Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 532

४८०
श्रीदशवैकालिकसूत्रे इति व्याख्यातं तदप्ययुक्ततरम् । हस्ते मुखवस्त्रिकाधारणे मुखवत्रिकाधारणोद्देश्यभू- . तायाः मूक्ष्मव्यापिसम्पातिमवायुकायादिजीवहिंसानिवृत्तेरसिद्धया मुखवत्रिका मुख एव धारणीयेत्याशयस्य जागरूकत्वात् , अत एव भगवतापि सूक्ष्मव्यापिसम्पातिमवायुकायादिजीवाऽयतनानिवृत्तये मुखोपरि धारणीयसदोरकाप्टपुटमुखप्रयाणवस्त्रखण्डरूपेऽर्थे मुखवत्रिकाशब्दः प्रयुक्तो, न तु हस्तवत्रिकाशब्द इति कथमपि हस्तकशब्देन मुखवस्त्रिकारूपोऽर्थों न लभ्यते । एवं च तेन कायप्रमार्जनकथनं सर्वथाऽऽगमविरुद्धमेवेति बोध्यम् ॥८२॥८३॥ __ ऐसी व्याख्या करना भी अत्यन्त अयुक्त है, क्योंकि मुखवस्त्रिका धारण करनेका प्रयोजन सूक्ष्म, व्यापी, सम्पातिम तथा वायुकाय आदि जीवोंकी हिंसाका परिहार करना है। मुखवस्त्रिकाको हाथमें रखनेसे उक्त प्रयोजन सिद्ध नहीं होता। इससे यह सिद्ध होता है कि मुखवस्त्रिका मुखपर ही धारण करनी चाहिए । इसलिए मुखके निमित्तसे होनेवाली, सूक्ष्म, व्यापी, सम्पातिम और वायुकाय आदि जीवोंकी विराधनाकी निवृत्तिके लिए मुख पर धारण करने योग्य उस मुखपरिमाण सदोरक और आठ पुड़वाले वस्त्रखण्डको भगवानने 'मुखवस्त्रिका' शब्दसे कहा है, 'हस्तवस्त्रिका' शब्दका प्रयोग कहीं नहीं किया, अत एव 'हस्तक' शब्दसे मुखवस्त्रिकाका अर्थ किसीभी प्रकार नहीं निकल सकता। इस प्रकार 'उससे कायकी प्रमार्जना करना' । यह अर्थ आगमसे सर्वथा विरुद्ध है ॥ ८२ ॥ ८३ ॥
એવી વ્યાખ્યા કથ્વી એ પણ અત્યંત અયુકત છે, કારણ કે મુખવસ્ત્રિકા ધારણ કરવાનું પ્રજન સૂમ, વ્યાપી, સખ્યાતિમ તથા વાયુકાય આદિ જેની હિંસાને પરિહાર કર એ છે મુખવસ્ત્રિકાને હાથમાં રાખવાથી ઉક્ત પ્રયજન સિદ્ધ થતુ નથી એથી એમ સિદ્ધ થાય છે કે મુખવસ્ત્રિકા મુખ પર જ ધારણ કરવી જોઈએ તેથી મુખના નિમિત્ત થનારી સૂક્ષ્મ, વ્યાપી, સાપતિમ અને વાયુકાય આદિ જીની વિરાધનાની નિવૃત્તિને માટે મુખ પર ધારણ કરવા યોગ્ય એ મુખ પરિમાણ દોરા સાથેના અને આઠ પડવાળા વસ્ત્રખંડને ભગવાને “મુખવસ્ત્રિકા” કહી છે, “હરતવસ્ત્રિકા” શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો નથી એટલે “હસ્તક” શબ્દથી મુખવર્સિકાને અર્થે કોઈ પણ પ્રકારે નીકળી શકતા નથી. એ રીતે “મુખત્રિ કાચી કાયાની પ્રમાર્જના કરવી” એ અર્થ આગમથી સર્વથા વિરૂદ્ધ છે (૮૨-૮૩)