________________
-
अध्ययन ४ सू. १० (४)-मैथुनविरमणव्रतम्
२५३ धर्ममुपार्जयतश्चाऽममत्तत्वातीर्थकराणां धर्मार्जनोपदेशाच्च न स्तेयमसङ्गः, अत एवा-ऽल्प-बहु-स्थूलाऽणुग्रहणं सूत्रे कृतमिति ॥ १० ॥ (३)
मैथुनविरमणमन्तरेण ह्यहिंसादिमहाव्रतानां संरक्षणं न भवितुं शक्नोति, यतो मैथुनपरायणः प्राणी त्रस-स्थावर-जीवान् हिनस्ति, मिथ्या वदति, अदत्तं चाऽऽदत्तेऽतस्तेषां निरपायपरिपालनाय "मैथुनविरमण'-नामधेयं चतुर्थ महाव्रतमाह'अहावरे चउत्थे' इत्यादि । जिससे कर्म बंध जाते हैं। रहा धर्मोपार्जन, सो तीर्थकर भगवानने धर्मोपार्जन करनेका आदेश तथा उपदेश दिया है इसलिए अदत्तादानका प्रसंग नहीं आता।
सूत्र में अल्प, बहु, स्थूल, और अणु, इन शब्दोंका ग्रहण भी इसी आशयसे किया गया है, अत एव कर्मोंके बन्धन तथा समिति-गुप्ति द्वारा धर्मोपार्जनमें अदत्तादान नहीं लगता है ॥१०॥ (३) । ____ मैथुनविरमणके विना अहिंसा आदि महाव्रतोंकी रक्षा नहीं हो सकती, क्योंकि मैथुन सेवन करनेवाला बस स्थावर जीवोंकी हिंसा करता है, असत्य बोलता है, और अदत्तका आदान करता है। अत एव अहिंसादि महाव्रतोंका निरतिचार पालन करनेके लिए मैथुन-विरमण नामक चतुर्थ महाव्रतका प्रतिपादन किया जाता है-'अहावरे चउत्थे इत्यादि। ધર્મોપાર્જન, તે તીર્થંકર ભગવાને ધર્મોપાર્જન કરવાનો આદેશ તથા ઉપદેશ આપ્યું છે તેથી તેમાં અદત્તાદાનને પ્રસંગ જ આવતું નથી.
સૂત્રમાં અલ્પ, બહુ, સ્થલ, અને આણુ, એ શબ્દોનું ગ્રહણ પણ એ જ આશયથી કરવામાં આવ્યું છે એટલે કર્મોના બંધન તથા સમિતિ-ગુપ્તિ દ્વારા धपान, मेमा महत्ताहान साग नथी (3) (१०)
મૈથુનવિરમણ વિના અહિંસા આદિ મહાવ્રતની રક્ષા થઈ શકતી નથી, કારણ કે મૈથુન સેવન કરવાવાળે ત્રણ-સ્થાવર હિંસા કરે છે, અસત્ય બોલે છે અને અદત્તનું આદાન કરે છે તેથી કરીને અહિંસાદિ મહાત્રોનું નિરાતચાર પાલન કરવાને માટે મૈથુનવિરમણ નામનું ચોથું મહાવ્રતનું પ્રતિપાદન ४२वामा माये छे-अहावरे चउत्थे त्याह.
