________________
-
-
अध्ययन ५ उ. २ गा. ७-८-गोचयों क्षेत्रयतना
५०५ क्षेत्रयतनामाह-'तहेवु०' इत्यादि। मूलम्-तहेवुच्चावया पाणा, भत्तहाए समागया।
तं उज्जुयं न गच्छिज्जा, जयमेव परक्कमे ॥७॥ छाया-तथैवोच्चावचाः प्राणाः, भक्तार्थ समागताः।
तेपाम्ऋजुकं न गच्छेत्, यतमेव पराक्रामेत् ॥ ७॥ ___ सान्वयार्थ:-तहेव-उसीमकार उच्चावया उच्च जातिके हंसादिक अवच-नीच जातिके कौए आदि पाणा-पाणी (यदि) भत्तहाए-चुगा-पानीके लिए समागया-आये हों-इकटे हुए हों तोतं उज्जुयं-उन प्राणियोंके सामने नगच्छिज्जा नहीं जावे, (किन्तु) जयमेव यतनापूर्वक ही-आसपाससे अथवा अन्य मार्गसे अर्थात् जिस तरह उन प्राणियोंको किसी प्रकारका त्रास न पहुचे उसीतरह परकमे जावे ॥७॥ ___टीका तथैव-तद्वत् उच्चावचाः तत्र उदञ्चः-उच्चजातीया ईसादयः, अनाश्च:= नीचजातीयाः काकप्रभृतयः, यद्वा उच्चावचाः अनेकविधाः, "उच्चावचं नैकभेद". मित्यमरात्, प्राणा: पाणिनः भक्तार्थम् अन्न-पानार्थ मार्गादौ समागता समायाता भवन्ति चेत् 'तं'-तेषाम् , आपत्वात् षष्ठीबहुत्वे प्रथमैकवचनम्, ऋजुकंसंमुखं न गच्छेत्, तेषामन्नपानान्तरायादिमचुरदोषापातात् । तर्हि किं कुर्यात् ? यतमेव-सयतनमेव यथा तेषां संत्रासो न भवेत्तथा पराक्रामेत्-चरेत् अन्यमार्गेण
अब क्षेत्रकी यतना हैं-'तहेवु० इत्यादि।
हंस-आदि उच्च-जातीय और काक-आदि नीच-जातीय प्राणी यदि भोजन-पानके लिए रास्तेमें आये हों तो उनके सामने न जावें । सामने जानेसे उनके चुगे-पानीमें विघ्न पड़ जानेके कारण भक्त-पानकी अन्तराय आदि अनेक दोष लगते हैं, अतः यतना-पूर्वक, अर्थात् जिससे वे भयभीत न हों उस प्रकार दूसरे मार्गसे या एक किनारेसे गमन करें।
के क्षेत्रनी यतना ४ छ.-तहेवु० त्या
હ સ—આદિ ઉચ્ચ-જાતીય અને કાગડે--આદિ નીચ જાતીય પ્રાણી જે ભજન-પાનને માટે રસ્તામાં આવેલા હોય તે તેની સામે ન જવું સામે જવાથી તેમને પાણી પીવા ચણવા વગેરેમાં વિદન પડવાથી ભકત-પાનની અતરાય આદિ અનેક દેશે લાગે છે એટલે યતનાપૂર્વક અર્થાત જે રીતે તેઓ ભયભીત ન થાય એ રીતે બીજે માગે યા એક બાજુએથી ગમન કરવું. તાત્પર્ય એ છે કે
