________________
३६६
श्रीदशवेकालिकसूत्रे
अथवा यथा वातादिरूपवाधकविरहादूर्ध्वगतिस्वभावायाः प्रदीपकलिकायाः, बीजबन्ध विच्छेदाद्रीजकोशगतैरण्डवीजस्य चोर्ध्वगतिः संजायते तथाऽऽत्मनोऽपि तादृशगतिस्वभावस्य विरोधिकर्मवन्ध विच्छेदादूर्ध्वगतिरेवेति ।
यथैरण्डवीजमूर्ध्वं गत्वा पुनःपतति तथा तु न मुक्तात्मनः पातसम्भवः, अधःपतन हेतु भूतगुरुत्वगुणाभावादिति प्रागुक्तमेव ।
ननु शरीराभावात्तेषामात्मप्रदेशाः पारदद्रव्यवत् कथं न विकीर्णा भवन्तीति चेन्न, तद्विसर्पक नामकर्माभावात्मदेशवत्त्वगुणसद्भावाच्च ।
अथवा - जैसे हवा आदि किसी बाधकके न होने से दीपककी लौ ऊपरको जाती है, बीजकोष के बन्धके टटनेपर एरण्डका बीज ऊपरको जाता है, उसी प्रकार आत्माके ऊर्ध्वगमनके विरोधी कर्मयन्धका सर्वधा अभाव होजानेसे आत्मा ऊर्ध्वगति करती है ।
जैसे एरण्डका बीज पहले ऊपरको जाकर फिर नीचे गिर पड़ता है वैसे आत्मा नहीं गिर सकती, क्योंकि नीचे गिरानेका कारण गुरुस्वगुण आत्मामें नहीं है, यह पहले ही कह चुके हैं।
प्रश्न- हे गुरुमहाराज । शरीरका अभाव होनेसे सिद्धोंके आत्माके प्रदेश पारेके समान फैल क्यों नहीं जाते ?
उत्तर - हे शिष्य । आत्मप्रदेशोंको फैलानेवाले नामकर्मका अभाव होनेसे तथा प्रदेशवत्त्व गुणके सद्भावसे सिद्धोंके आत्मप्रदेश नहीं फैलते हैं ।
અથવા, જેમ હવા આદિ કાઈ ખાધક ન હેાવાથી દીપકની ચૈત્ત ઉપર જ જાય છે, ખીજકેાષનેા છે. ધ તુટવાથી એર ડાનું બીજ ઉપર ४ જાય छे, તેમ આત્માના ઊધ્વગમનના વિરોધી કધના સવ થા અભાવ થઈ જવાથી આત્મા ઊધ્વગતિ જ કરે છે
જેમ એરડાનું ખીજ પહેલા ઉપર જઈને પછી નીચે પડી જાય આત્મા પડી શકતે નથી કારણ કે નીચે પાડવાનું કારણુ ગુરૂત્વ ગુણુ નથી. એ પહેલા કહેવામાં આવેલુ જ છે.
છે,
તેમ
સ્માત્મામાં
પ્રશ્ન-~~હે ગુરૂ મહારાજ ! શરીરને અભાવ હાવાથી સિદ્ધોના આત્માના પ્રદેશે! પારાની પડે ફેલાઈ કેમ જતા નથી ?
ઉત્તર-૩ શિષ્ય ! આત્મપ્રદેશને ફેલાવનારા નામકર્માંના અભાવ હાવાથી તથા પ્રદેશવવ ગુણને સદ્દભાવ હાવાથી સિદ્ધોના આત્મપ્રદેશ ફેલાતા નથી.
