Book Title: Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अध्ययन ४ सू. १ भगवच्छन्दार्थः
१९७
गुरुमाराध्य शिक्षां लब्धवतः शिष्यस्य शास्त्राध्ययनं सफलीभवतीति द्योतितम् ।
1
अथवा 'आउसंतेणं' इत्यस्य ' आवसता ' इति संस्कृतम्, तस्यापि 'मये'त्यनेनैव सम्बन्धः, आह् प्राग्वन्मर्यादार्थ कस्तथाच - आ = शिष्योचितमर्यादया वसता= भगवदन्तिके निवासं कुर्वता मयेत्यर्थः । अनेन शिष्यस्य गुरुकुलनिवासः सूचितः । भगवता भगः = ज्ञानं सकलपदार्थविषयकम् (१), माहात्म्यम् = अनुपम - महनीयमहिमसम्पन्नत्वम् (२), यशः = विविधानुकूल प्रतिकूलपरीप होपसर्गसहनसमुद्भूता जगद्रक्षणमज्ञासमुत्था वा कीर्त्तिः (३), वैराग्यम् = क्रोधादिकषायनिग्रहलक्षणम् (४) मुक्तिः = सकलकर्मक्षयलक्षणो मोक्षः (५), रूपम् = मुरासुरनरहृदयहारि सौन्दर्यम् (६) वीर्यम्=अन्तरायान्तजन्यमनन्तसामर्थ्यम् (9), श्रीः = घातिककर्म'गुरुकी सेवा करके सीखनेसे ही शास्त्रका अध्ययन सफल होता है' यह सूचित होता है (२), 'आवसता' ऐसी भी छाया होती है, अर्थात् शिष्यके योग्य मर्यादा पूर्वक भगवानके समीप रहनेवाले मैंने ( सुना ), इस पदसे गुरुकुलमें निवास करना सूचित किया है।
1
यहां 'भग' शब्द के दश अर्थ हैं - (१) समस्त पदार्थोंको विषय करनेवाला ज्ञान, (२) अनुपम - महिमा, (३) विविध प्रकारके अनुकूल और प्रतिकूल परीषहों को सहन करनेसे उत्पन्न होनेवाली या संसारकी रक्षा करनेवाले अलौकिक ज्ञान से उत्पन्न होनेवाली कीर्त्ति, (४) क्रोध आदि कषायोंका सर्वथा निग्रहरूप वैराग्य, (५) समस्त कर्मोंका क्षयस्वरूप मोक्ष, (६) सुर-असुर और नरोंके अन्तःकरणको हर लेनेवाला सौन्दर्य, સેવા કરીને શીખવાથી જ શાસ્ત્રનું અધ્યયન સફળ થાય છે' એ સૂચિત થાય છે (ર), આવસત્તા એવી પણુ છાયા થાય છે અર્થાત્ શિષ્યને ચેાગ્ય મર્યાદા-પૂર્વક ભગવાની સમીપે રહેનારા એવા મેં ( સાંભળ્યું), એ પદથી ગુરૂકુળમાં નિવાસ કરવાનું સૂચન કરેલુ છે
અહી 6 , भग શબ્દના દસ અ છે (૧) બધા પદાર્થાને વિષય કરવાવાળું જ્ઞાન, (૨) અનુપમ–મહિમા, (૩) વિવિધ પ્રકારના અનુકૂળ અને પ્રતિકૂળ પરીષહેાને સહન કરવાથી ઉત્પન્ન થનારી અથવા જગતની રક્ષા કરનારા અલોકિક જ્ઞાનથી ઉત્પન્ન થનારી કીર્તિ, (૪) ક્રોધ આદિ કષાયાના સથા નિગ્રહરૂપ વૈરાગ્ય, (૫) અધા કર્માંના ક્ષય-સ્વરૂપ મેક્ષ, (૬) સુર અસુર અને નાના અંત:કરણને હરનારૂં સૌંદર્ય, (૭) - અંતરાય કના નાશથી ઉત્પન્ન થનારૂ
