Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 136

श्रीदशवेकालिकसूत्रे
सान्वयार्थः-जहा=जैसे, भमरो =भौंरा, दुमस्स = वृक्षके पुष्फेसु - फूलों में ( रहे हुए ) रसं = रसको आवियइ = मर्यादानुसार पीता है, य=और पुप्फं= फूलको ur कीलाइ पीडित नहीं करता है, अन्तोभी सो वह भौंरा अप्पयं = अपनेको पीणेइ सन्तुष्ट कर लेता है । अर्थात् - जैसे भौंरा अनेक वृक्षोंके फूलोंसे थोड़ा थोड़ा रस उचित मात्रामें लेता है, ऐसा करनेसे वह सन्तुष्ट भी होजाता है और फूलोंकोभी कष्ट नहीं देवा ॥ २ ॥
८६
"
टीका- यथा भ्रमरः - भ्राम्यति = एकत्र नावतिष्ठत इति भ्रमरः = चतुरिन्द्रियजातिमान् भृङ्गपर्यायवाच्यः प्राणिविशेषः । द्रुमस्य, जात्येकत्वादेकवचनम्, 'सर्वो गच्छति' इत्यादिवत् तेन द्रुमाणामित्यर्थः, द्रुमपदेन योगमर्यादया लतादीनामपि ग्रहणं बोद्धव्यम्, पुष्पेषु स्थितमित्यस्याध्याहारः, रसं = मकरन्दम् आपिवति = आ=मर्यादा-पूर्वकम् उचितादधिकं परित्यज्य पिवति = पानविषयं करोति, अल्पं गृह्णातीति भावः । चकारो हेत्वर्थे, तेन च अत एव पुष्पं न क्लामयति-न पीडयति - लेशतोऽपि न म्लानयतीति यावत्, च = किञ्च सः = भ्रमरः आत्मानं = स्वं प्रीणाति = तोपयतीत्यर्थः ।
पुष्पाणि तु द्रुमलतादीनामेव भवन्ति पुनद्रुमपदोपादानम् - यथा भ्रमरः सर्वेपामेव द्रुमलतादीनां पुष्पेषु रसमापिवति न चोच्चनीचादिभेदभावं रक्षति 'वृक्षोऽय
जैसे भ्रमर भ्रमण करके अनेक वृक्ष लता आदिकोंके पुष्पों का थोडार रस मर्यादासे लेता है, अधिक नहीं, यानी ऐसा कि किसीको भी पीडा न देते हुए वह अपनी आत्माको तृप्त कर लेता है ।
प्रश्न-वृक्ष और लताओं में ही फूल होते हैं फिर हम (वृक्ष) शब्द देनेका क्या अभिप्राय है ? |
પુષ્પને
उत्तर - जैसे भौरा सभी वृक्षों और लताओंके फूलोंका रस पीता है. ऊंच-नीच भेद-भाव नहीं रखता कि इस वृक्षमें कम फूल है और જેમ ભ્રમર ભ્રમણુ ીને અનેક વૃક્ષ લતા આદિનાં થાડા ચેડા રસ મર્યાદાપૂર્ણાંક લે છે, વધુ લેતા નથી, અને એવી રીતે લે છે કે કાઇ પણુ પુષ્પને જરાએ પીડા થાય નહિ; એમ તે પેાતાના આત્માને તૃપ્ત કરી લે છે. प्रश्न—–वृक्ष अने सतायो १२ ४ ड्रेस थाय छे, तो वजी द्रुम (वृक्ष) शह કહેવાના શે! હેતુ છે
ઉત્તર-જેમ ભમરા બધાં વૃક્ષો અને લતાઓનાં ફૂલેને રસ પીએ છે, ઉંચ-નીચને ભેદભાવ રાખતે નથી કે આ વૃક્ષ પર એાછાં ફૂલે છે અને