________________
अध्ययन ४ गा. २१-कर्मरजोधुनने केवलज्ञानप्राप्तिः
टीका-यदाऽबोधिकलुषकृतं कर्मरजो धुनाति तदा सर्वत्रगं सर्वत्र गच्छति व्यामोतीति सर्वत्रगं सकललोकालोकव्यापि तत्, ज्ञान ज्ञायन्ते परिच्छियन्ते द्रव्य-गुण-पर्यायादयोऽनेनेति ज्ञानं केवलज्ञानमित्यर्थस्तत्, दर्शनं-दृश्यन्ते-साक्षाक्रियन्ते द्रव्यादयो येनेति दर्शनम् केवलदर्शनमित्यर्थस्तत् । “सामान्यार्थावबोधो दर्शनं, विशेषार्थावबोधो ज्ञान"-मित्युभयोर्भेदः, तथाहि
"ज सामण्णग्गहणं ईसणमेयं विसेसियं नाणं" इति, चः समुच्चये, अभिगच्छतिकमजनितसकलाऽऽवरणाभावादतिशयेन सम्पामोति सयोगिकेवलिगुणस्थानमारोहतीत्यर्थः ॥२१॥
केवलज्ञान-केवलदर्शनयोः फलमाह-'जया सव्वत्तगं' इत्यादि ।
जब साधु मिथ्यात्वरूपी पापसे उत्पन्न हुए कर्मरजको नष्ट कर देते है तब समस्त लोकाकाश और अलोकाकाशमें व्यापी द्रव्य पर्यायोंको जाननेवाला केवलज्ञान तथा केवलदर्शन प्राप्त होता है। पदार्थोंका सामान्य ज्ञान होना दर्शन है और विशेष ज्ञान होना ज्ञान है, यही दोनोंमें भेद है, कहाभी है
"सामान्यका ग्रहण होना दर्शन है और विशेष का ग्रहण होना ज्ञान है।"
कर्मोंसे उत्पन्न हुए समस्त आवरणोंके अभावसे इन दोनों (ज्ञानदर्शन)को प्राप्त करते हैं ॥२१॥
केवलज्ञान और केवलदर्शन का फल कहते हैं-'जया सव्वत्तगं' इत्यादि ।
જ્યારે સાધુ મિથ્યાત્વરૂપી પાપથી ઉત્પન્ન થએલી કરજને નષ્ટ કરી નાખે છે, ત્યારે સમસ્ત કાકાશ અને અલકાકાશમાં વ્યાપેલા દ્રવ્ય પર્યાને જાણવાવાળું કેવળજ્ઞાન તથા કેવળદર્શન પ્રાપ્ત થાય છે. પદાર્થોનું સામાન્ય જ્ઞાન થવું એ દર્શન છે અને વિશેષ જ્ઞાન થવું એ જ્ઞાન છે. એ બેઉમા ભેદ છે કહ્યું છે કે –
સામાન્યનું ગ્રહણ થવું એ દર્શન છે. અને વિશેષનું ગ્રહણ થવું એ
ज्ञान छे."
કથી ઉત્પન્ન થએલા સર્વ આવરણના અભાવથી એ બેઉ (જ્ઞાન-દર્શન)ને प्रास ४२ छे (२१)
सज्ञान मने दर्शन ॥ ४९ -जया सन्चत्तगं त्यादि
