________________
२२२
श्रीदशवैकालिकसूत्रे कीडपयंगा-कीट-कीडे और पयंगा-पतगिये हैं, य-औरजा जो कुंथुपिचीलियाकुंथवा और चींटियाँ हैं, वे सव्वे वेइंदिया सब द्वीन्द्रिय सम्वे तेइंदिया सब त्रीन्द्रिय सव्वे चरिंदिया-सव चार इन्द्रियवाले सव्वे पंचिंदिया सर्व पवेन्द्रिय सव्वे तिरिक्खजोणिया सर्व तिर्यश्चगतिवाले सव्वे नेरइया संव नारकी सव्वे मणुया=सव मनुष्य सव्वे देवा-सव देव सव्वे पूर्वोक्त सब पाणामाणीमात्र परमाहम्मिया-मुखके अभिलाषी हैं। एसो यह खलु-निश्चय करके छट्ठो छठा जीवनिकाओ-जीवनिकाय तसकाउत्ति-"सकाय" ऐसा पवुच्चइ-कहा जाता है ॥६॥ ___टीका-'से' अर्थ स्थावरपञ्चकनिरूपणानन्तरं पुनः इमे वक्ष्यमाणभेदाः अनेके द्वीन्द्रियादिभेदेनाऽनेकपकाराः वहवा एकैकस्यां जातौ प्रचुरा भिन्नयोनयो वा त्रसाम्बसनामकर्मोदयात् , स्यन्ति आतपायभिपीडिता उद्विजन्ते पच्छायशीतलं स्थलं प्रयान्ति वेति तथोक्ताः, प्राणन्ति जीवन्त्येभिरिति, पाण्यन्ते जीव्यन्ते प्राणिन एभिरिति वा (पोपसृष्टा-दनितेः, अण्यतेर्वा करणे घन) प्राणाः उच्छ्वासादयस्ते सन्त्येपामिति प्राणाः प्राणिन इत्यर्थः, तद्यथाअण्डे-पक्ष्यादिप्रादुर्भावककोषे जायन्ते उत्पद्यन्ते इत्यण्डजाः पक्षि-सपादयः । पोता एव जाता पोतजाः न जरायवादिना वेष्टिताः पूर्णावयवयोनिनिर्गतमात्रा
१ 'त्रसेः पचाय' २ 'अशआदित्वादच्'
जो ये आबालप्रसिद्ध द्वीन्द्रिय आदिके भेदसे अनेक, एक एक जातिमें बहुतसे अथवा भिन्न-भिन्न योनिवाले आतप (गर्मी) आदिसे पीडित होनेपर त्रास (उद्वेग) पानेवाले, अथवा छायादार शीतल और निर्भय स्थलमें चले जानेवाले, व्यक्त चेतनावान् , उच्छ्वास आदि प्राण वाले बस कहलाते हैं, उनके भेद इस प्रकार हैं
पक्षी सर्प आदि अण्डज हैं (१), जरायुसे वेष्टित न होकर योनिसे - જે એ આબાલ-પ્રસિદ્ધ કીન્દ્રિયાદિના ભેદે કરીને અનેક, એક એક જાતિમાં ધણુ અથવા ભિન્ન-ભિન્ન નિવાળા, ગરમી આદિથી પીડિત થતા ત્રાસ (ઉદ્વેગ) પામનારા, અથવા છાયાવાળા શીતળ અને નિર્ભય સ્થળમાં ચાલ્યા જનારા, વ્યકત ચેતનાવાન્ ઉસ આદિ પ્રાણવાળા ત્રસ કહેવાય છે, તેના ભેદ આ પ્રકારે છે –
પક્ષી સર્ષ આદિ અંડજ છે (૧). જરાયુથી વેતિ ને હેઈને નિમાંથી
