________________
अध्ययन १ गा. ३ भिक्षाप्रकाराः
मपि व्यवच्छिद्यते । आधाकर्मादिदोषव्यावृत्तये 'एसणा - पदमुपात्तम् ।
J
एवमुक्तगाथाभ्यां दृष्टान्त - दाष्टन्तिकप्रदर्शनपुरस्सरं साधुभिः कथं भिक्षा ग्रहीतव्येत्युक्तं, तत्र भिक्षा द्विविधा - लौकिकी लोकोत्तरा च । तयोराद्या दीनवृत्ति- पौरुषनी-भेदाद् द्विविधा, तत्र स्वोदरभरणासमर्थानां हीना - नाथ- पगुप्रभृती - नामाद्या, पञ्चास्रवभाजामिन्द्रियपञ्चकविषयासक्तचित्तानां प्रमादपञ्चकमवृत्तानां भोगामिषगृध्नूनां सन्ततिसमुत्पादकानां निरुद्यमानां द्वितीया । लोकोत्तराऽपि निराकरण करनेके लिए 'भत्त' शब्द और आधाकर्मी आदि दोषवाले आहारका व्यवच्छेद करनेके लिए 'एषणा' शब्द गाथामें दिया गया है । इन दो गाथाओंमें दृष्टान्त और दाष्टन्तिक बतलाकर यह प्रगट किया है कि साधुओं को किस प्रकार भिक्षा लेनी चाहिये?, अतः भिक्षाके भेद कहते हैं
भिक्षा दो प्रकारकी है-लौकिक भिक्षा और लोकोत्तर भिक्षा | लौकिक भिक्षाके भी दो भेद हैं- (१) दीनवृत्ति, (२) पौरुषघ्नी । अपना पेट भरने में असमर्थ, दीन, हीन, अनाथ, लूलों, लंगड़ोंकी भिक्षा दीनवृत्ति कहलाती है । पांच आस्रवोंका सेवन करनेवाले, पाँचों इन्द्रियोंके विषयों में चित्तको सदा आसक्त रखनेवाले, पांचों प्रकार के प्रमादोंमें प्रवृत्ति करनेवाले, भोगरूपी आमिषमें अभिलाषा रखनेवाले, बाल-बच्चोंको उत्पन्न करनेवाले निकम्मे मनुष्योंको दी जानेवाली भिक्षा पौरुषघ्नी कहलाती है, क्योंकि इससे उनका पौरुष नष्ट हो जाता है ।
९५
આધાકમી આદિ દાષવાળા આહારના વ્યવછેદ કરવાને માટે છુ” શબ્દ ગાથામાં આપવામાં આવેલે છે.
આ બે ગાથાઓમાં દૃષ્ટાંત અને હૃષ્ણન્તિક ખતાવીને એમ પ્રકટ કરવામાં આવ્યુ છે કે સાધુઓએ કેવા પ્રકારની ભિક્ષા લેવી જોઇએ. માટે ભિક્ષાના ભેદે કહે છે – ભિક્ષા બે પ્રકારની છે. લૌકિક ભિક્ષા અને લેાકેાત્તર ભિક્ષા. લૌકિક ભિક્ષાના પણ એ ભેદે છે. (૧) દીનવૃત્તિ, (૨) પૌરૂષની પેાતાનું પેટ ભરવામા અસમ हीन, हीन, अनाथ, सूझा, सगानी लिक्षा हीनवृत्ति अहेवाय छे. यांय मासવેનું સેવન કરનારા, પાચે ઇન્દ્રિયાના વિષયમાં ચિત્તને સદા આસકત રાખનારા પાચે પ્રકારના પ્રમાદામાં પ્રવૃત્તિ કરનારા, ભેગરૂપી આમિષમા અભિલાષા રાખનારા, બાળ-ખચ્ચાને ઉત્પન્ન કરનારા, એવા નકામા મનુષ્યને આપવામાં આવતી ભિક્ષા પૌરૂષની કહેવાય છે, કારણ કે તેથી એમનું પૌરૂષ નષ્ટ થઇ જાય છે.
