________________
२९२
श्रीदशवेकालिकसूत्रे
टीका - अयतं = यतनारहितं यथास्यात्तथा चरन् = गच्छन् 'संयतः' इति शेषः, प्राणभूतानि = प्राणन्तीति प्राणा:- उच्छ्वासादिमन्तो द्वीन्द्रियप्रभृतयो जीवाः, भूतानि भवनशीला एकेन्द्रियाः पृथिव्यादयः, प्राणाश्च भूतानि चेति प्राणभूतानि ( द्वन्द्वत्वात्परवलिङ्गता ) तानि सस्थावराणीत्यर्थः, हिनस्ति इन्ति च तथा पापकं =पं=पङ्किलमर्थान्मलिनं भावमापयति = मापयतीति, पंक्षेमम् आ = समन्तात् पिवति = नाशयतीति, पानं - पास्तमर्थात्माणिनामात्मानन्दरसपानम् आप्नोति = प्राप्नोति = गृह्णातीति, नरकादिकुगतिषु जीवान् पातयतीति, कर्मरजोभिरात्मानं पांशयति = मलिनयतीति वा पापं तदेव पापकं = ( कुत्सायां कन् ) ज्ञानावरणीयादि, कर्म = तत्सम्बन्ध्यतिभ्रूक्ष्मपुद्गलसञ्चयं बध्नाति = उपार्जयति, तत् तेन हेतुना, तस्य= पापकर्मणः, फलं=परिणतिः कटुकं = दुःखदम्, यद्वा 'कटुकफल' - मिति च्छाया,
·
१ पांशयति = पांशु धूलिः, 'पांशुर्ना न द्वयो रजः' इत्यमरः सोऽस्यास्तीति पांशुमान, पांशुमन्तं करोति पांशयति ' तत्करोति तदाचष्टे' इति णिचीष्ठवद्भावात् 'विन्मतोर्लुग्' इति मतुपो लुक् ततष्टिलोपः ।,
यतनारहित गमन करनेवाला संयत (साधु) द्वीन्द्रिय आदि प्राणोंकी तथा एकेन्द्रिय पृथिवीकाय आदि भूतोंकी अर्थात् स और स्थावर जीवोंकी हिंसा करता है, और ज्ञानावरणीयादि पापकर्मका उपार्जन करता है । पाप (१) मलिनताको प्राप्त कराता है, (२) नरक आदि अधोगति में पहुँचाता है, (३) आत्माके हितका नाश करता है, (४) प्राणियोंके आत्मिक आनन्द रसको सुखा डालता है, (५) आत्माको कर्मरूपी रजसे मलिन कर देता है, इसलिए उसे पाप कहते हैं । अर्थात् अयतनापूर्वक प्रवृत्ति करने से जीवोंकी हिंसा होती है, और ज्ञानावरणीय आदि अशुभ कर्मों का बन्ध भी होता है, और उस पापकर्मका परिणाम दुःखदायी
યતનારહિતપણે ગમન કરનાર સચત ( સાધુ ) દ્વીન્દ્રિય આદિ પ્રાણાની તથા એકેન્દ્રિય પૃથિવીકાય આદિ ભૂતાની અર્થાત્ ત્રસ અને સ્થાવર જીવની હિંસા કરે છે અને જ્ઞાનાવરણીયાદિ પાપકર્મોનું ઉપાર્જન કરે છે. પાપ-(૧) મલિનતાને પ્રાપ્ત કરાવે છે, (૨) નરક આદિ ધાતિમા પહેાચાડે છે, (૩) આત્માના હિતના નાશ કરે છે, (૪) પ્રાણીઓના આત્મિક આનદ રસને સુકાવી નાખે છે (૫) આત્માને કર્મરૂપી રજથી મિલન કરી નાખે છે, તેથી તેને પાપ કહે છે અર્થાત્ અયતનાપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરવાથી જીવેાની હિંસા થાય છે, અને જ્ઞાનાવરણીય આદિ અશુભ કર્મોના ધ પશુ ઉત્પન્ન થાય એ પાપકર્મોનું પરિણામ દુ:ખ
