाव होनेसे ऊर्ध्वगमन करती है । भगवानने कहा भी है
" जैसे मिट्टीके लेपसे लिप्त तुम्बी भारी होनेसे नीचे की ओर जाती है वैसेही आस्रवसे उत्पन्न कर्मोंसे आत्मा अधोगतिको प्राप्त होती है ॥१॥ जैसे तुम्बी लेपसे मुक्त होनेपर लघु होकर जलके ऊपर आजाती है उसी प्रकार कर्म से मुक्त होकर आत्मा लोकके अग्रभाग पर विराजमान हो जाती है || २ ||
33
એ તુખડી નીચેથી ઉઠીને જળની ઉપર આવી જાય છે. એજ પ્રકારે આઠે કરૂપી લેપના ભારથી ભારે એવા આત્મા સસારરૂપી સમુદ્રમાં ડુખી રહે છે, જ્યારે કર્મરૂપી લેપથી રહિત થઇ જાય છે ત્યારે ઊર્ધ્વગમનના સ્વભાવ હોવાથી ઊર્ધ્વ ગમન કરે છે. ભગવાને કહ્યુ પણ છે કે—
· જેમ માટીના લેપથી લિસ તુંબડી ભારે હાવાથી નીચેની બાજુએ જાય છે, તેમજ, આસ્રવથી ઉત્પન્ન થએલા કર્માંથી આત્મા અર્ધગતિને પ્રાપ્ત થાય છે. (૧)
જેમ તુખડી લેપથી મુકત થતા લઘુ થઈને જલની ઉપર આવી જાય છે, તેમ કમથી
મુકત થઈ ને આત્મા લેાકના અગ્રભાગ પર વિરાજમાન થઈ જાય છે. (૨)”
