Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006409/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sighdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhuNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvesi paDhamaM havaI maMgalaM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STHANANO SHRI ST NG SUTRA PART : 01 zrI sthAnAMga sUtra : bhAga 01 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oooooooooooooooooo jainAcArya - jainadharma divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlajI - mahArAja viracitayA sudhAkhyayA vyAkhyayA samalaGkRtaM hindI-gurjara-bhASA'nuvAdasahitam zrI - sthAnAGgasUtram // STHANANG SUTRAM (prathamo bhAgaH ) niyojaka : saMskRta - prAkRtajJa - jainAgamaniSNAta- priyavyAkhyAni - paNDitamuni- zrIkanhaiyAlAlajI -mahArAjaH prakAzakaH rAjakoTanivAsI zreSThazrI rAmajIbhAI zAmajI bhAI vIrANI tatpradatta dravyasAhAyyena prathamA - AvRttiH prati 1200 A a0 bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhAra samitipramukhaH zreSThi- zrI zAntilAla - maGgaladAsa bhAI - mahodayaH mu0 rAjakoTa vikrama saMvat 2020 vIra- saMvat 2490 mUlyam - rU0 20-0-0 IsavIsan 1964 h Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavarnu : zrI ma. sA. 3. sthAnavAsI jaina zAstroddhAra samiti, hai. gareDiyAvA roDa, 24oTa, (saurASTra) ___Published by : Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastroddhara Samiti, Garedia Kuva Road, RAJKOT, (Saurashtra), W. Ry, India. ye nAma kecidiha naH prathayantyavajJA, jAnanti te kimapi tAn prati naiSa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA, kAlohyayaM niravadhirvipulA ca pRthvI // 1 // ja harigItacchandaH karate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye / jo jAnate haiM tattva kucha phira yatna nA unake liye // janamegA mujhasA vyakti koI tattva isase paaygaa| hai kAla niravadhi vipula pRthvI dhyAna meM yaha lAyagA // 1 // bhUkhyaH 3. 20300 prathama AvRttiH prata 1200 vIra saMvat : 2490 vikrama saMvata 2020 isavIsana 1964 :mudra: maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTIMga presa, ghI kAMTA roDa, amadAvAda. zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya sthAnAMga sUtra bhAga 1 pahale DI viSayAnujbhaziDA pahalA sthAna 1 bhaMgalAyarA 2 sudharbhasvAmI prAjUsvAmI pro upadeza u AtmA pratva prAnipA 4 DiyA kheDatvA nipA 4 loDa pratva prAnipA 6 aso 7 dharma 8 adharma 8 aMdha se jeDatvA nipA pratvA ni3pA pratva prA nipA khetvA ni3pA 10 bhokSa he 11 pueya 12 pApa 13 14 saMvara pratva prAni3pA 15 veghnA pratva prAni3pA 16 nirbharA tvA ni3pA 17 bhuva sva3pa prA nipA 18 viDiyA sva3pa prA ni3pA 18 bhanaDe kheDatva kA ni3pA 20 vAzI tvA ni3pA 21 utpatti dve khe'tvA ni3pA 22 vigati-vinAza Ahi De kheDatva prAni3pA 23 yyavana-jAhi prA nipA 24 saMjJA Ahi tvA ni3pA 25 venA hi De kheDatva DA ni3pA 26 bhADA ni3pA pratvA ni3pA pratvA nipA pratva prAni3pA stravatvA ni3pA zrI sthAnAMga sUtra : 01 pAnA naM. PJ V 1 pa 8 17 19 20 23 24 27 28 39 35 36 37 38 38 40 40 41 42 43 44 45 46 47 47 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 48 48 40 pa1 para pa4 papa 58 27 adharbha pratibhA che bheSThatva ThA ni3pArA 28 dharbha pratibhA De seThatva chA ni3pArA 28 bhana De me'tva ThA ni3pA 30 vayana me'tva DA ni3pArA u1 ThAya vyAyAbha me'tva ThA ni3pArA 32 ThAya vyAyAbha ubheToM chA ni3pAyA 33 jJAnAhi meSThatva chA ni3pArA u4 sabhaya ThemeSThatva ThA ni3pArA u5 pradeza Ahi meSThatva hA ni3pArA u6 siddhi mAhiche seThatva ThA ni3pArA u7 zAhi me'tva ThA ni3pArA u8 prAyAtipAta Ahi meSThatva ThA ni3pArA 36 prAtipAta virabhA AhimeThatva ThA ni3pArA 40 avasarpizI mAhi me'tva ThA ni3pA 41 nairayiSTha AhiDe vA chA ni3pArA 42 sUdvIpAhije meSThatva chA ni3pAyA 47 anuttaropapAta Adi vibhAnavAsI hevoM zarIra he prabhAga hA ni3pArA 44 me'pradezAvagADha pugaloM chA ni3pArA 58 58 62 65 68 68 71 86 88 88 TUsare sthAna ThA pahalA zaSTha 45 va-sava Ahi dvitva ThA ni3pA 46 ThyiA mAhiThe dvitva ThA ni3pArA 47 gahaSThi dvitva ThA ni3pA 48 lAvagaha meM prasannayandrarASTarSi chA draSTAMta 48 dravyagaha meM aMgArabhaIchAyArtha chA draSTAMta 50 pratyAjyAnaThI dvividhatA ThA ni3pA 51 dravyapratyAjyAnameM rAputrIThA draSTAMta 52 pratyAjyAna jJAna ThyiA pUrvaSTha urane para bhokSa sAdhaSTha hone ThA ni3pArA 88 92 101 101 107 109 110 112 zrI sthAnAMga sUtra 01 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 43 AraMbha aura parigraha manavAdha se dharmAhilAbha ThA ni3parA 54 dha hi praptimeM ho chArAzoM chA ni3pArA 55 hosabhayachA aura unbhADe dvitvaSThA ni3pArA 56 ho praSThAra The'chA ni3pArA 57 ho praSThAra harzanaThA ni3pArA 58 ho praSThAra jJAna ThA ni3pAza 58 zruta yArivyaThe dvividhatAThA ni3pArA 60 pRthivyAhivaThe dvividhatASThA ni3pArA 61 nAraThAThioMSThI dvividhatAThA ni3pArA 62 bhavyavizeSoMThe urttavyaSThI dvividhatAThA ni3pArA 117 121 122 124 125 127 129 133 137 140 TUsare sthAnaThA TUsarA GTeza: 63 hevanAraThAThioMDe urbhamandha aura unaThe vehanAThA ni3pArA 141 64 nAraThAThioMDe gati aura Agati 35 nAraThAhiyovIsa haM'ThoThA ni3pArA 143 65 adholoTha jJAnAhi viSaya AtbhADe dvaividhyaSThA ni3pArA 148 ThUsare sthAnaThA tIsarA deza 1pa4 1pa4 1pa6 160 160 66 tIsare uziSThI avatarAThA 67 zaThe dvaividhyaThA ni3pArA 68 pudraloThe saMghAta aura mere dvArAThA ni3pA 68 zAhiche mAtta-anAtta AhilehoMThA ni3pArA 70 vaThe dharbha ThA ni3pA 71 chavaDhe utpAta aura udvartanAhi dharbha dvaividhyatASThA ni3pArA 72 bharata aura bhairavatAhikSetraThA ni3pArA 73 varSadharAhi parvatoMThe dvaividhyatAThA ni3pArA 74 SadmaghAhidraha dvaividhyaThA ni3pArA 75 ThAlakSArA paryAya dharbhaThA ni3pArA 164 169 171 177 180 zrI sthAnAMga sUtra :01 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 76 ThAThevyApayotiSThoM hA ni3pAyA 77 4bhyUdvIpaSThI veSThiAchA ni3pA 78 dvIpasamudroMDe chandrachA ni3pAyA 183 184 192 dUsare sthAnakA cauthA udezaka 195 195 200 203 206 207 208 211 212 214 78 yauthe TaizaSThI avataraziSThA 80 sabhayAhitA ni3pArA 81 grAbhAhi vastu vizeSaThA vAva3paThA ni3pArA 82 andhaSThA ni3pArA 83 AtbhAThe nirvAA (bhokSa) ThA ni3pArA 84 Thevali prajJapta dharmalAbhaThA ni3pAyA 85 patyopabha sAgaropabhaSThA ni3pArA 86 chodhASThioMThe sva3paSThA ni3pArA 87 asiddha chavoMThe sva3paThA ni3pArA 88 prazasta-maprazasta bharAThA ni3pArA 88 lobhaSThe sva3paSThA ni3pArA 80 suddha-bhRDha AhichavoMThA ni3pA 81 jJAnAvarAzIyAhi dhoThe dvaividhyapThA ni3pArA 82 bhUrISTha sva3paSThA ni3pA 83 ArAdhanAThe sva3dhaSThA ni3pArA 84 tIrthaMTaraTe sva3paSThA ni3pA 85 tIrthaMdhra pra3pita bhAvoM chA ni3pArA 86 bhavanapatyAThioMThI sthitiSThA ni3pA 87 heva saMbaMdhI va'ttavyatA 88 va aura pudrala sva3paThA ni3pArA 218 219 220 g 27 23 225 225 227 227 228 tIsare sthAnaThA pahalA uziSTha 88 tIsare sthAnaThI avatarAzIThA 100 chandraThe sva3paThA ni3pArAma 101 vichurvayA sva3paThA ni3pA 230 230 232 zrI sthAnAMga sUtra :01 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 234 23pa 237 102 nairayiSThoM sva3paThA ni3pA 103 pariyArAmA Thesva3paThA ni3pArA 104 yogaThe sva3paThA ni3pArA 105 AraMbhAhirAThA aura ThyiAntaThe ilaThe sva3dhaSThA ni3pArA 106 gupti aura uThe sva3paThA ni3pArA 107 ga aura pratyAjyAna sva35 ThA ni3pArA 108 vRkSa draSTAMtase puSaThe sva3paThA ni3pArA 108 tirthaya-4 sayara-sthalayara-jeyaraThI vividhatAThA ni3pA 110 nairayiSThAhiThoM chI lezyAThA ni3pA 111 payotiSThoMThe yana praSThAraThA ni3pA 112 utpAta3pa loSThAndhaSThArAhiSThA ni3pA 113 dharbhAyAryAThioMThe azajya pratyupaThAritvaSThA ni3pArA 114 dharmaThe bhavaracheha meM chArarazatASThA ni3pArA 115 ThAlavizeSaThA ni3pArA 116 pudralaThe dharmaSThA ni3pArA 117 haM'' sahita chavadharmaSThA ni3pArA 118 yoniThe sva3paSThA ni3pArA 118 tIrthaSThA ni3pArA 120 ThAladharmaSThA ni3pA 121 mAghara tesThAyAThioMche sthitiSThA ni3pAyA 122 kSetravizeSaThe sva3paThA ni3pArA 123 vratarahitoMThe aura vratasahitoM he utpatiThA ni3pAsa 124 hevaThe zarIraThA bhAna (nApa) hA ni3pAyA 125 hevaDhe zarIra addha tIna sUtraThA ni3pA 240 243 244 245 248 2pa0 2para 2pa3 256 262 264 266 267 270 273 274 276 277 278 ||sbhaat // zrI sthAnAMga sUtra 01 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa sthAnAMgasUtrane gujarAtI anuvAda zabdArtha zivam' ItyAdi- ajJa ) rogarahita, (ra ) avyAbAdha (keIpaNa jAtanI bAdhA rahita) AnaMdanuM utpattisthAna, (ama 6) hInAdhikatAthI rahita evAM advitIya-anupama (ziva) mukti dhAmane (prANa) jemaNe prApta karela che ( jinendranuM vIrama ) evAM jinendra vIraneantima tIrthakara mahAvIrane (mi) huM namaskAra karuM chuM, kAraNa ke temaNe (navRitvama) ATha kamarUpI zatruone sarvathA nAza karI nAkhyo che (yatiritam) ane te kAraNe teo saMsArarUpI samudramAM DUbADanAra pAparUpI bhArathI bilakula rahita thaI cukyA che, (virAkASThatam) tandrArUpa pramAdathI temaNe pitAnI rakSA karI che, (jJAnAnna ) kevaLajJAnarUpa jyoti vaDe temaNe AtmAne Alekita karyo che ane te kAraNe ja (munIn) teo munIndra banIne (mavimurama) bhavyajI rUpI kumudane mATe candrasamAna gaNAyA che. zlekArtha-A zleka dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke AtmA pitAno vikAsa kevI rIte sAdhI zake che, ane e ja AtmavikAsane paMthe AgaLa vadhIne vIra prabhu kharA arthamAM mahAvIra kevI rIte banyA. AtmavikAsanuM sarva prathama sopAna (pagathiyuM) tandrArUpa pramAdanA tyAgane batAvyuM che. "vitaraDhata" A padathI eja vAta prakaTa karavAmAM AvI che. "tannA" A pada dvArA pAMca pramAdene grahaNa karavAmAM AvyAM che. A tandrA (ALasa -pramAda-asAvadhAnatA) ja AtmAnA patananA kAraNarUpa bane che. AtmAnA usthAnanA viSayamAM ALasa karavAthI ane asAvadhAna rahevAthI AtmAne vikAsa aTakI jAya che. zAstrakAroe pramAdanA aneka prakAra kahyA che. je mekSAbhilASI ( mumukSu) jIva pramAda para dhIre dhIre vijaya prApta kare che, te tyArathI ja potAnA vikAsane prAraMbha karI nAkhe che. AtmA jyAre vijitapramAda thaI jAya che, tyAre te kSapakazreNu para ArohaNa karIne, je AThakarmo anAdi kALathI eja pramAdarUpa mitronI sahAyatAthI tenA AtmAne vaLagelAM zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatAM, te ATha karmone kSaya karavAno prayatnazIla bane che. kAraNa ke evA AtmAne (jIvane) evuM bhAna avazya thaI jAya che ke A ATha karmoe ja mArA AtmAnA vikAsanI gatine virUddha dizA tarapha vALI dIdhI hatI. tenuM nAma ja samyag darzana che. A avasthAmAM AtmA dhIre dhIre karma janya pApabhArathI rahita banatuM jAya che eka divasa e paNa Ave che ke jyAre te ghAtiyA karmo para vijaya prApta karIne jJAnasAndra (jJAnane paMja) banIne kevalajJAnanI prApti kare che. bAkInA aghAtiyA ka mehanIya karmanA abhAvane lIdhe naSTa thavA mAMDe che ane jyAre temane sarvathA vinAza thaI jAya che, tyAre te aja ( regarahita), akSaya, amanTa, ane avyAbAdha svarUpa muktidhAmane prApta karI le che. kramazaH A A sthAnanA mArganuM avalaMbana karIne antima tIrthakara vIra kharA arthamAM mahAvIra banyA che, ane pitAnA nirvANakALa paryanta temaNe bhavya jIvone mekSaprAptino mArga samajAvyuM hatuM, te kAraNe evAM paropakArI mahAvIra prabhune huM mana, vacana ane kAyAthI namaskAra karuM chuM ke 1 zabdArtha-(gAnantarAmasudhAraNa nirNarekha) mahAvIra prabhu mekSe sIdhAvyA bAda AgamarUpa sudhArasanA pravAhathI (dharmatakuttirADhavADha6) dharmarUpa vRkSanI samyagadarzanarUpa AlavAlanuM (kayArInuM) (raMsiya) siMcana karIne, ( svathavasuvAziSTa pravAsa ) bhavya jinene mATe tenA phala svarUpa svarga ane mokSanA sukharUpa phaLanuM vitaraNa karIne temaNe kalyANa sthAnamAM pahoMcADanAra (mokSe jAtaM jautamam aham pha namAmi) ane mekSanI prApti karanAra evAM gautamasvAmIne huM bhaktibhAva pUrvaka namaskAra karuM chuM plekArtha-mahAvIra prabhu nirvANa pAmyA pachI gautama svAmIe zuM karyuM" te A kSemAM spaSTarUpe prakaTa karyuM che-sUtrakAra kahe che ke mahAvIra prabhue je dharmarUpI vRkSane repyuM hatuM tenI kayArI rUpa samyagadarzanane temaNe (gautame) temanI pAsethI meLavelA upadeza dvArA ja sicita karyuM, ane temaNe te dharmanA phalarUpa svarga ane mokSanAM sukhonuM bhavya jene mATe vitaraNa karyuM. A rIte mahAvIra prabhue batAvelA mArge teo pite cAlyA ane zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya sAMsarika bhavya jIne paNa te mArge calAvIne temane kalyANadhAmamAM pahoMcADyA. te kAraNe prabhunA mArganA pathika ane ananta upakArI evA ne gautama gaNagharane huM traNa karaNa ane traNa coga pUrvaka namaskAra karuM chuM 2 zabdArtha-(maDhazomarumajhuddhivaSNu ) jemanAM bane suMdara caraNa kamalanA jevAM manahara che, (vimaDhavoSira vadhavirodhama) je nirmala bedhisamyakatva tathA zrutacAritrarUpa bedhanA denArA che. (muttarasa salorAtri) chakAyanA jIvenI rakSAne mATe jemanA mukha para derA sahitathI muhapatti sadA baMdhelI rahe che, (vizodha kavara praNAmi) evAM vizedhaka-pitAna, AtmAne zuddhi mArge prayukta karanArA, zreSTha gurumahArAjane huM mastaka jhukAvIne namaskAra karuM chuM. kalekArtha-A loka dvArA e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke prabhu dvArA upadiSTa mArga para cAlIne je niraMtara pitAnI Atmazuddhi karavAnA kAryamAM pravRtta thayelA che, prabhu nirvANa pAmyA bAda paNa jeo A bharatakSetranA AryakhaMDamAM prabhu dvArA prarUpita mokSamArgane ane Atmazuddhine kAraNe pracAra ane prasAra karavAmAM prayatnazIla banelA che, evAM paramepakArI gurumahArAjane huM mana, vacana ane kAyAnI vizuddhi prApta karavAne mATe vAraMvAra namaskAra karuM chuM. kAraNa ke sAMsArika bhavyajIvone mokSamahelanA prathama sopAna rUpa samyakatva ane zrutacAritrarUpa dharmanI prApti temanA dvArA ja thAya che. 3 zabdArtha- nipuTa ) jema catura vyakti potAnI (ratnA ivaratu) ratna vagere rUpa mUlyavAna vastuone (nivAre) tijorI Adi rUpa khajAnAmAM ( prite) mUkIne surakSita rAkhe che, ( tathA ) eja pramANe (TrghaH gumArthaH sthAne nitiH) gaNudharee paNa AtmasAdhaka arthane athavA puNyANabaMdhI puNyanA kAraNene (tha) yogya sthAnamAM-zAstromAM-nibaddha karIne (gUMthIne) bharI dIdhela che. (tatvopanAtha) te zAstromAM bharelA te arthane spaSTa karavAne mATe bahu ja sArI rIte khulAsA pUrvaka tene samajAvavAne mATe huM-ghAsIlAla zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni (sagudvitiya) alpa buddhivALA bhavyanA hitanI bhAvanAthI prerAIne ( taja vizuddhAM cAlyAM nomi) tenI vizuddha-nirdoSa vyAkhyA karuM chuM. lekArtha-A zleka dvArA e vAta samajIvavAmAM AvI che ke bhavya gurunI vANI dvArA pitAnuM hita tyAre ja karI zake che ke jyAre teo nayavAdane sArI rIte samajavAnI buddhivALA hoya che. jevI rIte vAlinI ( govAlaNa) dahImAM rahelA ghIne valeNuM dvArA netinI (valaNane bAMdhelA netaruM) pradhAnatA ane gauNatAthI kADhI le che, e ja pramANe bhavya gurunA upadeza dvArA pitAnuM hita tyAre ja sAdhI zake che ke jyAre teo ubhaya nanI apekSAe tene ghaTADI zakavAne samartha hoya che. jo teo te kathanane eka ja nayanA AdhAre pitAnA jIvanamAM utArI le to teo tenA dvArA pitAnuM hita karavAne badale ahita ja karI bese che, kAraNa ke eka ja nayanI mAnyatAvALI vyaktine siddhAMtakAroe mithyAdRSTi kahela che. tethI ubhaya naya pratipAdita arthane kayA prakAre mukhya athavA gauNa karIne AtmasAdhaka banAvI zakAya te saghaLI vyavasthA gaNaghara dee pitAnA dvArA grathita zAstromAM nibaddha karelI che-(vaNe lIdhelI che), ane te paraMparArUpe evAM ja svarUpe, akhaMDarUpe hajI sudhI cAlI ja Ave che. paraMtu mandabuddhivALA bhavya te vAtane samajI zakatA nathI. gaNadharane te abhiprAya spaSTarUpe temane samajAvavAne mATe, huM (ghAsIlAlajI muni) tenI "vyAkhyA-sudhA" nAmanI TakA vistAra pUrvaka karuM chuM 4-pa che sUtrakRtAMga nAmanA bIjA aMgamAM svasamaya (jaina siddhAMta) ane para samaya (parisiddhAMta) nuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te svasamaya ane parasamaya pratipAdita padArthonI kevI sthiti che-kevuM rUpa che, tenuM varNana paNa thavuM ja joIe te kAraNe sUtrakAre bIjA sUtrakRtAMganI racanA karyA bAda A sthAnAMgasUtra nAmanA trIjA aMganI racanA karI che ane temAM te padArthonA svarUpanuM nirUpaNa karyuM che. A aMgamAM, bhagavAne AtmA Adi padArthone mandabuddhivALA, vinayavAna ziSyane saralatA pUrvaka baMdha thaI jAya evA hetathI temanI eka sthAnathI laIne 10 sthAna paryanta rUpe prarUpaNa karI che. zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanuM vistArapUrvakanuM varNana tA samavAya rUpe samayAMga sUtramAM karavAmAM AveluM che. tiSThanti Asate vasanti yathAvat abhidheyatayA ekatvAdibhiH vizeSitAH AtmAdayaH padArthAH yasmin tat sthAnam " A vyutpatti anusAra ekatva Adi rUpe vizeSita evAM AtmAdika padArthonu' jemAM yathAvat ( yathArtha ) svarUpe pratipAdana karavAmAM AveluM che evA Agamagranthane sthAnAMga kahevAmAM Avela che. A sthAnane aMga kahevAnuM kAraNa e che ke te kSAryApazamika bhAvarUpa pravacana puruSanA eka aMga jevuM che. A rIte sthAna rUpa je aMga che, tene sthAnAMga kahe che. A sthAnAMgane zravaNu karavAnI abhilASAvALA jammUsvAmI dvArA vinaya pUrNAMka te jANavAnI IcchA vyakta karavAmAM AvatA, gaNanAyaka bhagavAna sudharmAM svAmIe A aMganu samasta jIvAnA kalyANane nimitte kathana karyuM" che. tenuM paheluM sUtra A pramANe che sudharmasvAmI kA jaMbUsvAmI ko upadeza cr muruM me Aisa! teLa mavacA vamavAya // 2 // sUtrA--( gAusa') hai AyuSman jaMbU ! (me suca' sena' mAvacA va mavAcaM ) te bhagavAne ( bhagavAna mahAvIre ) A pramANe je kahyuM che, te me ( pAte) sAMbhaLeluM che. ,, TIkA " Akasa " eTale " AyuSman " A zabda ahIM sAdhananA eka vacanamAM vaparAya che. sudharmAM svAmIe ja khUsvAmIne AyuSman zabda dvArA e kAraNe sameAdhyA che ke teo sacamamaya hAvAthI temanuM Ayu-(jIvana) prazasta hatuM. ( mua) zabdanA prayAga dvArA sudharmAM svAmIe e vAta prakaTa karI che ke bhagavAna mahAvIranI samIpe pote je sAMbhaLyuM che te kaNendriyanA upacAgapUrvaka ja sAMbhaLyuM che. tene zravaNa karatI vakhate anupayeAga avasthAnA parityAga thaI javAthI temanA dvArA pratipAti ane meM yathArtha rUpe hRda yamAM utArela che. tethI " huM tamane je kahI rahyo chu, te koi kapolakalpita vAta kahI rahyo nathI, parantu prabhunA mukhAraviMdamAMthI nIkaLelAM je vacanA me' sAMbhaLyA che, eja kahI rahyo chuM. '' svaya' bhagavAne kahelI hAvAthI A vAta ApAApa pramANabhUta banI jAya che-tene bIjA koI pramANunI jarUra rahetI 66 zrI sthAnAMga sUtra : 01 5 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. " tena " zabda dvArA e samajAvavAmAM AvyuM che ke je bhagavAne pU bhavamAM vIsa sthAnakonI pharI pharIne ArAdhanA karIne tIrthaMkara nAma gotrakamanuM upArjana karyu hatuM, anAdi mithyAdarzananI vAsanAnA kSaya dvArA jemaNe samyakatva rUpa Atmadharmane prApta karyAM hatA, zukaladhyAnarUpa pracaMDa patranadvArA jemaNe ghAtiyA karUpa vAdaLAnI ghaTAne dUra karI dIdhI hatI, vimala kevalajJAnarUpa sUryaOmaDala prakaTa thai javAne kAraNe jemanA caraNakamaleAmAM indranA maNejiData mugaTa paNa jhukI gayAM hatAM, sakala kalyANarUpa maNienA je eka anupama nidhirUpa hatA, ananta ane acintya nijarUpane je prApta karI cukayA che, ane je sakala aizvaya ane yaza Adi guNeAthI varSImAna che, aSTamahAprAtihAya rUpa samagra aizvaya AdithI je vibhUSita che, evAM carama tIrthaMkara mahAvIra prabhue AtmAdika padArthonuM A ekatvAdi rUpe kathana karyu che 66 AkhyAtam ' mAM je ' A ' upasa che te maryAdA ane abhividhi, e bannenA arthamAM prayukta thayela che. A rIte AtmAdi padArthonuM je ekatvADhi rUpe kathana karavAmAM AvyuM che temAM jIva, ajIva Adi padArthonAM lakSaNAnuMja vizeSarUpe varNana karavAmAM AvyuM che. tathA te samasta vastuonuM varNana vyAsirUpa abhividhithI yukata che. / 1 / 66 athavA--( AmaM teLa maLyA manavAya) A pramANe sUtrane jo vAMcavAmAM Ave, te tenI saMskRta chAyA A pramANe thaze-( gayubarnte la maLavatA yamANyAttam ) ahIM ' yu' zabdanA vAgyAtha` " sayama, yaza ane kIrti samajavAnA che. tethI A sUtrane A pramANe paNa atha thAya che... prazasta athavA akhaMDa sayama, yaza ane kIrtivALA zrI vardhamAna svAmInI samIpe A pramANe sAMbhaLyuM che " ahIM ' nuM " A zabda vAkayAlaMkAra rUpe vaparAyA che. A rIte A sUtranA artha A pramANe paNa karI zakAya che-- " akhaDa yaza, saMyama ane kIrtisa'panna mahAvIra bhagavAnanI samIpe A vAta ( A prakAranuM pratipAdana ) me sAMbhaLyuM che--kahevAnuM tAtpa e che ke huM bhagavAne kahelI vAta ja kahI rahyo chuM. // 2 // zrI sthAnAMga sUtra : 01 6 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ,, 39 athavA (mukhya me bAvana teLa) A pramANe A sUtrane jo vAMcavAmAM Ave, tA tenI saMskRta chAyA A pramANe manaze- zrutaM macA AyuSmatA " ane temAM 'AyuSmatA' padma "mA" sAthe sama'dhita hAvAthI, tene A pramANe atha paNa karI zakAya-" bhagavAne AvuM je kahyuM che te AyuSyamAna evA meM sAMbhaLyuM che. " athavA-- mukhya me Apanna seLa " nI saskRta chAyA jo " zrutaM mayA AmRzatA A pramANe thAya te A pramANe a thAya che--" bhagavAnanA pAdAravinda yugalanI sevA karatAM karatAM meM A pramANe sAMbhaLyuM che. '' rAjA athavA--" mukhya me gAla' seLa " nI saskRta chAyA jo " zruta' mayA AvasatA A pramANe thAya teA A sUtrane atha A pramANe thaze- gurukulamAM rahIne bhagavAnanI pAse meM A pramANe sAMbhaLyuM che. " // 5 // athavA--" mukhya me trAlasa' teja' mavAya '" ahIM " aLa padma trIjI vibhakitamAM hAvA chatAM prathamAnA athamAM che, ema mAnavAmAM Ave te A sUtranA A pramANe atha thaze-" he AyuSman ! AtmAdi padArthonuM je ekatyAdi svarUpa bhagavAne kahyuM che, te me sAMbhaLyuM che. " u tu ,, "L 66 99 athavA--ddha ten " A padanI chAyA jo tadA " paDha tarIke svIkAravAmAM Ave te A sUtranA artha A pramANe thaze " huM AyuSman ! zAsa nanA pravartananA samaye bhagavAne AtmAdika padArthonuM ekatvAdi rUpe je kathana kayu' che, te meM sAMbhaLyuM che. " / / 7 / * athavA~... tena..." nI saMskRta chAyA "smin " paNa thAya che. ane tyAre A sUtranA artha A pramANe thAya che-he AyuSman ! me' sAMbhaLyuM che ke " tasmin " chakAyanA jIve viSe bhagavAne A pramANe kahyuM che. 5 8 // athavA--" hai. AyuSman ! samavasaraNamAM bhagavAne A pramANe je kahyuM che te meM sAMbhaLyuM che. " ' athavA me " nI sa'skRta chAyA mama paNa thAya che. tyAre A sUtrane atha A pramANe thAya che-" je kaMi dika padArthonuM ekatvAdirUpa je jJAna mArI A svarUpe ja pratipAdana thayela che. 5 10 zrI sthAnAMga sUtra : 01 zd mArI pAse che eTale ke AtmA pAse che, te badhAnuM bhagavAna dvArA 7 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA ke ekatva kA nirUpaNa athavA-"mArUM te" nI saMskRta chAyA "gupamALA" paNa thAya che. tyAre A sUtrane A pramANe artha thAya-" tyAre vinayamaryAdApUrvaka gurunI sevA karatAM evA mane bhagavAna dvArA A pramANe kahevAmAM AvyuM che eTale ke huM jyAre bhagavAna mahAvIranI sevA karatuM hatuM, tyAre bhagavAna dvArA AtmAdika padArthonuM ekatvAdirUpe mArI samakSa pratipAdana karavAmAM AvyuM hatuM ke 11 mAM sU01 che bhagavAna mahAvIre sudharmA svAmIne je dharmatattva samajAvyuM hatuM, te have prakaTa karavAmAM Ave che-temAM sauthI pahelAM te AtmAnuM nirUpaNa karavAmAM Ave che, kAraNa ke AtmA ja samasta padArthonA samyajJAna, mithyAjJAna, samyaka zraddhA, mithyA zraddhA, samyapha anuSThAna ane mithyA anuSThAnane viSaya hoya che ane eja kriyAothI te pitAnI tarapha upayukta karAya che A rIte badhAM padArtho karatAM AtmAmAM pradhAnatA rahelI jaNAya che. sAcA " ItyAdi che 2 ' sUtrArtha-AtmA eka che. TIkArtha -(tati-satataM jJAnAti-ri namA) A vyutpatti anusAra che je nirantara jANato ja rahe che tenuM nAma AtmA che." jIvanI evI eke kSaNa pasAra thatI nathI ke jyAre AtmA jANavArUpa upayoga kriyAthI rahita rahete heya. je ke "atU " dhAtune artha "satatagamana" paNa thAya che, paranta ahIM "ba" dhAtune artha "niraMtara jANe che," e karavAmAM AvyuM che, te "kAM jancarthInAM ja jJAnArtharavAra" A niyamane AdhAre karavAmAM AvyuM che. kahevAnuM tAtparya e che ke gatyarthaka dhAtu jJAnArthaka paNa hoya che. tethI ahIM "ati" kriyApadane artha jJAnArthakarUpe karatA "je satata jANe che tenuM nAma AtmA che." A pramANe kahevAmAM kaI bAdha rahetuM nathI upaga ja jIvAtmAonuM lakSaNa che. A upaga lakSaNa siddha ane saMsArI jImAM mejUda hoya che. tethI AtmAmAM sarvakAlika baMdhanA sadUbhAvanuM pratipAdana thaI jAya je AtmAmAM sarvakAlika bodhane abhAva mAnavAmAM Ave, te jIvamAM ajIvatva mAnavAne prasaMga prApta thaze kadAca zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI dalIla karavAmAM Ave ke temAM ajIvatvanA prasaMga prApta nahIM thAya, kAraNa ke tenI sAthe ame jItvanA saMbaMdha mAnIe chIe, te te kathanane te kAraNe mAnya karI zakAya tema nathI ke e mAnyatAnA svIkAramAM te AkAzAdi ajIva padArthomAM paNa jIvatvanA sakhaMdha mAnavA paDaze. ane te sa'ba'dhanA svIkAra karavAthI temanAmAM sacetanatA mAnavI paDaze. A rIte maulika rUpe ( mULarUpe ) jIvanA abhAvanA prasaMga prApta thaze. "" athavA--- ati-satata paghdhati-prAiti jIyAna paryAyAna tyAmA A vyutpatti anusAra AtmAne A pramANe artha thaze- je peAtAnI paryA cAne nira'tara prApta karatA rahe che tenuM nAma AtmA che'' ahIM koI evI zaMkA uThAve ke " AkAzAdika ajIva paNa pAtapeAtAnI paryAyAne niraMtara prApta karatA rahe che, tethI temanAmAM paNa AtmatyanA sadbhAva hovAnA prasaMga prApta thaze. jo A vAtanu' nivAraNa karavA mATe ema kahevAmAM Ave ke ame AkAzArdika padArthomAM peAtAtAnI paryAyAnuM pratigamana thavAnI vAta svIkAratA nathI, te evuM kathana paNa kharAkhara lAgatuM nathI, kAraNa ke evI sthitimAM tA temanAmAM apariNAmitA AvI jaze ane te apariNAmitAnA prabhAvathI temanAmAM avastutA mAnavI paDaze. " A AzaMkAnuM samAdhAna A pramANe che--AtmAnI vyutpatti karatI vakhate evuM je kahevAmAM AvyuM che ke " peAtAnI paryAyAmAM nirantara gamana kare che, " te te mAtra tenI vyutpatti patAvavAne mATe kahevAmAM Avela che. evuM kathana pravRttinuM nimitta thatuM nathI. temAM pravRttinu* nimitta teA upaceAga ja hAya che, eTale ke jyAM upayega-lakSaNanA sadbhAva hAya che, tyAMja AtmAnA sadbhAva hAya che. tethI '* AtmA ' A zabdanI pravRttinu' nimitta upayAga che, peAtAnI paryAcAmAM nirantara gamana karavArUpa nimitta hAtuM nathI. athavA---< batti satataM tti tti jJAtmA " AtmAnI A je vyutpatti kahI che te saMsArI AtmAonI apekSAe kahI che, kAraNa ke sa`sArI AtmAe nirantara catutirUpa sauMsAramAM gamana karyAM kare che. mukta jItramAM pazu bhUtapUnayanI apekSAe A vyutpatti ghaTAvI zakAya che, ane te anusAra teo paNa AtmA che e kathana sAMbhavI zake che, te AtmA eka che, zrI sthAnAMga sUtra : 01 U Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka sakhyAvALe che e Adi sakhyAvALA nathI, A kathananu' spaSTIkaraNa A A pramANe che--dravyArthikanayanI apekSAe A AtmA eka akhaMDa dravyarUpa che, tethI te eka ja sakhyAvALA che. A kathana ekAntataH samajavuM joie nahIM, parantu amuka apekSAe ( amuka dRSTie ) ja grahaNa karAyu' che ema samajavuM. tethI jyAre pradezArthatAnI apekSAe AtmAnA vicAra karavAmAM Ave che, tyAre te asaMkhyAta pradezAtmaka hAvAthI anekarUpa paNa che. jaina darzanakArAe dareka vastune vicAra dravyArthika ane paryAyArthika, A banne nayane AdhAre ja karyAM che. jyAre drabyArthika nayanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che tyAre vicAranI dRSTi eka mULa dravyapara ja rahe che--temAM rahelA pradeza, guNu ane kramabhAvI paryAyeApara STi rahetI nathI. Ama hovA chatAM paNa te temanA saune niSedha karatA nathI, parantu te temanA upara mAtra gajanimIlikA ja ( gajanimIlikA--nyAya pramANenI vRtti) dhAraNa kare che. kAraNa ke dravya gata te badhAMnA niSedha karavA eTale ekAnta mAnyatAne praznaya ( AdhAra ) devA jevuM ane che, je anekAnta mAnyatAnI dRSTie sarvathA niSiddha che. paryAcArthika nayanuM ja bIjuM nAma pradezAtA che. " AtmA asakhyAta pradezeAvALA che, " A kathana vyavahArAzrita che--nizcayAzrita nathI. jeTalA vyavahAra che te paryAyAzrita che, ane paryAyanI apekSAe jyAre vastunA vicAra karavAmAM Ave che, tyAre dravyane gauNu karIne mAtra paryAyane ja pradhAnatA apAya che. A rIte paryAyArthika dRSTie vicAra karatAM aneka paryaMcAnA AzrayabhUta hAvAthI AtmA aneka pazu che. avayavI dravyasiddhi-- za'kA--avayavI dravyarUpe AtmA eka che evuM kathana kharAkhara nathI, kAraNa ke vicAra karatAM, avayavI dravyanuM svataMtra astitva sAkhita thatuM nathI. kevI rIte te sAkhita thatuM nathI, te nIce batAvyu' che-- avayavI dravya eTale avayaveAmAMthI niSpanna thayeluM dravya. zuM te avayavI dravya avayaveA karatAM bhinna hoya che ke abhinna hAya che? jo ema kahevAmAM Ave ke avayavI dravya tenA ( peAtAnA ) avayaveAthI bhinna hAya che, te evA zrI sthAnAMga sUtra : 01 10 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathanathI te avayavI dravyamAM ekatAnuM kathana AkAza-kusumanI jema asaMbhavita banI jAya che, kAraNa ke avayanI jema, temanAthI abhinna evAM dravyamAM paNa anetA mAnavAne prasaMga prApta thaze, athavA te avayavemAM anekatAnuM darzana durlabha thaI jaze kAraNa ke dravyanI ekatAnI jema tenAthI abhinna rahelA avayamAM paNa ekatA mAnavAne prasaMga prApta thaze. je A denA nivAraNa mATe evI dalIla karavAmAM Ave ke avayavI dravya pitAnA avayathI bhinna che, te evo prazna upasthita thAya che ke A avayavI dravyane pitAnA avayavonI sAthe je saMbaMdha che te zuM pratyeka avayavanI sAthe sarvarUpe hoya che te derArUpe (aMzataH) heAya che? je evuM kahevAmAM Ave ke dravyane saMbaMdha pitAnA pratyeka avayavanI sAthe sarvarUpe hoya che, te dravyanA jeTalAM avayave che eTalAM ja dravya mAnavAne prasaMga prApta thaze. te evI pari. sthitimAM avayavI dravyamAM ekatvanuM kathana kevI rIte siddha thaI zake che? je ema kahevAmAM Ave ke avayavI dravya pitAnA avayavonI sAthe eka dezathI (aMzathI) saMbaMdhita hoya che, te e prazna upasthita thAya che ke te avayavI dravya je pitAnA dezathI avaya sAthe saMbaMdhita che, te aneka dezamAM paNa zuM sarvAtmanA rahe che ke eka dezataH rahe che? jo A praznanA e javAba ApavAmAM Ave ke te pitAnA dezamAM sarvAtmanA rahe che, te te kathanathI te temAM anekatA mAnavArUpa pUrvokta doSane ja prasaMga prApta thaze. je ema kahevAmAM Ave ke te pitAnA dezamAM eka dezataH rahe che, te ahIM paNa eja AzaMkA kAyama rahe che ke je dezathI te avayavI dravya te dezomAM rahe che, te zuM te tyAM sarvAtmanA rahe che ke dezatA rahe che? A rIte punaH punaH AvartanathI mUkSitakAriNI (chedanArI) anavasthAnI prasakita (prasaMga) prApta thAya che, tethI evuM ja mAnavuM joIe ke je avayavI dravya ja nathI, te temAM ekatvanI mAnyatA AkAzakusuma samAna asaMbhavita che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 11. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have A zaMkAnuM samAdhAna A pramANe prakaTa karavAmAM AvyuM che-- jaina darzanamAM dravyane pAtAnA avayavAthI sathA bhinna ke sarvathA abhinna mAnavAmAM Avyu nathI. te kAraNe pUrNAMkata doSonA prasaga prApta thavAnA sabhava ja rahetA nathI. ahIM tA evuM ja mAnavAmAM AvyuM che ke avayava ja tathAvidha eka pariNAmane pAmIne avayavI dravyarUpe ALakhAya che ane temane ja tathAvidha pariNAmanI apekSAe avayavarUpe kahevAmAM (ALakhavAmAM) Ave che. jo avayavI dravya na hAya teA " A ghaTa (ghaDAnA ) avayava che, A paTanA avayava che. " A prakAre je alaga alagarUpe avayava vyavasthA thAya che te thaI zake nahIM, ane pratiniyata kAryArthI puruSA dvArA je pratiniyata vastuenuM AdAnapradAna thatuM hoya che te paNa thaI zakata nahIM. A rIte badhAM kAma goTALAmAM paDI jAta. jo evuM kahevAmAM Ave ke samasta kAma goTALAmAM paDI jatAM nathI, kAraNa ke sa`nivezane ( racanA vizeSane ) AdhAre ghaTAdikonA avayava pratiniyatarUpa thai jaze, teA ame paNa ema ja kahIe chIe ke te je sa'niveza vizeSa che, eja avayavI dravya che. AtmAnA astitvanI sAbitI-- prazna-dhArA ke avayavI dravyanuM svataMtra astitva mAnI levAmAM Ave tA paNa tenA dvArA AtmAnA astitvane kevI rIte siddha karI zakAya ? pratyakSa Adi pramANeA tene siddha karI zake tema nathI. kAraNa ke te atIndriya che-- indriyeA dvArA jANI zakAya tevA nathI atindriya evA AtmA indriya dvArA grAhya nahIM hAvAthI pratyakSa pramANuthI tene jANI zakAtA nathI. kAraNa ke indriya grAhyasabaddha pratiniyata padAmAM ja tenI pravRtti thAya che. AtmA evA nathI, tethI pratyakSa pramANathI AtmA grAhya thaI zakatA nathI. have anumAna pramANane paNa AtmAnuM sAdhaka mAnI zakAya tema nathI kAraNa ke tenI pravRtti pratyakSapUrvaka thAya che. sAdhyamAM hatunuM sAhacaya dekhavAthI teA anumAnanuM utthAna thAya che. Agamane pazu AtmAnA khAdha karAvavAne samartha nathI, kAraNa ke AgamamAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 12 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa parasparamAM virodha che. A rIte pratyakSa Adi pramANe dvArA AtmAnA astitvane siddha karI zakAya tema na hovAthI AtmA nathI, evuM ja mAnavuM joIe. uttara-"AtmAnuM astitva pratyakSa Adi pramANe vaDe siddha thatuM nathI, mATe AtmA nathI. " e vAta ucita nathI, kAraNa ke ahIM hetu asiddha che, tathA "sAmApti pratyakSAmi manuSyamAnavAta" A hetu pratisAdhanathI pratiruddha paNa che-eTale ke upara AtmAnA astitvanA virUddhamAM ApavAmAM AvelA kAraNanuM khaMDana paNa thaI zake che. jemake "garama ati pratyakSa rimirAjasthamAnavA gharavata" ahIM "hAtmA" pakSa che, "sarita" sAdhya che, ane "pratyakSAvimitraccAnava A hetu che ane "ghavajJa" A anvaya daSTAMta che. ahIM hetu asiddha nathI, kAraNa ke pratyakSa pramANa dvArA AtmAne jANI zakAya che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe samajavuM-AtmAne jJAnathI bhinna mAnya nathI, kAraNa ke jJAna je prakAre anya padArthone nizcaya karAvanAra hoya che eja pramANe pitAne AtmAne nizcaya karavAmAM anya jJAnanI AvazyakatA rahetI nathI. kadAca evI AzaMkA karavAmAM Ave ke jJAna AtmAne nizcaya karAvanAra che-svasavedya che, evuM kayA pramANane AdhAre mAnI zakAya? te tenuM samAdhAna A pramANe karI zakAya-"nIlajJAna (nIlA raMganI vastunuM jJAna) mane utpanna thayuM hatuM" evI jJAnane je pitAnI smRti thAya che, te je jJAna svasaMvedya na hatA te thaI zakata nahIM. evI pitAne lagatI smRti te svasaMviti jJAnane ja thaI zake che. je ahIM evI dalIla karavAmAM Ave ke jJAna pite potAne jANanAruM nahIM hovA chatAM paNa je pitAnI smRti karI zake che, to jevI rIte te jJAna pitAnI smRti karI le che evI ja rIte bIjA pramAtAnA (jJAtA) jJAnanI smRti kema karatuM nathI ? tenI smRti paNa karI zakatuM hovuM joIe ! kahevAnuM tAtparya e che ke sRti dekhelA athavA jANelA padArthanI ja thayA kare che. jJAnane je pitAnI samRti thAya che tenuM tAtparya paNa e ja che ke jJAna pitAne ( AtmAne) jANe che. pitAne jANatA evA jJAnamAM ja svasaMvedyatA che. A rIte AtmAne guNa je jJAna che te pratyakSa svasaMvedanane viSaya che ane tethI te guNavALA AtmAnuM pratyakSa astitva paNa svatasiddha thaI jAya che, kAraNa ke AtmA jJAnaguNathI abhinna zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (saMpanna) che. jema rUpaguNane pratyakSa astitvarUpI ghaTa pratyakSa dekhI zakAya che, ema jJAnaguNanA pratyakSa astitvathI AtmAne paNa pratyakSa mAnI zakAya che. tathA samasta padArthonA svarUpane spaSTarUpe dekhanArA kevaLajJAnIone mATe te A AtmA sarvarUpe pratyakSagamya che. A rIte pratyakSa pramANadvArA AtmAnuM astitva siddha karIne have anumAna dvArA paNa tenuM astitva siddha karavAmAM Ave che , raM zAM vidyamAna mohyAhU monAriya" vidyamAna katavALuM A zarIra che, kAraNa ke te edanAdinI jema bhege che. ahIM pratijJA, hetu ane udAharaNa A traNa aMgenI apekSAe AtmAnuM astitva siddha karyuM che. "huM pharI vimAnA " A pratijJA che, "mocavAn " A hetu che ane "monAvita" A dRSTAMta che. kahevAnuM tAtparya e che ke jema edanAdika bhAgya che, tethI teo vidyamAna kartAvALA hoya che, eja pramANe A zarIra paNa legya hovAthI vidyamAna kartAvALuM hoya che. ahIM badanAdi anvaya daSTAntarUpa che. vAdI prativAdInI buddhinI samAnatAnuM je sthAna hoya che tene dRSTAnta kahe che. tenA be prakAra che-(1) anvaya daSTAnta ane (2) vyatireka dAnta athavA (1) sapakSa dRSTAnta ane (2) vipakSa daSTAnta. sAdhananA sadubhAvane AdhAre jyAM sAdhyane sadUbhAva batAvavAmAM Ave che, te daSTAntane anvaya dRSTAnta kahe che. ane sAdhyanA abhAvane AdhAre jyAM sAdhanane abhAva batAvavAmAM Ave che, te dRSTAntane vyatireka dRSTAnta kahe che. jemake edanamAM sAdhananA bhaMgyatvanA sadubhAvane AdhAre sAdhyane-vidyamAna kartutvane sadubhAva jevAmAM Ave che. paNuM gaganakusuma rUpa vipakSa dRSTAntamAM vidyamAna katRtvanA abhAve karIne bhegyatvano abhAva jaNAya che. A rIte jyAM jyAM bhegyatva che, tyAM tyAM vidyamAna kartakatA che, jema ke edana. ane jyAM vidyamAna karyuM katA nathI, tyAM bhAgyatA paNa nathI, jemake AkAzakusuma. tethI bhAgyarUpa A zarIrane je kartA che eja AtmA che, e vAta A anumAna. pramANathI sAbita thaI jAya che. ahIM koI evI zaMkA uThAve ke "edanane kartA te mUrta padArtharUpa ja hoya che, te A dehAntane AdhAre zarIranA kartA AtmAne zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 4 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa mUrtarUpa mAnave paDaze, amUrtarUpa mAnI zakAze nahIM ! " te tene uttara A pramANe che-" siddhAMtakAroe saMsArI jIvane mUrtarUpe svIkArela ja che." prazna-jyAM bhegyatva hoya che tyAM siddha AtmAne abhAva rahe che. tethI hetunA AdhArabhUta zarIramAM sAdhyane abhAva tenA dvArA prakaTa thAya che, A rIte vicAratAM A anumAna siddhAtmAnuM sAdhaka thatuM nathI. sAdhana pitAnA sAdhyane sadbhAvanuM sthApaka tyAre ja thAya che ke jyAre te liMga sAdhana (amuka nizAnI) vaDe pitAnA sAdhyanI sAthe avinAbhAva saMbaMdhathI yukta hoya che. je te liMga evuM na hoya te tenA AdhAre anumAna dvArA tenuM astitva siddha ja thAya nahIM. uttara-A kathana A kAraNe ucita nathI-yakSAdi graharUpa (yakSa vaLagyo che evA) pitAnA sAdhyanI sAthe hAsyAdika liMga (lakSaNa) vizeSane avi nAbhAva grahaNa karyA vinA paNa tenA gamanane dekhI zakAya che, e ja pramANe liMganA saddabhAva vinA paNa sAdhyane saddabhAva saMbhavI zake che. je evI dalIla karavAmAM Ave ke ame te bannene avinAbhAva saMbaMdha zarIramAM ja mAnI laIzuM, te e vAta paNa ucita nathI, kAraNa ke e vAta te tyAreja ucita gaNI zakAya ke jyAre te bane sAdhya-sAdhanane avinAbhAva anyatra gRhIta thaI zakato na hoya. Agama dvArA paNa AtmAne jANa zakAya che, kAraNa AgamamAM ja kahyuM che ke "je gayA" je tenI sAme evI dalIla karavAmAM Ave ke anya AgamamAM A vAtane virodha karyo che, te e vAta paNa nIcenA kAraNe ucita nathI "je sAca" "AtmA eka che" evI prarUpaNA sarvajJa Asa dvArA jaina AgamomAM karavAmAM AvI che. tethI asarvajJa anAsa dvArA anya AgamemAM pratipAdita virodhane mAnya karI zakAya nahIM. AtmAne abhAva hoya te jAtismaraNa Adi saMbhavI zake nahI ane devAdikRta anugraha ane upaghAta paNa saMbhavI zake nahIM. AtmAne viSe AnA karatAM adhika jANavAnI IcchAvALA vAcakoe meM lakhelI AcArAMgasUtranI zrI sthAnAMga sUtra:01 15 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAracintAmaNi nAmanI TIkA vAMcI levI. tyAM AtmAnA prakaraNanI TIkAmAM A viSayanuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. "C sAmAnyarUpe AtmA eka ja che, kAraNa ke samasta AtmAnuM svarUpa eka ja che. jo temanuM vibhinnarUpa mAnavAmAM Ave te koi eka amuka cAsa svarUpavALA AtmAne ja AtmA kahI zakAya ane te sivAyanA AtmAone anAtmAe mAnavA paDaze. upayAga ja samasta AtmAenuM eka mAtra lakSaNa che, tethI samasta AtmAe samAna svarUpavALA che. 'upayogalakSaNo jIvaH ' chatra (AtmA ) nuM lakSaNa upayAga che. evuM siddhAnta kathana che. A rIte upayAgarUpa eka lakSaNavALA DhuvAthI samasta AtmAo ekarUpa hoya che, tethI " ne AvA 'AtmAmAM ekatva siddha thAya che. athavA-janmamaraNa, sukhaduHkha AdinA saMvedanamAM asahAya hAvAthI samasta AtmAemAM ekatva siddha thAya che. ahIM adhA sUtrAmAM " jyantita amuka dRSTie " padanA prayAga thavA joie, kAraNa ke kathaMcitavAda sarvatra avirodharUpe vastu vyava sthAnuM kAraNu hAya che. 66 ,, * kahyuM paNa che--cADhArAya tathA 2 cAstava ! ityAdi. AtmAja jJAnAdikA dvArA samasta padArthAne jANe che. te kAraNe pAchaLa jemanuM pratipAdana karavAmAM Avyu che te padArtho karatAM tenuM prAdhAnya che. te kAraNe ahIM sauthI pahelAM AtmAnA nirdeza thayuM che sU02 I sAMkhya Adidaza nakArAe AtmAne eka mAnavA chatAM paNa tene niSkriya mAnyA che. tethI temanI te mAnyatAnuM khaMDana karavAne mATe AtmAmAM kriyAtvanuM kathana karanArA sUtrakAra, kriyAjanaka hovAthI pahelAM daMDanuM kathana kare che-- ne TunDe " ityAdi // 3 // sUtrA--daDa eka che. // 3 // (( TIkA--jenA dvArA AtmAne sAravihIna karI nAkhavAmAM Ave che, tenuM nAma daMDa che. a ane bhAvanA bhedathI daDanA be bheda paDe che. yurNi ( lAThI ) dravyadaMDa che. duSprayukta mana, vacana ane kAyA, e bhAva daDa che. evA te kreDa amuka dRSTie vicAratA eka che-eka sakhyAvALA che. temAM A ekatva sAmAnya nayanI apekSAe che. eja pramANe bIjI badhI jagyAe paNa ekatva samajavuM // 3 // zrI sthAnAMga sUtra : 01 16 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyiA ke ekatva kA nirUpaNa te daMDanI AtmA kiyA kare che. tethI sUtrakAra have te kriyAnuM pratipAdana kare che - "i #ricA" ItyAdi che4 che sUtrArtha-kriyA eka che. te 4 che TIkAthe karavAmAM Ave te kiyA. te kriyAnAM kAyikI Adi bhedanI apekSAe te aneka prakAra che, paraMtu ahIM te bhedane gauNa sthAna ApIne karavArUpa sAmAnya kriyAne ja prAdhAnya ApavAmAM AvyuM che. tethI saMgraha nayanI apekSAe sAmAnya rUpane AdhAra laIne kiyAmAM ekatva-eka saMkhyAva-prakaTa karavAmAM Avela che. athavA-"p re je zviriyA" A be sUtro dvArA AtmAmAM akiyatvanuM khaMDana karIne sakriyatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-daMDa ane kriyA A be zabdo dvArA 13 kiyAsthAna kahyAM che. arthadaDa, anarthadaMDa, hisAdaMDa ane akasmAta daMDa AdirUpa je paramANupaharaNa daMDa che, temane "daMDa' zabda dvArA grahaNa karavAmAM Avela che. A daMDamAM sAmAnya prANAtipAta rU5 ekatAnI apekSAe ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. kriyA zabdathI mRSApratyayA, adattAdAnapratyayA, AdhyAtma pratyayA, mAnaprasthamAM mitradraSa pratyayA, mAyA pratyayA, lobha pratyayA ane airyA pathikI, e ATha kriyAo grahaNa karAyela che. te kriyAomAM karaNa sAmAnyanI apekSAe ekava prakaTa karavAmAM Avela che. AtmAne kriyArahita mAnanAra sAMkhya Adi darzana nakArone mata atyanta guMcavaNe ubhI karanAre che, kAraNa ke AtmAne kiyArahita mAnavA chatAM paNa teo tene jotA mAne che, paraMtu bhujikiyAne kartA banyA vinA temAM bhakatRtva saMbhavI zakatuM nathI. jyAre te bhujikriyAne bhaktA banI jAya che, tyAre temAM kriyAva (kiyAyuktatA) prApta thaI ja jAya che. zaMkA-prakRti kare che ane pratibiMbanyAyanI apekSAe puruSa bhoktA che. A nyAya anusAra puruSanA AtmAmAM akriyatA hovA chatAM paNa bhakatRtva AvI jAya che? uttara-pratibiMbanyAyanI apekSAe je puruSane sektA mAnavAmAM Ave, te tenA dvArA puruSamAM kiyAvatva siddha thAya che, kAraNa ke rUpA-tara pariNamana rUpa ja pratibiMba hoya che. tathA rUpAntara pariNati ja AtmAmAM kriyArUpa che. AtmAmAM kiyAne sadbhAva mAnavAmAM na Ave, te prakRtinI sAthe saMbaMdha hovA chatAM paNa tenuM pratibiMba paDI ja zakatuM nathI, ane je tenuM pratibiMba paDatuM hoya te anicchAe paNa temAM kiyAtva mAnavuM paDaze. zaMkA-prakRtinI vikRtirUpa buddhinuM ja sukhAdine mATe AtmAmAM zrI sthAnAMga sUtra:01 17 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibiMba paDe che. AtmAnuM pratibiMba buddhimAM paDatuM ja nathI. AtmAmAM buddhinuM pratibiMba paDavuM eja puruSanA garUpa che, ema kema na mAnI zakAya? uttaka-je evI kalpanA karavAmAM Ave te AtmAmAM bheMkatRtva ja mAnI zakaze nahIM, kAraNa ke te mAnyatAmAM te AtmA taravastha (eja avasthA vALa) rahe che. vizeSArtha-sAMone e mata che ke cetanAzakti ( AtmA ) pite ja padArthonuM jJAna karatI nathI, paNa buddhithI ja tene tenuM jJAna thAya che. Indri dvArA padArtha buddhimAM pratibhAsita (pratibiMbita) thAya che. buddhi ane bAju rahelA darpaNa jevI che. temAM eka tarapha cetanA zakti ane bIjI tarapha bAhya jagata pratibhAsita thAya che. buddhimAM cetanAzaktinuM pratibiMba paDavAthI AtmA pitAne buddhithI abhinna samaje che, ane tethI huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM, " evuM jJAna AtmAmAM thAya che. kahyuM paNa che ke-" judoSavi puruSa prAdhe manuSarUti, tamanapajacat gatavAramAri sarAhmada rUra pratimA " buddhi pote acetana che, kAraNa ke te prakRtine eka vikAra che, " mUratiSiRtimAM pratikriyA sata vorA vijAro ne prakRti nai vikRtiH puruSa:" A kathana pramANe je prakRti pote ja acetana hoya, te tenA vikAra rUpa buddhi paNa acetana ja heya parantu buddhimAM cetanAzaktinuM pratibiMba paDatuM hovAthI te cetananA jevI pratibhAsita thavA lAge che. kahyuM paNa che ke--"vizibrijAnArA nAgari putinAvatI vAyabhAsate-buddhidarpaNasaMkrAntamartha pratibimbakaM dvitIyadarpaNakalpe pusyadhyA. zoti, tava mAtRtvamI navamano vijApatti " A rIte AtmAmAM je bhakatRtva che te kevaLa buddhine vikAra ja che. "amUrtarano moLI niH sAro izava nija sUkSma mAtamAM piDhIne " A kathana anusAra puruSa te nirlepa che. bheganA viSayamAM vidhyavAsIe A pramANe kahyuM che " puruSo'vikRtAtmaiva ityAdi / jema judA judA raMgenA saMvegathI nirmala sphaTika maNi lAla, kALA, pILA Adi rUpavALa banI jAya che, eja pramANe avikArI cetanapuruSa (AtmA) acetana manane potAnA jevuM cetana banAvI de che. A pramANe zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSanA bhakatRtvanI apekSAe sAMkhya siddhAMtanI mAnyatA ahIM saMkSipta rUpe batAvavAmAM Avela che. have te viSenI siddhAMtakAranI mAnyatA prakaTa karavAmAM Ave che-je puruSane joktA mAnavAmAM Ave, te tenA dvArA temAM kriyAvana ja pratipAdana thAya che. te pachI tene je akiya kaho che, te vAtanuM Apa Apa khaMDana thaI jAya che. A samasta viSayanuM ahIM saMkSiptamAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. loka ke ekatva kA nirUpaNa uparyukta svarUpavALA AtmAne AdhAra zuM che, te have prakaTa karavAmAM Ave che-"pje so" ItyAdi pa ! sUtrArtha-leka eka che. TIkAI--kevaLajJAna rUpI sUrya dvArA jenuM avalokana thAya che te loka che. A loka dharmAstikAya, adharmAstikAya Adi sakaLa dravyanA AdhArarUpa che. te 14 rAjapramANa che. ane paga pahoLA karIne keDapara bane hAtha rAkhIne ubhelA puruSanA je tene AkAra che. A leka AkAzadravyane ja eka vizeSa bhAga che. kahyuM paNa che ke-gharmalInAM vRtti cALAM mavati catra tatva kSetra taiH dravyaH sada DhovAstakriAti strotha re 2 + A lekanuM 14 rAjanuM je pramANa batAvyuM che, tenA spaSTIkaraNa mATe eka rAju pramANa kone kahe che te nIce prakaTa karavAmAM AvyuM che-svayaMbhUramaNa samudranI pUrva vedikAthI pazcima vedikA sudhInA aMtarane, athavA dakSiNa vedikAthI uttara vedikA sudhInI jeTalI laMbAI thAya che, eTalI laMbAI pramANe eka rAja hoya che. A lokane nIcenA vistAra 7 rAja karatAM thoDA nyUna pramANuvALo che, tiryazlekanI madhyamAM tene vistAra eka rAjupramANa che. brahmalakanI vacce tene vistAra pAMca rAjupramANa che ane lekAntamAM tene vistAra eka rAjapramANa che. athavA-nAmAdikanA bhedathI nIce pramANe ATha prakAra che-(1) nAmaleka, zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sthApanAka, (3) dravyaloka, (4) kSetraleka, (5) kALaka, (6) bhavaleka, (7) bhAvalaka ane (8) paryAyaleka. nAma ane sthApanA, e che te prasiddha che. AkAza mAtra kSetra che. samaya, AvalikA AdirUpa kALaka che. nAraka AdirUpa bhavaka che. jemake potapotAnA bhAvamAM rahelAM je manuSya Adi che, teo bhavalekarUpa che. audayika Adi je cha bhAva che, te bhAvalaka che ane dravyonI paryAyarUpa paryAyaleka che. e A leka ekatva saMkhyAvALo che. A lekamAM je ekatA prakaTa karavAmAM AvI che te avikSita asaMkhyAta pradezathI tathA avivakSita tiryagra Adi bhedene lIdhe kahI che. eTale ke asaMkhyAta pradezanI ane tiryagAdi dizAbhedanI vivakSAne gauNarUpa ApIne kahI che, kAraNa ke sAmAnyarUpe te A prakAre kevaLajJAna dvArA gamya ( dazya) thAya che. e sUpa che aloka ke ekatva kA nirUpaNa lakanuM yathArtha svarUpa tenA pratipakSabhUta alakanA svarUpane jANyA vinA samajI zakAtuM nathI. tethI sUtrakAra have alokanA svarUpanuM nirUpaNa kare che- "u aDhoNa" ItyAdi che 6 che sUtrArtha alAka eka che. te 6 | TIkArtha--lokathI viparIta aleka che. te anaMta AkAzAstikAyarUpa che. kakSetramAM dravya, kALa ane bhAva vidyamAna hoya che. alakamAM teone abhAva hoya che, alakamAM loka karatAM eja vizeSatA che. zaMkA-alekamAM paNa AkAza pradezarUpa dravya che, vartanAdi rUpa kALa (parivartanazIla) che ane agurulaghurUpa anaMta paryAye rUpa bhAva paNa che, chatAM paNa alakamAM dravya, kALa ane bhAvane abhAva Apa kevI rIte kahe che? zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 0. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara-AkAza pradezarUpa dravya tyAM che evuM je kahyuM che te ucita nathI, kAraNa ke kSetranA grahaNa dvArA te paNa gRhIta thaI jAya che. samayAdi rUpa kALanuM astitva te aDhI dvIpamAM ja che-tenI bahAra nathI, evuM zAstronuM kathana che. tathA vartanAdi rUpa kALanI tyAM tIrthakaroe vivakSA ( ullekha-vAto karI nathI. tethI tyAM kALa paNa nathI. dharmAstikAya, adharmAstikAya, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya, A dravyonI paryAye kSetranA grahaNathI ja gRhIta thaI gaI che, tethI temanI paNa tyAM vivakSA thaI nathI. A kAraNe lokamAM dravya, kALa ane bhAvane abhAva siddha thAya che. lekane pratipakSI hovAthI ja temAM alektA che, anAlekanIya hovAthI temAM alekatA kahI nathI, kAraNa ke kevaLajJAna dvArA te paNa alekanIya che. e te alaka paNa-eka saMkhyAvALe che. A aleka anaMta pradezevALa manAya che, chatAM paNa bhedanI avi vakSAe karIne dravyArthikanayanI apekSAe tene kahyo che. kA-lokane eka deza (aMza) pratyakSa jANI zakAya che. ane bAdhaka pramANane abhAve urvAdi lekane saddabhAva mAnavAmAM Avela che. paraMtu alaka te eka dezathI paNa pratyakSa jANI zakAtuM nathI, te tene sadbhAva kevI rIte mAnI zakAya ? je alokane sadbhAva hoya te ja alekanA ekatvanI prarUpaNa saMgata gaNI zakAya, tenA abhAve A prarUpaNAne saMgata kevI rIte gaNI zakAya? uttara-anumAna dvArA alakanuM astitva jANI zakAya che. te anumAna nIce pramANe che-"sozo vizvamAnavipakSa, raghupattizuddhapAcivA ca catta savyutpattikazuddhaM padAbhidheyaM tat tat savipakSaM bhavati yathA ghaTasyAghaTaH svyutptiksuvarAmiNa stro tamAr vipakSaH" A anumAnamAM pratijJA, heta, zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 1. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAharaNa, upanaya ane nigamana, e pAMca avayava che. A rIte A anumAna pAMca avayapata (pAMca avayathI yukta) che. "Dho vimAnavipakSa:" A pratijJA avayava che, "raghupattizupAyavatta" A hetu vAkya che. yad yat savyutpattikazuddhapadAbhidheyaM tat tat mavipakSaM bhavati yathA ghaTasyAghaTaH" A anvaya daSTAnta che, "pazupatti zuddhAmadheya Dho: " A upAya vAya che ane "tabhAva vipakSa" A nigamana vAkya che. have A anumAnane bhAvArtha samajAvavAmAM Ave che-vyutpattiyukta zuddha padanA dvArA abhidheya (grAhya) hovAthI leka vidyamAna vipakSavALA che. je je padArtha savyutpattika zuddhapada dvArA grAhya hoya che, te te padArtha pitAnA vipakSa (pratipakSa) vALo hoya che ja. jemake ghaTa agharUpa vipakSavALo hoya che. leka paNa savyutpattika zuddhapada dvArA grAhya che, tethI te paNa savipakSa vipakSayukta) he ja joIe. e rIte lekanA vipakSarUpa alakanuM astitva siddha thAya che. zaMkA--"jojoDocho " je lekarUpa nathI te alaka che, A pramANe nanna samAsarUpe alekapadane vigraha thaI zake che. jemake ghaTa nathI te aghaTa che, ema mAnI zakAya che, te je leka nathI te aleka che, ema mAnavAmAM ze vadhe che? lekathI bhinna evI koI anya vasturUpe alekanI kalpanA karavArUpa kaSTa vaheravAnI jarUra ja zI che? uttara-jenA niSedhathI jevuM vidhAna thAya che, te tenA tulya (samAna) ja hoya che, A niyama pramANe ahIM niSedhya leka che ane te jIvAdika dravyanA AdhArabhUta AkAza vizeSarUpa che, tethI aleka zabdathI paNa AkAza vizeSa ja grahaNa thaze,-ghaTAdike mAMthI kaI eka grahaNa thaze nahIM. jemake "apaMDita" kahevAthI sArA narasAMnA vivekathI rahita cetanAvAn puruSa vizeSa ja grahaNa thAya che-acetana ghaTAdika grahaNa thatA nathI, tethI alekanI mAnyatAmAM paNa keI deSa nathI. che sUTa 6 che leka ane alakane vibhAga dharmAstikAyika adhIna che, tethI have zrI sthAnAMga sUtra : 01 22 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ke ekatva kA nirUpaNa sUtrakAra te dharmAstikAyanI prarUpaNa kare che -" dhame" ItyAdi che 7 sUtrArtha--dharmAstikAya eka che7 TIkArtha-gatikriyAvALAM jIva ane pudgalene je temanA svabhAvamAM ghAraNa kare che, te dharma che. "asti" padathI ahIM pradezane grahaNa karavAmAM AvyA che ane vAra" kAya padathI te pradezane saMghAta gRhIta thayela che. A rIte pradeza saMghAtanuM nAma astikAya che. dharmarUpa je astikAya che, tene dharmAstikAya kahe che. A dharmAstikAya svabhAvataH gatikiyAvALAM jIva ane padralene cAlavAmAM sahAyaka thAya che. A dravya samasta lokAkAzamAM talamAM vyApelA telanI jema vyApaka bane che. tenA asaMkhyAta pradeza che, te arUpI dravya che ane ajIva dravyanA eka bhedarUpa che. jema negendriyathI yukta jIvane vastunuM jJAna karAvavAmAM dIpaka sahAyarUpa thAya che, e ja pramANe A dharmAstikAya dravya paNa gati pariNata chavapulone cAlavA sahAyaka bane che. te cAlavAnI preraNA ApatuM nathI paNa jyAre teo cAle che, tyAre temane cAlavAmAM madada kare che. kahyuM paNa che. "zIvAnAM tyAra jema gamanAgamanAdi kriyA pariNata malyane gati karavAmAM pANInI AvazyakatA rahe che, tema svabhAvataH gatikriyAzIla jIva pulane dharmadravyanI apekSA rahe che. eTale ke jaLanI jema dharmadravya paNa apekSAkAraNarUpa che. kahyuM paNa che. "jarU variyALa" ityAdi evuM A dharmadravya eka saMkhyAvALuM che. jo ke pradezonI apekSAe vicAravAmAM Ave te dharmAstikAya asaMkhyAta pradezavALuM hovAthI temAM anekatva mAnI zakAya che, paNa ahIM dravyArthatAnI apekSAe temAM eka kahyuM che. je 7 5 have sUtrakAra dharmadravyanA vipakSabhUta adharmadravyanuM nirUpaNa kare che-- zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adharma ke ekatva kA nirUpaNa je game" ItyAdi 8 che sUtrArtha--adharmadravya eka che. 8 che TIkAI--je dravya jIvapulene gati pariNatimAM dhAraNa karatuM nathI, te dravyanuM nAma adharmAdravya che. te dravyanuM nAma gatipariNata jIva ane pulane gati karatAM rokavAnuM che-temanI gati aTakAvavAmAM madada karavAnuM che. adharma rUpa je astikAya che tene adharmAstikAya kahe che. te adharma dravya paNa saMpUrNa kAkAzamAM vyApta thaIne raheluM che, te asaMkhyAta pradeza che, arUpI che ane ajIvadravyane eka bhedavizeSa che. gatinI nivRttinuM nAma sthiti che. rastA para cAlyA jatA, garamIthI AkuLavyAkuLa thayelA pathikane thaMbhavAmAM jema chAMyaDe sahAyaka bane che, tema sthiti pariNAme parivRta jIvane ane putalene bhavAmAM adharmadravya sahAyaka thAya che. jema sthaLa majyane thevAmAM madada kare che, tema jIva ane pulene thobhavAmAM je madada kare che, te adharmadravya che. kahyuM paNa che.-sALa juvALa che ItyAdi A prakAranuM A adharmAstikAya eka saMkhyAvALuM che. jo ke pradezathatAnI apekSAe asaMkhyAta pradezI hovAthI te asaMkhyAtarUpa paNa che, paNa ahIM te dravyArthatAnI apekSAe tene eka kahevAmAM AvyuM che, ema samajavuM. prazna--dharmAstikAya ane adharmAstikAyanuM astitva kevI rIte jANa zakAya che? uttara--je dharmAstikAya na hoya te jIva ane pulenI gati saMbhavI zakatI nathI. "navapuSTAna sacavAnunA dharmAtivAyoDaritaparanuM temanI gati saMbhavita hevAthI, dharmAstikAyanA astitvanI pratIti thAya che. "zavapujAnAM thicabhyathAnurUpaH " eja pramANe je adharmAstikAya na hota zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te jIva ane pudranI sthiti saMbhavI zakta nahIM, paNa temanI sthiti zakaya hovAthI "adhapitA hata" evI pratIti thAya che ke adharmAstikAya che. zakA-" jIva ane pudranI gati ane sthiti anukrame dharmAstikAya ane adharmAstikAyane lIdhe ja zakaya che, ane temanI gati ane sthitine sadabhAva hovAthI dharmAstikAya ane adharmAstikAyanuM astitva siddha thAya che. je A pramANe Apa je kahe che te barAbara nathI, kAraNa ke dharmAstikAya ane adharmAstikAyano abhAva hoya te paNa temanI gati ane sthiti saMbhavI zakaze. te temanI gati ane sthitine AdhAre temanuM astitva kevI rIte svIkArI zakAya? - uttara-je dharmAstikAya ane adharmAstikAyanuM astitva svIkAravAmAM na Ave, ane temane abhAva hoya te paNa jIva ane palenI gati ane sthiti svIkAravAmAM Ave te, alekamAM paNa jIva ane pulenI gati ane sthiti mAnavAne prasaMga prApta thaze. je evI dalIla karavAmAM Ave ke alekamAM paNa temanI gatisthiti svIkAravAmAM zI muzkelI che? te tene uttara A pramANe che-aleka te anaMta che. have je lekamAMthI nIkaLIne jIva ane pula alekamAM praveza karI zakatA hoya te evI paristhiti uddabhave ke kAM te eka, be, traNa Adi jIva ane pulethI ja leka vyApta rahe, athavA temanAthI bilakula rahita paNa thaI jAya. paNa evuM kadI jovAmAM AvyuM nathI ane te ISTa paNa nathI. athavA-gati ane sthiti, e be kArya che, evuM sakaLakamAM prasiddha che. ane kArya ekalA pariNAmI kAraNane adhIna hetuM nathI paNa apekSA kAraNane paNa adhIna hoya che. jemake ghaTAdi kArya mAM pariNAmIkaraNa mATIne piMDa che, paraMtu ekalI mATInA piDanA sadUbhAvathI ghaDA AdinuM nirmANa thaI zakatuM nathI, sAthe sAthe apekSAkAraNarUpa divyezakAla (dizA, pradeza, kALa) AkAza, prakAza AdinI paNa jarUra paDe che. ekalA mATInA piMDamAMthI ghaDe banI jato hoya-apekSA kAraNarUpa prakAza AdinI tene jarUra rahetI na hoya, evuM te zakaya ja nathI, je apekSAkAraNenI AvazyakatA ja na hoya te zrI sthAnAMga sUtra : 01 25 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekalI mATImAMthI paNa ghaDAnuM nirmANa thavuM joie, parantu evuM kadI khanatuM nathI. tethI e vAta svIkAravI ja paDaze ke kAryaniSpattimAM apekSAkaraNanI paNa AvazyakatA rahe che. eja pramANe jIva ane pudgalenI gati ane sthiti paNa apekSAkAraNeAnA sadbhAva vinA sabhavI zakatI nathI, jIva ane pudgalenI gati ane sthiti, e bannenA sadbhAva jovA maLe che, tethI e vAta mAna vI ja paDaze ke temanA apekSAkAraNarUpa dharmAstikAya ane adharmAstikAya, e ane dravyenA sadbhAva hoya che. athavA--pahelAM alAkanuM astitva svIkAravAmAM AvyuM che, te leAkanuM jJAna karAvanAra dharma dravya ane adhadravya paNa mAnavA ja joie. nahIM ta AkAzanI samAnatAmAM leAka ane aleAkanA vibhAga kevI rIte thaI zakaze ? ane te rIte te satra AkAzano ja ketraLa samAnatA raheze. te temAM jIva ane puxlAnI gatinA abhAva rahevAthI pratighAtanA abhAva raheze, ane sthitinA abhAva rahevAthI sukhaduHkhAdi saMbadhanA abhAva raheze. evI risthitimAM sukhaduHkhakhadha Adino vyavahAra ja nahIM saMbhavI zake ! 66 saddA dhammA dhammA ! tathA 2 jovimALA mAre ' ityAdi A rIte AtmA lekamAM rahe che, tathA dharma ane adhadravya dvArA te gatisthitimAM Ave che, te daDasahita haiAya che ane kriyAsahita hAya che, e vAtanuM ahIM sudhImAM nirUpaNu thaI gayuM che. evA AtmA karmothI baMdhAtA hovAthI have khaMdhanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-- 66 i vadhe " ItyAdi ! huM ! anya eka che. ! huM ! sUtrA zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 6 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdha ke ekatva kA nirUpaNa TIkAI-bAMdhavuM eTale baMdha. te baMdha eka prakAranA saMga vizeSarUpa hoya che. A ne kAraNe jIva A baMdha kare che. kaSAyayukta AtmAne dareka pradeza a Tha karmo vaDe gADharUpe jakaDAyelo hoya che, tenuM nAma ja baMdha che. A baMdha dazAmAM AtmAnA pradeza ane karmonA pradeza ekamekanI sAthe kSIra nIranI jema ( dUdha ane pANInI jema) bhaLI jAya che. sakaSAyI jIva ja kane baMdha karate heya che, kAraNa ke kaSAyayukta jIva kamanA egya pulane grahaNa kare che. jo ke A baMdhanA prakRtibaMdha Adi cAra prakAre kahyA che. chatAM paNa baMdha sAmAnyanI apekSAe tene eka (eka saMkhyAvALe) kahyo che. athavA-jIve jyAre saMsArathI mukta thaI jAya che, tyArabAda pharIthI A baMdha karate nathI. tenI punabaMdhanA abhAvanI apekSAe tene eka saMkhyAvALe kahyuM che. athavA-dravyabaMdha ane bhAvabaMdhanI apekSAe baMdhanA be prakAra che. jAra ( sAMkaLa) Adi dvArA je baMdha thAya che tene dravyabaMdha kahe che, ane rAgadveSAdine kAraNe je baMdha thAya che tene bhAvabaMdha kahe che. te banemAM baMdha sAmAnyanI apekSAe ekatva che. zaMkA-Ape baMdhanI A pramANe vyAkhyA ApI che-"jIva ane karmanA parasparanA saMga vizeSane baMdha kahe che." te te saMga AdimAna che ke anAdirUpa che? eTale ke jIvanI sAthe karmone A saMga amuka samayathIja che ke anAdikALathI che? je tene evo javAba hoya ke te saMbaMdha amuka samayathI che. te prazna e uddabhave che ke pahelAM AtmA utpanna thaye che? ke karma utpanna thayela che ? ke banne eka sAthe utpanna thayelA che?" A praznane pahelo vikalpa te e kAraNe mAnya thAya tema nathI ke AtmA te nihetuka che ane je nirdetuka hoya che tenI utpatti kharaviSANa (gardabhane mAthe ziMgaDAM) nI jema saMbhavI zakatI nathI. je kAraNa vinA paNa utpatti mAnI levAmAM Ave to tenI utpatti ja sadA thatI rahevI joIe-te aDha zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavI joIe nahIM. A rIte AtmAnI mukti thavAnI vAta ja zakya banI zake nahIM. je ema kahevAmAM Ave ke kema pahelAM utpanna thayuM che, te te vAta paNa saMgata lAgatI nathI, kAraNa ke kartAnA abhAve kiyAne ja abhAva rahe che, te karmanI utpatti ja kevI rIte thaI zakI? je ema dalIla karavAmAM Ave ke kartAnA abhAvamAM paNa karmanI utpatti thAya che, te temAM "kAma" e vyapadeza (vahevAra) ja na karI zakAya, kAraNa ke kidhamANamAM ja karma evo vyavahAra thaI zake che. je vinA kAraNe karmotpatti mAnavAmAM Ave, te vinA kAraNe utpanna thayelAne nAza paNa vinA kAraNa ke joIe, paraMtu karmane vinAza vinA kAraNa thatuM nathI. "AtmA ane kamanI eka sAthe utpatti thaI che, " A trIjo vikalpa paNa mAnya thaI zake tema nathI kAraNa ke vinA kAraNe te baMnenI utpatti asaMbhavita che. je kAraNa vinA paNa temanI eka sAthe utpatti svIkAravAmAM Ave te "A kartA che ane A karma che, e vyavahAra paNa thaI zakatuM nathI. A rIte jIvanI sAthe baMdhane saMbaMdha amuka samayathI ja hovAnI vAta siddha thatI nathI. je te bannene saMga anAdikALathI hovAnI vAta svIkAravAmAM Ave te tene vinAza ja saMbhavI zakaze nahIM. A rIte jIva ane kamane je viyoga thaI jAya che te AtmA ane AkA zanA saMganI jema kadI paNa thaI zakata nahIM, ane viyega nahIM thaI zakavAthI AtmAne muktinI prApti ja thaI zakata nahIM. uttara-kamane ane AtmAne saMga sAdi (Adi sahita) che. evI vAta jaina siddhAMtakAe kadI svIkArI nathI. tethI te mAnyatAmAM rahelA dene mATe jaina siddhAMtamAM te kaI avakAza ja nathI. jene siddhAMta te jIva ane karmanA saMbaMdharUpa A baMdhane anAdikALane mAnya che. temane anAdikALathI saMbaMdha hovA chatAM paNa AtmAnI mukti nahIM thaI zake evI vAta karavI te nyAyasaMgata nathI. jema suvarNa ane pASANane sabaMdha anAdikALane zrI sthAnAMga sUtra : 01 28 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hevA chatAM paNa suvarNa ne pASANathI alaga karI zakAya che, emaAtmA ane karmone saMbaMdha anAdikALane hovA chatAM paNa karmone AtmAthI alaga karI zakAya che. temane sarvathA kSaya karIne AmA mokSanI prApti karI zake che. kahyuM paNa che. "na ve? ItyAdi tathA-anAdikALathI AtmAnA pradezonI upara jAmelAM karmo paNa bIjA karanI jema naSTa thaI jAya che. kahyuM paNa che. " cIne" ItyAdi A kathanane bhAvArtha e che ke jema dagdha (baLI gayelA) bIjamAMthI akara utpanna thatA nathI, eja pramANe karmarUpI bIja baLI javAthI-naSTa thaI javAthI-bhavarUpI aMkuranI utpatti thatI nathI. e sUtra 9 che mokSa ke ekatva kA nirUpaNa baMdhanI anAditA hovA chatAM paNa kaI kaI bhavyAtmA mekSa prApta karatA hoya che. te kAraNe sUtrakAra have mokSanA svarUpanuM nirUpaNa kare che- jo ItyAdi che 10 che sUtrArtha-mokSa eka che. TIkArtha-makSa eTale chuTakAro, AtmAparathI samasta karmone nAza thaI ja tenuM nAma ja mokSa che. kahyuM paNa che ke-"ta kSA " jJAnadarzanarUpa upayoga lakSaNavALA AtmAnuM samasta karmothI mukta thaIne pitAnA nijarUpamAM (zuddha svarUpamAM) punaH AvI javuM, eja mokSa che. te mekSa paNa eka ja che. jo ke jJAnAvaraNAdi karmakSayanI apekSAe mokSa ATha prakA rane che paraMtu ahIM tene eka kahevAnuM kAraNa e che ke te AThe prakAramAM mocana (chuTakAre) sAmAnya te hoya che ja. athavA ekavAra mukta thayelA jIvane bIjIvAra mukta thavuM paDatuM nathI, tethI paNa mekSa eka che. athavA zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 9 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ine nijasvarUpanI prApti kare che, ane e sthitimAM te mAM avasthita thaI jAya che, tenuM nAma mekSa che. te kAna nAmanI bhUminI upara che. tene te uparitana bhAga eka ce bhAgapramANa che, ane te lekAgravartI che ane kAkAzanA e ISa~AmbhArA nAmanI bhUminI uparane te bhAga eka gAunA cha che, ane tenuM pramANa 333 dhanuSa ane 22 AMgaLa jeTaluM che pRthvIne nAme oLakhAtA kSetra vizeSane je mikSa kahela pe che ke te kSetra mekSanA AdhArabhUta che. A rIte A mekSane upacAra thayela samajo. A prakAranuM A je kSetravi botha che te grevizeSa eka ja hovAthI ene eka caM mukta thavuM tene bhAvamokSa kahe che, chatAM paNa A banne avasthAomAM mecana sAmAnyanI apekSAe ekatva ja che. zaMkA-je be padArthone anAdikALane sAga hoya che temane viyega thatuM nathI. jema jIva ane AkAzane viyoga thatuM nathI, tema anAdikALane jemane saMbaMdha che evAM jIva ane karmane paNa viga saMbhavI zakatuM nathI. te pachI jIvanA saMsArano abhAva kevI rIte saMbhavI zake che? ane tenA abhAvamAM tene mokSanI prApti kevI rIte thaI zake che? uttara-jema kAMcana ane pASANane anAdi saMga naSTa thaI jAya che, tema AtmA ane kamano anAdi saMga paNa naSTa thaI jAya che. e koI niyama nathI ke jene ekabIjA sAthe anAdikALane saMga hoya te nAza ja na pAmI zake ! jema kAMcana ane pASANane anAdikALane saMga tevA chatAM paNa azcinA sAgathI kAMcanane pASANathI alaga karI zakAya che, e ja pramANe samyaphajJAna ane kriyA dvArA karmone AtmAthI alaga karI zakAya che. zaMkA-nArakAdi paryAyarUpa ja saMsAra kahyo che-khIje te kaI saMsAra kahyo ja nathI. e ja pramANe nArAdi paryAyathI bhinna e kaI jIva paNa kahyo nathI, kAraNa ke te paryAyathI bhinna rUpe jIva paNa upalabdha thatuM nathI. tethI nArakAdi paryAyarUpa saMsArano nAza thatAM jIvana paNa svarUpanA nAzathI sarvathA nAza thaI jAya che. te pachI mela kevI rIte saMbhavI zake che? uttara-A kathana kharU nathI, kAraNa ke nAraka, tiryaMcarUpe je bhAva heya che, te jIvanI paryAyarUpa ja hoya che. paryAyamAtrane nAza thavAthI chavadravyane sarvathA nAza thatuM nathI. jema muddAdi paryAyane nAza thavAthI suvarNadravyane zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvathA nAza thatA nathI, paNa ku'DaLa Adi anya paryAye utpatti thAya che, eja pramANe nArakAdi paryAyanI nivRtti thaI javAthI jIvanI muktirUpa anya paryAyamAM utpatti thaI jAya che. zakA--jema krarmonA nAza thai javAthI sasAranA nAza thaI jAya che, eja pramANe karmanA nAza thatAM jIvanA pazu vinAza thate haze, te muktinA sadbhAva ja kevI rIte rahe ? uttara--A vAta paNa kharI nathI, kAraNa ke sa'sAra kareMjanita hAya che, tethI kramanA vinAza thatAM saMsAraneA paNa nAza thAya che, kAraNanA abhAve kArya nA abhAva tA rahe ja che. parantu jIva ka kRta na hovAthI karmonA nAza thavAthI jIvanA nAza thaI zakatA nathI. kAraNa ane vyApaka ja peAtAnA kA ane vyAkhyanA peAtAnA abhAvamAM niyataka thAya che. kama jIvanuM kAraNa paNa nathI ane vyApaka paNu nathI. tethI tenA abhAvane lIdhe jIvanA abhAva sa`bhavI zakatA nathI. !! 0 10 // meAkSanA svarUpanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra puNya ane pApanuM nirUpaNu kare che. puNyapApanA kSayathI meAkSanI prApti thAya che, tethI meAkSanuM nirUpaNu karyo pachI pApapuNyanuM nirUpaNa karyuM che. puNya meAkSanI jema zubhasvarUpa hoya che, te kAraNe puNyanA svarUpanuM nirUpaNa pahelAM karavAmAM AvyuM che. i ghuLe'ItyAdri puNya ke ekatva kA nirUpaNa sUtrA--puNya eka che. ! 11 // TIkA --je AtmAne pavitra kare che te puNya che, evI puNya zabdanI vyutpatti thAya che. athavA( junIti punaH samantIti puchyama) zubha karmanuM nAma puNya zrI sthAnAMga sUtra : 01 31 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A puNya eka sakhyAvALuM che. jo ke A gAthAo dvArA puNya prakRtie 42 kahI che, chatAM paNa sAmAnyanI apekSAe tene eka kahyuM che. te puNya prakRti nIce pramANe kahI che-- kSAruM chu, uccAocaM.2, ziyiyevoDyu 1, nAmaNyAya, manunuAM 7, - dugaM 9, pa'ce diyajAti 10, taNupaNagaM 15, agovaM gatiya pi18, saMghayaNaM vajjarisahAya 19, paDhama' ciya saMThANa 20, vannAi ca suyasatthaM 24, agurulaghu 25, parAghAya 26, ussAya' 27, Ayava ca 28, ujjoya 29, supasatthAvihagagaI 30, tasAi dasa ca 40, nimmANaM 41, titthayareNaM sahiyA bAyAlA puNNagaIo // (1) sAtAvedanIya, (ra) uccageAtra, (3) narAyu, (4) tiyA~gAyu, (5) devAyu, (6) ane (cha) manujaddhika eTale ke (8) manuSyagatyAnupUrvI, (8ane9) devaddhika--eTale ke (8) devagati ane (9) devagatyAnupUrvI, (10) pacendriya jAti (11 thI 15) tanupaMcaka eTale ke audArika zarIra, vaiSkriya zarIra, AhAraka zarIra, taijasa zarIra ane kANu zarIra. (16 thI 18) aMgeApAMgatrika audArika aMgopAMga, vaikriya agApAMga ane AhAraka aMgopAMga, (19) vA RSabhanArAca saMhanana (20) prathama sthAna, (21) prazastavarNa, (22) prazasta rasa, (23) prazasta gaMdha, (24) prazasta sparza, (25) agurulaghu, (26) parAghAta (27) ucchvAsa, (28) Atapa, (29) udyota, (30) prazasta vihAyeAgati, ( 31 thI 40 ) trasa daza, (41) nirmANu ane (42) tIrthaMkara prakRti. tathA puNyAnuSadhI puNya ane pApAnukha dhI puNya, e pramANe puNyanA be prakAro kahyA che. athavA dareka jIvamAM puNyaprakRtinI vicitratA hAvAthI puNya aneka prakAranuM paNa kahyu che. puNya ATalA prakAranA bheDhAvALu hovA chatAM paNa sAmAnyanI apekSAe tene eka kahevAmAM AvyuM che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 32 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA--jevI rIte zazaviSANu ( sasalAne ziMgaDA haiAvAnI vAta ) pramANe dvArA sAkhita thayela nahIM hAvAthI tenuM astitva svIkArI zakAtuM nathI, eja pramANe kama paNa pramANeA dvArA asiddha hovAthI tenuM astitva paNa saubhavata nathI. te pachI karmonA abhAvamAM " zrI puchaze * 8 puNya eka che " evuM kathana kevI rIte saMgata hoi zake ? * uttara pramANitRtthAmAvAt maya nAsti " A pramANe je kahevAmAM AvyuM che te ucita nathI, kAraNa ke anumAna pramANa dvArA karmanuM astitva siddha thai zake che. te anumAna A pramANe che- " yuvaduHvAnumavo detumAn kAryatvAt akuravat " kArya hAvAthI aMkura jeveA hetuvALA hAya che, eja pramANe kArya hovAthI sukhaduHkhanA anubhava pazu hetuvALA heAya che. sukhaduHkhanA anubhavanA je hetu ( kAraNa) che, eja kama che, prazna--sukhaduHkhanA anubhavanA iSTAniSTa ( ISTa ane aniSTa ) viSaya prApti rUpa pratyakSa hatu ja anI jaze, te aSTa karmonI kalpanA karavAthI ze| lAbha thAya tema che ? dRSTa (pratyakSa) nimittane cheDI daIne aSTa ( apratyakSa ) svIkAravuM' e buddhimAnanuM kArya nathI. uttarA vAta paNa vyAjabI nathI, kAraNa ke ISTAniSTa viSaya prApti rUpa hetunI samAnatA hovA chatAM paNa skUlamAM viparItatA jovAmAM Ave che. jemake iSTa zabdAdi sAdhana sapanna koi vyakti sukhI dekhAya che ane evI ja kAI vyakti du:khI paNa dekhAya che. A rIte ISTAniSTa viSaya sAdhaneAmAM phUlanI viparItatA pratyakSa dekhAtI hAvAthI e vAta mAnavI ja paDaze ke A pratyakSa dekhAtA iSTAniSTa sAdhanAmAM je hetune adhIna rahIne labheda jaNAya che, te phalAdikartA hatu (kAraNu) kama ja che. A rIte kanI sattA siddha thAya che. kahyuM paNa che ke--" to tusAdaLAnAM " ityAdi. zrI sthAnAMga sUtra : 01 33 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-anya prakAre paNa karmanI sattAnI pratIti thAya che. jemake " bAlazarIra' anyadehapUrvakam indriyAdimatvAt-yad yat indriyAdimat tattat anya dehapUrvakam yathA boladehapUrvakaM yuvazarIra indriyAdimaccedaM bAlazarIraM tasmAt anyshriipUrva IndriyAdikevALuM hovAthI jema yuvAna mANasanuM zarIra bAladehapUrvaka hoya che, eja pramANe indriyAdikavALuM havAthI khAlazarIra paNa anyadehapUrvaka hoya che. je anyadehapUrvaka A bAlazarIra hoya che, te anya deha ja kamarUpa che. A prakAranA anumAna prayogathI paNa karmanI sattA siddha thAya che. zaMkA-bhale karmanI sattA mAnavAmAM Ave, paNa ekalA pApatatvane ja mAnavuM joIe, puNyatatva mAnavAnI jarUra ja zI che! puNyanA phalarUpa je sukha che, te te pApa jema jema apakRSTa thatuM jAya che tema tema apakRSTa pApanA phalarUpe prApta thatuM ja rahe che. pApa jyAre atyanta utkarSa avasthAe pahoMcI jAya che, tyAre te atyaMta duHkhadAyaka phala ApanAruM banI jAya che, ane jema jema te vadhArene vadhAre apakRSTa avasthAe pahoMcatAM paheAMcatA paramApakRSTa avasthAthI saMpanna banI jAya che, tema tema zubha phaLane vikAsa thatuM jAya che. tethI paramApakRSTa avasthA saMpanna pApanuM zubha phaLa-sukharUpa phaLa che. ane te pApane jyAre savathA kSaya thaI jAya che, tyAre ja mekSa prApta thAya che. A rIte sarvathA pApakSaya ja mekSa che. jema atyanta apathya AhAranA sevanathI rega thAya che, ane je eja apathya sevanane dhIre dhIre ochuM karatA javAthI apazya sevananI stakatA (alpatA, nyUnatA) thaI jAya che. A rIte te staka apacyAhAranA sevanathI zarIramAM naregatA AvI jAya che ane AhArane bilakula tyAga karavAthI prANamakSa ( maraNa) thaI jAya che. uttara-"atyanta apakarSarUpa pApathI sukhane prakarSa thAya che," A kathana kharUM nathI. kAraNa ke je A sukhaprakarSanI anubhUti thAya che, te tene anurUpa karmanA prakarSathI utpanna thayelI hoya che. kAraNa ke te prakaI anubhUtirUpa hoya che, jemake dukhaprakarSAnubhUti, duHkha,karSAnubhUti tene anurUpa pApanA prakarSathI janita hoya che e svIkAra karavAmAM Avyo che, to e vAtane paNa svIkAra kare joIe ke sukhaprakanubhUti svAnurUpa (tene anurUpa) puNyakarmanA prakarSathI janita haze. A rIte sukhanuM kAraNa hovAthI puNyatatva svataMtra tatva che, e svIkAra kare ja joIe. e sU011 puNyanA pratipakSabhUta pApanI prarUpaNa A pramANe che - zrI sthAnAMga sUtra:01 34 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApa ke ekatva kA nirUpaNa "u g" ItyAdi sUtrArtha--pApa eka che. TIkArtha-je AtmAne "giAri" malina kare che te pApa che. athavA "jAtari" je AtmAne narakAdika nimAM nAkhe che, te pApa eka che. je ke nIcenI gAthAo dvArA pApanA 82 prakAra kahyAM che, paNa azubha sAmAnyanI apekSAe temAM ekatra kahyuM che. pApanA 82 prakAra--nAtAla 20, saMtaLAva 21, mohaLA saMkala, assAyaM 46, nirayAU 47, nIyAgoeNa aDayAlA 48 // 1 // nirayadurga 2, tiriyadugaM 2, jAicaukaM ca paMcasaMghayaNA 13, saMThANAvi ya pacau 18, vanAi ya3. kamapasatthaM 22 // 2 // uyAya 23, kuvihagai 24, thAyara dasageNa hoti cautIsaM / sAmo niricAno pANInI vAvavao / rU . A gAthAone bhAvArtha jJAnAvaraNIyanA pa, aMtarAyanA pa, darzanAvaraNIyanA 9, mehanIyanA 26, asAtavedanIyana 1, narakAyu 1, nIcagotra 1. niravadinarakagati ane narakagatyAnupUrvI 2, riddhi tiryaMcagati, tiryaMcagatyAnupUrvI 2, jAticatuSka ekendriya jAti, dvIndriya jAti, trIndriya jAti ane caturindriya jAti , pAMca saMhanana 5, pAMca saMsthAna 5, aprazasta varNAdi cAra prakAra 4, upaghAta 1, aprazasta vihAgati ane sthAvara dazaka 10. A rIte pApanA 82 bheda che. tathA pApAnubaMdhI pApa ane puNyAnubaMdhI pApanA bhedathI paNa tenA be prakAra paDe che. athavA ananta prANanA pApanI vividhatAnI apekSAe te ananta bhedavALuM paNa che. paraMtu ahIM azubhasAmAnyanI apekSAe temAM ekatva mAnavAmAM AvyuM che. zaMkA-kamane sadUbhAva hovA chatAM paNa puSyane ja eka karma mAnavuM joIe, puNyanA pratipakSabhUta pApakarmane mAnavAnI jarUra ja rahetI nathI kAraNa ke zubha azubha phalenI siddhi puNyathI ja thaI jaze. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che-paramaprakRSTa je zubha che te puNyanA utkarSajanya hoya che, ane je tenA karatAM paNa apakRSTa zubha che te, tathA apakRSTatara je zubha che te, tathA zrI sthAnAMga sUtra : 01 35 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apakRSTatama je zubha che te purayajanya ja hoya che. je paramApakRSTa puNyanuM phala paramApakRSTa zubha che eja prakRSTa du:kha che. eja paramApakRSTa puNyane sarvathA kSaya thatAM puNyarUpa baMdhanA abhAvane lIdhe mokSa maLe che. jema atyanta pacyAhAranA sevanathI paramAgyarUpa sukhanI prApti thAya che, ane jyAre te manuSya dhIre dhIre pacyAhArano tyAga karavA mAMDe che ane apacyAhAranuM sevana karavA mAMDe che tyAre tenA ArogyarUpa sukhane nAza karavA mAMDe che ane jyAre te AhArane sarvathA tyAga karI nAkhe che, tyAre tenuM maraNa thaI jAya che. puSyane pacyAhAranA jevuM ahIM prakaTa karyuM che. uttara--A vAta ucita nathI kAraNa ke puNyanI jema pApa paNa eka svataMtra tatva che. A kathananuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-A duHkhanA prakadhano je anubhava che, te ravAnurUpa karmanA prakarSathI janita hoya che, kAraNa ke te anubhava prakarvAnubhavarUpa hoya che. jevI rIte sukhanA prakarSane anubhava svAnurUpa puNyanA prakarSathI janita tame mAnya che, e ja pramANe A duHkhanA prakarSane anubhava paNa prakaSanubhavarUpa hovAthI svAnurUpa pApakarmanA prakarSathI janita haze, evuM paNa tamAre mAnavuM ja joIe. A rIte pApa-duHkhanA hetu (kAraNa) rUpa che, e vAtane svIkAravI joIe. je 1ra che Asrava ke ekatva kA nirUpaNa puNyakarma ane pApakarmanuM nirUpaNa pUruM karIne have sUtrakAra karmabandhanA kAraNarUpa AsavanuM nirUpaNa kare che-"p bAra" ItyAdi che 13 che mUlArtha-Asava eka che. me 13 che TIkArtha-jenA dvArA AtmAmAM aSTavidha karmo praveza kare che tenuM nAma Asava che. te Asava karmabaMdhanA kAraNarUpa che. te eka saMkhyAvALe che. AsavanA nIce pramANe 42 bheda che-Indriya pAMca, kaSAya cAra, avrata pAMca, kriyA pacIsa ane yoga traNa athavA dravyAsava ane bhAvAvanA bhedathI Ajhava be prakAranA hoya che. nAva AdimAM chidra dvArA pANIne praveza tha te dravyAstrava che. kAraNa ke tenA dvArA nAvamAM jalane praveza thAya che. bhAvAstrava IndriyAdirUpa hoya che. A chidro dvArA jIvarUpa naukAmAM kamarUpa jalane praveza thAya che. A rIte AstavamAM anekavidhatA jaNAtI hovA chatAM Asava sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. je sU013 che have sUtrakAra AsavanA pratipakSarUpa saMvaranuM nirUpaNa kare che-- zrI sthAnAMga sUtra:01 36 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvara ke ekatva kA nirUpaNa have sUtrakAra AvanA pratipakSarUpa saMvaranuM nirUpaNa kare che-- "pje savAre " ItyAdi che 14 che sUtrArtha--saMvara eka che. te 14 che TIkArtha--je kAraNa dvArA karmanA kAraNabhUta prANAtipAta Adine rekI devAmAM Ave che, te saMvara che. karmanA kAraNabhUta prANAtipAta Adi vaDe AtmAmAM karmone Asrava thAya che. te Aavane reka tenuM nAma ja saMvara che. Asava 42 prakAranAM kahyAM che. te 42 prakAranA Asava je Atmapari. NAmethI rekAya che, te badhAM pariNAme saMvararUpa gaNAya che. eTale ke AtmAmAM karmonuM Agamana karAvanArA je prANAtipAtAdirUpa pariNAma che te pariNAmane abhAva thave tenuM nAma ja saMvara che. te saMvara eka che. jo ke gupti, samiti, dharma, anuprekSA, parISaha, jaya ane cAritra dvArA saMvara thAya che, A rIte tenA aneka prakAra hovA chatAM paNa saMvara sAmAnyanI apekSAe temAM ekavA prakaTa karavAmAM AvyuM che. saMvaranA gupti AdinI apekSAe te nIce pramANe 57 bheda che-musi 3, samiti 5, dharma 10, anuprekSAo 12, parISaha jaya 22, tathA cAritra pAMca prakAranuM hoya che. A rIte tenA kula 57 bheda kahyA che. taduparAMta tapathI paNa saMvara thAya che- kahyuM paNa che ke-"have tu " athavA saMdhara be prakAra hoya che. (1) dravyasaMvara ane (2) bhAvasaMvara. pANImAM rahelI naukA AdimAM je chidro mAraphata nirantara jala dAkhala thatuM hoya, te chidrone baMdha karI devA te dravyasaMvara che. tathA jIvarUpI naukAnA prANAtipAtAdi rU5 chidro ke jemanA dvArA karmajala temAM praveze che, te chidrone gupti, samiti Adi vaDe baMdha karI devAM, tenuM nAma bhAvasaMvara che. A rIte A saMvaramAM anekavidhatA hovA chatAM paNa saMvara sAmAnyanI apekSAe temAM ekatra kahyuM che. saMvaranA astitvanI siddhi--pratyakSa, anumAna ane Agama, A pramAthI saMvaranI siddhi A pramANe thaI zake che. AtmAmAM eka viziSTa prakAranI zrI sthAnAMga sUtra:01 37 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNati thAya che. je parigatine guNi, samiti Adi dvArA nipAdita (janita) zuddha adhyavasAyarUpa mAnavAmAM Ave che, eja saMvara che ane svAtmAmAM svasaMvedana pratyakSa vaDe te saMvarane sadbhAva siddha thAya che ane anyanA AtmAmAM A saMvara pitAnA dvArA janita kAryathI anumeya (anamAna karI zakAya e) hoya che. "je saMvare" ItyAdi rUpe AgamamAM tenA pratipAdana thayeluM hovAthI Agama paNa tenA samarthaka che. A rIte A pramANa dvArA saMvaranuM astitva siddha thatuM hovAthI te che, e vizvAsa rAkhavuM joIe. e sU014 che jyAre jIvanI avasthA agarUpa thaI jAya che tyAre te saMvara vizeSa 35 agI avasthAmAM karmonuM vedana ja thAya che-karmabaMdha thatuM nathI. tethI have sUtrakAra vedanAnI prarUpaNa kare che-"uT vecanA" ItyAdi 15 sUtrArtha-vedanA eka che. je 15 / vedanA ke ekatva kA nirUpaNa TakAIvedana ( anubhava) karavuM tenuM nAma vedanA che. svabhAvathI athavA udIraNAkaraNathI udayAvalikAmAM praviSTa thayelAM karmone anubhava kare, tene ja vedanA kahe che. A vedanA eka saMkhyAvALI che. jo ke jJAnAvaraNIya karmonuM vedana karavAnI apekSAe te vedanA ATha prakAranI hoya che, tathA vipAkedaya ane padayanI apekSAe te be prakAranI hoya che. kezaluMcana ArirUpa AbhyapagamikI ane gAdijanita aupakramikI, evI be prakAranI vedanA paNa hoya che. chatAM paNa tene ahIM vedanA sAmAnyanI apekSAe eka kahI che. 15 vedita thayela karma AtmapradezamAMthI jharI jAya che, tethI vedanAnuM nirapaNa karIne have sUtrakAra nirjarAnuM nirUpaNa kare che- nirjarA ke ekatva kA nirUpaNa giaa nikA" ItyAdi che 16 | sUtrArtha-nijara eka che. te 16 che zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArtha-karmonuM jIvana pradezamAMthI eka dezathI (aMzataH) naSTa thaI javuM tenuM nAma nirjarA che. karma jyAre paripakava thaI jAya che, tyAre Atmapradeze sAthe tene saMbaMdha chUTI jAya che, tene ja nirjarA kahe che. tapasyAnA sevana dvArA saMvara ane nirjarA thAya che. eTale ke tenA dvArA saMcita karmonI nirjarA thAya che ane navAM karmonA pravezane nirodha thAya che. tapane karmona saMtApaka ( nivAraka) kahela che. tapasyA dvArA jyAre karmo zuSka rasavALAM thaI jAya che, tyAre teo ati rUkSa (cIkAza rahita) thaI javAne lIdhe ni neha baMdhanavALA (cIkAzane abhAve baMdhana rahita) thaI javAthI AtmapradezomAMthI jharI jAya che-kharI paDe che. ATha prakAranA karmonI apekSAe tenA ATha prakAra che. chatAM nirjarA sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. athavA-athavA bAra prakAranAM tapajanya hovAthI te bAra prakAranI paNa che. athavA-samatApUrvaka sudhA, pipAsA, zIta, Apa, daMzamazaka (DAMsa macchara AdinA DaMsa rUpa trAsa) Adi janya kaSTane sahana karavAthI ane brahmacarya pALavAthI paNa nijA thAya che. A rIte nirjarAnA aneka prakAra che. athavA dravya ane bhAvanA bhedathI tenA be prakAra che. A rIte temAM anekatA jaNAtI hovA chatAM paNa tene je eka saMkhyAvALI kahevAmAM AvI che, te nija rAsAmAnyanI apekSAe kahevAmAM Avela che. prazna--nirjarA ane mekSamAM zuM taphAvata che? uttara-zataH (aMzataH) karmone kSaya thave tenuM nAma nija rA che, ane karmone sarvathA kSaya thave tenuM nAma mekSa che. jo ke mokSa karmonA kSayathI utpanna thAya che, tethI te karmakSaya rUpa nathI. chatAM paNa kAryakAraNamAM abhedepacAranI apekSAe tene karmakSaya rUpa kahevAmAM Ave che. che sU016 jIva pratyeka zarIrAvasthAmAM ja viziSTa nirjarAvALo hoya che-sAdhAraNa zarIrAvasthAmAM hotuM nathI, tethI pratyeka zarIrAvastha jIvanAM svarUpanuM nirUpaNa karavAne mATe " AyA" ItyAdi sUtra dvArA jIvAdika nava tanuM sAmAnyarUpe pratipAdana karavAmAM AvyuM che, have jIvanA svarUpanuM vizeSarUpe nirUpaNa karavAne mATe "je jIve vakigi auf " A sUtranuM kathana karavAmAM Ave che- zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ke svarUpa kA nirUpaNa u vIve parijaur aggi" ityAdi che 17 sUtrArtha-pratyeka nAmakarmanA udayathI prApta pratyeka zarIranI apekSAe jIva eka saMkhyAvALe che. TIkAthe-je bhUtakALamAM jIve che, vartamAnamAM jIve che ane bhaviSya kALamAM Avaze, tenuM nAma prANadhAraNazIla jIva che te jIva eka jIvamAM pratigata pratyeka zarIra nAma karmanA udayathI prApta pratyeka zarIranI apekSAe eka (ekatva saMkhyAvALe) che. athavA-"hivi agi" tenI chAyA je "pratyekanA zarIranA A pramANe karavAmAM Ave te "pratyeka zarIramAM vartamAna (rahelo) je jIva che. te eka che," e artha thAya che. ahIM be jagyAe "r" ne prayoga vAkayAlaMkAra rUpe thayo che, ema samajavuM. e sU017 | banya, mekSa Adi uparyukta badhAM tatve Atmadharma che, evuM ahIM pahelAM kahevAmAM AvI cukayuM che. eka adhikAra hajI paNa cAlI rahyo che. tethI have "gar fIvA" thI laIne "je ra"i A sUtra paryantanA 28 sUtre dvArA sUtrakAra AtmadharmonI ja prarUpaNa kare che- vikyiA ke svarUpa kA nirUpaNa navA garigArUnA vALA " 18 che sUtrArtha-jIvonI bAhapulone grahaNa karyA vinA thatI vikarSaNa (vikriyA) eka che. TIkArya-vaikiya samudraghAta dvArA brAhApune badhI bAjuethI grahaNa karyA vinA, je viMkiyA-potapotAnA utpatti sthAnamAM pratyeka jIva kartaka bhava. dhAraNIya zarIra racanArUpa vikiyA-thAya che, te eka (eka saMkhyAvALA) hoya che. dareka jIvamAM bhavadhAraNIya zarIra eka ja hoya che, tethI vimurvaNumAM paNa ekatva hoya che. athavA samasta vaikiya zarIramAM bhavadhAraNIya zarIra eka ja hoya che, te apekSAe paNa vikudNAmAM ekatva hoya che ema samajavuM. paratu bahApudgalene grahaNa karIne je vikrvaNa thAya che tenuM nAma te uttara vipharvaNa thAya che. te uttara vidurvaNA vaikiya labdhi saMpana eka jIvamAM aneka paNa heI zake che, kAraNa ke te jIva vicitra (vividha) abhiprAyavALe hoya che ane te prakAranI zaktivALe hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 40 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apari AitA zakA--A sUtramAM A vacana dvArA uttara viSuNAnA vyavaccheda karavAmAM AvyA che eTale ke tene grahaNa karavAmAM Avela nathI. te uttara kuNA bAhyapudgalene grahaNa karIne ja thAya che, evuM kayA pramANane AdhAre kaheA che ? uttara-bhagavatI sUtramAM gautama svAmIe A viSayane anulakSIne pUchelA praznanA uttara rUpe mahAvIra prabhue kahyuM che ke " khAdyapudgalene grahaNa karIne ja uttara vidhruNA thAya che. '' bhagavatI sUtramAM A viSayane anulakSIne A prakAranA praznottare ApyAM che 66 deveNaM bhaMte ! mahiDDhI9 jAva mahANubhAge bAhirae poggale apariAitA pabhU egavanaM egarUvaM viuvvittae 1 " " goyamA ! No iNaTThe samaTThe deveNaM bhaMte ! bAhirae pogale pariyAittA pabhU ? ,, t 'haMtA pabhU " ityAdi. 99 66 gautama svAmInA prazna- he bhagavan ! mahARddhivALA ane mahAprabhAvazALI deva zuM khAdyapulene grahaNa karyA vinA eka vaNuvALI ane eka rUpavALI cikriyA karavAne mATe sama hoya che kharA ? mahAvIra prabhuneA uttarahuM gautama ! evuM sAMbhaLI zakatuM nathI. gotama svAmInA prazna-te he bhagavan ! zuM te deva khAdya pudgaleAne grahaNa karIne uttarakriyA karI zake kharA ? uttarahA gautama ! khAdyapudgaleAne grahaNa karIne te uttara vikriyA karI zake che. A pramANa dvArA e vAta siddha thAya che ke mAhmapudgaleAnA AdAna (grahaNa) pUrvaka ja uttara vikriyA thAya che. !! sU018 // mana ke ekatva kA nirUpaNa have sUtrakAra mananuM nirUpaNa kare che-" datte maLe ? ItyAdi ! 19 5 sUtrA -- --mana eka che. 5 19 !! TIkA-manana karavuM tenuM nAma mana che. ahIM 4 mana pada dvArA bhAvamanane ja grahaNa karavAmAM AvyuM che. dravyasananI sahAyatAjanya je (ciMtana) thAya che, tenuM nAma bhAvamana che, A kathananu' tAtpa A pramANe che--audArika "" zrI sthAnAMga sUtra : 01 '' "" 41 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi zarIranA vyApArathI gRhIta je manadravyasamUha che, te mane dravyasamUhanI sahAyatAthI jIvane je cintanAtmaka vyApAra cAle che, te bhAvamana che. A jIvavyApAra ja ma ga che. sahakArI kAraNabhUta mana dvArA je vega (Atmapaspinda) thAya che, tene maga kahe che. tethI ja evuM kahevAmAM AvyuM che ke "jenA dvArA ciMtana karAya che te bhAvamana che." evuM te mana mane. dravya mAtrarUpa hoya che. mane vargaNAothI gRhIta (grahaNa karAyelAM) evAM je mananogya anaMta pudgala kanya che te pulethI nivRtta je mananogya pudgalamaya dravya che, te dravyamAna che. manana kriyAmAM upakArI (upayogI) ane manaHparyAmi nAma karmanA udayathI saMpAgha (prApta) je mane dravyasamUha che, eja dravyamana che. te mana eka (ekatva saMkhyAvALuM) che. jo ke satyanega, asatyamayega, satyAsatya- maga ane asatyAmRSA- magana bhedathI mana cAra prakAranuM hoya che, ane saMjJIjInI asaMkhyatAnI apekSAe te asaMkhyAta bhedavALuM paNa kahevAya che, chatAM paNa mananarUpa sAmAnyanI apekSAe samasta manamAM ekatva hevAthI, ahIM tene eka kahyuM che. 19 vANI ke ekatva kA nirUpaNa have sUtrakAra vacananuM nirUpaNa kare che-- "gar varka" ItyAdi che 20 che sUtrArtha--vacana eka che. je 20 che TIkAtha--je bolavAmAM Ave che, te vacana che. ahIM "vacana (vApha ) padathI bhAvavAne grahaNa karavAmAM Avela che. audArika, vaikriya ane AhAraka zarIranA vyApArathI gRhIta je vAphadravyasamUhanI sahAyatAthI jIvane je vyApAra (pravRtti) cAle che tene vALa kahe che. sahakArI kAraNarUpa A vAk (vacana) dvArA je vega thAya che, te rogane vAkyoga kahe che. te vApha (vANI) eka che. jo ke manoganI jema vAyeganA paNa satyavAga Adi cAra bheda kahyA che, paraMtu vacana sAmAnyanI apekSAe samasta vacanamAM ekatA hovAnI apekSAe tene eka kahyuM che. sU020 che zrI sthAnAMga sUtra:01 42 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyavyAyAmanuM nirUpaNa - "o vAcavAvA" ItyAdi che 21 sUtrArtha-kAyavyAyAma eka che. te 21 che TIkAI_"annAdi dvArA je vRddhi pAme che te kAya che, " A kAyazabdanI vyutpatti che. kAya eTale zarIra. te zarIranA vyApArane (pravRttine ) kAyavyAyAma kahe che. audArika Adi zarIravALA AtmAnuM je vIryarUpa pari. NAma vizeSa che, tenuM ja nAma kAyavyAyAma che. te kAyavyAyAma eka saMkhyAyukta che. jo ke A kAyavyAyAmarUpa kAyAganA (1) dArika kAyAga, (2) mizakAyoga, (3) vaikriya kAyAga, (4) vaikiya mizra kAga, (5) AhAraka kAya, (6) AhAraka mitra kAyayoga ane (7) kArpaNa kAyayoga, nAmanA sAta prakAra paDe che, ane anaMta jIvonI apekSAe tene aneka prakArane paNa kahyuM che, chatAM paNa sAmAnyarUpa kAyavyAyAma (kAyA vyApAra ) nI ape. kSAe temAM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. je mana AdikemAM ektAnuM nirUpaNa karAyuM che, tenuM vizeSa pratipAdana AgaLa AvanArAM "je maLe tevAsuramayA" ItyAdi sUtramAM karavAmAM Avaze ke 21 che utpatti ke ekatva kA nirUpaNa have utpattinuM nirUpaNa karavAmAM Ave che- git '' ItyAdi che 22 che sUtrArtha-utpatti eka che. te 22 che TIkAI--"upasargapUrvaka "pAta dhAtudvArA bhAvamAM "saMvAliH "i A sUtra dvArA " zirU karIne A "utpat ' zabda banyuM che. tene artha utpatti thAya che. te utpatti eka (eka saMkhyAvALI) che. temAM eka kahevAnuM kAraNa e che ke eka samayamAM eka paryAyamAM eka sAthe be utpatti thatI nathI. "eka samayamAM eka paryAyanI eka rUpe ja utpatti thAya che-be Adipe thatI nathI." te kAraNe temAM eka kahyuM che. jo ke anya padArthonI (judA judA padArthonI) judI judI utpatti thAya che, te apekSAe utpattimAM anekatA dekhAya che, paraMtu aneka paryAnI te judI judI utpattinI vAta ahIM karI nathI, ahIM te utpatti sAmAnyanI apekSAe ja A kathana karavAmAM AvyuM che. tethI utpattimAM je ekatva karyuM che, te utpatti sAmAnyanI apekSAe ja kahyuM che. A sUra rara . have vigatinuM nirUpaNa karavAmAM Ave che "gi vipha" ItyAdi ra3 zrI sthAnAMga sUtra : 01 43 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigati-vinAza Adi ke ekatva kA nirUpaNa sUtrA--vigati eka che. ! 23 ! TIkA"--vigamane vigati kahe che. te utpattinA vipakSarUpa che. utpa ttinI jema vigatimAM paNa ekatA che ema samajavuM, vigatArconuM nirUpaNu- tr paLA viSA '' ItyAdi ! 24 5 sUtrA----vigatAo eka che. aa 24 TIkAya --vigatAoM eTale marI gayelA jIvanuM zarIra, sAmAnyanayanI apekSAe eka che. ! 24 5 gatinuM nirUpaNuM-- vA zarUM " ItyAdi 5 25 5 sutrA--gati eka che, // 25 5 TIkA--maraNa bAda manuSyabhavamAMthI nIkaLIne nArakAdi jIvanuM je gamana thAya che, tenuM nAma gati che. te gati eka che. eka jIvanI eka kALamAM Rju Adi gati athavA narakArtti gati eka ja thAya che. athavA sarva jIva pudgalAnuM sthitimAM ja vailakSaNya ( vilakSaNatA vaividhya ) hAya che, gatimAM hAtuM nathI. tethI ja gatimAM ekatA kahI che. ! 25 have AgatinuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-AduM '' ityAdi ! 26 // sUtrA--Agati eka che. ' TIkA-narakAdi gatimAMthI pAchA AvavuM tenu' nAma Agati che. te Agati eka sakhyAvALI che. temAM gatinI jemaja ekatA samajavI. / / 26 / / zrI sthAnAMga sUtra : 01 44 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cyavana-Adi kA nirUpaNa " jo thayaLe " ityAdi ! 27 // sUtrA----cyavana eka che. // 27 TIkA-cyutine cyavana kahe che. A cyavana vaimAnika ane jyeAtiSika devAnu thAya che. eka jIvanI apekSAe te cyavana eka kahyuM che. athavA sava jIva ane sava' pudgaleAnA cyavanamAM bhedane abhAve ekatA che. AslR027NA upapAtanuM nirUpaNu-- (" cyavananu nirUpaNu- " ii vavANa " ItyAdi / / 28 / sUtrArtha-~upapAta eka che. 5 285 TIkA---deva ane nAraka gatimAM jIvanI je utpatti ( janma vizeSa ) thAya che tenu nAma upapAta che. temAM cyavananI jema eka che, ema samajavu. che- have tarkanuM nirUpaNa karavAmAM Ave pAtarA " ItyAdi // 29 // sUtrArtha--tarka eka che. // 29 // TIkA--visane tarka kahe che. te vima ihA ane avAyanA vacagALAnA kALamAM thAya che. eTale IhAjJAnanI pachI ane avAya jJAnanA pahelAM thAya che. avagraha jJAnanI pachI jyAre saMzayajJAna thAya che, tyAre tenI nirAkRti ( nivAraNa ) ne mATe eve je vicAra Ave che ke ahIM mAthAne khajavALavA Adi rUpa puruSane svabhAva jevAmAM AvatA hAvAthI, te puruSa hAvA joIe. A rIte nirNayanI tarapha jhukavuM jJAna thayA khAda A puruSa ja che" evuM je nizcita jJAna thAya che, tene ' avAya' kahe che. te avAyajJAna te puruSanA vizeSa dharmanA vimarza karyA bAda ja thAya che. te vimarUpa tane tarkatva sAmAnyanI apekSAe eka kahyo che. prasU. 29 5 zrI sthAnAMga sUtra : 01 45 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJA Adi ke ekatva kA nirUpaNa saMjJAnuM nirUpaNa - "pf satrA" ItyAdi che 30 che sUtrArtha---saMjJA eka che. te 30 che TakArtha--vyaMjanAvagraha ane arthAvagrahanA bhedathI avagrahajJAna be prakA2nuM che. vyaMjanAvagrahanA uttarakALe je jJAnavizeSa thAya che tene saMjJA kahe che. athavA-AhAra, bhaya Adi vizeSaNayukta cetanAne saMjJA kahe che. athavA devadatta Adi vizeSanAmane paNa saMjJA kahe che. A rIte AhAra, bhaya Adi bhedanI apekSAe saMjJA dasa prakAranI kahI che. paraMtu ahIM tene je eka kahI che te saMjJAsAmAnyanI apekSAe kahI che, ema samajavuM. e sU30 che matinuM nirUpaNa--"uT ma " ItyAdi che 31 che sUtrArtha--mati eka che. e 31 che TakAthe--kaI paNa prakAre arthane nirNaya thaI gayA bAda paNa tenA sUma dharmonA paryAlacanarUpa je buddhi hoya che, tene mati kahe che. Alecana paNa tenuM eka nAma che je ke avagaDa AdinA bhedathI tene cAra prakAranI kahI che, chatAM paNa matitva sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva batAvyuM che. sU031 vijJanuM nirUpaNa- p vinna ItyAdi che 32 che sUtrArtha--vijJa eka che. 32 che TakAI- vizeSa jJAnasaMpanna vyaktine vijJa kahe che. tene jJAyaka paNa kahe che. jeNe jinAgamane sAra grahaNa karI lIdhuM che, e te vijJAdha sAmAnyanI apekSAe eka kahyo che tene "gha" evuM nArI jAtinuM rUpa A hovAnI apekSAo ApavAmAM AvyuM che. je sU032 che sAmAnya rUpe karmonuM vedana karavuM tenuM nAma vedanA che, evuM pahelAM kahevAmAM AvI cUkayuM che. have vizeSarUpe karmonuM vedana karavArUpa je vedanA che, tenuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-- zrI sthAnAMga sUtra : 01 4 6 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veThanA Adi ke ekatva kA nirUpaNa << hanA vecanA '' ItyAdi !! 33 5 sUtrA--vedanA eka che. 533mA TIkA --pIDArUpa pariNatine vedanA kahe che. te pIDArUpa vedanA pIDA sAmAnyanI apekSAe eka che, ema jANavuM. // 33 5 have pIDAnAM kAraNavazeSAnuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-"o yaLe * ityAdi 5 34 5 sUtrA --chedana eka che. 5 34 nA TIkA--zarIrane athavA anya kAi padArtha ne talavAra Adi vaDe kApavuM ( chedavu.) tenuM nAma chedana che athavA karmonI sthitinA ghAta karave tenuM nAma iMdrana che. te chedana chedana sAmAnyanI apekSAe eka che, tema samajavuM. 34 tathA i mecane " ityAdi // 35 5 sUtrA--bhedana eka che. // 35 5 pa TIkA"--bhAlA Adi vaDe zarIrane phADavu. nAma bhedana che. athavA-karmanA ghAta karavA tenuM bhedananA aneka prakAra che, chatAM paNa bhedana sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva samajavuM joie. prasU035A ( vidyAravuM, vIMdhavu.) tenuM nAma bhedana che. jo ke te maraNa Adi kA nirUpaNa vedanAdikAne lIdhe maraNa thAya che, tethI have maraNu vizeSanuM nirUpaNu karavAmAM Ave che--< i maLe atimannApariyALa " ItyAdi // 36 // sUtrA --carama zarIravALAonuM maraNu eka che. 5 36 5 zrI sthAnAMga sUtra : 01 TIkA--carama eTale antima. evA antima zarIradhArI jIvane carama zarIrI kahe che. eTale ke gRhIta bhavamAMthI anya bhatra karyAM vinA mukti prApta karanAra jIvane carama zarIrI kahe che. AvA carama zarIrI jIvAnA maraNamAM ahIM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. siddhagatimAM maraNunA abhAva hovAthI A pramANe kahyuM che. eTale ke jIvA siddhi prApta kare che (siddhagatimAM jAya che) temanuM pharI maraNu thatuM nathI. aa sU036 ll antima zarIravALe kevalI thaIne mare che evu' kathana" jo saMyuddhe mULa patte ' 77 5 47 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svArtha-je vAstavika rIte saMzuddha hoya che te eka hoya che. ane te pAtra hoya che. TIkAI--vAstavika eTale yathAbhUta ( jevuM che tevuM) ane saMzaddha eTale kaSAyane abhAve azaala ( nirmaLa) cAritravALe. je vAstavika rUpe kaSAyanA abhAve karIne azabala (nirmaLa) cAritravALo hoya che e teramAM guNasthAnavartI jIva sAtizaya jJAnAdi sakala guNarUpa ratnanA pAtrarUpa-AdhArabhUta hoya che. athavA "utte" A padanI saMskRta chAyA pAtrane badale "E" samajavAmAM Ave te e artha thAya che ke "te guNaprakarmane prApta karI le che. * temAM je ekatA prakaTa karI che te sAmAnya saMzuddhinI apekSAe karavAmAM Avela che, ema samajavuM. e sU037 che saMzuddhane duHkhanuM nirUpaNa-- "je kule javA ma " che 38 che sUtrArtha-jInA ekabhUta duHkhamAM ekatva che. e 38 che TIkAtha---"jevuM duHkha mAre che, evuM duHkha anyane paNa che" A rIte vicAratA prANIonuM (jenuM) duHkha ekabhUta hovAne kAraNe Amepama thatuM duHkha vedanasAmAnyanI apekSAe eka che. A kathanane bhAvArtha A pramANe che-khane sadUbhAva hovAthI pratyeka mahAdhIna jIvane duHkharUpa vedana ne ja anubhava kare paDe che. A rIte te vedanasAmAnyanI apekSAe duHkha ekarUpa ja che. pasU038 adharma pratimA ke ekatva kA nirUpaNa jIvene adharmasevanane lIdhe duHkha sahana karavuM paDe che. tethI sUtrakAra te adhamanuM nirUpaNa kare ve-- prajA sAkSaNika saM re cA parikSitrirasa' che sa 39 che sUtrArtha---adharmapradhAna pratimA (adharmanA prAdhAnyavALI pravRtti) eka yA bAda prati zrI sthAnAMga sUtra:01 48 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, kAraNa ke tenA svAmI AtmA duHkhI thAya che. !! 39 ! TIkA-dhama zrutacAritrarUpa che. te zrutacAritrarUpa dhathI viparIta evA adhama che. te samasta adhama pratimAmAM ( adhama yukta pravRttiemAM ) ekatA mAnavAnuM kAraNu e che ke tene kAraNe jIvane parikaleza ( du:kha ) sahana karavu paDe che, tene kAraNe ja adhama pratimAnA svAmI AtmAne janma, jarA, maraNu Adi duHkhA bhAgavavA paDe che. kahevAnuM tAtpa e ke zrutacAritrarUpa dharmanuM pAlana karanArA jIva janma, jarA ane maraNanA duHkhA bhAgavatA nathI, parantu adhamanuM sevana karanAra jIva janma, jarA ane maraNanA duHkhathI sadA duHkhI rahe che. tethI du:kha devAnA sAmAnya lakSaNanI apekSAe adhama viSayaka pratimA ( pravRtti) athavA adhama pradhAna zarIra eka che. 5 sU0395 dharma pratimA ke ekatva kA nirUpaNa adhama pratimAnA pratipakSarUpa dharma pratimAnuM nirUpaNu** egA dhammapaDimA jaM se AyA pajjavajAe // 40 // dharma pratimA ( dharma pravRtti ) eka che, kAraNa ke tenA svAmI AtmA jJAnAdi paryAyeAvALA hAya che. 5 40 // sUtrA 66 "" TIkA-dharmaviSayaka pratimA (pravRtti) athavA zarIranuM nAma dhama che. te dhama pratimA eka che, kAraNa ke dharmapratimAnA svAmI jIva athavA dha pratimAvALe jIva samuttpanna jJAnAdi pAMcAvALA hAya che-vizuddha hoya che. athavA pajjavajAe A padanI saMskRta chAyA " cavacataH " jo A pramANe mAnavAmAM Ave te " jJAtAdi pAMcAne prApta kare che" evA atha thaze. athavA rijJAta athavA rakSAne pava kahe che. tethI evA medha thAya che ke ' vAta '-parijJAta jIva chakAyanA jIveAnI rakSA karatA haiAya che. ahIM dhama. pravRttinA sAmAnya lakSaNanI apekSAe dhama pratimAmAM ekatva prakaTa karyuM. che. 40 zrI sthAnAMga sUtra : 01 49 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana ke ekatva kA nirUpaNa dharmapratimA (dharma pravRtti) ane adharma pratimA (adharma pravRtti). A baMne prakAranI pratimAo mana, vacana ane kAyarUpa traNa vegathI ja thAya che. tethI have sUtrakAra traNe yoganuM nirUpaNa kare che- "gme mane devAsuramagoi taMti saM iAmacaMti" che 41 che sUtrArtha--te te samaye (mane yogamAM pravRtta thAya tyAre) deva, asura ane manuSyane managa eka saMkhyAvALe haiya che. TakAtha--ahIM vaimAnika ane jayotiSika, e be nikAyanA devene devapadathI gRhIta karAyA che ane "asura" padathI bhavanapati ane vAtavyantara dene grahaNa karavAmAM Avela che. deva, manuSya ane asure je je samaye vicAra karatA hoya che, maneyogamAM pravRtta thAya che, te te samaye temanA mane gamAM ekatva hoya che. je eka upagavALA hovAthI temanA mane gamAM ekatA kahI che. zaMkA-jIva eka ja samaye aneka upagavALA paNa hoya che, kAraNa ke eka ja samaye zIta ane uNu pazenuM saMvedana thatuM jovAmAM Ave che. tethI ahIM temanA ma namAM je ekatva prakaTa karyuM che te ucita lAgatuM nathI. uttara-"zItasparza ane uSNasparzanuM eka ja samaye saMvedana thAya che," A prakAranI tamArI mAnyatA bhUlabharelI che. kAraNa ke zItasparza ane uSNasparzanuM saMvedana eka sAthe thatuM ja nathI. te bannenuM saMvedana jude jude samaye ja thAya che. chatAM paNa te banne sparzIne eka sAthe anubhava thato hoya evuM ja lAge che te samaya ane mananI ati sUkSamatAne kAraNe lAge che, ane te prakAranI upalabdhi sthala buddhivALAne ja thAya che, tatvone evI upalabdhi thatI nathI. kAM paNa che ke -"sanAta" ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra:01 50 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI rIte utpaladalazatanuM (se pAMkhaDIvALA phUlanuM) vedhana kramazaH thatuM hovA chatAM paNa eka ja sAthe thatuM hoya evo bhAsa sthUla buddhivALAone ja thAya che. vAstavika rIte te be upaga eka sAthe kadI saMbhavatA ja nathI. ekatra upayukta thayeluM mana arthAntaranuM (anya padArthanuM) saMvadana karI zakatuM nathI.... ke eka mANasanuM mana amuka vicAramAM tallIna thaI gayuM hoya, tyAre tenI sAme UbhelA hAthIne paNa te jANu-dekhI zakatA nathI. kahyuM paNa che ke -"viDio ItyAdi je mANasanuM citta eka ja samaye be vastuomAM ramI zakatuM hetajo jIva eka samayamAM be upagavALe hata-te anyagata cittavALe manuSya pitAnI sAme rahelA hAthIne avazya joI zakata, paNa evuM banatuM nathI. tethI e vAta mAnavI ja paDaze ke jIva eka sAthe be upagavALe heta nathI, athavA- ma ganA nIce pramANe cAra prakAra che-(1) satya mane yoga, (2) asatya maga, (3) tadubhaya moga (satyAsatya manega) ane (4) anubhaya mane ga. paraMtu eka samaye eka jIvane A cAramAMthI eka ja mane saMbhavI zake che-be traNa Adi maneyoga saMbhavI zakatA nathI. mATe temAM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. vacana ke ekatva kA nirUpaNa vAgayoganuM nirUpaNa--"jA varuM revAkumaLuvALa tela saMdhi samari" kara che sUtrArtha--deva, asura ane manuSyamAM te te samaye (vAyegamAM pravRtta thAya tyAre) eka ja vAgyeAga hoya che. DhiIkArya--deva, asura ane manuSyamAM eka eka samaye eka eka ja zrI sthAnAMga sUtra : 01 51. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAgyeAga hoya che. A rIte tathAvidha (te prakAranA) maneyogapUrvaka thavAthI vAgyegamAM ekatA hoya che athavA-satyAdi vAgyegamAMthI eka samaye koI eka ja vAgyegane sadubhAva rahe che. tethI paNa ahIM vAgamAM ekatva prakaTa karyuM che. kahyuM paNa che ke-- (chahi ThANehiM Nasthi javANaM iDDhIi cA, juIi vA, jasei vA, balei vA, vIrie vA, purisakAraparakabheda vA,-tajahA jIvaM yA ajIvaM karaNayAe1, ajIvaM vA jIvaM karaNayAe2, ega samaeNaM do bhAsAo bhAsittae3, sayaM kaDaM yA kamma emi vA mAvA emi4, paramANupoggalaM vA chidittae vA bhidittae vA agaNikAeNa yA samodahittae5, bahiyA vA logaMtA gamaNayAe6) - A cha sthAnenI apekSAe jIvamAM evI kaI ddhi paNa nathI ke jethI te parAkrama paNa nathI ke je te (1) jIvane ajavarUpe ke ajIvane jIvarUpe pheravI zake, (2) ke eka ja samaye be bhASAo bolI zake, ItyAdi. jIvamAM je A prakAranI koI zaktino sadbhAva ja nathI, te te eka samayamAM eka ja vAgavALa hoI zake che-te be, traNa Adi vAgyegavALe hoI zakato nathI. te kAraNe jInA vAgamAM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. che sU042 che kAya vyAyAma ke ekatva kA nirUpaNa kAyavyAyAma (kAga) nuM nirUpaNa-- " ege kAyavAyAme devAsuramaNuyANaM tasi tasi samayasi // 43 // sUtrArtha--kAyayogamAM pravRtta thayelA, deva, asura ane manuSyamAM te te samaye eka ja kAyayogane sadbhAva hoya che. TIkArtha--je ke kAyayeganA sAta prakAra kahyAM che, paraMtu deva, asura ane manuSyamAM eka ja samaye kAga thatuM hovAthI, ahIM temanA kAyogamAM ekatva prakaTa karyuM che. " kAyavyAyAma" eTale "kAga " eka samayamAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 52 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ja kAyayoga thAya che-jIva dvArA eka ja samaye be traNa Adi kAyAga thatA nathI. te kAraNe ja temAM ekatA kahI che. zaMkA--jIva je samaye AhAraka zarIranuM nirmANa kare che, te samaye tene audArika zarIrane paNa saddabhAva rahe che, evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che. chatAM eka samayamAM eka ja kAyoga kevI rIte saMbhavI zake che? uttara--jIva chaThThA guNasthAnavata keI muni-jyAre AhAraka zarIranuM nirmANa kare che, tyAre je ke tenA dArika zarIranuM astitva te rahe ja che, paraMtu te samaye tenA audArika zarIranI pravRtti baMdha thaI jAya che. je te samaye tenA AhAraka zarIranI sAthe sAthe tenA audArika zarIranI pravRtti paNa cAlu rahetI hoya, te tene mizrayagatAno sadUbhAva have joIe. te prakAranI mizrayeAgatA te kevalI samuddaghAtanA bIjA, chaThThA ane sAtamAM samaemAM ja saMbhavI zake che. A rIte AhAraka zarIranuM nirmANa karanAra jIvamAM je dArika mizratA ja saMbhavatI nathI, te sAta prakAranA kAyoga te kevI rIte saMbhavI ja zake ? tethI e vAta mAnavI ja paDaze ke eka samaye eka jIvamAM eka ja kAyayogane sadbhAva hoI zake che. e ja pramANe jyAre cakavatI Adi kiya zarIranI vimurvaNu kare che, tyAre paNa aukArika zarIranA vyApAra (pravRtti) ne abhAva ja rahe che. je te samaye dArika zarIrane paNa pitAnA vyApArathI yukta mAnavAmAM Ave, te bane kAyayoga eka ja samaye pitapotAnA vyApArathI yukta banI jaze, evI paristhitimAM te tyAM kevalI samughAtanA jevI mizrayeAgatA AvI jaze. te kAraNe evuM ja mAnavuM paDaze ke eka kALe eka jIvamAM eka ja kAyAgane sadbhAva rahe che. je ahIM evI dalIla karavAmAM Ave che ane kAyega-dArikarUpe ane vaikriya rUpe bhale vArApharatI pitApitAnA vyApArathI yukta rahetA hoya, paraMtu temanA zrI sthAnAMga sUtra : 01 53 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApAramAM zidhravRttitA rahevAne kAraNe eka jIva dvArA eka kALe eka ja kAyoga thAya che, e bhrama pedA thAya che. te A kathana dvArA te amArI vAtane ja samarthana maLe che. kAraNa ke ame paNa ema ja kahIe chIe ke eka kALe eka jIva dvArA eka ja kAyayoga thAya che, ane tamArI vAta dvArA paNa amArI uparyukta mAnyatAne ja puSTi maLe che. A rIte eka kALe eka jIvamAM eka ja kAyayogane sadbhAva hovAnI vAta siddha thavAthI. mane yoga ane vacanagamAM paNa ekatva siddha thAya che. audArika Adi kAgathI Ahata (khuMTavAyela) mane dravya vagaNa ane vAdravya vagaNuonI sahAyatAthI jIvanI je pravRtti (vyApAra) thAya che, tene ja maneyega ane vAga kahevAmAM Avela che. mane yoga ane vAgyoga eka kAyayoga pUrvaka ja thAya che tethI paNa manoyoga ane kAyagamAM ekatA siddha thAya che. sU043 mAM kAya vyAyAma ke bhedoM kA nirUpaNa kAyavyAyAmanA ja bhedomAM ekatvanuM kathana-- " ege uTThANa kammabalavIriyapurisakAraparakame devAsuramaNuyANaM tAsi taMtti samaNi44 che sUvArtha--deva, asura ane manuSyanA utthAna, karma, bala, vIrya, puraSa kAra ane parAkrama te te samaye eka hoya che, TIkArtha--utthAna eTale uThavuM te athavA urvI--bhavanarUpa ceSTa. eTale ke uThavAnI kriyAne utthAna kahe che. gAmanAdirUpa kriyAne karma kahe che. zArIrika zaktine baLa kahe che. Atmika zaktine vIrya kahe che. puruSatvAbhimAna puruSArthanuM nAma puraskAra che, ane utsAhanuM nAma parAkrama che. te utthAna Adi cha kriyAomAMthI eka ja samaye deva, asura ane manuSyamAM eka ja kriyAne sadabhAva hoya che. vItarAya karmanA kSaya ane kSapazamathI te uthAna AdinI utpatti thAya che, tethI temane jIvanA ja pariNAma vizeSarUpa mAnavAmAM AvyAM che. jo ke vIryAntarAyanA kSaya ane pazamanI vicitratAne lIdhe zrI sthAnAMga sUtra:01 54 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te utthAna aDhi pratyeka kAyayaiganA jaghanya AdinA bhedathI aneka prakAra paDe che, chatAM paNa eka jIvamAM eka kALe eka prakAranA ja kSaya athavA kSaye paza manI mAtrA hAvAthI tenA dvArA nita jaghanya utthAna AdimAMthI kAi eka jaghanya utthAnAdi ja saMbhavI zake che, kAraNa ke kArya mAtrA (kAnI mAtrA ) kAraNamAtrAne AdhIna haiAya che. // 44 5 abhyutthAna Adi dvArA jJAnAdipa mekSamArganI prApti thAya che, tethI have sUtrakAra jJAnAdikanuM nirUpaNa kare che-- jJAnAdi ke ekatva kA nirUpaNa " te rAne o TUMkaLe i patti " 5 45 5 sUtrA--jJAna eka che, dana eka che ane cAritra eka che. TIkA--padArthanA yathArtha svarUpane jenA dvArA jANI zakAya che, te jJAna che, athavA-jJAnAvaraNa ane danAvaraNane kSaya ane kSApazama ja jJAnarUpa che. athavA-" jJAti " jANuvArUpa kriyAne jJAna kahe che. athavA-jJAnAvaraNu ane danAvaraNunA kSaya ane kSayApazama vinA khIjI rIte thayela je sva ane paranA svarUpanA paricchedya ( jJAna ) che, tene jJAna kahe che. te jJAna sAmAnya vizeSA tmaka vastumAM vizeSAMza ane sAmAnyAMzanuM grAhaka haiAya che. matijJAna, zrutajJAna Adi pAMca jJAnasvarUpa hAya che, ane matyajJAna ( mati-ajJAna )zrutajJAna ane vibhagajJAna, e traN ajJAnasvarUpa hoya che. cakSudana Adi rUpa cAra darzanarUpa hAya che. evuM te jJAna paNa ekatva sakhyAviziSTa che. jo ke pUrvokta rUpe jJAna aneka prakAranuM hoya che, paNa te jJAnane ahIM jJAnasAmAnyanI ape kSAe eka kahyuM che. athavA jIvamAM eka samaye eka ja upayAganA sadbhAva hAya che, te dRSTie vicAratA jJAnamAM ekatA dekhAya che. kahevAnuM tAtpaya' e che ke labdhinA prabhAvathI jo ke eka jIvamAM eka samaye aneka jJAnane sadgu bhAva hAi zake che, chatAM paNa upayAganI apekSAe teA eka jIvamAM eka samaye eka ja jJAna hAya che, kAraNa ke jIva eka samaye ekaja upayogavALA hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 55 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-Ape ahIM je jJAnapada dvArA darzanane paNa grahaNa karyuM che, te gya lAgatuM nathI, kAraNa ke te banenA viSaya bhinna bhinna che; te kAraNe te banemAM bheda rahe che. kahyuM paNa che ke " sAmAnna naLameghe vize tti nA " " sAmAnyane grahaNa karanAra darzana che ane vizeSane grahaNa karanAra jJAna che. " uttara-sAmAnyane grahaNa karanAruM hevAthI avagraha ane IhArUpe darzana hoya che. tathA vizeSane grahaNa karanAruM hovAthI avAya ane dhAraNArUpa jJAna hoya che. A rIte jJAna ane darzana judA judA viSayavALA hovA chatAM paNa te banene AgamamAM jJAnarUpe ja gaNavAmAM Avela che. A rIte "jJAna" pada dvArA jJAna ane darzanane grahaNa karavAmAM Avela che. kahyuM paNa che ke "kAmiLavophicanALe avayaM duvaMti ghaDIyo" A gAthAdvArA Abhinibedhika jJAna" padathI jJAna ane darzana, e banene grahaNa karavAmAM karavAmAM Avela che. tyAre ja AbhinibaMdhika jJAnanA 28 bheda thayelA batAvI zakAyA che. A rIte "jJAna sAmAnya padanA prayoga dvArA darzana padane paNa temAM samAveza thayo che, ema samajavuM. prazna-A sUtramAM " taLe " A padanA prAgadvArA darzananuM alaga rUpe pratipAdana karavAmAM AvyuM che, te Apa zA kAraNe evuM kahe che ke jJAna zabdanA prayoga dvArA darzanane paNa grahaNa karavAmAM Avela che ? athavA jJAna padanuM vAcaka darzana paNa che? uttara-sUtramAM "darzana " pada zraddhAnA arthamAM vaparAyuM che. kAraNa ke samyabhAvathI yukta jJAnAditrayamAM ( jJAna, darzana ane cAritramAM) mokSamArgata kahI che-jJAna, darzanacAritramAM ja mokSamArganA kahI nathI. tethI mokSanA mArgarUpa samyabhAvayukta jJAnAditrayamAM darzana zabda zraddhArUpa arthanuM ja vAcaka che. tethI tenuM alagarUpe pratipAdana karavAmAM kaI deSa jaNAtuM nathI. sUtramAM te darzanapada zraddhAvAcaka sAmAnyane grahaNa karanAra darzananuM zrI sthAnAMga sUtra : 01 56 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcaka nathI. tethI sUtramAM tenuM alagarUpe pratipAdana karAyuM che. paraMtu jyAM jJAnapada dvArA darzanane grahaNa karavAmAM AvyuM hoya che, tyAM darzana paddha zraddhArUpa arthanuM bodhaka thatuM nathI; paNa sAmAnyarUpa arthane grahaNa karanAra darzananuM ja bodhaka thAya che. sAmAnya jJAnanI be dhArAo vahe che-eka dhArA vizeSa grAhakarUpa hoya che ane bIjI dhArA sAmAnya grAhakarUpa hoya che. temAMthI vizeSagrAhakarUpa dhArAnuM nAma jJAna che ane sAmAnya grAhakarUpa dhArAnuM nAma darzana che. sAmAnya jJAnapadanA prayoga dvArA jJAna ane darzana, e baMnene grahaNa karavAmAM Ave che. zraddhArUpa darzananuM nirUpaNa- "jenA dvArA athavA jenA sadabhAvane lIdhe padArthone zraddhAnA vidhyabhUta karAya che padArtho para zraddhA mUkAya che tenuM nAma darzana che. te darzana mehanIya karmanA kSayathI kSapazamathI janya hoya che, ane te pratye zraddhA rAkhavArUpa AtmanA eka pariNAma vizeSarUpe hoya che. jo ke zraddhArUpa pariNAmanAM aneka bheda kahyAM che, chatAM paNa zraddhAnA sAmyanI apekSAe temAM ekatA batAvavAmAM AvI che. athavA jIvane eka samayamAM eka ja zraddhA thatI hoya che, te kAraNe paNa temAM ekatA prakaTa karavAmAM AvI che, ema samajavuM. zaMkA-jJAna ane darzanamAM sAmAnya baMdhanI apekSAe te ekatA rahelI che. chatAM te banene alaga alaga zA mATe gaNyA che ? uttara-darzana tatvazraddhArUpa hoya che ane te darzananuM kAraNa jJAna hoya che. tethI kAraNakAryanI apekSAe te bannemAM bheda mAnavAmAM Avela che. cAritranuM nirUpaNa-"je vAri" mekSAbhilASI jIve dvArA jenuM sevana karavAmAM Avela che, tenuM nAma cAritra che. athavA jenA dvArA muktimAM javAya che te cAritra che. athavA ATha prakAranAM karmonA samUhane jenA dvArA AtmAparathI dUra karavAmAM Ave che, tenuM nAma cAritra che. cAritramehanIyanA kSayathI ane kSayapazamathI A cAritra utpanna thAya che, tethI te AtmAnuM eka viratirUpa pariNAmavizeSa che. jo ke tene sAmAyika Adi aneka bheda che, chatAM paNa virati sAmAnyanI apekSAe temAM eka prakaTa karavAmAM AvyuM che. athavA-eka samayamAM te eka ja hoya che, tethI paNa tene eka kahyuM che. prazna-pahelAM jJAna thAya che, tyArabAda darzana thAya che ane tyArabAda cAritranI prApti thAya che, te A kramamAM zI yukti rahelI che? uttara-ajJAta hoya evA keI paNa padArtha pratye zraddhA utpanna thatI nathI. ane jenA upara zraddhA utpanna na thAya te anuSThAna (kriyA) ne viSaya paNa banI zaktA nathI. tethI ja A prakArane krama rAkhavAmAM Ave che, ane eja temAM yukti rahelI che. sU04pA zrI sthAnAMga sUtra : 01 57 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya ke ekatva kA nirUpaNa jJAnAdi utpatti, sthiti ane vigatirUpa hoya che. temAM je sthiti heya che te samayAdi rUpa ja hoya che. tethI sUtrakAra have samayanI prarUpaNa kare che-"ne samag" ItyAdi 5 46 | sUtrArtha-samaya eka che. te 46 che TIkArya-je vibhAga thaI zakato nathI evAM kALanA sauthI sUkSma aMzane samaya kahe che. te zAstra prasiddha jINuM pazATikA (vastra) ne phADavAnA udAharaNa dvArA tathA zatapatrotpala (se pAMkhaDIvALuM puSpa vizeSa) nA daSTAnta dvArA bAdhya che. eTale ke te be dRSTAnta dvArA tene artha samajAvavAmAM AvyuM che. te samayamAM ahIM ekava prakaTa karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke atIta ane anAgata (bhaviSyakALa) kALarUpa samaya vinaSTa ane anutpanna hevAthI asatvanA rUpe (astitvahIna) banI jatA hovAthI tenuM astitvaja rahetuM nathI. tethI eka vartamAnakALanuM ja astitva rahe che. te vartamAnakALanuM astitva paNa eka samayanuM ja hoya che. te kAraNeja samayane eka kahyo che athavA samaya niraMza hevAthI eka hoya che, tethI temAM ekatA kahI che. prasU006 che pradeza Adi ke ekatva kA nirUpaNa u gpNe je gharamAbU " ItyAdi che 47 5 sUtrArtha-pradeza eka che, paramANu eka che. te 47 che TIkAtha-prakRSTa dezanuM nAma pradeza che. te pradeza dharma, adharma, AkAza ane chevadravyanA niraza avayava vizeSarUpa che. te eka che. temAM svarUpanI apekSAe ekatva samajavAnuM che. paramANunuM nirUpaNa-parama je aNu che tene paramANu kahe che. be, traNa Adi aNuvALA skandanI utpattimAM A aNu kAraNabhUta hoya che. te ati zaya sUkSma hoya che. kahyuM paNa che "lArA ' ItyAdi A paramANu kAraNarUpa ja hoya che, kAryarUpa hetuM nathI, kAraNa ke tene nitya mAnavAmAM Avela che. temAM eka rasa, eka varNa, eka gaMdha ane koI zrI sthAnAMga sUtra:01 58 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa e avirAdhI sparza vidyamAna heAya che. tethI siddhi tenA kAyabhUta ghaTAdikAthI thAya che. te paramANumAM tenA svarUpanI apekSAe ekatva prakaTa karavAmAM Avyu che. athavA jo ke samaya, pradeza ane paramANu anaMta hoya che, parantu aneka bhedyAtmaka eka ekamAM ( pratyekamAM ) tuparUpatA hAvAne lIdhe temAM ekatA kahI che, ema samajavuM. // 47 || je prakAre paramANumAM tathAvidha ekatva pariNAmarUpa vizeSatAnI apekSAe ekatva hoya che, eja pramANe tathAvidha ekatva pariNAmarUpa vizeSatAnI apekSAe anantANumaya sprangeAmAM paNa ekatA hAI zake che. tethI samasta khAdara skandhAmAM mukhya evA ja iSadbhAgbhArA nAmanA pRthvI kanya che, tenI sUtrakAra prarUpaNA kare che " ghA siddhi, paLe zike, cho parisingALe, thaLe vinivrut' 5485 siddhi Adi ke ekatva kA nirUpaNa sUtrA--siddha ekache, siddhi eka che, parinirvANa eka che ane parinivRtta eka che. 5 48 5 TIkA"--jIva jemAM kRtakAya thaI jAya che, te sthAnanuM nAma siddhi che, te siddhi iSaprAgbhArA pRthvIrUpa che. jo ke " iha boMda caittANaM tattha gaMtUNa sirphAk " jIva ahIMthI manuSyaleAka saMbaMdhI zarIrane cheDIne tyAM jaIne siddha thaI jAya che, '' A kathana anusAra leAkAmanuM nAma siddhi che, teA paNa A siddhipada tenuM upalakSaka hAvAthI ISatrAbhArA pRthvI paNa siddhipadmathI gRhIta thaI jAya che. kahyuM paNa che ke-" vArasArUM noLe,i siddhI sanmavruttijjA '' sarvo siddha vimAnathI AgaLa jatAM 12 ceAjanane aMtare siddhasthAna che. A rIte siddhi ISaprAgbArA pRthvIrUpa ja che. te leAkanA agrabhAgane ja siddhi mAna zrI sthAnAMga sUtra : 01 59 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAmAM Ave, te "famraoLA tunAzoravIrAsariyaor" siddhi nirmaLa, jaLa, tuSAra, gokSIra ane hAra jevA varNavALI che. A varNana saMgata lAgatuM nathI, kAraNa ke lekAgra amUrta hovAthI tene vaNeyukta kevI rIte kahI zakAya? lekane agrabhAga te AkAzarUpa che ane AkAzane te amUrta dravya mAnavAmAM AvyuM che. amUrta dravya te rUpa, rasa gaMdha ane sparza, A vidralika guNothI rahita ja hoya che. siddhine nirmaLa jaLa, tuSAra, kSIra ane hAra jevA varNavALI kahelI hovAthI e ja vAta mAnavI paDaze ke ISa-AbhArA pRthvI ja ahIM siddhipada dvArA gRhIta thayela che. te siddhi eka che, kAraNa ke dravyArvikanayanI daSTie A siddharUpa kanya eka pariNAmathI pariNata thayele mAnavAmAM Avyo che. jo ke A ISa~AmbhArA pRthvIrUpa skandha 45 lAkha janapramANuvALe che, chatAM paNa te eka pariNAmathI pariNata thayela hevAthI bhinna bhinna rUpe pariNata thayele mAnya nathI. A rIte eka pari. NAmathI pariNuta thayele hevAthI tene te dravyArthatAnI apekSAe eka kahela che. paryAyArthatAnI apekSAe te siddhimAM anaMtatA che. athavA-kRtakRtyatAnuM nAma siddhi che, lekAgranuM nAma siddhi che, aNimAdikanuM nAma siddhi che, chatAM paNa sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva samajavuM joIe, siddhinuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra siddhonuM ( siddhimAM gayelA AtmAenuM) nirUpaNa kare che-"u f " je kRtyakRtya thaI gayA che, jemAM lokanA agrabhAgamAM pahoMcI gayA che, jemanuM tyAMthI saMsAramAM punarAgamana thavAnuM nathI, evAM jIne siddha kahe che athavA khAddhakarmone jemaNe bALI nAkhyAM che teo siddha kahevAya che. evAM te siddha karmaprapaMcathI rahita hoya che. siddhamAM dravyArthatAnI apekSAe ekatA prakaTa karI che ane paryAvArthatAnI apekSAe anaMtatA paNa kahI che. A prakAre siddhomAM anaMtatA hovA chatAM paNa sAmAnyarUpa siddha svarUpanI apekSAe siddhiomAM ekatA prakaTa karavAmAM AvI che zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmakSayathI siddhapada prApta karanAra AtmAno dharma parinirvANa hoya che. tethI have sUtrakAra parinirvANunA svarUpanuM nirUpaNa kare che - je parinivALe" kamAnita saMtApanA abhAvane lIdhe zItalIbhUta thaI javuM tenuM nAma parinirvANa che. te parinirvANumAM ekatva hoya che, kAraNa ke ekavAra parinirvANa thaI gayA pachI, te kAyama ja rahe che. teno abhAva thaI jAya ane pharIthI tenI prApti karavI paDe evuM banatuM nathI. parinirvANa dharmathI yukta hoya e karmakSayathI siddha thayela chava ja parinivRtta thAya che, tethI have sUtrakAra parinivRtta AtmAnI prarUpaNa kare che. ne rinidagezArIrika ane mAnasika duHkhothI sarvathA rahita thayelA ane parinivRtta kahe che. te pariniramAM dravyArthatAnI apekSAe ekatva che ane paryAyArthatAnI apekSAe anaMtatA che. sU048 - have jIvanA dharmonI prarUpaNa te pUrI thaI gaI che. jIvanuM upagrAhaka (upakAraka) hovAne kAraNe have pulanuM svarUpa batAvavAmAM Ave che- "p g * A sUtrathI laIne "gAva sudhe" paryantanA sUtrapATha dvArA te pulanuM eka pratipAdita karavAmAM AvyuM che je paramANu Adi pula Indriyagamya nathI, temanuM astitva nIcenAM anumAna dvArA jANI zakAya che. "gharamALavA ni parAciyAnutte " ghaTAdarUpa kAryonI paramANurUpa kAraNanA abhAvamAM utpatti ja thaI zakatI nathI. tethI paramANunA kAryabhUta ghaTAdikane jevAthI temanuM astitva jANuM zakAya che. te ghaTAdarUpa kArya pudgalanA skalparUpa hoya che. temanuM astiSpa vyavahArIjana sAMvyavahArika pratyakSathI jANI zake che, je jJAna "iMdrivArindriyanimitte rerAraH sAMva"i pAMca indriyo ane mananI sahAyatAthI utpanna thAya che, te jJAnane "sAMvya. vahArika pratyakSa" kahe che, kAraNa ke evA jJAnamAM eka dezanI apekSAe vizadatA rahe che-pUrNarUpe rahetI nathI. ghaTapaTa vagera je padArtho che te skandha zrI sthAnAMga sUtra : 01 61 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa ja hoya che. zAstrakAroe pulanA be vibhAga pADayA che-(1) paramANu rUpa vibhAga ane (2) skavarUpa vibhAga. paramANu kaI paNa IndriyathI gamya (anubhavI zakAya evAM) nathI, tethI temanI sattA (astitva) kAryarUpa anumAnathI ja jANI zakAya che, tathA skanvarUpa pulanI sattA ( astitva) Indriyajanya pratyakSathI (anubhavathI) jANI zakAya che. zabda Adi ke ekatva kA nirUpaNa "je sa" ItyAdi 49 che mUlAI-zabda eka che, rUpa eka che, gaMdha eka che, rasa eka che, sparza eka che, surabhizabda (madhura zabda) eka che, durabhi zabda eka che, surUpa eka che, darUpa eka che, dIrgha eka che, hasva eka che, vRtta (goLAkAra) eka che, vyastra ( trikeNI eka che, caturastra (catuSkaNa) eka che, pRthula eka che, parimaMDala eka che, kRSNa eka che, nIla eka che, lehita (lAla raMga) eka che, hAridra (pILA raMga) eka che, zukalavarNa eka che, surabhiga eka che, durabhigaMdha eka che, tiktarasa (tIkhe svAda) eka che, kai rasa eka che, kASAyarasa eka che, arasa eka che, madhurarasa eka che, kakazasparza eka che ane rUkSasparza parvatanA pratyeka sparzamAM paNa ekatva che. TIkAI--jenA dvArA arthanuM kathana karAya che te zabda che. te bendriya dvArA grAhA niyatakramavarUpa davanisvarUpa hoya che. te dhvanirUpa zabda eka hoya che. jo ke zabda nAma sthApanA zabda AdinA bhedathI tene cAra prakArane kaho che, chatAM paNa zabdasvarUpa sAmAnya lakSaNanI apekSAe temAM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. je dekhavAmAM Ave che te rUpa che. te rUpa AkArarUpa che ane cakSuIndriya vaDe grAhya hoya che. rUpaN sAmAnyanI apekSAe temAM ekatA kahI che. ahIM jemAM jemAM ekava prakaTa karyuM che te sAmAnyanI apekSAe ja. zrI sthAnAMga sUtra : 01 6 2 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaTa karavA mAM Avela che, ema samajavuM. dhrANendri dvArA je sUMghavAmAM Ave che, tenuM nAma gabdha che. temAM paNa garva sAmAnyanI apekSAe ekatva che. jIbha dvArA jene svAda levAya che, te rasa che. temAM paNa rasatvasAmAnyanI apekSAe ekatva che. pazendriyanI sahAyatAthI je sparzajJAna thAya che, temAM paNa ekatva che. jo ke sparzanA ATha prakAra che, te paNa sparzatvasAmAnyanI apekSAe temAM ekatva samajavuM. A prakAre zadAdikenuM sAmAnya kathana karIne have sUtrakAra temanI vizeSa prarUpaNa kare che. pahelAM teo zabdanA be bhedanuM kathana kare che te be bheda nIce pramANe che-(1) surabhi zabda. athavA mane zabda, (2) durabhi zabda athavA amaneza- kandriyane na game evo zabda, surabhi zabdamAM eka prakaTa karavAnuM kAraNa e che ke temAM zabdava sAmAnyarUpa dharma rahelo hoya che. pharaji zabdamAM paNa zabdava sAmAnyanI apekSAe ekatva che. zabdanAM bIjA je bhede che temano samAveza A be bhedamAM ja thaI jAya che. have surUpathI laIne zukala paryantanA je rUpanA 14 bhede che temane prakaTa karavAmAM Ave che. yu " zubhArUpa ke maneNa rUpane surUpa kahe che. te eka che. azubha rUpa ke amaneSarUpane darepa kahe che. te paNa eka che. dIrgha, Ayata, hasava, vRtta (goLAkAranuM), vyastra (trikoNAkAra), caturastra (cekhUNIyuM ), Ayata ane parimaDala, e pratyekamAM paNa ekatva samajavuM joIe. vRtta Adi pAMca skandha saMsthAnanA bheda che. lADunA jema jeno AkAra goLa hoya che tene vRtta saMsthAna kahe che. te vRtta saMsthAnanA be bheda che-(1) pratara ane (2) ghana. te bannenA paNa nIce pramANe be bheda paDe che-(1) samapradezAvagADha ane (2) viSamapradezAvagADha. A rIte vRttasaMsthAna cAra prakAranuM hoya che. chatAM paNa vRttatva sAmA canI apekSAe tene eka kahevAmAM Avela che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je sasthAna ( AkAra ) mAM traNu khUNA hoya che, te sthAnane tryasra ( trikAAkAra ) saMsthAna kahe che. vRttasthAnanI jema tenA paNa cAra prakAra che, parantu vyasatvasAmAnyanI apekSAe tene eka kahevAmAM Avela che. astra eTale khUNeA. je sasthAnamAM cAra khUOA hoya che te saMsthAnane caturaa sa'sthAna kahe che. vastINu sthAnane Ayata sthAna kahe che. A Ayata sasthAna paNa eka che. A viSayane anulakSIne pharIthI je Ayata sasthAnanI vAta karavAmAM AvI che, te dIrgha, haeNstra, pRthula Adi zabdo dvArA vibhakta karIne Ayata sasthAnanI ja vAta karI che ema samajavu', kAraNa ke Ayata saMsthAnanA dharmarUpa dIrgha, hasva Adi paNa Ayata ja che. te AyatanA (1) pratara, (2) ghana (3) zreNinA bhedathI traNa prakAra hAya che, te pratyekanA samapradezAvagADha ane viSamapradezAvagADha nAmanA khabbe leka paDe che. A rIte AyatanA kula cha bheda che. zarUAtamAM AyatanA je hrasva ane dIgha nAmanA bhedo kahyA che, te e vAtane prakaTa karavA mATe kahevAmAM Avela che ke vRttA dikAmAM AyatanA sAmAnya rIte samAveza thai jAya che. jemake A sta'bha DhI che, Ayata che, vRtta che, vyasa che, caturasa che ityAdi. valayanA AkAranA saMsthAnane parima`Dala saMsthAna kahe che. tenA paNa pratara ane ghananA bhedathI e prakAra paDe che, parantu sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva che. rUpanuM nAma ja varyuM che. tenA nIce pramANe pAMca prakAra kahyAM che. 1) kRSNavarNa (2) nIlavaNuM (3) lAlavaNuM (4) pILAvaNu ane (5) sapheda vaNuM. kRSNA ivanA saMsathI ja kApizArdika varSoM khane che, tethI ahIM temanuM alagarUpe kathana karyuM nathI. kRSNa Adi pratyeka vaNumAM sAmAnyanI apekSAe ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. gaMdhanA be prakAra che-(1) surabhi gaMdha, ane (2) duraligadha. manesa gadhane surabhi gaMdha ane amanejJa gaMdhane durabhigadha kahe che. te pratyeka gadhamAM sAmAnyanI apekSAe ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. . rasanA pAMca prakAra che--( 1 ) tikta (tIkhA ), (2) kaDavA, (3) kaSAya ( turaiA ) (4) khATo ane (5) madhurasa. te pratyekamAM sAmAnyanI apekSAe ja ekatva kahevAmAM AvyuM che. jo ke lakSaNu paNa eka rasa che, parantu tene svataMtrarUpe rasa kahI zakAya tema nathI, te sasagajanya hAvAthI tene alaga rIte rasa gaNyA nathI. " ha; dare nAva jIR "kaza (kaThina ), mRdu, guru, laghu, zIta, uSNu, snigdha ( suMvALA ) ane rukSa ( kharakhacaDA ), A bheTothI sparza ATha prakAranA haiAya che. keAmala spune mRdu sparza kahe che, adhAgamanazIla sparzIne guru sparza kahe che, sAmAnyataH tiya g urdhvagamanazIla sparzane laghu spaza kahe che, tambana svabhAvavALA sparzane zIta sparza kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 6 4 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAhaka svabhAvavALA spardhAne uSNu spardhA kahe che. suMvALA sparzIne snigdha spa kahe che. A snigdha sparzane kAraNe sayAgI padArtho parasparamAM baMdhAya che. A karkaza Adi pratyeka spamAM sAmAnyanI apekSAe ekatva che, ema samajavAjA A pramANe pudgala dharmomAM ekatAnuM pratipAdana karIne have sUtrakAra pudgala-sayukta jIvAnA je 18 pApasthAnakarUpa aprazasta dhama che, te pratyekamAM ekatAnuM pratipAdana karavA nimitte " je pALA " thI zarU karIne " mijI"saLataraae " pantanAM sUtranuM nirUpaNa kare che * prANAtipAta Adi ke ekatva kA nirUpaNa 66 ho vALAvAra gAya tee paTTei ' ityAdvi / / 10 / sUtrA--prANAtipAta eka che, parigraha eka che, krodha eka che, lAbha pantanA kaSAyeA eka che, prema eka che, dveSa eka che, cAvatA pararivAda eka che, tiati eka che, mAyAmRSA eka che mithyAdarzanazalya eka che. panA TIkAtha--ucchvAsa Adi rUpa 10 prANa hAya che. A prANaiAthI jIveAne alaga ( rahita ) karavA tenuM nAma prANAtipAta (hiMsA ) che. ,, kahyuM paNa che--" vandriyALi " ItyAdi pAMca indriyA--sparzendriya, rasanA, ghrANu, cakSu ane kaNa, traNa maLa-- maneAkhaLa, vacanakhaLa ane kAyamaLa, zvAseAcchvAsa ane Ayu, A 10 prANa gaNAya che. temAMthI ekendriya jIvane cAra prANa hAya che, dvIndriyathI laIne asa'jJIpa'cendriya pantanA jIvAmAM kramazaH eka eka prANanI vRddhi thatAM vadhAremAM vadhArenava prANa sa*bhavI zake che, ane sa'jJI pacendriyAmAM maneAbaLanI vRddhinI apekSAe dasa prANane sadbhAva hAya che, A yathAsa'bhava prANAnA ghAta karavA tenuM nAma prANAtipAta (hiMsA ) che. prANAtipAtanA mukhya e zrI sthAnAMga sUtra : 01 65 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAra che-(1) dravya prANAtipAta ane (2) bhAva prANAtipAta athavA vinAza, paritApa ane saMkalezanA bhedathI tenA traNa prakAra paNa kahyAM che. athavA manathI hiMsA karavI, manathI hiMsA karAvavI ane hiMsA karanArane manathI anumodanA ApavI, vacanathI hiMsA karavI, vacanathI hiMsA karAvavI, hiMsA karanArane vacanathI anumedanA ApavI, kAyAthI hiMsA karavI, kAyAthI hiMsA karAvavI ane hiMsA karanArane kAyAthI anumodanA ApavI, A prakAre paNa hiMsAnA nava bheda paDe che. tathA krodhAdi cAra kaSA vaDe A nava bhedane guNAkAra karavAthI kula 36 bheda thAya che. ATalA bheTavALA prANAtipAtamAM paNa je eka kahevAmAM AvyuM che te sAmAnyanI apekSAe kahevAmAM AvyuM che, ema samajavuM eja prakAranuM kathana mithyAdarzanazalya sudhInA pApasthAnake viSe grahaNa karavuM. ahIM "yAvat (sudhI)" padanA prayogadvArA mRSAvAda Adi pApasthAnako grahaNa karavA joIe, asatya bhASaNane mRSAvAda kahe che. tenuM bIjuM nAma mithyAbhASaNa paNa che. te mRSAvAdanA dravya ane bhAvanI apekSAe be bheda che. athavA (1) abhU tehAvana, (2) bhUtanihnava, (3) vasvantaranyAsa ane (4) nindA, A pramANe tene cAra prakAra paNa che. je vastu jevI na hoya evI kahevI tenuM nAma abhUddhAvana che. jemake AtmAne sarvagata kahe te abhUtadvAvanA che. vidyamAna vastune avidyamAna kahevI tenuM nAma bhUtanidbhava che. jemake "AtmA nathI" A pramANe kahevuM te bhUtanioNva che. vastunuM viparIta rUpe kathana karavuM tenuM nAma vansaranyAsa che. jemake gAyane gheDo kahe. niMdA karanArAM vacana belavA tenuM nAma niMdA che. jemake "tuM keDhiyala (keDhavALa) che." chatAM mithyAvAdamAM sAmAnyanI apekSAe ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. have adattAdAnanuM svarUpa samajAvavAmAM Ave che-deva, guru, rAjA, svAmI ane sAdharmikajananI AjJA lIdhA vinA sacitta, acitta ane mizra vastune grahaNa karavI tenuM nAma adattAdAna che. te adattAdAnamAM paNa ekatva samajavuM. strI ane puruSa sevanarUpa je mithunakama che tene maiithuna kahe che. tenuM bIjuM nAma abratyasevana che. jo ke te dArika ane vaikiya A be zarI zrI sthAnAMga sUtra : 01 6 6 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnI apekSAe mana, vacana ane kAya dvArA kRta, kArita ane anumedanAnA bhethI 18 prakAranu hAya che, athavA-vividha upAdhinI apekSAe aneka prakAranu' paNa hAya che, chatAM paNa sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva khatAvavAmAM Avyu che. je vastune svIkAra ( saMgraha ) karavAmAM Ave che tene parigraha kahe che. khAdyaparigraha ane Abhyantara parigraDanA bhedathI tenA e prakAra kahyA che. dharmasAdhana sivAyanAM je dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada AdinA parigrahane mAhyaparigraDa kahe che, ane te parigraha aneka prakAranA hAya che, tathA je mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda AdirUpa hoya che, te parigrahane Abhyantara parigraha kahe che. te Abhyantara parigraha paNa aneka prakAranA hoya che, athavA mUrchAbhAvane paNa parigraha kahe che. te badhAM parigraha paNa sAmAnyanI apekSAe ekatva sakhyAvALA che. krodha, mAna, mAyA ane leAbha, A cAra kaSAya che. meAhanIya karmInA udayathI jIvamAM A kaSAyAnI utpatti thAya che. tethI teo jIvanA vikRta pariNAma vizeSarUpa che. te krodhAdirUpa pariNAma anantAnubaMdhI AdinA bhedathI athavA asa khyAta adhyavasAya sthAnanA bhedathI aneka prakAranA che, chatAM paNa sAmAnyanI apekSAe temane ekatva sakhyAvALA kahevAmAM AvyA che. priyanA je bhAva tene prema kahe che. temAM mAyA ane lebhanAM lakSaNa anabhivyakta hoya che eTale ke temAM mAyA ane leAbharUpa kAraNAne sadbhAva hAtA nathI, paNa te mAtra AsaktirUpa ja hoya che. te paNa sAmAnyanI apekSAe eka che. dveSa anabhivyakta ( aprakaTa) krodhamAnavALA hoya che, ane te mAtra aprItirUpa ja hAya che. te dveSamAM paNa sAmAnyanI apekSAe ekatva hAya che. tyArabAda vaparAyelA cAvat' " padmathI kalaha, abhyAkhyAna ane paizunya, A traNa pApasthAnakA grahaNa karavAmAM AvyAM che. laDAI, jhagaDA Adine kalaha kahe che. asadbhUta (avidyamAna) doSAnu ArepaNu karavu zrI sthAnAMga sUtra : 01 17 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma abhyAkhyAna che ane parokSarUpe sAcA khoTA denuM Aje paNa karavuM athavA ALa caDAvavuM tenuM nAma pizunya che. kalaha AdimAM sAmAnyanI apekSAe ekatva kahevAmAM Avela che. paravivAda-bIjA lokonI niMdA karavA rUpa paraMparivAdamAM paNa sAmAnyanI apekSAe ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. mehanIyanA udayathI utpanna thayela udvega lakSaNavALe je cittavikAra che tene arati kahe che ane mehanIyanA udayathI utpanna thayela AnaMdarUpa lakSaNavALA cittavikArane rati kahe che. A baMnene ahIM ekarUpe prakaTa karyA che, kAraNa ke je kaMI paNa viSayamAM jIvane rati utpanna thAya che, te viSayAtaranI apekSAe aratirUpe palaTAI jAya che. e ja pramANe je kaMI viSayamAM arati thAya che, te viSayAntaranI apekSAe ratirUpe palaTAI jAya che. A rIte je rati hoya tene ja arati ane arati heya che tene ja rati kahevAmAM Ave che, te kAraNe te bannemAM aupacArika ekatva che, ema samajavuM. eja pramANe mAyA (kapaTa) ane mRSAmithyA-mAyA sahita mRSAvAda (kapaTa sahita asatya vacana), A banemAM paNa sAmAnyanI apekSAe ekava samajavuM. te krodha, mAna, lebha ane mRSArUpa saMga dene paNa upalakSaka che. jo ke premAdika viSaya bhedathI ane adhyavasAyasthAna bhedathI temanA aneka prakAra paDe che, chatAM paNa sAmAnyanI apekSAe A darekamAM ekatva batAvavAmAM AvyuM che. viparIta daSTine mithyAdarzana kahe che. te tamarAdika zalyanI jema duHkhanuM kAraNa bane che, mATe tene zalya samAna kahela che. tenA nIce pramANe pAMca prakAra che-Abhigrahika, anAbhigrahika, Abhinivezika, anAmika ane sazayika, upAdhinA bhedathI te aneka prakAranuM paNa hoya che. chatAM paNa sAmAnyanI apekSAe temAM ekatva batAvavAmAM AvyuM che. e sU050 che zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANAtipAta viramaNa Adi ke ekatva kA nirUpaNa A prakAre 18 pApAnanA ekatvanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra temanA vipakSabhUta evAM prANAtipAta viramaNa AdinA ekatvanuM nirUpaNa kare che. "uitorphorama" ItyAdi che pa1 che sUtrArtha-prANAtipAta viramaNamAM ekatva che. (yAvata) parigraha viramaNa eka che. kaviveka (krodhane tyAga) eka che. (yAvata) mithyAdarzana zalyaviveka eka che. TIkAryuM-hiMsAne prANAtipAta kahe che. te hiMsArUpa prANAtipAtathI dUra rahevAnI kriyArUpa viratine prANAtipAta viramaNa kahe che. tenuM ja bIjuM nAma ahiMsA che. temAM ahIM eka prakaTa karavAmAM Avela che. tyArabAda je yAvata' padane prayoga thayo che, tenA dvArA mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa ane maithuna viramaNane grahaNa karavAmAM Avela che. te pratyekamAM paNa ekatva samajavuM. parigraha viramaNamAM paNa ekatva che. kAdhanA tyAgane krodhaviveka kahe che. ahIM "yAvat " padathI mAnaviveka, mAyAviveka, viveka, premaviveka, dveSaviveka, kalahaviveka, abhyAkhyAnaviveka, pazUnyaviveka, paraMparivAda. viveka, ratiarativiveka, ane mAyAmRSA vivekane grahaNa karavAmAM Avela che. A pratyekamAM tathA mithyAdarzana zalya vivekamAM ekatva hoya che. te badhAmAM sAmAnyanI apekSAe ekatva jANavuM. e sU0 51 che avasarpiNI Adi ke ekatva kA nirUpaNa A rIte pulanA ane chavadharmone ekatvanuM pratipAdana karIne have sthitirUpa hovAne lIdhe kALanuM ane kALanA bhedanA ekatvanuM "gin mota. thaLo" thI laIne "patA tumasurA" paryaratanA sUtro dvArA nirUpaNa karavAmAM Ave che-"ghA gogi" ItyAdi para che zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrA----avasarpiNI eka che, suSamasuSamA eka che, (yAvat) duSTamaduSamA eka che. utsarpiNI eka che, kruSNamadukhamA eka che, (yAvata) suSamasuSamA eka che. TIkA-makula, campA, azeka Adi puSpA AvavAnI kriyA niyamita rIte amuka samaye thayA kare che. tenA niyAmaka kALa ja che. A rIte kALanI sattA puravAra thAya che. te kALa avasarpiNI ane utsarpiNInA bhedathI e prakAranA che, je kALamAM AyuSya, zarIrAdi bhAvAnI hInatA thatI jAya che, te kALane avasarpiNIkALa kahe che. te 10 kADAkoDI sAgarApama pramANu hAya che. te avasarpiNI kALamAM svarUpanI apekSAe ahIM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. A vasarpiNI kALamAM samasta thula bhAva anantagaNuA ghaTatAM jAya che, ane azubha bhAva krame krame anantagaNA vadhatAM jAya che. te AvasarpiNI kALanA nIce pramANe cha bheda paDe che. (1) suSamasuSamA--A pa4mAM ane zabdo samAna avALAM che. 'samA' eTale ' varSa ' sArA vane suSamA kahe che, je kALamAM sArAM varSoM Ave che, te kALane suSamasuSamA kahe che, suSamA suSamA A be zabdo atyanta sukhasvabhAvanA vAcaka che. kahevAnuM tAtpa e che ke je kALamAM atyanta sukhasvabhAvavALAM varSo AvyAM kare che, te kALanuM nAma suSamasuSamAkALa che. A kALamAM svarUpanI apekSAe ekatA samajavI joIe. A suSamasuSamAkALa avasarpiNInA pahelA ArakamAM (ArAmAM) Ave che. te cAra kADAkADI sAgara pramANunA hAya che. ahIM 'yAvat' pathI nIcenA cAra bhedone grahaNa karavAmAM AvyA che. egA susamA, egA susamadussamA, ego dussamasusamA, pagA dussamA " suSamasuSamA kALa pachI suSamA kALa zarU thAya che. te kevaLa sukhasvabhAvavALA ja hoya che. temAM paNa svarUpanI apekSAe ekatva samajavuM joIe. te suSamAkALa traNa kADAkIDI sAgara pramANavALA hoya che. avasarpi NInA trIjA ArAne suSamaduSpamAkALa kahe che. temAM adhika pramANamAM sukhane ane alpa pramANamAM duHkhanA anubhava thAya che. te e kADAkoDI sAgara pramANavALA hoya che. temAM paNa svarUpanI apekSAe ekatva samajavuM. avasipaNInA ceAthA ArAne dumasuSamA kALa kahe che. te ceAthA ArAmAM duHkhanA adhika ane sukhane alpa anubhava thAya che. te eka kADAkIDI sAgara karatAM 42 hajAra varSa nyUna pramANavALA che. temAM paNa svarUpanI apekSAe ekatva samajavu. avasarpiNInA pAMcamAM ArAne dukhamA kALa kahe che. A ArAmAM jIvA duHkhanA ja anubhava kare che, te 21 hajAra varSanA kahyo che. ane temAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 70 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2varUpanI apekSAe ekatva batAvyuM che. avasarpiNInA chaThThA ArAne duSamaduSamA kahe che. A Aro atyanta dukhasvarUpa hoya che. tenuM pramANa paNuM 21 hajAra varSanuM kahyuM che. temAM paNa svarUpanI apekSAe ekatva samajavuM joIe. utsarpiNIkALa ane tenA bhedanuM nirUpaNa- je kALamAM zubha bhAvanAonI vRddhi thatI jAya che, te kALane utsarpiNI kahe che. athavA jemAM kamazaH AyuSya, zarIra vagerenI vRddhi thatI jAya che, te kALane utsarpiNI kahe che. te utsarpiNImAM paNa varUpanI apekSAe ekatva samajavuM joIe. tenA duSamadhyamAdika bhedamAM paNa sAmAnyanI apekSAe ekatva samajavuM. A utsarpiNI kALamAM kramazaH eka pachI eka ArAmAM zubha bhAva anatagaNuM vadhatAM jAya che ane azubha bhAva anaMtagaNu ghaTatAM jAya che. ahIM "yAvat " padathI "ghA dUsamA, unA tUramasuramA, hA sumAdUtA, ghA suramA " A sUtrapATha grahaNa karavAmAM Ave che. A rIte utsarpiNI kALanA nIce pramANe cha Aza che-(1) duSamaduSamA, (2) duSamA, (3) duSamasuSamA, (4) suSamaduSpamA, (5) suSamA ane (6) suSamasuSamA. A chaeno artha pahelAM kahyA mujaba sama. te pratyekanuM pramANa paNa pahelAM kahyA anusAra samajavuM. | sUpara che narayika Adi ke vargaNA kA nirUpaNa A rIte jIva, pudgala ane kALa A dravyonA vividha dharmavizeSamAM ekatvanuM pratipAdana karIne have saMsArI jIva, mukta jIva ane pudgala dravya vizeSanA tathA nAraka paramANu AdikanA samudAyarUpa dharmanI ekatAnuM prati zrI sthAnAMga sUtra : 01 71. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdana gAiyo A sUtrathI laIne huM egA ajahaSNuko saguNa lukkhANaM A sUtra pantanA saMdalaOmAM karavAmAM Ave che. poggalANaM caragaNA 64 nA nephyAna vALA " ityAdvi ! 53 ll 6 TIkA--sAtAvedanIya Adi zubharUpa karmothI je sthAna nigata (rahita) hAya che, te sthAnane 'niraya' kahe che. ahIM 'niH' zabdanA artha nigati (rahitatA ) che, ane laya" nA atha sAtAvedanIya AdirUpa zubha kama che. A nirayAmAM ( narakAvAseAmAM) janma lenArA jIvAne naiyikA kahe che naira yikAnuM khIjuM nAma nArakA che. te nArako pRthvI, prastara, narakAvAsa, sthiti ane bhavyatva AdinA bhedathI aneka prakAranA hAya che. rAzine vaNA kahe che. A rIte nairiyakAnI rAzine ekatva sakhyAvALI kahI che. nAraka paryAyanI samAnatAnI apekSAe teemAM ekatva kahyuM che. eja pramANe AgaLa pazu pAtapAtAnI paryAyanI samAnatAnI apekSAe ja ekatva samajavuM, asurakumArAnI vaNAmAM paNa A dRSTie ja ekatva samajavu' joIe. A asurone kumAra kahevAnuM kAraNa e che ke te sadA navayuvaka jevAM dekhAya che. A rIte kumAra ane temanI vacce navayauvanarUpa guNunI samAnatA haiAvAthI temane asurakumAre kahyAM che. eja pramANe 24 da'Dakastha jIveAnI vAmAM paNa ekatva samajavuM joie. 24 pada dvArA pratibaddha je vAkayaracanA vizeSa che, tene cAvIsa daMDaka kahe che. te cAvIsa 'Daka nIce pramANe che-- " ne'' " ItyAdi '' dd dd nArakAnuM eka daDaka, asurakumArAdi dasa bhavanapati devAnA dasa daDaka, pRthvIkAyika Adi thAvaranA pAMca daDaka, dvIndriyathI caturindriya paryantanA vikalendriyanA traNa ane pAMcendriya tiryaMcAnuM eka ema cAra daMDaka, manuSyAnuM eka da'Daka, bantAnuM eka daDaka, jyotikAnuM eka ane vaimAnikAnuM eka daMDaka. A pramANe kula 24 daMDaka che, zrI sthAnAMga sUtra : 01 72 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurakumArasada 10 daMDhakA nIce pramANe che-- ThaMDa asurA nAmuvA'" ityAdi (1) asurakumAra (2) nAgakumAra (3) suvarNa kumAra, (4) vidyutkramAra, (5) agnikumAra, (6) dvIpakumAra, (7) uSikumAra (8) dizAkumAra (9) vAyu. kumAra ane (10) stanitakumAra, che te asagata nArakanA sAdhaka mAnI zakAya che. A padone anusarIne 24 sUtra heAvA joie. nAva vemALiyA vALA" te 24 sUtra kayAM sudhI heAvA joie ? teA sUtrakAra kahe che ke vaimAnika vaNA pantanA 24 daMDaka sUtra kahevA joie. A sAmAnya daMDaka che, zakA--Ape nAraka vaNAmAM je ekatva prakaTa karyuM lAge che, kAraNa ke nArakeAnuM astitva ja siddha thatuM nathI. pramANanA abhAva hovAthI nArakAnuM astitva ja nathI ema jema sAdhaka pramANune abhAve, sasalAne ziMgaDAM hAtA nathI e vAta mAnavI paDe che, eja rIte nArakaiAnuM astitva paNa nathI, ema mAnavAmAM ze vAMdhe che? samAdhAna--" nArakonA astitvane siddha karavAne mATe sAdhaka pramANanA abhAva che, " ema kahevuM te kharAkhara nathI. kAraNa ke nArakanA astitvane siddha karanAra anumAna pramANa meAjUda che. te anumAna pramANa nIce pramANe che' prakRSTA jIm vidyamAnamodhruva jarmAs yuma vat " puNya karmonA phaLanI jema prakRSTa pApaphaLa paNa vidyamAna leAkatAvALu hAya che, kAraNa ke te karmanuM phaLa che. ahIM evuM nA kahevu' joie ke tiya ceA ane manu gye ja prakRSTa pApaLanA leAktA hAya che, kAraNa ke prakRSTa pApaphaLa bhaudArika zarIrathI yukta prANI (jIva) dvArA vedAvuM te azakaya hAya che--audArika zarIravALA jIva tenuM vedana karI zakatA nathI. jevI rIte prakRSTa puNyaphaLa rika zarIra dvArA veDhI zakAtuM nathI paNa devA dvArA ja vedI zakAya che, eja pramANe prakRSTa pApaLanA bhoktA paNa nAraka jIva ja khane che. A prakAranuM A 24 daDakAmAMnuM paheluM daMDaka che. audA zrI sthAnAMga sUtra : 01 73 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte 24 daMDakanuM sAmAnyarUpe nirUpaNa karIne have vizeSarUpe enuMja pratipAdana karavAmAM Ave che-" aa masiddhiyAna " ityAdi. jene bhaviSyamAM siddhi-nivRtti ( mekSa ) prApta thavAnI che, te jIvAne bhavasiddhika ( bhavya jIvA ) kahe che. temanI vaNA (rAzI) mAM ekatva samajavuM. bhasiddhakAthI bhinna evAM je abhayasiddhi ke che, temanI vaga NuAmAM paNa ekatva samajavu'. bhavasiddhika abhayasiddhika, A banne padothI vizeSita (yukta) 24 daDakastha pade)nA pratyeka padmanI vaNuAmAM ekatva samajavuM joie. A dvitIya cAvIsa daMDaka thayuM. ArA panA sanmAiiDDayAnuM " ityAdi. jemanI dRSTi jaina tatva pratye avi. parIta rucivALI hoya che, evAM jIvAne samyagdaSTika kahe che te samyagdaSTikenI vaNAmAM paNa ekatva samajavuM. mithyAtva meAhanIya kamanA kSaye pazamathI ane upazamathI jIva samyagdRSTika ane che. jaina tatvAmAM jene zraddhA hAtI nathI jinAkta tAmAM jenI dRSTi zraddhArahita hAya che, evAM jIvAne mithyAdRSTika kahe che. te jIvAmAM mithyAtva mAhanIya kamanA uDDaya hAya che, tethI te jIveAne jinAkta tatvA pratye zraddhA utpanna thatI nathI. te mithyAdRSTikAnI vAmAM paNa ekatva samajavuM joie. ' mizrameAhanIya karmanA udayathI jene jineAkta tatva pratye pUrNarUpe zraddhA paNa nathI ane pUrNarUpe azraddhA paNa nathI, eTale ke jenI zraddhAmAM pUrNa rUpe zuddhi paNa nathI ane azuddhi paNa nathI-jina prarUpita tatvamAM je a vizuddha zraddhAthI yukta che evAM jIvane samyagmithyASTika kahe che. temanI vargaNAmAM paNa ekatva samajavuM. jIva A samyagmithyAdRSTitva A pramANe che-jevI rIte nadInA pravAhumAM paDelA patthara tenA pravAhamAM ghasaDAtA ghasaDAtA geALAkArarUpe banI jAya che, eja pramANe apAra sa'sArarUpI samudramAM bhramaNa karatA-gAthAM khAtA jIva anAbhAga dvArA nitita yathA pravruttikaraNathI mithyAtva vedanIya karmInI zrI sthAnAMga sUtra : 01 74 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitine eka sAgarepama kaTAkeTithI paNa kaMIka nyUna pramANavALI banAvI de che. eTale ke yathA pravRttikaraNanA prabhAvathI te mithyAtva mehanIya karmanI 70 kaDAkoDI sAgaropamanI sthitine ghaTADIne 1 sAgaropama pramANa karatAM paNa ochA pramANuvALI banAvI nAkhe che. tyArabAda tenA dvArA, te karmanI sthitinA antarmuhUrta paryantanA udaya bAda apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa nAmanI be vizuddhio dvArA anDarakaraNa karAya che. A antarakaNane kALa paNa eka antarmuhUrtane hoya che. A antakaraNa karavAthI te karmanI be sthitio thAya che. antaHkaraNathI nIcenI je sthiti thAya che, te prathama sthiti gaNAya che. te antarmuhartamAtranI ja hoya che. tathA eja antarakaNathI je uparitanI bIjI sthiti hoya che te paNa eka antamuhUrtanI ja hoya che. prathama sthitimAM jIva mithyAtva dalikenuM vedana kare che, tethI te mithyAdRSTi rahe che. anta hata kALa pachI jyAre te sthiti samApta thaI jAya che tyAre antarakaraNanA prathama samayamAM ja jIva aupazamika samyakatvane prApta kare che, kAraNa ke te samaye mithyAtvadalikenA vedanane abhAva rahe che. jevI rIte pUrvadagdha iMdhana (lAkaDAM) athavA verAnabhUmi AvatAM ja dAvAnaLa olavAI jAya che, eja pramANe mithyAtva-vedanarUpa agni paNa aMtaHkaraNa pAse pahoMcIne olavAI jAya che. A rIte jIva auSadhi samAna samyakatvane prApta karIne madanakedrava sthAnIyanA jevAM darzana mehanIya kamane (je azuddha karma hoya che) traNa prakAranuM kare che. darzanamehanIya karmanA je traNa puMja hoya che temAMthI eka puMja azuddharUpa hoya che, bIje muMja ardhavizuddharUpa hoya che, ane trIjo puMja vizaddharUpa hoya che. te traNe puje pitApitAnI jAtinA alaga alaga puMja rUpe hoya che. A traNa puMjamAMthI ardha vizuddha puMjane jIvamAM jyAre udaya thAya che, tyAre te jIva sabhya mithyAdaSTi bane che. A avasthAmAM ahaMta bhagavAna dvArA dekha ta pratye tene ardhavizuddha zraddhA rahe che. tenI A prakAranI avasthA antamuhUrta paryantaja Take che. tyArabAda kAM te te jIva zrI sthAnAMga sUtra : 01 75 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva puMjane prApta kare che, athavA mithyAtva puMjane prApta kare che. samya. gadaSTi, mithyAdRSTi, ane samyagRmithyAdaSTivALA nArakathI laIne svanitakumAra paryantanA 24 daMDakanA jImAM pratyeka daMDakanA jIvanI vargINAmAM eka samajavuM joIe. nArakathI laIne svanitakumAra paryantanA 11 daMDakamAM ja A darzanatrayane sadbhAva hoya che. pRthvIkAyikathI laIne vanaspatikAyika paryantanA pAMca daMDakanA jImAM mithyAdarzanane ja saddabhAva hoya che. te kAraNe sUtrakAre "Waa micchAbriTizALa >> ityAdi sUtrapAThanuM kathana karyuM che. mithyAdaSTika pRthvIkAyikathI laIne vanaspatikAyika paryantanA jIvamAM eka eka vargaNa hoya che. tathA-samyagdaSTi ane mithyAdiSTivALA hIndriya jIvonI vaNamAM paNa eka samajavuM, trIndri nI vaNamAM paNa ekatva samajavuM. te dvIndriyAdika jemAM samyagRmithyA. daSTi rUpa ulaya avasthAne sadbhAva hete nathI, kAraNa ke A daSTine sadubhAva paMcendriya jIvamAM ja hoya che. tethI ja hIndriyathI caturindriya paryantanA ja samyagdaSTi paNa hoya che ane mithyAdaSTi paNa hoya che, paraMtu mizra daSTivALA hatAM nathI. tathA pacendriya tiyaca, manuSya ane vaimAnika paryantanA daMDakanA jIvamAM eka eka varganuM hoya che ema samajavuM. tethI ja sUtrakAre " sesA jahA neraiyA jAca egA sammamicchAdiTThiyANaM vemANiyANaM vaggaNA" A pramANe kahyuM che. trIjA 24 daMDakanI prarUpaNa ahIM pUrI thAya che. je ane eka pudgala parAvartana kALa karatAM paNa adhika kALa paryata A saMsAramAM bhramaNa karavAnuM hoya che, evAM ane kRSNapAkSika kahe che. evAM jIvane saMsAra eka pudgala parAvarta kALa karatAM e che te nathI, paNa vadhAre ja hoya che. te kRSNa pAkSika nI vagaNAmAM paNa ekatva samajavuM. tathA je cha zukalapAkSika hoya che, jemane saMsAra ardhapula para vatana kALa rUpa ja bAkI che, evAM jIvonI vargaNAmAM paNa ekatva samajavuM. te zukalapAkSika jIvo Astika bhAvavALA hoya che. zukalapAkSika ane kaNapAkSika jIvonAM lakSaNa nIce pramANe batAvyAM che - che nemivadgo * ItyAdi. je jIvane saMsAra ardhapula parAvartanakALa rUpa thaI gaye che eTale ke vadhAremAM vadhAre eTalA kALa sudhI ja je jIvane saMsAramAM rahevAnuM che, tyArabAda te avazya jenI mukti thavAnI che, evA jIvone zukalapAkSika kahe che. je jIvene saMsAra zukalapAkSika ane kRSNapAkSika ja cAvIsa daMDaka0 nArakethI laIne vaimAnika paryantanA jIvomAM hoya che. temAM paNa pratyeka daMDakanA jIvonI eka eka vargaNa ja hoya che. 24 daMDakane anulakSIne A cothA viSayanI vargaNAmAM eka prakaTa karavAmAM AvyuM che. zrI sthAnAMga sUtraH01 76 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA kRSNalezyAvALAonI paNa eka vargaNa che. jemanA dvArA prANI (jIva) karmothI pRSTa (saMkSiNa ) thAya che, temane vezyA kahe che kahyuM paNa che ke-"kahe va vavava " ItyAdi. kRSNAdi dravyasAcivyAt pariNAmo ya AtmanaH sphaTikasyeva tatrAyaM lezyA. H praphucave che 1 tAtparya-kaSAnA udayathI anurajita je gapravRtti che, tenuM nAma lehyA che. te vezyA egapariNati rUpa hevAne lIdhe zarIra nAmakarmanI pariNatirUpa hoya che, kAraNa ke yoga zarIra nAma karmanI pariNati vizeSarUpa hoya che. kahyuM paNa che ke-"cArijAno phA" lezyA gapariNAmarUpa A rIte che-sogI kevalI zukala lesthAnA pariNAmamAMthI vihAra karIne bahAra nIkaLIne jyAre antamuhUrta kALa bAkI rahe che tyAre yuganirodha kare che. tema karavAthI te agI avasthA ane alezyAvasthA prApta kare che. tethI e vAta siddha thAya che ke leDyA gapariNAma rUpa che. tathA yoga zarIra nAma kamanI pariNati vizeSarUpa A rIte che-"meM hi vALA jamanveSa ra zALA" karma ja kArmaNa zarIranuM ane dArika Adi zarIranuM kAraNa che. A kathanathI e vAta jANI zakAya che ke audArikAdi zarIrayukata AtmAne je vIryapariNAma vizeSarUpa ga hoya che, te kAyama che. tathA audArika, vaikriya ane AhAraka zarIranA vyApArathI Ahuta (kheMcavAmAM Avela) vAdravyasamUhanI sahAyatAthI jIvanI je pravRtti cAle che tene vAgyAga kahe che. tathA dArikAdi zarIranA vyApArathI Ahuta manodravya samUhanI sahAyatAthI jIvanI je pravRtti cAle che tene mane yoga kahe che. je prakAre kAyAdikaraNayukta AtmAnI vayapariNatirUpa ga hoya che, eja prakAre yogapariNatirUpa lezyA paNa hoya che. keTalAka loko "nicanho jevA A mAnyatA anusAra evuM paNa kahe che ke je karmanA AgamananA kAraNabhUta che, eja vezyA che. te vezyA dravya ane bhAvanA bhedathI be prakAranI che. kRSNa dravyarUpa dravyalezyA tathA kRSNadravyajanya je jIvanuM pariNAma che te bhAvalezyA che. kRSNa, nala, kApata, teje, paddha ane zukalanA bhedathI lezyAnA cha prakAra paNa kahyAM che. jAMbunuM bhakSaNa karatAM cha puruSanA dRSTAnta dvArA athavA grAma ghAtaka cha ceranA daSTAnta dvArA zAstrakAroe lesthAmAM kavidhatA ( cha prakAra cakatatA) batAvI che. kRSNadravyanI sahAyatAthI jAyamAna ( utpanna thayela) azubha pariNAmarUpa je lezyA che tene kRSNalezyA kahe che. te vezyAvALA ane kRSNalezya kahe che. te kRSNalezya jIvonI vargaNAmAM ekatva samajavuM joIe. kRSNalezyA karatAM kaMika zubharUpa nIlezyA gaNAya che. je jIvomAM te nIla lazyAne sadubhAva hoya che, te jIvene nIla lezyAvALAM kahe che. temanI paNa vargaNa eka hoya che. dhUmADAnA jevAM varNavALI kAtilezyA hoya che. te nIla glezyA karatAM kaMIka adhika zubharUpa hoya che. te dhUmravarNavALAM dravyanI zrI sthAnAMga sUtraH01 77 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyatAthI utpanna thAya che. kApata lezAvALAM jIvonI vargaNa paNa hoya che. agni javALAnuM nAma teja che. A agnijavALA rUpa je vezyA hoya che, te lezyAnuM nAma telezyA che. te tejale pati (pILA varNanI) leDyA che. te lezyA lAla varNavALA dravyanI sahAyatAthI utpanna thAya che ane te zubha svabhAvavALI hoya che. A tejezyAvALA jIvonI varga paNa eka hoya che. kamalanA garbhane jevA varNavALI je lezyA che, tene palezyA kahe che te vezyA pILA varNavALA dravyanI sahAyatAthI utpanna thAya che ane tejalezyA karatA adhika zubha svabhAvavALI hoya che. A paghalezyAvALA jInI vaNa paNa eka hoya che. kAtilezyAvALA, telesyAvALA ane padmazyAvALA jIne saMgraha "pUrva jJA" A pada dvArA ahIM thayA che. atyanta zubharUpa je lehyA che, tenuM nAma zukala lezyA chete lezyA sapheda varNavALA dravyanI sahAyatAthI utpanna thAya che. zukala lezyAvALA jIvanI vagaNa paNa eka heya che. A cha vezyAomAMthI 24 daMDakastha padavALA nArakAdi jamAMnA pratyeka daMDakanA jIvamAM jeTalI lekSAo hoya che eTalI lezyAothI yukta te pratyeka daMDakanA jInI vargaNa paNa sAmAnyanI apekSAe eka heAya che. eja vAta " #ALa ne cA vALA nA kahetA naiyA vALA pathaM karaNa setAno" A sUtrapATha dvArA sUtrakAre kahI che. tene bhAvArtha A pramANe che-kRSNalezyAvALA nArakanI varganuM eka che, nIlalezyAvALA nArakanI varganuM eka che, kApata lezyAvALA nArakanI vagaNa eka che. nAraka jI kRSNAdi traNa lezyAovALA hoya che, tethI te traNa prakAranI vezyAomAMnI pratyeka vezyAvALA nArakenI eka eka vargaNA hoya che. kyA jIvane keTalI vezyAo hoya che te sUtrakAre "mavALa vALamaMtara0 ityAdi sUtradvArA prakaTa karyuM che. A sUtrapAThamAM e vAta prakaTa karI che ke bhavanapati, vyastara, pRthvIkAyika, apUkAyika ane vanaspatikAcikemAM kRSNa, nIla, kApata ane tejalezyA, A cAra vezyAone sadbhAva hoya che. tejaskAyika, vAyukAyika, hIndriya, trIndriya ane caturindriya mAM kRSNa, nIla ane kApata, e traNa lezyAone saddabhAva hoya che. paMcendriya tiryo ane manuSyamAM kRSNa, nIla, kApata, tejezyA, palezyA ane zukalezyA, A chae vezyAone sadubhAva hoya che. tiSka jImAM te jetezyAne ane dvimAnikamAM telezyA, padmazyA ane zukala leAne sadUbhAva hoya che. A rIte A pAMcamAM vIsa daMDake samajavA. - tathA kRSNAdi vezyAethI yukata bhavasiddhika ane abhayasiddhika jInI vargaNuM eka eka hoya che. eja vAta sUtrakAre "prajA khulA mA zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ritiyA" ItyAdi sUtra dvArA prakaTa karI che. tene bhAvArtha nIce pramANe cheje kRSNalezyAvALA bhavasiddhika jIve che, temanI vargaNa eka che. A rIte nIlAdi lephsAvALA bhavasiddhika ane abhAvasiddhika jIne viSe paNa kathana samajavuM. A rIte chae lezyAonI sAthe A babbe padanuM kathana thavuM joIe. je jIvane jeTalI lezyAo hoya che, eTalI tenI vagaNAo kahI che, ema samajavuM. A prakAranuM A kathana nArakethI laIne vaimAnike paryantanA 24 daMDakanA jI viSe samajavuM. A prakAranA A chaThThA covIsa daMDa samajavA. tathA kRSNAdi lezyAvALA samyagdaSTi jIvonI, mithyASTi jInI ane sAyamithyASTi jIvanI-e pratyekanI eka eka varganuM hoya che. tathA nArakathI laIne vaimAnika paryaMtanA 24 daMDakanA jImAM kRNAdi pratyeka vezyA. vALA jIve A traNa prakAranI dRSTiormAthI je je dRSTivALA hoya che, te te pratyeka dRSTi ane pratyeka vezyAnI apekSAe pratyeka daMDakanA jInI eka eka vargaNa hoya che. eja vAta "have cha vi jerAItyAdi sUtrapATha dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. A prakAranA A sAtamAM vIsa daMDake samajavA. - AThamAM 24 daMDako nIce pramANe che-kRSNalezyAvALA kRSNapAkSikonI eka vargaNa ane kRSNalezyAvALA zukalapAkSikenI eka vargaNa hoya che. eja prakAranuM kathana nIlAdilezyAyukta kRSNapAkSika ane zukalapAkSika viSe paNa samajavuM. eTale ke nIlezyAvALA kRSNapAkSikonI eka ane nIlalezyAvALA zakalapAkSikenI eka vargaNa hoya che. bAkInI cAre lezyAovALa uparyukta kRSNapAkSike ane zukalapAkSikonI vargaNAo viSe paNa evuM ja kathana grahaNa karavuM. e ja pramANe yathAyogya (je mAM je lesthAe saMbhavI zakatI hoya te lesyAonI apekSAe) kRSNAdi lezyAvALA nArakathI laIne vaimAnika paryantanA kRSNapAkSika ane zukalapAkSika jImAMnA pratyeka daMDakanA jInI paNa eka eka vargaNa hoya che. e ja vAta sUtrakAre "kAva mALiyA" ItyAdi sUtrapATha dvArA vyakta karI che. A kathanamAM jenI jeTalI lezyAo hoya te kahevI joIe. ane te pratyeka vezyAvALA kRSNapAkSikanI eka eka vagaNa kahevI joIe. A rIte AThamAM 24 daMDakanuM pratipAdana ahIM pUruM thAya che te ATha 24 daMDaka A pramANe kahyAM che-"oho ma haM viserima" ItyAdi. have siddha vargaNAnuM pratipAdana karavAmAM Ave che- anantara siddha ane paraspara siddhanA bhedathI siddha be prakAranA hoya che. jemanI siddhi thavAmAM eka samaya parvatane paNa AMtaro (vyavadhAna) paDato nathI, evAM siddhone anantara siddha kahe che. eTale ke siddhatva thavAnA pahelA samayamAM je vidyamAna hoya che, temane anantara siddha kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA 15 prakAra che. te pratyeka prakAranA anantara siddhonI vargaNAmAM ekatva che. eja vAta "gut tittio" ItyAdi sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. saMsAra rUpI sAgara jenA prabhAvathI tarI javAya che tene tIrtha kahe che. dvAda zAMga ( bAra aMga) rUpa pravacana ja evuM tIrtha che. tathA A dvAdazAMganA AdhArabhUta sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikArUpa caturvidha zrIsaMgha paNa tIrtharUpa ja che. A tIrthanI pravartano thayA bAda siddha thayelA jIvone tIrtha siddha kahe che, paraMtu tIrthanI pravartana vinA je siddha thayA che, temane atIrtha siddho kahe che. vRSabhasena Adi tIrthasiddhA ane marudevI Adi atIrthasiddha thaI gayA che. tIrthane vyava cheda (nAza) thayA bAda je siddho thayA che, temane tIrthavyavacchedya siddho kahe che. jAtismaraNa Adi dvArA A prakAranA siddha thAya che. jemake cadraprabhusvAmI ane suvidhisvAmInA antarAlamAM thayelA siddha. te pratyeka prakAranA siddhonI eka eka vargaNa hoya che. tathA tirthaMkara siddhonI paNa eka vargaNa hoya che. anumatAthI athavA hetu rUpe athavA te prakArane svabhAva hovAthI jeo tIrthanI pravRtti kare che, temane tIrthakara kahe che. kahyuM paNa che ke-"anusroma " ItyAdi. tIrthaMkara thaIne jeo siddha thAya che, temane tIrthakara siddha kahe che. rASabhadeva Adi evAM tIrthakara siddha gaNAya che. temanI vaNa sAmAnyanI apekSAe eka hoya che, tathA gautama Adi je tIrthakara siddho che temanI vargaNa paNa sAmAnyataH eka che. tathA je svayaMbuddha siddho che, temanI vargaNa paNa eka che. je jI svataH (pitAnI jAte ja) tane jANI le che, temane svayaM buddha kahe che. svayaMbuddha thaIne siddhapada pAmanAra jIne svayaM buddha siddha kahe che. eTale ke anyanA upadeza vinA, pitAnI ja jJAnazakti dvArA baMdha pAmIne siddha thanArA jIvone svayaM buddha kahe che. tathA je vRSabhAdi jevAM anya jJAnIne joIne zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anityAdi bhAvanAnA kAraNabhUta padArthane jANIne bedha prApta kare che, temane pratyeka buddha kahe che. temanI paNa sAmAnyataH eka vargaNuM hoya che. prazna-svayaM buddha ane pratyekabuddhamAM zuM taphAvata che? uttara-svayaM buddha ane pratyekabuddhamAM bedhi, upadhi, kRta ane liMganI apekSAe bheda che. svayaMbuddhane bedhi prAptimAM bAhya nimittonI AvazyakatA rahetI nathI, paraMtu pratyakSa buddhone badhiprAptimAM bAhya nimittAnI jarUra rahe che. temanI upAdhi AdinuM varNana anya zAstromAMthI jANuM levuM joIe. AcArya vagere dvArA bodhita thaIne siddha thanArA ane buddhadhita siddho kahe che. temanI varganuM paNa eka hoya che. strIliMgamAMthI buddhAdhita thayelA siddhonI ane puruSa liMgamAMthI buddhabedhita thayelA siddhonI paNa eka eka vargaNa hoya che. svaliMgamAMthI (saderaka mukhavastrikA AdinA dhAraka sAyuliMgamAMthI) siddha thayelA chanI varga paNa eka heya che. tathA parivrAjaka Adi anya ligamAMthI siddha thayelA jInI paNa eka vargaNA hoya che. grahasthAmAMthI siddha thayelA marudevI Adi jIne gRhiliMga siddho kahe che. te gRhiliMga siddhonI paNa vargathI eka che. "tIrtha siddhanAma thI laIne gRhiliMga siddho paryantanA siddhone pATha ahIM "lave (yAvata ) padathI grahaNa thaye che. tathA eka eka samayamAM je eka eka siddha thAya che, temane ekasiddha kahe che. evAM ekasiddhonI vargaNAmAM paNa sAmAnyanI apekSAe ekava samajavuM. eka samayamAM be thI laIne 108 paryantanA je siddha thAya che temanI varganuM paNa eka hoya che. eka samayamAM je aneka siddha thAya che te keTalA thAya che tenuM pratipAdana anya siddhAnta graMthamAM A pramANe karavAmAM AvyuM che-"vattA gaNavADhA" ItyAdi. A gAthAne bhAvArtha nIce pramANe che-je eka samayamAM vadhAremAM vadhAre 32 paryantanA siddha thAya che, tyArapachInA bIjA samayamAM paNa 32 ja siddha thAya che, A rIte trIjAthI AThamAM samaya sudhInA pratyeka samayamAM paNa 32-32 paryaMtanA siddho ja thAya che. tyArabAda siddho thavAmAM avazya AMtare paDI jAya che. tyArabAda jyAre 33 thI laIne 48 paryantanA siddha thAya che, tyAre nirantara sAta samaya sudhI 33 thI laIne 48 paryantanA ja siddha thatAM rahe che. tyAra bAda avazya Atare paDI jAya che. tyArabAda jyAre eka samayamAM 49 thI thI laIne 60 sudhInA siddha thavA mAMDe che, tyAre nirantara cha samaya sudhI eTalAM ja siddho thayA kare che, tyArabAda avazya AMtara paDI jAya che. tyAra bAda jyAre eka samayamAM 61 thI laIne 72 sudhInA siddhI thavA mAMDe che, tyAre AThamAM samaya sudhI eTalAM ja siddha thayA kare che, ane tyArabAda avazya AMtare paDe che. A kAme vRddhi thatAM thatAM jyAre eka samayamAM zrI sthAnAMga sUtra:01 81 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 siddha thAya che, tyAre avazya AMtare paDI jAya che A pramANe 15 bheTavALA anantara siddhonI vaNAmAM ekatAnuM pratipAdana karIne have 13 prakAranA paramparasiddhonI-pratyekanI vargaNAmA ekatvanuM pratipAdana karavAmAM Ave che -"avaDhavamasi " ItyAdi. paramparA rUpe je siddha thAya che temane paraspara siddha kahe che. siddha thavAnA samayathI laI te dvayAdi samayavata je siddha che temane parasparasiddha kahe che. temanuM nAma ja aprathamasamasyasiddha che. te aprathamasamayasiddha je siddho hoya che, teo siddha ava. sthAnA dvitIya samayavatI hoya che. "gha kAva" A padathI "sumatiddhaannN, tisamayasiddhANaM, causamayasiddhANaM, paMcasamayasiddhANaM, chasamayasiddhArNa, sattasamayasiddhANaM, adusamayasiddhANaM, navasamayasiddhANaM, dasasamayasiddhANaM skhijjsamaddhiA , avaMtrikAmacarikA " A padone ahIM saMgraha thaye che. A rIte siddha avasthAnA samayavartI siddhonI vargaNAmAM ekatva hoya che. eja pramANe siddha avasthAnA dvitIya, tRtIya Adi asaMkhyAta paryantanA samayavatI siddhonI, pratyekanI vargaNAmAM ekatA hoya che. ahIM sudhImAM bAra prakAranA paraspara siddho batAvavAmAM AvyA. have je anantasamayavatI siddho nAmane 13 me prakAra che, te prakAranA siddhanI vagaNAmAM paNa eka samajavuM joIe. athavA "gaprathamanamasiddhanAm " AvuM je kathana karavAmAM AvyuM che te sAmAnyanI apekSAe thayeluM samajavuM ane "dikavirAna che ityAdi rUpa je kathana karavAmAM AvyuM che, te vizeSarUpe thayuM che ema samajavuM have dravyakSetrakALa ane bhAvanI apekSAe pudgalavaNAmAM sUtrakAra ekatAnuM pratipAdana kare che-"ghA paramANu poDhA" ItyAdi, be Adi pradeza vinAnA niraMza pudgalane paramANu kahe che. evAM paramANurUpa pulanI vargaNa eka hoya che. konA vyavadane mATe ahIM paramANu " evuM vizeSaNu rAkhavAmAM AvyuM che. "gha" no A padanA prayoga dvArA "duniyAmAM 23jra chalakUnavaNa saMsvikajJAvaNazivA" A pAThane grahaNa karavAmAM AvyuM che. tenuM tAtparya evuM che ke bethI laIne asaMkhyAta paryantanA pradezovALA je skandha hoya che, te pratyekanI varga paNa eka eka hoya che. A rIte dravyanI apekSAe palanI varga thAnuM pratipAdana karIne have sUtrakAra kSetranI apekSAe temanI vargaNamAM ekatvanuM pratipAdana kare che - uT gggoDhA" ItyAdi, kSetranA eka pradezamAM--avayavamAM-jemanI avagAhanA thAya che evAM eka pradezamAM rahelAM pulane ekapradezAvagADha pule kahe che. evAM eka pradezAva. zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gADha pudranI vINA eka hoya che. "gvaM nava" A sUtrapATha dvArA be pradezothI laIne saMkhyAta paryantanA pradezanI avagAhanAvALAM pudra grahaNa karavAmAM Avela che. A bethI laIne saMkhyAta paryantanA pradezanI avagAha. nAvALAM pulemAMnA pratyeka prakAranA pulanI varga eka eka hoya che. tathA asaMkhyAta pradezomAM avagADha thayelAM pulanI paNa sAmAnyanI apekSAe eka vargaNa hoya che. zaMkA-ahIM sUtrakAre anantapradezAvagADha putalenI vargaNAmAM zA kAraNe ekatva prakaTa karyuM nathI ? uttara-lokarUpa je avagAha kSetra che temAM ananta pradezatA hotI ja nathI. temAM te asaMkhyAta pradezanA paryantanI pradezatA ja saMbhavI zake che. tethI kSetranA asaMkhyAta patanA pradezomAM avagAhI asaMkhyAta pradezavALAM dronI vargaNAmAM ekatAnuM kathana karavAmAM AvyuM che. pudgala eka pradezavALAM paNa hoya che, asaMkhyAtavALAM paNa hoya che ane ananta pradezavALAM paNa hoya che, kAraNake dravyanuM pariNAma acitya hoya che. jema sAta telA senAmAM bubhukSita pAre meLavIne te mizraNane ghuMTavAmAM Ave che te temAM maLI jAya che, ane tyAra bAda te eka telA bubhuSita pArAne jyAre te mizraNamAMthI alaga karI nAkhavAmAM Ave che, tyAre paNa senuM te sAta telA ja rahe che-temAM ghaTa paDatI nathI, evuM ja ahIM paNa samajavuM. have kALanI apekSAe putranI vargaNAmAM ekatva prakaTa karavAmAM Ave che-"zA samacarikAmAM " ItyAdi. paramANu rUpe athavA eka pradezamAM avagADha thavA rUpe athavA ekaguNa kALAdi rUpe je pulonuM eka samaya sudhInuM avasthAna (astitva hoya che, te pulane eka samayasthitika pule kahe che. evAM pulanI vaNA eka heya che. ahIM "kAra (yAvatu)" padathI be samayasthitikathI laIne saMkhyAta paryantanA samayarithatika pudralene zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa karavAmAM Avela che. te pratyeka prakAranA pulenI eka eka vargaNA heya che. anantasamaya sudhInI sthitivALAM padrale hetAM nathI. ahIM temanI vargaNAmAM eka prakaTa karavAmAM AvyuM nathI. e ja pramANe asaMkhyAta samaya sudhInI sthitivALAM pulanI vargaNAmAM paNa ekatva samajavuM joIe. have "T TLATi" ItyAdi sUtra dvArA sUtrakAra bhAvanI apekSAe pudgalenI vagaMNamAM ekatvanuM pratipAdana kare che- eka gaNe kALo varNa je pulemAM hoya che te pukalene "ekaguNakAlaka pula" kahe che. A pulanI vargaNa eka hoya che. e ja pramANe kRSNatara, kRSNatama Adi eka gaNuM kRSNavarNavALAM je pule che, teo badhAM paNa eka guNakAlaka pule che. te pulamAM eka gaNA kRSNarUpanI kRSNatA kRSNatama Adi rUpe prakarSavRtti vALI hoya che. tethI evAM te pulane ekaguNakAlaka pu " kahevAmAM AvyAM che. ahIM "vAva (yAvatu) padathI begaNuM kALA rUpavALAthI laIne saMkhyAta gaNAM paryantanA kALArUpavALAM pulene grahaNa karavAmAM Avela che. te pratyeka prakAranA kRSNavarNavALAM pulanI tathA asaM khyAta gaNuM kRSNavarNavALAM pulanI vargaNa eka eka ja hoya che ema samajavuM. e ja pramANe anantaguNita kRSNatAvALAM pulanI vargANAmAM paNa ekatva samajavuM. joIe. eja pramANe eka guNitathI laIne ananta guNita paryantanA nIlAdi varNavALAM pratyeka prakAranA pulanI varganuM eka eka hoya che. A rIte lehita, pata ane zukalavarNavALAM pulenI vagaNa viSe paNa samajavuM. eka guNita surabhigadhathI laIne anantaguNita paryantanI surabhi. gaMdhavALAM pratyeka prakAranA pulenI vargaNa paNa eka eka hoya che. eka guNita tikta rasathI laIne ananta guNita paryAnA tiktarasavALAM pudramAMpratyeka prakAranA pulanI eka eka varganuM hoya che. e ja pramANe anya rasovALAM pudgalenI vargaNa viSe paNa samajavuM. eka guNitathI laIne ananta guNita paryantanA kaThaNa sparzavALAM pudranI apekSAe pratyeka prakAranA pudgalenI eka eka vargaNa hoya che. bIjAM sparzonI vagaNanA ekatvanuM paNa eja zrI sthAnAMga sUtra:01 84 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe kathana thavuM. joIe. A vAtane sUtrakAre "g , idhA, rasa, jAnA mALiyadavA nAva airg@A pAchaof a " A sUtrapAThI dvArA vyakta karI che. A badhAM bhAvone dhyAnamAM laIne bhAvanI apekSAe mudranI vargaNAnA ekatvanA kathanavALAM 260 sUtra bane che. te A pramANe samajavA-pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ane 8 sparza, e badhAM maLIne 20 bhAva thAya che. te 20 bhAvanA eka guNita kALa varNa AdithI laIne 10 guNita kALAvaNuM paryantanA dasa sthAna thAya che ane saMkhyAta, asaMkhyAta ane ananta sudhInA traNa sthAne temAM umeravAthI kula 13 sthAna thAya che A 13 sthAne 20 bhAvo vaDe guNavAthI kula 260 bhAva sUtro AvI jAya che. have eja dravya, kSetra, kALa ane bhAvane AdhAre jaghanyAdi bhedovALA skandhanI vagaNamAM ekatvanuM pratipAdana karavAmAM Ave che-"prajA nA jJAtiyA" ityAdi. jaghanya pradezavALA skandhonI vagaNa eka che. sauthI ochA pradezane jaghanyapradeza kahe che evAM jaghanyapradeza dvipradeza Adi rUpa hoya che. evAM jaghanya pradeza je skamAM hoya che, te skandhane jaghanyaprade. zika athavA jaghanyapradezI skandha kahe che evAM te jaghanyapradezI skanI be Adi aNuvALA nI vargaNAmAM eka hoya che. tathA utkRSTa pradezovALA skanI vargaNa paNa eka hoya che.tathA je skaMdha ajAtkRSTa pradezavALA hoya che. eTale ke madhyama kaMdharUpa hoya che, te skaMdhanI varganuM paNa eka hoya che. jo ke te madhyama kaMdhenI vargaNAo anaMta hoya che, chatAM paNa te ajaghanyatkarSa zabdathI vyavahiMyamANa (vA) thAya che. tethI teomAM ekatA kahevAmAM AvI che eja pramANe je pudgala kaMdha jaghanya avagAhanAvALA che-eTale ke eka pradezAvagAhI che temanI paNa eka vagaNa hoya che. jemAM pule rahe tenuM nAma avagAhanA che. te avagAhanA kSetrapradezarUpa hoya che. jemanI AvagAhanA sauthI ochI hoya che temane jaghanya avagAhanaka kahe che. evI jaghanya avagAhanAvALA pudgala skaMdha eka pradezamAM avagADha thaIne rahelA hoya che. tathA je pudgala ska dha utkRSTa avagAhanAvALA hoya che, teo asaMkhyAta pradezamAM avagADha (rahelA) hoya che. evAM te pulanI varganuM paNa eka hoya che. tathA je pula skaMdha ajaghanyatkarSa avagAhanAvALA hoya che, saMkhyAta asaMkhyAta pradezamAM avagADha hoya che, evAM pudgalenI vagaNa paNa eka hoya che. tathA samayanI apekSAe jemanI sthiti sauthI alpakALanI che, evAM jaghanyasthitika pudgalenI vargaNa paNa eka hoya che. asaMkhyAta samayanI sthitivALAM je pule che temane utkRSTasthitika pulo kahe che te utkRSTa sthitivALAM pudgalonI vagaNa paNa eka hoya che. tathA je pule ajaghanyatkarSa sthitivALAM che-eTale ke sa khyAta ane asaMkhyAta samayanI sthitivALAM je pule che, temanI vargaNa paNa eka heya che. tathA je putale ja ghanya zrI sthAnAMga sUtra : 01 85 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 guNita kRSNava vALAM che-eTale ke je puleAmAM pudgala dhAmAM kRSNavaNu ekagaNuA ja che, evAM pudgala skadhAnI vazuA paNa eka ja hoya che. jo ke te pudgala skadhAnI anaMta vaNAe paNa hAI zake che, chatAM paNa te jaghanyaguNita kRSNavarNa " A eka zakhsa dvArA vAcya hAvAne lIdhe temAM sAmAnyanI apekSAe ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che tathA je pudgala skadha utkRSTarUpe kRSNavarNa vALA che-eTale ke je pudgala skaMdha sakhyAtagaNA ane asaMkhyAtagaNA kRSNevavALA hAya che, tematI vaNA paNa sAmAnyataH eka hAya che. eja pramANe je pudgala skadha jaghanya, utkRSTa ane ajaghanyatkaSa rUpe nIlAdi vaNu vALA heAya che, jaghanya surabhi Adi gaMdhavALA hAya che, tikatAdi rasavALA hAya che, ane kaThinathI laine rUkSa paryaMntanA sparza vALA hAya che, te pudgala smudhAnI, pratyekranI eka eka vaNuA hoya che ema samajavuM. // sU013 | jaMbudrIpAdi ke ekatva kA nirUpaNa sAmAnya skaMdhava NuAnI ekatAnuM nirUpaNu yAlI rahyuM che, tethI je smudha ajaghanyAtka pradezeAvALA che. sakhyAta asakhyAta pradezeAvALA che ane tethI ja je ajayancAtya pradezAvagADha che. lAkanA sa`khyAta asakhyAta prade zemAM je avasthita ( rahelA ) che, evA te skadhavizeSanI ekatAnuM kathana karavAmAM Ava che.' ne vuddIne " tyAdi ! 54 5 ,, TIkAja khUdvIpa eka che. ja'prUvRkSathI upalakSita A jabU nAmanA dvIpa ke je samasta dvIpe| ane samudronI madhyamAM Avela che tathA jenA vistAra eka lAkha caiAjananA che, je badhAM dvIpA karatAM nAnA che, je mAlaputrAnA jevA geLa AkAranA che, jene piradha 316227 ceAjana 3 kAza 128 dhanuSa ane 13aa AMgaLa pramANa che, te jamUdrIpamAM ahIM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. jo ke jamUdrIpa aneka pazu che, parantu A pramANavALA ja mUThThIpatA eka ja che. aa sU. 54 5 mahAvIra bhagavAne A jamUdrIpanI prarUpaNA karI che. te mahAvIra prabhumAM ekatvanI prarUpaNA karavAmAM Ave che-- samaLe maLavuM mahAvIre " ityAdi // 5 // TIkA - A avasarpiNIkALamAM 24 tIrthaMkarA thaI gayA che. mahAvIra prabhu te 24 tIrthaMkarAmAM antima tIrthaMkara che. temaNe duSkara tapasyA karI zrI sthAnAMga sUtra : 01 8 6 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI, tethI temane zramaNa kahyA che. tee badhAM prakAranA aizvaryathI sa'panna hatA, tethI temane bhagavAna kahyA che. temaNe samasta karmonA sathI kSaya karIne mAkSa prApta karyo che, tathA anya jIvAne mekSaprAptinA mArga khatAnyeA che, athavA rAgAdika zatruonA temaNe parAjaya karyAM che, tethI temane mahAvIra kahe che. kahyuM paNa che ke- vijJAti jarnAni tapanA vAvAjhate / tovIyeLa cukhya caH savIr rUtyuSyate" anya vIreza karatAM A prakAranI je vizitAethI tee yukta hatA, te viziSTatAone kAraNe ja temane mahAvIra kahyA che. A prakAranA vizeSaNeAvALA carama tItha kara eka ja che. te siddha, buddha, mukta, parinivRta ane samasta karmonA aMta karanArA anyA che. siddhapadanI prApti karIne teo kRtakRtya thaI gayelA haiAvAthI temane siddha kahyA che. kevaLajJAnarUpa jJAnanA pralAvathI temaNe Adhya vastune saMpUrNa rUpe jANelI hovAthI temane buddha kahyA che. temanA badhAM karmonA nAza thavAthI teo kabadhAmAMthI chuTI gayA che, tethI temane mukta kahyA che. kakRta vikAzane abhAve tee svastha thaI gayA che-tethI temanA samasta zArIrika ane mAnasika du:khe, asta pAmI gayA che, te kAraNe temane parinivRta kahyA che. temaNe samasta karmanA sathA kSaya karI nAkhyA che tethI temane samasta du:khAnA aMtakara kahyA che. A avasarpiNIkALamAM cAvIsa tIrthaMkarAmAM ekAkI hAvAne kAraNe eka carama tIrthaMkara mahAvIra ja mekSe gayA che, te kAraNe mahAvIramAM ekatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. sU. papAA bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA che. nirvAMNumAM paNa ekatva havAnuM pratipAdana AgaLa thaI cUkayuM che. nirvANukSetrathI bahu ja najIkamAM anuttara vimAnA che. te anuttara vimAna nivAsI devAnA zarIranA pramANanuM have zrI sthAnAMga sUtra : 01 87 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuttaropapAta Adi vimAnavAsI devoM ke zarIra ke pramANa kA nirUpaNa sUtrakAra kathana kare che-anuttarovavArUcALa revA " ItyAdi 56 che TIkArtha--anuttara vimAnavAsI devAnAM zarIranI UMcAI eka ranipramANa che. vijaya Adi pAMca vimAnane anuttara vimAne kahe che. temAM je upapAta thAya che tene anuttapAta kahe che. A anuttara vimAnamAM jemane upapAta thAya che te devane anuttare papAtika deve kahe che. te pratyeka devanI zArIrika UMcAI eka eka ranipramANu kahI che. A daSTie temanAmAM ekatva che. sU056 che devane adhikAra cAlI rahyo hovAthI sUtrakAra have nakSatradevenI eka tAnuM pratipAdana kare che- ekapradezAvagADha pudgaloM kA nirUpaNa "bALakaa gutAre vAre" ItyAdi che 57 che TakA-AdrA nakSatra eka che. tArA vimAnarUpa jayetisaMpanna Adra, citrA ane svAti nakSatre eka eka tArAvALAM kahyAM che. tethI temane ja ahIM eka tArArUpe jhaDaNa karavAmAM Avela che. je 57 tArA padralarUpa hoya che tethI have sUtrakAra pulanA svarUpanuM nirUpaNa kare che-"gusojAtA jomDhA" ItyAdi che 58 che TIkAI-kSetrAMza vizeSarUpa eka pradezamAM rahelAM paramANurUpa ane skaMdha rUpa pula anaMta kahyAM che e ja pramANe eka samayanI sthitivALAM ane eka gaNa kALA varNavALAM pule paNa anaMta kahyAM che. tathA ekagaNA nIlAdi varNavALAM, ekagaNa surabhi Adi gadhavALA, ekagaNA tikata Adi rasavALAM ane ekagaNuM kaThinAdi sparzavALAM pule paNa ananta kahyAM che. eja ane prakaTa karavA nimitte sUtrakAre "nAra prajAnuNA ItyAdi sUtrapATha kahyo cho58 zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-ajIva Adi ke ddhitva kA nirUpaNa bIjuM sthAnaka prArambha pahelA sthAnanI prarUpaNA pUrI thaI have saMkhyAkramAnusAra je bIju sthAna Ave che tenI prarUpaNA karavAmAM Ave che. A sthAnane pUrva sthAna sAthe A prakArano saMbaMdha che. syAdvAdamAM mAnanArA jaina e vAtane svIkAre che ke sarva vastuo sAmAnya vizeSa dharmAtmaka hoya che. tethI pahelA sthAnamAM sAmAnya dhanI apekSAe AtmAdi padArthonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. have vizeSa dharmanI apekSAe eja AtmAdi rUpa padArthomAM dviprakAratAnuM ( dvividhatAnuM ) kathana karavAmAM Ave che. A saMbaMdhane anulakSIne zarU karavAmAM AvelA cothA uddezAtmaka dvitIya sthAnanA sUtrAnugamamAM pahelA uddezakanuM A sauthI paheluM sUtra che--" yatithaof Dhore taM varSa DumorAra" ItyAdi nA kevaLajJAna rUpa Aleka (prakAza) dvArA jenuM avalokana karI zakAya che, tenuM nAma leka che. e A leka paMcAstikAyarUpa che. A paMcAstikAyarUpa lekamAM je koI jIvAdi varatuo mojuda che, te be prakAravALI che. eTale ke (1) svarUpavALI ane (2) pratipakSa rUpavALI che. "bicavatAra" A padano artha e ja che. kahevAnuM tAtparya e che ke A lekanI samasta vastuo be prakAranI che. pratyeka vivakSita (amuka) vastu potAnA karatAM viparIta lakSavALI vastunA samAvezavALI hoya che. athavA je vastu "matti" zabda dvArA vAcya che, te pratyeka varatu dvipratyavatAra (be prakAra) vALI che. vastumAM be prakAranA kevI rIte rahelI che te vAta sUtrakAra (taMThThA) nIce batAvelAM dRSTAnta dvArA puravAra kare che-"nIlA ra manInA cera" A lekamAM jIve paNa che ane ajI paNa che. ahIM "ane " pada avadhAraNa arthamAM vapa. rAyuM che. A rIte je padArthone jIvarUpe oLakhavAmAM Ave che, te jIvarUpa ja hoya che. ane je padArthone ajIvarUpe oLakhavAmAM Ave che, te ajIvarUpa ja hoya che. jIvathI viparIta zabda ajIva che. A rIte ahIM evuM sUcita karavAmAM AvyuM che ke jIve ajIva ArAzidvaya ja jaino dvArA anudita (saMmata) che. zaMkA-jIva nAmanI paNa eka trIjI rAzi che, kAraNa ke tenI paNa pratyakSa upalabdhi thAya che. uttara-ane jIva' A padamAM je "" zabda AvyuM che te sarva niSedhakarUpe vaparAya che ke dezaniSedhakarUpe vaparAya che, e vAta pahelAM vicA. ravI paDaze. je te sarvaniSedhakarUpe vaparAyo hoya te "ne jIva" ne A zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe artha thaze-"je jIva rUpa nathI tene ajIva kahe che. A rIte ne jIva" pada dvArA ajIva ja pratIta thAya che. je te dezaniSedharUpe prayukta thayuM hoya, te "najIva" zabda dvArA "jIvadeza" ja pratIta thAya che. chavadeza pitAnA dezIjIvathI atizaya bhinna hoto nathI. tethI chavadeza paNa jIvarUpa ja che. A rIte rAzitraya ahIM saMbhavita nathI. A viSayanuM uttarAdhyAyana sUtranI mArA dvArA lakhAyelI priyadarzinI TIkAmAM trIjA adhyayanamAM vistArapUrvaka pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te jijJAsuoe te TIkA vAMcI levI. have sUtrakAra vatvanA pratipakSa rahitane bhedanuM nirUpaNa kare che- tanA re" ItyAdi. jIvatatva be vibhAgamAM vaheMcAyeluM che-eka vibhAga trasarUpa che ane bIje vibhAga sthAvararUpa che. trasa nAmakarmanA udayathI je jI pitAnI IcchA anusAra halanacalana karI zake che evAM dvIndriya, trIndriya caturIndriya ane paMcendriya jIvone trasajI kahe che. trasajInA pratipakSabhUta sthAvara jIve che. sthAvara nAmakarmanA udayathI je jIve pitAnI IcchAthI halana calana karI zakatA nathI, paraMtu je jagyAe paDelAM hoya che, tyAM ja paDayAM rahe che, evAM jIvone sthAvara jI kahe che. pRthvIkAyika, apUkAyika, teja kAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika jIvone sthAvara jIvo kahe che. sanika ane anikanA bhedathI paNa jIvanA be prakAra hoya che. utpattisthAnane eni kahe che. A utpattisthAnarUpa nithI yukta je jIve che temane sAnika kahe che. badhAM saMsArI jI A prakAranA hoya che. sonikanA pratipakSabhUta ane anika kahe che. siddha jI A prakAranA hoya che. sAyuSka ane anAyuSkanA bhedathI paNuM jIve be prakAranA hoya che. AyunAma kamane adhIna hoya evAM jene sAyuSka jI kahe che. badhAM saMsArI jI AyuthI yukta hoya che, mATe teo sAyuSka hoya che. sAyuSkathI bhinna evAM nirAyuSka je jIve che temane anAyuSka kahe che. siddhagatinA cha Ayurahita hoya che, kAraNa ke teo Ayukarmane nAza karIne ja siddha thayelA hoya che. saMsArI janI mAphaka temanA Ayukarmane udaya hetuM nathI. zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja pramANe sendriya ane anindriyanA bhedathI paNa jo be prakAranA hoya che. saMsArI jIvo indriyothI yukta hoya che ane siddho anidriya hoya che. tathA sagI kevalI Adi paNa anindriya jIve che. sagIkevalIone anidriya kahevAnuM kAraNa e che ke temanAmAM kSAvikabhAva ane pariNAmika bhAvano bheda ke je jIvatva bhAva che eja rahe che temanI Indriye kSApa zamika hoya che. eTale ke indriya janya jJAna kSApazamika hoya che. - savedaka ane avedakanA leTathI paNa jo be prakAranA hoya che. je jamAM strIveda, puruSaveda athavA napuMsakavedane udaya hoya che, te jIvane savedaka kahe che. jemane te vedane udaya hoto nathI evAM jIne adaka kahe che. saMsArI jI saMvedaka hoya che ane siddha Adi jI avedaka hoya che. rUpI ane arUpInA bhedathI paNa jIvonA be prakAra paDe che. rUpa eTale AkAra, je ja AkArathI yukta hoya che temane rUpI kahe che ane je jIve AkArathI rahita hoya che temane arUpI kahe che. jeTalAM zarIyukta jIve che te badhAM sarUpI che ane zarIrathI rahita hoya evAM jIvone arUpI kahyA che. jIvanI sAthe jyAM sudhI zarIrane baMdha rahe che, tyAM sudhI te saMsArI jIva gaNAya che ane te kAraNe te saMsthAna (AkAra) varNa AdithI yukta hoya che. siddha jI arUpI hoya che. zarIrathI rahita thaIne ja jIva siddha bane che. tethI teo saMsthAna, varNa AdithI rahita hoya che. mATe ja temane arUpI mAnavAmAM Ave che. samudra ane apulanA bhedathI paNa jIvonA be prakAra pADI zakAya che. karmAdi mudralethI yukta ane samudrala jI kahe che. saMsArI jo A prakAranA hoya che. tenAthI bhinna evAM apula jIvomAM siddhonI gaNatarI thAya che. saMsAra samApannaka ane asaMsAra samApannakanA bhedathI paNa cha be prakAranA hoya che. bhavarUpa saMsArane je ja prApta karatAM rahe che te jIvane saMsAra samApannaka kahe che. saMsArI jI A prakAranA hoya che. je jIve bhavagrahaNathI rahita thaI gayAM che temane asaMsAra samApanaka kahe che. siddhonI zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asa'sAra samApannakamAM gaNatarI thAya che zAzvata ane azAzvatanA bhedathI paNa jIveAnA be prakAra paDe che. siddha jIvA zAzvata gaNAya che, kAraNa ke tee janma, jarA ane maraNuthI rahita hAya che ane teo je sthAne paheAMcyA che tyAMthI janma-maraNunA sthAnabhUta saMsAramAM temane AvavuM paDatuM nathI, A rIte jemane zAzvata sthAnanI prApti thai che evAM tee peAte ja zAzvata banI gayA che. athavA jIvanA svabhAva ja zAzvata che. te zAzvata svabhAvane siddha jIve1 prApta karI le che, tethI tee zAzvata che. janmamaraNanA pherA karatA sa'sArI jIvA azAzvata che. ! sU. 1 // jIva tatvane sapratipakSabhUta kahIne pakSatAnuM pratipAdana karavAne mATe kahe che ke-- have sUtrakAra ajIvatatvamAM saprati " gAle ceva no AgAle ceva, dhame ceva apahne caiva " ItyAdi rA TIkA - ajIva tatva pAMca prakAranuM che pudgala, dha, adhama, AkAza ane kALa. temAMthI AkAza te prasiddha che. AkAza dharmAstikAya Adi rUpa che. gatimAM sahAyaka dhadravya che ane sthitimAM (thebhavAmAM) sahAyaka adhadravya che. !! sU. 2 // jIve adha AdithI yukta hAya che, tethI sUtrakAra have khaMdha AdimAM dviprakAratAnuM pratipAdana kare che. che. cetra morale caitra " ityAdi // 3 // TIkA--madha, meAkSa, puNya-pApa, Asrava-sa'vara, vedanA ane nirA e badhAM pAtapeAtAnA pratipakSathI yukta heAya che. pratipakSasahita A adhAkri tatvAnuM kathana prathama sthAnamAM kahyA anusAra karI levuM joie. // sU. 3 || kriyA Adi ke dvitva kA nirUpaNa kriyAne sadbhAva hAya ! ja AtmAmAM khadha AdinA saddabhAva rahe che. tethI have sUtrakAra kriyAmAM dvipratyavatAratA ( e prakAratA)nuM kathana kare che-- karo jiriyAo paLattAe " ityAdi tA 4 ll "" tItha'karAe e kriyAe kahI che. karavAmAM Ave tenuM nAma kriyA, athavA je karAya tenuM nAma kriyA che. jIvakriyA ane ajIvakriyAnA bhedathI te kriyA e prakAranI che. jIvakriyA jIvanA vyApArarUpa hoya che ane ajIvakriyA pudgaleAnA karUpe pariNamana thavArUpa hoya che. temAMthI jIvakriyAnA be breka kahyA che-(1) sabhyakriyA ane (2) mithyAtvayiA. AgamAkta tatvAmAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 92 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA rAkhavI tenuM nAma samyaktvakriyA che, kAraNa ke te jIvaneA tatvazraddhAna rUpa vyApAra (pravRtti) cAle che. A rIte samyakatvarUpa kriyAne samyakatvakriyA kahe che, ema samajavuM. AgamAkata tatva pratye zraddhA nahIM rAkhavI tenuM nAma mithyAtva kriyA che. te mithyAtvarUpa kriyA pazu jIvanA vyApAra rUpa ja hoya che, je kriyAmAM jIvatA tatvazraddhAna rUpa vyApAra cAlatA hoya che, te kriyAne samyakUla kriyA kahe che. parantu je kriyAmAM tatvazraddhAna rUpa vyApAra cAlata nathI. atatvazraddhAna rUpa vyApAra ja cAle che, te kriyAne mithyAtva kriyA kahe che. athavA samyaktvanA sadbhAvamAM je kriyA thAya che, te kriyAnuM nAma sabhyakatva kriyA che ane mithyAtvanA saddabhAvamAM je kriyA thAya che, te kriyAnuM nAma mithyAtva kriyA che. ajIvakriyA paNa e prakAranI kahI che-- (1) aiyopathikI kriyA ane (2) sAMparAyikI kriyA. iryo eTale gamana. A gamanane je patha hoya che tene iryApatha kahe che. te IrSyApathamAM je kriyA thAya che te kriyAne aopathikI kriyA kahe che, A tA kevaLa airyApathikI kriyAnI vyutpatti ja khatAvavAmAM AvI che. khare. khara te pramAda ane kaSAyathI rahita evI je kriyA che tenuM nAma ja aiyya pathikI kriyA che. upazAnta mAhavALA kSINamehavALA ane sayeAgakevalI dvArA sAtAvedanIya rUpe jIva pudgalarAzinuM je AdAna thAya che, tene arpApathikI kriyAnA nimittarUpa mAnavAmAM Ave che. A kathanane bhAvAtha nIce pramANe che--e samayanI sthitivALI, pramAda ane kaSAyathI rahita je kAyikI athavA vAyikI kriyA thAya che, te aiyopathikI kriyA che, jo ke te aiaupathikI kriyA jIvanA vyApArarUpa hoya che, te paNa ahIM tene je ajIvakriyA rUpe batAvavAmAM AvI che tenuM kAraNa e che ke temAM ajIva pudgala rAzinI ja pradhAna rUpe (mukhyatve) vizvakSA thai hoya che. eTale ke ajIva pudgala rAzi ja temAM sAtAvedanIya rUpe pariNata thAya che. sAMparAya eTale kaSAya. te kaSAyamAM je kriyA thAya che tene sAparAyikI kriyA kahe che. A kriyAmAM ajIva pudgala zrI sthAnAMga sUtra : 01 93 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzinI kamarUpe pariNati thAya che. ahIM jIvanA vyApAranI vivakSA thaI nathI, tethI tene ajIva kriyA kahevAmAM AvI che. te sAMparAyikI kriyA sUkSma sAMparAyAnta pantanA jIvAmAM DAya che. '' have bIjI rIte kriyAmAM dvividhAtAnuM pratipAdana karavAmAM Ave che~~ o jiriyo " ityAdi kAyikI ane AdhikaraNikInA bhedathI paNa kriyA e prakAranI kahI che. kAyA vaDe je kriyA thAya che, tene kAyikI kriyA kahe che. te kriyA kAyavyApAra rUpa hoya che. je kriyA dvArA jIvane (AtmAne) narakAdi gatimAM javuM paDe che te kriyAne AdhikaraNikI kriyA kahe che, jIvane narakAdi gatiemAM mekalavAmAM khaDaga Adi vastu ja mAhyakAraNu rUpa ane che. kAyikI kriyAnA nIce pramANe e bheda paDe che-(1) anuparatakAya kriyA ane (2) duSprayuktakAya kriyA. sAvadya (deSayukta) anuSThAnathI anivRtta evAM mithyAvRSTinI athavA samyagdRSTinI je utsepAdi rUpa kAyakriyA thAya che, te kriyAne anuparatakAya kriyA kahe che. te ka`dhanA kAraNabhUta ane che. tathA indriyAne AdhAre maneAjJa zabdAdinA sayeAgamAM harSa thavAthI ane amanejJa zabdAdikAnA saceAgamAM udvega thavAthI, tathA anindriyAnI apekSAe azubha mananA sa'kalpathI savega niveganA apagamathI meAkSamAga durgaM sthita thayelA durbhAva sa panna pramatta sayata dvArA je kAyakriyA thAya che tene prayukta kAya kriyA kahe che. smAdhikaraNikI kriyAnA paNa nIce pramANe be prakAra paDe che-- (1) sa'ceAjanAdhikarazikI ane (2) nita nAdhikaraNukI. pUrvanimitta khaga ane tenI mUTha AdinuM sayeAjana karavuM tenuM nAma saMcAjanAdhikaraNikI kriyA che. parantu khaDUga, mUTha AdinI racanA karavI te ninAdhikaraNikI kriyA che. prAddheSikI, ane paritApanikInA bhedathI paNa kriyAnA be prakAra paDe che. je kriyA pradveSanA kAraNe thAya che, te kriyAne prAkreSikI kriyA kahe che. je kriyA paritApanA dvArA-mAra mAravAnI kriyA Adi duHkha vizeSarUpe utpanna thAya che, te kriyAne pAritApanikI kriyA kahe che. prAkreSikI kriyAnA nIce pramANe e bheda che. (1) jIva prAkreSikI ane (ra) ajIva prAdreSikI. jIvamAM je kriyA pradveSathI utpanna thAya che te kriyAne jIvaprAdeSikI kriyA kahe che. pASANa Adi para skhalita Adi thavAthI janya pradveSa dvArA je kriyA thAya che, te kriyAne majIvaprAkreSikI kriyA kahe che. pAritApanikI kriyAnA paNu be bheda che-- (1) svahasta pAritApanikI (ra) parahasta pAritApanikI Atta dhyAna Adine adhIna thaIne peAtAnA hAthe ja potAnA zarIrapara athavA anyanA zarIrapara mAra mAravArUpa je kriyA jIvadvArA karAya che, te kriyAne svahasta paritApanikI zrI sthAnAMga sUtra : 01 94 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA kahe che tathA pArakAne hAthe paritApanA karAvanAra jIva dvArA je kriyA thAya che te kriyAne parahasya pAritApanikI kriyA kahe che - prANAtipAta kriyA ane apratyAkhyAna kriyAnA bhedathI paNa kriyAnA be prakAra pADI zakAya che. je kriyA dvArA jIvanamAM prANa harI levAmAM Ave che te kriyAne-prANAtipAta kiyA kahe che. athavA prANAtipAtanA adhyavasAya (vicAra) dvArA je prANAtipAta karAya che te paNa prANAtipAta kriyA ja che. prANAtipAta karavAnA hetupUrvaka je tADanAdi karma karavAmAM Ave che, tenA dvArA prANuvijana thatuM na hoya te paNa tene prANAtipAta kriyA rUpa ja mAnavAmAM Ave che. aviratine apratyAkhyAna kahe che. A aviratine kAraNe je karma baMdha thAya che, te apratyAkhyAna kiyA ja che. avirata jIve dvArA A apratyAkhyAna kiyA thAya che. prANAtipAta kiyAnA nIce pramANe be bheda che-(1) svahasta prANAtipAta kiyA ane (2) parahasta prANAtipAta kiyA. jIve jayAre kedhAdine kAraNe ArtadhyAna Adine adhIna thaIne pitAnA hAtheja pitAnAM prANene naSTa karI nAkhe che--ApaghAta kare che, athavA anyanA prANane nAza kare che tyAre tenA dvArA svahasta prANAtipAta kriyA thatI hoya che. eja pramANe anyane hAthe jIvana prANene nAza karAvavA rUpa je kriyA thAya che te kiyAne parahata prANAtipAta kriyA kahe che. apratyAkhyAna kriyAnA paNa nIce pramANe be bheda che-(1) jIvA pratyAkhyAna kiyA ane (2) ajIvA pratyA khyAna kriyA. pratyAkhyAnanA abhAve karIne karmonA baMdhanAdi rUpa je vyApAra (pravRtti) jIva dvArA thAya che, tene jIvapratyAkhyAna kiyA kahe che. tathA madha, mAMsa Adi ajIva padArthonA apratyAkhyAnanI apekSAe jIva karmane baMdhaka bane che, A prakAranI tenI kriyAne ajIvapratyAkhyAna kriyA kahe che. AraMbhikI ane pAritikInA bhedathI paNa kriyA be prakAranI hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 95. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraMbha thavAthI athavA AraMbha karavAthI je kriyA thAya che tene AraMbhikI kiyA kahe che. parigraha karavAthI athavA parigraharUpa sAmagrIo ekatra karavAthI je kriyA thAya che te kriyAne parigrahika kriyA kahe che. AraMbhikI kriyAnA be bheda che-(1) vAraMbhikI ane (2) ajIvAraMbhikI. AraMbha karatAM jIva dvArA jIvanuM upamana thavAthI je kamane baMdha paDe che te vAraMbhikI kriyA gaNAya che. ajI -jIvakalevarene AraMbha karanArA athavA viSTAdimaya jIvakalevara athavA jIvAkAra vastrAdikanuM upamardana karanAra jI dvArA je kamane baMdha karavArUpa kiyA thAya che tene ajIvAraMbhikI kriyA kahe che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-"ravAramo vinA vadhAr" "vadha vinA AraMbha thatuM nathI " A siddhAnta vAkya anusAra jyAM jyAM AraMbha thatuM hoya che, tyAM tyAM jIvane vadha paNa avazya thatuM ja hoya che, pachI bhale te jInA AraMbha hoya ke ajIno AraMbha heya. pArigrahika kriyAnA paNa be bheda che-(1) jIvaparigrahikI ane (2) achavArithatikI. kriyAnA nIce pramANe be prakAra paNa pADI zakAya che-(1) mAyApratyayA ane (2) mithyAdarzana pratyayA. je kriyAnuM nimitta mAyA hoya che te kriyAne mAyApratyayA kriyA kahe che. A kriyAmAM jIva mAyA nimitta karmane baMdha karate heAya che. je kiyAnuM kAraNa mithyAdarzana che te kriyAne mithyAdarzana pratyayA kiyA kahe che. te kriyAmAM jIva mithyAdarzanane kAraNe karmane baMdha karate hoya che. mAyApratyayA kriyAnA nIce pramANe be bheda paDe che-(1) Atma bhAvavaMkanatA ane (2) parabhAvavaMkanatA. aprazasta AtmabhAvane chupAvIne (vaka karIne) pitAnI aMdara prazastabhAvanuM upadarzana karavuM tenuM nAma AtmabhAva vakanatA che. A kriyA vyApArarUpa hoya che. je kiyA juThA dastAveja Adi lakhAvavAne kAraNe thAya che tene parabhAvavaMkanatA kahe che. te kiyAmAM para bhAvanI vaMcanA khoTA lekha Adi dvArA karAya che. mithyadarzana pratyayA kiyAnA zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa e bheda che. (1) UnAtirikta mithyAdarzana pratyayA ane (2) tayatirikta mithyAdarzana pratyayA. je kriyA jIva ajIvAdika vastuone nyUna athavA atirikta (adhika) pramANamAM pratipAdita karanArA mithyAdarzanarUpa kAraNane lIdhe thAya che, te kriyAne Unatirikta mithyAdarzana pratyayA kiyA kahe che. jemake kaI mithyAdaSTi jIva pitAnA AtmAne mATe evuM mAne che ke huM zarIrarUpa ja chuM athavA aMguSThaparva pramANarUpa chuM athavA yavamAtrarU5 chuM athavA tadula mAtrarUpa chuM. A rIte te pitAne nyUna rUpe jANe che. tyAre kaI mithyAdaSTi jIva pitAne sarvavyApakarUpa-adhika rUpe mAne che. evA jIva dvArA A kriyA thAya che. tathA te kiyA sivAyanuM mithyAdarzana je kriyAmAM kAraNabhUta hoya che, te kriyAne takayatirikta mithyAdarzana pratyayA kiyA kahe che. jemake evuM mAnavuM ke AtmA che ja nahIM. kiyAmAM A rIte paNa dvivi. dhatA saMbhavI zake che-eka dRSTinI apekSAe ane bIjI pRSTithI apekSAe, dRSTinI apekSAe je kriyA thAya che tene dRSTikA kiyA kahe che. ane pRSTinI apekSAe je kiyA thAya che tene pRSTikA kriyA kahe che. duSTadarzana athavA vastunA darzanarUpa kriyA jemAM kAraNarUpa hoya che, te kiyAne dRSTikA kiyA kahe che. darzanane mATe je gatikiyA te thAya che te dRSTikA kriyA che athavA " riTriyA " nI chAyA "dabrijJA" paNa thaI zake che darza. nathI athavA dekhavA rUpa kriyAthI je karmabaMdha rUpa vyApAra thAya che tene daSTiA kiyA kahe che. pRSTi eTale prazna. prazna athavA vastu je kriyAmAM kAraNarUpa hoya che, te kriyAne pRSTikA kiyA kahe che. athavA "pupriyA" A padanI saMskRta chAyA "puSTinA" paNa thaI zake che. pRSTi eTale prazna sAvadha praznathI janita vyApAra dvArA je karmabaMdha rUpa vyApAra thAya che tene pRSTinA kiyA kahe che. daSTikA kiyA be prakAranI hoya che. (1) jIvaSTika ane (2) zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajIvadRSTikA. azvAdirUpa sajIva vastune jovAne mATe jatAM jIva dvArA je karmabaMdharUpa vyApAra thAya che tene jIvadRSTika kriyA kahe che. tathA citrAdi ajIva vastuone jevA jatAM jIva dvArA je karmabaMdharUpa vyApAra thAya che, tene achavadRSTika kriyA kahe che. e ja pramANe pRSTikA kiyAnA paNa be bheda che. (1) jIvasRSTikA ane (2) ajIvapRSTikA. rAgadveSathI mukta thaIne jIvane viSe prazna pUchanAra dvArA je karmabaMdharUpa vyApAra thAya che tene jIvasRSTika kriyA kahe che ane e ja prakAre ajIva viSe prazna pUchanAra jIve dvArA je karmabaMdha rUpa vyApAra thAya che tene ajIvapRSTikA kriyA kahe che. prAtItikI kiyA ane sAmantapanipAtikI kriyAnA bhedathI paNa kriyAnA be prakAra paDe che. bAhya vastunI pratIti karIne je kriyA thAya che tene prAtItikI kiyA kahe che. badhI taraphathI ekatra thavAmAM leke dvArA je karmabaMdha rUpa vyApAra thAya che tene sAmatopanipAtikI kriyA kahe che. prAtItikI kiyA be prakAranI che-(1) jIvapratItikI ane (2) ajIva pratItikI. jIvanI pratIti karIne je kamabaMdha rUpa vyApAra thAya che tene jIvaprAtItikI kriyA kahe che. tathA avanI pratIti karIne je rAgadveSajanya kAma baMdha thAya che tene ajIva prAtItikI kriyA kahe che. sAmajopanipAtikI kiyAnAM paNa evA ja be bheda che-(1) jIva sAmanopanipAtikI ane (2) ajIva sAmajopani. pAtikI. jemake koIne baLada suMdara che. je je manuSya tene jove che te te manuSya tenI prazaMsA kare che. tethI te baLadane mAlika khuza thAya che. A rIte tenA dvArA jIvasAmanopanipAtikI kiyA thAya che. tathA ajIva ratha Adi vastune joIne harSa pAmanAra vyakti dvArA ajIva sAmantapanipAlikI kiyA thAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAhastikI kriyA ane sRSTikI kriyAnA bhedathI paNa kriyA be prakAranI kahI che. jIvane pitAnA hAthathI pakaDIne tenA dvArA jIvane marAvanAra jIvana je karmabaMdha rUpa vyApAra thAya che, tene svAhastikI kriyA kahe che. vastune anAgapUrvaka ahIM tahIM rAkhanAra jIva dvArA je karmabaMdha thAya che, tene naisRSTikI kriyA kahe che. athavA svabhAvataH prati samaya je karmane baMdha thAya che tene naiSTikI kriyA kahe che. svAhastikI kriyAnA nIce pramANe be beda che. (1) jIva svAhastikI ane (2) ajIva svAhastikI. pitAnA hAthathI pakaDelA jIva vaDe je bIjAM jInI hatyA karAvavAmAM Ave che te kriyAne jIva svAhastikI kriyA kahe che. athavA potAnA hAthathI kaI jIvane pakaDavAmAM Ave ane te jIva vaDe koI bIjA jIvane mAravAmAM Ave che te kiyAne svAhastikI kriyA kahe che. jemake kaI eka jIva beThelo hoya tenA mAthAne bIjA koI jIvanA mAthA sAthe aphALIne mAravAmAM Ave to te kriyAne jIva svAhastinI kriyA kahe che. pitAnA hAthamAM grahaNa karela ajIva talavAra Adi vaDe jIvone mAravAnI je kriyA thAya che tene ajavasvAhastinI kiyA kahe che. athavA pitAnA hAthathI ja jIvane mAre te jIvasvAhastinI kriyA che ane koI ajIvanuM tADana karavuM te ajavasvAhastinI kriyA che. e ja pramANe naisRSTikI kriyAnA paNa be bheda paDe che-(1) jIva naisRSTikI ane (2) ajIva naisRSTikI. rAjAdinI AjJAthI maMtrAdi dvArA jaLane bahAra kADhavuM te jIvanasuchikI kriyA che. tathA bANa Adine dhanuSa para caDAvIne cheDavA te avasaSTikI kriyA che. kriyAnA nIce pramANe be prakAra paNa paDe che-(1) AjJAnika kriyA, (2) vaidAraNikA kiyA. AjJApana eTale Adeza. A Adezajanya kriyA dvArA je karmabaMdha thAya che tene AjJApanikI kiyA kahe che. tathA vidyAraNujanya kiyAthI je karmabaMdha thAya che tene vaidAraNikA kriyA kahe che. AjJApanikA kiyA be prakAranI hoya che-(1) jIva AjJAniko ane (2) ajIva AjJAnikA, zrI sthAnAMga sUtra : 01 99 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA viSayamAM AjJA denArane jIvAjJAnikA kriyAjanya doSa lAge che, tathA ajIyanA viSayamAM AjJA denAra jIvane ajIvAjJApanikA kriyAjanya dveSa lAge che. jIvanuM ane ajIvanuM vidyAraNu karatI vakhate je kriyA thAya che tene anu krame jIva vaidAraNikI ane ajIva vaidAraNikI kriyA kahe che. A saghaLuM vaNu na naisaSTikI kriyAnA vadhuna pramANe samajavuM. kriyAnA nIce mujabanA e prakAza paNa paDe che (1) anAbhAga pratyayA ane (2) anavakAMkSA pratyayA. je kriyAnuM kAraNa anAbhAga ajJAna hAya che te kriyAne anAlepratyatyayA kriyA kahe che, tathA vazarIra AdinI anapekSA je kriyAmAM kAraNabhUta hAya che te kriyAne anatrakAMkSA kriyA kahe che. temAMnI je anAbhAgapratyayA kriyA che te e prakAranI che-(1) anAyukta AdAnatA rUpa ane (2) anAyukta mAnatA rUpa, upacAganI asthiratAmAM vastra, pAtra Ardine grahaNu karavA rUpa je kriyA thAya che tene anAyukta AdAnatA rUpa kriyA kahe che. tathA upayAganI asthiratAmAM je vastra, pAtrAdikanI pramAjenA karavA rUpa kriyA thAya che tene anAyukta pramAnatA kriyA kahe che. Aleka ane paraleAkanA avAya ane bhayathI rahita jIvanI je kriyA hoya che tene anavakAMkSA kriyA kahe che. tenA paNa e prakAra che-(1) AtmazarIrA navakAMkSA pratyayA, ane (2) parazarIrAnavakAMkSA pratyayA. peAtAnA zarIranI apekSA (darakAra) karyA vinA peAtAnAM ja aMgavizeSAnuM chedana karavA rUpa je kriyA thAya che tene AtmazarIrAnavakAMkSA pratyayA kriyA kahe che, jemake napuMsaka banavAnI kriyA. - aLada Adi parazarIreAne chedavAnI-temane DAma devAnI khasI karavAMnI, nAthavAnI Adi kriyA karanAra vyakti parazarIrAnavakAMkSA pratyayA kiyA kare che. premapratyayA ane dveSapratyayAnA bhedathI paNa kriyA e prakAranI kahI che. mAyA lAlarUpa rAga je kriyAnA kAraNarUpa hAya che te kriyAne premapratyayA kriyA kahe che, krAdhamAna rUpa deSa je kriyAmAM kAraNabhUta hAya che te kriyAne dveSapratyayA kriyA kahe che. premapratyayA kriyAnA e bheda kahyA che-(1) mAyApratyayA ane (2) lAbhapratyayA. dveSapratyayA kriyAnA paNuM nIce pramANe e bheda paDe che-(1) kroSapratyayA ane (2) mAnapratyayA. temanA artha saraLa hAvAthI vadhu spaSTatAnI jarUra nathI. // sU04 // zrI sthAnAMga sUtra : 01 100 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garhIka dvitva kA nirUpaNa ItyAdi / / 5 / / " dubihA garihA paNNattA gaI e prakAranI che. pApanuM prakAzana karavuM tenuM nAma gA~ che. te gA~nA sikhiyakA ane pariNiyekA nAmanA e bheda paDe che. tathA dravyaMga ane bhAvagahanA bhedathI paNa tenA be prakAra paDe che. mithyAdRSTi jIva dvArA je garyAM karAya che te goMne dravyagoM kahe che. tathA upayoga rahita samyagUSTi jIva dvArA karAtI gA~ paNa dravyagA~ ja che. A gA~ apradhAna garyuM che, kAraNa ke dravya zabda apradhAna athavALA che. kahyuM paNa che ke-" [nne ' ityAdi upayoga yukta samyagdaSTi jIva dvArA gurunI samakSa je peAtAnI goM thAya che tene bhAvagI kahe che. "" A rIte gIM cAra prakAranI kahI che. athavA garhaNIyanA bhedathI te garha aneka prakAranI hoi zake che, parantu ahIM karaNanI apekSAe gA~ be prakAranI kahI che. "maLavA veze rU'' koI sAdhu evA paNa hAya che ke je manathI goM kare che. tenA bhAvArtha A pramANe che-- bhAvagoMmeM prasannacandrarAjarSi kA draSTAMta zrI sthAnAMga sUtra : 01 prasannacandra rAjarSinI jema keAi sAdhu manathI ja goM kare che, vacanathI karatA nathI. bhAvagaoNnI apekSAe prasannacandra rASinuM dRSTAnta A pramANe che--ja khUdvIpa nAmanA dvIpanA bharatakSetramAM kSitipratiSThita nAmanuM nagara hatuM. tyAM seAmacandra nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. tenA putranuM nAma prasannacandra hatuM. prasannacandrane rAjya soMpIne seAmacandre dIkSA grahaNa karI. tyArabAda eka vakhata evuM banyuM ke prasannacandra rAjAnI rANI tenA ( prasannacandranA ) keza ALI rahI hatI, tyAre prasannacandre darpaNumAM peAtAnuM mukha jovA mAMDayuM. darpaNamAM mukhanuM pratiSikha nirakhatA te rAjAe peAtAnA mastakapara eka sapheda vALa joyA. sapheda kezane dekhatAMnI sAthe ja tenAM manamAM vairAgyabhAva utpanna thayA. udAsa thayelA rAjAne joine rANIe pUchyuM-" nAtha ! Apa udAsa kema lAgeA !! Apane zenI ciMtA pajavI rahI che ? Apane tyAM sarasa azana-pAnanI kamInA nathI, tAMbUla (pAna) nAM khIDAM te ApanI samakSa sadA upasthitaja 101 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe che. vividha ranothI Apane bhaMDAra bharapUra che. dhanadhAnyathI ApaNe deza paripUrNa che. Apane tyAM badhI prakAranI Rddhisiddhi vidyamAna che. tenA para ApanuM akhaMDa sAmrAjya che ApanA pratAparUpI anala (agni)thI saMtapta thaIne zatruo evA te nAsI gayAM che ke tyAM jaDatAM nathI. jANe ke teo digantAne Azraya laIne chupAI gayAM che. ApanuM teja IndranA tejanI jema cAre bAju camakI rahyuM che. pratidina ApanI rAjyalakSmI zukalapakSanA candranI jema vRddhi pAmatI jAya che. jANe ke te rAjyalamI ApaNA rAjamahelanA prAMgaNamAM zukalapakSanA candranI kalAnI jema vRddhi pAmatI akhaMDa kIDa karI rahI che. ATalI ATalI sukha-samRddhi hovA chatAM Apa zA kAraNe udAsa thaI gayA che, te jANavAne huM ghaNI Atura chuM." rANInI A prakAranI jijJAsAne jANIne prasannacandra rAjAe tene kahyuM, "he rANI mRtyune paigAma laIne yamane dUta AvI rahyo che. thoDA ja samayamAM zatru AvI pahoMcaze, tenI sAthe mAre jarUra javuM paDaze. te kAraNe Aja mArA manamAM udAsInatA vyApI gaI che. " rAjAnI A prakAranI vAta sAMbhaLIne rANIe kahyuM-"nAtha ! A Apa zuM kahe che ! Apane ahIMthI laI javAne kaNa samartha che? je Apane ahIMthI laI javAne keI Avaze te huM tene mArI anupama mudrikA athavA sarvasva ApIne paNa tenA hAthamAMthI Apane mukta karAvIza. te Ape ciMtA zA mATe karavI joIe !" rANInI A bheLapaNayukta vAte sAMbhaLIne rAjAe tene kahyuM-"devI ! tame bheLAM ane saraLa svabhAvavALAM che, tethI tamArA mukhamAMthI A prakAranI vAta nIkaLI rahI che. zuM motane rokavAnI keImAM zakti che kharI? zuM amUlya adrikAdinI bheTa dvArA matane rekI zakAya che kharuM je evI rIte matathI bacI zakAtuM heta te jagatamAM kaI paNa vyakti marata ja nahIM ! sarva saMpatti arpaNa karavA chatAM tene TALI zakAtuM nathI, tene rokavAne kaI samartha nathI." A prakAranuM rAjAnuM satyArtha kathana sAMbhaLIne rANIe kahyuM-"nAtha !" kayAM che e yamadUta ? mane batAve te kharAM ! " zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre peAtAnA mastakamAMthI sapheda vALane kheMcI kADhI rANIne te khatAvIne kahyuM- mugdha ! dekhA, A yamadUta sapheda kAzanuM rUpa laIne mArA mastaka para caDhI beThA che. te sapheda keza ja mane evuM sUcana kare che ke huM rAjan ! tArU mRtyu najIka che, have tA ceta. * dhikkAra che ke mAthAmAM sapheda keza AvI javAM chatAM paNa huM saMyama agIkAra karI zakayA nathI. amArA kuLamAM te eveA niyama cArlse Ave che ke keza sapheda thaI jAya te pahelAM AtmakalyANune nimitte rAjyalakSmInA parityAga karIne sayama ane tapanA nibhAva dvArA AtmAnI zuddhi karavI. mArA pitAe paNa e rItane nibhAvI hatI. teo paNa rAjyalakSmIne parityAga karIne pratrajita thaI gayA hatA. " AvIne tee A rIte te rAjagRha nagaranI eka pagane banne hAtha A pramANe vicAra karIne prasannacaMdra rAjAe 500 pradhAnone melAvyA. temanI sAthe ma`traNA karIne peAtAnA cha mAsanA rAjakumArane gAdIe besADayA ane pAte pratrajyA a'gIkAra karIne grAmAnugAma vihAra karavA lAgyA. A rIte vihAra karatAM karatAM thoDA vakhatamAM te bahAranA nirjana vanamAM AvI pahoMcyA. tyAM AdhAre, sUryanI tarapha mukha karIne UbhA rahyA. U'cA karIne sUryanI AtApanA levA lAgyA, A rIte UbhAM zubhadhyAnamAM lIna thaI gayA. hRdayamAM arhata bhagavAnane virAjamAna karIne temanuM dhyAna dharIne temaNe kamarUpI zatruenI sAthe laDAI zarU karI. kAM kAM zastrothI temaNe te zatruonA mukAmaleA karyuM ? aMtanA dhyAnane teNe peAtAnA Topa banAvyeA, AcAryAMnA dhyAnane akhtara khanAvyuM, upAdhyAyanA dhyAnane ratha ane sAdhunA dhyAnane asra manAvyAM. A prakAranI yuddhanI sAmagra ethI sajja thaine te kazatruonI sAthe ghaNA ja utsAhapUrvaka laDavA lAgyA. UbhAM teo A pramANe jyAre te dhyAnamAM magna hatA, tyAre zreNika rAjAnA sumukha ane durmukha nAmanA e teA te mAge thaIne nIkaLyA. temaNe tyAM dhyAnamAM tallIna thayelA prasannacaMdra rASine joyA. temane joine sumukhe 'khane zrI sthAnAMga sUtra : 01 103 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe kahyuM-"dhanya che A mahAtmAne ! dhanya che temanA mAtApitAne dhanya che temanI mAtRbhUmine ! pitAnA devadurlabha rAjyavaibhavane parityAga karIne tathA pitAnI eka cakI rAjyasattA tathA kuTuMba parivArano tyAga karIne AvI duSkara tapasyAnuM sevana karanAra A rAjarSine dhanyavAda ghaTe che. " sumukhanI A prakAranI vAta sAMbhaLIne mukhe kahyuM-"are A mahAtmA nathI paNa narAdhama che. pitAne cha mAsanA bALakane mAthe rAjyane bhAra mUkIne ane pitAnA cha mAsanA bALakane maMtrIone Azare cheDIne saMyama ane tapanI ArAdhanA karanAra A rAjarSi te dhikkArane pAtra che. cha mAsanA bALakane mAthe AvaDI moTI javAbadArI nAkhIne pitAnA ja hitane vicAra karIne saMsAra tyAga karavAmAM zI buddhimAnI rahelI che? teNe rAjya cheDatAM pahelAM e vicAra kema na karyo ke A rAjakumAra hajI bALaka che. rAjyane bhAra vahana karavAne te samartha nathI, AvA sukumAra bALakane maMtrIonA hAthamAM saMpa te yogya nathI. A pramANe bIjAnA jIvana sAthe khela karavA tene dhanIti kema kahI zakAya ! bAlakanI nirbaLatA ane tenI abudhatAne lAbha uThAvIne Aje maMtrIonI buddhi bagaDI che. teo tene mArI nAkhIne rAjayane pacAvI pADavA mAge che. " durmukhanA A zabda sAMbhaLI dhyAnamAMthI khalita thayelA te prasannacaMdra rAjarSi raudradhyAnathI yukta thaIne kapita hathiyArone grahaNa karIne te maMtrIone mArI nAkhavAne mATe bhAvasaMgrAma karavAmAM lIna thaI gayA, barAbara e ja samaye zreNika rAjA tyAM AvI pahoMcyA. temaNe prasannacaMdra rAjarSine zubha dhyAnamAM lIna thayelA mAnIne temane vaMdaNu namaskAra karyA. vaMdaNA namaskAra karIne tyAMthI teo zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse gayA. tyAM jaIne temaNe mahAvIra prabhune vaMdaNa karI ane namaskAra karyA. vaMdaNa namaskAra karIne temaNe temane A pramANe prazna pUcha-he bhagavan! prasannacaMdra rAjarSi ke jeo atyAre dhyAnAvasthAmAM lIna che, teo je A avasthAmAM ja kALadharma pAmI jAya, te kaI gatimAM jAya? zrI sthAnAMga sUtra : 01 104 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra prabhue mahArAjA zreNikane A pramANe javAba Apyo-"he. zreNika! A avasthAmAM ja teo kALadharma pAmI jAya, to sAtamI pRthvImAM (narakamAM) nAraka rUpe utpanana thaI jAya." mahAvIra prabhunA A prakAranA kathanane sAMbhaLIne zreNika rAjAnA manamAM A prakArane vicAra Avya-"A huM zuM sAMbhaLI rahyo chuM ! dharmanI dhurA rUpa kriyAne pAtra, viSaya ane vikArothI vihIna thaIne tapa ane saMyamanI ArAdhanA karatAM, zubha dhyAnamAM lIna evA mahAmunijanenI paNa A prakAranI gati thaI zakatI hoya, te amArA jevA rAjayalolupa, kAmagarata, mahA AraMjA ane parigraha saMpanna ane vividha viSayonI ciMtAmAM ja magna rahe. nAranI te vAta ja zI karavI!" raudradhyAnane adhIna thaIne prasannacaMdra rAjarSie kalpiti khaDaga, bhAlA, dhanuSa, tIra AdinI sahAyatAthI maMtrIo sAthe bhAvasaMgrAma khelavA mAMDa. A bhAvasaMgrAmamAM jyAre tenA saMkalpa vikalpa kalpita khaDaga, bhAlA, dhanuSa, bANa Adi samasta zastrAstro kAma AvI cukyAM, ane tenI pAse eka paNa zastra bacyuM nahI, tyAre temanA manamAM A pramANe vicAra Avya-"meM badhAM zatruone saMhAra karI nAkhe, have mArAM astrazastrAdi paNa khalAsa thaI gayAM che. have te maMtrIrUpa eka ja zatru bAkI rahyo che, te hAlamAM mArI sAme ja Ubhe che. lAva, tene huM mArA mastaka para rahelA rAjamugaTa vaDe khatama karI nAkhuM ! " A prakAranI vicAradhArAthI yukta thayelA te prasannacaMdra rAjarSie maMtrIne mAravAne mATe mugaTa grahaNa karavAne mastaka para hAtha mUkyo, tyAre kuMcita kezavALuM mastaka hovAne khyAla Avyo. pote je raudradhyAnathI yukta thayuM hatuM tene mATe tenA dilamAM pazcAttApa thavA lAgyA. eja vakhate teNe Atmagaha karavA mAMDI. te manamAM ne manamAM pitAnI jItapara A pramANe phiTakAra varasAvavA lAge - avivekanI jALamAM paDelAM evAM mArA ajJAnI AtmAne dhikkAra che ! huM anAdikALathI janma, jarA, maraNa, Adhi ane vyAdhirUpa agninI jvALAomAM jaLI rahyo chuM. rAga dveSarUpa ugra viSayayukta zrI sthAnAMga sUtra:01 105 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jherI sarponA abheDha jJAnarUpa viSathI huM pratyeka gatimAM mUrjita thaye! chuM. mArA AtmAne kAI paNa pradeza evA nathI ke je jJAnAvaraNIya Adi kama rajU vaDe kasIne bAMdhyA na heAya. haeNve sa'sAranA bhayathI vyAkuLa thaIne huM sakaLa kalyANadhAraka, bhavajaladhitAraka, sakaLa duHkhadvAraka, siddhapadAyaka, ane zivasukha vidhAyaka sayamarUpa mahelanI chatrachAyAmAM AvI pahoMcyA chu. tA evI sthitimAM, cAritramehanIya kramanA uDDayathI A vikalpAne AdhIna thaIne meM je cAritranI ArAdhanAmAMthI parAMgasukha vAnI kriyA karI che te mArA dvArA eka bhayakara aparAdha thaI gayA che, tene lIdhe mArA AtmAnI zuddhimAM meTA avarodha UbhA thayA che tenA prathama pagathiyArUpa prANAtipAta viramaNu vratanuM tenA dvArA khaMDana ( dhvaMsa ) thaI gayuM che. me ajJAnIe A kevA mahA anatha karI nAkhyA che !" A pramANe AtmagauM rUpa zubha dhyAnAdhyavasAya dvArA te prasannacaMdrarAjarSie pApanA cakkaramAM paDelA potAnA AtmAnI niMdA karatAM karatAM mana dvArA ja pUrNAMkamA kSaya karI nAkhyA. jyAre te prasannacaMdrarAjarSi A prakAre AtmagahIM karavAmAM magna thayelA hatA tyAre zreNika rAjAe mahAvIra prabhune pharIthI eja prazna karyAM, " huM bhagavan ! atyAre ja jo te rASi kALadharma pAmI jAya, teA kaI gatimAM jAya ? " mahAvIra prabhue kahyuM- he rAjan ! jo teo atyAre ja kALadhama pAmI jAya, te sarvAsiddhane pAtra banI zake che. " tyAre zreNika rAjAe mahAvIra prabhune A pramANe pUchyuM-" he Ape pahelAM tene sAtamI narakane pAtra kahyo hatA have Apa tene sarvosiddhane pAtra kaheA che, teA ApanA A javAkhanuM kAraNa zuM che ? " tyAre mahAvIra prabhue pUrva AzayanA ane vamAna AzayanA samasta bhedabhAva tene samajAnye!. kharAkhara eja samaye prasannacadra rAjarSi pAse duMdubhinAda thavA lAgyA. devAe ekatra thaIne temanA jaya peAkAravA mAMDayA. te duMdubhinAda tathA jayanAda sAMbhaLIne rAjA zreNike mahAvIra prabhune pUchyuM- he bhagavan ! A duH bhagavan ! zrI sthAnAMga sUtra : 01 10 6 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinAda tathA deve dvArA jayanAda kema thaI rahyo che?" tyAre mahAvIra prabhue temane A pramANe javAba Apyo-" he zreNika ! zubhadhyAnayukta prasanacaMdra rAjarSinA pazcAttApanI AgamAM samasta karmarUpI Idhana baLIne khAkha thaI javAthI tene kevaLajJAna utpanna thaI gayuM che tethI surAsura maLIne tene mahimA prakaTa karI rahyA che. A prakAranuM prasannacaMdra rAjaSinuM dRSTAnta bhAvagahanuM pratipAdana karavAne mATe ahIM ApavAmAM AvyuM che. dravyagahameM aMgAramadakAcArya kA draSTAMta tathA " nA riharu" kaI kaI muni kevaLa vacana dvArA ja gaha kare che. ahIM "vA" zabda vikala5Arthaka athavA avadhAraNArthaka che kahevAnuM tAtparya e che ke kaI kaI muni mAtra vacanathI ja nahIM kare che, manathI gaha karatA nathI. vacana dvArA gahanuM pratipAdana karavA mATe aMgAramardanAcAryanuM daSTAnta ahIM ApavAmAM AvyuM che- vasaMtapura nAme nagara hatuM, tyAM jitazatru nAmane rAjA hatA. te bAra tene ArAdhaka ane tIrthaMkaranA zAsanane prabhAvaka hati. saderaka muhapattI dhAraNa karIne te bane samayamAM Avazyaka kArya (pratikramaNa) karato hato. te rAjAe eka rAtre evuM svapra dekhyuM ke pAMcase hAthIonA samUhathI vIMTa LAyelo e eka bhuMDa mArA nagaramAM AvyuM che. A prakAranuM svama AvyA bAda jyAre tenI nidrAne bhaMga thayo tyAre te A svama bAbata vicAra karavA lAgyA. have evuM banyuM ke eka rudradeva nAmanA AcArya pitAnA 500 ziSyonA samUha sAthe eja divase vihAra karatAM karatAM eja nagaramAM AvI pahoMcyA. zubha grahothI yukta zaninI jema, kalpavRkSethI yukta eka eraMDAnI jema, ane haMsanA samUhathI gherAyelA bagalAne je prakAranI dRSTithI jovAmAM Ave che te prakAranI dRSTithI jitazatrue rudradeva AcAryane joyA. dekhatAM ja temaNe adbhutthAna, vandanAdi dvArA temane satkAra karyo. mALInI rajA laIne rudradevAcArya pitAnA 500 ziSyo sAthe vasaMtapura nagaranA eka udyAnamAM padhAryA. rAjAe vicAra karyo ke A maMDaLImAM svamamAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 107 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riyojAyela bhuMDa jevA muni keNa che te mAre zodhI kADhavuM joIe. A kasoTI karavA mATe rAjAe te AzrayasthAnarUpa udyAnanI AsapAsa, chUpI rIte pitAnA anucare dvArA cUrNitAMgAra (caThIne bhUka) phelAvI dIdhe, ane pite eTalAmAM ja keI sthAne chupAI gaye. rAtre teNe joyuM ke koI eka muni laghuzaMkA karavA mATe rajoharaNathI bhUminI pramArjanA karatAM karatAM parijhApana bhUmimAM AvyA. parichApana bhUminI prArthanA karIne temaNe je te bhUmipara paga mUkyo ke turata ja caraNanA sparzathI te aMgAracUrNamAMthI mamaradavani uThe. tethI munie mAnyuM ke ahIM makeDAAdi trIndriya che aneka rAzirUpe rahelA che, ane te kAraNe mArA caraNanA sparzathI temane pIDA pahoMcavAne kAraNe A marmara dhvanI thayela che. tethI jIvonI virAdhanAnI zaMkAthI mithyA duSkRta daIne (pitAnI A duSkRta mithyA che evuM kahIne-A rIte potAnA pApakRtyanI gaha karIne) kAyikI kriyAnI pari. chApanA karyA vinA ja teo tyAMthI pAchA pharI gayA. e ja pramANe pratyeka muni kAyikI kriyAnI parijhApanAne mATe bahAra nIkaLyAM paNa pariSThApanA bhUmimAM jatAM ja uparyukta anubhava thavAthI teo pariSThApanA ( paraThavAnI kriyA) karyA vinA ja pAchAM pharI gayA. tyArabAda rudradevAcArya pote kAyikI kriyAnI parijhApanA karavA bahAra AvyA. teo ghaNI zIvra gatithI parijhApanA bhUmimAM pahoMcyA. tyAM caraNane sparza thavAthI marmara davani thavA chatAM paNa temaNe kaI prAyazcitta na karyuM. kevaLa vacanathI "mAruM kRtya mizyA ho , evuM belIne, kAyikI kriyAne laghuzaMkA karIne paraThIne teo tyAMthI pAchA pharyA. rAjAe temanuM A kArya pitAnI najare najara joIne jANI lIdhuM ke ruddhadevA. cAya ja madRSTa bhuMDa che. te divasathI te atyAcAryanuM "aMgAramardanAcArya nAma paDI gayuM. athavA "manA maje" A prakArano sUtrapATha je karavAmAM Ave. te ahIM saMbhAvanAthaka "va" zabdane pATha karavAthI e artha thAya che ke arthAt kelasA mardana karanAra "keIka muni manathI nahIM kare che, keIka muni zrI sthAnAMga sUtra : 01 108 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanathI garha kare che, evu' saMbhavita hAi zake'che. " athavA kAika muni vacana mAtrathI ja garha karatA nathI paNa manathI paNa garho kare che. tathA kAI muni kevaLa manathI ja gA~ karatA nathI, parantu vacanathI paNa gA~ kare che. A rIte kAi kAI muni banne prakAre go kare che. have anya rIte paNu gA~nA be bheda khatAvavAmAM Ave che- vA ityAdvi-athavA gA~nA nIce pramANe be prakAra che-(1) kAi DhIkALa paryanta goM kare che (2) kAI hasvAddhAnI TUMkA kALanI gartA kare che. keTalAka sAdhue dIrghakALa sudhI jIvana panta gahaNIyanI ( pApanI ) garhA karyAM kare che. dvI tA ane hasvatA e ante ApekSika che. tethI dvItAnuM bIjI rIte paNa prati pAdana karI zakAya che. jemake eka mAsanI apekSAe e mAsa Adi samaya dIrgha gaNAya che. A rIte kAika sAdhu alpakALa sudhI gaNIyanI (pApanI) gA~ kare che. athavA dvIdha kALa paryanta pApanI goM kare che, alpakALa paryanta pApanI gaNaeN karatA nathI. tyAre kAi sAdhu evA hAya che ke alpakALa panta pApanI goM kare che, dI kALa panta karatA nathI. athavA kAIka sAdhu evAM paNa hAya che ke te e prakAranA kALabheDhAthI garhaNIya padArthamAM vividhatA hovAthI gahaNIyanI no kare che. athavAkeAi hasvakALane dIrghakALa mAnIne ane kAi dIkALane hAkALa mAnIne tenI ja goM kare che. jemake virahathI AkuLa vyAkuLa thayela cakravAka pakSi rAtrinI garhA kare che. tene evu' lAge che ke A rAtri ghaNI lAMbI che-te hajIpUrI ja thatI nathI " trApakSI divase dekhI zakatuM nathI, tethI divase te khArAkanI zeAdhamAM nIkaLI zakatuM nathI, divase abhUkSita ( bhUkhyuM ) vaDa divasanI gA~ kare che ke " A divasa ghaNe! lAMkhe che, hajI pUrA ja thate! nathI! " eja rIte AdhivyAdhithI vyAkuLa manela puruSa rAtri ane divasarUpa ane kALanI goM kare che, temane rAtridivasa lAMbA lAge che. zAtAvedanIyanA udayathI garviSTha thayelA jIvane rAtridivasa TUMkA lAge che, tethI te tenI gA~ kare che. 66 ,, pratyAkhyAnakI dvividhatA kA nirUpaNa je gahuNIya kAma thai gayuM hAya che tanA gaho thAya che. A rIte bhUtakAlina kAryane niMdanIya anulakSIne garha thAya che. je gaDu NIya ( pApa ) kama bhaviSyakAlamAM thavAnuM hAya che, tene zakavAne nimitte pratyAkhyAna thAya che. kahyuM paNa che ke arDsa nivRmi " ityAdi. havenA sUtramAM e pratyAkhyAnanI dvividhatAnuM sUtrakAra pratipAdana kare che. ! sU. pA zrI sthAnAMga sUtra : 01 109 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvi vjaNALe vaLa" ItyAdi 6 pratyAkhyAna be prakAranAM kahyAM che. koI kaI che manathI pratyAkhyAna kare che ane kaI kaI ja vacanathI pratyAkhyAna kare che. tyAga karavA gya vastunA paccakhANa karavA-gurunI sAkSI pUrvaka tenI nivRttinuM kathana karavuM. te vastunA bhakSaNa Adine tyAga kare, tenuM nAma pratyAkhyAna che. athavA-pramAdane tyAga karIne pitAnI IcchAthI pravRttine amuka samaya paryanta gurunI samakSa tyAga jAhera kare tenuM nAma paNa pratyAkhyAna che. jemake kandamULa zivAyanI vastu amuka samaya paryanta tyAga karavAnI je pratijJA karavI tenuM nAma pratyAkhyAna che. A pratyAkhyAnanA dravya ane bhAvanA bhedathI be prakAra kahyA che. mithyAdRSTi jIvanA je pratyAkhyAna hoya che te dravyapratyA. khyAna hoya che athavA-anupayukta samyagdaSTinA je pratyAkhyAna hoya che, te paNuM dravyapratyAkhyAna hoya che jemake nIce jevuM dRSTAMta ApyuM che te rAja. kumArInA pratyAkhyAna, bhAvapratyAkhyAna te upayukta samyagdaSTi jIvanA ja hoya che. jo ke te deza, sarva, mUlaguNa ane uttarasuNanA bhedathI aneka prakAranA hoya che, chatAM paNa kAraNanA bhedathI tenA be prakAra kahyAM che. keI manathI prANAtipAtane tyAga karavAnI pratijJA kare che, koI vacanathI prANAtipAtane tyAga karavAnI pratijJA kare che. bAkInuM samasta kathana pahelAMnI jema ja (gahanI jema ja) pratipAdita thavuM joIe. dravya pratyAkhyAnameM rAjaputrIkA draSTAMta dravya pratyAkhyAnamAM rAjaputrInuM daSTAnta- koI rAjAe pitAnI kuMvarInA lagna karyA. amuka samaya pachI tenA patinuM avasAna thayuM, tethI tene pitA tene pitAne ghera teDI lAvyuM. teNe tene A pramANe zikhAmaNa ApI-"beTI ! AnaMdapUrvaka rahe ane dharmAcara NamAM tuM tAre samaya vyatIta kara " pitAnI salAha pramANe te dharmAcaraNa pUrvaka zAntithI rahevA lAgI. te pAkhaMDIone dAna detI hatI. eka vakhata varSAkALane samaya AvI pahoMcatAM tene e vicAra AvyuM ke A mAsAne kALa te dharma karavA mATeno kALa che, mAre A kALa daramiyAna mAMsa zrI sthAnAMga sUtra:01 110 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAvuM joIe nahIM. A vicAra karIne teNe mAMsAhAranA pratyAkhyAna karyA. jyAre varSAkALa samApta thaI gaye tyAre pratyAkhyAnane samaya paNa pUre thaI javAthI teNe potAnA sevake pAse aneka jAtanA jInI hatyA karAvIne vividha prakAranI vAnagIonI sAthe sAthe mAMsa paNa raMdhAvyuM. nekaree A vividha prakAranuM bhojana tenI pAse lAvIne mUkI dIdhuM, je kaI abhyAgata tyAM Avate, tene te manapasaMda vastu ApatI hatI. have evuM banyuM ke mAsakhamaNanA pAraNe nimitte koI eka tapodhana aNagAra gocarI karavA nIkaLyA hatA, teo te rAjakumArI pAse AvI pahoMcyA. rAjakumArIe temane vinaMti karI ke A mAMsane Apa grahaNa kare. sAdhue javAba Ape-munijanone mAMsa ka5tuM nathI, amAre mATe mAMsAhArane niSedha che." rAjakuMvarIe kahyuM munirAja comAsu pUruM thaI gayuM che, have te te Apane jarUra kalpI zake." sunie javAba Ape-"mAMsa nivRttine mATe te amAre sadA varSAkALa ja che." A pramANe kahIne temaNe tene dharmakathA saMbhaLAvI, jemAM temaNe mAMsanA denuM varNana karyuM. "paMviMcivamUrva maMtaM suSamagurUvImarachuM" temaNe batAvyuM ke mAMsa paMcendriya jIvanA vadhathI utpanna thAya che, te dugadhayukta hoya che. apavitra hoya che ane bIbhatsa hoya che" ItyAdi. anyatra paNa evuM ja kahyuM che ke "anumanta" ItyAdi. munine A prakArane upadeza sAMbhaLI pratibaMdhita thayelI te rAjakuMvarIe dIkSA grahaNa karI. te rAjakuMvarI dvArA pahelAM dravyapratyAkhyAna ane pAchaLathI bhAvapratyAkhyAna thayAM. bIjI rIte paNa pratyAkhyAnamAM dvividhatA che, je "mahA ItyAdi sUtrapATha dvArA te prakaTa karavAmAM AvI che. temAM kALanI apekSAe dIrghatA ane svatAnuM kathana gaha sUtramAM kahyA anusAra samajavuM. che sU. 6 zrI sthAnAMga sUtra : 01 111 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyAkhyAna jJAna kriyA pUrvaka karane para mokSa sAdhaka hone kA nirUpaNa pratyAkhyAna Adi jJAnapUrvaka karavAmAM Ave te ja meAkSanA sAdhaka ane che. eja vAtane puSTa karavAne mATe sUtrakAra kahe che ke kiM TALeviMgaLavAre saMnne " ityAdi // 7 ! TIkA"--e sthAnAthI yukata aNugAra ja anAdi (Adi rahita), ananta, ( sAmAnya jIvanI apekSAe anta rahita ) dIrghakAlina (sAmAnya jIvanI ape kSAe) athavA lAMbA pathavALA A cAturantasa'sAra kAntArane (1) vidyA-jJAna ane (2) caraNa-cAritra vaDe eLaMgI zake che, A be sthAnanI ArAdhanAthI ja sa'sArane tarI zakAya che. ,, sAdhu ghararahita haiAya che, tethI tene aNugAra kahyo che. saMsAranI kaI prAra'bhAvasthA nathI, tethI tene anAdvi kahyo che, " avadagra avaga eTale panta. A pantanA-antane jemAM abhAva che tene anavadagra kahe che. sAmAnya jIvanI apekSAe ja saMsArane antarahita kahyo che. addhA' eTale kALa, A sa`sAranA kALa dIrgha (lAMbe ) hovAthI tene dIrthoddhAvALA (dIrghakAlina ) kahyo che. athavA "ahA" nI chAyA dhvA" paNa thAya che. A rItevicAravAmAM Ave te! jemAM lAMbe mArga che tenuM nAma dIrghAghna (lAMbA mArgavALA ) che, sasAranA mArga paNa evA ja hAvAthI tene mATe A vizeSaNa vaparAyuM che. A sa'sAranA narakArUpa cAra vibhAga che. anta " eTale 'vibhAga', jenA cAra vibhAga che evA saMsArane caturanta sa'sAra kahyo che. ahIM evuM khatAvavAmAM AvyuM che ke jJAna ane cAritra, e bannenI ArAdhanA dvArA ja (( A sa`sAra rUpI kAnanane pAra karI zakAya che. ekalA jJAnanI ArAdhanAthI athavA ekalA cAritranI ArAdhanAthI e vAta saMbhavI zakatI nathI. banne sthAnAnA meLamAM ja e vAta sa'bhavI zake che-annanA meLa ja sa'sAra kAntArane tarAvavAmAM kAraNabhUta bane che, ema samajavuM, kAraNa ke A emAMnA pratyekamAM paNa aihikakAcanA pratye paNa kAraNatA nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 01 112 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-jJAnacAritrane sAmAnyataH ekSaprAptinA kAraNarUpa batAvyAM che, tethI mokSaprAptimAM pradhAna kAraNa te jJAnane ja mAnavuM joIe, cAritrarUpa kriyAne prAdhAnya maLavuM joIe nahIM. (2) athavA ekalA jJAnane ja me kSa. prAptinA kAraNabhUta gaNavuM joIe-cAritrarUpa kiyAne kAraNabhUta gaNavA joIe nahIM. jema jJAnanuM phaLa kiyA che, eja pramANe kriyA bAda je mokSarUpa phaLanI prApti thAya che, te paNa jJAnanA phaLarUpa ja hoya che, tethI jJAnane ja mekSanuM kAraNa mAnavuM joIe. vaLI bedhakALamAM paNa je pari chedAtmaka padArtha jJAna thAya che tenuM kAraNa paNa jJAna ja hoya che. parichedanA anantara (pazcAta ) je rAgAdikene nigraha (jItavAnuM) thAya che, tenuM kAraNa paNa jJAna ja che. jevI rIte mATI ghaDAnI racanAmAM kAraNabhUta bane che, eja mATI te ghaDAnI racanA pahelAM je piMDa, zivira, (mATImAMthI banAvavAmAM Avate thALInA je AkAra vizeSa), keza ane kuzUlAdikanI racanAmAM paNa kAraNabhUta hoya che, e ja pramANe jJAnamokSane mATe kAraNabhUta hoya te vacagALAnA ya paricchedanuM ane rAgAdikene nigrahanuM kAraNa hovuM ja joIe. vaLI maMtranA anusaraNa mAtrathI viSa utarI javArUpa phaLa tathA AkAzagamana Adi rUpa aneka prakAranAM kArya je jovAmAM Ave che, te jJAnamAtranA phalasvarUpa ja hoya che. te e jJAnanuM jevuM laukika phaLa pratIta thAya che evuM ja lakattara-mokSa prAptirUpa adaSTa phaLa paNa hovuM ja joIe, tene paNa jJAnanA phaLasvarUpa mAnavAmAM zuM vAMdhe che? uttara-"jJAna ja pradhAna che, jJAna ja eka kAraNa che-kiyA kAraNa nathI." A prakAranuM kathana yuktiyukta nathI, kAraNa ke jJAnathI kriyA thAya che ane kriyAthI ISTaphaLanI prApti thAya che, tethI banemAM kAraNatA mAnavI joIe. je jJAnamAtrane kAraNe mAnavAmAM Ave, te jJAnanA phalarUpa kriyA che evuM mAnavuM vyartha banI jaze. ApanA mata pramANe te kriyA rahita jJAnamAtra ja pitAnA kAryane siddha karI deze, paraMtu evuM banatuM nathI. kAraNa ke kAraNarUpe kiyAne svIkAra karavAmAM Ave che, mokSaprAptimAM cAritrAtpAdana dvArA jJAna upakAra hoya che, jJAnathI cAritranI prApti thAya che ane cAritra vaDe mokSanI prApti thAya che. tethI mokSaprAptimAM sAkSAt kAraNabhUta te kriyA ja che, ane kriyAmAM jJAna kAraNabhUta che. tethI mokSa prAptimAM jJAna paramparArUpe kAraNabhUta bane che. sAkSAta rUpe to kiyA ja kAraNabhUta bane che. A rIte kiyA ja pradhAnatara kArasiddha thAya che, tethI kriyAmAM apradhAnatA ane akAraNatA ghaTADI zakAtAM nathI. je jJAna ane kriyA, e bannene mikSaprAptimAM eka sAthe upakAraka mAnavAmAM Ave te paNa kriyAmAM pradhAnatA ane kAraNutAnuM pratipAdana karI zakAya che. A rIte kiyAmAM apradhAnatA ane akAraNatA saMbhavita hatAM nathI. zrI sthAnAMga sUtraH01 11 3 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je leke kriyAmAM kAraNutAnA svIkAra karatAM nathI, teo evI dalIla kare che ke " kriyA meAkSaprAptimAM sAkSAt kAraNubhUta hAvAthI antyakAraNarUpa che, tathA jJAna paramparA kAraNarUpa hovAthI ananya kAraNarUpa che. " paraMtu A rIte antyane kAraNarUpa na mAnatAM anantyane kAraNarUpa mAnavu' te nirmULa ane zAstravirUddhanuM che, tethI ja sUtramAM vijjAe ceva caraNeNa ceva " A kathana dvArA caraNamAM ( kriyAmAM ) antyakAraNutAnA svIkAra thayA che. A ktha nathI te vAtanuM pratipAdana thaI jAya che ke jJAnanuM phUla je kriyA che, tethI jJAnamAtramAM karaNatA che. "C vaLI evu' je kahevAmAM AvyuM che ke " meAdhakALamAM paNa je jJeya ( padArtha ) nA pariccheda ( jJAna ) thAya che, tenuM kAraNu jJAna ja che. tethI jJAna ja mekSiprAptimAM kAraNabhUta che, kriyA kAraNabhUta nathI. " A vAta paNa barAbara nathI. kAraNa ke jJeya ( padmA`) nA je pariccheda ( jJAna ) thAya che te svaya' jJAnarUpa ja hoya che tathA rAgAdikAnA je nigraha thAya che te saMyama rUpa kriyA svarUpa ja hAya che. te kriyA jJeyaparicchedajanya hAya che evu ame mAnIe chIe. tethI e mAnavu' ja joie ke jJeyaparicchedyarUpa jJAnathI sayama rUpa kiyA thAya che. A sayamarUpa kriyA meAkSaprAptimAM kAraNarUpa che, tyAre evA vicAra utpanna thAya che ke zuM meAkSa jJAnanA phalarUpa che? ke kriyAnA phalarUpa che ? ke te bannenA kularUpa che ? jo ema mAnavAmAM Ave ke meAkSa jJAnanA kularUpa ja che, tA e vAta kharAkhara lAgatI nathI kAraNa ke mAkSa kriyAnA phalarUpa hAya che. jo te sayamarUpa kriyAnA phalarUpa na hoya ane mAtra jJAnanA ja phUlarUpa hoya te e vAta paNa saMgata lAgatI nathI, kAraNa ke je mekSa kriyAnA paNa phalarUpa che tene mAtra jJAnanA ja phalarUpa kevI rIte mAnI zakAya ? vaLI meAkSa kevaLa kriyAnA kularUpa ja che e vAta paNa saMgata lAgatI nathI kAraNa ke kriyAmAtra unmatta nIvaDI zake che. tethI kriyAnI jema vyU zrI sthAnAMga sUtra : 01 114 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vAta ja svIkAravI paDaze ke te jJAnasahita kriyAnuM te phala che. bhale kriyA jJAnanI sAthe sAthe ja rahetI hoya athavA bhale jJAnanI anugAmI hoya, paraMtu e vAta te nizcita che ke jJAnasahabhAvinI athavA jJAnapUvikA saMyamakriyA ja mekSaprAptimAM kAraNabhUta bane che. mAtra krithA ja mekSanuM kAraNa banatI nathI, ane mAtra jJAna ja mokSanuM kAraNa banatuM nathI, ema samajavuM joIe. zaMkA-A5nA kahyA pramANe te jJAna ane kriyAmAM-te pratyekamAM mokSa prAptinA sAdhanarUpa banavAne abhAva che-te banenA meLamAM ja sAdhanatAno saddabhAva che, te e vAta kevI rIte saMbhavita che? jema retInA kaNamAM tela hetuM nathI, te tenA samudAyamAM paNa tela saMbhavI zakatuM nathI eja pramANe je svataMtra jJAnamAM athavA svataMtra kriyAmAM mokSa prApti karAvavAnI kAraNutA nathI, te banenA samudAyamAM te kAraNatA kevI rIte saMbhavI zake che? uttara-evI vAtane ekAntarUpe svIkAravAmAM AvatI nathI. ghaDAdi padArtho mATI, daMDa, caka ane cIvara A cAra sAdhane mAMnA pratyeka sAdhano dvArA banI zakatA nathI. eTale zuM temanA samudAya dvArA paNa banI zakatA nathI? ApaNe temane te sAdhananA samudAya dvArA te avazya nirmANa thatAM jaIe chIe. eja pramANe Ape ahIM paNa e vAta svIkAravI ja joIe ke adaSTa mokSanI prApti jIvane jJAnakriyAnA samudAyathI thaI zake che. A vAtanuM pratipAdana karavA mATe bIjuM daSTAnta laIe. keI mANasane taratAM AvaDe che, paraMtu te pANInA pravAhamAM paDIne hAthapaga halAvavAnuM ja baMdha kare te te jema pANImAM taNAI jAya che, eja pramANe jJAnI jIva paNa je cAritrarUpa kriyA karato nathI-saMyamathI vihIna ja rahe che-te te paNa pramAda tavALI A saMsArarUpa nadInA pravAhamAM taNAyA ja kare che, eTale ke janma maraNanA pherA karyA ja kare che. tathA evuM je kahevAmAM AvyuM che ke "maMtrAdinA anusmaraNarUpa jJAna mAtranuM phala jevAmAM Ave che, te jJAnane pratApe mokSarUpI adaSTa phaLanI prApti zrI sthAnAMga sUtra : 01 115 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che evuM anumAna ame karIe chIe " te tenI sAme amArI evI dalIla che ke maMtra dvArA ISTaphaLanI prAptimAM maMtranuM jJAna mAtra ja kAraNabhUta hotuM nathI, paraMtu maMtrAdine vidhipUrvaka jApa karavA rUpa kriyA paNa kAraNabhUta hoya che, te prakAranI kriyA vinA Icchita phaLanI prApti thatI nathI. je A kathananI sAme evI dalIla karavAmAM Ave ke "manA samaraNa rUpa jJAnamAtrathI paNa kaI kaI vAra ISTaphaLanI prApti thatI jovAmAM Ave che. chatAM paNa Apa AvI pratyakSa virUddhanI vAta kema karo cho ke kriyA sahita jJAna ja mekSaprAptimAM kAraNabhUta bane che? te A bAbatanuM samAdhAna A rIte thaI zake-maMtranA jJAnamAtrathI ja te maMtranuM phala prApta thaI zakatuM nathI, kAraNa ke maMtrajJAna te kriyAzunya hoya che. je jJAna kiyAvihIna hoya che te pitAnA kAryanuM janaka hotuM nathI. jema auSadhanA jJAnamAtrathI rega dUra thatI nathI, paraMtu tenuM sevana karavAthI ja roga dUra thAya che, ema mAtra jJAna dvArA ja mokSaprApta thato nathI paNa saMyama rUpa kiyAnI paNa temAM AvazyakatA rahe che. tethI e vAta mAnavI ja paDaze ke je vastu (jJAna) koI kAryanI janaka hoya che, te kiyArahita hotI nathI. jemake kuMbhakAra, tene ghaDAdi pAtra banAvavAnuM jJAna hovuM joIe, tyAre ja te ghaDAdi pAtra banAvI zake che. A prakAranuM A kathana pratyakSa anubhavanI virUddha jatuM nathI, kAraNa ke lekamAM evuM ja jovAmAM Ave che. tethI ja e vAta mAnavI paDaze ke jJAnamAtrathI-kriyAzUnya jJAnathI-sAkSAt phala utpanna thatuM jovAmAM AvatuM nathI. kadAca evI dalIla karavAmAM Ave ke maMtrAnusmaraNamAM parijapanAdi kiyA te jovAmAM AvatI nathI, paraMtu maMtrAnusmaraNa mAtrathI janita phala te jovAmAM Ave che, te evI sthitimAM jJAnamAtrane te phaLanI prAptimAM kAraNabhUta na mAnavAmAM Ave, te te phaLa kyA kAraNe utpanna thayeluM mAnavuM ? te tenuM samAdhAna A pramANe samajavuM-evI paristhitimAM je kula maLe che, te maMtra dvArA nibaddha devatA vizeSane kAraNe jAyamAna gaNavuM joIe. devatA sakriya hoya che te kAraNe evuM mAnavuM joIe ke kiyAsAdhya te phala che, mAtra maMtrajJAna sAdhya te phala nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 01 11 6 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-" najJAnAtritaiAMti mokSamA" A siddhAnta anusAra te samyagdarzanane paNa mokSaprAptimAM kAraNabhUta kahyuM che. chatAM ahIM Apa kahe che ke " jJAnakriyAkhyAM mokSaH " jJAna ane kriyAthI mokSa prApti thAya che, A siddhAnta kathanathI virUddha paDatuM nathI ? jo ema kahevAmAM Ave ke be sthAnanA anurodhathI evuM kahevAmAM AvyuM che, te e paNa gaLe utaratuM nathI, kAraNa ke "vijJANa vera roLa jeva" A nirdeza ahIM avadhAraNaparaka che. uttara-ahIM vidyApada dvArA darzana paNa grahaNa thaI gayuM che, kAraNa ke samyagdarzana jJAnanA bhedarUpa che. "avabodhAtmaka mati jyAre anAkArarUpa sAmAnya jJAnarUpa hoya che, tyAre tene avagraha ane IhA rUpe oLakhavAmAM Ave che, te banene darzana ja kahevAya che. ane jyAre te avabodhAtmaka mati jyAre sAkAra thAya che, tyAre tene avAya, dhAraNA kahevAya che. e bannene paNa jJAnarUpa kahyAM che. ane jyAre nizcayAtmaka mati thAya che, tyAre avAya che prakAranuM thAya che (1) rucirUpa ane (2) akAma ( sAmAnya jJAna) rUpa. temAM je rucirUpa aMza che te samyagdarzana che ane je avagamarUpa aMza che te avAya che. A rIte ahIM keI virodha saMbhavato nathI. vaLI avAyarUpa jJAnamAM samyagdarzanane samAveza thaI jAya che. " verazabda avadhAraNa athe vaparAyo che, tenA dvArA e batAvavAmAM AvyuM che ke jJAna ane cAritranA arthAt A bananenA meLa sivAyano bIje kaI paNa upAya nathI ke jenA dvArA mokSa prApti karI zakAya. | sU. 7 che kayA kAraNene laIne AtmA, jJAna ane cAritrane prApta karI zakatuM nathI, e vAtanuM have sUtrakAra nirUpaNa kare che - AraMbha aura parigraha ke anavabAdha e dharmAdilAbha kA nirUpaNa "to kALAruM parivALA gAvA no vijhinnataM" ItyAdi ThA be sthAne (be vastuone) parijJAthI jANyA vinA ane pratyAkhyAna parijJAthI tyAga karyA vinA AtmA kevaliprajJapta jinakti dharmanuM-zratacAritra 35 dharmanuM zravaNa karI zakatuM nathI eTale ke evI vyaktine mATe jinekta dharmanuM zravaNa durlabha banI jAya che. e be sthAna nIcenA sUtrapATha dvArA prakaTa karavAmAM AvyAM che-"Avme reva pari reva" (1) AraMbha ane (2) parigraha, khetI Adi kriyA dvArA chakAyanA jIvonuM upamardana karavArUpa je zrI sthAnAMga sUtra : 01 117 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIne teno saMgraha karavAnI pravRttine parigraha kahe che. A dinA saMgraharUpa hoya che. parigraha nava prakArane kahyo che- geLa, anAja Adi dhAnya, (3) kSetra, (4) vAstu, ghara(5) cAM (7) kuSya (tAMbu), (8) dvipada ane (9) catuSpada. A navA rahe che. jyAM sudhI AtmA AraMbha ane parigrahane anartha te nathI, ane jyAM sudhI te kevali prajJata dharmanuM zravaNa te nathI. tyAM sudhI te kevali prajJaptI dharmanuM zravaNa karavAne ye gya banA je rIte AtmA jyAM sudhI jJa pariNAthI A bane sthAne nI ane pratyAkhyAna parijJAthI temane tyAga karatA nathI tyAM ? dhine (samyakatvane) anubhava karI zakatA nathI. -- ke re - a vi che . temane parityAga karI deto nathI, tyAM sudhI te AtmA dravya ane bhAvarUpe muMDita thaIne AgArAvasthAne tyAga karIne aNagArAvasthAne pUrNarUpe athavA vizuddharUpe prApta karI zakato nathI mastakanA kezenuM laMcana karavuM tenuM nAma dravyanI apekSAe muMDita thavuM samajavuM ane kaSAya Adine parityAga kare eTale bhAvanI apekSAe muMDita thavuM. kevala zabda paripUrNa athavA vizuddhanA arthamAM ahIM vaparAya che. pravajyA laIne muni paryAyane dhAraNa karavI tenuM nAma ane gAritA che. "no pratrAti" A sUtrAzane artha "pravajyA prApta karate nathI," e thAya che. eja pramANe "jo viruM vamaravANamANekannAjyAM sudhI AtmA AraMbha ane parigraharUpa bane sthAnene jJa parijJAthI jANatA nathI ane zrI sthAnAMga sUtra : 01 118 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyAkhyAna parijJAthI temane tyAga karatA nathI, tyAM sudhI te nava vADa sahita abrahmaviramaNa vratanuM (brahAcarya vratanuM) pAlana karavAne samartha thaI zakato nathI. eja pramANe "ro vaheLa saMga saMgamekanA, no javaLa saMvarevi jyAM sudhI AtmA jJa parijJAthI A AraMbha ane parigraharUpa be sthAnane jANatA nathI ane pratyAkhyAna parijJAthI jyAM sudhI temane pari. tyAga karatA nathI, tyAM sudhI te paripUrNa vizuddha) saMyamathI pitAnA AtmAne saMyamita karI zakatA nathI. pRthvIkAya AdinA saMrakSaNarUpa 17 prakArano saMyama kahyo che. AraMbha ane parigrahanA tyAgapUrvaka ja A saMyamanI ArAdhanA thaI zake che. e ja pramANe jyAM sudhI AtmA jJa parijJAthI AraMbha ane pari. grahanA svarUpane jANato nathI ane pratyAkhyAna dvArA temane parityAga karato nathI, tyAM sudhI te AsravadvAra nirodharUpa vizuddha saMvarane prApta karI zakto nathI, eTale ke e AtmA Asrava dvArane rokI zakato nathI. " mAmividhirif scuisiaa" eja prakAre AtmA jyAM sudhI jJa parijJA dvArA AraMbha ane parigraharUpa bane sthAnane jANato nathI ane pratyAkhyAna dvArA temane parityAga karatA nathI, tyAM sudhI te paripUrNa evAM viSayaka grAhaka Aminibedhika jJAnane utpanna karI zakto nathI. ahIM kevala" zabdano artha "paripUrNa" che. " ma" upasarga pAMca Indri ane mane nimittaka bodhamAM saMzaya viparyaya jJAnano abhAva prakaTa karavA mATe vaparAya che. eTale ke pAMca indriya ane manadvArA je pratiniyata saMbaddha vartamAna vastune baMdha thAya che, enuM nAma ja abhinibaMdha matijJAna che. te Abhinibodha jJAna je saMzaya ane viparyayathI rahita hoya te ja tene kevala ( paripUrNa vizuddha) Abhinibedhika matijJAna kahevAya che. te abhinidhaja Abhinidhika rUpa che. "gvaM sucanA mohijhAi, manapajJAna, vacanA" eja pramANe AtmA jyAM sudhI AraMbha ane parigraharUpa be sthAnane jJa parijJAthI jANato nathI ane pratyAkhyAna parijJA dvArA jyAM sudhI temane parityAga karatA nathI, tyAM sudhI te vizuddha zrutajJAnane (zratazAstrAnusArI zrI sthAnAMga sUtra:01 119 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnane) utpanna karI zakatuM nathI. "zracate rUti zu A vyutpatti anusAra "je saMbhaLAya che te zrata che" eTale ke zabdane zrata kahe che. te zabda bhAvazratamAM kAraNarUpa bane che. tethI zabdamAM jJAnane upacAra karAve che, ane tethI ja tene jJAnarUpa kahevAmAM Avela che. eja pramANe jyAM sudhI AtmA AraMbha ane parigraharUpa be sthAnane jJa parijJAthI jANatuM nathI ane pratyAkhyAna dvArA temane parityAga karate nathI, tyAM sudhI te pUrNa vizuddha avadhijJAnane utpanna karI zakatuM nathI. Indri ane mananI apekSA rAkhyA vinA rUpi dravyamAtrane dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdAnI apekSAe sAkSAt jANanAra jJAnane avadhijJAna kahe che. AraMbha ane parigrahanA svarUpane jANIne temanA parityAga pUrvaka ja AtmA A jJAnanI prApti karI zake che. e ja pramANe jyAM sudhI AtmA jJa pariNAthI AraMbha ane parigrahane jANatA nathI ane pratyAkhyAna dvArA te bannene tyAga karatuM nathI, tyAM sudhI te pUrNarUpe athavA vizuddharUpe mana:paryavajJAnane (mananI paryAne sAkSAt jANanArA jJAnane) utpanna karI zakato nathI. ahIM " no 4 3qheranA" A pATha paNa jevo joIe. tenA dvArA e vAcyArtha thAya che ke jayAM sudhI AtmA jJa parijJAthI AraMbha parigraharUpa be sthAnene jANIne pratyAkhyAna parijJAthI temane parityAga karate nathI, tyAM sudhI te paripUrNa athavA vizuddha kevaLajJAnane utpanna karI zako nathI. keI paNa jAtanI maryAdA vinA rUpI ane arUpI dravyone hastAmalakavat (hAthamAM rahelA AmaLAnI jema) sAkSAta jANanArA jJAnane kevaLajJAna kahe che. "vikranA " A padamAM je kevala vizeSaNa che tenA dvArA e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke A jJAna evuM hoya che ke temAM matijJAna Adi jJAnanI apekSA rahetI nathI-eTale ke te jJAnethI sahAyatAnI AvazyakatA rahetI nathI. kevaLajJAnanuM nirAdhaka sarvaghAti prakRtirUpa je kevaLa jJAnAvaraNa karma che, tene temAM sarvathA kSaya thayelo rahe che, tethI tene vizuddha kahyuM che. avadhijJAna ane manaHparyavajJAna te dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdAmAM rahIne rUpI padArthone jANI zake che, paraMtu kevaLajJAnamAM AvI ke maryAdA zrI sthAnAMga sUtra:01 1 20 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtI nathI. te te aparimiMta ( maryAdA vihIna ) rUpI, arUpI samasta trikALavartI padArthane ane temanI paryAyAne eka sAthe jANI zake che, tethI tene sakalapratyakSa kahevAmAM AvyuM che. athavA kevaLajJAna jevuM khIju kAI jJAna nathI, tethI te asAdhAraNa jJAna che ane ananta jJAnarUpa che. athavA jJeya ( padArtho ) ananta che, tethI te jJAna paNu ananta che A rIte ahIM kevala vizeSaNathI kevaLajJAnanuM svarUpamAtra batAvavAmAM Avyu che. ! sU. 85 dharmAdi prazcimeM do kAraNoM kA nirUpaNa jIva kevali prajJapta dharmanA zravaNAdi rUpa lAbha kevI rIte prApta karI zake che te sUtrakAra have prakaTa kare che-- << to jhALAnuM cAnitto gAyA ityAdi ! huM u AtmA e sthAnAne jANIne kelipraznasa dhane zrAvaNAdi rUpe prApta karI le che. eTale ke Arabha ane parigraharUpa e sthAnAne jJa parijJAthI jANIne pratyAkhyAna dvArA temanA parityAga karanAra AtmA ja kevali prajJasa dhane zraRNu karavAne pAtra bane che. eja pramANe te kevaLajJAna pantanA pUrva sUtreAkta padArthone prApta karI zake che. eTale ke jyAre AtmA jJa rijJAthI AraMbha ane parigrahune ananA mULa rUpa jANIne pratyAkhyAna parijJAthI temanA parityAga karI de che, tyAre ja te jineAkta dharmanuM saraLatAthI zravaNu karI zake che, ane evA ja AtmA pUrva sUtrokta aNugaritA, saMyama Adi kuMvaLajJAna pantanA lAlAne prApta karI zake che. ahI' " jAva ( yAvata ) padathI pUsUtranA samasta pATha graDugu karavA joIe. // sU huM // ,, zrI sthAnAMga sUtra : 01 121 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadinI prAptinA nimittarUpa anya be sthAnanuM nirUpaNuM- "to hiM haM sAcA pitta gharamaM strame na vaLavANa" ItyAdi 10 AtmA be sthAne dvArA kevali prajJapta dharmane prApta kare che. te be sthAna rUpa kAraNa nIce pramANe che-(1) zravaNa ane (2) tene hRdayamAM avadhAraNa karIne. A kathananuM tAtparya nIce pramANe che- " kevali prajJasa dharma upAdeya che", evuM kathana jyAre AtmA sAMbhaLe che, tyAre eTalA kathananA zravaNa mAtrathI ja te kevaliprApta dharmane grahaNa karI lete nathI, tene mATe te Avazyaka vastu te e che ke tene hRdayamAM avadhAraNa karavuM joIe. tethI ja sUtrakAre keliprajJata dharmane prApta karavA mATe ahIM A be kAraNene nirdeza karyo che. kahyuM paNa che ke -"rmakavava" ItyAdi. - jinekta dharmanuM zravaNa karavAthI manuSya kamaSa (pApa rUpa malinatA) thI vihIna banI jAya che, kAraNa ke tenA dvArA te heya ane upAdeyanA tatvajJAnathI yukta banI jAya che. jyAre AtmAmAM heyopAdeyanuM tAtvika jJAna jAgRta thaI jAya che tyAre AtmAnI aMdara eka jAtanuM AtmabaLa prakaTa thAya che ane tenA dvArA tenA AtmAmAM parama saMvega utpanna thAya che. "saMsAra mIti saMveH" saMvega utpanna thavAthI te dharmane jIvanamAM utAravAne daDha nizcayI bane che. tethI te pitAnI zakti anusAra dharmane grahaNa karI le che. ahIM "kAva (thAvata" parathI "hiM TALe huM mAyA gaDha rohiM puiA " A pAThathI zarU karIne "kAva varunA dA " A sUtrapATha paryantane pATha grahaNa karavAmAM Avyo che. huM sUtra 10 | dosamayakA aura unmAda ke dvitvakA nirUpaNa kevaLajJAna kALavizeSamAM ja thAya che, tethI have sUtrakAra te kALavizeSanI prarUpaNa kare che -"to mAro vAsAmo" ItyAdi 11 che kALavizeSanuM nAma "mA" (samaya) che. te kALavizeSanA be bheda che. (1) utsarpiNI kALa ane (2) avasarpiNIkALa. A viSayanuM vizeSa kathana pahelAM karavAmAM AvI gayuM che. sUtra 11 che unmAdane kSaya thavAthI ja kevaLajJAna utpanna thAya che. tethI sUtrakAra have sAmAnyarUpe umAdanI prarUpaNa kare che. "sure 3HI gov" ItyAdi 12aa cittavikSepane umAda kahe che te unmAdanA be prakAra kahyA che-(1) yakSAveza dvArA utpanna thayela unmAda ane (2) darzana mehanIya karmanA udayathI utpanna thayela unmAda, manuSyAdinA zarIramAM keI devAdine praveza thAya che ane tene lIdhe tene zrI sthAnAMga sUtra:01 1 22 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittamAM je asAvadhAnI AvI jAya che, tene yakSAvezajanya umAda kahe che. paraMtu darzanamohanIya karmanA udayathI cittamAM viparIta pariNAma rUpa je unmAda pedA thAya che tene darzana mehanIya karmajanya unmAda kahe che. A banne unmAdezamAM je pahelA prakArano yakSAvezajanya unmAda che te "sa tApara'' sukhadana taraka ja hoya che. eTale ke mehajanya umAda karatAM yakSAveza janya unmAdane anubhava vadhAre akalezajanaka hoya che. vaLI yakSAvezajanya unmAdA sukhaviyana taraka hoya che, saraLatAthI dUra karI zakAya e hoya che kAraNa ke yakSAveza janya je unmAda hoya che te vidyA, maMtra Adi dvArA saraLatAthI dUra karI zakAya evuM hoya che, paraMtu je mehajanya unmAda che te yakSAveza janya ummada karatA duHkhavedanataraka-vadhAre duHkhapUrvaka vaMdana karavA gya heya che, kAraNa ke darzanarmohanIya janya unmAda AtmAmAM viparIta pariNatirUpa hoya che. tethI AtmA anAtmabhUta padArthomAM lebhAIne ISTa-aniSTanI kalpanAothI pitAne sukhIduHkhI mAnavA lAge che. je padArtho pitAnA nathI temane te pitAnA mAne che ane je padArtho pitAnA che temane te pArakAM mAne che. duHkhanA kAraNabhUta rAgAdi konI sevA karavAmAM ja te sukha mAne che. evo mANasa zubha ane azubha karmanA phaLamAM rati ane arati karate thake pitAnA nijanA padane bhUlI jAya che. A rIte darzanamohanIya karmanA udayathI te jIva viparIta pariNativALe banI jAya che. kaheva nuM tAtparya e che ke A prakAranA unmAdavALe jIva samyagdaSTi banI zakatuM nathI, te kAraNe tenI A prakAranI pravRtti tene mATe ananta bhavabhramaNanuM kAraNa bane che. kAraNa ke jyAM sudhI te jIvamAM darzanamehanIya janya A prakAranI viparIta pariNatine saddabhAva rahe che, tyAM sudhI te cAre gatiomAM janmamaraNa rUpa duHkhone sahana karato rahe che. eja A unmAdamAM duHkhadana tarakatA che. A unmAdane darzanamoha: nayanA kSaya ane kSapazamAdi dvArA ja dUra karI zakAya che. vidyAmantrAdinA prabhAvathI A prakArane unmAda dUra karI zakAtuM nathI, tethI paNa tene duHkha vedanataraka kahevAmAM Avela che. tathA A unmAda saMsAranI vRddhinA kAraNarUpa bane che. saMsAra to duHkharUpa ja che, tethI paNa tene duHkhavedanataraka kahyo che. A unmAdano saMbaMdha jIvanI sAthe bhava bhavamAM rahe che. tethI eka bhAvika yakSajanya unmAda karatAM mehanIyajanya unmAdane duHkhavedanataraka kahyo che. yakSa janya unmAda mehanIyajanya unmAda karatAM sukhadanataraka hoya che. te sUi 12 umAdayukta avasthAmAM ja jIva prANAtipAta Adi rUpa daMDamAM pravRtta thAya che athavA daMDane pAtra bane che. tethI sUtrakAra have daMDanI prarUpaNA kare che. zrI sthAnAMga sUtra:01 1 2 3 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do prakAra ke daMDa kA nirUpaNa "o raMer gowttA" ItyAdi che 13 che daMDa zabda dvArA ahIM prANAtipAta Adine grahaNa karavAmAM Avela che. A daMDanA be prakAra che. daMDa zabdano artha, mArA dvArA Avazyaka sUtranI je nitoSiNI TIkA lakhavAmAM AvI che, temAM Ape che. tethI jijJAsa pAThakoe tyAMthI te vAMcI le. daMDanA prakAra nIce pramANe che - gap saMke reva baTTA Dha reva(1) artha daMDa ane (2) anartha daMDa. IndriyAdi prayajanane nimitte je prANAtipAtAdi rU5 daMDa thAya che, tene artha daMDa kahe che, paNa niprojanayukta je daMDa hoya che tene anartha daMDa kahe che. have A daMDanuM samasta jIvamAM 24 daMDaka dvArA sUtrakAra nirUpaNa kare che-"rerA '' ItyAdi. nArakamAM be daMDa hoya che (1) artha daMDa ane (2) anartha daMDa. eja abhilApa kamathI covIse daMDakanA mAM-vaimAnike paryantanA jemAM artha daMDa ane anartha daMDanA saddabhAvanuM kathana thavuM joIe. artha daMDa ane anartha daMDanI apekSAe nArakomAM A pramANe vizeSatA che. nArakamAM pitAnA zarIranI rakSAne mATe artha daMDa thato hoya che ane te anya nArakAnA upahanana rUpa hoya che, ane tyAM vyartha pradveSa karavA rU5 anartha daMDane sadUbhAva hoya che. pRthvIkAya Adi mAM anAga rUpe AhAra grahaNa karavAmAM jIveno je upaghAta thAya che, te upaghAta rU5 artha daMDano sadUbhAva hoya che. taduparAMta teomAM anartha daMDane paNa sadubhAva hoya che. athavA bhavAntarIya je artha daMDAdi rUpa temanuM pariNAma che, te daSTie ema samajavuM joIe ke pRthvIkAya AdimAM paNa banne prakAranA daMDane sadabhAva hoya che. je sUi 13 che zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 24 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do prakAra ke darzanakA nirUpaNa samyagadarzanAdi traNanA sadabhAvavALA jIvo A daMDathI rahita hoya che. tethI have sUtrakAra te traNenuM nirUpaNa kare che. pahelAM teo sAmAnya rUpe daza. nanuM nirUpaNa kare che-" suvi daMne pAtta " ityAdi che 14 - jinekTa kathanamAM zraddhA athavA abhirucinuM nAma darzana che. tenA be prakAra che-(1) samyagdarzana ane (2) mithyAdarzana. sarvajJa dvArA upadiSTa jIvAdika padArthomAM zraddhA rAkhavI tenuM nAma samyagdazana che. A samyagdarzana karatAM viparIta je darzana che tene mithyAdarzana kahe che samyagdarzananA be bheda che. (1) nisarga samyagdarzana, (2) abhigama samyagdarzana. je samyagdarzana jIvamAM guru AdinA upadeza vinA utpanna thAya che, te samyagdarzanane nisaga samyaDhazana kahe che. nisarga eTale svabhAva. AvI rIte utpanna thayelA samyagdazanamAM upadeza Adi paranimittonI AvazyakatA rahetI nathI. temAM darzana mohanIya karmanA kSapazamAdi rUpa pariNAma sAta thAya che, tethI ja gata darzana hoya che, te nisarga samyagdarzana ja che. tathA svaya , rahelAM je zrAvaka zrAvakAdinAM AkAravALAM maryo che, te che je jIvana darzana mehanIya kamane kSapazama thAya che, mane kAraNe tene je darzananI prApti thAya che, te darzana paNa na ja che. abhigama eTale upadeza. te upadeza dvArA ) prApti thAya che, te darzanane abhigama samyagdarzana kahe che. 2 yagdarzana guru AdinA upadezathI ja prApta thAya che. nisaga paNa be bheda paDe che-(1) pratipAti ane (2) apratipAti. zana mehanIya karmanA udayathI je samyagdarzana chUTI jAya ! zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 25 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che, kAraNa ke temane svabhAva patanazIla-naSTa thaI jAya e heya che. kSAyika samyagdarzana apratipAti hoya che, kAraNa ke te pitAnA AvAraka (AvAraNa karanArA-rekanArA) kamane (darzana mehanIya karmanA) sarvathA kSaya thavAthI utpanna thAya che. e ja pramANe abhigama samyagdarzana paNa be prakAranuM hoya che-(1) pratipAti ane (2) apratipAti. samyakatvanuM vizeSa varNana AcArAMganA prathama zrataskandhanA cethA adhyayananI AcAra cintAmaNi TIkAmAM karavAmAM aAvyuM che. te jijJAsuoe te vAMcI levuM. mithyAdarzananA paNa be prakAra che-(1) abhigrahika mithyAdarzana ane (2) anabhigrahika mithyAdarzana. viparIta darzanane mithyAdarzana kahe che. A mithyAdarzana atavamAM tatkAbhiniveza rUpa hoya che athavA tatvamAM atahAbhiniveza rUpa hoya che. mithyAdarzana mohinIyanA udayathI jIvamAM A mithyAdarzana utpanna thAya che. satya tatvamAM azraddhA rAkhavI tenuM nAma mithyAdarzana che. jyAM kadAgrahane sadUbhAva hoya che tyAM abhigrahika mithyAdarzana hoya che. tenAthI bhinna evuM je mithyAdarzana che tene anabhigrahika mithyAdarzana kahe che. abhigrahika mithyAdarzananA paNa nIce pramANe be bheda paDe che-(1) saparyavasita ane (2) aparyAvasita. je mithyAdarzana samyakatvanI prApti thatAM naSTa thaI jAya che, te mithyAdarzanane saparyavasita mithyAdarzana kahe che. abhavya jIvane je mithyAdarzana prApta thAya che te aparyavasita (ananta) hoya che, kAraNa ke abhavya jIvane samyakatvanI prApti ja thatI nathI, tethI tenuM mithyAdazana paryAvasAna (anta) thI rahita hoya che e ja pramANe anAbhigrahika mithyAdarzananA paNa be bheda che-(1) saparyAvasita ane (2) apavasita. bhavya jInI apekSAe anabhigrahika mithyAtva saparyavasita (anta yukta) hoya che paNa abhavya jIvonuM anabhigrahika mithyAtva aparyAvasita (anta rahita) hoya che. e sU0 14 zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 2 6 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do prakAra ke jJAna kA nirUpaNa darzananI prarUpaNA pUrI karIne have sUtrakAra jJAnanI prarUpaNa kare che- "suvi nALe ItyAdi che 15 che jJAnanA nIce pramANe be prakAra kahyAM che-(1) pratyakSajJAna (2) parokSajJAna. temanA pratyakSa jJAnanA be prakAra che(1) kevaLajJAna sakala pratyakSajJAna ane (2) ne kevaLajJAna vikala pratyakSajJAna. kevaLajJAna paNa be prakAranuM kahyuM che- (1) bhavastha kevalInuM kevaLajJAna ane (2) siddhanuM kevaLajJAna. bhavastha kevaLInuM kevaLajJAna paNa be prakAranuM hoya che (1) sayogI bhavastha kevalInuM kevaLajJAna ane (2) agI bhavastha kevaLInuM kevaLajJAna. temAMnA rAgI bhavastha kevaLInuM kevaLajJAna paNa be prakAranuM hoya che. (1) prathama samayanA sagI bhavasthanuM kevaLajJAna ane (2) aprathama samayavartI sagI bhavasthAnuM kevaLajJAna athavA (1) caramasamayanA sagI bhavasthAnuM kevaLajJAna. eja pramANe agI bhavastha kevaLInuM kevaLajJAna paNa be prakAranuM che. siddha jIvanuM je kevaLajJAna che, te paNa be prakAranuM hoya che-(1) anantara siddhanuM kevaLajJAna ane paraspara siddhanuM kevaLajJAna. anantara siddhanuM kevaLajJAna paNa be prakAranuM che-(1) ekAntara siddhanuM kevaLajJAna ane (2) anekAntara siddhanuM kevaLajJAna. parampara siddhanuM kevaLajJAna paNa be prakAranuM che-(1) eka parampara siddhanuM kevaLajJAna ane (2) aneka paraspara siddhanuM kevaLajJAna. zrI sthAnAMga sUtra : 01 127 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samasta pUrvokta kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-indriyo ane mananI sahAyatA vinA, mAtra AtmAnI sahAyatAthI je nirmaLa jJAna prApta thAya che tene pratyakSa jJAna kahe che. te jJAnane sakala pratyakSa ane vikala pratyakSanA bhedathI be prakAranuM kahyuM che. pratyakSamAM A sakalatA ane vikalatAnuM je kathana thayuM che te kevaLa viSayanI apekSAe ja thayuM che. temAM guNasthAnavata sagI kevalI jIvanamukta jIvanuM je kevaLajJAna che tene sayogI bhavastha kevaLInuM kevaLajJAna kahe che ane caudamAM guNasthAnavata jIvanuM je kevaLajJAna che tene agI bhavasthAnuM kevaLajJAna kahe che. kevaLajJAna prApta karyA bAda paNa je jIva paramedArika zarIramAM vidyamAna rahe che, evA jIvane bhavastha kevalI kahe che. 13 mAM ane 14 mAM guNasthAnavata jIva ja evAM bhavastha kevalI haI zake che. jemanA yoga mejuda hoya che evAM kevalIne sagI bhavastha kevalI kahe che ane jemanA ega mejuda nathI evAM kevalIne ayogI bhavastha kevalI kahe che e bannenA kevaLajJAnanI apekSAe pUrvokta rUpe A vicAra karavAmAM AvyuM che. " no vaDhanALe suvi pUche " "ne kevaLajJAna " eTale ahIM vikala pratyakSanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te vikalpa pratyakSa rUpa ne kevaLa jJAna be prakAranuM kahyuM che-(1) avadhijJAna ane (2) mana:paryavajJAna. avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI je jJAna jIvamAM utpanna thAya che, te jJAnane avadhijJAna kahe che. ane mana:paryavajJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI je jJAna utpanna thAya che, te jJAnane manaHparyAvajJAna kahe che. avadhijJAnanA paNa be prakAra kahyA che-(1) bhavapratyayika avadhijJAna ane (2) kSapazamika avadhijJAna. deva ane nAraka jIvane bhavapratyayika avadhijJAna thAya che. A kathananuM tAtparya e che ke devaparyAya ane nAraka paryAyamAM utpanna thatAM, avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI utpana thatuM je jJAna te bhavaprayika avadhijJAna che, ane manuSya ane paMcendriya tirthamAM tapasyA AdinA prabhAvathI avadhijJAnAvaraNIya karmane kSapazama thavAthI je avadhijJAna utpanna thAya che tene kSAkAyika avadhijJAna kahe che. mana:paryavajJAna paNa be prakAranuM hoya che. (1)Rjumati ane (2) vipulamati, parokSajJAna paNa be prakAranuM kahyuM che-(1) AbhinibaMdhika ane (2) zrutajJAna. Aminibedhika jJAnanA paNa nIce pramANe be bheda che-(1) zratanizcita ane (2) azratanizrita. zratanizcita Abhinibedhika jJAna paNa be prakAranuM kahyuM che-(1) arthAvagraha rUpa ane (2) vyaMjanAvagraha rUpa. akRtanizcita Abhinibedhika jJAnanA paNa nIce pramANe be prakAra che-(1) arthAvagraharUpa ane (2) vyaMjanAvagraharUpa. zrutajJAnanA paNa be prakAra kahyA che-(1) aMgapraviSTa ane (2) aMgabAhya. aMgabAhA zrutajJAnanA paNa be bheda che-(1) Avazyaka ane Avazyaka vyatirikta. Avazyakatirikta aMgabAhya zrutajJAnanA paNa nIce pramANe be bheda kahyA che. (1) kAlika ane utkAlika. nandIsUtranI jJAnacandrikA nAmanI TIkAmAM jJAnanuM vistArapUrvaka varNana karavAmAM AvyuM che. te jijJAsuoe A viSayanI vadhu mAhitI tyAMthI meLavI levI. e sUtra 15 che zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 28 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta cAritryane dvividhatAka nirUpaNa jJAnanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra cAritranuM niraMpaNa kare che- "suvire je paur " ItyAdi che 16 me je jIvane durgatimAM paDato bacAve che ane zubha sthAnamAM tene pahacADe che, tenuM nAma dharma che. "saMsAra turaMtaH " ItyAdi. A dharma be prakArane kahyo che-(1) zratadharma ane cAritradharma. zratadvAdazAMga (bAra aMga) rUpa che, tathA mUlaguNa ane uttaraguNarUpa cAritradharma che. sucavane suvihe " kRtadharmanA ane azrutadharmanA bhedathI zratadharma paNa be prakArane kahyo che. dhAtuonA aneka artha thAya che, te kAraNe ahIM "sUcanta-sUcane vA ane ratha ane azmina vA dUtram " A vyutpatti anusAra "jenA dvArA athavA jenA artha gUMthavAmAM AvyA che athavA sUcita karAyA che, tenuM nAma ja sUtra che, evuM te sUtra mUlAgama che. mUlAgama rUpa je zratadharma che eja zratadharma rUpa che. "artha-amite cA vacce-cAracate nomiwASifmaH H H artha cAlyAna" A vyutpatti anusAra je mekSAbhilASI vyaktio dvArA prApta karAya che athavA prArthita karAya che, tenuM nAma artha che, e te artha vyAkhyAna che. A vyAkhyAna rUpa je zratadharma che te arthamRtadharma che sUtra ane arthanI vyAkhyA uttarAdhyayana sUtranA pahelA adhyayananI 23 mI gAthAnI priyadarzinI TIkAmAM vistArapUrvaka ApavAmAM Avela che, te jijJAsuoe te vAMcI levI. cArittA suvi von " cAritradharma be prakArane kahyo che-(1) agArane cAritradharma ane (2) aNagArane cAritradharma. agAra eTale gRha. ahIM agAra zabdathI gRhasthajanane grahaNa karavA joIe. te gRhasthoe samya kava sahita mUlaguNa aNuvrata Adine pALA baMdhanathI rahita hoya che temane aNagAra kahe che. evAM aNagAro saMyata hoya che, te saMyata aNugArone je mahAvratAdi pAlanarUpa dharma che tene aNagAra cAritradharma kahe che. cAritradharmanuM nAma ja saMyama che. "suvihe saMgane" ItyAdi kathana anusAra te saMyama be zrI sthAnAMga sUtra:01 1 29 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA kahyo che- 1) sarAga saMyama ane (2) vItarAgasaMyama. je samayanuM mAyAdirUpa rAgasahita pAlana thAya che, te sayamane sarAgasayama kahe che, athavA sarAga chatranA je sayama che tene sarAga sayama kahe che. tene kaSAya sahita cAritra paNa kahe che. je jIvamAMthI rAga nAza pAmI gayA hAya che te jIvane vItarAga kahe che. te vItarAgarUpa sayamane vItarAga sayama kahe che, te kaSAyarahita cAritrarUpa hoya che. (4 tuviSe " ityAdi. sarAga sayamanA paNa nIce pramANe e prakAra kahyA che-(1) sUkSma sa'parAya sarAga saMyama ane (2) khAdara sa`parAya sarAga sayama, jIva jenA dvArA saMsAramAM bhaTakatA rahe che, te saMparAya kahevAya che. te sapa rAya krAdi kaSAyarUpa hAya che, je kSapakamAM ke upazamakamAM A lAbhakaSAyarUpa sa'parAya svalpa ( ghaNAM ochA pramANamAM) hAya che, te kSaSaka athavA upazamakanA te svalpa lAbhakaSAyane sUkSma-sa'parAya kahe che. A svalpa leAlakaSAya rUpa sUkSma saparAya ja sarAga saMyama gaNAya che. athavA sUkSma saMparAcavALA sayatanA-dasamAM guNasthAnavI jIvane je sarAga sayama che tene sUkSma saparAya sarAga sayama kahe che. je sayamayukta jIvamAM athavA je saMyamamAM sthUlarUpa kyAyAnA sadbhAva rahe che, te mAdara saMparAya rUpa che. te khAdara sap rAyayukta jIvanA je rAgasahita sayama che tene khAdara sa*parAya saMyama kahe che. sUkSma sa'parAya sarAga saMyama paNa e prakAranA hAya che-(1) prathama samaya sUkSma saparAya sarAga saMyama ane(2) aprathama samaya sUkSma saparAya sarAga sayama, je sUkSma saparAya sarAga sayamanI utpattimAM eka ja samaya thAya che, tene prathama samaya sUkSma sauMparAya sarAga sayama kahe che. je sUkSma saparAyanI utpattimAM e Adi samayanA kALa lAge che, tene aprathama samaya sUkSma saparAya sarAga sayama kahe che. athavA A rIte paNa tenA be bheda che (1) carama samaya sUkSma saparAya sarAga sayama ane (ra) acarama samaya sUkSma saparAya sarAga sayama, cAritraprAptinI apekSAe jene samaya antima hAya zrI sthAnAMga sUtra : 01 130 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che e je sUkSma saM5rAya sarAga saMyama che tene carama samaya sUkSama saMpa. rAya sarAga saMyama kahe che. tathA zailezI avasthA karatAM pUrva bhAgavata jene cAritra prAptinI apekSAe samaya hoya che, tene acarama samaya sUkSma saMparAya sarAga saMyama kahe che, athavA sUphama saM5rAya sarAga saMyamanA nIce pramANe be bheda kahyA che-(1) saMkilazyamAna ane (2) vidhyamAna upazama zreNithI patana pAmatA jIvamAM saMkilazyamAna sUkSma saMparAya sarAgasaMyama hoya che, ane upazama zreNi para ArohaNa karatA jIvamAM vizudhyamAna sUkama saM5rAya sarAga saMyamane sadbhAva hoya che. bAdara saM5rAya sarAga saMyamanA paNa be prakAra che-(1) prathama samaya Adara saMpAya sarAga saMyama ane (2) aprathama samaya bAdara saM5rAya sarAga saMyama. ahIM saMyama pratipatti kALanI apekSAe prathama samayatA ane ama. thama samayatA samajavI. athavA A prakAre paNa tene be bheda kahyA che-(1) carama samaya bAdara saM5rAya sarAga saMyama ane (2) acarama bAdara saMpAye sarAga saMyama. ahIM carama samayatA ane acarama samayatAnuM kathana jenA anantara (tyArabAda) sUkSma saMparAyatA athavA asaMyatatA thaze, tenI apekSAe kahevuM joIe. bAkInI vyAkhyA AgaLa mujaba samajavI. athavA bAdara saMparAya sarAga saMyamanA nIce pramANe paNa be bheda che-(1) pratipAti ane (2) apratipAti. upazamakane athavA anyane A saMyama pratipAti hoya che tathA kSepakane apratipAti hoya che. "vIjANaM" ItyAdi. vItarAga saMyamanA nIce pramANe be prakAra che-(1) upazAnta kaSAya vItarAga saMyama ane (2) kSINa kaSAya vItarAga saMyama. je jIva vidyamAna kaSAne-mAyA lebha kaSAne upazAta karI nAMkhe che, eTale ke saMkramaNa, uddhatanA, apavartAne Adi kAraNe dvArA temane udayamAM na AvI zake evAM banAvI de che athavA pradezanI apekSAe paNa temane avedya karI nAkhe che, evAM te jIvane upazAnta kaSAya kahe che. tethI te jIvanA saMyamane upazAnta kaSAya vItarAga saMyama kahe che. A kathanane bhAvArtha e che ke 11 mAM guNasthAnamAM je saMyama hoya che, te saMyamane ja upazAnta kaSAya vitarAga saMyama kahe che. je jIvanA kaSAya-mAyA lebharUpa kaSAya kSINa thaI gayA hoya che-naSTa thaI gayA hoya che, evA jIvane kSINu kaSAya vItarAga saMyamavALe jIva kahe che. A saMyamanI prApti 12 mAM guNasthAnavatI jIvane thAya che. upazAnta kaSAya vItarAga saMyama prathama ane aprathama samayanI apekSAe be prakArane heya che. athavA carama samaya ane acarama samayanI apekSAe paNa te be prakArane hoya che. kSINa kaSAya vItarAga samayanA paNa zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 31 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e bheda che(1 ) chadmastha kSINukaSAyavItarAga sayama ane (ra) kevalI kSINu kaSAya vItarAga sayama. AtmAnA jJAnAdi guNAne athavA svarUpane je DhAMkI Dhe che tenuM nAma chadma che. athavA kevaLajJAna ane kevaLadarzIna jenA dvArA AcchAdita thaI jAya che, te chadma che. A chadma avasthAmAM rahelA jIvane chadmastha kahe che, A chadmasthanA-chadmastha kSINu kaSAya vItarAganA je sayama che tene chadmastha kSINukaSAya vItarAga saMyama kahe che.. kevaLajJAna sa panna kSINu kaSAyavALA vItarAgI AtmAnA je sayama che tene kevalI kSINu kaSAya vItarAga sayama kahe che. anaMta darzana ane anata jJAnanuM nAma kevaLa che. A kevaLajJAna jene thAya che te jIvane kevalI kahe che. te kevalI niyamathI ja kSINu kaSAyavALA hAya che, kAraNa ke kevalI avasthA 13 mAM guNasthAne pahoMcelA jIva ja prApta kare che, ane kaSAyane sadbhAva 10 mAM guNasthAna panta ja rahe che. tethI 13 mA guNasthAnavatI AtmAne kSINu kaSAyavALA kahyo che. te kaivalIne je saMyama hAya che tene ja kevalI kSINu kaSAya vItarAga saMyama kahe che. i'mathe " ityAdi---- chadmastha kSINu kaSAya vItarAga saMyama-chadmastha kSINu kaSAyavALA vItarAganA saMyama-paNa e prakAranA kahyo che (1) svayaM buddha chadmastha kSINu kaSAya vItarAga saMyama ane (ra) yuddha kheSita chadmastha kSINu kaSAya vItarAga saMyama, peAtAnI jAte ja tavAne jANIne12 mAM guNusthAnavI vItarAga anelA jIvanA je saMyama che tene svayaMbuddha chadmastha kSINu kaSAya vItarAga sayama kahe che. tathA AcAya AdinA upadeza dvArA khAdha prApta karIne je jIva 12 mAM guNasthAnava| vItarAga banyA che, tene je saMyama che tene yuddhaJAdhita chadmastha kSINu kaSAya vItarAga sayama kahe che. 66 cayuddha " ityAdi. svayaM buddha chadmastha kSINu kaSAya vItarAga sayamanA prathama ane aprathama samayanI apekSAe be bhedya kahyA che. athavA carama samaya ane acarama samayanI apekSAe paNa tenA be bheda kahyA che, eja pramANe zrI sthAnAMga sUtra : 01 132 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhAdhita chaghastha kSINa kaSAya vItarAganA paNa prathama samaya ane aprathama samayanI apekSAe be bheda kahyA che. athavA carama samaya ane acarama samayanI apekSAe paNa be bheda kahyA che kevalI kSINa kaSAya vItarAga saMyamanA paNa be prakAra kahyA che-temAM je 13 mAM guNasthAnavata AtmAne saMyama che tene sagi kevali kSINa kaSAya vItarAga saMyama kahe che. tene sagI kahevAnuM kAraNa e che ke tyAM gene. sadUbhAva rahe che. paraMtu 14 mAM guNasthAnavartI AtmAne je saMyama che tene agI kevali kSINa kaSAya vItarAga saMyama kahe che. tene agI kahe vAnuM kAraNa e che ke tyAM mana, vacana ane kAyArUpa ne abhAva rahe che, sagI kevali kSINa kaSAya vItarAga saMyama prathama samaya ane aprathama samayanI pratipattinI apekSAe tathA carama samaya ane acarama samayanI pratipattinI apekSAe be prakArane kahyuM che. e ja pramANe agI kevali kSINa kaSAya vItarAga saMyama paNa prathama samaya ane aprathama samayanI pratipattinI apekSAe tathA carama samaya ane acarama samayanI apekSAe be prakArane kahyo che. che sU0 16 ! pRthivyAdi jIvake dvividhatAka nirUpaNa na kare che, kAraNa ke jIva ane ajIvanA viSayamAM ja saMyama "zuvihA puDhavIzarUcA goLA" ItyAdi / 17 che kirtha-pRthvIkAyika jIva be prakAranAM kahyAM che-(1) sUkSa ane (2) bAdara pRthvIkAyika. eja pramANe apakAyika vAyakA zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 33 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. pRthvI ja je jIvanuM zarIra hoya che te jIvone pRthvIkAyika kahe che. te pRvIkAyikamAM jemane sUma nAmakarmane udaya hoya che, te ja sUkSama pRthvI. kAyika hoya che. te sUma pRthvIkAyika jIva sarva lekamAM vyApelA che. je pRthvIkAyikamAM badara nAmakarmane udaya hoya che, te pRthvIkAyikane bAdara prakAyika jI kahe che. teo lekanA eka deza-pRthvI, parvata AdikamAM rahe che. ay (pANI) ja jemanuM zarIra che, evAM jIne apUkayika kahe che. teja ja jemanuM zarIra che, evAM jIvone tejaskAyika kahe che, vAyu ja jemanuM zarIra che, evAM jIne vAyukAyika kahe che. ane vanaspati ja jemanuM zarIra che, evAM ane vanaspatikAyika kahe che. pRthvIkAyikanI jema apUkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika jImAM paNa sUma ane bAdaranA beTathI vividhatA jANavI. eja vAta sUtrakAre "vanarAtivAcA trividhA prApta kyA vAtA" A sUtrAza dvArA prakaTa karI che. have sUtrakAra pRthvIkAyikathI laIne vanaspatikayika paryantanA jIvamAM bIjI rIte paNa dvividhatAnuM kathana kare che- pRthvIkAyikathI laIne vanarapatikAyika paryantanA jIva paryAptaka ane. aparyAptakanA bhedathI paNa babbe prakAranAM kahyAM che. je jIvemAM paryApta nAma karmane udaya hoya che temane paryAptaka ane jemane paryApta nAmakarmane :udaya hote nathI temane aparyAptaka kahe che. AhArAdi pudgalene grahaNa karavAnI ane temane pariNAvavAnA hetubhUta AtmAnI je zakti hoya che, tenuM nAma paryApti che. te paryApti AhAra, zarIra, indriya, AnaprANa, bhASA ane mananA bhedathI cha prakAranI hoya che. pRthvIkAyikathI laIne vanaspatikAyika paryantanA pAMca sthAvara jIvomAM cAra paryAptino sadUbhAva hoya che. bhASA paryApti ane mana paryAsine te jIvamAM abhAva hoya che. saMsI pacendriya jIvemAM 6 paryApti hoya che. kahyuM paNa che ke -"AhAra laviMci" ItyAdi. zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 34 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A chae paryAmine racanAkALa eka antarmahane hoya che. temAMnI AhAra paryAptine kALa eka ja samayane che. "suvihA purI" ahIMthI zarU karIne "suvi ravA" paryantanI strI che. te pRthvIkAya Adi pAMca prakAranA sthAvara jInA pariNata ane apariNatanA bhedathI paNa be prakAra paDe che. svakAya, parakAya ane ubhayakAya rUpa zastro dvArA te pAMce pRthvIkAyika jIva jyAre pariNAmAntarane (anya pariNAmane) prApta karI rahyA hoya che, eTale ke jyAre teo acitta hoya che, tyAre temane pariNata kahe che je jo A prakAranA nathI, temane apariNata-sacitta kahe che. pariNata ane apariNatanI vizeSa vyAkhyA dazavaikAlika sUtranI upara je AcAra ciMtAmaNI maMjUSA nAmanI TIkA mArA dvArA lakhavAmAM AvI che temAMthI vAMcI levI. tyAM e thA adhyayanamAM A viSayanuM varNana karavAmAM AvyuM che. "vA sUvA" ItyAdi. aneka prakAranI te te paryAne je prApta karatAM rahe che, te dravya che. evAM te dravya dravyajIva ane pularUpa hoya che. te jIva ane pularUpa dravya pariNata ane apariNatanA bhedathI be prakAranuM che. je dravya avasthAntara (anya avasthA) pAmeluM che te dravyane pariNuta dravya kahe che, ane je dravya pUrvAvasthA yukta ja rahe che te apariNata dravya kahevAya che. A kathananuM tAtparya e che ke je dravya sacitta che te apariNata ane je acitta che te pariNata dravya che. "duviphA putrI rUcA" ahIMthI laIne "duciThTha havA" paryantanA cha sUtramAM e vAtanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che ke pRthvIkAyikathI laIne vanaspatikAyika paryantanA pAMca sthAvara che gati samApannaka che. gati samApannaka te ja hoya che ke jeo pRthvIkAya Adi te te AyunA udayathI pRthvIkAya Adi te te nAmayukta thaIne vigrahagati dvArA pitAnA utpatti sthAnane prApta kare che, ane je sthitivALAM che teo agati samApannaka gaNAya che. cha dravya sUtromAM gati zabda dvArA gamana mAtra ja gRhIta thayuM che, bAkInuM badhuM kathana evuM ja che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 35 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvidyA" thI zarU karIne dravya sUtra paryanta SaTu sUtra che. temAM pRthvIkAyika jIvane A rIte paNa be prakAranA kahyA che-(1) anantarAvagADha ane (2) paramparAvagADha, jeo hamaNAM ja kaMIka AkAza pradezamAM avagADha thaIne Azraya laI rahelAM che, temane anantarAvagADha pRthvIkAyika jIve kahe che. tathA jeo be adi samayemAM avagADha thayAM che, temane paramparAvagADha prakAyika jI kahe che. athavA amuka kSetra athavA dravyanI apekSAe je koI paNa jAtanA vyavadhAna vinA avagADha che evAM pRthvIkAyikane anantarAvagADha kahe che ane temanAthI bhinna pRthvIkAyikone parasparAvADha kahe che. eja pramANe aprakAyika, tijaskAyika, vAyukAvika ane vanaspatikAyika paryantanA jIva viSe paNa samajavuM. e sU0 17 che dravyanA svarUpanuM kathana samApta thayuM, have sUtrakAra ahIM dravya vizeSa rUpa kALanI ane AkAzanI prarUpaNa kare che- suvi je guLa" ItyAdi che 18 ! vastu jenA dvArA navAjunI thatI lAge che, tenuM nAma kALa che. athavA kalananuM (jANavuM) nAma kALa che. athavA samayAdi rUpa kalAonuM nAma kALa che. takALa vartanAdi rUpa hoya che. A kathanane bhAvArtha e che ke kALa nizcaya ane vyavahAranI apekSAe be prakAranuM che. vartAnAdi rUpa kALane nizcayakALa, ane ghaMTAdi rUpa kALane vyavahAra kALa kahe che. kahyuM paNa che ke - sutra vikrAvo" ItyAdi. A kALa utsapiNuM ane avasarpiNInA bhedathI be prakArane kahyuM che. mahAvideha kSetramAM sadA caturtha kALa ja avasthita (vidyamAnI rahe che, tathA gabhUmiemAM tRtIyAdi kALa avasthita rahe che. A rIte be kALo sivAya eka sadA avasthitarUpa kALa paNa heya che, chatAM paNa ahIM be sthAnanA anuredhanI apekSAe kALanA be prakAra ja kahevAmAM AvyA che. suvi mANe" ItyAdi. pitA potAnA guNaparyAya rUpa dharmathI yukta jIvAdika padArtha jyAM prakAzita rahe che, te sthAnanuM nAma AkAza che. athavA samasta dravya vyavasthita rUpe jyAM mejuda rahe che, eka dravya jyAM anya dravyarUpa hetuM nathI te sthAnane AkAza kahe che. athavA jyAM pratyeka padArtha pitapatAnA svarUpe rahe che. eka bIjAnI sAthe saMyoga thavA chatAM paNa je eka bIjAnA svarUpamAM badalAtAM nathI, evA sthAnanuM nAma AkAza che. athavA ra samasta jIne rahevAne mATe sthAna de che, tene AkAza kahe che. kahyuM paNa che ke-" avasAna noja " ItyAdi. huM morrTTa jaavi" A AkAza evuM dravya che ke je leka ane alekamAM vyApta che. tenA ananta pradeza che ane te amUrta che. tene be bheda che-(1) zrI sthAnAMga sUtra : 01 136 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakAkAza ane (2) alakAkAza. AkAzanA jeTalA bhAgamAM dharma, adharma, kALa, pudgala ane jIva rahe che-jeTaluM AkAza A dravyanuM AzrayasthAna che, eTalA AkAzane kAkAza kahe che. kAkAzathI bhinna evuM je AkAza che tene alakAkAza kahe che. e sU0 18 | nArakAdikakI dvividhatAka nirUpaNa leka ane alakanA bhedathI AkAzamAM dvivighatAnuM kathana karIne have zarIra ane zarIravALAnA AdhArabhUta je kSetraka che, tenuM have sUtrakAra nArakAdi zarIra daMDaka dvArA nirUpaNa kare che. ne phALe to tarata ghaguttA" ItyAdi che 19 che TIkArtha-nAraka chanAM be zarIra heya che-(1) Avyantara zarIra ane bAhyazarIra. "Ite pratikSavi kRti zArI" A vyutpatti anusAra jene prati kSaNa vinAza thatuM rahe che te zarIra kahevAya che. te zarIra zaTanAdi (saDavuM. gaLavuM vagere) dharmothI yukta che antarAlamAM paNa je zarIra jIvanI sAthe rahe che te zarIranuM nAma Avyantara zarIra che. evuM te Abhyantara zarIra tejasa ane kAryaNarUpa hoya che taijasa ane kAmaNa zarIrane Abhyantara zarIra kahe. vAnuM e kAraNa che ke te ane zarIra AtmapradezanI sAthe kSIranIranI jema otaprota thaIne rahe che. tathA jIva jyAre anya bhavamAM gamana kare che, tyAre paNa teo tenI sAthe jAya che. jyAM sudhI jIvane mukti maLatI nathI tyAM sudhI A zarIro tene sAtha choDatAM nathI, tathA apavaraka (nAnuM ghara) AdinI aMdara praviSTa thayelA puruSanI jema teo chadmasthajanene dekhAtAM nathI. je bAhya zarIra che te jIvapradezonI sAthe keTalAMka avayavomAM vyApta thaIne rahetuM nathI, tathA anya bhavamAM jIvanI sAthe jatuM nathI ane chadmastha jIvene te pratyakSa dekhAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 137 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-ahIM sUtramAM kAmaNa zarIrane ja Abhyantara zarIra rUpe grahaNa karavAmAM AvyuM che. chatAM Ape taijasa zarIrane Abhyantara zarIra rUpe kema grahaNa karyuM che? uttara-taijasa ane kAmaNa zarIrane saMbaMdha pratyeka saMsArI jIvanI sAthe anAdi kALathI cAlyo Ave che, te kAraNe teo kAyamanA sahacArI che. te kAraNe ahIM kAzmaNanI sAthe taijasa zarIrane paNa grahaNa karavAmAM AvyuM che, Abhyantara rUpa karma zarIra nAma karmanA udayathI jIvane tenI prApti thAya che, tethI kamavargINuM rUpa che. eTale ke jJAnAvaraNIya Adi karmane je samaha che, eja kAmaNa zarIra che. A zarIra jyAre saMsArI jIvonuM eka gatimAMthI bIjI gatimAM gamana thAya che, tyAre temAM sAdhatama hoya che. tathA-sakala karmona utpanna thavAmAM te bhUmirUpa rahe che ane azeSa karmonA AdhArarUpa hoya che. narayika jIvanuM bAhya zarIra vaikiya zarIra hoya che. A prakAranuM kathana bhavanapatithI laIne vaimAnika paryantanA jIvamAM paNa grahaNa karavuM joIe. "dazarUcA" ItyAdi- pRthvIkAyathI laIne vanaspatikAya paryantanA jIvane-pAMca sthAvara jIvene Abhyantara ane mAdAzarIranA bhedathI be zarIra hoya che. Abhyantara zarIra te taiijasa ane kArpaNa zarIra rUpa hoya che ane bAhya zarIra audArika zarIra rUpa hoya che. A dArika zarIra audyArika zarIranAmakarmanA udayathI prApta thAya che. A zarIrane utpanna karanArA je audArika pudgale hoya che, teo sthUlAkAre pariNata thAya che. ekendriya jInuM A audArika zarIra kevaLa asthi AdithI rahita hoya che. vAyukAyika ane vaikriya zarIra paNa hoya che, chatAM paNa te tyAM prAyika (kyAreka) hoya che, tethI ahIM tene ullekha thayo nathI. vicAi " ItyAdi-dvIndriya jIvane paNa be zarIra hoya che-(1) Abhyantara ane (2) bAhya. Abhyantara zarIra kAmaNa zarIra rUpa ane bAhya zarIra audArika zarIra rUpa hoya che. ahIM je audArika zarIra hoya che te asthi, mAMsa ane zeNitathI baddha (yukta) hoya che. e ja pramANe teIndriya zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane caturindriya mAM paNa Abhyantara ane bAhya zarIrane sadbhAva hoya che. tyAM Abhyantara zarIra kAmaNa zarIra rUpa ane bAhA zarIra audArika zarIrarUpa hoya che. temanuM audAdika zarIra paNa asthi, mAMsa ane zeNitathI baddha (yukta) hoya che. "variMdriya ItyAdi-paMcendriya tiryaMcone paNa Abhyantara ane bAhAzarIra hoya che. Abhyantara zarIra kANazarIrarUpa ane bAhya zarIra audArika zarIra rUpa hoya che. ahIM paNa audArika zarIra asthi, mAMsa, zeNita. snAyuo ane zirAothI baddha hoya che. asthione bAMdhanArI je nADI hoya che tene snAyu kahe che tathA sAmAnya je pILI pILI nasa hoya che tene zirAo kahe che. "maphata vi ghauM jeva" manuSyamAM paNa eja prakAranA be zarIre hoya che. viFre" ItyAdi...parabhavamAM gamana karatI vakhate jIvanI je moDA sahitanI (vaLAMka yukta) gati thAya che tene vigrahagati kahe che. athavA navIna zarIra dhAraNa karavAne mATe je gati thAya che tene vigrahagati kahe che. A vigrahagati samApannaka narayikone be ja zarIra hoya che-(1) taijasa ane (2) kAraNa eja pramANe vigrahagati samApaka bhavanapatithI laIne vaimAnika parya. ntanA jIvanamAM paNa e be zarIrane ja (taijasa ane kAzmaNa zarIrane ja) saddabhAva hoya che. "racA to hiM" ItyAdi-nAraka chanAM zarIranI utpatti be sthAne (kAraNe ) dvArA thAya che-(1) rAgadvArA ane (2) zreSadvArA. zarIrotpattine anulakSIne vaimAnika paryantanA jI viSe paNa A prakAranuM kathana thavuM joIe. kAyanA be prakAra che-(1) trasakAya ane (2) sthAvarakAya. trasa nAmakarmanA udayathI je pitAnI IcchAthI hare phare che, Dare che ane lAge che, te jIvone trasa jIve kahe che. evAM jInI rAzi (samUha) ne trasakAya kahe che. sthAvara nAmakarmanA udayathI je jI eka jagyAethI bIjI jagyA jaI zakatA nathI, paNa eka ja jagyAe sthira rahe che, evAM jIvene sthAvara janA samUhane sthAvarakAya kahe che. trasakAyanA be prakAra kahyA che-(1) bhavasiddhika ane (2) abhavasiddhika sthAvarakAyanA paNa evAM ja be bheda samajavA. sU 19 zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 39 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyavizeSake kartavyakI dvividhatAkA nirUpaNa bhavyanuM kathana karIne have sUtrakAra bhavya vizenA ucita kartavyanI prarUpaNa kare che-" rilAgo mimax" ItyAdi che 20 . TIkAtha-be dizAonI tarapha mukha karIne, dravyaparigraha ane bhAvaparigrahaNI rahita evA nirca (Adhue) ane nithinioe (sAdhvIoe) saderaka muhapattI, rajoharaNa Adi cihnavALI sAvadya virati rUpa pravajyA levI athavA devI te egya che. te be dizAe A pramANe che-(1) prAcI (pUrva) ane (2) udIcI (uttara). eja be dizA tarapha mukha karIne dravyabhAva rUpe muMDita thavuM cagya che. kezAdikanA luMcanane dravyamuMDana kahe che. ane kaSAyone dUra karavA tenuM nAma bhAvamuMDana che. e ja pramANe pUrva ane uttara dizA tarapha mukha karIne ziSyane grahaNazikSAnI apekSAe sUtra ane artha zikhavavA e paNa gya che, ane AsevanazikSAnI apekSAe pratilekhanAdi kriyAo karavI, mahAvratAdi kamAM AtmAne samArepita karo, saMgi munimaMDalImAM pitAno praveza karAve, AcArAMga Adi AgAmeno upadeza deve, paDhAvavuM-"pahelAM zIkhelA tatvone sArI rIte samajI le" ItyAdi rUpe kahevuM, "A vAtane jAte ja nizcaya karI le, bI ane A bhaNA" ItyAdi rUpe kahevuM, gurunI pAse pitAnA aticArene prakaTa karavA, pApathI potAnA AtmAne dUra rAkhave eTale ke zubha yogamAMthI azubha yugamAM saMkramaNa thAya tyAre pharIthI zae ciMgamAM AvI javuM, pitAnI samakSa ja pitAnA aticAranI niMdA karavI, tene kAraNe manamAM glAni thavI, gurunI samakSa te aticAronI niMdA karavI, tene mATe glAni karavI, aticArane vicheTha kare, aticArothI malina thayelA AtmAne nirmaLa kara, have pharIthI huM evuM nahIM karuM, A prakAranA aticAre nahI karavAne dRDhanizcayI thavuM, tathA tene mATe yogya prAyazcittane pApanI vizuddhirUpa anazanAdine-grahaNa karavA, A badhAM kAryo paNa te be dizA tarapha mukha karIne karavAnuM sAdhuone kape che. to viphA" ItyAdi-zarIra ane kaSAyAdi jenA dvArA kRza karAya che te yAne saMlekhanA (saMthAre) kahe che. te saMthAre marakALa najIka hoya tyAre ja dhAraNa karavAmAM Ave che, te kAraNe tene "apazcima " kahe che. te saMthAre tapavizeSa rUpa hoya che. A saMthArAthI je muni yukta hoya athavA je A saMthAro dhAraNa karIne pitAnA zarIrane kSapita karyuM che, bhaktapAnanA jeNe pratyAkhyAna karyA che, pAdapipagamana saMthArAne jemaNe grahaNa karela che (je saMthArAmAM patita pAdapa-vRkSanI jema zarIranI sevA-saMbhALa, halanacalana Adi rUpa kiyA bilakula baMdha karI devAmAM Ave che evA saMthArAne pAdapa zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 40 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagamana sa thAre kahe che), ane je mRtyunA anabhilASI banela che, evAM munijane be dizAo tarapha-pUrva athavA uttara dizA tarapha mukha rAkhIne besavuM joIe. kahevAnuM tAtparya e che ke saMthAro dhAraNa karanAra munijanee pUrva athavA uttara dizA tarapha mukha rAkhIne besavuM joIe. e sUtra 20 che zrI jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjya zrI ghAsIlAla muniviracita sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkAInA bIjA sthAnakane pahelo uddezaka samApta. me 2-1 che devanArakAdika ke karmabandha aura unake vedanAkA nirUpaNa dvitIyasthAnano dvitIya uddezaka pahelA uddezakamAM dvividhatA yukta chavadharmo ane avadharmonuM kathana karavAmAM AvyuM che. A bIjA udezamAM mAtra dvividhatA yukta ja chavadharmonuM kathana karavAmAM Ave che. A saMbaMdhane anulakSIne A bIjA uddezakane prAraMbha karavAmAM AvyuM che pahelA uddezakanA aMtima sUtramAM pApa gamana saMthArAne ulekha thaye che. te saMthArAne dhAraNa karIne kALadharma pAmanAra keTalAka munijanene devatvanI prApti thAya che. A saMbaMdhane anulakSIne ahIM devavizeSanuM pratipAdana karavAmAM Ave che ane temanA karmabaMdha ane temanA vedananuM ahIM sarva prathama prati pAdana karavAmAM Ave che-" jevA DholavannA vorannA" ItyAdi TIkArtha-urdhalekamAM utpanna thatAM denA be prakAra che-(1) kalpapapannaka ane (1) kapAtIta. temanA bIjA nAma A pramANe che-(1) kapapapannaka ane (2) vimAne papattaka. saudharma Adi bAra devalokamAM utpanna thanArA devane kahapapapannaka devo kahe che. nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM utpanna thanArA dene vinapapannaka athavA kapAtIta de kahe che, zrI sthAnAMga sUtra : 01 141 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiSka deve paNa be prakAranA hoya che-(1) cArasthitika ane (2) gatiratika. tiSkayacaka kSetramAM jemanI sthiti hoya che, te devane cArasthitika de kahe che, eTale ke samaya kSetra bahivartI ( samaya kSetranI bahAra rahelA) dene cArasthitika jatiSka deva kahe che. ane je jyotiSka deve 1121 hajAra yojana pramANa sumerunI ceTane ( zikharane) cheDIne A aDhI dvIpanI nitya pradakSiNa karavArUpa gati kiyAmAM pravRtta rahe che, temane gatiratika tiSka deve kahe che anazana Adi tapasyAnA prabhAvathI je ja devatvane prApta karI cukyA che, evAM devo upapannaka hoya che. te upapannaka deve kapipannaka ane vimAnapapannakanA bhedathI be prakAranA hoya che. cArapapannaka de tizcaka kSetramAM utpanna thaIne tyAM ja sthiti karanArA jyotiSka deve 3pa hoya che. teo gamanazIla hatA nathI, paraMtu pitA potAnA sthAnamAM ja sthira thaIne rahetA hoya che. evAM te cArasthitika deve aDhI dvIpanI bahAranA kSetramAM ja rahe che. aDhI dvIpanI aMdara je jayotiSka de rahe che, teo gatiratika tike ja hoya che. tathA bhavanapati ane vAna vyantara devone gatisamApannaka pada dvArA grahaNa karavAmAM AvyA che. A rIte ka pannaka deva. vimAne papannaka de, cAropapannaka denA bhedarUpa cArasthitika de, gatiratika de, ane gatisamApaka 35 bhavanapati tathA vAnavyantara deve je nirantara jJAnAvaraNIyAdi pApakarmo bAMdhatA rahe che te temanA dvArA bAMdhavAmAM AvelAM pApakarmo pitAnA abAdhAkALa bAda ja vedita ( anubhavita) thAya che. temAMnA je kara pAtIta de che teo potAnA sthAnane choDIne anya kSetrAdimAM jatAM nathI, tethI teo eja bhavamAM vartamAna rahIne ja te pApakarmanA udayane bhagave che. tathA keTalAka de devabhavamAMthI anya bhavamAM utpanna thaIne ja te baddha karmanA udayane bhagave che. keTalAka de devabhavamAM ane anyabhavamAM paNa karmodayane bhagave che. tathA keTalAka devo vipAkedayanI apekSAe ubhayatra (A bhavamAM ane anya bhavamAM) paNa udayane bhogavatA nathI. evAM je A be vikalpa che temane A satramAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 142 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa karavAmAM AvyA nathI kAraNa ke ahIM te dvividhatA yukta adhikAranuM ja pratipAdana cAlI rahyuM che. have sUtrakAra A sUtrekta e vikalpAnuM 24 daDaka dvArA samasta jIveAmAM pratipAdana kare che. " nALa " ItyAdi 66 eja pramANe nArake baddha pApakarmo tenA akhAdhAkALa bAda ja vaikti thAya che. tethI te baddha pApakama keTalAka nArake te bhavamAM rahIne ja vedana kare che ane keTalAka nArakeA anya bhavamAM jaine tenuM vedana kare che. ekendriyAthI pacendriya tiya ca pantanA jIve paNa peAtAnA dvArA baddha pApakarmone bhAgavavAnuM kArya nArakAnI jema ja kare che, eTale ke keTalAka te bhavamAM tenuM vedana kare che ane keTalAka anya bhavamAM tenuM vedana kare che, iha manuScA dvArA paNa nirantara jJAnAvaraNIya Adi karmAMnA khadha thatA rahe che. temAMthI keTalAka manuSyA te pApakarmane manuSya bhavamAM rahIne ja bhAgave che ane keTalAka manuSye anya bhavamAM gayA bAda temanuM vedana kare che, devalavathI laIne pacendriya tiya ca ceAnikA pantanA saMbaMdhamAM " tatthagayA vi annattha thayA vi'; A abhilApanuM kathana thavuM joie. ane manuSya daMDakamAM " gayA ki anatthagayA vi " A AlApakanuM kathana thavuM joie. manuSya viSayaka mAlApakamAM je iha " padanA prayAga karavAmAM AvyA che tenuM kAraNa e che ke manuSya bhava pratyakSa ane Asanna che. pratyakSa ane Asanna (samIpa)a nA viSayamAMja Iha (A) padane prayAga thAya che, kAraNa ke Iddha zabda pratyakSa ane mAsanna ane vAcaka che. tethI ja maNusvajjA sesA ekanamA evuM kahe. vAmAM AvyuM che ke manuSya sivAyanA 23 daDaka eka sarakhA AlApavALAM che, ane manuSya daDaka iha gayA vi" " A bhavamAM vedana kare che, " prakAranA AlApavALu' che. ! sU. 21 // * 66 A nArakAdikoM ke gati aura Agati rUpa nArakAdi covIsa daMDakoMkA nirUpaNa dd pahelAM 24 daDakAmAM tatratA cenAM venti " evuM kathana karavAmAM AvyuM che. tethI sUtrakAra have nArakAdikAnI gati ane AgatinuM nirUpaNa kare che. * meDyA kunaDyA TuzALA vaLattA * ityAdi ! 22 // 66 zrI sthAnAMga sUtra : 01 66 143 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA-nAraka jIvA dvigatika hAya che, eTale keja yAre tee nAraka paryAyane cheDe che tyAre kAM te manuSyagatimAM jAya che ane kAM te pacendriyatiya ca gatimAM jAya che. eja pramANe nAraka gatimAM AvatA jIva kAM tA manuSya gatimAMthI ane kAM te pacendriya gatimAMthI AvIne narakAmAM janma dhAraNa kare che. zakA--manuSya ane tica gatimAM rahelA jIvane mATe " nAraka gatine jIva " Ave! zabdaprayoga zA mATe karavAmAM Avye che ? uttara--manuSya gatimAMthI athavA tiyaca gatimAMthI jIva jyAre naraka gatimAM javA lAge che, tyAre tene narakAyunA udaya thaI jAya che, te AyunA udaya thaI javAthI tene nAraka kahevAya che. nArakA jevuM ja kathana asurakumArImAM paNa samajavuM. eTale ke asurakumAra marIne kAM te pacendriya tiya cAmAM utpanna thAya che ane kAM te manucaiAmAM utpanna thAya che. ahIM eTalI ja vizeSatA samajavI ke asurakumAra pRthvIkAya, asUkAya ane vanaspatikAyarUpa traNa ekendriya jIveAmAM paNa utpanna thAya che. asurakumAranA jevu`ja kathana 12 devadaDaka padAnA viSayamAM paNa samajavuM. A kathananA bhAvArtha nIce pramANe che-asurakumAra Adi deza bhavanapati devanikAyamAM, vyantara devanikAyamAM yetika devanikAyamAM, ane pahelA tathA khIjA devalAkamAM devAnI gati (anya gatimAMthI Agamana ) manuSya gati ane tiyaca gatimAMthI thAya che. vyantara devAmAM asa'nI pa'cendriya tiya ca gatimAMthI pazu jIve Ave che. tathA byantara devA peAtAnuM devasa...badhI AyuSya pUrU karIne sannI manuSya, sa`jJI paMcendriya tiryaMca, pRthvInIkAya, asUkAya ane vanaspatikAyikAmAM utpanna thAya che trIjAyI laIne AThamAM devalAka paryantanA devA devabhava sabadhI AyuSya pUrU karIne sa'nI manuSya ane sannI pa'cendriya tiya 'cAmAM ja utpanna thAya che, ane e be gatinA jIvA ja peAtAnI gati sabadhI AyuSya pUrU karIne te devalAkAmAM utpanna thAya che. navamAM devaleAkathI laIne anuttara vimAna paryantanA devo tyAMthI cyavIne sannI manuSyanI gatimAM ja jAya che ane sa'jJI manuSyA ja marIne e devalekamAM jAya che. puDhavikAiyA ItyAdi pRthvIkAyikA dvigatika ane yAgatika hoya che. eTale ke pRthvIkAyikAmAM utpanna thatAM jIve pRthvIkAyikAmAMthI athavA nApRthvIkAyikAmAMthI AvIne utpanna thAya che. " nApRthvIkAyika '' pada dvArA ahIM pRthvIkAyikA sivAyanA bAkInA apUkAyikAne grahaNa karavAmAM AvyA che. nArakamAMthI AvIne-naraka gatine cheDIne jIve pRthvIkAyika rUpe utpanna thatAM nathI. tathA pRthvIkAyane zrI sthAnAMga sUtra : 01 144 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (( ,, cheDIne jIva pRthvIkAya rUpe athavA nepRthvIkAya rUpe utpanna thAya che. nA pRthvIkAyakAmAM utpanna thAya che, A kathanamAM deva ane nArakAne grahaNa karavAmAM Avela nathI temane cheDI devAmAM Avela che, tethI apUkAyika rUpe utpanna thAya che, ema samajavuM joie. eja pramANe manuSya paryantanA jIvAne paNa dvigatika ane yAgatika samajavA joie. eTale ke aAyikathI laine manuSya paryantanA dvigatika Adi sabadhI abhilApamAM pRthvIkAyika zabdane badale asUkAyAdi zabdone prayAga karIne abhilApa kahevA joIe. vyantarAdi viSenuM kathana te pahelAM AvI gayu che. ! sU. 22 | jIvAdhikAra cAlI rahyo che, tethI sUtrakAra have bhavyAdi 16 vizeSaNA dvArA daMDakanI prarUpaNA kare che-"tuviA necA paLattA " ItyAdi // 23 // bhavika daMDakamAM nArake e prakAranA kahyA che-(1) bhavasiddhika ane (2) abhayasiddhika jemane eka bhava, e bhava ke aneka bhavA karIne siddhi prApta thAya che, evAM nAraka jIveAne bhasiddhika nArako kahe che. temanAthI viparIta je nArake che-abhavya je nArake che-temane abhavasiddhika kahe che yAvad vaimAnizA:1" A prakAranuM kathana vaimAnika devA pantanA jIvo viSe thavuM joie. '' yAvad vaimAnikAH " A padanuM kathana paryAptaka aparyAptaka naiyikarUpa 8 mAM sUtra sudhI thavuM joie anantara daMDakamAM nArake e prakAranA kahyA che (1) anantaropapannaka nArakeA ane (2) paramparApapannaka nArakA. jemanI utpattimAM samayAdinuM vyavadhAna ( AMtare. ) paDatuM nathI, evAM nArakane anantara upapannaka nArakA kahe che. eka nArakanI utpattinA anantara (utpatti khada) jemanI utpatti thaI jAya che evAM nArakAne anantara upapannaka kahe che. athavA viva kSita ( amuka ) dezanI apekSAe je anantara rUpe utpanna thayAM che, te nArakAne anantarApapannaka kahe che. je nArakeA paramparA rUpe utpanna thAya che temane paramparApapannaka nArakeA kahe che. A prakAranA bhedyanuM kathana vaimAnikA pantanA jIvA viSe paNa samajavuM. !! 2 / / gati'DakamAM gati samApannaka ane ati samApannakanA bhedathI nArakAnA e prakAra kahyA che. je jIve narakagatimAM janArA hoya che te jIveAne narakagati zrI sthAnAMga sUtra : 01 145 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyamAna che-temane agati samApannaka kahe che. A praka paryantanA jI vize paNa samajavuM. | 3 | maya daMDakamAM prathama samApapannaka ane aprathama samaye papanna nA nArake kahyA che. je upapanna ( utpanna thayelA) nArake kAya che, te nArakane prathama samaya upapannaka nArake kahe che. mena evAM je nArake hoya che temane aprathama upapannaka - prakAranuM kathana vaimAnika deve paryaMtanA jIva viSe paNa samaja pAhAraka daMDakamAM AhAraka ane anAhArakanA bhedathI nArakonA AhAra paryAtithI yukta je nAraka hoya che temane AhA ane temanAthI bhinna je nArake che temane anAhAraka nArake mANe AhAraka ane anAhArakanA bhedenuM kathana vaimAnika re veSe paNa samajavuM. vigraha gatimAM ( moDAvALI, vaLAMkavALI nI apekSAe eka samaya sudhI, be samaya sudhI ane traNa sa nAhAraka rahe che tathA trasanADImAMthI bahigatatrasanI ape. ucazvAsaka daMDakamAM nAraka be prakAranA kahyA che-(1) ucchavAsaka ane (2) neuvAsaka. je uzvAsa paryAptithI yukta che temane uchuvAsaka kahe che, ane temanAthI bhinna je nArake che temane ucchavAsaka kahe che. A prakAranA bhedanuM kathana vaimAnika deve paryantanA jI viSe paNa samajavuM. 6 Indriya daMDakamAM nAraka be prakAranA kahyA che(1) sendriya ane (2) aniyi. je nArakonI Indriya paryApti thaI cukI che te nArakAne sendriya nArake kahe che. paraMtu je na ke Indriya paryAptithI vikala (rahita) che temane anindriya kahe che. A prakAranA bhedanuM kathana vaimAnika de paryantanA cho viSe paNa thavuM joIe ke 7 | paryApaka daMDakamAM nArakanA be prakAra kahyA che-(1) paryApaka ane (2) aparyApaka. je nArakanA paryApta nAma kamane udaya che, te nArakone paryAptaka nArake kahe che. ane temanAthI judA je nArake che, temane aparyAptaka nArake kahe che. e ja pramANe A be bhedanuM kathana vaimAnika de paryantanA ja viSe paNa thavuM joIe. 8 che zrI sthAnAMga sUtra:01 146 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzI daMDakamAM nArakanA be prakAra kahyA che-(1) saMjJI ane (2) asaMsI, je nArako mana:paryAtithI yukta hoya che temane saMjJI nArake kahe che. je nArake mana paryAptithI yukta hotA nathI temane asaMjJI nArake kahe che. A pramANe ja A be bhedanuM kathana vaimAnika deva paryantanA jI vize paNa samajavuM. "gvaM riMdricA" ItyAdi. jema saMjJI ane asaMjJInA bhedathI nArake be prakAranA kahyA che, tema vilendriyone cheDIne (dviIndriye, teIndriye ane caturindriyone cheDIne) 24 daMDakanA je asurakumAra Adi bAkInA jIve che, temanI paNa saMsI ane asaMsInA bhedathI be prakAra paDe che. saMsI, asaMsI rU5 hevAnuM A kathana vanavyantara de paryantanA badhAM ja viSe paNa samajavuM joIe je ke nArakathI laIne vAnavyantara paryantane samasta jIvo asaMsI hatAM nathI, paraMtu asarIomAMthI AvIne teo nArakAdi rUpe utpanna thAya che, te apekSAe te mAM asaMjJItA kahevAmAM AvI che, ema samajavuM. asaMjJI jIve marIne nArakathI laIne vyantara paryantanA jIvamAM ja utpanna thAya che, je tiSka, ane vaimAnika demAM teo utpanna thatAM nathI. tethI "bAra vALamaMta" vAnavyantare paryantanA jI " e pUrvokta sUtrapATha ApavAmAM AvyA che. 9 che. bhASA daMDakamAM nArakanA be prakAra kahyA che-(1) bhASaka ane (2) abhASaka. bhASA paryAtivALAne bhASaka kahe che ane bhASA paryApti vinAnA nArakone abhASaka kahe che. eTale ke aparyAptAvasthAvALA nArako abhASaka hoya che, " pa rivarnA sarve cAvat vaimAniva:" A prakAranA be bhedanuM kathana ekendriya sivAyanA bAkInA vaimAnike paryantanA samasta jI vize paNa samajavuM joIe. me 10 dRSTi daMDakamAM nArake be prakAranA kahyAM che-(1) samyagdaSTika ane (2) mithyASTika, A prakAranA be bhedenuM kathana ekendriya sivAyanA bAkInA samasta vaimAnika paryantanA che viSe grahaNa karavuM. ekendrimAM samyagdaSTi. zrI sthAnAMga sUtra : 01 147 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvane abhAva hoya che tethI temane ahIM grahaNa karavAne niSedha karyo che. tathA je dvIndriyAdika che che, temanAmAM sAsvAdana samyaktva paNa hoI zake che tethI ahIM "rica vana" "ekendriya sivAyanA" jIvemAM ja A bhede grahaNa karavAnuM sUcana thayuM che. e 11 che saMsArI daMDakamAM nArakanA be prakAra kahyA che-(1) parIta sAMsArika ane (2) anata sAMsArika. jemane saMsAra parimita rahI gaye che evAM nArakone parIta sAMsArika kahe che. ane abhavyatvanI apekSAe je nArakeno saMsAra antarahita che, evAM nArakone ananta sAMsArika kahe che. A prakAranA bhedanuM kathana vaimAnike paryantanA jI vize grahaNa karavuM joIe. je 12 sthiti daMDakamAM nArako be prakAranA kahyAM che-(1) saMkhyAtakAla samaya sthitika (2) asaMkhyAtakAla samaya sthitika. "kALa" zabda kRtyanA arthamAM paNa vaparAya che 'samaya' zabda AcAranA arthamAM paNa vaparAya che. paraMtu ahIM evA kALasamayanI vAta karI nathI, paraMtu kALarUpa samaya dvArA varSa pramANanI apekSAe je sthitimAM-avasthAnamAM saMkhyAtakALane samaya vyatIta tha ya che. evI sthitivALAM nArakane saMkhyAtakALa samaya sthitika kahe che eTale ke daza hajAra varSa AdinI sthitivALAM nArakone saMkhyAtakALa sthitika kahevAmAM AvyAM che, ane jemanI sthiti papama asaMkheya bhAgAdi rUpa che. temane asaMkhyAtakALa samaya sthitika nArake kahyA che. ekendriya ane vikalendriya sivAyanA asurakumArothI laIne vAna vyatara paryantanA jIvanamAM A be bhedanuM kathana thavuM joIe, kAraNa ke teo saMkhyAta ane asaMkhyAta e banne prakAranI sthitivALAM hoya che. tiSka ane vaimAnika deve saMkhyAta kALanI sthitivALA hotA nathI, teo te niyamathI ja asaMkhyAta kALanI sthitivALA hoya che. me 13 che edhi daMDakamAM nArakanA be prakAra kahyA che-(1) sulabha bodhika ane (2) durlabha bodhika. jemane jinadharma prAptirUpa bodhi sulabha che te nArakone sulabha bodhika kahe che, jemane te durlabha che temane durlabha bodhika kahe che. A zrI sthAnAMga sUtra : 01 148 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane bhedanuM kathana vaimAnika deva paryantanA jIvanamAM paNa grahaNa karavuM joIe.14 pAkSika daMDakamAM nArake be prakAranA kahyA che-(1) zukalapAkSika ane (2) kRSNapAkSika. vizuddha hovAthI zukala jemane pakSa (ayugama, mAnyatA) che, temane zukalapAkSika kahe che. athavA Astika hovAthI jeo vizuddhonA samUhamAM gaNI zakAya evAM che temane zukala pAkSika kahe che. temane saMsAra vadhAremAM vadhAre ardha pudgala parAvartana kALa pramANa hoya che. temanAthI bhinna je nArako che temane kRSNa pAkSika kahe che. A banne bhedevALAM jIve vaimAnika de paryantanA jIvamAM hoya che. je 15 che carama daMDakamAM nArake be prakAranA kahyA che-(1) carama nAraka ane (2) acarama nAraka. nArakAdi rUpa bhava jemane carama (antima) hoya che, je jIvo pharIthI nArakAdi bhavamAM utpanna thavAnA nathI, te jIvone carama nAraka kahe che. jema carama nArake naraka gatimAMthI manuSya gatimAM jaIne siddhi prApta karanArA hoya che, te kAraNe teo nArakAdi bhAva pharI grahaNa karatA nathI temanAthI bhinna je nAraka hoya che temane acarama nArake kahe che A prakAranA ane bhedana kathana vaimAnika deve paryantanA jI viSe paNa grahaNa karavuM joIe. 16 A prakAranA 16 daMDakanuM kathana ahIM pUruM thAya che. 23 che adholoka jJAnAdi viSayaka AtmAne daividhyakA nirUpaNa pahelAM e ullekha thayuM che ke vaimAnike carama paNa hoya che ane acarama paNa hoya che. te vaimAnike pitAnA avadhijJAnathI aleka Adine jANe che ane dekhe che. A veda (jANavA ) nI apekSAe jIvanA be prakAra hoya che. sUtrakAra have eja vAtane prakaTa kare che- "dohi ThANehiM AyA ahologa jANai pAsai" "o kALafhuM" ItyAdi cAra sUtra che. Atmagata be prakAre AtmA ( avadhijJAnadhArI jIva) pitAnA avadhijJAna dvArA alakane jANe che ane avadhidarzana dvArA tene dekhe che. te avadhijJAnI jIva be prakAranA hoya che. (1) samavahata ane asamavahata. jyAre te vaikiya sa muddaghAta kare che tyAre tene samavahata kahe che, ane jyAre te vaikiya samudughAtathI rahita hoya che tyAre tene asamavahata kahe che. A banne prakAranI avasthAvALe avadhijJAnI AtmA alekane jANe che ane dekhe che. zrI sthAnAMga sUtra:01 149 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 avadhijJAna aneka prakAranuM hAya che. have sUtrakAra ** Aho " ItyAdi sUtreA dvArA e prakaTa kare che ke-avadhijJAnadhArI jIvanuM adhijJAna je prakA ratuM hoya che athavA paramAviSethI dhAvartI ( utaratI kATinuM ) avadhijJAna jenuM hAya che eve jIva niyatakSetra ane niyata viSayane avadhijJAna dvArA jANe che ane dekhe che. A prakAranA niyatakSetra ane niyata-viSayAvadhijJAnI AtmA kayAreka samavadyuta thaine ane kayAreka samahata thayA vinA adheAlAkane jANe che ane dekhe che. eja pramANe te tiyaglAkane, lekane ane 14 rAjUpramANu keTalakalpa ( saMpUrNa) leAkane paNa jANe che ane dekhe che. sU. 4 vaikriya samuddhAtanI pachI ja vaikriya zarIra thAya che. tethI sutrakAre have vaikriya zarIranI apekSAe adheAleAkAdinA jJAnamAM dvividhatAnuM kathana kare che-- rohi~ kALenlRi ' A viSayane anulakSIne paNa cAra sUtra ApavAmAM AvyAM che. te khadhAne atha spaSTa che, parantu je vizeSatA che te nIce pramANe che--AtmA jyAre kRtakriya zarIrathI yukta nathI hAtA tyAre paNa peAtAnA avidhajJAnathI adheAleAka Adine jANe che ane dekhe che. A rIte indriya pratyakSarUpa je avadhijJAna che tenA viSayamAM A kathana karavAmAM AvyuM che. have sUtrakAra indriyajanya je pratyakSajJAna che tene viSe nIce pramANe kahe che-- Dhorphei TADhuiM " ItyAdi pAMca sUtra ahIM ApavAmAM AvyAM che. e sthAneA dvArA AtmA zakhtAhikene sAMbhaLe che, te e sthAna nIce pramANe che. (1) dezarUpa ( aMzarUpa) sthAna-ane (ra) sarvarUpa sthAna. zabda eka kAne athaDAya ane eka ja kAne sabhaLAya tene dezarUpa sthAnathI zravaNa thayeluM gaNAya che. mane kAnathI zravaNa karavuM tenuM nAma sadezarUpa sthAnathI zravaNu gaNAya che, athavA mAtra zrotrendriya dvArA ja AtmA je zabdone sAMbhaLe che, tene eka dezarUpa sthAna kahe che, tathA sabhinna zrotApalabdhinI apekSAe badhI ja indriyAthI AtmA zakhvAdikanuM je zravaNa kare che tenuM nAma sa dezarUpa sthAna che. A prakAranuM kathana cakSu Adi indriyAnA viSayamAM pazu samajavuM. tathA jyAre jIbhanA eka bhAga pakSaghAtathI nakAme thaI jAya che, 66 ,, zrI sthAnAMga sUtra : 01 150 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasAsvAda le tyAre te jIbhanA eka bhAgathI ( pakSaghAta rahita bhAgathI ) ja che. tyAre jIbha peAtAnA sarva bhAgethI rasAsvAda karI zakatI nathI. zabdazravaNu Adi SanAM pariNAme che, temanA viSe teA kahI devAmAM AvyuM che. have sUtrakAra A saMbaMdhane ja anulakSIne temanA pariNAmAntarAne prakaTa kare che- rohi~ TALea ' ityAdi. e sthAneA dvArA AtmA eka dezathI ( a'zataH ) athavA sadezathI ( sa`pUrNataH ) camake che-prakAzita thAya che. te patagiyAnI jema eka dezapI athavA dvIpakanI jema sa` dezathI prakAzita thAya che. athavA- avamAsane '" kriyApadane jANe che" evA paNa atha thAya che. A prakAranA athagrahaNu karavAmAM Ave te ahIM nIce pramANe a samajave-AtmA adhijJAna Adi dvArA je jANe che te dezataH jANe che, paraMtu kevaLajJAna dvArA je jANe che te sarva dezathI (sa'zu rUpe) jANe che. eja pramANe AtmA e rIte prarUpe dyotita ( prakAzita ) thAya che. eja pramANe AtmA dezarUpe ane sarUpe vikriyA kare che. hasta AdinI vikriyA karavI tenuM nAma dezataH vikriyA che ane samasta zarIranI vikriyA karavI tenu nAma sadezataH vikriyA che. " cAti " A kriyApada dvArA e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke AtmA eka dezathI athavA sarvadezathI maithu natuM sevana kare che. manAyeAga AditraNa cegamAMthI kAI paNu nanuM sevana karavuM tenuM nAma eka dezathI maithuna sevana che, dvArA maithunanuM sevana karavuM tenuM nAma sarva dezathI maithuna sevana che. (4) eja pramANe AtmA ( jIva ) eka dezayI ane sa` dezathI bhASA ele che. eka dezathI bhASA khelavI eTale jiDvAgra Adi eka sthAnathI bhASA khelavI, sarva dezathI bhASA melavI eTale tALavA Adi samasta sthAne dvArA bhASA elavI. (5) eja rIte chatra zarUpe ane sarUpe AhAra grahaNa kare che. mAtra mukha dvArAja AhAra grahaNa karavA tenu nAma dezarUpe AhAra grahaNa karyAM kahevAya che. e ja AhAranI apekSAe AtmA samasta zarIra dvArA je AhAra grahaNa kare che tene sarUpe AhAra grahaNa karyAM kahevAya che. ( 6 ) eja pramANe jIva peAtAnA dvArA grahaNa karAyelA AhArane khalarasa bhAga rUpe eka dvArA maithu ane traNe cegA zrI sthAnAMga sUtra : 01 151 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (leAhImAM bhaLe evAM tattvA ) eka dezathI paNa pariNumAve che ane sa dezathI paNa piraNumAve che. jyAre pAcanakriyA karanArAM jaThara, kALajuM, AMtaraDA Adi aMgeAmAMnA koI paNa agA koI rAgane kAraNe kAma karI zakatAM nathI, tyAre gRhIta AhArane jIva eka dezathI khalarasabhAga rUpe pariNumAve che, paNa jayAre evuM banatuM nathI tyAre jIva gRhIta AhArane sa dezeAthI khalarasa bhAgarUpe parimAve che. ( 7 ) eja pramANe parimita AhAra pudgaleAne jIva AniSTa pariNAma rUpe eka dezathI paNa anubhave che ane sarva dezeAthI paNa anubhave che. hAtha Adi avayava vizeSa dvArA anubhava karavA tenuM nAma " eka dezathI anubhava karavA ", ane khAM avayaveA dvArA je anubhava karAya che tenuM nAma " sa dezathI anubhava karavA " gaNAya che. (8) eja pramANe jIva AhArita, parizumita, ane veti AhAra pudgalAne apAna AdirUpa eka dezathI athavA prasveda Adi rUpe sarva zarIra dvArA cheDe che (9). ?? athavA zabdathI laine sparzonta sudhInA pAMca sUtra tathA " avamAlate " thI laIne nivRtti " sudhInA nava sUtra maLIne 14 sUtra ane che. A 14 sUtrA vikSita ( amuka ) vastunI apekSAe samajavA joIe. A kathananuM tApa evuM che ke-aneka zabdomAMthI A jIva je keTalAka zabdone sAMbhaLe che, te ( temane sAMbhaLavAnI ) kriyAne dezarUpa zravaNa kahe che, ane jyAre te samasta zabdone sAMbhaLe che tyAre tenA dvArA temanuM je zravaNa thAya che tene sadezathI thayeluM zravaNa kahevAya che. eja prakAranuM kathana rUpAdikAnA viSayamAM pazu samajI levuM. // 14 5 sAmAnya rUpe A zravaNAdikanuM kathana ahIM karavAmAM AvyuM che. have sUtrakAra deveAnI pradhAnatAnI apekSAe temanuM vizeSa kathana kare che. < ,, phoriM TADhuM " ItyAdi 14 sUtreA ahIM ApavAmAM AvyAM che-- e sthAna dvArA deva zabdone zravaNa kare che-(1) eka dezathI ane (2) sadezathI. eTale ke eka dezarUpe paNa deva zabdane sAMbhaLe che ane sadezarUpe paNa zabdone sAMbhaLe che. A kathananuM tAtparya e che ke...zabdAdi viSayarUpa vastunI apekSAe te deva dezanI apekSAe zabdone zravaNa kare che ane samasta zrI sthAnAMga sUtra : 01 152 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdone zravaNa karavAnI apekSa e te deva sarvadezathI zabdanuM zravaNa kare che ja prakAranuM kathana " niyari" paryantanA padene anulakSIne, denA viSayamAM ahIM samajI levuM. A 14 sUtranI vyAkhyA saraLa che. zravaNa Adi rUpa bhAnuM astitava vinA zarIra saMbhavI zakatuM nathI. A bhAvanuM astitva zarIrayukta mAM ja saMbhavI zake che. tethI sUtrakAra have e vAta prakaTa kare che ke kayA kayA de keTalAM zarIravALAM hoya che - maphatadeva be prakAranA hoya che-(1) eka zarIravALA ane (2) be zarIravALA. marUtadeva kAtika devavizeSa che. teo eka zarIradhArI paNa hoya che. eTale ke vigrahagatimAM eka kAmaNa zarIrane ja sadabhAva rahe che. te kAraNe vigrahagati daramiyAna teo eka ja zarIravALA hoya che. paNa upapAta bAda vaiyi zarIrane paNa saddabhAva rahe che, tethI upapAta bAda temanAmAM e zarIrane sadbhAva rahe che. athavA bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe teo eka zarIravALA hoya che ane uttara vaikiya zarIranI apekSAe be zarIravALA hoya che. A prakAranuM kathana kinnara Adi sAta prakAranA deve viSe paNa samajavuM. temAMnA kinara, jiMpuruSa ane gaMdharva, A traNa vyantara de che ane bAkInA nAgakumAra, suvarNakumAra, agnikumAra ane vAyukumAra, e cAra bhavanapati deva che. ahIM gaNAvavAmAM AvelA je bhedane graDaNa karAyA che, te anya bhedane grahaNa karavA mATe ja gaNAvyA che, temane vyavaccheda karavAne mATe ahIM temane gaNAvavAmAM Avela nathI. jeTalAM ja hoya che te badhAne vigrahagatimAM eka ja zarIra hoya che ane upapAtane samaye temane be zarIra hoya che. " jevA iivadhA prajJA" deva be prakAranA hoya che. (1) eka zarIravALA ane (2) zarIravALA." A prakAranuM je kathana ahIM karavAmAM AvyuM che te sAmAnyarUpe karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM joIe. sU. 24 zrI jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjya zrI ghAsalAla muniviracita sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkArthanA bIjA sthAnakane bIjo uddezaka samApta. e 2-2 zrI sthAnAMga sUtra : 01 15 3 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIsare udezakakI avataraNikA bIjA sthAnakane trIjo uddezaka- bIje uddezaka pUro thaye. have trIjA uddezakane prAraMbha thAya che. A uddezakane bIjA uddezaka sAthe A prakArane saMbaMdha che- bIjA uddezakamAM jIva padArtha aneka prakAranAM kahyAM che. have A trIjA uddezakamAM tadupagrAhaka pula dharma, jIvadharma, kSetra ane dravya, A padArthonI prarUpaNa karavAmAM AvI che. A uddezAnI zarUAtamAM je sUvASTaka che tene bIjA uddezAnA aMtima sUtranI sAthe A kArane saMbaMdha che-pahelA udezakanA chelA sUtramAM devanA zarIranI rUpaNa karavAmAM AvI che. jeo zarIravALA hoya che, teo ja zabdAdikane grahaNa karanArA hoya che. A saMbaMdhane anulakSIne sUtrakAre ahIM sauthI pahelAM zabdonI prarUpaNA karI che. duSide se " ItyAdi sU. 25 che zabdake kaividhyakA nirUpaNa zabdanA nIce pramANe be prakAra kahyA che-(1) bhASAzabda ane (2) no bhASAzada. bhASAzabdanA paNa nIce pramANe be prakAra kahyA che-(1) akSara saMbaddha ane (2) akSara saMbaddha vaLI ne bhASa zabdanA paNa A be prakAra kahyA che-(1) Adya zabda ane (2) Adya zabada, Adya zabdanA paNa be prakAra kahyA che-(1) tata ane (2) vitata. tatanA paNa be bheda che-(1) ghana ane (2) zuSira. eja pramANe vitatanA paNa be bheda kahyA che. noAnedya zabdanA paNa be prakAra kahyA che-(1) bhUSaNa zabda ane (2) ne bhUSaNa zabda. ne bhUSaNa zabdanA paNa be bheda kahyA che-(1) tAla zabda ane (2) latikA zabda. be sthAna dvArA zabdotpAda thAya che. (1) jyAre pula siMha mAna athaDAvuM thAya che tyAre zabdatpAda thAya che, ane (2) jyAre teo bidyamAna thAya che (bhedAya che) tyAre zabdapAda thAya che. pudgalanA aNu ane skandha bhedanI AvAntara jAtio 23 che, temAMnI eka bhASAvargaNa paNa che. te bhASAmAM NAo lekamAM sarvatra vyApta thayelI che. je vastumAMthI dhvani nIkaLe che te vastumAM kaMpana thavAne lIdhe te bhASA pula vargaNAomAM paNa kaMpana thAya che. tene lIdhe taraMga (avAjanAM mojAMo) utpanna thAya che. te taraMge ja uttare uttara pala vagaNaemAM kaMpana pedA kare che, ane tene lIdhe eka zrI sthAnAMga sUtraH01 154 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnamAM utpanna thayelA zabda khIjA sthAnapara paNa sAMbhaLI zakAya che. zabda ( avAja ) nuM A prakAre prasaraNa thavAnI vAta vaijJAniko paNa svIkAre che. jo ke naiyAyika ane vaizeSika matavAdoe zabdane AkAzane guNu mAne che, paraMtu jaina siddhAntamAM teA tene pukUla dravyanI vyaMjana-paryAya rUpa mAnavAmAM Avela che, ane yuktipUrvaka vicAra karatAM eja vAta siddha thAya che. 4: A zabdanA bhASAtmaka ane abhASAtmaka evAM be bheda che. bhASApauSi nAmakarmAMnA udayathI utpADhita ( utpanna karAyela ) je zabdajIvanA dvArA kara vAmAM Ave che tene bhASAzakhsa kahe che. tenAthI bhinna je zabda che tene te bhASAzakhsa kahe che. (1) bhASAzabde paNu akSara saMbaddha ane nAakSara sa`khaddhanA bhedathI e prakAranA kahyo che. temane paNa sAkSara ane anakSararUpa e bheda yukta kahevAmAM Avela che. je vividha prakAranI bhASAe elacAlamAM Ave che, je bhASAomAM zAstro lakhAya che, temane ' akSara sakhaddha sAkSara zabda ' nA prakAramAM gaNAvI zakAya che. eja vAta varNavyaktiyuktaH " A pada dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. tenAthI bhinna je zabda che tene nAakSara saMbaddha zabda kahe che. te drIndriya vagere prANIonA binarUpa hoya che. duMdurbhi ( nagArA ) AdinA avAjane Adya (vAjiMtrAne ) zabda kahe che, tathA vAMsa Adi paraspara athaDAvAthI je avAja thAya che tene nAAtava zabda kahe che. vINA AdimAMthI je avAja nIkaLe che tene tatazabda kahe che, tathA DhAla AdimAMthI je avAja nIkaLe che tene vitatazabda kahe che. (4) ghana ane zuSiranA bhedathI tatazabda e prakAranA kahyA che-karatAla, majirA AdithI janita je avAja che tene ghanazabda kahe che ane vAMsaLI, za`kha AddhithI janita zabdane zuSara zabda kahe che. vitata zabda paNa ghana ane zuSiranA bhedathI e prakAranA che. kahyuM paNu che ke--" tataM voLA"i ItyAdi. nUpura ( jhAMjhara ) Adi dvArA janita zabdane bhUSaNa zabda kahe che ane tenA karatAM bhinna evAM zabdane bhUSaNa zabda kahe che. hAthAthI tALI pADavA Adi vaDe je zabda thAya che tene tAla zabda kaDe che. paganI eDI vagerenA prahArathI je zabda thAya che tene latikA zabda kahe che. A aSTasUtrI dvArA sUtrakAre zabdanA bhedonuM nirUpaNa karyuM che. have sUtrakAra zabdotpattinAM kAraNeAnuM nirUpaNa kare che-zabda e rIte utpanna thAya che--sadhAtarUpa avasthAne zrI sthAnAMga sUtra : 01 155 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karatAM pudgala dvArA zabdatpAda thAya che. eTale ke palenI arasa-parasamAM saMghAta (saMga) thavAthI evuM bane che. jemake meghanI garjanA ane pavana Adina zabda (susavATa) thavAthI garjanarUpa zabdanI utpatti thAya che. (2) jyAre pudgala skandha viyukta (alaga) thAya che, tyAre temanA dvArA zabdanI utpatti thAya che. jemake vRkSa, patra Adikane zabda saMbhaLAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke jayAre vastu alaga thAya che tyAre paNa zabdanI utpatti thAya che. te sU 25 che padaloM ke saMghAta aura bhedake kAraNakA nirUpaNa padranA saMghAta (saMcAga) nI tathA vighaTananA kAraNenI prarUpaNA- rofhuM kALajuM posTa vAhavoiuta" ItyAdi- TIkA-A paMcasUtrI che, tene artha saraLa che. abrAdikamAM (meghamAM). jdralo je rIte eka bIjA sAthe maLI jAya che-piMDarUpa banI jAya che, te rItane svAbhAvika saMghAta (saMyegIkaraNa) kahe che. A sivAya pulenA saMghAtanuM bIjuM kAraNa A pramANe che-paranA dvArA kRta upAya dvArA paNa padrale eka bIjA sAthe maLI jAya che. je 1 | pudgalena vighaTanAmAM (judA thavAmAM paNa evAMja be kAraNe rahelAM che.(1) padrale pitAnI jAte ja vighaTita (alaga) thaI jAya che (2) athavA teo bIjA kAraNothI paNa vighaTana pAme che. je 2 | eja pramANe temanA parizaTanamAM (saDavAmAM) paNa be kAraNe kAma kare che-(1) jema kaDhAdi rega dvArA AMgaLI Adi ago saDI jAya che tema svAbhAvika rIte ja pulamAM parizaTana thAya che (2) madyAdi dravyanI jema anya upAya dvArA paNa parizaTana thAya che. je 3 che eja pramANe punuM paripatana (paDavAnI kriyA) paNa be kAraNe thAya che. (1) parvatAdinI jema ApoApa paripatana thAya che (2) anyanA dvArA paNa temanuM paripatana karAya che. je 4 che zrI sthAnAMga sUtra:01 15 6 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja pramANe pudgaleAnA vinAzamAM paNa e kAraNeA kAma kare che-(1) meghAnI jema teo svataH vinaSTa thaI jAya che (2) athavA purANA gharanI jema anya upAyA dvArA paNa tenA vinAza karAya che. aa pa aa have je dvAdaza sUtrI ( khAra sUtreA ) kahI che tenA atha samajAvavAmAM Ave che-temAM paNa puaAnA e prakAra batAvyA che-(1) vighaTita ane (ra) saghAtaprApta. je pudgaleA jude jude rUpe vighaTita che, te bhinna vighaTita ( alaga alaga ) pudgala gaNAya che, tathA je pudgaleA saghAtaprApta ( eka bIjA sAthe saMcAga pAmelAM) che, temane abhinna sadhApratAsa pudlA kahe che. 1aa puleAnA A pramANe be prakAra che--(1) bhinnura dharmAM ane (ra) ne bidura dharma. peAtAnI jAte ja pratikSaNa naSTa thavAnA svabhAvavALAM pudgalene bhinnura dharmo pudgalA kahe che. tenA karatAM viparIta svabhAvavALAM pudgaleAne nA bhinnura dharmAM paramANu pudgala kahe che. // 2 // pudgalanA A pramANe e prakAra paNa paDe che-(1) paramANu rUpa pudgala ane (2) nA paramANu rUpa pudgala je pudgale nivibhAga dravyarUpa hAya che temane paramANu rUpa pudgala kahe che. pazu tenA karatAM bhinna je skandharUpa pudgale che, temane nA paramANurUpa kahe che. eja pramANe sUma ane khAdaranA bhedathI paNa pudgala e prakAranA hAya che. sUkSma pariNAmathI pariNata je pule che temane sUkSma pudgala kahe che. te prakAranAM pudgaleAmAM zIta, uSNu, snigdha ane rUkSa A cAra sparzImAMthI kAI paN e avirodhI spardhAnA sadbhAva hAya che. athavA bhinna bhinna deze| ( aMzeA ) nI apekSAe temanAmAM te cAre sparzAnA sadbhAva rahe che. evAM pudgaleA bhASAdi rUpa hoya che. maMdira pariNAmathI pariNata putlene khAdara pudgale kahe che. te bAdara puaAmAM AThe prakAranA spardhAnA sadbhAva rahe che. evAM te khAdara pariSuta pudgaleA audArika Adi rUpa hoya che. eja pramANe maddhapArzvatkRSTa ane ne addhapArzvasRSTanA bhedathI paNa pudgala e prakAranA hAya che. je pudgaleA zarIranI tvacAnI sAthe rajanI jema zrI sthAnAMga sUtra : 01 157 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelAM pRSTa rahe che ane tyArabAda gADhatara rUpe pradezonI sAthe liSTa thaI jAya che te pulane baddhapArzvadhRSTa pule kahe che. kahyuM paNa che ke - gTuM reLava" ItyAdi. reNu (24) nI jema je pule pahelAM zarIranI sAthe sRSTa thAya che ane pachI zarIranI sAthe coMTI jAya che, evAM pulane baddhapArzva pRSTa kahe che. eTale ke pArzvadhRSTa (pahelAM pRSTa) thaIne pachIthI baddha thanArAM pulane baddhapAdhaMskRSTa pule kahe che. te pudgalene dhrANendriya, rasanendriya ane sparzendriya dvArA pitApitAnA viSaya rUpe grahaNa karavAmAM Ave che. te pudgale jayAre dhrANendriyanI sAthe spaSTa thaIne baddha thAya che tyAre temanI sugandha Adi gaMdha tenA dvArA sUghavAmAM Ave che. jyAre te pule rasanA Indriya sAthe spaSTa thaIne baddha thAya che tyAre tenA dvArA temanA madhura Adi 2sa (svAda) no AsvAda karAya che. jayAre te muddale spaze. ndriyanI sAthe spaSTa thaIne baddha thAya che, tyAre tenA dvArA temane karkaza Adi sparza anubhavI zakAya che. zaMkA-rUpAdi guNa te amUrta che, te Indri dvArA temane kevI rIte grahaNa karI zakAya che? samAdhAna -guNa guNa-dravyathI bhinna nathI, tethI arthanuM grahaNa thAya tyAre tenAthI kaMIka abhinna evAM guNenuM paNa grahaNa thaI jAya che. jemake dhrANendriyathI gaMdhano saMga na thavA chatAM paNa sugaMdha ane durgadhavALAM paramANuone ja saMyoga thAya che. paraMtu ghaNendriyamAM gaMdhane abhivyakta karavAnI yogyatA hovAthI tenA viSaya tarIke gaMdhane mAnavAmAM Ave che. eja pramANe anya IndriyanA viSayamAM paNa samajavuM. ne baddhapArzvapRSTha pudgala be prakAranA hoya che. temAMthI keTalAMka zrotrendriyane viSaya bane che. tenA dvArA anubhavI zakAya che ane keTalAka cakSu indriyane viSaya bane che. tathA je pula baddha nathI hotAM paNa mAtra pAWpRSTha ja hoya che, te mAtra zrotrendriyane ja viSaya bane che. tathA je pula baddha paNa hatAM nathI ane pRSTa paNa hatAM nathI, teo mAtra cakSu indriyane ja viSaya bane che, kAraNa ke cakSu Indriyane aprApyakArI mAnavAmAM AvI che. kahyuM paNa che ke " zrI sthAnAMga sUtra:01 158 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muLarU ItyAdi- kaNendriya pRSTa thayelA zabdane ja grahaNa kare che, cakSu Indriya aspaSTa thayelA rUpane grahaNa kare che, ane prANendriya, rasanAIndriya ane sparzendriya baddha ane pUrNa thayelAM pulene ja grahaNa kare che. A pramANe indriyanI apekSAe pulonI baddhapArzvadhRSTatAnuM ahIM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. jIvapradezApekSAe tathA paraMparapekSAe paNa eja pramANe te baddhapArzva pRSTatA samajavI joIe. pudgalanA nIce pramANe be prakAra paDe che-(1) paryApta pudgala ane (2) aparyApta pula. kampalenI jema je pule badhI taraphathI gRhIta thAya che, te pudgalene paryApta pule kahe che ane temanA karatAM bhinna pulane aparyApta pule kahe che. athavA "cArUra kariyAvanI saMskRta chAyA "jayotatA" ane "bApAtItA" paNa thaI zake che. je putale. vivakSita paryAthI atIta (rahita) hoya che, temane paryAyAtIta pudgale " kahe che ane temanAthI bhinna evAM je pudgale hoya che, temane "aparyAyAtIta pu " kahe che. 6 che Atta ane anAttanA bhedathI paNa pulanA be prakAra paDe che. je pudgalene jIva dvArA zarIra Adi rUpe grahaNa karavAmAM AvelAM hoya che, te padrane Attamudra kahe che. athavA je pulane parigraDamAtra rUpe gRhIta karAyela che, temane Aptaputra kahe che, temanAthI bhinna pulane anAtta pulo kahe che. 7 ISTa ane aniSTanA bhedathI paNa punA be prakAra kahyA che. artha kiyArthIone mATe je pule manerathapUrNa karanAra ane abhilaSita hoya che, te pudgalene ISTa pulo kahe che, tenA karatAM bhinna pulene aniSTa pudgale kahe che. | 8 | eja pramANe kAnta, priya, mane ane mane Ama pule paNa pitA pitAnA vipakSathI yukta hoya che. jemake kAnta ane akAntanA bhedathI paNa punA be prakAra paDe che. je mudale viziSTa varNAdikethI yukta hoya che, zrI sthAnAMga sUtra:01 159 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane kamanIya pudgaleA kahe che ane temanAthI bhinna pudgalene akamanIya puDyA kahe che. je pule indriyAne mATe AhlAdajanaka DhAya che te puaAne priya pudgaleA kahe che ane temanA karatAM bhinna pudgalene apriya pudgaleA kahe che. je pudgaleA manane zaiAbhitA ane hitakArI lAge che, te pudgaleAne manejJa puhUlA kahe che ane temanA karatAM bhinna puaAne amaneAjJa pudrA kahe che. je pudgalene mana vallabha ( priya) pudgaleArUpe vAravAra yAda kare che, te pudgale ne manAma athavA manama pudgaleA kahe che. evAM pudgalA manane priya lAge che. temanAthI bhinna pudgalAne amaneAma (manaH anAma) pudgalA kahe che. sU. 26 zabdArdike Atta-anAtta Adi bhedoMkA nirUpaNa pudgalenuM vaktavya cAlI rahyuM che, tethI have sUtrakAra temanA dharmarUpa zabdArdikAnuM AttAdi vizeSaNA sahita vadhuna kare che 66 'tuvijJAsA paLattA ' ityAdi TIkA--zabda e prakAranA kahyA che--(1) Atta zabda ane (ra) anAtta zabda eja pramANe iSTa, aniSTathI laine mana Ama, manaH anAma paryantanA tenA mukhe prakAro paNa upara mujaba ja samajavA, eja pramANe rUpanA paNa Atta, anAttathI laIne mana Ama, manaH anAma pantanA babbe prakAronuM kathana paNa samajI levuM. eja pramANe gaMdha, rasa ane sparzanA bheddenuM kathana paNa samajavuM. eTale ke pratyekanA viSayamAM AttAdika 6-6 AlApaka kahevA joie. A sUtranI vyAkhyA spaSTa hAvAthI vadhu vivecana karyuM" nathI. / / sU. 27 / / jIvake dharma kA nirUpaNa puleAnA dharmanuM nirUpaNu pUrUM thayuM have dharmAdhikAranI apekSAe sUtrakAra jIvadharmonuM kathana kare che. " viSe gAcAre patte '' ItyADhi t zrI sthAnAMga sUtra : 01 16 0 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA-AcAra be prakAranA kahyA che-(1) jJAnAcAra, (2) jJAnacAra. jJAnAcAranA nIce pramANe be prakAra che-(1) dazanAcAra ane (2) darzanAcAra. nedanAcAranA paNa nIce pramANe be bheda che-(1) cAritrA cAra ane (2) cAritrAcAra. ne cAritrAcAranA paNa be bheda kahyA che- (1) tapa AcAra ane (2) vayAcAra. pratimA (sAdhunA abhigraharUpa niyamane pratimA kahe che.) be prakAranI kahI che-(1) samAdhi pratimA ane upadhAna pratimA, pratimAnA A pramANe be bheda paNa kahyA che. (1) viveka pratimA ane (2) mRtsarga pratimA. bhadrA ane subhadrAnA bhedathI paNa pratimA be prakAranI kaDI che. tathA mahAbhadrA ane sarvatobhadrA nAmanA paNa pratimAnA be bheda kahyA che. tenA muddAmeka pratimA ane mahatI moka pratimA, A be bheda paNa kahyA che. A sivAya pratimAnA nIce pramANe bebheda paNa kahyA che-(1) yavamadhyAcandra pratimA ane (2) vAdhyAcandra pratimA sAmAyikanA paNa be prakAra kahyA che-(1) agAra sAmAyika ane anagAra sAmAyika. ahIM cAra sUtra saraLa che. guNenI vRddhi mATe je AcaravAmAM Ave che tene AcAra kahe che. eTale ke zAstravihita je mArga (vyavahAra) che, tenuM nAma AcAra che. zrutajJAnanuM nAma jJAna che. te zrutajJAna viSayaka je AcAra che te AcArane jJAnAcAra kahe che. te jJAnAvAra kALa AdinA bhedathI ATha prakAranA che. kahyuM paNa che ke " jANe vidhA'' ItyAdi-te prakAro nIce pramANe che-(1) kAlAcAra, (2) vinayAcAra, (3) bahumAnAcAra, (4) upadhAnAcAra, (5) anivAcAra, (6) vyaMjanAcAra, (7) arthAcAra ane (8) tadubhayAcAra. jJAnAcArathI bhinna je AcAra che tene jJAnAcAra kahe che. te ne jJAnAcAranA be bheda kahyA che-(1) darzanAcAra ane (2) darzanAcAra, darzana eTale samyakatva. samyakatva viSayaka je AcAra che, te AcArane darza. nAcAra kahe che. te dazanAcAra nizakti AdinA bhedathI ATha prakAranA che. kahyuM paNa che ke - risaMhiTa riliraItyAdi te ATha bhede nIce pramANe che zrI sthAnAMga sUtra : 01 161 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) nizakti, (2) niHkAMkSita, (3) nirvicikitsA, (4) amUDha dRSTi, (5) upagRha, (6) sthirIkaraNu, vAtsalya ane (8) prabhAvanA. nA darzanAcAra dvArA cAritrAdine grahaNa karAyA che. cAritrAcAra paca samiti ane traNu guptirUpa hAya che. tethI tenA a / prakAra kahyA che. kahyuM paNa che ke~~ " nALa lonanutto " ityAdi-prazasta mana, vacana ane kAyathI sapanna rahevuM tenuM nAma cAritra che. pAMca samitie ane traNa guptiethI yukta sacamI jIpa dvArA A cAritranuM AcaraNa ( pAlana ) karAya che. 8 sAcAritra 'padma dvArA tapa AcAra Adi gRhIta thayela che. te tapa AcAra 12 prakAranA che, temAMthI 6 mAhya taparUpa ane 6 Abhyantara taparUpa che. kahyuM paNa che ke~ " vArasavimitra taye " ItyAdi. jinApaSTi bAra prakAranA ( mAhya ane Abhyantara) tapamAM A lAka smAdinI Aza'sAthI ( abhilASAthI ) rahita hovuM tenuM nAma ja tapAcAra che. jJAnAdikanuM AcaraNa karavAmAM peAtAnI zaktine chupAvavI nahIM ane zakti pramANe kAma karavuM tenuM nAma vIrmAMcAra che. kahyuM paNa che ke-- " nipUci vIritro ' ityAdi. A vIryAcAranuM ja khAsa nirUpaNu karavAne mATe sUtrakAre A SasUtrInuM ( cha sUtronA samUhanuM ) ahIM kathana karyu" che-" to padghimAyo " ityAdi. viziSTa niyamarUpa abhigrahanA svIkAra karavA tenuM nAma pratimA che. samAdhAnanuM nAma samAdhi che. te samAdhi zrutacAritrarUpa hoya che. A samA dhine aMgIkAra karavI tenuM nAma samAdhi pratimA che. ugra tapane upadhAna kahe che. ugra tapa AcaravuM tenuM nAma upadhAna pratimA che. te upadhAna pratimA 12 bhikSupratimArUpa ane zrAvakanI 11 pratimArUpa hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 16 2 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka pratimA-tyAganuM nAma viveka che. te vivekamAM Antara kaSAyone, anucita gaNune, zarIrane, ane bhakatapAna Adine tyAga karavAmAM Ave che. A prakAranA viveka (tyAga) thI yukta je pratimA che tene "viveka pratimA kahe che. je 1 ke kAryotsarga kare tenuM nAma vyutsarga pratimA che . 2 | pUrvAdi cAra dizAomAMnI pratyeka dizAmAM be divasa sudhI cAra prahara paryanta kAsarga kare tenuM nAma bhadrA pratimA che. subhadrA pratimA paNa evI ja che. je 3 mahAbhadrA pratimA paNa evI ja che, paraMtu temAM cAra dina ane cAra rAta sudhI kAryotsarga karAya che. sarvatobhadra nAmanI je pratimA che temAM daza dizAomAMnI pratyeka dizAmAM eka eka dinarAtane kAyotsaga dhAraNuM karavAmAM Ave che. A rIte A pratimAnI ArAdhanAmAM daza dina ane daza rAta sudhI kAryotsarga dhAraNa kare paDe che. ja che mudrikA ane mahatInA bhedathI mekapratimA be prakAranI kahI che. temanA viSenuM kathana anya zAstromAMthI jANI levuM joIe. je 5 che " mA " ItyAdi. je pratimAmAM yavanA madhyabhAga jevo madhya hoya che, te pratimAne yavamadhya pratimA kahe che. A kathananuM tAtparya A pramANe che-jema yavane madhyabhAga skUla ane antabhAga pAtaLo hoya che tema A pratimAnA AraMbhamAM ane ane grAsa (kebIyA) nuM pramANa nyUna hoya che ane madhyakALe sthUla pramANa hoya che. A pratimAnuM bIju nAma candrapratimA paNa che. jema candramAnI kaLAmAM vRddhi hAnI thAya che tema A pratimAmAM paNa grAsenA pramANamAM vadhaghaTa thAya che. A pratimA eka mAsamAM pUrNa thAya che. A pratimA dhAraNa karanAra jIva zukala pakSanI ekame eka zAsana AhAra le che, tyArabAda dararoja eka eka grAsanI vRddhi karatAM karatAM pUnamane divase 15 grAsane AhAra kare che. tyArabAda kRSNapakSanI ekame paNa te 15 grAsa pramANe AhAra le che. tyArabAda dararoja eka eka grAsa ghaTADatAM ghaTADatAM amAvAsyAne divase te eka grAsano ja AhAra kare che. A prakAranI A pratimA hovAthI tenuM nAma yavamadhyamAM athavA candrapratimA paDayuM che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candramAnI kalAe zukalapakSamAM vadhatI jAya che ane kRSNapakSamAM kramaza: ghaTatI jAya che, eja pramANe A pratimAnI ArAdhanA karanAranA AhAramAM zukala pakSamAM eka eka grAsanI vRddhi thatI jAya che ane kRSNapakSamAM kramazaH eka eka grAsanI nyUnatA thatI rahe che. je pratimAmAM vajranA madhyabhAga jevA madhyakALa rahe che, te pratimAne vajramadhyA pratimA kahe che. te pratimAnI ArAdhanA paNu eka mAsa panta karavAmAM Ave che. A pratimA dhAraNa karanAra jIva kRSNapakSanI ekamane divase 15 grAsa pramANu AhAra grahaNa kare che. tyArabAda dararoja kramazaH te eka eka grAsa eche karatA jAya che, A rIte amAvAsyAe te mAtra eka grAsa pramANa AhAra grahaNa kare che. tyArakhAda te zukala pakSanI ekame paNa eka grAsa pramANu AhAra ja le che. tyArabAda te pratidina eka eka grAmanI vRddhi karatAM karatAM pUrNimAne divase 15 grAsa pramANa AhAra le che. vajramadhyamA pratimAnuM A prakAranuM svarUpa che. 5 6 sAmAyikavALA jIvA vaDeja pratimAo dhAraNa karI zakAya che, tethI have sUtrakAra sAmAyika sUtranuM thana kare che-- tuviSe sAmArUva " ItyAdi. rAgadveSathI 66 samasta jIve ' rahita thaine pratye peAtAnA AtmAnA jevI samatAne je bhAva rAkhavAmAM Ave che tenuM nAma sama ' che. te samanI je Aya (prApti, lAla) che, tenuM nAma samAya che. te samAya pravardhamAna zarada candranI kalAnI jema pratikSaNa vilakSaNa jJAnAdvika je lAbha che te lAbharUpa hAya che. te lAbha jenuM prayAjana che, evI vastune sAmAyika kahe che. athavA jJAnAdi rUpa samanA lAbhanuM nAma ja samAya che, ane te samAya ja sAmAyika che. tenA be prakAra che-(1) agAra sAmA yika ane (ra) anagAra sAmAyika. agAra sAmAyika gRhasthA dvArA karAya che ane anagAra sAmAyika savarita dvArA thAya che. !! s0 28 // jIvake utpAta aura urtanAdi dharmake vaividhyatAkA nirUpaNa jIvadharmAdhikAra cAlI rahyo che, tethI sUtrakAra have jIvanA anya dharmonI prarUpaNA kare che-- yodda karavAC vaLatte " ItyAdi-- TIkA--uSapAta eneA kahyo che-(1) devAnA upapAta ane (2) nArakAnA upapAta uddhRttanA enI kahI che-(1) nArakAnI uddhRttanA ane (2) zrI sthAnAMga sUtra : 01 16 4 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanavAsI devenI udranA. vana benuM kahyuM che-(1) jatiSkanuM cyavana ane vaimAnikanuM avana. garbha bukrAnti benI kahI che-(1) manuSyanI ane (2) paMcendriya tinI . garbhastha mAMnA be prakAranA jIvone AhAra kahyo che-(1) manuSyone ane (2) paMcendriya tirthane garbhastha be prakAranA jIvanI vRddhi kahI che-(1) manuSyanI ane (2) paMcendriya tiryaMcAnI. eja pramANe nivRddhinuM kathana paNa samajavuM. eja pramANe vidurvaNa, gatiparyAya, samudughAta, kAlasaMyoga, AyAti ane maraNa viSe paNa samajavuM. be jIvomAMja tvacA ane saMdhibalpanane saddabhAva kahevAmAM AvyA che-(1) manuSyamAM ane (2) paMcendriya tiyAmAM. be jIvane zukra zeNitathI utpanna thayelA kahyA che (1) manuSya ane (2) paMcendriya tiryaMcanI be prakAranI sthiti kahI che-(1) kAyasthiti ane (2) bhavasthiti. be jIvenI kAyasthiti kahI che, (1) manuSyanI ane (2) paMcendriya tiryacenI. be jIvanI bhavarithati kahI che-(1) devAnI ane (2) nArakenI. AyuSka be prakAranA kahyA che-(1) addhAyuSka ane (2) bhavAyuSka. be jInA adUdhAyuSka kahyA che. (1) manuSyanuM ane (1) paMcendriya tiryanuM che jenuM bhavAyuSka kahyuM che-(1) detuM ane (2)nArakenuM karma be prakAranA kahyA che pradezakama ane (2) anubhAva karma. be ja yathAyuSkanuM pAlana kare che-(1) deva ane (2) nArake. be jInA AyuSyane saMdharvaka kahyA che-(1) manuSyanA ane (ra) paMcendriya tiya"nA. 24 "3vavANa' Adi 24 sUtre ahIM ApavAmAM AvyA che temane artha saraLa che. garbhajanma ane saMpUrcyuna janmathI je janma bhinna hoya che-vilakSaNa prakArane hoya che, te janmanuM nAma "upapAta janma" che. deva ane nArakamAM upapAta janma thAya che, kAraNa ke utpattisthAnamAM rahelAM vaikriyika pudgalene zarIrarUpe pariNumAvIne teo utpanna thAya che. utpatti sthAnamAM vakriyika pudgalene zarIrarUpe pariNumAvIne utpanna thayuM tenuM nAma ja upapAta janma che. 1 pitapotAnI kAyamAMthI (gatimAMthI) jIvanuM nirgamana thavuM (maraNa thavuM) tenuM nAma udvartAnA kahe che. A udvartAnA padane prayoga nArako bhavanavAsIomAM ja thAya che. vyantaromAM paNa udvartanA padane prayoga thAya che, paraMtu ahIM temane sataMtrarUpe prakaTa na karavAnuM kAraNa e che ke bhavanavAsIomAM temane samAveza thaI jAya che. 2 cyavana padane prayoga paNa maraNanA arthamAM ja thAya che. tiSka ane vaimAnike sAthe maraNa padane prayoga thato nathI, paNa vana padane ja prayoga thAya che. te 3 che zrI sthAnAMga sUtra:01 165 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhamAM utpatti thavI tenuM nAma garbhavyutkAti che. manuSya ane paMce. ndriya tiyonI utpatti ja garbhamAM thAya che. janmanA traNa prakAromAMthI je garbhajanma nAmane prakAra che, te prakAre te manuSya ane paMcendriya tiyo . ne ja janma thAya che-anya jImAM te prakAre janma thatuM nathI 4 traNa zarIra ane cha patiene cagya pula paramANuone grahaNa karavA tenuM nAma AhAra che. te AhAra garbhastha manuSya ane paMcendriya niyAmAM saMbhavI zake che. 5 zarIra pacayanuM nAma vRddhi che. garbhastha manuSya ane paMcendriya tiryamAM ja te vRddhi thatI hoya che 6 eja pramANe garbhastha manuSyanI ane garbhastha tiryacenI ja vAta, pitta Adi dvArA nivRddhi hAni) thAya che. "ji" upasarga "nirlajaja puruSa" ItyAdinI jema abhAva vAcaka che. 7 vaikriya labdhisaMpana manuSya ane paMcendriya tiyamAM ja vikavaNA saMbhavI zake che. 8 cAlavuM athavA marIne anya gatimAM javuM tenuM nAma gatiparyAya che. athavA labdhidhara jIva garbhamAMthI nIkaLIne pradezanI apekSAe je bahAra saMgrAma kare che, te gatiparyAya che. 99 | yathA svabhAvasthita AtmapradezanuM vedana Adi sAta kAraNene laIne pitAnA bhAvamAMthI anya bhAvarUpe pariNumana karavuM tenuM nAma samuduvAta che. 10 | kAlakRta avasthAne anubhava kare tenuM nAma kALasaMga che. je 11 che garbhamAMthI bahAra nIkaLavuM tenuM nAma nirgama che. prANa tyAga kare tenuM nAma maraNa che, A badhI avasthAone anubhava garbhastha manu ane garbhastha tirthane ja thAya che. tethI ja mAnAM manuSyati " A padane ( garbhastha manuSyane ane tiryaMcAne ) sarvatra pravega karavAnuM kahyuM che ke 13 che "rothuM pi grA" "chavi eTale tvacA ane parva" eTale saMdhi bane. te tvacA ane saMdhiparvane sadabhAva garbhastha manuSyamAM ane paMcendriya tiryamAM ja hoya che. 14 zukra ane zoNitathI jemanI utpatti thAya che evAM jIvane zukazeNita saMbhava che kahe che. manuSya ane pacendriya tiryaMconI A prakAranA jIvomAM gaNatarI thAya che. 15 sthiti eTale avasthAna. te sthitinA kAyasthiti ane bhasthiti nAmanA be bheda paDe che. 16 sAta ATha bhavagrahaNa rUpa kAyasthiti che. te kAyarithati manuSya ane paMcendriya tiyAmAM ja saMbhavI zake che. jo ke pRthvIkAya AdimAM paNa te saMbhavI zake che, paNa ahIM be sthAnenA anurodhanI apekSA be uparyukta bene ja grahaNa karavAmAM Avela che. je 17 che bhavamAM athavA bhavarUpa je zrI sthAnAMga sUtra : 01 166 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti che tene bhavasthiti kahe che, tene bhavakALa paNa kahe che. A bhavasthiti rUpa bhavakALane saddabhAva devo ane nArakemAM hoya che, kAraNa ke devAdi paryAya cheDayA bAda pharIthI devAdi paryAyanI prApti thatI nathI. 18 Ayu be prakAranuM thAya che, addhAyu ane bhavAyu. me 19 ! addhA eTale kALa. te kALapradhAna je pAMcamuM AyuSkarma che tene addhAyuSka kahe che. te addhAyuSka jIvanI sAthe kAlAntarAnugAmI hoya che, tethI kAlAntarAnugAmI AyunuM nAma ja addhAyuSka che. 20 bhavapradhAna AyunuM nAma bhavAyu che ane te bhavAyune ja bhavAyuSka kahe che. bhavane nAza thatA bhavAyuSka niyamathI ja chUTI jAya che-jIvanI sAthe paralekamAM jatuM nathI. je 21 addhAyuSkane saddabhAva mana ane paMcendriya tiryamAM hoya che. keI kaI jIvane te bhava nAza pAmavA chatAM tene nAza thato nathI. vadhAremAM vadhAre sAta ATha bhava sudhI te addhAyuSkano jIvanI sAthe saMbaMdha cAlu rahe che. bhavAyuSkano sadUbhAva devo ane nArakomAM ja hoya che. te bhavane nAza thatAM tene ( bhavA. yuSkane) paNa avazya nAza thaI jAya che. kAlAntare te AyuSka te jIvonI sAthe jatuM nathI, kAraNa ke devabhavathI cavela deva pharIthI devagatimAM ja thA 50 nathI ane nAraka gatimAMthI uddhattanA (maraNa) pAmIne keIpaNa nAraka pharI narakagatimAM ja nathI. " vize jo e ItyAdi. pradezakama ane anubhAvakarmanA bhedathI karmanA be prakAra kahyA che. je karmanA pradezarUpa pulanuM ja mAtra vedana karavAmAM Ave che-yathAbaddha rasanuM vedana karavAmAM AvatuM nathI, te karmane pradeza kama kahe che. je karmanuM anubhAva rUpe vedanA thAya che te karmane anubhAvakarma kahe che. ke 22 che A anubhAva karmane yathAbaddha rasa levAmAM Ave che. yathAzraddhAyuSkakarma eTale jeTalA kALanuM Ayu bAMdhyuM hoya eTalA kALanA Ayune bhegavavuM. e vAta de ane nArakamAM saMbhavI zake che, kAraNa ke teo anapavarSAyuSka hoya che. asaMkhyAta varSanA AyuvALA bhegabhUminA manuSya, tiryaMca ane uttama puruSa tathA carama zarIrI ja niyamathI ja nirupakama AyuvALA hoya che. paraMtu saMkhyAta varSanA AyuvALA tirya ca, manuSya, anuttama puruSa ane acarama zrI sthAnAMga sUtra:01 197 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIrI jIve sopakama ane nirupakama, e banne prakAranA AyuvALA hoya che. kahyuM paNa che ke-"revA neyA vi" ItyAdi. "tenA saMsArasthA ItyAdi - ghaNu nuM viSa, zvAsocchavAsanA avarodha, vimAnI akasamAta ane roga Adi kAraNothI akALe maraNa thAya che. A akALa maraNa joIne e prazna udbhave che ke zuM akAla maraNa saMbhavI zake che kharuM? je akAla maraNa thavAnI vAta svIkAravAmAM Ave, te bIje prazna e uddabhave che ke zuM samasta saMsArI jInA akAla maraNa thAya che, ke kaI kaI saMsArI jIvanA akAla maraNa thAya che? A bane praznonA uttara ApaNane A abhavavatyayuSka ane nirupakamAyuSkanI vicAradhArA mAMthI maLI Ave che. kama zAstra anusAra . mAna AyunuM utkarSaNa thaI zakatuM nathI, kAraNa ke utkarSaNa bandhakALamAM ja thAya che. dhAro ke koI manuSya athavA tiyace prathama tribhAgamAM narakAyune eka lAkha varSa pramANu baMdha karyo. have je te bIjA tribhAga daramiyAna dasa lAkha varSa pramANe narakAyune sthitibaMdha kare, te te samaye te prathama vibhAgamAM bAMdhelI sthitinuM utkarSaNa karI zake che. utkarSaNane A sAmAnya niyama badhA karmone lAgu paDe che. bhujamAna Ayune baMdha eja paryAyamAM thatuM nathI, tethI tenuM utkarSaNa thatuM nathI. A vyavasthA te nirapavAda ( apavAda vinA, niyamathI ja ) banI jAya che. paraMtu apakarSaNane mATe baMdhakALane e kaI pratibaMdha nathI. te keTalAka apavAdane bAda karatAM game tyAre thaI zake che, je paryAyamAM Ayune baMdha karyo che, te paryAyamAM paNa thaI zake che. ane je paryAyamAM tene bhogavI rahyA hoIe te paryAyamAM paNa thaI zake che. dAkhalA tarIke ke I manuSya tiryaMca Ayune pUrva keTi pramANa sthitibaMdha karyo. have je tene sthitighAtane mATe anukULa sAmagrI (je paryAyamAM Ayune baMdha karyo hoya eja paryAyamAM) maLI jAya, te eja paryAyamAM te Ayukarmane sthitighAta karI zake che, ane je paryAyanA Ayune te jogavI rahyo che te paryAyamAM ja zrI sthAnAMga sUtra : 01 168 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo tene sthitighAtane anukULa sAmagrI maLI jAya che, te te paryAyamAM ayu. kanA sthitighAta te karI zake che, sthitivrAta thavAthI Ayu ghaTI jAya che. apaNunA A niyama anusAra khadhAM jIvetu' bhuyamAna Ayu nyUna thaI zake che, A sAmAnya niyama che. A niyamAnusAra te devadikAnuM bhuyamAna Ayu paNa nyUna thavuM joie. parantu te niyamamAM je apavAda che tenu ahIM nIce pramANe kathana karavAmAM AvyuM che-upAda janmathI pedA thanArA deva ane nArakI, bheAgabhUminA jIvA, uttama puruSo ane carama-zarIrI jIyeAnu sujyamAna Ayu ejI thaI zakatuM nathI. jeTalA kALanA AyunA baMdha temaNe karyo hAya che eTalA pUrepUrA Ayune teo bhAgave che, eTale ke temanA bhuyamAna AyunA sthitivrAta thatA nathI 23 A kathanaparathI ApaNe evA nizcayapara AvI zakIe chIe ke temanA sivAyanA badhAM chaveAnA AyumAM ghaTADo thaI zake che. eja vAta sUtrakAre " Tro` " ityAdi sUtreA dvArA prakaTa karI che. upakramanuM nAma sava che. AyuSkanA je upakrama che. te AyuSya saMvartaka che. te se|pakramAyurUpa AyuSya saMvaka manuSya ane pacendriya tiya cAmAM hAI zake che, kAraNa ke tee sepakrama AyuvALA paNa hAya che. // 24 5 5 s 29 // bharata aura eravatAdi kSetrakA nirUpaNa paryAyAdhikAra cAlI rahyo che, have sUtrakAra-niyata kSetrAzrita hAvAne kAraNe - kSetrabhyapadezya pudgala paryaMcAnuM pratipAdana karavAnA hetuthI kSetra prakaraNanuM nirUpaNa kare che--saMghuddIne rIne maMtrarasa pathvacasa " ityAdi TIkA--madhya jamUdrIpamAM meru parvatanI uttara ane dakSiNa dizAmAM kramazaH e kSetra ( bharata kSetra ane airavata kSetra) AvelAM che, te bannenI racanA ekasarakhI che. ekakhIjAnI racanAmAM kAI vilakSaNatA nathI bharatakSetramAM pata, nagara, nadI vagerenI jevI racanA, pramANa, AkAra Adi che, evI ja e saunI racanA vagere airavata kSetramAM paNa che, te bannemAM keAI taphAvata nathI. avasarpiNI utsarpiNI kALakRta Ayu AdinI vRddhi ane hAsarUpa paripavata na zrI sthAnAMga sUtra : 01 16 9 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa te banne kSetramAM samAna ja che. banne kSetrenI laMbAI ane pahoLAI paNa sarakhI che-temAM koI bheda nathI. e ja pramANe uMcAImAM, gAMbhIryamAM, saMsthAnamAM (Arepita jyA dhanuSAkAra AkRtimAM) ane paridhimAM paNa te ane kSetra samAna che. "mArade re gharavA jeva" A sUtrapATha dvArA sUtrakAre parasparamAM samAnatAvALA te banne kSetronAM nAma "bharatakSetra ane aravata kSetra" prakaTa karyA che. "gve ghaNAM amiDhAveluM phremavA revannavA jevA ItyAdi- A prakAranA kathana dvArA haimavata ane haraNyavata kSetramAM paNa samAnatA samajavI. harivarSa ane ramyakavaSa kSetramAM paNa samAnatA samajavI. devakurumAM ja kaTa zAmali" nAmanuM vRkSa che ane uttarakurumAM janU nAmanuM vRkSa che. tenuM bIjuM nAma sudarzana paNa che. te vRkSemAM be deva rahe che. te banne de mahA RddhivALA, mahA zutivALA, mahAnubhAgavALA, mahA baLasaMpanna, mahA yaza saMpannaane mahA sukha saMpanna che. mahaddhika (mahA addhivALA) padanA prayeAga dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te bane deve vimAnAdirUpa vipula saMpattivALA che. mahAdyutika padanA prAga dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te bane deva adhika zarIrAbharaNa AdinI kAntithI yukta che. mahAnubhAga zabda dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te ane deve vikurvaNA Adi karavAnI acinya zaktivALA che, mahAbala zabda dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te bane deve viziSTa zarIra sAmarthyavALA che. mahAyaza zabda dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke teo vistIrNa zlAghA (prazaMsA) thI saMpanna che. tathA mahAsaukhya zabda dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te banne devo zAtAvedanIya janya prabhUta AnaMdathI yukta che. temanA nAma nIce pramANe che-garuDa veNudeva ane anAdata deva. garuDa viSNudeva suparNakumAra jAtinA deva che ane te A kUTa zAmali vRkSa para rahe che. tathA anAdata deva jakhkha sudarzanA vRkSa para rahe che ane jabudvIpanA adhipati che, bAkInA padanI vyAkhyA saraLa che. je sU. 30 che zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 70 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSadharAdi parvatoke daividhyatAkA nirUpaNa vaMtUraNa garaNa" ItyAdi- TIkAtha-madhya jabUdvIpamAM je mandara (sumeru) nAmane parvata che, tenI uttara dizA tarapha kamazaH be varSadhara parvate AvelAM che. te bane parvata ghaNAM ja samatulya che, teo vilakSaNatAthI rahita che. temanI vacce keIpaNa prakArane taphAvata nathI. laMbAI, pahoLAi uMcAI, udvedha, saMsthAna ane pari dhinI apekSAe te banemAM keI bhinnatA nathI. temanAM nAma A pramANe che-(1) sula himavAnuM ane zikharI. sula himavAnuM parvata mandara parvatanI dakSiNamAM che ane zikharI parvata mandara parvatanI uttare che. e ja pramANe dakSiNa dizA tarapha mahA himAvAna parvata ane uttara dizA tarapha rukamI parvata che. e ja pramANe niSadha ane nIla parvata paNa AvelAM che. e ja pramANe madhya khUdvIpanA sumeru parvatanI uttara dakSiNa dizAmAM haimavata ane hairaNyavata kSetronA be vRtADhaya (vRtta eTale geLa AkAra) parvate paNa AvelA che. te banane vRttavaitADhaya parvata paNa bahu samatulya, avizeSa (vizeSatA rahita) ane bhedarahita che. temanI laMbAI, pahoLAI, udvedha, ( uMDAI) saMsthAna ane paridhinI apekSAe temanI vacce keI bheda nathI, te bAbatemAM te bane samAna ja che. temanAM nAma zabdApAtI ane vikaTApAtI che, temAM be deva rahe che. te banne de mahARddhi AdithI yukta che ane pApamanI sthitivALA che. te denAM nAma anukrame svAtI ane prabhAsa che. eja pramANe madhya jaMbudvIpanA sumeru parvatanI uttara ane dakSiNa dizAmAM AvelAM harivarSa ane uccakavarSamAM paNa be vRttavaitADhaya parvata che. teza paNa bahasama Adi pUrvokta vizeSaNovALAM che. temanA nAma gadhApAtI ane mAlyava5ryAya che. temAM be deva rahe che. te bane deve paNa mahartika Adi pUrvokata vizeSaNavALAM che. temanI sthiti paNa eka pApamanI che. temanAM nAma nAma A pramANe che-(1) aruNa ane (2) padma jabUdvIpanA sumeru parvatanI dakSiNa dizAmAM devakunA pUrva ane pazcima taraphanA bhAgamAM azvaskanA jevA ardhacandrAkAra be vRkSaskAra pate AvelAM zrI sthAnAMga sUtra:01 1 71 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. temanAM nAma saumanasa ane vidhubha che. te bane parvata paNa bahu sama Adi pUrvokta vizeSaNathI saMpanna che. jaMbudvIpanA sumeru parvatanI uttara dizAmAM uttara kurunA pUrva ane pazcima taraphanA bhAgomAM azvaskandhanA jevAM ardhacandrAkAranA be vakSaskAra parvate AvelAM che, teo paNa bahusama Adi pUrvokta vizeSaNavALA che. temanAM nAma gaMdhamAdana ane mAlyavAna che. eja pramANe jaMbudvIpanA sumerunI uttara-dakSiNa dizA tarapha be dIrtha vaitADhaya parvata kahyAM che. te bane parvate paNa bahu sama Adi vizeSaNavALAM che. Adi padathI ahIM e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke temAM eka bIjA karatAM kaI vizeSatA athavA vividhatA nathI. laMbAI, pahoLAI, uMcAI, udveSa, saMsthAna ane paridhinI apekSAe paNa te bannemAM samAnatA rahelI che. temanAM nAma nIce pramANe che-(1) bharata dIrgha vaitADhaya ane (2) aravata dIdhuM vatADhaya. bharata dIva vaitADhayamAM be guphAo che. te ane guphAo basamAM Adi vizeSaNavALI che. temanAM nAma A pramANe che-tamisrA guphA ane. khaMDakaprapAta guphA. te guphAomAM mahaddhika Adi vizeSaNavALA be deva rahe che. temanI sthiti paNa eka palyopamanI che. temanAM nAma kRtamAlyaka ane nRtyamAlyaka che. jaMbudvIpanA maMdara (sumeru ) nI dakSiNa dizAmAM je sula himavAna parvata che, tenA upara be phUTa AvelAM che. te banne kUTa paNa basama Adi vizeSaNathI yukata che. laMbAI, pahoLAI uMcAI AdimAM paNa teo sarakhAM che. temanA nAma A pramANe che-(1) sula himavalUTa ane (2) vaizravaNakaTa. jabUdvIpanA maMdara parvatanI dakSiNa dizAmAM je mahAhimavAna parvata che, tenI upara paNa be kaTa kahyAM che. te parvatane varSadhara kahevAnuM kAraNa e che ke teo kSetranI maryAdA kare che. mahAhimavAna parvatanA bane kUTa paNa bahu sama Adi vizeSaNavALa che te ane kUTonAM nAma mahAhimavallaMTa ane vaiDUryakUTa che. eja pramANe niSadha parvata para paNa be phUTa che. te bane kUTa paNa basama Adi vizeSaNothI yukta che. temanAM nAma niSadhakUTa ane rucakaprabhakUTa. zrI sthAnAMga sUtra : 01 172 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jabUdvIpanA maMdara parvatanI uttara dizAmAM je nIla varSadhara parvata che. temAM paNa nilarakUTa ane upadarzanAkUTa nAmanA be phUTa che. te banane kUTa paNa bahasama Adi vizeSaNavALAM che. e ja pramANe rukima varSadhara parvata para paNa rukimaNUTa ane maNikaMcanakUTa nAmanA be phUTe che. te bane phUTa paNa basama Adi vizeSAvALAM che. e ja pramANe zikharI varSadhara parvata para paNa zikharIkaTa ane tibichakUTa nAmanA be phUTa che. teo paNa bahuma Adi pUrvokata vizeSaNothI yukata che. TakAtha --A sUtranI vyAkhyA saraLa che. himAvAna Adi parvatane varSadhara kahevAnuM kAraNa e che ke himavAna Adi parvata pitAnI banne bAjue AvelAM kSetranI maryAdA kare che-eTale ke temanI sImA batAve che ane temane alaga pADe che. jemake dakSiNa dizAmAM AvelA bharatakSetra ane haimavata kSetranI vacce kSudra himavAnuM parvata che. e ja pramANe haimavata ane harivarSa kSetranI vacce, sImA para mahAhimavAna parvata che. harivAra ane mahAvideha kSetranI vacce niSadha parvata che, videDa ane ramyaka kSetranI vacce nIlavAna parvata che, ramyaka ane hairaNyavata kSetranI vacce kima parvata che ane hairaNyavata ane aravata kSetranI vacce zikharI parvata che. A rIte A parvate banne kSetrenI maryAdA kare che. sumeru parvatanI dakSiNa dizAmAM bharata, haimavata ane harivarSa kSetre che, ane uttara dizAmAM raka, hairaNyavata ane eravata kSetre che. videha kSetramAM devakuru dakSiNa dizAmAM ane uttara kuru uttara dizAmAM che. kAlacakanuM parivartana mAtra bharatakSetra ane eravata mAM ja thAya che, bAkInA kSetromAM thatuM nathI. te bAkInAM kSetromAM nivAsa karanArA jInA upabhoga, Ayu, zarIranuM pramANa Adi sadA ekasarakhuM ja rahe che. haimavata kSetramAM jIvanuM AyuSya eka palsa zrI sthAnAMga sUtra : 01 173 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANu hAya che. tyAM nirantara utsarpiNInA cethe athavA avasarpiNInA trI kALaja pravatatA hoya che. harivaSa kSetramAM prANIenuM AyuSya e palyapramANu DhAya che. tyAM nirantara utsarpiNIne pAMcame athavA avarpiNIne! khIjo kALa pravartatA haiAya che. biMdeha kSetramAM sadA avasarpiNIneA ceAthe kALa ja pravartatA hAya che ane tyAMnA prANIonI sthiti eka kaTipUrvanI hAya che. devakuru kSetranA prANIonI sthiti traNa papramANa hoya che. tyAM nirantara utsarpichInA chaThTho athavA avasarpiNInA pahelA kALa pravatatA hAya che. haimavata, hariva` ane devakurumAM kALane je A krama prakaTa karavAmAM AvyA che, eja krama uttara dizAnA uttarakuru, ramyaka ane hairaNyavata, A traNa kSetramAM pazu samajave. uttarakurumAM devakurunA samAna, ramyakamAM hariya samAna, ane hairaNyavatamAM haimavata samAna kALanI pravRtti samajavI. bharatakSetra ane airavata kSetranI sImApara je e pava tA che temanAM nAma kSudrahimavAna ane zikharI che. temAMthI kSudrahimavAna sumerunI dakSiNa dizA tarapha che ane zikharI pata sumerunI uttara dizA tarapha che. bharatakSetranI jyAM samApti thAya che te sImApara kSudrahimavAna parvata che ane zikharI pata airavata kSetranA jyAMthI prArabha thAya che ane hairaNyavata kSetranI jyAM sImA samApta thAya che, tyAM AvelA che. te te patA parasparamAM bilakula samAna che. te bannemAM kAipaNa prakAranI vizeSatA nathI. temanI vacce atAnAtya (vividhatA athavA asamAnatAnA abhAva ) che, temanI vacce bilakula taphAvata nathI. te ane lakhAI, paheALAi, uMcAi, udveSa, sasthAna ( AkAra) ane paridhinI apekSAe ekasarakhAM che. laghuhimavAn jyAM bharatakSetranI sImA samApta thAya che, tyAM AvelA che. ane hairaNyavatanI sImA jyAM samApta thAya che tyAM zikharI parvata AvelA che. tyArabAda aravata kSetra che. te ane patA pUrva pazcima tarapha laghu samudra sudhI phelAyelA che. te banne ekasesa ceAjana uMcA che ane 25 ceAjana nIce jamInamAM avagAhayukta che. temanA sthAnanI apekSAe-AkAranI dRSTie te AyatacatusrasaMsthAnavALA che, temanuM vizeSa varguna jijJAsu pAThake e anya zAstromAMthI vAMcI levuM. A rIte " baMghuddIne Iye ' ityAdi sUtreA dvArA jevuM kathana kSulla ( kSudra) himAn ane zikharI patanA viSayamAM karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana mAhimavAn ane rukima paryaMtanA viSayamAM pazu grahaNa karavuM joIe, sumeru parvatanI dakSiNu dizA taraph mahAhimavAnuM pata 66 zrI sthAnAMga sUtra : 01 174 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane uttara dizA tarapha rukima parvata che. A prakAranuM kathana niSadha ane nIlavanta parvatanA viSayamAM paNa samajI levuM. temanI laMbAI, pahoLAI AdinuM varNana anya zAstromAMthI jANI levuM. tadviguNiluNavistAra vadhAvidehAnnAA sUtranuM tAtparya e che ke videhakSetra paryantamAM parvata ane kSetra bharatakSetra karatAM bamaNuM bamaNAM vistAravALAM che. jaMbUdvIpanA bharatakSetrane vistAra 526 jana ane 6 kalA pramANe che. tenAthI bamaNe vistAra himAvAna parvatane che. himavAnuM parvata karatAM haimavata kSetrane vistAra bamaNa che. haimavata kSetra karatAM mahAhimavAnuM parvatane vistAra bamaNe che. A rIte bamaNuM bamaNune vistArakrama videha kSetra samajI le. mandara patinI uttara dizAmAM AvelA kSetrone ane parvatane vistAra dakSiNa dizAnA kSetre ane parvatanA vistAra eTale ja che. jemake eravata kSetrane vistAra bharatakSetranA vistAra jeTalA ja (526 jina 6 kalAne) che. darekanI paridhi AyAma vidhvaMbha (laMbAI, pahoLAI) karatAM bamaNI che. vRttavaitADhya parvate palyAkAra che. vRttavaitADhaya parvata sarvatra eka hajAra yojanA che ane rajatamaya che. dakSiNa dizA tarapha je haimavata kSetra che temAM zabdApAtI nAmane vRttavaitADhya parvata che ane uttara dizA tarapha je eraNyavata kSetra che temAM viTApAti nAmane vRttavaitADhaya parvata che. te vRttavaitADhamAM anukrame svAti ane prabhAsa nAmanA mahaddhika Adi vizeSa vALA be deva vase che, temanI sthiti eka palyopamanI che. teo tyAM zA kAraNe rahe che? tyAM temanAM bhavane banelAM hovAthI teo tyAM rahe che. hari. varSa kSetramAM gaMdhApAtI, ane ramyaka varSamAM mAlyavatparyAya nAmanA vRttavaitADhathe kamazaH AvelA che. te banemAM pUrvokta vizeSaNavALA be deva rahe che, jemanAM nAma anukame aruNu ane padma che. eja pramANe jaMbudvIpamAM AvelA mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM je videha kSetratha devakuru che tenI pUrva tarapha ane pazcima tarapha anukrame saumanasa zrI sthAnAMga sUtra : 01 175 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vidyutaprabha nAmanA be vakSaskAra parvata che. te vakSaskAra pate AdimAM nIcA che ane anya bhAgamAM UMcA che, tethI temane AkAra azvaskaMdhanA je lAge che. niSadhanI pAse teo 400 ejana UMcA che ane merunI pAse 500 ejana UMcA che. teo ardhacandranA jevAM saMsthAna (Akara) vALA che. ahIM ardha zabdathI mAtra vibhAga ja darzAvavAmAM AvyuM che-samapravibhAgatA darzAvavAmAM Avela nathI. A banne vakSaskAra parvatee devakuruone ardhacandranA AkAra jevAM karI dIdhAM che, teo ekasarakhAM svarUpavALA che. temane vakSaskAra kahevAnuM kAraNa e che ke teo pitAnI vacce rahelA kSetrane gaSya (najare na paDe evuM) karI nAkhe che. e ja pramANe uttara kuruomAM paNa be vakSaskAra parvata che. temanAM nAma gaMdhamAdana ane mAlyavAnuM che. pazcima tarapha gaMdamAna ane pUrva tarapha mAlyavAna vakSaskAra parvate AvelA che. eja pramANe jaMbudvIpanA mandara (sumeru) parvatanI uttaramAM bhArata ane dakSiNamAM eravata nAmanA dIrgha vaitADhaya parvate AvelA che. ahIM vRttavaitADhaya parvatanA vyavacchedane mATe dIrdha padane prayoga karavAmAM AvyA che. te bane dIrdhatAya parvate bharata ane airAvata kSetranI madhyamAM pUrvathI pazcima dizAmAM lavaNa samadra sudhI phelAyelA che. temanI uMcAI 25 jananI che. temane 1/4 bhAga jamInanI nIce avagADha che. 50 janane temane vistAra che. Ayata (lAMbA) daMDanA jevuM temanuM saMsthAna (AkAra) che. teo saMpUrNataH rajatamaya che. te banene bahAra dekhAva senAnA maMDananA cihnavALA hoya che. arthAta bahArane bhAga suvarNamaya hoya evuM lAge che. bharata nAmanA dIrgha vaitADhaya parvata para be guphAo che, temanAM nAma tamisrA guphA ane khaMDaprapAta guphA che, tamisA gakA temanA pAchalA bhAgamAM che. te guphAne vistAra ane AyAma (laMbAI) girinA jevI che. 12 ejanane tene vistAra che ane te ATha yojana UMcI che. te Ayatacaturasa saMsthAnavALI che, tenA dvAranuM pramANa vijayadvAranA jeTaluM ja che, tene vajana kamADa lagADelAM che, tenI vacce be ejanathI traNa ejananA vistAravALI umajalA ane nimagnajalA nAmanI nadIo vahe che. te dIghavaitADhayanA pUrva bhAgamAM khaMDaprapAta nAmanI guphA che, te guphAnuM varNana tamisrA guphAnA varNana pramANe samajavuM. te banne guphAmAM be deva rahe che, tamisrA guphAmAM kRtamAlyaka ane khaMDaprapAta guphAmAM nRtyamAlyaka nAmanA de rahe che. airAvata nAmanA dIrghavaitADhaya parvatanI guphAonuM varNana ane devenuM varNana paNa uparanA varNana pramANe ja samajavuM. eja pramANe jaMbudvIpanI mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM AvelA kSudrahimavAnuM parvata para himavatkaTa ane vaizravaNakUTa nAmanA be kaTa che. jo ke tyAM aneka phUTa che, chatAM paNa ahIM dvisthAnakanuM prakaraNa cAlatuM zrI sthAnAMga sUtra:01 176 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hevAthI pahelA ane chellA kUTane ja grahaNa karavAmAM Avela che, kAraNa ke je varNana thAya che te vaktAnI vivakSAne AdhIna hoya che. kahyuM paNa che ke - raghaTTa raMargi" ItyAdi. tethI ja vaktAe (sUtrakAra) Adi ane atanA be kUTone grahaNa karIne ahIM temanuM varNana karyuM che. mahAhimavAna nAmanA varSadhara parvata para mahAhimavalphaTa ane vairyakUTa nAmanA be phUTa che. ahIM siddha AdithI laIne virRrya parvatanA ATha phUTa che, paraMtu dristhAnakane adhikAra cAlatuM hovAthI ahIM paNa prathama ane chelA kUTanI ja vAta kara. vAmAM AvI che. A prakAranuM kathana AgaLa paNa samajI levuM niSadha parvata para niSadhakRTa ane kamrabhakUTa nAmanA be phUTa che. jaMbudvIpanA madara parvatanI uttara dizAmAM nIlavAna parvata para nalakUTa ane upadarzanakUTa nAmanA be phUTa che. rukima parvata para zikhariphUTa ane ticchikUTa nAmanA be phUTa che. sU 31 padmadAdi drahake daividhyakA nirUpaNa "dhUmaMtaraNa pazvacaR" ItyAdi- TakAI-buddhIvamAM AvelA sumeru parvatanI uttara dizAmAM ane dakSiNa dizAmAM AvelA kSudrahimavAnuM ane zikharI parvata para be mahA hada (sarovara) che. te bane hada bahu samatUlya Adi pUrvokta vizeSaNovALAM che-laMbAI, paheLAI, uMcAI udha, saMsthAna ane paridhinI apekSAe teo samAna che. temanA nAma nIce pramANe che-(1) paddha hada ane (2) puMDarIka hada, temAM zrI ane lakSmI nAmanI be devIo nivAsa kare che. te banne devIo mahaddhika Adi vizeSaNothI yukta che ane temanI sthiti eka popamanI che. eja pramANe mahAhimavAnuM ane rukima parvato para be mahA hada che. temanAM nAma mahA paddha ane mahA puMDarIka che. te bane hade paNa basama Adi vizeSothI yukta hovAthI ekasarakhAM lAge che, temAM anukrame hI ane buddhi nAmanI be devIo nivAsa kare che. e ja pramANe niSadha parvata ane nIla parvatapara timihada ane kezarIhada nAmanA be hada che. temAM dhRtidevI ane kIrtidevI nAmanI be devIo nivAsa kare che. jabUdvIpamAM AvelA sumeru parvatanI dakSiNa dizA tarapha AvelA mahA zrI sthAnAMga sUtra:01 177 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ himAnuM varSadhara parvata para je mahApadma hada draha-(sarovara) che, temAMthI be mahA nadIe nIkaLe che, temanAM nAma hitA ane harikAntA che e ja pramANe niSadha varSadhara parvata para je tigi7hada che temAMthI harit ane sItAdA nAmanI be mahAnadIo nIkaLe che. e ja pramANe jaMbudvIpanA sumeru parvatanI uttara dizAmAM AvelA nIlavanta varSadhara parvata para AvelA kezarI nAmanA hadamAMthI sItA ane nArIkAntA nAmanI be mahAnadIo nIkaLe che. e ja pramANe rukima nAmanA varSadhara parvata para AvelA mahApuMDarIka hadamAMthI narakAntA ane sukhalA nAmanI be nadIo nIkaLe che. e ja pramANe ja budvIpanA mandara parvatanI jamaNI bAjue je bharatavarSa che temAM be prapAtahada AvelAM che, te bane prapAtahada basama Adi vizeSaNavALAM che, temanAM nAma gaMgAprapAtahara ane siMdhuprapAtahata che. e ja pramANe haimavata kSetramAM paNa be prapAtahada che, teo paNa bahusama Adi pUrvokta vizeSaNothI yukta che. temanAM nAma A pramANe che-(1) haribhrapAtahada ane (2) harikAntaprapAtaUda. jambudvIpamAM AvelA ara sumeru) parvatanI uttara-dakSiNa dizAmAM je mahAvideha kSetra che temAM be prapAtahada che, teo paNa bahusama Adi pUrvokta vizeSaNothI yukta che. temanAM nAma sItAprapAtahada ane sIdaprapAta hada che. jaMbudviIpastha mandara parvatanI uttara dizA tarapha ramyakavarSa kSetramAM paNa pUrvokta bahayama Adi vizeSAvALAM be prapAtaUda che, temanAM nAma narakAntaprapAtahara ane nArIkAnta prapAtaUda che. e ja pramANe hairaNyavata varSamAM paNa pUrvokta bahusama Adi vizeSaNavALAM be hada che. temanAM nAma suvarNakUlaprapApada ane dhyaphUlaprapAta che. e ja pramANe jaMbudvIpanA sumeru parvatanI uttara dizA tarapha je airAvatakSetra che temAM paNa pUrvokta bahusama Adi vizeSaNavALAM be prapAtahara che. temanAM nAma rakataprapAtahada ane rakatavatrataUda che. e ja pramANe je bUdvIpanA mandara zrI sthAnAMga sUtra : 01 178 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvatanI dakSiNa dizA tarapha je bharatakSetra che, temAM mahAnadIo AvelI che, te banne mahAnadIone vistAra vagere ekasarakhAM che, temanAM nAma gaMgA ane siMdhu che. e ja pramANe pachInAM kSetramAM paNa prapAtahara ane nadIonuM kathana karavuM joIe. "airAvata kSetramAM paNa rakatA ane rakatAvatI nAmanI be mahAnadIo che, teo paNa vistAra AdinI apekSAe ekasarakhI che, " A kathana paryantanuM samasta kathana ahIM grahaNa karavuM joIe. A sUtranI vyAkhyA saraLa che, jaMbudvIpanA mandara parvatanI uttara dizAmAM AvelA himapAna varSadhara parvatapara uttare padmahada che ane dakSiNamAM puMDarIka hada che. pahadamAM zrIdevI nivAsa kare che ane puMDarIka hadamAM lakSmIdevI nivAsa kare che. te devIonI sthiti eka palyopamanI kahI che. te bane bhavanapati nikAyanI devIo che, kAraNa ke te devanI sthiti eka palyopamanI hoya che, A kathananuM tAtparya nIce pramANe che - vyaktara devIonI utkRSTa sthiti ardhA palyopamanI kahI che, paraMtu bhavanapati devI enI utkRSTa sthiti kA popamanI kahI che, tethI A baMne devIone bhavanapati nikAyanI devIo kahevAmAM Avela che. A pramANe ja AgaLa sarvatra vyAkhyA karavI joIe. prapAtahadamAM teja prapAtaUdanA nAmavALI ja narIo che. "eravata kSetramAM rakatA ane rakatavatI nAmanI be mahAnadIo che. A kathana paryantanuM samasta kathana ahIM grahaNa karavuM joIe. A kathanane saMkSipta sArAMza nIce pramANe samaja - jaMbudvIpamAM bharata, haimavata, hari videha, ramyaka, hairaNyavata ane airavata nAmanAM 7 kSetra che, temane judA pADanArA, pUrvathI pazcima tarapha phelAyelA kSadrahimavAna, mahAhimAvAna, niSadha, nIla, rukima ane zikharI nAmanA varSadhara parvata che. te cha varSadhara parvata para anukrame padma, mahApa, tigi7. kezarI. paMDarIka ane mahApuMDarIka nAmanA 6 mahAhada AvelAM che. temAM anukrame zrI, hI, dhati, kIrti, buddhi ane lakSamI nAmanI 6 devIo nivAsa kare che, temanI eka paLepamanI sthiti che. A mahAhadamAMthI (1) gaMgA, (2) siMdhu, (3) reDita, (4) hitAM, (5) hari, (6) harikAntA, (7) zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 79 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItA, (8) sItAdA, (9, nArI, (10) narakAntA, (11) suvarNakUlA, (12) dhyakalA, (13) rakatA, ane (14) rakatadA nAmanI 14 mahAnadIo nIkaLe che. je nadIo te sAta kSetramAM vahe che. bhArata kSetramAM gaMgA ane siMdhu haimavata kSetramAM rohita ane hitAMsA, harivarSamAM harit ane harikAntA, videha kSetramAM sItA ane sItA, ramyaka varSa mAM nArI ane narakAntA, haira yavata varSamAM suvarNakUlA ane rukhyakUlA, tathA aivita kSetramAM rakatA ane rakatavatI (rakatadA), A banne mahAnadIo vahe che. temAMthI pahelI, bIjI ane ethI nadI padmahadamAMthI nIkaLe che, trIjI ane chaThThI nadI (rahita ane harikAntA ) mahApadmahadamAMthI nIkaLe che, pAMcamI ane AThamI (haritu ane sIdA) mahAnadIe tigiccha hadamAMthI nIkaLe che, sAtamI ane dazamI (nArI ane yakRlA ) mahApuMDarIka hadamAMthI nIkaLe che, tathA agiyAramI, teramI ane caudamI (suvarNakUlA, rakatA, rakatadA) mahAnadIo puMDarIka hadamAMthI nIkaLe che. je 2 che kAlalakSaNa paryAya dharmakA nirUpaNa jaMbadvIpane adhikAra cAlI rahyo che ane kSetravyapadezya pudgala dharmane adhikAra cAlu che. te saMbadhane anulakSIne have sUtrakAra jambudvIpamAM AvelAM bharatAdi kSetranA aneka kALarUpa paryAyadhanI prarUpaNa kare che- "jJapurI Itya di- - jaMbudvIpa nAmanA dvIpanA bharatakSetra ane airAvata kSetramAM utsarpiNI kALa ane avasarpiNI kALa, A be kALa hoya che. je kALamAM jIvone upaga, Ayu ane zarIra Adi uttarottara utsarSaNazIla (vRddhi pAmatAM) hoya che te kALane utsarpiNI kALa kahe che, jemAM te badhAM avasarSaNazIla hoya che te kALane avasarpikALa kahe che. te pratyeka kALanA 6-6 bheda che, te pratyeka bhedanuM varNana AgaLa karavAmAM AvyuM che atIta utsarpiNI kALane je suSama duSamA nAmane trIje bheda che te be keDAcheDI-sAgaropama kALapramANano hato. eja pramANe A vartamAna avasarpiNamAM paNa be kAkaDI-sAgaropamane ja che. tathA bhaviSyamAM je utsarpiNI Avaze temAM paNa te eTalA ja pramANane zrI sthAnAMga sUtra:01 180 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haze. jambudvIpa nAmanA A dvIpamAM AvelA bharatakSetra ane airavata kSetramAM atIta utsarpiNInA bIjA suSamakALamAM utpanna thayelA manuSyanI uMcAI be gabhUtinI eTale ke 2000 dhanuSanI hatI. temanuM utkRSTa Ayu be papamanuM hatuM A avasarpiNanA sumAkALamAM paNa evuM ja bane che ane bhaviSyamAM paNa utsarpiNInA suSamAkALamAM evuM ja banaze-eTale ke be palyopamanuM Ayu ane be kezanuM zarIra haze. jaMbudvIpa nAmanA dvipanA bharatakSetramAM ane eravata kSetramAM eka samayamAM eka yugamAM be ahaMThaMza utpanna thayA hatA, utpanna thAya che ane utpanna thaze. eja pramANe cakravartI vaMza ane be dazAra vizenA (vAsude ) viSayamAM paNa samajavuM. A rIte A jaMbudvIpanA bharata ane aravata kSetramAM eka yugamAM eka samayamAM be ahaMnta utpanna thayA hatA, utpanna thAya che ane bhaviSyamAM paNa utpanna thaze. eja pramANe be cakravatI, be baladeva ane be vAsudeva (dazAravaMza) bhUtakALamAM utpanna thayA hatA, vartamAnamAM utpanna thAya che ane bhaviSyamAM paNa utpanna thaze. e ja pramANe jabUdvIpanA kurukSetromAM manuSya sadA suSamasuSamA kALamAM utpanna Rddhine prApta karanArA rahyA hatA, rahe che ane raheze. uttarakuru ane devakuru nAmanA be kuru che. A rIte jabUdvIpamAM AvelAM be kSetramAM manuSyae sadA suSamakALamAM uttama Rddhi prApta karI hatI, vartamAnamAM paNa prApta kare che ane bhaviSyamAM paNa prApta karaze, evAM kSetre harivarSa ane ramakavarSa che. jaMbudvIpa nAmanA A dvIpanA be kSetromAM manuSyoe sadA suSamAdaSamA kALamAM uttama Rddhine anubhava karyo che. vartamAnamAM paNa uttama trAddhine anubhava kare che ane bhaviSyamAM paNa uttama Rddhine anubhava karaze. te be kSetre haimavata ane hairaNyavata che. e ja pramANe jabUdvIpamAM AvelAM be kSetranA manuSyoe sadA duSamasuSamAM kALamAM uttama addhine anubhava karyo che, vartamAnamAM paNa kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze, te be kSetronAM nAma pUrva videha ane pazcimavideha che. zrI sthAnAMga sUtra:01 181 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja pramANe A jaMbudvIpamAM AvelAM be kSetranA manuSyae chIe prakAranA kALano anubhava karyo che, te kSetronAM nAma bharatakSetra ane eravata kSetra che. A prakAranA 18 sUtre ApyAM che, te sUtrano bhAvArtha saraLa che. puramAyu" eTale utkRSTa Ayu, pAMca varSane eka yuga thAya che. "ahaMThaMza" A padanA prayoga dvArA eka sAthe be ahaM tene astitvanI vAta kahI che. te banenuM astitva eka sAthe eka ja samaye bharatakSetra ane aravata kSetramAM hoI zake che. A sUtranuM tAparya nIce pramANe che-e vAta te AgaLa prakaTa karavAmAM AvI cukI che ke bharatakSetra ane airAvata kSetramAM kALanuM parivartana thatuM rahe che, bAkInAM kSetramAM thatuM nathI. bharatakSetra ane aravata kSetramAM atyAre ava. sarpiNIne pAMcame kALa (Are) cAle che. te ArAne 21 hajAra varSano samaya kahyo che, tyArabAda je chaThTho Are Avaze tenI sthiti paNa 21 hajAra varSanI ja kahI che. A prakArane A avasarpiNIkALa jyAre pUro thaze, tyAre utsarpiNInA pahelA bhedarUpa pahele Aro zarU thaze. te pahelo Aro avasarpiNanA chaTrA ArA jevo haze ane tenI sthiti 21000 varSanI haze, tyArabAda utsarpiNIne bIje Are zarU thaze. te avasarpiNInA pAMcamA ArA je haze ane tenI sthiti paNa 21000 varSanI haze. tyArabAda utsapi NIne trIjo Are zarU thaze, je avasarpiNInA cothA ArAnA je haze. te Aro eka kaDAcheDI sAgaropama karatAM 42000 varSa pramANa nyUna haze, jyAre te kALa paNa samApta thaze tyAre utsarpiNIne cothe Are zarU thaze, je avasarpiNInA trIjA ArA je haze, tenI sthiti be keDIkeDI sAgarepamanI kahI che te ArAmAM manuSyanA zarIranI uMcAI eka gAu jeTalI pramANu hoya che ane Ayu eka palyopamanuM hoya che jyAre utsarpiNIne tho Aro pUro thaze tyAre utsarpiNInA pAMcamAM ArAne prAraMbha thaze, je avasarpiNInA bIjA ArA je haze. te Are traNa kaDAkoDI sAgaropamanI sthitivALo che, te ArAmAM manuSyanA zarIranI uMcAI be gAu jeTalI hoya che ane AyuSya be palyopamanuM hoya che jyAre utsarpiNIne te pAMcama Are pUro thaze, tyAre utsapiNIne chaThTho Are zarU thaze. te Are ava. sarpiNInA chaThThA ArA je haze, te A cAra keDAcheDI sAgaropamane ko zrI sthAnAMga sUtra:01 182 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te ArAnA manuSyanA zarIranI uMcAI traNa gAu jeTalI hoya che ane Ayu traNa papamanuM hoya che mahAvideha kSetramAM sadA avasarpiNIne ethe Aro ja pravartate hoya che, te ArAne duSama suSamAkALa kahe che. te videhakSetranA pUrva videha ane pazcima videha nAmanA be bhAga che haimavata, hari ane devakuru, e jaMbudvIpanA madara parvatanI dakSiNa dizA tarapha AvelAM ge che. A haimavata kSetramAM sadA utsarpiNIne cothe ane avasarpiNIne trIjo kALa ja pravarte che, te kALane duSama suSamAkALa kahe che, harivarSa kSetramAM sadA utsarpiNIne pAMcame ane avasarpiNane bIjo kALa-suSamAM pravarte che. devakurumAM niraMtara utsarpiNane prathamakALa ane avasarpiNIne chaThTha kALa pravarte che. haraNyavatamAM hemavata kSetrane kALa sadA pravarte che. ramyaka varSamAM harivarSa kSetranA je kALa, ane uttara devakane je kALa sadA pravarte che. bharatakSetra ane airAvata kSetramAM ja tIrthakara, cakavartI, baladeva, ane vAsudeva vagere 63 zalAkAnA puruSo utpanna thAya che. teo tyAM avasarpiNInA cethA kALamAM (duSama suSamAmAM) ja utpanna thAya che, bIjA kaI paNa kALamAM utpanna thatA nathI ane anya kSetromAM paNa utpanna thatA nathI. bhArata ane airavata kSetramAM paNa teo anya koI paNa kALamAM utpanna thatA nathI. videha kSetramAM niSedha nathI. A samasta viSayane hadayamAM utAravAmAM Ave te A sUtrane bhAva saraLa thaI jAya che. . sU. 33 kAlakevyajhaka jyotiSThoM kA nirUpaNa jabUdvIpamAM kALanA dvArA thanArA dravyaparyAyanuM kathana pahelAnA sUtramAM karavAmAM AvyuM che. have te kALanA gaMjaka je jyotiSka che temanI ahIM dvisthAnanA anurodhane laIne prarUpaNA karavAmAM Ave che- "jIve rIle" ItyAdi- TIkA--A sUtrapAThathI laIne "ro mAyajha" paryantanA atima sUtrane bhAvArtha ghaNe ja saraLa che. vizeSa kathana nIce pramANe samajavuM- jaMbudvipa nAmanA A dvIpamAM be caMdramA che. bhUtakALamAM te banane candra ahIM prakAzatA hatA, vartamAnamAM paNa teo ahIM prakAze che ane bhaviSyamAM paNa prakAzita raheze. A rIte traNe kALane anulakSIne A sUtranuM kathana karAyuM che, A kathana dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke je bUDhIpamAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 18 3 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA devatA ane banne candramA zAzvata che, e ja pramANe sUrya, nakSatra, 88 grahonA saMbaMdhamAM paNa samajavuM joie. A jabudvIpamAM e sUya che. bhUtakALamAM tee ahIM tapatA hatA, vartamAnamAM paNa tape che ane bhaviSyamAM paNa tapaze. caMdrane prakAza zItala hAya che, tethI tenI sAthe prabhAsana zabdanA prayoga karAya kiraNAvALA hAya che, tenI sAthe 'tapana' padanA prayAga dvIpamAM e kRttikA nakSatra heAya che. nakSatranI apekSAe ja prakaTa karavAmAM AvyuM che-tArAnI apekSAe dvitva prakaTa karAyuM nathI, evuM ja kathana satra samajI levuM. A rIte kRttikAthI laine bharaNi pantanA 28 nakSatra che. te pratyekamAM dvitya grahaNa karavuM joie tathA kRttikA Adi 28 nakSatrayugmAnA agnithI laIne yama paryaMtanA kramazaH 28 detAyugmA che, e vAta sUtrane AdhAre samajI levI joie tathA aMgAraka ( ma`gaLa ) thI laIne bhAvaketu pantanA 88 grahayugmA che, temane viSe paNa sUtramAMthI mAhitI meLavI levI, // sU. 34 / / che. sUrya tIkSNa karAyeA che. jakhU kRttikAmAM dvita jammUThThIpakI vedikAkA nirUpaNa jakhUdrIpanuM kathana cAlatu hAvAthI sUtrakAra tenI vedikA AdinA svarUpanuM nirUpaNa kare che-" laghuddIvalla chAMTIvala ' ItyAdi sUtrA -ja bUdvipa nAmanA dvIpa keje sauthI pahelA che ane saghaLA dvIpasamudronI vacce che-eTale ke tenA dvArA kAi dvIpa athavA samudra parivaSThita ( vIMTaLAyela ) nathI, tenI vedikA e gabyUti ( keza ) pramANa UMcI che. A dvIpa cAre tarapha lavaNusamudrathI gherAyele che, tenA ( jabudvIpane ) viSNubha ( vistAra ) eka lAkha yAtapramANa che, tethI lavaNu samudranA vistAra e lAkha cAjanane che, lavaNu samudranI vedikA e gabyUti ( keza ) pramANa UMcI che. dhAtakIkhaMDa dvIpanA be vibhAga che-(1) pUrvAdha ane (2) pazcimA IvAkAra nAmanA e patAe A vibhAga karyAM che. pUrvAdhamAM mandara parvatanI uttara-dakSiNa dizA tarapha bharata ane airavata kSetra che, te banne kSetre bahusama Adi vizeSaNAvALAM che. dhAtakIkhaMDamAM AvelAM bharata ane airavata kSetranAM varSoMna jabUDhIpamAM AvelAM bharata ane airavata kSetrenA jevAM ja samajavAM. A kathanane AdhAre e vAta grahaNu karavI joie ke A banne kSetrAnA manuSyeA chae prakAranA kALanA (ArAneA ) anubhava kare che ja dbIpa karatAM dhAtakIkhaMDamAM meru, kSetrA, vadhA, nadIe ane hu AdinI sakhyA bamaNI khamaNI che. eTale ke temAM be meru, 14 kSetre, 12 varSadhara pA 28 zrI sthAnAMga sUtra : 01 184 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadIo ane 12 hada Adi AvelAM che, temanAM nAma jabUdvIpanA prakaraNamAM batAvyA anusAra ja che. dhAtakI khaMDanA pUrvArdhamAM eka meru, cha kSetro 6 varSadhara parvate, 14 nadIo ane 6 hada ( draha) che, ane pazcimamAM paNa meru AdinI saMkhyA eTalI ja che. tethI ja tyAM be meru, 14 kSetre Adi hovAnuM kathana karavAmAM AvyuM che-A dvIpamAM paiDAnA ArAnA samAna parvata che ane ArAnI vacce AvelA vivaranA (ArA vaccenA khAlI bhAga) samAna kSetre che, tyAM paNa kUTazA9mali ane dhAtakIvRkSa che, temAM garuDaveNudeva ane sudarzanadeva nivAsa kare che. ghAtakIkhaMDanA pazcimamAM mandara (meru ) parvatanI uttara ane dakSiNa dizA tarapha paNuM anukrame bharatakSetra ane aravata kSetra nAmanAM be kSetre AvelAM che te ane kSetre paNa bahusama Adi vizeSaNavALAM che. tyAMnA manuSya paNa utsarpiNI ane avasarpiNI kALanA chae ArAne anubhava kare che. tyAM kUTa zAlamali ane mahAdhAtakI vRkSa che. temAM garuDaveNudeva ane priyadarzana deva rahe che. dhAtakIkhaMDa dvIpamAM be bharatakSetra, be eravata kSetra, be haimavata, beTheraNyavata, beharivarSa, baramyAvarSa, be pUrva videha, be pazcima videha, be devakuru mahAma, be devakuru mahA kramavAsI deva, be laghu himavAna, be mahAhimavAna, che niSadha e nilavanta, be rukamI, be zikharI, be zabdApAtI, be zabadApAtInivAsI svAtideva, be vikaTApAtI, be vikaTApAtI prabhAsa deva, be gandhApAtI, be gandhApAtinivAsI aruNadeva, be mAlyavatparyAya, be mAlyavatparyAyavAsI padyadeva, be mAlyavanta, be citrakUTa, be padmakUTa, be nalinakUTa, be ekazaila, be trikUTa, be zravaNakUTa, be aMjana, be mAtaMjana, be saumanasa, be vidyu--bha, be aMgavatI, be padmAvatI, be AzIviSa, be sukhAvaha, be candraparvata, be sUrya parvata, be nAgaparvata, be devaparvata, be gandhamAdana, be IkSakAra parvata, be kSudrahima vaskUTa, be vaizravaNakUTa, be mahAhimaskUTa, be veDUryakUTa, be niSadhakUTa, be caka phUTa, be nalavaskUTa, be upadarzanakUTa, be rukamIkUTa, be maNikaMcanakUTa, be zikharIphUTa, be tikiTa, be padmahada, be pahadavAsinI zrIdevIo, be mahApahaMda, be mahApahadavAsinI hIdevIe, be puMDarIka hada, be puMDarIka hadanivAsinI lahamIdevIo, be gaMgAprapAtahada, be raktapAtahara, be sahita nadIo, yAvata be gajhUlA nadIo, be grAhAvatI be padmAvatI, be tasajA , be mattajalA, be unmattajalA, be kSIradA, be siMhasrotasI, be aMtavAhinI be umimAlinI, be phenamAlinI, be gaMbhIramAlinI, e kacchA, be sukacchA, be mahAkachA, be kacchakAvatI, be AvartA, be maMgalAvartA, be puSkalAvatI, be be vatsa be suvatsA, be mahAvatsA, be vatsakAvatI, be ramya, be ramyaka, be zrI sthAnAMga sUtra:01 185 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramaNIya, be maMgalavatI, be padmA, be supadmA, be mahApadmA, be pakAvalI, be zaMkhA, be nalinA, be kumadA, be salilAvatI, be vakhA, besuvA, be mahAvA, be prakAvatI, be vaSNu, be suvaSNu, be gaMdhilA, be gadhilAvatI, be kSemA, be kSemapurI, be riTTA, be ziSTa purI, be khazI, be maMjUSA, be auSadhi, be puMDarIkiNI, be susImA, be kuMDalA, be aparAjitA, be prabhaMkarA, be aMkAvatI, be padmAvatI, be zubhA, be ratnasaMcayA, be azvapurA, be siMhapurA, be mahApurA, be vijayapurA, be aparAjitA, be aparA, be azekA, be vigatazakA, be vijayA, be vaijayantI, be jayantI, be aparAjitA, be cakrapurA, ba khaMDapurA, be avadhyA, be adhyA , ba bhadrazAlavana, ba nandanavana, e saumanasyavana, be paMDakavana, be pAMDukammalazilA, be ati pAMDakambalazilA. e rakatakaMbalazilA, be atirakata kaMbalazilA, be mandara ane be mandara cUlikA che. A rIte ahIM te dhAba babbanA hisAbe che. dhAtakIkhaMDa dvIpanI vaidika be gabhUti (keza) pramANa UMcI che. kAloda samudranI vedikA be gabhUtipramANa UMcI che. puSkaravara dvIpAdhanA avadhimAM mandara parvatanI uttara-dakSiNa dizAmAM be varSa (kSetra) AvelAM che. te bane basama Adi pUrvokta vizeSavALAM che te ane kSetronAM nAma paNa bharata ane riaravata che. e ja pramANe te puSkaravara dvIpArdhamAM paNa che kuru paryanA pUrvokta kSetre AvelA che, eTale ke tyAM be devakuru ane be uttarakuru paryantanA kSetre che tyAM kUTazAlamali ane padmavRkSa nAmanA be mahA. krama (mahAvRkSa) che. te mahAdumamAM garuDa veNudeva ane padmadeva nAmanA be deve nivAsa kare che. tyAM je bharatakSetra ane aravata kSetra AvelAM che. tenA mana chae prakAranA kALane anubhava kare che. e ja pramANe puSkaravara dvIpa InA pazcimAryamAM paNa mandara patanI uttara-dakSiNa dizAmAM be varSa (kSetre zrI sthAnAMga sUtra : 01 186 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvelAM che, te banne kSetre paNa basama Adi pUrvokta vizeSaNovALAM che. tyAM paNa kUTazAmali ane mahApadmavRkSa che ane temAM nivAsa karanArA garuDa cadeva ane puDarIka nAmanA de che, te kSetrenAM nAma paNa bharata ane eravata eka ja che. puravara pArdhamAM A rIte be bharatakSetra, be eravata kSetra Adi che. ahIM Adi pada dvArA e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke tyAM "be mandara che ane be mandaracUlikA" paryantanuM uparyukata badhuM che. puSkaravara dvIpanI himA e gamyuni (keza) pramANa UMcI che. jeTalAM dvIpo ane samudro che te badhAMnI vedikAnI UMcAI babbe gabhUtipramANa samajavI. TIkArya-A 35 muM sUtra che ke sugama che, te paNa temAM je vizekatA che te A pramANe che-vedika padanA prayoga dvArA ahIM padmavara vedika hIta karavAmAM Avela che. te padmavara vedikA 500 dhanuSanA vistAravALI (pahelAivALI) che. jaMbudvIpanI jagatInA (koTana) bahumadhya dezabhAgamAM te AvelI che. tethI parikSepa (paridhi) nI apekSAe te jagatI pramANa che. tethI bane tarapha vanakhaMDa (vanakhaMDa) che. gavAkSo, suvarNanI nAnI nAnI ghaMTaDIe, ane ghaTethI te parimaMDita (vIMTaLAyelI) che. devonAM Asana, zayana Adipa vividha prakAranI krIDAo mATe te sthAnarUpa che, tenI UMcAI be kezanI che. jaba. dvIpane vIMTaLAyela lavaNasamudra che. tethI have sUtrakAra te lavaNasamudranI vakata vyatAnuM kathana kare che, cakravAla viSkabhanI apekSAe lavaNasamudrane vistAra jaMbudvipanA vistAra karatAM bamaNe che, eTale ke lavaNasamudrane vistAra be lAkha janane che. tenI vedikA paNa jaMbudvIpanI vedikAnA jeTalA ja vistAravAnI che. dhAtakIkhaMDamAM aneka prakAranA dhAtakI nAmanA vRkSane samudAya che. tethI tenuM nAma dhAtakIkhaMDa paDayuM che. dhAtakIkhaMDa nAmane te dvIpane AkAra valayanA je che, te dhAtakIkhaMDa dvIpamAM himavana Adi varSadhara pate jaMbUIdvIpanI jema ja pUrvathI pazcima tarapha AvelAM che. tyAM paNa bharata Adi zrI sthAnAMga sUtra : 01 187 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetranI racanA prakaTa karavAmAM AvI che. A kathanane bhAvArtha e che ke jaba. dvIpanI jema ja dhAtakIkhaMDa kapamAM paNa himavana Adi parvatanI, ane bharatAdi kSetranI racanA samajavI joIe tyAM be meru che, tethI eka eka mera saMbaMdhI sAta sAta kSetra AdinI racanA hovAthI tyAM saunI pUrvArdha ane pazcimArdhanI apekSAe bamaNI racanA prakaTa karavAmAM Avela che. dhAtakIkhaMDa dvIpanI jema puSkarArdhamAM paNa meru, kSetre, varSadharo ane nadIo AdinI saMkhyA bamaNI batAvavAmAM AvI che, kAraNa ke-A dvIpamAM paNa IzvAkAra parvatane lIdhe pUrvArdha ane pazcimArdha evA be vibhAga thaI gayA che. A rIte aDhI dvipamAM pAMca meru, 35 kSetre, trIsa varSadhara parvata, 17 mahA nadIo ane 30 hada AvelAM che. jabUdvIpamAM AvelA videha kSetrano vistAra 33684-4/19 tetrIsa hajAra chaso coryAzI hajAra cAra ogaNIzAMza ejanane che. ane madhyamAM laMbAI eka jananI che, temAM vacce barAbara meru parvata che. tenI pAsethI be gajadanta parvata nIkaLIne niSadhamAM jaI maLyA che. eja tra cAra vibhAgomAM vaheMcAI gayuM che. dakSiNa dizAmA gara kSetra devakuru nAme oLakhAya che ane uttara dizAmAM gana kSetra uttarakuru nAme oLakhAya che, tathA pUrva dizAnuM A videhane nAme oLakhAya che. tene lIdhe devakuru ane u1 gabhUmi che ane pUrvavideha ane pazcima videhamAM karmabhUmi tima bhAgane sItA ane satedA nadIo bababe vibhAgomAM A rIte kula cAra bhAga paDe che. te cAre bhAge nadI ane mATha ATha bhAgamAM vibhakata thayelA che, te kAraNe jaMbudvIpanA 3 batrI vijaya thaI jAya che temAM bharatakhaMDa ane riaravata kSetra che ane svecchakhaDe AvelA che. padavIdhara mahApuruSe ane te 3mAM ja utpanna thAya che. jaMbudvIpamAM kula 34 ane aDhI 0 Arya khaMDa che eka sAthe utpanna thanArA tIrthakaronI je . . . . . . nI athAga 2 devAmAM aAve che ! zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta vibhAga anusAra jabudvIpanA cAra ane aDhI dvIpanA ya che. dhAtakI khaMDAdi kemAM tiSionI vipulatA hovAthI mAnatA nathI. ahIM dvIsthAnakane adhikAra cAlatuM hovAthI grahaNa karAyA che, bAkIne pATha saraLa che. ahIM kUTazAmela kSa nAmanA be vRkSa che. garuDa zabdanA prayoga dvArA suparNa ane sudarzanadeva, e be deva gRhIta thayA che, te banne de kare che. pazcimArdhanuM varNana pUrvArdhanA varNana anusAra ja 2 zAmalI ane mahAdhAtakI vRkSa nAmanAM be vRkSo che. supaNuM ane priyadarzanadeva tyAM nivAsa kare che. dhAtakIkhaMDamAM A dinuM varNana saMgama che. tyAM be aparavi paryantanA the | che. uttarakurumAM dhAtakI ane mahAdhAtakI nAmanA be vRkSo che, te vRkSa para sudarzana ane priyadarzana nAmanA be de rahe che. kSudra himayAna thI laIne zikharI varSadhara parvata paryaratanA varSadhara parvatanA 9 yugala che. eTale ke be kSudra himavana, be mahAhimavana, Adi varSadhara parvate baLe che. have sUtrakAra cAra vRttavaitADhaya parvatanA yuganI prarUpaNA " vAva" ItyAdi sUtra dvArA kare che. ahIM be zabdApAtI vRtADhaya parvata che. te paoNpara svAtI nAmanA be deva nivAsa kare che. vikaTApAtI nAmanA paNa be vRttavaitADhaya parvate che, te parvata para prabhAsa nAmanA be deva rahe che. gaMdhApati nAmanA paNa be vRtADhaya parvate che, te parvata para nivAsa karanAra aruNa nAmanA be deve che, mAlyavatparyAya nAmanA paNa be vRttavaitADhaya zrI sthAnAMga sUtra : 01 189 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvate che ane te parvata para padmanAbha nAmanA be de rahe che A prakAranA te cAra vRttavaitADhanA yugalonAM nAma che. " mAravaMta" uttarakurunI pUrva dizAmAM be mAlyavana parva che. temanuM bIjuM nAma gajadanta parvato paNa che, kAraNa ke temano AkAra hAthInA dAMta je che. tyAMthI AgaLa jatAM bhadrazAlavana ane tenI vedikA ane vijaya, tyAMthI AgaLa jatAM sItA nadInA uttara kinArA tarapha citrakUTa nAmanA be vakSaskAra parvate che te bane parvate uttara dakSiNa tarapha vistarelA che. be padmaphUTa che. te banne pakTa vijaya ane antara nadIthI antarita che. eTale ke pahelAM vijayakSetra Ave che. tyArabAda pATa che, tyArabAda antara nadI che ane tyArabAda padmaphaTa che, ane tyArabAda vijaya che. A prakAre antarita be pAkUTa che. e ja pramANe be nalInakUTa che ane be bIjAM eka zila che. parvavana mukhavedika ane vijayanI sAme, sItA nadInA dakSiNa kinArA tarapha nIce pramANe cAra parvatayugala che-be citrakUTa, be vaizravaNakUTa, be aMjanakUTa, ane be mAtajana. tyArabAda be saumanasa parvata AvelA che. te bane saumanasa parvate devakunI pUrva dizAmAM che, ane temano AkAra gajadonA je che. e ja pramANe devakurunI pazcima dizAmAM vidyutaprabha nAmanA be gajadantAkAra pate che. tyArabAda bhadrazAlavana, tenI vedikA ane vijaya, tyAMthI AgaLa jatAM aMkAvatI Adi parvatanA cAra yugala Ave che. te cAra parvatayugalo zItedA nadInI dakSiNa dizAnA taTapara AvelA che, temanAM nAma nIce pramANe che-e aMkAvatI parvata, be padmAvatI parvata, be AzIviSa parvata ane be sukhAvaha parvata. pazcimavana mukhavedikA ane anya vijayanI pUrva dizAmAM anukrame nIce pramANe cAra parvatanA yugala che-be candraparvata, be sUraparvata, be nAgaparvata ane be devaparvata. tyArabAda gandhamAdana nAmanA be gajadantAkAra pate AvelA che. te banane gandhamAdana parvate uttarakurunA pazcima bhAgamAM che. dhAtakIkhaMDanA pUrvArdhamAM ane pazcimArdhamAM evA bae gandhamAdana parvata zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 90 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyA che. ahIM babbe gandhamAdana parvate kahevAnuM kAraNa e che ke jambudvIpa karatAM ahIM parvatAdinI saMkhyA bamaNuM batAvavAmAM Avela che. je be ISakAra parvata che teo dakSiNa ane uttara dizAmAM che, ane temanA dvArA dhAtakIkhaMDanA be vibhAge thaI jAya che. vo guNaviM " ItyAdi. himavaMta Adi je varSadhara parvate che, temAM bamba phUTa AvelA che. jambudvIpanA prakaraNamAM temanAM nAma batAvavAmAM AvyAM che. ahIM parva tenI saMkhyA bamaNI hovAthI eka eka varSadhara parvatamAM babbe phUTa che. A rIte ticchikUTa paryantanA 12 kUTayugala thaI jAya che. "to parama ItyAdi. pahadathI laIne puMDarIka hada paryantanA che hadayugalo hovAthI kula bAra hada ahIM AvelA che. kahyuM paNa che ke-"mera malhA " ItyAdi. te hademAM nivAsa karanArI devIonI saMkhyA paNa 12 nI che. e ja pramANe gaMgA, sidhu Adi nadIonI saMkhyA paNa pUrvAddha ane pazcimAInI apekSAe bamaNI thatI hovAthI prapAtahada paNa bakhe che. tethI " THvANa " thI laIne "o sattArUghavAcA' paryantanA 32 mAM sUtramAM 14 prapAtaheda yugale prakaTa karavAmAM AvyA che. "o divA" ItyAdi. rehitAthI laIne rukhyaphUlA paryantanA nadIenA babbe yugala che. " jAhArUM" ItyAdi. be grAhatI nadIo che. te nadIo citrakuTa ane padyakUTa nAmanA be vakSaskAra parvatanI vacce nIlavat varSadhara parvatanA eka bhAgamAM AvelA grAhavatIkuMDanA dakSiNa tara mAMthI nIkaLe che, temanI parivAra nadIo 28-28 che. te banne grAhatI nadIo sItA nadIne maLe che. sukaccha ane mahAkaccha nAmanA be vijayanuM * ss - - - 1 3 conI vacce kramazaH dakSiNa dizAmAM grAhatI nadIthI laIne paryantamAM 12 antaranadI yugalanI pejanA samajI levI. cha" ItyAdi. mAlyavat gajadantaka ane bhadrazAlavanathI ra tarapha gajilAvatI parvatamAM kacchAdika 32 vijayakSetra yu >> ItyAdi. A 3ra kacchAdika vijayakSetra yugamAM paryantanA kSemA Adi 32 purIyugale che. to mAtra meru parvatemAM paMDakavana paryantanA bhadrazAla Adi baLe che vastrahisTAmo" ItyAdi-pAMDukammala zilAthI laIne A che paryantanA cAra zilAyugale che " maMati" ItyAdi zrI sthAnAMga sUtraH01 191 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dhAracAMsaLaItyAdi-dhAtakIkhaMDanI vedikA jaMbudvIpanI vedikAnI jema be gabhUti (keza) pramANa UMcI che. dhAtakIbaMDa dvIpa pachI kAleda samudra Avela che, tethI sUtrakAra have kAleda samudranI prarUpaNuM kare che- "#ATorA " ItyAdi-A kAleda samudranI vedikAnuM sUtra sugama che. kAleda samudranI pachI turata ja Avate hevAthI ja puSkaravara dvIpanI vaktavyatAnA viSayamAM sUtrakAre "puravahIvaDhaputyimeLa " ityAdi sUtra kahela che. puSkaravaradvIpanA pUrvArdha, pazcimAddhi ane tadubhaya (bane) rU5 traNenuM varNana te sugama ane prasiddha che tethI tenuM ahIM vadhu varNana karyuM nathI. puSkaravAra dvIpanA pUrvAddhatA ane parArdhatA (pazcimArthatA ) dhAtakIkhaMDanI jema be ISakAra parvatothI ja thaI che ema samajavuM. tenI vedikA paNa dhAtakIkhaMDanI vedikAnI jema be gati pramANu che, tathA temAM bIjA paNa dvIpa ane samudra che temanI vedikA paNa be gagRtipramANa UMcI che-jUna athavA adhika nathI. che sU. 35 che dvIpasamudrone indrakA nirUpaNa te dvIpe ane samudro IndronA utpAta parvatanA AzrayabhUta heya che, tethI have sUtrakAra te IndronI vaktavyatAnuM kathana kare che - "o asurakumari gum" ItyAdi- satrArtha--asarakAronA be IndronAM nAma amara ane bali che. nAgakumAronA be indronAM nAma dharaNa ane bhUtAnaMda che. suparNakumAronA be IndronAM nAma veNudeva ane dAli che. vighukumAranA be IndronAM nAma hari ane harisaha che. agnikumAronA be IndronAM nAma agnizikha ane agnimANava che. dvIpa mATenA be IndronAM nAma puNya ane viziSTa che. udadhikumAranAM be IndronAM nAma jalakAnta ane jalaprabha che. dikakumAronAM be IndronAM nAma amitagati zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane amitavAhana che. vAyukumArAnA e indronAM nAma velamba ane prabhajana che. stanitakumArAnA e indronAM nAma gheSa ane mahAdheASa che. 5 105 pizAcAnA e indrAnAM nAma kALa ane mahAkALa che. bhUtAnAM indrAnAM nAma surUpa ane pratirUpa che. yakSAnAM be ndronAM nAma pUbhadra ane maNibhadra che. rAkSasenA e indrenAM nAma bhIma ane mahAbhIma che. kinnarainA e indrAnAM nAma kinnara ane kiMpuruSa che. kiMpuruSAnAM e indronAM nAma satpuruSa ane mahApuruSa che. maheArageAnA be IndrenAM nAma atikAya ane mahAkAya che. gadhAnA e indronAM nAma gItati ane gItayaza che. 5 8 ! aprajJasikanA e indronAM nAma sannihita ane sAmAnya che. pacaprajJaptikanA e IndronAM nAma dhAtA ane vidhAtA che. RSivAdanAM e IndranAM nAma RSiane RSi pAlaka che. bhUtavAdInA e indrAnAM nAma izvara ane mahezvara che, kendritanA e IndrAnAM nAma suvatsa ane vizAla che. mahAkandritAnAM nAma hAsya ane hAsyarati kahyAM che. kUSmAMDanA e indrenAM nAma zveta ane mahAdvaita kahyAM che. ! cha !! pataga ane patagApati e e pataMganA indrA kahyAM che. ! 8 0 jyAtiSTha devAnA e indranAM nAma nIce pramANe che-(1) candra ane (2) sUrya saudharma ane IzAna indronAM nAma zake ane IzAna kahyAM che. eja pramANe sanakumAra ane mAhendra kalpanA indronAM nAma sanatkumAra ane mAhendra kahyAM che. brahmaveAka ane lAntaka kalpanA indronAM nAma brahma ane lAntaka che. mahAzuSka ane sahasrAra kalpanA IndronAM nAma mahAzukra ane sahasrAra che. Anata, praNata, AraNu, acyuta, A kAnA e indronAM nAma prANata ane acyuta kahyA che ! 10 // mahAzukra ane sahasrAra kalpAnA vimAnA hAridra (pILA ) ane sapheda vaNuvALAM kahyAM che. jheveyakavAsI devAnA zarIranuM pramANa e radghipramANu kahyuM che. asurakumArathI laIne stanitakumAra sudhInA daza bhavanapatinikAyAnA 20 Indro che. merunI dakSiNa ane uttara dizAnA apekSAe bhavanapatinikAyanA be prakAra paDI jAya che. dakSiNa dizAvartI je bhavanapati nikAya che tene Indra camara che ane uttara dizAvartI je bhavanapati nikAya che tene Indra bali che. eja pramANe nAgakumAra AdinA viSayamAM paNa samajavuM. dakSiNa ane uttara dizAmAM rahenArA nAthakumArezanA IndronAM nAma anukrame dharaNu ane bhUtAna samajavA, eja pramANe bAkInA supa kumAra AdinA uttara ane dakSiNanA indro viSe paNa samajavuM. zrI sthAnAMga sUtra : 01 193 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja pramANe pizAcathI laIne gandharva paryAnA ATha vyatara nikAmAM paNa pratyekanA be Indrone hisAbe kula 16 Indro thAya che. amAsika Adi deva vyaktara vizeSa ja che. te ATha prakAranA vyatara vizenA paNa babbe Indro hoya che, tethI temanA kula 16 Indro thAya che. je ke tiSka de rUpa candra ane sUrya te asaMkhyAta che, chatAM paNa jAtimAtranI apekSAe ja eka candra ane eka sUryane Indra kahevAmAM Avela che. Ama te jeTalA candra ane sUrya che te sau IndrarUpa ja che. saudharmathI laIne azruta paryantanA bAra kalpanA 10 Indro che. A rIte badhA maLIne 20+16+16+2+1==64 Indro thAya che. devAno adhikAra cAlI rahyo hovAthI have sUtrakAra temanA nivAsasthAnarUpa vimAnanA viSayamAM prarUpaNa kare che, kAraNa ke teo vimAnamAM rahe che "mahAsu " ItyAdi. A sUtrane bhAvArtha sugama che, hAridrapadathI pILo varNa ane zukalapadathI vetavarNa grahaNa karAya che. saudharma Adi vimAnanAM varNana A pramANe che-saudharma ane izAnamAM pAMca varNavALAM vimAne che. sanaskumAra ane mahendra kapamAM kRSNavarNa sivAyanA cAre varNanAM vimAna che. brahAleka ane lAtakamAM kRSNa ane nIlavarNa sivAyanA traNe varNanAM vimAne che. mahAzukra ane sahastrAra kalpamAM pati ane zukala varNanAM vimAna che. tyArapachInAM kapamAM zukalavarNavALAM ja vimAne che. kahyuM paNa che ke"to paMravannA ItyAdi. be sthAne adhikAra cAlatuM hovAthI raiveyaka nivAsI devAnI ja zarIravagAhanA ahIM prakaTa karavAmAM AvI che. "je " vekanivAsI denA zarIranuM pramANa uMcAInI apekSAe be tni pramANa kahyuM che. je sU. 36 bIjA sthAnakane trIjo uddezaka saMpUrNa che 2-3 che zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 94 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothe udezakakI avataraNikA ceAthe uddezaka prAraMbha traNa uddezaka pUre thaye, have cothA uddezakane prAraMbha thAya che. A uddezakamAM jIva ane ajIvanuM nirUpaNa thayuM che. trIjA uddezaka sAthe A ude. zakane saMbaMdha A pramANe che-trIjA uddezakamAM pudgaladharma ane jIvadharmanuM kathana karyuM che. ahIM e kahevAnuM che ke badhAM dravya jIva ane ajagarUpa che. A saMbaMdhane anulakSIne "tamAruM vA" ItyAdi 25 sUtre ahIM ApavAmAM AvyAM che. A sUtrane AgalA sUtra sAthe A prakArane saMbaMdha che-trIjA uddezakanA chellA sUtramAM jIvavizenI uMcAIrUpa dharmanuM nirUpaNa thayuM che. paratu ahIM dharmanA adhikArane anulakSIne ja jIvAjI saMbaMdhI samayAdi sthitirUpa je dharma che tene dharma ane dharmanA abhedanI apekSAe jIvAjIva rUpe prakaTa karavAmAM AvavAnuM che. kALanA jeTalAM pramANa che e sau pramANamAM samayAdi kA nirUpaNa sauthI vadhAre sUkSma samaya che. te kAraNe sUtrakAra have samaya Adi rUpa kALanI nIce pramANe prarUpaNa kare che-"mA vA gAsTiApha vA" ItyAdi. samaya athavA AvalikA, e banene jIva ane ajIvarUpe prakaTa karavAmAM Avela che. A kathananuM tAtparya nIce pramANe che - ahIM je "ramavAH" "samaye evuM bahuvacana vAparavAmAM AvyuM che te anIta (bhUtakALa) Adi samayamAM bahurA havAnI apekSAe vaparAyuM che, e ja pramANe anyatra paNa samajavuM. A samaya atizaya sUkSma hoya che, tene vibhAga thaI zakatuM nathI, te niravayarUpa hoya che, tathA te kALavizeSa rUpa gaNAya che. samayanI sattAnA anumApaka (mApavAnA sAdhanarUpa) paTa zrI sthAnAMga sUtra:01 195 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zATikAnuM pATana ( vastrane phADavAnI kriyA ), kamalanA zatadalAnuM chedana, ane tArayatra zabda saMcAraNu Adi aneka udAharaNa che. jyAre ApaNe koi vastrane phADIye chIe, tyAre mApaNane evuM lAge che ke te vasra ghaNAM ja ochA samayamAM phATI jAya che, parantu te mAnyatA kharAkhara nathI, kAraNa ke jyAre te pazATikAne ( vastrane ) kADavAmAM Ave che, tyAre ( te samaye ) te tene prathama taMtu phATe che. te prathama taMtumAM paNu asaMkhyAta pamA ( ati khArIkamAM mArIka ) saghAta haiAya che. eka samayamAM jeTalA saghAta chedAya che-phATe che te ananta sadhAtAnA sthUlatara eka ja saMghAta vivakSita hoya che. evAM sthUlatara saghAta eka pakSmamAM asakhyAta hoya che. A krame chedana thatAM thatAM asakhyAta samAmAM ja uparitana ( sauthI uparanA ) pamanuM chedana thAya che. A rIte eka pakSmanA chedanamAM jeTaleA kALa lAge che tenA asaMkhyAtamAM 'zarUpa kALane samaya kahe che. A samayanI vizeSa vyAkhyA jANavAnI icchAvALA pAkAe upAsakadazAMganA pahelA sUtranI agArasa'jIvanI TIkA vAMcI levI. asakhyAta samayeAnI eka a.valikA thAya che. A AlikA kSullaka bhagrahaNurUpa kALanA 256 mAM bhAgapramANa hoya che. samaya athavA AlikArUpa je kALavizeSa che, temanI sAthe jIvAdikane koi virodha nathI tethI te jIvanI paryAyarUpa che ane paryAya ane paryAyImAM kaMika aMze abheda mAnavAmAM Ave che, tethI temane jItra ane ajIva AdirUpe kahevAmAM AvyA che. samayAdika jIvAdikathI bhinna nathI. ' A kathananA bhAva nIce pramANe che. sADhi savasAna anta cuta) Adi bhedavALI chatrAdikAnI je sthiti che, tenA ja bheH te samayAdika che. A sthitijIva ane ajIvanA dharUpa che. A dharmAM peAtAnA dharmI karatAM atyaMta bhedavALA hotA nathI tethI dharma ane dharmImAM abhedyopacAranI apekSAe samaya ane AlikA jIva ane ajIva rUpa vyavahArane prApta thaI jAya che. je dhamanA dhIthI atyanta bheda mAnavAmAM Ave, te tenA karatAM bilakula bhinna thaI javAne 66 zrI sthAnAMga sUtra : 01 19 6 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe tenI upalabdhi (prApti) thatAM pratiniyata dhamiviSayaka je saMdeDa thAya che te nahIM thaI zake, kAraNa ke je prakAre te vivakSita dhamAMthI bhinna che e ja prakAre te avikSita gharmIthI paNa bhinna che, te pachI te pratiniyata dharmi. viSayaka ja saMdeDa kema utpanna karaze ? anyadharmiviSayaka saMdeha eja kALe te kema nahIM utpanna kare? avazya utpanna karaze ja. pratiniyata vastuviSayaka saMdeha utpanna na thato hoya evI vAta te banatI nathI ApaNe jyAre lIlA vRkSanI zAkhAonA madhyabhAgamAM kaI sapheda vastune dekhIe chIe tyAre ApaNane e saMdeha thAya che ke te patAkA che ke bagalAnI paMkti che? je dhamane dhamathI sarvathA abhinna ja mAnavAmAM Ave te paNa pratiniyata vastuviSayaka saMdeDa utpanna nahIM thaI zake, kAraNa ke guNanA grahaNathI te guNathI abhinna evI te vastu grahaNa thaI ja jaze. eja kAraNe abheda nayane AdhAre navA ca" ItyAdi kahevAmAM AvyuM che. ahIM te samaya ane AvalikA rU5 be padArthone jIva ajIvarUpa prakaTa karavAmAM Avela cheA prakAranA kathanane lIdhe dvisthAnamAM be bela) temanI gaNatarI karavAmAM AvI che, ema samajavuM. e ja pramANe pachInAM sUtro viSe paNa samajavuM. 1 "bApApUrU vA thorArU vA navApha 2 gIgA 2" ItyAdi- zvAsocchavAsa ane staka paNa jIvarUpa ane ajIvarUpa che. ucchavAsa niHzvAsakALanuM nAma AnaprANa che. te uchuvAsa niHzvAsakALa saMkhyAta AvalikA pramANa hoya che. kahyuM paNa che-"rAta gaLavAraNa" ItyAdi- je manuSya utsAhayukta hoya, anavagyAna (glAnirahita athavA nI regI) hoya, tathA nirupakilaSTa (mAnasika ane kauTuMbika kalezathI rahita) hoya, evA manuSyanA eka ucchavAsa niHzvAsane prANa kahe che. te 1 | athavA 43pa2 AvalikA pramANa eka AnaprANa hoya che, evuM vRddhajane kahe che. kahyuM paNa che-"vaLo mAnAvALu sevAzrIlaM" ItyAdi. - sAta AnaprANa pramANa eka staka hoya che. saMkhyAta AnaprANa pramANa eka kSaNa hoya che, ane sAta te pramANe eka lava hoya che. je rIte AgalA traNa sUtra sAthe "vA rUti , manISA phari 2 dare " A sUtrapATha ApavAmAM Avyo che, eja pramANe "padaM mudattA jA gotA vA, paraMvArU vA mAsArUvA" ItyAdi 24 mAM sUtra sudhI nA kari 2, zanIvA hari 2 borate" A pAThanuM Ayojana karavuM joIe. 77 zrI sthAnAMga sUtra:01 19 7 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lonuM eka muhUrta thAya che. kahyuM paNa che-bAra vALA re tho" ItyAdi. 30 mune eka divasarAta (aherAtra) thAya che. 15 aherAtane eka pakSa (pakhavADiyuM) thAya che. be pakSene eka mAsa thAya che. be mAsanI vasaMtAdi eka Rtu thAya che. traNa RtuonuM eka ayana thAya che ane be ayananuM eka saMvatsara (varSa) thAya che. pAMca saMvatsare eka yuga thAya che. 84 lAkha varSonuM eka pUrvaga thAya che ane 84 lAkha pUrvAgone eka pUrva thAya che. pUrvanuM pramANa "putra 3 rimA" ItyAdi sUtra dvArA A prakAranuM batAvyuM che-84 lAkhane 84 lAkha vaDe guNatAM je 70560000000000 eka pUrvanuM varSa pramANa sittera lAkha karoDa, chappana hajAra kareDa che te kALane eka pUrva kahe che. eka pUrvanuM jeTaluM pramANuM kahyuM che eTalA pramANane 84 lAkha vaDe guNavAthI eka truTitAMga pramANukALa thAya che. 84 lAkha truTitAMganuM eka truTita thAya che. 84 lAkha truTitenuM eka aTAMga thAya che ane 84 lAkha agenuM eka aTaTa thAya che. 84 lAkha aTaTane eka avavAMga thAya che ane 84 lAkha avavAMganuM eka avava thAya che. 84 lAkha avavanuM eka hUhUkAMga thAya che ane 84 lAkha hUhUkAMganuM eka hRdUka thAya che. 84 lAkha dUdUkanuM eka u5lAMga thAya che ane 84 lAkha upalAMganuM eka utpala thAya che. 84 lAkha utpalanuM eka paDyAMga thAya che ane 84 lAkha paDyAMgonuM eka paddha thAya che. 84 lAkha padmanuM eka nalinAMga thAya che ane 84 lAkha nalinAMganuM eka nalina thAya che 84 lAkha nalinanuM akSinipharAMga thAya che ane 84 lAkha akSinikurAMganuM eka akSinikura thAya che. 84 lAkha akSinikuranuM eka ayutAMga thAya che ane 84 lAkha ayutAMganuM eka amRta thAya che. 84 lAkha ayutanuM eka nayutAMga thAya che ane 84 lAkha nayutAMganuM eka nayuta thAya che. 84 lAkha nayutanuM eka prayutAMga thAya che ane 84 lAkha zrI sthAnAMga sUtra : 01 198 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayutAMganuM eka prayuta thAya che. 84 lAkha prayutanuM eka cUlikAMga thAya che ane 84 lAkha cUlikAMganI eka cUlikA thAya che. 84 lAkha cUlikAnuM eka zIrSaprahelikAMga thAya che ane 84 lAkha zIrSa prahelikAMganI eka zIrSaprahelikA thAya che. ahIM sudhInuM laukika gaNita che. papama Adi lekettara gaNita (gaNatarI) che. zIrSaprahelikA nAmane je kALa che te 194 aMkevALI saMkhyA (varSone hisAbe) che. gAthA-" dikara kALA guovi" ItyAdi. Icchita sthAnathI gherAsI lAkhane guNAkAra kare, jeTalIvAra guNaze teTalIvAra pUrvIga AdinI saMkhyA jaNAI Avaze. arthAt pUrvAga AdimAM jenI saMkhyA jANavAnI IcchA hoya tene coryAsI lAkhathI guNavAthI AgalAnI saMkhyA AvI jaze. jemake pUrvIgane corAsI lAkhathI guNavAthI pUrvanI saMkhyA AvI jaze. pUrvane coryAsI lAkhathI guNavAthI truTitAMganI saMkhyA AvI jaze truTitAMgane coryAsI lAkhathI guNavAthI truTinI saMkhyA AvI jaze. ItyAdi samajI levuM. zIrSaprahelikA paryAnA kALane sAMvyAvahArika kALa-saMkhyAtakALa kahyo che. te saMkhyAtakALa dvArA pahelI pRthvInA nArakenA, bhavanapationA, vyatarAnA, bharatakSetra ane airAvata kSetramAM suSamaduSamAnA pazcima bhAgamAM vartamAna (vidyamAna) manuSya ane tirya. cenA AyunuM pramANa mApI zakAya che. vaLI zIrSaprahalikA pachI paNa saMkhyAtakALa che, paraMtu te anatizAyI (atizayajJAna vinAnA) jInA vyavahAranA viSayarUpa hetA nathI, ema samajIne ja tene upamA dvArA batAvavAmAM AvyuM che. e vAtane batAvavAne mATe zIrSaprahelikAthI AgaLanA kALane palyopama Adipe prakaTa karavAmAM A vela che. palyanI (mATe khADe) sAthe jenI upamA ApI zakAya che tevA kALane palyopama kALa kahe che. te pApamarUpa kALa asaMkhyAta keTa keTa varSapramANavALA hoya che. je kALane sAgaranI upamA ApI zakAya che. evA kALanuM nAma sAgaropama kALa che. daza kaTi kaTi pApamano ekasAgarapama kALa thAya che. 10 koDA keDIsAgaropamanI eka utsarpiNI thAya che ane eTalA ja (10) keDADI sAgaropamanI eka avasarpiNa thAya che. sU. 37 zrI sthAnAMga sUtra : 01 1 99 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAmAdi vastu vizeSakA jIvAvarUpakA nirUpaNa kALavizeSanI jema prAmAdi vastavizeSa paNa jIva ajIva rUpa ja hoya che. A viSayane sUtrakAra kisthAnakavALAM 47 sUtre dvArA prakaTa kare che- nAma zA pArU kA nimAru vA" ItyAdi- A ka7 sUtro dvArA prarUpita pratyeka babbe sUtranI sAthe "vIjApu 2 zanIvArU ra ApurU" A sUtrapaThane ja joIe. jemake-"zAmAM vA nagarAi vA jIvAi ya ajIvAi ya pavucai, nigamAi vA rAyahANIi vA jIvAi ya anIvAru 2 pavazarU" A pramANe pratyeka baLe sUtronI sAthe AlApaka samajI levA joIe. prAmAdikamAM jIvAjIva rUpatA prasiddha ja che, kAraNa ke temAM te baneno niyamathI ja saddabhAva rahe che, bAkIne saghaLo bhAva sugama che. jyAM kara Adi lAgu paDe che evA sthaLane grAma kahe che. athavA guNonuM jyAM grasana thAya che-eTale ke bedharahita jyanI janatA hoya che evAM sthaLone grAma kahe che. jyAM 18 prakAranA kara lAgatA nathI evAM jananivAsasthAnane nagara kahe che. jyAM vaNike ( vyApArIo) rahetA hoya che evA sthAnane nigama kahe che. jyAM rAjA rahe che te nagarane rAjadhAnI kahe che. dhULa athavA mATInA keTathI yukta evA nagarane kheTa kahe che. kunagarane karbaTa kahe che. jenI AsapAsamAM 0 ejanathI (2aa, rA, kAzathI) dUra vasati hoya che evA jananivAsa sthAnane maDamba kahe che. jyAM jaLamArga ane jamInamArga avarajavara thAya che evA sthAnane droNamukha kahe che. jyAM badhI vastuo maLI zake che evuM sthAna pattana kahevAya che. athavA pattananA be prakAra che-jalapattana ane sthalapattana. jyAM jaLamArge ja naukA Adi dvArA jaI zakAya che evA sthAnane jaLapattana kahe che ane jamInamArge jaI zakAya evA gAmane sthaLapattana kahe che. athavA-jyAM badhI dizAomAMthI mANaso Ave che, tene pattana kahe che. athavA jyAre "ghaTTara" evI tenI saMskRta chAyA thAya che, tyAre "naukAo athavA gADI dvArA jyAM javAya che, tene zrI sthAnAMga sUtra:01 200 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTana kahe che," e tene artha thAya che. kahyuM paNa che ke-"utta za " ItyAdi. leTuM Adi dhAtuone utpanna karanArI je bhUmi hoya che tene Akara kahe che. tApasenA jyAM nivAsasthAna hoya che evI jagyAne Azrama kahe che. athavA pahelAM jyAM tApase vasatA hoya ane tyArabAda jyAM anya lake paNa AvIne vasatA hoya evA sthAnane Azrama kahe che. kheDUte khetI karIne je samabhUmi para rakSAne nimitta dhAnya laI Ave che, te sthAnanuM nAma saMvAha che. jyAM senA Adi rahe che, te sthAnane sanniveza (chAvaNuM) kahe che. jyAM gevALiyAmAM rahe che te sthAnane gheSa kahe che. je udyAnamAM aneka prakAranAM vRkSe hoya che, keLA AdinA nikuMja hoya che ane jayAM strIpuruSe pharavA jatAM hoya che, je temanA kIDAsthAna rUpa hoya che evAM udyAnane ArAma kahe che-" kAnAM cAnaM mana catra phari cArama" A vyutpatti anu. sAra jemAM vividha prakAranI veSabhUSAthI vibhUSita manuSyanuM gamana thAya che, tenuM nAma udyAna che. te udyAna phaLaphUlethI yukta vRkSasamUhathI suzobhita hoya che ane nagaranI pAse hoya che. eka jAtanuM vRkSethI je yukata hoya che tene vana kahe che ane aneka jAtanA vRkSethI yukata sthAnane vanakhaMDa kahe che. catuSkogAkAra jaLAzayane vApI kahe che ane gaLAkAranA jaLAzayane puSkariNI kahe che. bahu ja vistRta jaLAzayane sara (sarovara) kahe che ane evAM sarenI hAramALAne sarapaMkita kahe che. avaTa eTale phUpa ( phU) taDAga eTale sAmAnya taLAva. hada ane nadI te jANItAM che. pRthvI padathI ahIM ratnaprabhA Adi pRthvIe (narake) grahaNa karavAnI che ane temanI nIce AvelA ghanedadhi Adine udadhi pada dvArA grahaNa karavAnA che. vAtaskanya eTale ghanavAta ane tanuvAta athavA sAmAnya vAyu samajavA. vAtaskandhAnI nIce je AkAza che te avakAzAtara padathI grahaNa karAyela che. A badhAne jIvarUpa zrI sthAnAMga sUtra : 01 201 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAnuM kAraNa nIce pramANe che-te badhAM sthAne sUkSama pRthvIkAyika Adi jIvathI vyApta hoya che. tathA temAM ajIvatA te svabhAvatA ja hoya che. valaya pada dvArA pRthvInA veSTanarUpa ghane dadhi, ghanavAna ane tanuvAtane grahaNa karavAmAM Avela che. vigrahapadathI lekanADIcaka gRhIta thayela che. te badhAM sUkSma privvIkAyika jIthI vyApta hovAthI temAM jIvatA prakaTa karavAmAM Avela che ane ajIvatA svabhAvataH prakaTa karavAmAM Avela che. dvIpa ane samudro jANatA hovAthI ahIM temanI vyAkhyA ApI nathI, samadranA pANInI je vRddhi thAya che tene velA kahe che. jaMbudvIpanI jagati Adi rUpa vedikA hoya che. vijayAdika dvAra che ane te dvAranA avayava vizeSarUpa tere hoya che. e badhAM pahelAM batAvyA mujaba ja jIva ane ajavarUpa che. nArakamAM je jIvatva prakaTa karavAmAM AvyuM che tenuM kAraNa temanI jIvayukatatA che ane teo karmaputalethI yukata hovAthI temanAmAM ajIvatva prakaTa karavAmAM AvyuM che. e ja pramANe nairayikAvAmAM paNa jIvavuM ane ajItva samajavuM joIe. te narakavA nAraka chAnA utpatti sthAnarUpa hoya che, te narakAvAsamAM jIvatra prakaTa karavAnuM kAraNa e che ke teo prIkAyika ArirUpa hoya che ane temanAmAM ajIva te svabhAvataH raheluM ja che. A pramANe 24 daMDaka kahevA joIe. "vaimAnika ane vaimAnika vAsa, saudharma Adi devalekarUpa kalpa, kapavimAnavAse, bharatAdi kSetra, himavatAdi varSadhara parvate, himavalUMTa Adi phUTe, temAM rahelA devabhavarUpa kUTAgAra, cakravarti vijetavya kacchAdika kSetrakhaMDarUpa vijaya tathA temanI kSemA Adi rAjadhAnIe, e saune paNa jIva ane avarUpa kahyAM che. have sUtrakAra pula dharmone paNa jIva ane avarUpa pratipAdita karavA nimitte "jJAAra ghA" ItyAdi sUtranuM kathana kare che vRkSAdinI je chAyA hoya che te, sUryane taDake, candramAnA prakAzarUpa nA, tathA aMdhakAra, kSetrAdi kenAM pramANa, tolA, bhASA AdirUpa unmAna (vajananAM mApa), atiyAnagRha (nagarAdinA praveza sthAnamAM je gRha hAya che te), udyAnagRha, avilaMba ane zanaiH prapAta (A be dezavizeSa che ). e badhAM jIva ane ajIvarUpa che. temane jIvarUpa kahevAnuM kAraNa e che ke teo jIvathI vyApta hoya che athavA jInA AzrayasthAnarUpa hoya che ane pudgalAdi ajIvarUpa hovAthI athavA ajIvanA AdhArabhUta hovAthI temane avarUpa kahevAmAM Avela che. samayAdirUpa samasta vastu jIva ane ajIvarUpa ja che, kAraNa ke jIva. rAzi ane ajIvarAzithI bhinna evI kaI trIjI rAzinuM astitva ja nathI. eja vAtane sUtrakAre "o rANI" ItyAdi sUtro dvArA prakaTa karI che. sU, 38 zrI sthAnAMga sUtra : 01 20 2 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ andhakA nirUpaNa khaddha ane mukatanA ledhI jIvarAzi e prakAranI che temAMnI je buddha rAzi che tenA anvanirUpaNuM nimitte sUtrakAra " tuviSe varSe vaLatte " ityAdi sUtranuM kathana kare che-- khaMdha e prakAranA kahyA che-(1) prema (rAga) madha ane (2) dveSakha dha mAyA ane lAbhakaSAyane prema kahe che, ane krodha ane mAnakakSAdhane dveSa kahe che. kahyuM paNa che ke- mAcAro lAgo " ItyAdi. cittane vikRta karanArA A premarUpa meAhanIya puGenA je kha'dha thAya che tene premakhadha kahe che. mana, vacana ane kAyarUpa ceAgathI prakRti ane pradezabaMdha thAya che ane kaSAyathI sthitiSadha ane anubhAgama'dha thAya che. ka puleA jyAre cAgane kAraNe AtmAmAM praveza kare che-AtmAnI sAthe saMbadha pAme che, tyAre teo tyAM prakRti ane pradezarUpe parimita thaine sabaddhita rahe che, ane jyAre te tyAM sthiti ane anubhAgarUpe pariNamana pAmIne tyAM rahe che. A kathananA bhAvAtha e che ke-kama pudgaleAmAM AtmAnI sAthe saddha thavAnI je maryAdA paDe che tathA maMda, tIvra, tIvratara AdarUpe rasa devAnI je ceAgyatA temanAmAM Ave che, te saghaLI caigyatA kaSAyane kAraNe ja Ave che. eja pramANe premalakSaNa cittavikArakAraka mAhanIya kamapudgalarAzinA je khaMdha che tene premabadha kahe che ane dveSamAhanIyanA je khaMdha che tene dveSabadha kahe che. kahyuM paNa che-"nono pariA " ItyAdi. A jIva udayaprAsa premadveSarUpa ka dvArA azubha karmonA mA~dha kare che. tethI ja kahyuM che ke " nIvALuM rphei TALerphijha ItyAdi. jIva e sthAnako dvArA pApakamanA adha karyo kare che-eka rAgathI ane khIju' dveSathI, '' athavA ahIM madha zabdathI e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke madha e prakAranA hoyache-(1) premane nimitta. (2) dveSane nimitte A sAmAnya khadha anivRttikaraNathI laIne sUkSmasAMparAya paryantanA guNusthAnavALA jIvAnI apekSAe samajavA joie. tathA upazAntamAha, kSINameha ane sAgi keliemAM te te ceAgapratyaya ja hAya che, tethI tene ahIM badharUpe gaNAvavAmAM Avela nathI. jo ke cAgapratyayamadha paNa adharUpa ja che, parantu te zeSakarmAMnA adhathI vila. zrI sthAnAMga sUtra : 01 203 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNa ( bhinna prakAranA) heAvAne lIdhe tene akhadhanA jevA ja kahevAmAM AvyA che. je karmonA A khaMdha hoya che te kama a5sthitika Adi vizeSaNAvALuM hAya che. kahyu paNa che ke- ava' vAcamakayaM " ItyAdi. ahIM kamane je alpa kahevAmAM AvyuM che te sthitinI apekSAe kahevAmAM AvyuM che, ane tene je khAdara kahevAmAM AvyuM che te piraNAmanI apekSAe kahevAmAM AvyuM che. tene je mRduka kahevAmAM AvyuM che te anubhavanI apekSAe kahevAmAM AvyuM che, tene je bahu vizeSaNu lagADayuM che te pradezamahuttAnI apekSAe lagADayu' che, tene je rUkSa kahevAmAM AvyuM che te retInI jema nIrasa thaI javAnI apekSAe kahevAmAM AvyuM che, tene je manda kahevAmAM AvyuM che te lepanI apekSAe kahevAmAM Avyu che, tathA tene je mahAtmaya kahevAmAM AvyuM che te saMpUrNa rUpe tene vyaya thaI javAnI apekSAe kahevAmAM Avyu che. eja vAta sutrakAre " nIvALuM " ItyAdi sUtra dvArA prakaTa karI che. A rIte jIva e sthAne vaDe azubhabhavanA kAraNarUpa azubhakamane adha kare che, temane ( kama pudgalene ) pRSTha Adi avasthAvALAM kare che-temane anuSadha rahita karatA nathI. eTale ke e samayanI sthitivALA zubhakamAMnA khaMdha teo karatA nathI, kAraNa ke e samayanI sthitivALu' je kama haiAya che, te kamanA baMdha kevaLa ceAganimittaka ja hAya che. jIvAnA azubhakarmonA baMdhanuM kAraNu rAga ane dveSa ja gaNAya che. eja vAta sUtrakAre " rAgeNa caiva doseNa caiva " A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. ahIM koine kadAca evI zaMkA thAya ke karmAMbadhanA kAraNa te mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane cega kahyAM che, chatAM ahIM mAtra kaSAyAne ja zA mATe karmAMbadhanA kAraNarUpa kahevAmAM AvyA che? A zaMkAnuM nIce pramANe samAdhAna karI zakAya-kama baMdhamAM temanI pradhAnatA prakaTa karavA nimitte ja ahIM temane ( kaSAyAne ) kaMba MdhanA kAraNu ( rUpa batAvavAmAM AvyA che, kAraNa ke kakha dha thAya tyAre karmonI sthiti zrI sthAnAMga sUtra : 01 204 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane anubhAganI prakatAnA kAraNarUpa tA kaSAyA ja hAya che. athA te kaSAye ghaNA ja anatha kArI che e vAtane prakaTa karavA mATe ahIM kakha dhanA kAraNarUpa kaSAyAne khatAvavAmAM Avela che. eja vAta nIcenI gAthA dvArA vyakta thAya che-" jo durNa kAnuyAkone'' ityAdi je jIvamAM rAgadveSanA abhAva hAya che te jIvane kAI duHkha bhAgavavuM paDatuM nathI, evA jIvane sukha prApta thAya te temAM Azcaya zuM che? ane evA jIva mekSa paNa prApta karI zake che. // 1 // athavA dvisthAnanA anurAdhanI apekSAe A sUtra mahetuomAMnA eka dezamadhanA hetue ( kAraNA) nuM grAhaka che. tethI A prakAranA kathanamAM kAi doSa nathI. have sUtrakAra e prakaTa kare che ke pUrvokta be sthAneA dvArA baddha pApa kamanI jIva kevI rIte udIraNA kare che, kevI rIte temanuM vedana kare che, ane kevI rIte temanI nirA kare che-jIva e sthAnAvaDe pApakamanI udIraNA kare che. kamane udayamAM AvavAnA avasara na heAyatA paNa jabadastIthI tene udayAtrikAmAM lAvavuM tenuM nAma uddIraNA che. uddIraNA karavAnA te e sthAne nIce pramANe che-(1) AbhupagamikI vedanA ane (2) aupakramikI vedanA, > vedanAnA svecchAe svIkAra karavAmAM Ave che te vedanAnuM nAma Alyupa gamikI vedanA che. jemake prayA aMgIkAra karavI, brahmacaryanuM pAlana karavuM, bhUmipara zayana karavuM, leAca karavA, AtApanA levI vagere. A badhAnuM sevana karavAthI jIvAne vedanAnA anubhava thAya che, parantu te vedanAne zAntibhAvapUrvaka sahana karavAthI karmInI uddIrA thAya che. A prakAranI kriyAethI janya vedanAthI karmonI je uddIraNA thAya che, te AlyupagamakI vedanAjanya udIraNA kahevAya che. karmonI udIraNAkaraNa dvArA je nivRtti thAya che, athavA karmIdIraNukAraNa uddabhavavAthI je vedanA anubhavavI paDe che tene aupakramikI vedanA kahe che. jemake vari janyavedanA, te prakAranI veTanA vaDe karmInI je uddIraNA thAya che tene aupamikI vedanAjanya udIraNA kahe che. eja pramANe jIva zrI sthAnAMga sUtra : 01 205 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta be sthAne dvArA ja pApakarmonuM vedana kare che. udArita karmanA vipAka svarUpe phaLane anubhava kare che. e ja pramANe jIva te be sthAna dvArA ja pApakarmanI nijA kare che-AtmapradezathI temane alaga karI nAkhe che. sU. 39 jIvanA karmonI jyAre dezataH (aMzataH ) athavA sarvata nirjarA thAya che, tyAre bhavAntaramAM athavA eja bhavamAM siddhagatine prApta kare che. siddhi gatine prApta karatI vakhate tenuM grahIta zarIramAMthI nirmANa-bahAra nikaLavAnuM thAya che. tethI sUtrakAra have pAMca sUtro dvArA nirmANa viSayaka vaktavyatA prakaTa kare che-"roe sAthe huM kAcA kara " ItyAdi- AtmAne nirvANa (mokSa) kA nirUpaNa be prakAre jIva dehano sparza karIne maraNakALe zarIramAMthI bahAra nIkaLI jAya che, te be prakAro nIce pramANe che-(1) eka deza ane (2) sarvadeza. jIva jyAre dezadvArA zarIramAMthI bahAra nIkaLe che, tyAre te keTalAka Atmapradezane IlikA (kRmivizeSa) gatithI bahAra kADhe che. jema IlikA ( kami). pitAnA AgalA pagene pahelAM jamIna sAthe dRDhatAthI jamAvI le che ane tyArabAda anya pagene uThAvIne cAle che. e ja pramANe utpAda sthAna tarapha javAnI taiyArIvALe jIva pahelAM potAnA thoDA Atmapradezone zarIranI bahAra kADhI le che ane tyArabAda te samasta AtmapradezanI sAthe bahAra nIkaLI jAya che. ane jyAre te maraNakALe sarvadezathI Amapradezene bahAra kADhe che tyAre te kabdakanI (daDAnI) gatinI jema potAnA pradezane eka sAthe zarIramAMthI bahAra kADhe che. eTale ke jema kaduka samanA (Akhe Akhe) uchaLe che, e ja pramANe kADhI le che. athavA-dezatA paNa ane sarvata; paNa AtmA zarIranA re dakene sparza karIne avayavAntare dvArA (anya avaya dva saMhAra karIne zarIramAMthI bahAra nIkaLI jAya che. ahIM saM saMkecavuM artha grahaNa karavAnuM che. e te sarvarUpe saMsA zarIrane sparza karIne AtmA zarIramAMthI bahAra nIkaLI jA paNa samasta zarIrane sparza karIne AtmA zarIramAMthI baha ke, e te siddhajIva che. "jALam fbara, varUvanaMti LikanA siddhA" evuM zAstrakAra pote ja AgaLa pratipa 5. -.-................ ..... ....... n -- . ... ... . zrI sthAnAMga sUtra : 01 206 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo siddhomAM utpanna thAya che. AtmA dvArA zarIrane RNa karAvAthI zarIranuM skuraNa thAya che, eja vAtane have sUtrakAra prakaTa kare che- A viSayane anulakSIne pUrvokta kathana ja grahaNa karavuM joIe. eTale ke IlikA ( kRmi vizeSa) gatinI jema keTalAka Atmapradezane svandrita karIne jIva zarIramAMthI bahAra nIkaLe che, tathA kanka gatinI jema eka sAthe samasta Atmapradezone spendrita karIne te zarIramAMthI bahAra nIkaLe che. e ja pramANe eka deza ane sarva dezanI apekSAe phuraNanA viSayamAM, phuTananA viSayamAM, saMvartananA viSayamAM ane nivartananA viSayamAM paNa kathana samajavuM joIe TakAmAM A viSaya spaSTarUpe prakaTa karavAmAM Avyo che. sU. 40 AgaLa je sarvanirmANa prakaTa karavAmAM AvyuM che te jIvane paraMparArUpe dharmazravaNanA lAbha AdithI prApta thAya che. tethI sUtrakAra have tenI prAptinA prakAranuM nirUpaNa kare che-"o sAthe huM sAcA visTiiontta dhamma megA" ItyAdi. kevali prajJasa dharmalAbhakA nirUpaNa TIkAI e sthAne dvArA be prakAre) AtmA kevaliprajJasa dharmane zravaNa dvArA prApta karI zake che. te be sthAna nIce pramANe che-(1) kSayarUpa ane (2) upazamarUpa. e ja pramANe (te be sthAne dvArA) te mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna paryantanA jJAnane prApta karI zake che. udayaprApta jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmonI nirjarAthI temanI anudita avasthAmAM temanA vipAkanA anubhavathI ane temanA kSapazamathI chava matijJAna, kRtajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAnane prApta kare che, tathA cakSudarzana, acakSudarzana, ane avadhidarzanane prApta kare che. ahIM yAvat (paryanta) pada vaDe nIcenA pAkane saMgraha thayo che ema samajavuM. varuM vahiM gujJa, muMDe matti, bAramo mAlvei vAvanA, kevalaM baMbhaceravAsamAvasejjA, kevaleNaM saMjameNaM saMjamijjA, kevaleNaM saMvareNa savArekanA, varuM miLiyohiyALamukanA" ahIM bedhi zabda dvArA matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, ane mana paryavajJAna, A cAra jJAnane grahaNa zrI sthAnAMga sUtra:01 207 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM Avela che. kevaLajJAnane grahaNa nahIM karavAnuM kAraNa e che ke te jJAna te jJAnAvaraNa karmanA sarvathA kSayathI ja utpanna thAya che. jo ke badhi Adika samyaktva cAritrarUpa hevAthI kevaLa kSaya vaDe ane kevaLa upazama vaDe ja prApta thAya che. paraMtu teo kSaye pazama vaDe paNa prApta thAya che, kAraNa ke zravaNAdikathI laIne manaHparyava paryantanA jJAna kSapazamathI ja thAya che eja kAraNe A pada ya (be pade) dvArA sarvasAdhAraNa kSapazamanuM ja kathana karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. e sU. 41 che palyopama sAgaropamakA nirUpaNa dhi ane mati, zrata, avadhijJAna, te utkRSTanI apekSAe da6 sAgaropamathI sthitivALAM hoya che, ane sAgaropama kALa palyopamane AdhAre jANI zakAya che. tethI have sUtrakAra te banenI prarUpaNa kare che- suvi addhovamig vLa" ItyAdi- TIkArtha-je kALane upamA vaDe jANI zakAya che te kALane aupamika kALa kahe che. kAraNa ke te kALanuM pramANa upamA vaDe ja nIkaLI zake che. tethI tene addhopamika (addhA eTale kALa upamA dvArA jANI zakAya tevA kALane aDhomika kahe che) kahe che. te addhapamikanA palyopama ane sAgaropama nAmanA be bheda che. lATa dezamAM vaparAtA evAM dhAnyAdhAra vizeSane patya kahe che te palyanI sAthe jenI upamA ApI zakAya evA kALane pApama kALa kahe che, tathA sAgaranI sAthe jene sarakhAvI zakAya evA kALanuM nAma sAgaropamakALa che. eTale ke sAgaranI samAna mahA parimANavALA kALanuM nAma sAgaropamakALa che "he bhagavan! te palyopamakALanuM svarUpa kevuM che?" gautama svAmInA A praznano uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke, he gautama ! te aopamika palyopama kALanuM svarUpa nIcenI be gAthAomAM batAvyA pramANe che-"kocaSisthiiItyAdi. te banne gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che- eka ceAjana lAMbe, eka jana pahoLe ane eka yojana UDe eka ko khodavAmAM Ave. temAM ekathI laIne sAta divasa sudhImAM ugelA vALanA agrabhAgone bharavAmAM Ave. eTale ke mAthuM muMDAvyA pachI ekathI laIne sAta divasa paryantamAM ugelA vALanA agrabhAgethI te kUvAne e zrI sthAnAMga sUtraH01 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhara joIe ke jethI karIne te bAlAgyo vacce bilakula aMtara na rahe. eTale ke te kuvAne khUba ThAMsI ThAMsIne te bAlAthI bharI devo joIe. tyArabAda dara so so varSe temAMthI eka eka bAlAne bahAra kADha joIe. A rIte temAMthI 100-100 varSe eka eka bAlAne bahAra kADhatAM kADhatAM samasta bAlAne bahAra kADhavAmAM jeTalAM varSo vyatIta thaI jAya che teTalAM varSa pramANa kALane eka papama kALa kahe che. A pUrvokta kALane vyAvahArika pa9pama kahevAmAM Ave che. sAgarepamanuM pramANa A prakAranuM che-palyopama koTi koTine 10 vaDe guNavAthI eka vyAvahArika sAgaropamanuM pramANa thAya che. eTale ke 10 ke DAkeDI pa pa mane eka vyAvahArika sAgaropamakALa thAya che. vizeSatA--uddhAra, addhA ane kSetranA bhedathI pApamanA traNa prakAra kahyA che. tathA te traNa prakAranA pApamanA paNa sUkSama ane vyAvahArikanA dathI banne prakAra kahyA che. temAMnA vyavahArika uddhAra palyopamanuM svarUpa A prakAranuM che-je eka jana lAMbe, eka yojana pahoLo ane eka ejana UDe ka kahyo che tene mAthuM muMDAvyA bAda ekathI sAta divasa paryantamAM ugelA kezAthI khUba ThAMsI ThAMsIne bharI devo joIe. pachI temAMthI prati samaya eka eka kezAgrane bahAra kADavAmAM Ave, te A pramANe karatAM karatAM jeTalA kALamAM te kUve te kezAthI saMpUrNa khAlI thaI jAya che, eTalA kALane " vyAvahArika uddhAra popama " kahe che, te vyAvahArika uddhAra palyopamanI 10 keTi keTine eka vyAvahArika uddhAra sAgaropama thAya che. eTale ke 10 kaTikaTi vyAvahArika uddhAra patyene eka vyAvahArika uddhAra sAgaropama thAya che. - have sUkSama uddhAra pApamanuM svarUpa batAvavAmAM Ave che-pUrvokta pramANavALa kUvAmAM te bAlAnA TukaDAo ThAMsI ThAMsIne bharI de. pratyeka zrI sthAnAMga sUtra : 01 20 9 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAlAcanA keTalA TukaDA karavA te nIce pramANe samajavuM sUkSmapanaka jIvanA zarIranI jeTalI avagAhanA hAya che, te avagAhanAthI asakhyAtagaNuAM TukaDA te khAlAgrAnA karavA joie. evAM TukaDAnI kalpanA pAThake peAtAnI buddhithI ja karavI joIe, kAraNa ke vyavahAramAM A prakAranI vAta saMbhavI zakatI nathI. kahevAnuM tAtpa e che ke evAM khAlAgrAnA asaMkhyAta TukaDA kalpanAthI ja karavAnuM zakaya che. have te khAlAgeAnA te TukaDAo vaDe te phUvAne ThAMsI ThAMsIne bharI devA joIe. tyArakhAda prati samaya temAMthI eka eka TukaDAne bahAra kADhatAM kADhatAM te kUvA jeTalA samayamAM te khAlAgrAnA TukaDAothI rahita thaI jAya che, bilakula khAlI thaI jAya che, teTalA kALane " sUkSma uddhAra palyApama '" kahe che. te sUkSma uddhAra pacepamanI 10 keTikoTinA eka ' sUkSma uddhAra sAgaropama ' kALa thAya che. te sUkSma uddhAra paLyeApamathI janya sAgarApama dvArA dvIpeA ane samudronI gaNatarI thAya che. vyAvahArika addhApalyApama ane sAgare pamanuM svarUpa te sUtrakAre A sUtranI zarUAtamAM ja tAvI dIdhuM che. have sUkSama addhApacepamanuM svarUpa prakaTa karavAmAM Ave che--jenA asaMkhyAta khaDA karavAmAM AvyA hAya evA khAlAgro vaDe upayukta pramANavALA phUvAne khUba ja ThAMsI ThAMsIne bharI devAmAM Ave. tyArakhAda se| se| varSe te kUvAmAMthI eka eka khAlAgrakhaDane mahAra kADhavAmAM Ave. Ama karatAM karatAM jeTalA samaye te kUvA te khAlAgrakhaDAthI khilakula rahita ( khAlI ) thai jAya che, eTalA kALane ' sUkSma addhA pacepama kahe che. ' sUkSma addhA pakSeApamanI 10 kaeNTi koTi pramANune addhAsAgaropama " kALa hoya che. A sUkSma addhApalyApama janya sUkSma zraddhAsAgaropama dvArA nArakA, tiya caiAnikA, manuSyA ane devAnA AyuSyanA sApanI gaNatarI karI zakAya che. kSetrapalyApama paNa eja prakAranuM che, parantu tenA kathanamAM nIce pramANe vizeSatA che-- 66 sUkSma bAlAgraMthI spaSTa eka eka AkAzapradezane prati samaya mahAra kADhatAM kADhatAM jeTalA samayamAM te kUvA temanAthI khAlI thaI jAya, eTalA kALanuM nAma * vyAvaDArika kSetra palyApama ' che. evA vyAvagArika kSetra paDyeApamanI 10 zrI sthAnAMga sUtra : 01 210 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTiTi pramANuvALe eka "vyAvahArika kSetra sAgaropama kALa hoya che. A sakSama kSetrapAma janya sAgaropama dvArA dRSTivAdamAM dravyonI gaNatarI karavAmAM Ave che. ahIM sUtramAM uddhAra pazepama ane kSetrapApamAne che. grAhaNa karAyA nathI tenuM kAraNa e che ke ahIM teo anupayogI che. tathA satramAM "gaDhA" A pada vizeSaNarUpe vaparAyuM che. sU. 42 krodhAdikone svarUpanA nirUpaNa pUrvokta popama Adi dvArA krodhAdikenI kulabhUta kamasthitinuM nirUpa paNa thAya che. tethI have sUtrakAra te krodhAdikanA svarUpanuM nirUpaNa kare che- suvi de pare" ItyAdi- TIkAI-ke be prakArane kaddo che-(1) AtmapratiSThita ane (2) parapratiSThita pitAnA ja aparAdha (deSa) ne lIdhe dIvAla Adi sAthe zira Adi atha. DAvAthI athavA vastunA vinAzathI je keAdha AtmAmAM utpanna thAya che. te krodhanuM nAma svAtmapratiSThita krAdha che. athavA para prANInA upara Akreza Adi karavAthI je krodha pitAnA AtmAmAM pratiSThita thAya che-utpanna thAya che. te krodhanuM nAma AtmapratiSThita krodha che. je krodha anyanA Akroza Adine kAraNe eTale ke anyanA dvArA AtmAmAM udIrita karAya che, te krodhane parapratiSThita kAdha kahe che. athavA pitAnA dvArA anya jIvomAM je kAdha utpanna karAvAya che, tenuM nAma parapratiSThita krodha che. A kathananuM tAtparya e che ke, pote ja AcarelA kAryanuM aihika apAyarUpa phala samajIne pitAnA ja AtmA para je krodha udbhave che, te koine AtmapratiSThita krodha kahe che. ane jyAre ke bIjI vyakti tenA Akroza Adi dvArA ApaNA AtmAmAM krodha pedA karAve che, tyAre te krodhane parapratibita kahe che mAnathI laIne mithyAdarzanazaya paryantanA pApasthAnakamAM paNa A pramANe ja samajavuM. eTale ke svavika95 janita ane paravikalpa janita e be bhedanI apekSAe te pratyekanA paNa svAtmasthita (svAtmapratiSThita) ane parAtmasthita (parapratiSita) nAmanA be prakAra samajI levA. sU kayA zrI sthAnAMga sUtra:01 211 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asiddha jIvoke svarUpakA nirUpaNa A aDhAre pApasthAnakeAnA sadUbhAva asiddha Adi 13 jIvAmAM DAya che. " liTTu " ityAdi je gAthA AgaLa kahevAmAM AvavAnI che te gAthAmAM je siddha Adi jIve prakaTa karyAM che, temanA karatAM viparIta A siddha Adi jIve che. sUtrakAra te asiddha Adi 13 prakAza have prakaTa kare che-- duvihA saMsArasamAvannagA jIvA paNNattA '' ityAdi, (6 TIkAya -cAra gatimAM paribhramaNa karavuM tenuM nAma saMsAra che nAraka, tiya iMca, manuSya ane devabhavAnA anubhava karavA rUpa te sa`sAra che. A samrArane ekI bhAvathI ( saMsAramAM dUdha ane pANInI jema ekarUpa) prApta karI cukelA je jIvA che, temane samrAra samApannaka, jIve kahe che. evA saMsArasamApannaka jIvAne sa'sArI jIvA kahyA che. te sa`sArI jIvA trasa ane sthAvaranA bhedathI e prakAranA che, A dvividhatvanI vAta ja " tuviddA savaLIvA '' A sUtrapATha dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. A sUtranuM tAtpaya evuM che ke kadAca kAine evI zaMkA thAya ke zuM jIvA saMsArI ja hAya che ke asa'sArI paNa hAya che kharAM ? te tenA uttara e che ke sa`sArI sivAyanA jIve paNa che kharAM. eja vAtanuM pratipAdana karavA mATe pratipakSa sahitanA 13 sUtra sUtrakAre kahyAM che. tenA dvArA e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke samasta jIvA e prakAranA kahyA che-jemake siddha ane asiddha, je jIveA kama prapaMcathI rahita thaI cukayA che, te jIvAne siddha kahe che ane je jIvA krama prapa'cathI rahita thayA nathI temane asiddha jIvA kahe che. // 1 // eja prakAre sendriya ane anindriyanA bhedathI pazu jIvA e prakAranA kahyA che, je jIvA indriyethI yukta che temane sendriya jIvA kahe che. sasArI jIvAneA sendriyAmAM samAveza thAya che. je jIveA indriyAthI rahita che temane anindriya jIvA kahe che. aparyAptaka, kevalI ane siddhanA anindriya jIveAmAM samAveza thAya che. / / 2 / eja pramANe zarIrI ane azarIrI jIvA pantanA prakAro A gAthA dvArA zrI sthAnAMga sUtra : 01 212 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvavAmAM Avela che. te gAthA A pramANe che-" ciddha sacitrALu " ItyAdi. A gAthA sapratipakSa ( pratipakSa sahita ) kahevI joie. eTale ke A gAthAmAM prakaTa karelA siddha, sendriya ADhi sazarIrI paryantanA jIvA pAtapeAtAnA pratipakSa sahita kahevA joie. jemake siddha jIva ane asiddha jIva, sendriya jIva ane anindriya jIva, eja pramANe sakAya pRthvIkAya Adi jIvAne Azrita karIne samasta jIvenuM temanA pratipakSa sahita kathana thayuM joie. jema siddha-asiddha, ane (2) sendriya-anindriya A jIvAne pAta potAnA pratipakSa sahita prakaTa karavAmAM AvyA che, (3) eja pramANe pRthvI Adi SavidhakAya viziSTa ( chakAya jIve ) saMsArI jIvA ane tenAthI bhinna evAM akAya jIvA-siddha thavA, (4) sacAga sa`sArI jIve ane ayoga 14 mAM guNusthAnavat chatra ane siddha jIva, (pa) saveda ( veda sahita ) sa'sArI jIva ane aveTTa ( veTTa rahita ) 9, 10, 11, 12, 13 ane 14 mAM guNasthAnavat jIve ane siddha jIvA, (6) sakaSAyI saMsArI jIvA-sUkSma sAMparAya paryantanA jIvA ane akaSAyI jIveA-upazAnta mAhArdika cAra ane siddho, (7) salekSya jIvA-mayeAgi guNusthAna pantanA jIvA-sasArI jIve ane alaizya jIve ayegi jIvA ane siddha jIveA, (8) jJAnIchavA-samyagdRSTi jIvA ane ajJAnI jIvA-mithyAdaSTi jIve, (9) sAkAre payAga ane anAkAropayogayukta jIvA ( upayoga e prakAranA che--eka sAkAra pacega ane khIne anAkArApayeAga. )je jIva sAkArApayAgathI yukta hAya che tene sAkArApayega yukta kahe che ane anAkAra upayegathI yukta jIvane anAkAre payegayukta kahe che. je upayeAga vizeSAMzane grahaNa karavAnI zaktirUpa AkArathI yukta hoya che tenu nAma sAkArApayeAga che. tenuM trIju nAma jJAnApayeLa che. A upacAgathI bhinna je upayAga che tenuM nAma anAkArApayoga athavA da nApAga che, (10) eja AhAra, zama AhAra ane kavalAhAra, A bhedavALA AhAra vizeSane grahaNa karanArA jIvAne AhAraka kahe che ane nigrahragati samApanna Adika cAra anAharaka jIvA gaNAya che. kahyuM paNa che-" vinamALA ' ityAdvi-vigrahagati samApannaka jIva, samuddhAtAvasthAyukta kevali jIva, aceAgI jIva ane siddha jIva, A cAra prakAranA jIva! anAhAraka hAya che (11) bhASaka ane abhASaka jIveA. bhASAparyotithI paryApta thayelA jIvAnA bhASakamAM ane bhASAparyAptithI rahita jIvAnA-arcAgi jIva ane siddha jInA-abhASakamAM samAveza thAya che. (12) carama jIva-maiAkSagAmI jIva ane acarama jIva. bhavyatva bhAtra sapanna DhAvA chatAM jemane cAlu bhava caramabhava nathI evA jIvAne acarama jIvA kahe che. (13) sazarIrI jIvayathA sabhava pAMca zrI sthAnAMga sUtra : 01 213 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA zarIrethI jemanA Atmapradeza yukta thaI rahyA che evAM che, ane azarIrI jIva-zarIra rahita siddha jIva, | sU. 44 che te saMsArI jIva ane siddha jIva anukrame maraNadharma ane amaraNa dharmazIla hoya che. maraNanA prazasta ane aprazasta, evA be bheda che. prazasta-aprazasta maraNakA nirUpaNa sUtrakAra have nIcenAM nava sUtra dvArA te maraNanuM nirUpaNa kare che to mAruM maLef mAvayA mahAvIreoi" ItyAdi- TakA-zramaNa bhagavAna mahAvIre be prakAranA maraNene zramaNa nigraMtha mATe upAdeyarUpa kahyAM nathI, te maraNane temaNe upAdeya rUpe nirUpita karyo nathI, vyakta vacane dvArA temane prarUpita karyA nathI, temanI prazaMsA (zlAghA) karI nathI, temanI anumodanA karI nathI. te be maraNe nIce pramANe samajavA. (1) valammaraNa (2) vazAnaMmaraNa. saMyamathI bhraSTa thayelA jInAM je maraNa thAya che te maraNane valammaraNa kahe che. A prakAranA maraNa bhagnatrata pariNAmavALA vatI nA ja thAya che, kAraNa ke anya jIvomAM te saMyamayegonI saMbhAvanA ja hotI nathI. saLagatA dIvAnI tarapha AkarSAIne maraNa pAmatAM pata gayAonI jema indriyane adhIna banelAM jIvanAM je maraNa thAya che te maraNanuM nAma vazArtAmaraNa che. kahyuM paNa che ke-saMjJamanovisa" ItyAdi. saMyamayogathI viSaNa (bhraSTa) thayelA jIvanuM je maraNa thAya che te maraNane valayamaraNa kahe che, ane indriyenA viSathI A banelA jInuM je maraNa thAya che te maraNane vazAttamaraNa kahe che. "gva nicALAmA A pUrvokta AlApakanA jevuM ja kathana havenAM sUtromAM paNa grahaNa karavuM joIe. eTale ke nidAna maraNa ane tadubhava maraNa paNa zramaNa niro ne mATe bhagavAna mahAvIre sAruM kahyuM nathI. je rIte kuhADI vaDe latAne kApI zrI sthAnAMga sUtra : 01 214 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhavAmAM Ave che eja pramANe je maraNa dvArA Ananda rasepeta mekSaphala. vALI jJAnAdirUpa ArAdhane latAne devendra guNavRddhinI prAptinI abhilASAne kAraNe naSTa karI nAkhavAmAM Ave che te maraNane nidAna mAraNa kahe che. eTale ke divya athavA mAnuSa saMbaMdhI RddhinAM darzana thavAthI athavA tenI vAta sAMbhaLavAthI AgAmI bhavamAM tenI cAhanA karavI ane te cAhanApUrvaka karavuM tenuM nAma nidAna maraNa che. je bhavamAM jIva hoya tebhavane ja AyuSyane baMdha karIne punaH zriyamANa (maratA) jIvanuM je maraNa che te maraNane taddabhava maraNa kahe che. A prakAranuM maraNa saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karma bhUmi ja naraticenAM ja thAya che-yugalanAM thatAM nathI. kAraNa ke tabhavanA AyunA bandhane sadUbhAva te jImAM ja hoya che, tethI teo tyAM ja pharI utpanna thaI jAya che. zaMkA-zuM te badhAnuM tadubhava maraNa ja thAya che ? uttara-evo niyama nathI. je jI dvArA taddabhava upAdAnane anurUpa ja AyuSkakamane upacaya thAya che, teo ja te tadabhava maraNe mare che-anya jInI bAbatamAM evuM banatuM nathI. kahyuM paNa che ke-"monuM samabhUmi 2" ItyAdi akarmabhUminA nara tiryaMce, devagaNa ane nArake sivAyanA cha ja taddabhava maraNathI mare che. te jImAM paNa badhAM jIvo e prakAranA maraNathI maratAM nathI, paraMtu kaI kaI che ja e maraNathI mare che. giripatana maraNa-parvata parathI paDI javAne lIdhe je maraNa thAya che. tene giripatana maraNa kahe che vRkSa parathI paDI javAne lIdhe je maraNa thAya che, tene tarupatana maraNa kahe che. pANImAM DUbI javAthI je maraNa thAya che, tene jalapraveza maraNa kahe che. agnimAM praveza karavAthI je maraNa thAya che, tene jvalanapraveza maraNa kahe che. jhera khAvAthI je maraNa thAya che, tene viSabhakSaNa maraNa kahe che. karavata Adi za vaDe zarIranuM vivAraNa thavAthI je maraNa thAya che, tene zastrAvapATana maraNa kahe che. giripatana maraNa Adi marazathI maravuM te zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtha mATe prazasta kahyuM zrI sthAnAMga sUtra : 01 215 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI-A maraNathI maravAne paNa niSedha karyo che. zramaNa bhagavAna mahAvIra nIcenA be prakAranA maraNe paNa zramaNa nigro mATe anupAdeya-niSiddha, kahyAM che (1) vaihAyasa maraNa (2) gRdhrapRSTha maraNa. gaLAmAM phAM lagAvIne maravuM tenuM nAma vihAyasa maraNa che. jemake jhADanI DALI AdimAM doraDuM bAMdhIne tene gALiyAmAM gaLa laTakAvIne phAMso khAIne maravuM, te prakAranA maraNane vaihAyasa maraNa kahe che. je maraNamAM maratAM jIvanA bhakSaNane mATe gIdha, samaDI Adi che ekaThAM thAya che te maraNane gRdhapRSTha maraNa kahe che. A prakAranA maraNathI maratI vyakitanA zarIra para lAkhanA rasanI paNikAne paTa lagADavAmAM Ave che. tethI te zarIranA pRSTAdi bhAge gIdha Adi dvArA khavAI jAya che. A prakAranA maraNa dvArA marate jIva A pramANe paNa kare che - jyAre te viziSTa zakitasaMpanna jIva maravAnI IcchAvALe bane che tyAre te potAnA zarIrane mRta hAthI AdinA kalevaramAM nAkhI de che. gIdha Adi mAMsabhakSaka che jyAre te hAthI AdinA zarIranuM mAMsa khAvA Ave che, tyAre te mRtyu kalevaramAM rahelA te zarIranA pITha Adi bhAgonuM mAMsa paNa temanA dvArA khavAya che. A prakAranuM maraNa karmanirjarAnA mukhya kAraNarUpa hoya che. mahAzakitazALI puruSa ja A prakAranA maraNathI marI zake che-kAyare te A maraNa karavAnI hiMmata ja karI zakatA nathI. parantu amuka saMjogomAM A banne maraNene niSedha nathI-darzanamAlinya, zIlabhaMga Adi rUpa kAraNe upasthita thAya tyAre temanI rakSAne mATe te bane prakAranA maraNane niSedha nathI. jemake udAyitRpAnubhUta tathAvika AcAryanuM maraNuM. kahyuM paNa che ke -"nADumAM " ItyAdi. A sUtramAM kahyA anusAra gIdhAdi dvArA zarIranuM bhakSaNa karAvavAthI je maraNa thAya che tene aprazasta kahevAmAM Avela che. have sUtrakAra prazasta maraNanI prarUpaNa kare che -"o mAruM" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 01 216 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavya jInAM maraNa ja prazasta hoya che. ahIM pahelAMnI jema ja AlApaka kahevuM joIe. pAdapapagamana maraNa ane bhakatapratyAkhyAna maraNane prazasta maraNa kahe che. pAdapa eTale vRkSa. te vRkSanA jevuM avasthAna che maraNamAM rahe che, te maraNane pAdapagamana maraNa kahe che. jema vRkSa paDe che tyAre e vicAra karatuM nathI ke pote je bhUmimAM paDavAnuM che te bhUmi sama che ke viSama che, ane paDayA pachI te nizcala ja paDayuM rahe che, eja pramANe pAdapigamana maraNa svIkAranAra sAdhunA aMge paNa je kaI sama viSama pradezamAM je kaMI paNa avasthAmAM pahelethI paDI cukelAM hoya che, te avasthAmAM ja paDayAM rahevA devAmAM Ave che. te aMgene tyAMthI khaseDavAmAM AvatAM nathI. te kAraNe te maraNa tUTI paDelA vRkSanI jema atyaMta niHceSTa rUpe avasthAnavALuM hoya che. A prakAranA maraNathI maravAnuM e puruSa dvArA ja zakya bane che ke jeo prathama vajAtrASabhanArA saMhananavALA ane dhIra hoya che. teo e vicAra kare che ke-dhIrena vi paricavuM" ItyAdi. je maraNamAM cAre prakAranA AhArane athavA traNa prakAranA AhArane ane upalakSaNanI apekSAe upadhine ( sAdhunA upakaraNe) paNa tyAga karI devAmAM Ave che-pAdapo pagamananI jema ceSTAno tyAga (pratyAkhyAna dvArA tyAga) karAtuM nathI, te maraNane bhakatapratyAkhyAna maraNa kahe che. maraNuM paryanta caturvidha AhAranA parityAgane ja bhakatapratyAkhyAna kahe che. kahyuM paNa che sividaM ra kalApALe" ItyAdi. upara kahelA ane prakAranA maraNanA paNa babbe bhede che. e ja vAta vAgovAmaLe " ItyAdi sUtra dvArA prakaTa karI che. pAdapapagamana maraNanA nIce pramANe be prakAra che-(1) niharima ane (2) aniharima vasatinA je eka dezamAM pAdapopagamana saMthAro dhAraNa karavAmAM AvyuM hoya, te pradeza mAMthI ja maraNa bAda zarIrane bahAra kADhavAmAM Ave che, tyAre te saMthArAne niharima pAdapopagamana saMthAre kahe che. girikandarAmAM jaIne pAdapapagamana saMthAre grahaNa karavAmAM Avyo hoya, te evA prakAranA saMthArAne anirdhArima pAda. pipagamana saMthAre kahe che. A baMne prakAranA saMthArA niyamathI ja (vikalpa nahIM) zarIra pratikriyAthI rahita hoya che. evuM ja tenuM svarUpa kahyuM che- nAnirikrame " ItyAdi. eja pramANe bhakata pratyAkhyAna maraNanA paNa niharima ane aniharima zrI sthAnAMga sUtra:01 21 7. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanA be bheda kahyA che. nirdhArima ane aniharimanI vyAkhyA upara pramAche ja samajavI. pAdapapagamana saMthArA karatAM bhakata pratyAkhyAna saMthArAmAM eTalI ja vizeSatA che ke A saMthAre sapratikarma hoya che, eTale ke samAdhi anusAra te zarIranI pratikriyA (sevA suzruSa) sahita hoya che. temAM samAdhinI apekSAe zarIranI pratikriyA karavAmAM Ave che. je 9 che igitamaraNa nAmanuM bIjuM eka maraNa paNa prazasta gaNAya che. paNa ahIM be sthAne adhikAra cAlake hevAthI, tene samAveza karyo nathI. A prakAranA maraNamAM paNa niyamathI ja cAre prakAranA AhArane parityAga karAya che. A prakArane saMthAro karanAra Adhu anyanA dvArA thatI vaiyAvacano paNa parityAga kare che. te sthaDilamAM (bahAranI bhUmimAM) eka rahe che. chAMyaDAmAMthI taDakAmAM ane taDakAmAMthI chAMyaDAmAM jAte ja Ave jAya che. iMgita bhUmimAM saceSTa rahete e te samyagU dhyAnamAM lIna rahe che ane e sthitimAM ja pitAnA prANa cheDe che. kahyuM paNa che ke-"phaMdira saMmi sa" ItyAdi. | su. 4pa lobhake svarUpakA nirUpaNa " bhagavAne A prakAranA A maraNanuM svarUpa A lekamAM prarUpita karyuM che. tethI have sUtrakAra praznottara rUpe lokanA svarUpanuM nirUpaNa kare che- je 3 ? vIvera jIva" ItyAdi- TIkALuM--"A leka zuM che?" A prakArane prazna ahIM pUchavAmAM AvyuM che. eTale ke bhagavAne jyAM aprazasta ane prazasta maraNadirUpa samasta vastuonA svarUpanuM kathana karyuM che e te loka kevA svarUpavALe che. tenA uttara rUpe evuM kahevAmAM AvyuM che ke-"nIvAva anIvAva'' A leka jIva ane ajIva rUpa che. eTale ke paMcAstikAya rUpa A leka che. kevaLajJAna rUpa Aleka (prakAza) dvArA jene dekhI zakAya che, te loka kahevAya che ane e te leka jIvAjIva svarUpa che. zrI sthAnAMga sUtra:01 218 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokamAM kayA kayA padArtho anaMta che ane kayA kayA padArtho zAzvata che? A praznanA uttara rUpe A pramANe kahyuM che-lokamAM jIva ane ajIva, A padArtho anaMta che ane e padArtho ja zAzvata che. A padArthomAM je zAzvatatA batAvavAmAM AvI che te zAzvatatAnuM kathana dravyarthika nayanI apekSAe ja karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. sU. 46 . lekamAM anaMta jIvo rahelA che, te jIvone zAzvata kahevAmAM AvyA che. te jIva badhi ane moha yegathI anukrame baddha ane mUDha hoya che. e ja vAtane sUtrakAre nIcenI sUtracatuSTathI dvArA prakaTa karI che "suvi vohI vattA " ItyAdi- buddha-mRDha Adi jIvoMkA nirUpaNa TIkAtha-"odhanaM ghoSi" A vyutpatti anusAra bevi zabdano artha jainadharmanI prApti che. te bedhi be prakAranI kahI che-(1) jJAnadhi ane (2) darzanAdhi jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI je jJAnanI prApti thAya che, tenuM nAma jJAnadhi che. darzanamohanIya karmanA kSapazama AdithI je zraddhAnI prApti thAya che, tene darzanAdhi kahe che. bodhivALA ne buddha kahe che. te buddhanA paNa be prakAra che-(1) jJAnabuddha ane (2) darzanabuddha. teo dhamanI apekSAe ja bhinna che, dharmArUpe bhinna nathI kAraNa ke jJAna ane darzana vacce avinAbhAvI saMbaMdha hoya che. jema bedhi ane buddha be prakAranA kahyA che, e ja pramANe meha ane mUTha paNa be prakAranA kahyA che. A viSayanuM kathana nIce pramANe che jo ghare moha be prakArane kahyo che-" jAnamohea phALo " (1) jJAnameha ane (2) darzanamoha, e ja pramANe mUDha paNa be prakAranA kahyA che-"jALamUtAva raMgabhUtAva" (1) jJAnamUDha ane (2) darzanamUha. jJAnAvaraNadaya jJAnameha rUpa che, kAraNa ke " jJAnaM morAti mAtyarIti >> A vyutpati anusAra te jJAnane AcchAdita kare che. e ja pramANe "na motIti namoH" darzana mohanIyane udaya darzana meharUpa che. te darzanamohane udaya hoya tyAre jIvamAM samya-darzanane udaya hotuM nathI. jemanA jJAnAvaraNIya karmane udaya hoya che evAM jJAnamUDha hoya che ane jemanA mithyAdarzanane udaya hoya che evAM mithyAdaSTi jo darzanamaDha hoya che. e sU. 47 che zrI sthAnAMga sUtra:01 219 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIyAdi karmoka daividhyakA nirUpaNa upara kahela ane prakArano moha jJAnAvaraNAdi karmonuM kAraNa hoya che te kAraNe sUtrakAra jJAnAvaraNAdi karmonI dvividhatA nIcenAM ATha sUtro dvArA prakaTa kare che. TIMAvaLije janme duvi Homtta" ItyAdi TIkArtha-jJAnAvaraNIya karmanA be prakAra kahyA che. A jJAnAvaraNIya karma AtmAnA guNane AcchAdita karI nAkhe che, tethI tene paTanI (pardAnI) upamA ApI che. kahyuM paNa che ke-"vara kAra sahi nirmAcarasta" ItyAdi- eTale ke jevI rIte pA~ vastune DhAMkI de che, e ja pramANe A jJAnAvaraNIya karma paNa zaradakamaLanA candramA jevAM nirmaLa jIvanA jJAnagaNane paNa DhAMkI de che, A rIte jJAnanuM AvAraka (DhAMkI denAra ) hovAthI A karmane jJAnAvaraNIya karma kahe che. te jJAnAvaraNIya karmanA be bheda nIce pramANe che.(1) deza jJAnAvaraNIya ane (2) sarva jJAnAvaraNIya. jenA dvArA jJAnanA eka deza rUpa Abhinibehika Adi jJAnene AvRta (AcchAdita) karI nAkhavAmAM Ave che, te karmanuM nAma dezajJAnAvaraNIya che. tathA jenA dvArA kevaLajJAnane AvRta karavAmAM Ave che, te karmanuM nAma sarva jJAnAvaraNIya che. sarya samAna kevaLajJAnanuM AvAraka kevalAvaraNIya karma sAndra (ghana) meghavRndanA jevuM che, tethI tene sarva jJAnAvaraNa rUpa kahela che. matijJAnAvaraNa Adi ghana (vAdaLethI) AcchAdita sUryanI ImprabhA jevAM kevaLajJAna dezanA caTTAI, divAla Adi AvaraNatulya che, tethI te deza jJAnAvaraNa rUpa che. tathA sAmAnya arthabodharUpa darzananuM AvaraNa kartA darzanAvaraNaya karma che. kahyuM paNa che- "haMsAlI nIve" ItyAdi- jevI rIte dvArapAla rAjA AdinA darzana karavA janArane roke che, eja pramANe A darzanAvaraNIya karma paNa AtmAnA darzanaguNane roke che-tenAM darzana karavA detuM nathI. tenA paNa deza darzanAvaraNIya ane sarva darzanAvaraNIya nAmanA be bheda che cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzanane rokanA je darzanAvaraNIya karma che, tene deza darzanAvaraNIya karma kahe che. eTale ke cakSu darzanAvaraNIya, acakSu darzanAvaraNIya, ane avadhi darzanAvaraNIya karmone deza darzanAvaraNIya kahe che. nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalApracalA, satyAnaddhi ane kevala darzanAvaraNaya, A darzanAvaraNIyane sarva darzanAvaraNIya kahe che. zrI sthAnAMga sUtra:01 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanIya karmonA paNa sAtAvedanIya ane asAtAvedanIya nAmanA be bheda kahyA che, je karmAMne sukharUpe veti karavAmAM Ave che, te kane sAtAvedanIya kahe che, ane je kamane duHkharUpe veti karavAmAM Ave che, te kane asAtAvedranIya kama kahe che. jema madhathI lipta thayelI talavArane cADhatAM cADhatAM jo jIbha kapAI jAya tA duHkha thAya che ane madhanA svAdathI sukha thAya che, eja pramANe A ka pazu jIveAnA sukha ane duHkhanu' utpAdaka hoya che. kahyuM paNa che ke- maDhuSTitta nittiyannAjI " ItyAdi-- AtmAne kharA ane khATAnA bhAnathI rahita karI denAra karmIne mAhanIya karma kahe che. A kama madirAnI jema jIvane bebhAna karI nAkhe che, tene lIdhe jIva paravaza thai jAya che. mAhanIya kamanA be prakAra che-(1) da'na mAhanIya ane (2) cAritra mAhanIya. dana mehanIyanA paNa nIce pramANe traNa beTTha kahyA che-(1) mithyAtva (ra) mizra mAhanIya, ane (3) samvak prakRti. sAma yika Adi cAritrane je meADita karI nAkhe che eTale ke viSayamAM viparIta temanA abhinivezanI utpatti kare che, te prakAranA kamane cAritra meAhanIya kahe che. te cAritra mAhanIya kama 16 kaSAya ane neAkaSAyanA bhedathI 25 prakAranuM che, dana mehanIya kanA traNa bhede ne temAM umeravAthI kula 28 bheda thAya che. tathA jene pratisamaya vinAza thatA rahe che. eTale ke je pratisamaya vyatIta thatuM rahe che, te Ayu che. athavA-peAtAnA kRtakanA uThayAnusAra prApta gatimAMthI nIkaLavAnI abhilASAvALA jIvane paNa je gatimAMthI nIkaLavA devAmAM prati bantraka ( rAkanAra ) che, te karma'nu' nAma Ayukama che. te kama kheDI jevu hAya che. pagamAM rahelI eDI jema jIvane te sthAne ja rokI rAkhe che, eja pramANe Ayukrama pazu jIvane prApta zarIramAM ja peAtAnI samApti thAya tyAM sudhI rokI rAkhe che. kahyuM paNa che... tua na pharka "--ityAdi Ayuka` jIvane du:kha ke sukha ApatuM nathI, parantu sukhaduHkhanA AdhArarUpa prAptadehamAM te jIvane rekI rAkhe che. te AyukanA nIce pramANe e prakAra che-(1) aAyuSka ane (2) bhavAyuSka, addhAyuSka kAyasthitirUpa che. manuSya ane pacendriya tiya ceAmAM advayukane sadbhAva hoya che. kAi kAi jIvAnA vartamAnabhavane nAza thavA chatAM paNa te jatuM nathI-chUTatuM nathI. tenA utkRSTa kALa sAta-ATha bhatragrahaNa pramANa che eTale ke kaI paNa manuSya athavA pacendriyatiya ca peAtAnI manuSyagatimAM athavA poMcendriyatiya ca gatimAM lagAtAra sAta ATha bhava ( janma ) sudhI rahI zake che ane tyArabAda te e gatine cheDI de che. bhavAyuka bhavasthitirUpa hAya che. devA ane nArakAmAM zrI sthAnAMga sUtra : 01 221 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene sadabhAva hoya che, te bhava vyatIta thatAM te niyamathI ja chUTI jAya che. kAlAntaramAM sAthe jatuM nathI. pa che nA nittA nikaLo" ityAdi- jema citra banAvanAra citrakAra aneka prakAranAM ramakaDAMone lAla, pILAM, Adi raMgavALAM banAvI de che, eja pramANe A nAmakarma paNa jIvane vividha AkAravALA banAvI de che. lekene bhale te suMdara lAge ke na lAge, ISTa lAge ke na lAge, tenI paravA te karatuM nathI. kamaranA be bheda che-(1) zubha nAmakarma ane (2) azubha nAmakama. tIrthaMkara prati AdirUpa zubha nAmakarma che ane anAdeya Adi rUpa azubha nAmakarma che. ucca ane nIcanA nAmathI je lekamAM oLakhAya che, te getrakama che. kahyuM paNa che ke-" nA phumAra maMTAruM" ItyAdi jIvana ucca athavA nIca kuLamAM janma karAvavAmAM gotrakama kAraNabhUta bane che. te gotrakarmanA be prakAra che-(1) ucca gotra ane nIca gotra. je karmanA udayathI jIvane ucca kuLamAM, leka mAnanIya kuLamAM janma thAya che, te karmane ucca gotra karma kahe che. je karmanA udayathI lokanindrita kuLamAM jIvane janma thAya che, te karmane nIca gotra kama kahe che ucca gotra pUjya. tAnuM kAraNa bane che ane nIca zetra apUjyatAnuM kAraNa bane che. koI kaI jagyAe evuM paNa kahyuM che ke-saMtAna meLAnA" ItyAdi- saMtAnakame (getra nAma karmanA udayathI prApta vaMzaparamparAthI) Agata jIvanuM je AcaraNa vizeSa che tene gotra kahe che. jyAM ucca AcaraNa thAya che te ucca getra che, ane jyAM nIca AcaraNa thAya che, te nIca gotra che. dAtA ane pratigrAhakanI vacce vina (antarAya) rUpe AvI paDanAra karmanA nAma AntarAyika karma che. jemake rAjA koIne dAna devAnuM kahe che. paNa bhaMDArI temAM vacce vina UbhuM kare te yAcakane dAna prAptimAM antarAya Ubhe thAya che, e ja pramANe A karma dAnAdikamAM antarAyajanaka hovAthI tene antarAya karma kahe che. kahyuM paNa che-"aha rAjA vALAo ItyAdi- te antarAya karmane nIce pramANe be prakAra che-(1) pratyutpanna vinAzita ane (2) pihitAgAmipatha. jenA dvArA vartamAnakALamAM prApta thanAra artha (dravya) ne naSTa karI nAkhavAmAM Ave che evA antarAya karmanuM nAma pratyatpanna vinAzita che. tathA jenA dvArA bhaviSyamAM prApta thanAra artha (dravyalAbhAdi) ne mArga aTakAvI devAmAM Ave che, te karmanuM nAma pihitAgAmipatha antarAya karma che. e sU. 48 che zrI sthAnAMga sUtra:01 2 2 2 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrchAke svarUpakA nirUpaNa pUrvokta AThe prakAranA karmAM mUrchAjanya hoya che, tethI huve sUtrakAra mUrchAnA svarUpanuM nirUpaNa kare che-" uaai mUchA vaLajJA '" ItyAdi TIkA-sArAM narasAMnA vivekanA vinAza thavA tenuM nAma mUrchA che, tenuM khIju nAma meha paNa che. mUrchAnA nIce pramANe e prakAra che-(1) premapratyayA-premanimatta (2) dveSapratyayA. je mUrchA prema ( rAga ) ne kAraNe uddabhave che, te mUrchAne premapratyayA kahe che, dveSane kAraNe udbhavatI mUrchAne dveSapratyayA kahe che. prema pratyayA mUrchAnA paNa e prakAra che-(1) mAyArUpa ane (2) lebharUpa, dveSapratyayA mUrchAnA pazu be prakAra che-(1) krodharUpa (2) mAnarUpa. // sU. 49 5 ArAdhanAke svarUpakA nirUpaNa mUrchA dvArA gRhIta karmonA kSaya ArAdhanAthI thAya che. tethI have sUtrakAra traNa sUtrA dvArA ArAdhanAnuM kathana kare che. (6 ArodhanA duniA ArAnA pattA " ityAdri TIkA-ArAdhana-zAstranu zAstrokta rIte pAlana karavu' tenuM nAma che. te ArAdhanA jJAnAdarUpa vastune anukULa rahevA rUpa hAya che. jIva tyAre ja potAne jJAnAdika vastune anurUpa rAkhI zake che ke jyAre tene jJAnAdi kemAM aticAra ( doSa ) lAgI jatAM nathI. te kAraNe niraticAra rUpe jJAnAdi kAnu Asevana karavuM tenu' nAma ja ArAdhanA che. te ArAdhanA e prakAranI kahI che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 223 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) dhArmika ArAdhanA ane (2) kevali ArAdhanA. jeo zutacAritra rUpa dharmAnusAra cAle che, teo dhArmika kahevAya che. sAdhuo evA dhArmika hoya che, te sAdhuonI ArAdhanAne dhArmikArAdhanA kahe che. zrutajJAnavALAnI, ava. dhijJAnavALAnI, mana 5ryavajJAnavALAthI ane kevaLajJAnavALAnI ArAdhanAne kevalikArAdhanA kahe che. dhArmikArAdhanA be prakAranI che. (1) zratadharmArAdhanA ane (2) cAritradharmArAdhanA, A banane pade saraLa che. kevalikArAdhanA be prakAranI che(1) antakiyA (2) kalpavimAnevpattikA bhava chedaka zIrUpa je ArAdhanA hoya che, tenuM nAma antakriyA kevalikArAdhanA che. bhavacchedanuM (bhavane vinAza) nAma ja antakriyA che, paraMtu tenA heturUpa ArAdhanAne je antakiyA kahela che te aupacArika rIte kahela che, ema samajavuM. kSAyika jJAna thAya tyAre kevalIomAM ja tene saddabhAva rahe che. kapamAM-devalekamAM ( tikSAramAM nahIM) je devA vAsa vizeSa che te devAvAsamAM athavA saudharmAdi vimAnamAM ane yaka Adi vimAnemAM jenA dvArA jIvane janma thAya che evI te jJAnAdi ArAdhanane kapavimAne papattikA ArAdhanA kahe che. zrutakevalI Adi kenI ArA. dhanA A prakAranI hoya che. A ArAdhanA anantara phala dvArA A prakAranA phalavALI kahI che. paramparA phalanI apekSAe to A ArAdhanA bhavAntakriyApatinI hoya che. "sudhA " ItyAdimAM viSayabhedanI apekSAe AradhanAbheda prakaTa karyA che ane "vaTI zArang" ItyAdimAM phelabhedanI ape. kSAe ArAdhanAnAbhera kahyAM che. te sU. 50 che zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 24 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakarake svarUpanA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM jJAnAdi ArAdhanAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. tenA kulabhUta tIrthakara hoya che. temaNe ja tenuM sArI rIte ArAdhana karyuM che ane temaNe ja tenI prarUpaNa karI che. tethI have sUtrakAra dristhAnakAnupAtanI ape. kSAe tirthaMkaranI prarUpaNa kare che- TakAtha" tirA nI sukavaNAI jA" ItyAdi - munisuvrata ane ariSTanemI nAmanA be tIrthakara nala-kamaLanA jevAM varNavALA hatA. mallI ane pArzvanAtha nAmanA tIrthakare priyaMgunA jevAM varNana vALA hatA. padmaprabha ane vAsupUjya nAmanA tIrthakaro padmanA jevA gaura varNavALA hatA. candraprabha ane puSpadanta nAmanA be tIrthakara candramAnA jevA gaura varNavALA hatA priyaMgu nAmanuM nIlavarNanA phaLavALuM vRkSa hoya che. mallI ane pArzvanAtha nAmanA tIrthakarone varNa nIla hovAthI temane priyaMgunA samAna nIlavarNA kahyAM che. raktakamaLane padma kahe che. te padmanA samAna gaura varNavALA padmaprabha ane vAsupUjya hatA. candraprabha ane puSpadantane varNa candranA je ge (ta) hate. kahyuM paNa che ke "jAma vAsupujhA" ItyAdi sU. 51 tIrthaMkara prarUpita bhAvoM kA nirUpaNa tIrthakaronA varNanuM kathana karIne have sUtrakAra keTalAka bhAvonI dvisthAnakanI apekSAe prarUpaNa kare che. sarvabhAvanA prarUpaka tIrthakaro hoya che, A zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 25 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhane anulakSIne have keTalAka bhAvanI prarUpaNa karavAmAM Ave che. TIkAI-"dattaqvApu " ItyAdi- januM hitakAraka je hoya che tene satya kahe che. evuM satya saMyama athavA satya vacana hoya che. A satyanI jemAM sArI rIte prarUpaNa karavAmAM AvI che, tenuM nAma satyapravAda che. A satyapravAda saMpUrNa zratanI apekSAe pahelAM kriyamANa hovAthI tene "satyapravAda pUrva kahevAya che. te 14 pUrvemAM chaThuM pUrva che. tenuM parimANa eka keTi ane 6 lAkha adhika padanuM che. kahyuM paNa che-"u gyAna joDI iMdara prayA sanna rAzi" | A satya pravAda pUrvanA eka karoDa ane cha lAkha pada che. A pUrvanI be vastu che-adhyayana AdinI jema tenA be vibhAga vizeSa che, evuM tIthakoe kahyuM che. nakSatra vaktavyatA-pUrvA bhAdrapada nakSatra be tArAvALuM kahyuM che, uttarA bhAdrapada nakSatra paNa be tArAvALuM kahyuM che. e ja pramANe pUrvA phAlganI ane uttarA phAlagunI nakSatra paNa babbe tArAvALAM che. 45 lAkha jananA pramANavALA manuSyakSetranA-manuSyatpatti Adi viziSTa AkAza khaMDanI madhyamAM be samudro kahyA che-(1) lavaNa samudra ane (2) kAledadhi samudra. cakava ivaktavyatA-cakaratnathI vartana (vijaya prApta) karavAne jemane svabhAva hoya che, temane cakravartI kahe che. be cakavatI aparityakta (kAmaga na choDavAthI) kAmaganI hAlatamAM marIne nIce sAtamI narakamAM gayelA che. "kAma" padathI zabda ane rUpa grahaNa karAyela che, ane "ga" padathI gabdha gRhIta thayAM che. sAtamI narakamAM pAMca narakAvAse che. te narakAvAsanI madhyamAM je apratiSThAna nAmanuM narakAvAsa che temAM te bane cakravatI nAraka paryAye utpanna thayA che. temAMnA ekanuM nAma subhama AThame cakavartI ane bIjAnuM nAma brahmadatta cakravartI hata. sabhama AThame cakavatI thaI gayA ane brahmadatta bArame cakravartI thaI gaye. te bane sAtamI narakamAM utpanna thayA che. tyAM temanI sthiti 33 sAgarapamanI kahI che. sU. para che pahelA sUtramAM sthitine ullekha thayo che. A saMbaMdhane anulakSIne sUtrakAre nIcenAM pAMca sUtramAM bhavanapati Adi devanI sthitinuM pratipAdana karyuM che-"gaNuvivijJAne maLavAnI sevA" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra:01 226 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanapatyAdikakI sthitikA nirUpaNa TIkAI_asurendro (camara ane bali) sivAyanA bhavanavAsI devenI utkRSTa sthiti be papama karatAM theDI nyUna kahI che. saudharma kalpanA devAnI utkRSTa be sAgaropama karatAM saheja adhika kahI che. IzAna kapamAM devenI utkRSTa sthiti be sAgaropamanI kahI che sanaskumAra kalapanA devonI jaghanya sthiti be sAgaropamanI kahI che. mAhendra kalpanA devenI jaghanya sthiti be sAgarepama karatAM theDI adhika kahI che. je sU, 53 che deva saMbaMdhI vaktavyatA devasthitinI vaktavyatAnuM kathana have sUtrakAra dristhAnakenI apekSAe deva saMbaMdhI vaktavyatAnuM sAta sUtra dvArA kathana kare che - TIkAtha-"hoTu yu dhvariyALo pattA" ItyAdi- be kalpamAM ja (pahelA ane bIjA devalokamAM ja) kalapIone (devIone) saddabhAva kahyo che. eTale ke saudharma ane izAna nAmanA be komAM ja devIonI utpatti thAya che. bIjAM kapamAM devIonI utpatti thatI nathI, evuM tIrthakaroe kahyuM che. be kaddamAM ja ( saudharma ane IzAna kalamAM ja ) te jelezyAvALA de heAya che. te be kapamAM ja kAyAdvArA kAyaparicAra (manuSya ane strInI jema maithuna sevana) thAya che, evuM kahyuM che. eTale ke te be kapamAM ja deva-devInI sAthe saMga karIne pitAnI kAmA gnine zAnta kare che. sanaskumAra ane mahendra kapamAM sparzathI ja maithuna sevana karAya che. tyAM deva devIne sparza karIne ja pitAnI kAmAgnine zAnta kare che. ane devI-devane sparza karIne potAnI kAmAgnine zAnta kare che brahmaleka ane lAntaka kampamAM rUpa dvArA kAyaparicAra kahyo che-eTale ke tyAM deva-devIna rUpa joIne tathA devI-devanuM rUpa joIne potAnI kAmAgnine zAnta kare che. mahAzaka ane sahastrAra A be kapamAM zabda dvArA ja kAyapericAra kahyo che. te bane kapamAM deva-devInA manahara zabdone sAMbhaLIne potAnI kAmavAsanA zAnta kare che. prAkRta ane azruta kalpanA Indro ane anya deve manathI ja kAyaparicAra kare che. eTale ke tyAM deva manathI ja devInuM smaraNa karIne ane devI manathI ja devanuM smaraNa karIne kAmavAsanA zAnta karIne upazAnta davALA thaI jAya che. e sU. 54 che zrI sthAnAMga sUtraH01 227 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva aura pulake svarUpanA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM je paricAraNAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, te pari. cAraNA karmathI thAya che. karmane je pitAnA hetuo dvArA kALavrayamAM paNa cittAdi avasthAvALuM kare che. have sUtrakAra jIva ane pudgalanI vaktavyatAnA viSayanuM kathana kare che -- " gItA durAgaLatti pAse " ityAdi- jIe (pra NIone) trasa ane sthAvararUpa be sthAnamAM mithyAavirati Adi rUpa kAraNathI sammAdita kama pulane cayanAdi rUpa cha avasthA rUpe sampAdita karyA che ane sampAdita karavAmAM AvelAM te pulane temaNe jJAnAvaraNIya Adi rUpe bhUtakALamAM pariNamAvyAM che, tathA vartamAnamAM paNa teo temane upArjita karIne te rUpe pariNamAvyA kare che, ane bhaviSyamAM paNa teo temanuM cayana (upArjana) karIne temane te rUpe pariNumAvatA raheze. kaSAyAdi bhAvothI yukta thayelA jIva dvArA karma pulanuM je upAdAna (grahaNa) thAya che tenuM nAma cayana che. akhAdhAkALane choDIne gRhIta karmane je jJAnAvaraNIya Adi rUpe niSeka thAya che tenuM nAma upacayana che. te upacayana A prakAre thAya che-prathama sthitimAM bahatara kamaMdalikAne niSeka (upacayana) thAya che. tyArabAda bIjI sthitimAM vizeSahIna-cayahIna kamaMdalikane karma pujanika thAya che. e ja pramANe (yAvatu) chelle utkRSTa sthitimAM vizeSahIna karmadali. kone niSeka thAya che. (2) badha-jJAnAvaraNIya Adi rUpe niSikta thayelAM (upacayana pAmelAM) te karmapunuM punaH kaSAyapariNatithI je saMzleSaNa thAya che, tene bandhana kahe che. (3) udIraNa-udaya prApta na thayA hoya evAM kamalikane vayavizeSa vaDe kheMcIne udayAvalikAmAM lAvavA tenuM nAma udIraNa che. (4) vedana-svabhAvathI athavA udIraNakaraNa dvArA udayAvalikAmAM AvelAM karmanuM vedana-anubhavana karavuM tenuM nAma vedana che. (5) nirja raNa-karmanuM akamarUpa banI javuM-jIvapradezamAMthI karmapulanuM jharI javuM ( naSTa thaI javuM) tenuM nAma niraNa che. (6) A pramANe A karma pudgalenI 6 avasthAe che. A chae avasthAonuM sUtrakAre bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALanI apekSAe ahIM kathana karyuM che. kama pudgalarUpa hoya che. tethI have sUtrakAra pulanuM zrI sthAnAMga sUtra:01 228 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe be sthAnakenA AdhAre kathana kare che. "tujAriyA ItyAdi- Dhipradezika skadha aneka kahyAM che. kripradezAvagADha pula skandha anaMta kahyAM che. e ja pramANe dviguNarUkSa paryaMtanA guNavALAM pule kahyAM che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-(1) dravyanI apekSAe dvipradezika skaMdha anaMta kahyAM che. (2) kSetranI apekSAe ddhipradezAvagADha pule anaMta kahyAM che. (3) eja pramANe "yAvatu" padathI gRhIta be samayanI sthitivALAM pado paNa A abhilApa anusAra anaMta kahyAM che. A viSaya sabaMdhI nIce pramANe abhilA5 che-"suramariyA poThA 3i guttA" be samayanI sthiti. vALAM putale anaMta kahyAM che." A abhizApathI zarU karIne "suNattA NavrThA jatA 5owArA " be gaNuM rUkSatAvALAM putale anaMta kahyAM che. A abhilASa paryantanA abhilApa kALanI apekSAe grahaNa karavA joIe. tathA varNa, gabdha, rasa ane sparzane anulakSIne 21 bIjA sUtro kahevA joIe. A prakAre dravya, kSetra, kALa ane bhAvane AdhAre kahelAM sUtranI kula saMkhyA 23 thAya che. paheluM sUtra A pramANe che-dravyanI apekSAe dvidezika anya anaMta kahyAM che. bIjuM sUtra A pramANe samajavuM-kSetranI apekSAe be pradezAvagADha putale anaMta kahyA che-trIjuM sUtra A pramANe che-"maDiyA pAchA jatA pattA " be samayanI sthitivALAM putale anaMta kahyAM che. eja pramANe "zuddiA jAva hukamuThThiA " be gaNuAM kRSNavarNavALAM pudgale anaMta kahyAM che. e ja pramANe be gaNAM zukala paryantanA varNavALAM pudgale paNa anaMta kahyAM che. A rIte varNanI apekSAe banatAM pAMca sUtrane traNa sUtromAM umeravAthI ATha sUtra bane che. "suna mukimarSA, sthaLa TurimaidhA 10 " (9) be gaNI surabhIvALAM anaMta pudra kahyAM che. (1) be gaNI dugadhavALA anaMta pudra kahyAM che. A rIte 10 sUtre thayAM. "kuLa tid gAva hu mArA " A rIte rasanI apekSAe paNa pAMca sUtra bane che. AgalA 10 sUtramAM A pAMca sUtre umeravAthI 15 sUtra thAya che. "dinu jarA nAtha sukha suvA voTa maLatA vvmttA" eja pramANe karkazathI laIne rUkSa paryAnA ATha sparzI viSenA paNa ATha sUtra bane che. AgalA 15 sUtromAM A ATha sUtre umeravAthI kula 23 sUtra bane che. A prakAranA A 23 sUtre dviguNa rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane anulakSIne kahevAmAM AvyAM che. e sU. 55 che che bIjA sthAnakane ceAthe uddezaka samApta che 2-4 che zrI jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjya zrI ghAsIlAla muniviracita sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkAthanuM bIjuM sthAnaka samAsa, 2 che zrI sthAnAMga sUtra:01 229 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIsare sthAnakkI avataraNIkA trIjA sthAnano-pahelo uddezaka dvitIya sthAnanI prarUpaNA pUrI thaI. have tRtIya sthAnanI prarUpaNAne prAraMbha thAya che. cAra uddezake dvArA sUtrakAre tRtIya sthAnanI prarUpaNa karI che. dvitIya sthAnamAM be sthAnamAM gaNAvI zakAya evA bhAvanI prarUpaNuM karavAmAM AvI che. have A tRtIya sthAnamAM krama prApta traNa sthAnavALA bhAvenI prarUpaNa karavAmAM Avaze. dvitIya sthAnanA chellA uddezakanA chelalA sUtra sAthe tRtIya sthAnanA pahelA uddezakanA pahelA sUtrane A pramANe saMbaMdha che- dvitIya sthAnanA chellA uddezakanA chelalA sUtramAM pula dharmonI prarUpaNA karavAmAM AvI che. pudgala ane jIvane anAdikALathI saMbaMdha cAlyo Ave che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra A sthAnanA pahelA sUtramAM jIva. dharmonuM kathana kare che -" to huM gov/ttA " ItyAdi- Indrake svarUpanA nirUpaNam Indra traNa kahyA che, jemake nAmendra, sthApanendra ane dravyendra. A rIte paNa traNa Idra kahyA che-jJAnendra, darzanendra ane cAritredra. tathA bIjI rIte paNa traNa Indra kahyA che-devendra, asurendra ane manuSyadra. sacetana je kaI pAladAraka AdinuM athavA acetana prAsAda (bhavana) Adi vastunuM je "Indra" evuM nAma apAya che, tene "nAmendra' kahe che. nAmendramAM je IndranuM nAma rAkhavAmAM AvyuM hoya che te IndranA guNa Adine sadA sadUbhAva ja heta nathI, paraMtu mAtra vyavahAra calAvavAne mATe ja te nAma ApavAmAM AvyuM hoya che. sthApanA be prakAranI kahI che-(1) sadubhAva sthApanA, (2) asaddabhAva sthApanA. Indra AdinI mAnyatAne adhIna thayelA jIva dvArA kAi, pASANa AdimAM, tenA AkAranI ke anAkAranI zrI sthAnAMga sUtra:01 230 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A Indra che te prakAranI buddhithI je sthApanA (pratiSThA karAya che, tenuM nAma sthApanendra che. have dravyendrane artha spaSTa karavA nimitte pahelAM dravya eTale zuM te samajAvavAmAM Ave che -judI judI paryAyane prApta karanAra vastune dravya kahe che te dravya atIta (bhUtakAlina) ane bhaviSyakAlina bhAvana kAraNa hoya che jeNe amuka bhAvane bhUtakALamAM anubhava karI lIdhuM che athavA amuka bhAvane bhaviSyamAM anubhava karavAne che, evI vastune dravya kahevAya che. sAmAnya rIte dravyanuM A prakAranuM lakSaNa kahyuM che - "mUtA mAvino vA" ItyAdi- puruSa Adi sacetana hoya che ane kASThAdi acetana hoya che. A rIte dravya35 je Indra che tene dravyendra kahe che. A kathanano bhAvArtha nIce pramANe che--jema rAjagAdIthI alaga karAyela vyaktine paNa leke vyavahAramAM to rAjA ja kahe che ane bhaviSyamAM rAjA bananAra yuvarAjane paNa rAjA ja kahe che, e ja pramANe je jIve pahelAM Indrapadane bheLavI lIdhuM hoya che, athavA je jIva bhaviSyamAM Indrapadane bhegavavAne che tene indra kahe eja dravyendra nikSepa che. nAma, sthApanA ane dravya, A nikSepanuM savistara varNana anu. gadvAranI anuga candrikA TIkAmAM ApavAmAM AvyuM che. to jijJAsu pAThakae te varNana tyAMthI vAMcI levuM. "je jIva IndranA Agamane jJAtA che ane vartamAna samaye temAM upagathI rahita che, e te jIva AgamanI apekSAe dravyadra che A rIte tristhAnakene AdhAre nAme, sthApanendra ane dravyendranuM kathana ahIM pUruM thAya che have sUtrakAra bhAvaIndranuM nirUpaNa kare che-"to suMvA" Idra traNa kahyA che-(1) jJAnendra, (2) dazanendra ane (3) cAritrendra parama eizvaryane anubhava karanArane Indra kahe che. jJAnathI, jJAnane athavA jJAnamAM je Indra (paramezvara) che, tene jJAnendra kahe che. sAtizaya zrata Adi anyatara jJAnane AdhAre jemaNe sakala vastunI prarUpaNa karI che evA zruta, avadhi, mana:paryava Adi anyatara jJAnane dhAraNa karanArA muni athavA kevalIne jJAnendra kahe che. kSAyika zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 31 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzanavALA jIvane dazanendra kahe che. yathAkhyAta cAritrazAlI jIvane cAritredra kahe che. emAM je bhAvedratA kahI che te sakala bhAvapradhAna zAyika bhAvanI apekSAe athavA vivakSita kSApazamika bhAvanI apekSAe che. athavA je apUrva guNalakSamIrUpa aizvaryanI prApti moTA bhAganA saMsArI jI karI zakatA nathI, te aizvaryanI prApti temaNe karI hoya che, te dRSTie paNa temanAmAM bhAvedratA saMbhavI zake che. te bhAvedratAne aizvaryAnI apekSAe uparyukta traNa prakAra kahyA che. have sUtrakAra bAhA aizvaryAnI apekSAe IndratAnuM kathana kare che- che to huM " ityAdi sUvanI vyAkhyA saraLa che. "deva" padathI ahIM tiSka deva ane vaimAnika deva gRhIta thayA che, temanA Indrane devendra kahe che. asura zabda dvArA bhavanapati vizeSa athavA surapratiSedha dvArA bhavanapati ane vyantara devene grahaNa karavAmAM AvyA che, ane temanA Indrane asurendra kahevAmAM Ave che. cakavartI Adine manuSyandra kahe che. sU. 1 che | vikrvaNAke svarUpanA nirUpaNa uparyukta traNe prakAranA Indro vimurva zaktivALA hoya che. tethI ja teomAM IndratA che e ja saMbaMdhanI apekSAe have sUtrakAra sAmAnya rUpe vikuvarNa saMbaMdhI traNa sUtre kahe che-" tividA viSaM TumttA" ItyAdi, vividha prakAranAM rUponuM nirmANa karavuM tenuM nAma vikrvaNA che. te vimu4Na traNa prakAranI kahI che. pahelA prakAranI vimurvaNA e che ke je bhavadhAraNIya zarIra dvArA anavagADha kSetravatI pulane vaikriya samudraghAta dvArA grahaNa karIne karavAmAM Ave che, tathA bIjA prakAranI vikuvaraNa e che ke je pUrvokta svarUpavALA pulone grahaNa karyA vinA ja karavAmAM Ave che. evI te vipharvaNu bhavadhAraNIya rUpa ja hoya che. trIjA prakAranI vikuvaNa evI che ke je pUrvokta svarUpavALAM pudgalene grahaNa karIne paNa thAya che ane grahaNa karyA vinA paNa thAya che. A prakAranI A vimurvaNu bhavadhAraNIya zarIramAM ja vizeSatA utpanna karanArI hoya che. athavA-vidurvaNanA nIce pramANe traNa prakAra paNa kahyA che ahIM vikaNa eTale zarIrane vibhUSita karavuM, A prakArane artha samaje. (1) AbharaNAdi rUpa bAhya pulone grahaNa karIne zarIrane vibhUSita karavuM, A pahelA prakAranI vidurvaNa che. (2) bAhya AbharaNadine grahaNa karyA vinA ja zrI sthAnAMga sUtra:01 2 3 2 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keza, nakha AdinI sajAvaTa dvArA ja zarIrane vibhUSita karavuM, A bIjA prakAranI vikRNa che (3) trIjA prakAranI vimurvaNa uparanI bane rAtanA samanvayathI thAya che. athavA-kAciMDA, sarSa AdinI je vikarSaNa thAya che te te bAhya pulone grahaNa karyA vinA ja thAya che. kAciMDAmAM lAla, pILA Adi varNanA parivartana rUpa A vikurvaNa hoya che, ane sarSamAM phaNA Adi phelAvavA rUpa A vikuNA hoya che. bIjA sUtranI vyAkhyA paNa A prakAranI ja che, vizeSatA kevaLa eTalI ja che ke-bhavadhAraNIya zarIra dvArA athavA audArika zarIra dvArA je kSetrapradeza avagADha hoya che temAM je je Abhyantara putale mejUda hoya che, temane grahaNa karIne A vikriyA (vikurvaNA) thAya che. A pramANe ahIM bIjA sUtranI vyAkhyA karavI joIe. vibhUSA pakSamAM (zarIrane vibhUSita karavA rUpa vidurvaNAnI apekSAe) Abhyantara pula je niSThIvana Adika che temane tathA netra AdikanA melane dUra karIne zarIrane vibhUSita karavAmAM Ave che. Abhyantara pulone grahaNa na karavA tenuM nAma aparyAdAna che ane bAhya pudgalene grahaNa karavA tenuM nAma paryAdAna che tathA trIjA prakAranI vimurvaNA bAhya ane Abhyantara pulanA vegathI zarIrane vibhUSita karavArUpa hoya che, ema samajavuM. bAhya ane Abhyantara pulenA upAdAnathI bhava dhAraNIya zarIranuM niSpAdana (nirmANa) thavuM ane tyArabAda tene kezAdikanI racanA thavI, te prathama prakAranI vikurvaNa che. cirakALathI vivita zarIranA (khAdikamAM vikAra utpanna karavAmAM bAhya ane Abhyantara pudgalenuM anAdAna thAya che, A bIjA prakAranI vikuvaNa che. trIjA prakAranI vikuNAmAM evuM bane che ke anabhimata (amAnya) bAhA Abhyantara punuM AdAna thAya che ane abhimata (mAnya) bAhya Abhyantara punuM anAdAna thAya che, tathA anabhimata (amAnya) bhavadhAraNIya zarIranI ane vaikriya zarIranI racanA thAya che, A trIjA prakAranI vimurvaNu che. che sU. 2 zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 3 3 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jevI vAta karavAmAM AvI che te viSuNNA nArAmAM paNa thAya che. tethI sUtrakAra traNa sthAnAnI apekSAe nArakAnI prarUpaNA kare che-- sividdA naDyA vaLattA " ItyAdi-- k nairacikoM ke svarUpakA nirUpaNa A sUtranA artha saraLa che, parantu temAM A prakAranI vizeSatA che-- jo ke kRtiH padma praznaviziSTa sakhyAne prakaTa karavAne mATe sAmAnya rIte ' tA vaparAya che, parantu ahIM tenA prayAga saMkhyAmAtrane prakaTa karavA mATe thayA che. prazna nAraka keTalA prakAranA kahyA che? " ' uttara--nAraka traNa prakAranA kahyA che, te traNa prakAro nIce pramANe che (1) katisaMcita, (2) akatisa Mcita ane (3) avaktavyaka sacita. eka samayamAM utpanna thaIne je nArakA saMcita thaI jAya che te nArakane katisa`cita nArake! kahe che. saMkhyAtathI adhika rAzimAM je nArakAnA sacaya thAya che temane akatisa`cita nArake! kahe che. evAM akatisa`cita nArakA asakhyAta DAya che. akaticita padma asaMkhyAta ane anantanu edhaka hAvA chatAM paNu ahIM tene asaMkhyAtanu' medhaka ja samajavu joie, kAraNa ke nAraka jIvA adhikamAM adhika asakhyAta ja hAya che ana ta hAtA nathI. akatisa`cita-asakhyAta nArake te che ke je eka eka samaye utpanna thaIne asakhyAta rUpe saMcaya pAmatA rahe che. ti ane akatinA parimANu vizeSa dvArA jemane vyakta karI zakAtA nathI temane avaktavyaka kahe che. A prakAranA avaktavyaka rUpe jemaneA saMcaya thAya che te nArakone avaktavyaka sa`cita nArakA kahe che. teo eka eka samaye eka eka rUpe sa`cita thAya che. devA ane nArakA eka samayamAM ekathI laIne asakhyAta sudhInI sakhyAmAM utpanna thAya che. devAnuM parimANu A pramANe kahyuM che-- zrI sthAnAMga sUtra : 01 234 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uo 2 phora tiji va" ItyAdi - eka samayamAM eka, be ane traNathI laIne saMkhyAta ane asaMkhyAta parvatanA nArake utpanna thAya che, ane eTalAM ja mare che. A prakAranuM kathana de viSe paNa samajavuM. "vA taravaratu" kahyuM paNa che ke nArakonI saMkhyA devonI saMkhyA barAbara che. have sUtrakAra 24 daMDakamAM asurakumArAdi je anya jIvone samAveza thAya che. temanA katisaMcita Adi bhedanuM nirUpaNa kare che-"ga >> ItyAdi. nArakanA jevuM ja kathana ekendriya sivAyanA bAkInA vaimAnika paryaratanA jI viSe paNa samajavuM. ahIM ekendriya jIne nahIM gaNavAnuM kAraNa e che ke ekendriya mAM prati samaya atizabda vA asaMkhyAta athavA anaMta ekendriya jInI utpatti thatI rahe che. tyAM prati samaya eka athavA saMkhyAta ekendinI utpatti thatI nathI. te kAraNe uparyukta traNa bheda ekendrimAM saMbhavI zakatA nathI. e sU. 3 che paricAraNA ke svarUpanA nirUpaNa vimAnikanA A prakAranA katisaMcita Adi dharmanuM kathana thayuM. have devAdhikAranI apekSAe sUtrakAra temanA paricAraNa dharmanuM sAmAnyarUpe kathana kare che-"tiviA parivALA pattA" ItyAdi- paricAraNA traNa prakAranI kahI che. paricaraNa (maithuna sevana rUpa) nuM nAma paricAraNuM che. deve dvArA je maithuna sevana thAya che, te mithuna sevana rUpa paricAraNAnA traNa prakAre nIce pramANe che--adhika RddhisaMpanna (sAmarthya rUpa advisaMpanna) kaI kaI deva (badhAM devone A vAta lAgu paDatI nathI) a95 RddhisaMpanna anya devene tathA anya devonI devIone pitAne vaza karI laIne temane AliMgana karIne potAnI kAmAgnine upazAnta karavAne mATe temanI sAthe pariga kare che. A pahelI paricArane pahele bheda che. (2) pitAnI devIone vaza karI laIne temane AliMgana kare che ane pitAnI kAmAgnine zrI sthAnAMga sUtra:01 235 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazAnta karavA mATe temanI sAthe paribhoga kare che, A prathama paricAraNAno bIje bheda che. (3) kaI kaI deva te ja deva athavA devInA rUpanI vidurvaNA karIne tenI sAthe pariga sevIne pitAnI kAmAgnine saMtoSe che, A prathama paricAraNane trIjo bheda che. A pramANe A eka ja paricAraNA traNa prakAra vALI che, paranta paricAraNa sAmAnyanI apekSAe te eka ja prakAranI che. A prakAranI vicAraNA je deva samartha ane adhikamAM adhika kAmuka hoya che tenA dvArA ja karAya che. pahelI paricAraNAnA svarUpanuM kathana karIne have sUtrakAra dvitIya parica raNAnuM kathana kare che- keIka deva pitAnI devIne AliMgana karIne athavA tene vaza karIne tenI sAthe paribhega kare che. athavA pitAne ja deva athavA devarUpe vikRvita karIne tenI sAthe paricAraNA kare che. have sUtrakAra zrI nA prakArathI paricAraNAnuM kathana kare che-keIka deva pitAne ja deva athavA devIrUpe vikurvita karIne tenI sAthe paricAraNa kare che. A prakAranI paricAraNA e deva ja kare che ke je anutkaTa kAmavAsanAvALe heya che ane aha5 RddhivALe heya che. paricAraNAne mithuna sevananA eka prakAra rUpe prarUpita karIne have sUtrakAra sAmAnya rUpe e ja mithunanI "tivi medu qutte" ItyAdi sUtro dvArA prarUpaNa kare che. temAMnuM paheluM mathuna sUtra saraLa che. strI ane puruSanA bannenA eka bIjA sAthe zArIrika saMbaMdha karavAthI je kriyA thAya che tene mithuna kahe che. deva, manuSya ane tiryamAM ja mithuna kriyA saMbhavI zake che. te kAraNe tenA traNa prakAra kahyA che. nAraka jImAM A mithuna karma dravyanI apekSAe thatuM nathI, te kAraNe mithunamAM cAra prakAre saMbhavI zakatA nathI. A mithuna rUpa kriyAnA kartA paNa traNa prakAranA cha ja hoya che-(1) deva, (2) manuSya ane (3) tiryaMca. manuSyamAM paNa strI, puruSa ane napuMsaka, A traNa prakAro heya che. strI puruSanI sAthe maithuna sevavAnI IcchAvALI hoya che ane puruSa strInI sAthe maiithuna sevananI IcchAvALe hoya che, paraMtu je napusaka manuSya hoya che temAM mahAgni adhika pramANamAM pradIpta rahe che, te kAraNe te strInI sAthe ane puruSanI sAthe bannenI sAthe maithuna sevananI abhilASA seve che. strI AdinAM lakSaNa A pramANe che-"tanonigatI strI" ItyAdi. strI stana ane nithI yukta hoya che. e sU. 4 zrI sthAnAMga sUtra:01 236 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogake svarUpakA nirUpaNa uparyukta (upara kahyA pramANe) badhAM ja yogayukta hoya che. tethI sUtrakAra have veganI prarUpaNa kare che-"sivize kone pUomtte" ityAdiTIkArtha-onanaM " A vyutpatti anusAra ga zabdane artha vyApAra ( pravRtti) che. vIryAntarAya karmanA kSaya ane kSaye pazamathI janya labdhivizeSa jena kAraNa che evuM je abhiprAya ane abhiprAyapUrvaka AtmAnuM vIrya che, tenuM nAma roga che. A kathananuM tAtparya nIce pramANe che-AtmapradezonuM je parispandana (kampana vyApAra) thAya che, tene ega kahe che AtmapradezamAM te kampana vyApAra vIryAntarAya karmanA kSayathI athavA kSapazamathI tathA pulanA AlambanathI thAya che kahyuM paNa che ke "vono vIcaii thAItyAdi. te veganA be prakAra che-(1) sakaraNa ane (2) akaraNa. alezya kevalI jyAre kR-- ya (saMpUrNa jANavA yogya) padArtha ane dRzya, A be padArthomAM kevalajJAna ane kevala darzanane upayukta kare che, te samaye temanAmAM je aparispaMdAtmaka apratigha vIrya vizeSa hoya che, tenuM nAma akaraNa ga che. te akaraNa cegane adhikAra ahIM cAluM nathIahIM te sakaraNa gano ja adhikAra cAlI rahyo che. jIva jenA dvArA karmathI yukta thAya che, tenuM nAma ja yoga che. kAraNa ke-"nma vona nimitte rAha" evuM zAstranuM vacana che athavA " rUri co:" vyApAra kare tenuM nAma yoga che. A yutpatti anusAra " vIryAntarAya karmanA kSapazamathI janita je jIvanuM pariNAma vizeSa che tenuM nAma yoga che. kahyuM paNa che ke-"manA vacaNA jALa" ItyAdi te yoganA traNa prakAra A pramANe che-(1) ma ga, (2) vacanayoga ane (3) kAga. sahakAri kAraNabhUta manathI yukta jIvane je vega (vIyaparyAya) che, tenuM nAma ma ga che. jema durbaLane lAkaDI AdhAra rUpa bane che, tema te mane yoga jIvane AdhArakAraka bane che, kAraNa ke jIva manathI yarUpa jIva ane ajavAdi tatvanuM cintana kare che. te kAraNe ja tene mane yoga kahyo che. te manegane nIce pramANe cAra prakAra kahyA che-(1) satya manega, (2) asatya maga, (3) ubhaya moga ane (4) vyavahAra mane.. athavA mananA je karaNa, kAraNa ane anumati rUpa vyApAra che tenuM nAma manoyoga che. e ja prakAranuM kathana vacanaga ane kAyaroganA viSayamAM paNa samajavuM joIe. kAyathega sAta prakArane kahyo che-(1) dArika, (2) audArika mizra, (3) vaikriya, (4) vaikriya mizra, (5) AhAraka zrI sthAnAMga sUtra : 01 237 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2)AhAraka mizra ane (7) kAmaNa kAyAga, audyArika Adi zabdone artha saraLa che. jyAM sudhI audArika aparipUrNa rahe che, tyAM sudhI tene dArika mizra kahe che. jevI rIte gaLamizrita dahIM goLa rUpe paNa oLakhAtuM nathI ane dahIM rUpe paNa oLakhAtuM nathI, eja pramANe kAmaNanI sAthe mizra evA audArika zarIrane audArika paNa kahI zakAtuM nathI ane kAmaNa paNa kahI zakAtuM nathI, kAraNa ke te aparipUrNa che, tethI tene audArika mizra kahevAmAM Ave che. e ja pramANe vaikriya ane AhAramAM paNa mizatA samajavI. athavA-dArika Adi zuddha zarIrane sadbhAva paryApta jIvamAM ja hoya che, ane dArika mizra Adi zarIrane sadabhAva aparyApaka jIvamAM ja hoya che. utpatti kALe audArika zarIravALAnuM audyArika zarIra kAmaNa sAthe ane vaikriya zarIra, AhAraka karavAne kALe vaikiya ane AhAraka zarIra sAthe mizra heAya che. A rIte audArikamAM mizratA samajavI. devAdi paryAyanI utpattimAM vaikriyakAya kAmaNa sAthe mizra hoya che tethI tene kriya mizra kahe che. tathA jeNe vikriyA karI hoya e jIva jyAre audArikamAM praveza kare che, tyAre te kiya zarIra vakriya mizra hoya che. tathA AhAraka zarIravALo jIva jyAre AhArakakAnuM prayojana siddha karI le che ane pharI audArika zarIramAM praveza kare che, tyAre te zarIra audArika sAthe mizra hoya che, A rIte AhArakamAM mizratA samajavI. kArpaNa kAyayoga vigrahagatimAM athavA kevali samuddaghAtamAM thAya che. A badhAM yoganA 15 prakAra che. A viSayane nIcenI saMgrahagAthAmAM prakaTa karavAmAM Avela che-"tAM mohaM mIlaM" ItyAdi. A gAthAne bhAvArtha nIce pramANe che- ma ganA cAra prakAra, vacana ganA cAra prakAra ane kAganA sAta prakAra maLIne yuganA kula 15 zrI sthAnAMga sUtra : 01 238 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAra che-A rIte sAmAnyanI apekSAe ganI prarUpaNa karIne have sUtrakAra nArakAdi 24 daMDakanA jIne anulakSIne cAganI vizeSa prarUpaNuM kare che, " " ItyAdi A sUtra dvArA sUtrakAre e vAta prakaTa karI che ke vizlendriya sivA dhanA nArakathI laIne vaimAnika paryantanA samasta jImAM A trividha gene sadUbhAva hoya che. ekendriya, dvindriya, trIndriya ane caturindriya ne vilendriya kahe che. ekendriya jIvamAM mAtra kAgane ja sadabhAva hoya che. kIndriya, trIndriya ane caturindriya mAM kAyayoga ane vacanagane sadUbhAva hoya che, paNa manegane sadUbhAva te nathI. maneyega Adi ganI prarUpaNa karIne have sUtrakAra praganI prarU. paNa kare che... sivize ghaNo " prayoga traNa prakAranA kahyA che, jIvanA dvArA manaH Adi pegene prakarUpe vyApArayukta karavAnI je kiyA thAya che tene prayoga kahe che. tenA traNa prakAra nIce pramANe che-(1) mana prayoga, (2) vacanaga ane (3) kAyamayega. manane adhikamAM adhika rUpe vyApArayukta karavuM tenuM nAma manaHprayoga che. vacanane adhikamAM adhika rUpe vyApArayukta karavuM tenuM nAma vacanaga che ane kAyane adhikamAM adhikarUpe vyApArayukta karavI tenuM nAma kAga che. A traNe pragane sadUbhAva paNa nArakothI laIne vaimAnika paryantanA jIvamAM hoya che. ekendriya mAM mana prayoga ane vacana prayogane sadUbhAva te nathI, temaja hIndriya, trIndriya ane caturindriya jIvomAM mana prayogane sadabhAva hotuM nathI. have sUtrakAra mana, vacana ane kAyarUpa traNe karaNanuM nirUpaNa kare che- sivida 4" ItyAdi mananAdi kriyAomAM pravRtta thayelA AtmAne upakaraNabhUta evA te te pariNAmayukta pulane je saMghAta thAya che, tenuM nAma karaNa che. te karaNanA nIce pramANe traNa prakAra che-(1) manaHkaraNa, (2) vacana karaNa (vAkaraNa) ane (3) kAyakaraNa. manarUpa karaNanuM nAma manaHkaraNa che, vacanarUpa karaNanuM nAma vAkaraNa che ane kAyarUpa karaNanuM nAma kAyakaraNa che. ega ane prayoganI zrI sthAnAMga sUtra : 01 239 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema A traNe karaNone nArakathI laIne vaimAnika parvatanA jIvamAM sadUbhAva che, ema samajavuM. ekendriya jIvomAM mAtra kAyakaraNane ja saddabhAva hoya che ane dviIndriya, trIdriya ane caturindrimAM vAphakaraNa ane kAyakaraNane sadubhAva hoya che. A rIte vikasendriya jIvamAM traNe traNe karaNane saddabhAva hete nathI, paNa uparyukta vacana ane kAya be karaNene ja saddabhAva hoya che. athavA-ga, prAga ane karaNamAM kaI arthabheda nathI. te traNe zabda ekAki ja che. have sUtrakAra anya prakAre karaNanI vividhatA prakaTa kare che - dattaSi ityAdi. karaNanA nIce pramANe paNa traNa prakAra paDe che-(1) AraMbhakaraNa, (2) saMraMbhakaraNa ane (3) samAraMbhakaraNa. pRthvIkAya Adi nuM upamana karavuM, tenuM nAma AraMbhakaraNa che. pRthvIkAya Adi nA viSayamAM manane saMleSita (kalezayukta) karavuM. tenuM nAma saMraMbhakaraNa che, tathA pRthvI kAya Adi ane saMtApa pahoMcADave, tenuM nAma samAraMbharaNu che. kahyuM paNa che ke-" saMao saMbho" ItyAdi. A karaNatrayano sadbhAva vIze daMDakamAM hoya che, te kAraNe ahIM 8 niraMtara ' zabdano prayoga karyo che. nArakathI laIne vaimAnike paryantanA saghaLA jemAM A traNe karaNene sabhAva hoya che ekendriya ane viledriya jIvomAM paNa A karaNatrayane sadbhAva rahe che. asaMjJI mAM saMrabhaM. karaNa pUrvabhavanA saMskAranI anuvRtti mAtra rUpe samajavuM joIe. A sU. 5 AraMbhAdi karaNakA aura kiyAntake phalake svarUpanA nirUpaNa have sUtrakAra AraMbhAdi karaNanuM ane kriyAntaranuM phala darzAvatAM cAra sutronuM kathana kare che-"tti TALefhaM vIvA maHIScattA va vavAti" ItyAdi. sUtrArtha--nIce darzAvelAM traNa sthAne kAraNe dvArA jIva alpa AyuSya Adi rUpe kamane baMdha kare che -(1) prANone vinAza karavAthI, (2) asatya bolavAthI ane (3) tathArUpa (muhapattI, rajoharaNa Adi dhAraNa karanAra ) zramaNa zrI sthAnAMga sUtra:01 240 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA mAhanane aprAsuka ane aneSaNaya azana, pAna, khAdya ane svAdarUpa caturvidha AhAra vahevarAvavAthI. A traNa sthAna vaDe jIva alpa AyuSka rUpe karmane baMdha kare che. nIcenA traNa sthAne (kAraNe) dvArA jIva dIrgha AyuSya rUpe karmane baMdha kare che-(1) prANane vinAza nahIM karavAthI, (2) mRSAvAdI nahIM banavAthI, ane (3) tathArUpa zramaNa ane mAhanane prAsuka ane eSaNIya azana, pAna, khAdya ane svAdyarUpa AhAra vaherAvavAthI. A traNa sthAnethI jIva dIrvAyuSka rUpe karmano baMdha kare che. nIcenA traNa sthAne dvArA jIva azubha dIrdha AyuSka rUpe karmane baMdha kare che-(1) prANono vinAza karavAthI, (2) mRSAvAdI (asatya bolanAra) thavAthI ane (3) tathArUpavALA zramaNa athavA mAhaNanI bhatsanA karavAthI, nindA karavAthI, apamAna karavAthI, tiraskAra karavAthI, dhikkAra Adi zabdapUrvaka temane anAdara karavAthI, ane temane amaneza, aprItikAraka azana, pAna, khAdya ane svAdarUpa AhAra paherAvavAthI. A prakAranA traNa sthAnenuM sevana karIne jIva azubha dIrgha AyuSya rUpe kamane baMdha kare che. nIce darzAvelAM traNa sthAne dvArA jIva zubha dIrdhAyuSka rUpe karmane baMdha kare che-(1) prANane vinAza nahIM karavAthI, (2) mRSAvAdI nahIM hovAthI ane (3) tathArUpa zramaNa ane mAhaNane vaMdaNA karIne, namaskAra karIne, temane satkAra karIne, temanuM sanmAna karIne, temane kalyANarUpa, maMgaLarUpa, devarUpa ane jJAnarUpa gaNIne temanI vidhisahita sevA karavAthI ane temane manez, prItikAraka azana, pAna, khAdya ane svAdyarUpa AhAra vahorAvavAthI. evo jIva zubha dIrgha AyuSka rUpe kamane baMdha kare che. TIkA-ahIM "ka" padanA prayoga dvArA AyuSkAdi karmane grahaNa karavAmAM Avela che. jemAMthI prANa pragata (naSTa) thaI gayA hoya che evI vastune prAsuka kahe che. prAsukanuM ja bIju nAma acitta che. je padArtha prAsaka nathI, sacitta che-te padArthane aprAsuka kahe che. evA aprAsuka padArtho ja munijanane mATe aneSaNIya gaNAya che. je padArtha udgama Adi dethI rahita hoya che, te padArthane eSaNIya kahe che, paraMtu je padArtha udgama Adi dezothI sahita hoya che, te padArthane aneSaNIya (akakha) kahe che. e aprAsaka ane aneSaNaya AhAra tathArUpadhArI zramaNe athavA mAne vaharAvavAnA svabhAvavALo mANasa alpAyuSya rUpe kamane baMdha kare che. janma, karma ane marmanA udghATana (jAherAta) pUrvaka je nirbharsanA (tiraskAra) karavAmAM Ave che tenuM nAma hIlanA che. kutsita zabdo uccAra karatAM karatAM dene prakaTa karIne je anAdara karavAmAM Ave che tenuM nAma nindA che. hAtha, sukha Adine vikRta karIne je tirasakAra karavAmAM Ave che tenuM nAma Ava zrI sthAnAMga sUtraH01 241 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mantA (apamAna karanAra)che. guru ArdinI samakSa anyanA DhASAne je prakaTa karavAmAM Ave che tenuM nAma tiraskAra che. dhikkAra Adi zabdoccAraNApUrvaka je apamAna karavAmAM Ave che tenuM nAma avamAniyatA che. amaneAjJa AhAra eTale aze|bhana AhAra athavA khAvAne ceAgya na hAya evA AhAra arucijanaka AhAra eTale virasa AhAra. je jIva sAdhujanAne A prakArane amanejJa ane arucikara AhAra vahAvarAve che, te jIva azubha dIrgha AyuSya rUpa kranA adha kare che. vacanathI stuti karanAra jIvane vandanakartA kahe che. kAyAthI namana karanAra jIvane namayitA (namana karanArA ) kahe che. abhyutthAna Adi kriyAo dvArA Adara karanAra jIvane satkartA ( satkAra karanAre ) kahyo che. vastra ane bheAjana Adi dvArA mAna denAra jIvane saMmAniyatA ( sanmAna karanArA ) kahe che. " " natiti thALamU A vyutpatti anusAra je kramanita sakaLa upAdhithI rahita hAvAthI peAtAne tathA anya bhavyajIvAne meAkSanI tarapha dorI jAya che, te kalyANurUpa che. ,, athavA jyeta bALatikRti vALaM '' A vyutpatti anusAra je sa'sAranA mohamAM DUbelA jIvane-meharUpI agninI javALAthI atyanta dagdha thayelA mUDha jIvAne te jvAlAnI vedanAthI rahita thavAnA mArga batAve che, eTale ke je temane meAkSadAyaka upadeza de che ane A rIte je temane sAcu' jIvana jIvavAnI preraNA Ape che-sAcuM jIvana jIvavAnI je temane zikSA Ape che, te sAdhujanane kalyANarUpa kahevAmAM Ave che. have maMgaLa zabdanA artha samajAvavAmAM Ave che--satranA khadha karAvanAra kamane nAza karanArane athavA te ka je duHkhanuM kAraNa che te duHkhanA nAza karanArane maMgaLarUpa kahe che. " mathane prApyate stro mokSo vA anena kRti mAM '' jenA dvArA svarga athavA meAkSanI prApti thAya che tene maga " kahe che. evuM te maga dharUpa che. A marUpa dharmane je grahaNa kare che te magala che. eTale ke bhavanA bhayanA je bhaMjaka che tene mAMgala kahe che. dha devanuM nAma daivata che. 8 valya " caitya pada 8 nitI saMjJAne dhAtumAMthI banyuM che. je samyak jJAnathI yukta hoya che tene ja caityarUpa mAnavAmAM Ave che. sU. 6 ' zrI sthAnAMga sUtra : 01 242 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gupti aura daMDake svarUpanA nirUpaNa guNinA sadUbhAvamAM ja prANAtipAta Adine niSedha saMbhavI zake che. te kAraNe have sUtrakAra guptinI prarUpaNa kare che ane tyArabAda tenAthI viparIta evA daMDanI prarUpaNuM kare che-"tamo gugo vaghArAgo" ItyAdi- TIkArya-guNiye traNa prakAranI kahI che-(3) mana gupti, vacanagupti ane (3) kAyami. saMyata manuSyamAM A traNe guptine sadbhAva hoya che. aguptanA paNa traNa prakAra che-(1) mana agupti (2) vacana agupti ane (3) kAya agupti, nArakothI laIne svanitakumAra paryantanA jIvamAM, paMcendriya tiryacamAM asaMyata manuSyamAM, vAnavyantaromAM, jatiSka devemAM ane vaimAnika devAmAM A traNa aguptine sadbhAva hoya che. daMDanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) manadaMDa, (2) vacadaMDa (vAgudaDa) ane (3) kAyadaMDa, nArakamAM A traNe daMDane saddabhAva kahyo che. vikalendri sivAyanA bAkInA vaimAnika paryaMtanA samasta jIvomAM paNa traNe daMDano sadu bhAva hoya che. gopananuM nAma gupti che. eTale ke Agatuka pAparUpa kacarAne niSedha kare tenuM nAma gupti che. athavA azubha yogane nirodha kare tene nAma gupti che. athavA kuzala mana, vacana, kAyanuM pravartana karavuM ane akuzalatAthI temane dUra rAkhavA tenuM nAma gupti che. A kathananuM tAtparya e che ke mana, vacana ane kAyAnI kiyA tathA yogano saMpUrNa paNe nirodha (nigraha) kare tenuM nAma gupti nathI, paNa prazarata nigrahanuM nAma ja guNi che. prazasta nigrahane artha A pramANe che-vicAra, samajaNa ane zraddhApUrvaka mana, vacana ane kAyane unmAge (avaLe mAge) jatAM rokavA ane sanmArge vALavA tenuM nAma ja prazasta nigraha che "saMyamaggi" ItyAdi sUtramAM e prakaTa karavAmAM AvyuM che ke e traNa guNiyone sadbhAva saMyamI ( viratiyukta ) manuSyamAM ja hoya che. aviratiyukta manuSyamAM tathA nArakAdi komAM temane sadbhAva hotuM nathI. A musiyonI vipakSabhUta aguNiye paNa traNa prakAranI ja kahI che. nArakathI laIne vaimAnika paryantanA jIvamAM A traNe aguNiyono saddabhAva hoya che, kAraNa ke te jIvomAM virati saMbhavI zakatI nathI paraMtu A kathana ekendriya ane vikalendriya jIvone lAgu paDatuM nathI, kAraNa ke ekandriya jIvomAM mana ane vacanane abhAva hoya che tathA vikalandrionA manane abhAva hoya che jene kAraNe jIvane aparAdhI banavuM paDe che, tene traNa prakAra upara batAvavAmAM AvyA che. ekendriya ane vikeTa zrI sthAnAMga sUtra:01 24 3 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sendriya sivAyanA badhA jIvomAM-nArakathI vaimAnika paryantanA jIvanamAM traNe prakAranA daMDane sadbhAva hoya che. ekendrimAM mAtra kAyadaDane ane vikale. ndriyomAM vAgudaMDa ane kAyadaMDano saddabhAva hoya che. te jIvamAM traNe daMDane saddabhAva saMbhavI zakato nathI, te kAraNe te jIvane uparyukta kathana lAgu paDatuM nathI. su. 7 daMDa gaeya hoya che. A saMbaMdhane anulakSIne sUtrakAra have gaha ane pratyAkhyAnanI prarUpaNa karavA nimitte nIcenAM cAra sUtre kahe che - | gaha aura pratyAkhyAnake svarUpa kA nirUpaNa tividdA jari paumttA ityAdi- TIkArtha-garlA traNa prakAranI kahI che-(1) keIka jIva manathI gaha kare che, (2) kaMIka jIva vacanathI gaha kare che ane (3) keIka jIva kAyAthI gaha kare che. te jIva zenI gartA kare che? A praznanA uttara rUpe evuM kahevAmAM AvyuM che ke-"pAvA mAge " te jIva kRta pApakarmanI akaraNarUpe gaha kare che. eTale ke pitAnA dvArA je pApakarmonuM sevana thaI gayuM che, te pApakarmonuM bhaviSyamAM pite sevana nahIM kare e nizcaya kare che ane thaI gayelAM pApakarmone mATe tene AtmA glAnI anubhave che tathA bhaviSyamAM evuM na karavAne mATe pitAne taiyAra kare che. A pramANe karavuM tenuM nAma ja gaha che. (1) koI manathI thayelA pApakarmo para ghaNuM prakaTa kare che, (2) koI vacanathI thayelAM pApakarmo pratye ghaNA prakaTa kare che ane (3) keI kAyAthI thayelAM pApakarmo pratye ghaNA prakaTa kare che, ane bhaviSyamAM evuM nahIM karuM tema kahe che, tenuM nAma ja gaha che. "bAvA aai tivi paumttA" athavA gartAnA nIce pramANe traNa prakAra paNa kahyA che-(1) keIka jIva dIrghakALa sudhI gaha kare che, (2) kaI jIva a5kALa sudhI gaha kare che ane (3) koI jIva pApakarmathI pitAnI jAtane dUra rAkhavA mATe zarIrathI pApapravRtti karatuM nathI. pratyAkhyAnanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) keI jIva manathI pratyAkhyAna kare che, (2) koI jIva vacanathI pratyAkhyAna kare che ane (3) keI jIva kAyAthI pratyAkhyAna kare che. gahanA viSayamAM jevA be AlA paka kahevAmAM AvyA che, evAM ja be AlApaka pratyAkhyAnanA viSayamAM paNa samajavA joIe. gaha eTale jugupsA (ghaNA) pitAnA dvArA karAyelAM pApakarmo pratye athavA anya dvArA karAyelA pApakarmo pratye athavA pitAnA AtmAnI pratye je jugupsAnI dRSTithI jovAmAM Ave che tenuM nAma ja gaha che. "pApakarmo zrI sthAnAMga sUtra : 01 244 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have huM nahIM karuM,A prakAranA nizcayapUrvaka je hiMsAdikane tyAga karavAmAM Ave che tenuM nAma ja kRdaMDa pratye jugupsA karI kahevAya che. pApakarmonuM kAyAthI sevana na karavuM tenuM nAma kAyagaha che, A rIte pApakarmomAM agravRtta rahevAthI ja kAyagaha thAya che. e ja pramANe vacanagaha ane managaha viSe paNa kathana samajavuM. atIta daMDa (pApakarma) nI gaha karAya che ane bhavidhyamAM thanArA daMDa (pApakarma ) nA pratyAkhyAna thAya che. gahanA be AlApako jevAM ja be AlApaka pratyAkhyAna viSe paNa kahevAnuM je AgaLa sUcana karavAmAM AvyuM che, te sUcana anusAra AlApaka banAvatI vakhate "riharu" A kriyApadane badale "" A kriyApadane prayoga karavo joIe. pitAnA AtmAne pApathI dUra rAkhave tenuM nAma pratyAkhyAna che. je sU. 8 vRkSake draSTAMtase purUSake svarUpanA nirUpaNa pApakarmanA pratyAkhyAna karanAro jIva paropakArI hoya che. A vAtanI prarUpaNuM sUtrakAra vRkSanA dRSTAMta dvArA nava sUtrenI madadathI kare che- to sujallA pamttA" ItyAdiTIkArtha-vRkSe traNa prakAranAM kahyAM che-(1) papaga (pAnanI vipulatA saMpanna) (2) pupiga (pupanI vipulatA saMpanna) ane (3) phalopaga (phaLanI vipulatAvALAM) e ja pramANe mANasanA paNa traNa prakAra che-(1) patro paga vRkSa samAna mANasa, (2) pupipaga vRkSa samAna mANasa ane (3) phalopaga vRkSa samAna mANase. puruSanA nIce pramANe paNa traNa prakAra kahyA che-(1) nAma puruSa, (2) sthApanA puruSa ane (3) dravya puruSa. puruSanA nIce pramANe paNa traNa prakAra kahA che-(1) jJAnI puruSa, (2) darzana puruSa ane (3) cAritra puruSa. - puruSanA nIce pramANe traNa prakAra paNa kahyA che (1) veda puruSa, (2) cihna puruSa ane (3) abhizApa puruSa A pramANe bIjA traNa prakAra paNa kahyA che-(1) uttama puruSa, (2) (2) madhyama puruSa ane (3) jaghanya puruSa temAM uttama puruSanA paNa traNa prakAra che-(1) dharma puruSa, (2) bhega puruSa ane (3) karma puruSa. ahata dharma puruSa che, cakavartI bhega puruSa che ane vAsudeva karma puruSa che. madhyama purupanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) ugra puruSa, (2) bhega puruSa ane rAjanya puruSa. jaghanya puruSanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) dAsa, (2) bhUtaka (3) bhAgika vRkSanA traNa prakAranI spaSTatA-je vRkSa adhika patrathI yukta hoya che, te vRkSane patro paga vRkSa kahe che. adhika phUlethI yukta vRkSane puSpo paga vRkSa zrI sthAnAMga sUtra : 01 245 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che ane adhika phaLathI saMpanna vRkSane phalega vRkSa kahe che. have puru nA je patro paga vRkSa samAna Adi traNa prakAre upara batAvavAmAM AvyA che, tenI spaSTatA karavAmAM Ave che-pitAnA ziSyane patrasthAnIya sUtradAna dvArA jeo upakRta kare che evA puruSane patrapagavRkSa jevAM kahyA che. pitAnA ziSyane puSpasthAnIya arthadAna dvArA upakRta karanArA puruSane pupiga vRkSa samAna kahyA che. phalasthAnIya ubhayadAnathI-sUtra ane arthanA dAnathI ziSyano upakAra karanAra gurujanene phalepaga vRkSa samAna kahyA che. jema pAna, phUla ane phaLethI saMpanna vRkSa arthijanene sAmAnya rUpe, viziSTa rUpe ane viziSTatara rUpe upakAraka hoya che, e ja pramANe anya varatunA pradAna Adi dvArA lokettara puruSe paNa janatAne mATe upakArI thaI paDe che, ema samajavuM. - have sUtrakAra sAta sUtro dvArA eja puruSa vaktavyatAnuM vizeSa kathana kare che-nAma puruSa te che ke je nAmamAtranI apekSA e ja puruSa che. eTale ke koI paNa vastunuM puruSa evuM je nAma lekavyavahAra calAvavAne mATe rAkhavAmAM Ave che, te nAmapuruSa che. A nAmapuruSamAM puruSanAM jevAM keI lakSaNo hatAM nathI. lepya citra AdimAM je puruSAkRtinI sthApanA karavAmAM Ave che. tene sthApanA puruSa kahe che puruSajJAna saMpanna jIva je anupayukta avasthAvALa hoya che, te tene dravyapuruSa kahe che, upaga vagaranAne dravya kahevAya che. kAraNa ke "jhaLutrono vaM" A prakAranuM siddhAMta kathana che, nAma, sthApanA AdinuM vizeSa vivaraNa anuyAgadvAra sUtranI anuyAgacandrikA TakAmAM mArA dvArA lakhavAmAM Avela che. te jijJAsu pAThakene te vAMcavA bhalAmaNa che. have jJAnapuruSa Adi traNa prakAranuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che - jJAnarUpa bhAvanI pradhAnatAvALA puruSane jJAnapuruSa kahe che, darzanarUpa bhAvanI pradhAnatAvALA puruSane darzana puruSa kahe che ane cAritrarUpa bhAvanI pradhAnatAvALA puruSane cAritra puruSa kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 246 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedapuruSamAM puMvedAnubhavanI pradhAnatAvALA puruSa grahaNa karavAmAM Avela che. te yuvedAnubhavapradhAna puruSa, puruSavedAnubhUtikALamAM strI, 5 (puruSa) ane napuMsaka, e traNemAM paNa hoI zake che. kahyuM paNa kharuM che ke-"veago tiSThio vi puriyAmUphAsTami " strInajnasaka strIka mitArUpa puruSaveda saMpanna hoya che. A kathananuM tAtparya e che ke puruSanI cAhanAvALI strI hoya che, strInI cAhanAvALe puruSa hoya che, ane strI ane puruSa, e banenI cAha nAvALe napuMsaka hoya che athavA- strInapuM saka veSadhArI je puruSa hoya che tene vedapuruSa kahe che, e puruSa kevaLa vedanI apekSAe ja puruSa hoya che, veSanI apekSAe te te strI athavA napuMsaka hoya che smathu, roma (dADhI-mUcha) Adi rUpa je puruSacihna che, te cihnothI upalakSita je puruSa che tene cipuruSa kahevAya che, te cidaM puruSa te cihnonI apekSAe ja puruSa lAge che, paNa yathArtha rUpe te puruSa hoto nathI. jemake maithu Adi puruSacihnothI napuMsaka paNa yukta hoya che. athavA cihna zabdano artha veSa pa thAya che. te veSanI apekSAe je puruSa hoya che tene paNa cihnapuruSa kahe che. evAM cihna puruSamAM puruSaveSadhArI strI Adine gaNAvI zakAya che. athavA puruSadavALAne cihmapuruSa kahe che. je pulliMga tarIkhe gaNI zakAya evuM hoya tene abhilApapuruSa kahe che. eTale ke puliMga (nara jAtine zabda dvArA jenuM kathana thAya che tenuM nAma abhilA5puruSa che. jema ke "gharaH " ghaDe vagere. kahyuM paNa che ke "mahAvo luMchuMnifmALamed ghasta0" ItyAdi-puruSanA nIce pramANe traNa prakAra paDe che-uttama puruSa Adi. uttama puruSanA traNa prakAra paDe che-jemake dharmapuruSa Adi. kSAyika cAritra AdinuM nAma dharma che. te dharmanuM nAma upArjana karavAne tatpara hoya evA puruSane dharma puruSe kahe che. evAM dharmapuruSe ahaM te che. mane jJa zabdAdi rUpa bhaMga che. te bhegonI pradhAnatAvALA je puruSa hoya che temane bhegapuruSe kahe che. evAM bhegapuruSa cakravartIe hoya che. kaMTakeddhAra (zatrurUpI kAMTAne kahADanAra) rUpa karmamAM parAyaNa je puruSo hoya che temane karmapuruSa kahe che. evAM karmapuruSa vAsudeva hoya che. madhyama puruSane eka bheda je ugra puruSa kahevAmAM Avyo che tenA daSTAnta rUpe RSabhadeva svAmInA rAjakALamAM je ArakSako ( rakSA karanArA) hatA, temane gaNAvI zakAya che. kulagurune bhegapuruSa, rAjamitrane rAjanya puruSa kahe che. bhUtaka ane bhAgika A traNa prakAranA jaghanya puruSa hoya che. dAsIputrane dAsa kahe che, vetana laIne kAma karanArane bhUtaka kahe che ane khetI, vADI AdimAM jemane bhAga hoya che temane bhAgika puruSe kahe chesUla zrI sthAnAMga sUtra : 01 247 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaca-jalacara-sthalacara-khecarakI trividhatAkA nirUpaNa A rAta manuSya puruSanI vividhatAnuM pratipAdana karIne have sUtrakAra tiyAnI-jaLacara, sthaLacara ane khecaranI-trividhatAnuM bAra sUtro dvArA kathana kare che ane tiryagAdi strI, punapuMsakenI vividhatAnuM daza sUtro dvArA kathana kare che- " tivihyA cho womttA" ItyAdi- TIkArtha-jaLacara jIvarUpa je maryo che tene nIce pramANe traNa prakAra kahyA che. (1) aMDaja, (2) pitA ja ane (3) saMmUrichama, aMDaja masTanA paNa strI, puruSa ane napuMsaka evAM traNa bheda kahyAM che. becarapakSInA paNa nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) aMDaja, pitaja ane (3) saMmUcchima. temAMthI je aMDaja pakSI che tenA nara, nArI (mAdA) ane napuMsaka evA traNa bheda kahyA che. pitaja pakSInA paNa nara, mAdA, ane napuMsaka evA traNa prakAra che, A rIte ja-A prakAranA abhilApa dvArA ura:parisarSa ane bhuja parisarpanA bhedanuM kathana paNa samajavuM joIe. e ja pramANe tiyAnikanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) strI, (2) puruSa ane (3) napuMsaka, tiryaMgenika strInA nIce pramANe traNa prakAra che-(1) tirlagenika strIo, (2) manuSpanika strIo ane (3) devastrIo (devIo) tigenika strIonA traNa prakAra che-(1) jalacarI, (2) sthalacarI ane (3) khecarI, manuSya strInA paNa traNa prakAra che. (1) karmabhUnijA (2) akarmabhUmijA (3) antaradvIpajA. puruSanA paNa traNa prakAra hoya che-(1) tiryanika puruSa, (2) manuSya puruSa ane (3) devapuruSa. tirlagenika puruSanA paNa A pramANe traNa bheda che-(1) jalacara, (2) sthalacara ane (3) khecara. manuSya puruSanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) karmabhUmija, (2) akarmabhUmi ane (3) antaradvIpaja napuMsakanA paNa traNa traNa prakAra che-(1) napuMsaka nArake, (2) napuMsaka tiya ane (3) napuMsaka manuSya najsaka tiryaMcanA paNa nIce pramANe traNa bheda che-(1) jaLacara, (2) sthaLacara ane zrI sthAnAMga sUtra:01 248 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) khecara. manuSya napuMsakanA paNa traNa prakAra che(1)-karmabhUmija, (2) akarma bhUmija, ane (3) antaradvIpaja. pakSI Adi jemAM pedA thaIne bahAra nIkaLe che, evAM keSane aMDa (DuM) kahe che. iMDAmAMthI je jIvanI utpatti thAya che, te jIvane aMDaja kahe che. garbhajanmane te eka bheda che. eTale ke saMpUrNama janma, garbhajanma ane upapada janma, A rIte paNa janmanA traNa prakAra paDe che. pitajanmavALAnA iMDAMmAMthI pedA thanAra che ane jarAyumAMthI pedA thanAra che garbha janmavALA hoya che. te kAraNe iMDAmAMthI pedA thanArA je je ja hoya che, te badhAM garbhajanmavALA ja hoya che. e ja pramANe je ja jarAyu AdithI veSTita (vIMTaLAyelA) hetA nathI paNa mAtAnA garbhamAMthI bahAra nIkaLatAnI sAthe ja parindAdi (halanacalana Adi) kriyAthI yukta hoya che, te jIvane pita ja kahe che. athavA-pita eTale vastra janmatAnI sAthe ja je jIvo vastrathI lUchayA hoya evA nirmaLa lAge che te jIvane pitaja kahe che. pita janmavALAM jIve gaSTana carmathI anAvRta rahevAne kAraNe vastrathI saMmArjita thayA hoya evI rIte garbhamAMthI bahAra Ave che. athavA je garbhamAM teo utpanna thAya che te garbha, garbhaSTinacarmathI rahita hoya che, tethI paNa temane pitaja kahe che. garbhAdhAna vinA ja jIvonI ApoApa utpatti thaI jAya che te jIvane saMmUcchima kahe che. athavA badhI prakAranA avayava saMyogathI je nivRtta hoya che, evAM jIvone saMmUchima kahe che. te jIvo agarbha ja hoya che-mAtApitAnA saMga sivAya ja teo svaye utpanna thaI jAya che. te saMmUchima chamAM nara ane nArI jAtinA bheda hatA nathI, kAraNa ke te jIve napuMsaka ja hoya che, te kAraNe sUtramAM saMmUchima jIvonA traNa bheda batAvavAmAM AvyA nathI haMsa vagere pakSI IMDAmAMthI utpanna thatA hoya che, tethI temane aMDAja kahe che hAthI sasalAM, noLiyAM, uMdara, cAmAcIDiyAM Adi jIvane pita ja kahe che khaMjanaka Adi jo saMmUchima janmavALA gaNAya che temanAmAM ud bhajatA hovA chatAM paNa saMmUristhamata ne be deza ( vyavahAra) thAya che. kAraNa ke ubhida ja saMmUchimavizeSa hoya che a pakSi zrI sthAnAMga sUtra:01 249 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrokta abhilApa dvArA e paNa samajavuM joIe ke uraH parisarpa (sarpa vagere) ane bhuja parisarpa (bane bhujAonA baLathI cAlanArA noLiyA vagere) nA paNa nara, nArI ane napuMsaka evAM traNa jAtibheda hoya che. chAtInA baLathI cAlanArA sarSa Adi jIvane ura:parisarpanA vibhAgamAM samAveza thAya che. kukhya dipradhAna bhUminuM nAma karmabhUmi che. pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvideha, e rIte kula 15 karmabhUmi che. te karma bhUmimAM je jI utpanna thAya che temane karmabhUmi ja kahe che. akarmabhUmiemAM (bhaga bhUmimAM) utpanna thatAM jIvone akarmabhUmi ja kahe che. aDhI dvIpamAM kula 30 bhegabhUmio che. haimavata, harivarSa, ramyakavarSa devakara, uttarakuru ane haeNraNyavata, A 6 ja budvIpamAM AvelI bhegabhUmi che. dhAtakIkhaMDamAM 12 ane puSkarAmAM paNa eja nAmanI 12 bhegabhUmi che. A rIte kula 30 bhegabhUmie (akarma bhUmio) che. samudranI madhyamAM je dvIpa che temane antaradvIpa kahe che. te attaradvIpamAM je ja utpanna thAya che, temane antaradvIpa ja kahe che. lavaNa samudramAM ja evAM antaradvIpe AvelA che ane temanI saMkhyA 56 nI che. e sU010 | narayikAdika kI vezyAnA nirUpaNa jImAM A AdinA viSayamAM je pariNati (Asakti) hoya che, te lezyAne lIdhe hoya che. tethI have sUtrakAra 24 daMDakanA jImAM lezyAonI prarUpaNa kare che-"ne rUcA to seraNAgo quttAgo ItyAdi- sUtrArtha-nArakamAM kRSNalezyA, nalalezyA ane kApetalezyA, AtraNa lesthAone sadabhAva hoya che. asurakumAromAM paNa eja traNa lezyAone saMkilaSTa rUpe sadUbhAva kahyo che. A prakAranuM kathana svanitakumAre paryantanA bhavanapati deve viSe paNa samajavuM. pRthakAyika, apUkAyika, vanaspatikAyika, tejasa kAyika vAyukAyika, dvIndriye, trIndri ane caturindrimAM paNa nArakanI jema kRSNa, nIla ane kApita lezyAne sadbhAva hoya che. paMcendriya ti"comAM kaNAdi zyAone saMkilaSTarUpe sadUbhAva samajo ane te jelezyA, padmazyA ane zrI sthAnAMga sUtra:01 250 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukala lephsAne asaMkilaSTa rUpe sadUbhAva samaja. manuSyanI vezyAo viSenuM kathana paMcendriya tiryacenI lezyAonA kathana pramANe samajavuM. vAtavyantaronI lezyAonuM kathana asurakumAronI lezyAonA upayukta kathA pramANe samajavuM. vaimAnike mAM nIce pramANe traNa vezyAone sadUbhAva hoya che-tejalezyA, padralezyA ane zukalalezyA. TIkA-nArakamAM je kRSNa, nIla ane kapota, e traNa lezyAone saddabhAva saMkilaSTa vizeSaNathI rahita batAvavAmAM Avyo che eTale ke te traNa lezyAene asaMkilaSTa rUpe saddabhAva hoya che-tenuM kAraNa e che ke temAM e traNa lezyAo ja hoya che, bAkInI eke lehyA hotI nathI. asurakumAromAM asaMkilaSTa tejalezyA sahita cAra lezyAo hoya che, paraMtu ahIM visthA. nakane adhikAra cAlake hevAthI temanAmAM kRSNAdi traNa lesyAone sadUbhAva saMkilaSTa rUpe samajavAne che ane tejasthAna sabhAva asaMkilaSTa rUpe samajavAnuM che. A prakAranuM kathana svanitakumAra paryantanA deva viSe paNa samajavuM eTale ke bhavanapati devomAM kRSNAdi traNa lezyAe saMkilaSTa rUpe ane tejezyA asaMkilaSTa rUpe hoya che. e ja pramANe pRvikAyika, apakAyike ane vanaspatikAyikamAM paNa kRSNAdi traNa lezyA saMkilaSTa rUpe ane tejalezyA asaMkilaSTa rUpe hoya che ema samajavuM. kAraNa ke teomAM detpattinI saMbhAvanAne lIdhe aparyAptAvasthAmAM asaMkilaSTa tejalezyAne sadabhAva paNa hoI zake che. paMcendriya tirtha" ane manuSya mAM sakilaSTa ane asaMkilaSTa rUpa chae vezyAo hoya che, tethI temane viSe savizeSaNa cAra sUtra ApyAM che. asurakumAronI jema vyaktamAM paNa sa kilaSTa kaNAdi traNa vezyAo hoya che. vaimAnikamAM A vizeSaNathI rahita je tejo, padma ane zukala vezyAone sadbhAva kahyo che tenuM kAraNa e che ke temanAmAM e traNa lezyAe ja hoya che. vyavahedyanA sadubhAvamAM ja vizeSaNa saphaLa thAya che. te kAraNe "venALiyA to sAmo quLatAno" A prakArane sUtrapATha kahyo che. tiSka devamAM mAtra tejolezyAne ja saddabhAva hoya che. ahIM visthInakanuM prakaraNa cAlatuM hovAthI sUtrakAre tiSka sUtranuM kathana karyuM nathI. sU. 11 che. zrI sthAnAMga sUtra:01 251 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiSkaka calana prakArakA nirUpaNa pahelAnA sUtramAM vimAnikanA lehyAdvAranI apekSAe tristhAnakanA prakaraNanuM kathana karyuM. paraMtu tiSkamAM mAtra tejalezyAne ja sadubhAva hovAthI visthAnakanI vaktavyatAmAM temanI lesthAeAnuM pratipAdana karAyuM nathI. paraMtu teo calanadharmathI yukta hoya che. te calanadharmanI apekSAe sUtrakAra have traNa sthAnakonuM nirUpaNa kare che -"tahiM TALafhuM tArA vaDhinnA" ItyAdi- TIkAI-nIce darzAvelA traNa sthAnethI-traNa kAraNone lIdhe-tArAo cAle che, eTale ke pitAnuM sthAna cheDe che-(1) jyAre teo vikiyA kare che tyAre pitAnuM sthAna cheDe che. (2) jyAre teo maithuna sevavAnI IcchA kare che, tyAre teo pitAnA sthAnane cheDIne ja maithuna sevana kare che. (3) jyAre kaI mahartika deva camaranI jema vikiyA Adi kare che, tyAre tene mArga ApavAne mATe teo pitAnuM sthAna cheDe che. kahyuM paNa che ke - tathai ne vAghAphA" ItyAdi ahIM je vyAghAtika aMtara che te ochAmAM ochu 266 ejananuM ane vadhAremAM vadhAre bAra hajAra cIjananuM hoya che. meru parvatanI apekSAe, A mahaddhika devane mArga ApatI vakhate A vyAghAtika antara thAya che. te attara kyAreka eka lAkha jananuM paNa hoya che tArA rUpa devanA calananA A kAraNe kahevAmAM AvyAM che. have sUtrakAra devanI vidyuta ane svanita (garjana) kiyAonA kAraNonuM nirUpaNa karatA kahe che ke - fahuM rAha re vikagyAra' ja ' ItyAdi- nIce darzAvyA pramANenA traNa kAraNane lIdhe deva vidhutkAra kare che (1) jyAre deva vikriyA kare che, tyAre vidyutkAra kare che. jyAre deva maithuna sevAmAM pavana hoya che, tyAre vidyakAra kare che. (3) jyAre te tathArUpavALA zramaNa athavA mAhaNane pitAnI addhi, ghuti, yaza, baLa, vIrya ane puruSakAra parAkrama batAve che. tyAre paNa te vidhutakAra kare che. A vaikikaraNa Adi kArya abhi zrI sthAnAMga sUtra : 01 25 2 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnayukta deva ja kare che. A kriyAmAM pravRtta thanAra je deva hoya che te devamAM darpa ( ahaMkAra) ane ulAsa paNa hoya che. tethI e deva pitAne sthAnethI calanakriyA, vidhutkAra tathA garjanAdi kriyAo paNa kare che. tethI ja evuM kahyuM che ke A calana, vidhutkAra Adi kriyAo vaikriyakaraNa Adine kAraNe thAya che. vimAna, vastra, AbhUSaNa Adi. samRddhinuM nAma Rddhi che. zarIra, AbharaNa AdinI dIptinuM nAma zuti che. khyAtinuM nAma yaza che. zArIrika sAmathyanuM nAma baLa che. AtmabaLanuM nAma vIrya che. puruSArthanuM nAma puruSakAra che. te puruSakAra ja parAkramarUpa hoya che. pitAnI A addhi AdinuM pradarzana karate deva vidhutkAra ane svanita zabda-meghanI garjanA je avAja kare che. sU. 12 che utpAtarUpa lokAlpakArAdikA nirUpaNa deva dvArA utpAtarUpa vidhutkAra ane svanita zabda-meghanI garjanA je avAja karAya che, evuM kathana pahelAnA sUtramAM karavAmAM AvyuM. have utpAtarUpa kAlpakAra AdinuM sUtrakAra 16 sUtro dvArA kathana kare che "tI kADhuM jovacAre sivA" ItyAdi- satrArtha-traNa kAraNone lIdhe lekamAM aMdhakAra thaI jAya che. te kAraNe A pramANe che-(1) jyAre ahaMta bhagavAna nirvANa pAme che, tyAre lekamAM aMdhakAra vyApI jAya che. (2) jayAre ahaM ta prarUpita dhamanI buchitti (vinAza) thaI jAya che eTale ke jyAre tIrtha-vyavachedakALa Ave che, tyAre lokamAM aMdhakAra vyApI jAya che. (3) jyAre utpAda Adi caude pUrve buchidyamAna (vinaSTa) thAya che, tyAre lokamAM aMdhakAra vyApI jAya che. traNa kAraNane lIdhe lokamAM udyota (prakAza) vyApI jAya che- (1) jyAre ahaMta prabhu utpanna thAya che, (2) jyAre ahaMta prabhu dIkSA aMgIkAra kare che, ane (3) jyAre ahaMta prabhunA jJAnatpAdane mahimA thAya che, tyAre lokamAM prakAza vyApI rahe che, zrI sthAnAMga sUtra : 01 25 3 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa kAraNone lIdhe devalokamAM aMdhakAra vyApI jAya che. te traNa kAraNe nIce pramANe samajavA-(1) ahaMta prabhu nirvANa pAme che tyAre, (2) ahaMta prarUpita dharma jyAre bucchinna thaI jAya che tyAre, (3) pUrvagata mRta jyAre yuchina thaI jAya che tyAre. traNa kAraNene lIdhe devalekamAM udyota vyApI jAya che-(1) jyAre ahaMta prabhune janma thAya che tyAre, (2) jyAre ahata prabhu dIkSA dhAraNa kare che tyAre ane (3) jyAre ahaMta prabhunA jJAnotpAdano mahimA thAya che tyAre. kAraNe devasamAgama thAya che-(1) jyAre ahaMta prabhune janma thAya che tyAre, (2) jyAre ahata prabhu dIkSA le che tyAre ane (3) jyAre ahaMta prabhunA jJAnotpAdanane (kevaLajJAna prAptine) mahotsava karavAmAM Ave che. A traNa kAraNane lIdhe dekalikA (devenuM eka jagyAe ekatra thavAnuM) thAya che. e ja traNa kAraNene lIdhe devane atizaya AnaMda thAya che, ane te AnaMdAtirekane lIdhe teo khaDakhaDATa hase che. nIcenA traNa kAraNone lIdhe devendra ghaNuM ja zIvratAthI manuSyalakamAM Ave che-(1) jyAre ahaMta prabhune janma thAya che tyAre, (2) jyAre ahaMta prabhu dIkSA le che tyAre, ane (3) jyAre ahaMta prabhunA jJAnatpAdana mahetsava karavAmAM Ave che, tyAre devendro ghaNuM ja zIvratAthI manuSyalokamAM Ave che. A traNa kAraNone lIdhe lekAntika deve paNa ghaNI ja jhaDapathI manuSyalekamAM Ave che. A traNa kAraNane lIdhe sAmAnika deve, trAyaaiMzaka de, agra mahiSI devIo, pAriSaka de, anIkAdhipatI de ane AtmarakSaka de paNa ghaNuM ja jhaDapathI A manuSyalakamAM Ave che. A traNa kAraNane lIdhe ja de pitapotAnA siMhAsana parathI uThe che. A traNa kAraNene lIdhe ja zakrAdi denA Asane calAyamAna thAya A traNe kAraNene lIdhe ja teo siMhanAda kare che ane celekSepa paNa kare che. A badhAM kAryo AnaMdane kAraNe ja teo kare che. A traNa kAraNe ja caityavRkSa (devavRkSa vizeSa) calAyamAna thAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 254 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArtha-leka zabdathI uleka, aleka ane tiryagleka ahIM grahaNa karAyA che. aMdhakAranA be bheda che-(1) dravyAdhakAra ane (2) bhAvAtvakAra. jenA dvArA daSTine vighAta thAya che, tenuM nAma dravyAndhakAra che, tathA prakAzaka svabhA varUpa jJAnane je abhAva che tenuM nAma bhAvAkAra che. kSetranuM svarUpa A pramANe kahyuM che-"bhArata paNa 38 4" ItyAdi- jJAnAvaraNIya, dazanAvaraNaya, mehanIya ane antarAya, A cAra ghAtiyA karmone jemaNe kSaya karI nAkhe che, temane ahaMta kahe che. A padanI vistRta vyAkhyA Avazyaka sUtranI muniSiNe TIkAmAM ApavAmAM Avela che. "vyachidyamAna" eTale "kane kSaya karIne nirvANa mAge vicaratA." pUrva' zabdano prayoga dvArA utpAda pUrvathI laIne lekabindusAra sudhInA 14 pUrva grahaNa karavAnA che. te pUvamAM praviSTa je zrata che tene pUrvagata zrata kahe che. pUrvagata zrata daSTivAdanA atargata zratAdhikAra rUpa che. "ahaMtAdike jyAre nirvANa paMthe vicare che, tyAre lekamAM andhakAra kevI rIte thaI zake che," A prakAranI zaMkA asthAne che, kAraNa ke rAjA AdinuM mRtyu thatAM ane deza tathA nagarAdine nAza thatAM cAre dizAomAM dhuMdhaLuM vAtAvaraNa thaI javAthI je jagatamAM adhakAra vyApI jAya che, te samasta bhuvanavata konA nirmaLa nayanamAM je samabhAvI dekhAya che, evAM ahaMta bhagavAna AdinA nirvANa kALe lekamAM aMdhakAra vyApI jAya, temAM navAI pAmavA jevuM zuM che? udyota eTale prakAza. te prakAza paNa dravya ane bhAvanA bhedathI be prakArane kahyuM che. ghaTa, paTa Adi vastuone prakAza ApanArI je vastuo che temanA prakAzane dravyaprakAza kahe che. paraMtu traNe lokamAM sukha upajAvanAra je prakAza hoya che te prakAzane bhAvaprakAza kahe che. jemake - ahaMta prabhune jyAre janma thAya che, jyAre teo pravajyA aMgIkAra kare che tathA jyAre temane kevaLajJAnanI prApti thAya che, tyAre devakRta mahotsa dvArA lekamAM prakAza thAya che. A prakAranA prakAzane bhAvaprakAza kahe che. denA bhavanAdimAM je alpakAra thAya che tenuM nAma devAdhikAra che. ahaMtanirvANa Adi pUrvokta traNa kAraNone lIdhe te devAdhekAra thAya che. zaMkA-je Ape kAlpakAranuM kathana karI dIdhuM che, te devAkAranA svataMtra kathananI zI AvazyakatA che? lAkamAM ja devalokane paNa samAveza thaI kAraNa hovAthI zuM AvuM kathana jarUrI che kharuM? uttara-adhikAra sarvatra vyApI jAya che ema darzAvavA mATe ja A kathana karavAmAM AvyuM che. zrI sthAnAMga sUtra:01 255 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdyota, devasa nipAta (devenuM peAtAnA devaleAkamAMthI nIkaLavAnu), devAtkalikA devAnA samUhanuM eka jagyAe ekatra thavAnuM, ane devAnu khaDakhaDATa hAsya, paNa upayukta ( aha''ta bhagavAnanA janma ) Adi traNa kAraNe ja thAya che. havyam A padma zIghra anu. vAcaka avyaya che. devalAka ane brahmalekanI pAse kRSNarAjIrUpa kSetra nAmanu nivAsasthAna che, temane vaikAntika kahe che. dr athavA~~auyika bhAvaleAkanA avasAnamAM jee che, kahe che, kAraNa ke anantara bhavamAM ( pachInA bhavamAM) te pAme ja che. sArasvata Adi temanAM nAma che. IndranA jevI devA che temane sAmAnika devA kahe che. gurusthAnIya je devA che temane trAya. si'zaka devA kahe che. pUrvAdi dizAomAM niyukta je sAma Adi deve che temane leAkapAlA kahe che. devAndronI mukhya devIone agramahiSIe kahe che. parivArApannaka je deve che temane pariSadrupapannaka devA kahe che. gAdi senAenA adhipati je devA che temane anIkAdhipati devA kahe che, je devA rAjAnA agarakSakAnI jema iMndronA aMgarakSakA samAna hoya che, temane AtmarakSaka devA kahe che. A badhAM devA pUrvokta kAraNeAne lIdhe manuSyaleAkamAM zIghra Ave che, A prakAranu kathana pratyeka sUtramAM samajI levuM, je kAraNe teo manuSyaleAkamAM Ave che, te kAraNeAne lIdhe ja teo peAtAnA siMhAsana parathI UThe che, khaDakhaDATa hase che, ItyAdi vAta sUtrakAre 'haiiM '" ityAdri pAMca sUtra dvArA prakaTa pharI che. aa sU. 13 // temane leAkAntika cAkkasa mukti RddhivALA je dharmAcAryAdikoMke azakya pratyupakAritvakA nirUpaNa prazna--he bhagavan ! zakrAdi deve manuSyalekamAM zA mATe Ave che ? uttara-dharmAcAya rUpa heAvAthI ahuta bhagavAnA samasta jIvAnA ghaNA karavAne mATe teo Ave che. temanA tethI temane azakaya pratyupakAravALA AparvAnu kAma keTaluM badhuM azakaya sahita prakaTa karyu che. . upakAraka hAya che, tethI temanI sevA upakAranA badale vALI zakAya tema nathI. kahyAM che. temanA upakAranA khaleA vALI che te sUtrakAre nIcenAM sUtrA dvArA dRSTAMta zrI sthAnAMga sUtra : 01 256 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "hiM TukacAra manAvo" ItyAdi- sUtrArtha-he zramaNayugman ! A traNanA upakArane badale vALavAnuM kAma azakya gaNAya che-(1) mAtApitAne, (2) bhattane (piSaka) ane (3)dharmA cArya. dhAre ke keI suputra pitAnA mAtApitAnAM aMgene dararoja prAtaHkALe zata pAka ane sahasaMpAka tela vaDe mAliza kare, pachI sugaMdhidAra gadhacUrNa vaDe temanA zarIranuM uvaTana kare (zarIrane cULe), pachI garama ane ThaMDA pANIthI temane snAna karAve, pachI saghaLA alaMkArathI vibhUSita karIne temane mane jJa tathA zuddha 32 prakAranA AhAra ane 18 prakAranA vyaMjanethI yukta bhejana jamADe ane jIvana paryanta potAnA khaMbhA para laIne pharyA kare, te paNa te mAtA pitAnA RNane pheDI zakatuM nathI, eTale ke temanA upakArane badale vALI zakato nathI. je te temane kevaliprajJasa dharma kahe, te dharmanuM pratipAdana kare. te dharmanI temanI pAse prarUpaNa karIne temane te dharma tarapha vALI le-te dharmanA upAsaka banAvI de, te ja temanA upakArane badale te cukavI zake che, A badhuM karavAthI ja te mAtApitAnuM RNa pheDI zake che. eja pramANe dhAre ke koI azvarya saMpanna manuSya kaI daridra AdamIne dhana vagerenI madada karIne tenI unnati karI nAkhe che. dhAro ke te dAtAnuM nasIba palaTAya che, kamanasIbe te draridrAvasthAmAM AvI jAya che. tyArabAda te pitAnI madadathI dhanavAna banelA te mANasanI pAse jAya che. dhAro ke te mANasa pitAnA upara upakAra karanAra te mANasane pitAnuM sarvasva dhana ApI de che. Ama karavA chatAM paNa te tenA upakArane badale vALI zakatuM nathI. paraMtu je te tenI samakSa kevaLiprajJasa dharmanuM kathana karIne, tene kevaLiprajJasa dharma samajAvIne, te dharmanI tenI pAse prarUpaNa karIne tene te dharmane ArAdhaka banAvI de te ja te tenA upakArane badale avazya vALI zake che. eja pramANe kaI bhavya tathArUpadhArI zramaNa athavA mAhaNanI pAse eka paNa Arya dhArmika vacananuM zravaNa karIne ane tenA para sArI rIte vicAra karIne temanA dvArA upadiSTa mArge cAlIne, kALane avasara Ave kALadharma pAmIne keI mANasa kaI eka devakamAM devanI paryAye utpanna thaI jAya che. have dhAro ke te dharmAcAryuM ke evA dezamAM jaI caDe che ke jyAM temane dubhikSa (duSkALa) ne kAraNe AhAra prApti karavAnuM sarvathA asaMbhavita thaI jAya che. A paristhiti joIne te deva te dharmAcAryane pitAnI devazakitanA prabhAvathI kaI subhikSa (sukALa) dezamAM laI jAya che, athavA je zrI sthAnAMga sUtra:01 257 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te dharmAcAryo kaI gahana vanamAM mArga bhUlIne aTavAya che, te te temane te gahana vanamAMthI bahAra laI jAya che, athavA-jayAre te dharmAcArya kaI bharya. kara rogathI pIDAtA hoya tyAre te pitAnI prabaLa zaktithI temane te roga dUra karI nAkhe che. ATalAM ATalAM upakAro karavA chatAM paNa te deva temanuM RNa pheDI zakavAne samartha thato nathI. paraMtu koI paNa kAraNe te dharmAcArya kevaliprajJasa dharmathI bhraSTa thaI jAya ane tyAre te deva je tene kevaliprajJata dharma kahIne, te te dharmanI prajJApanA ane prarUpaNuM karIne, te dharmAcAryane pharIthI kevaliprajJapta dharmamAM sthApita karI de te ja te dharmAcAryanA upakArano badalo vALI zake che. TIkArya-A sUtrane bhAvArtha nIce pramANe che-prabhu kahe che ke he Ayuzmana zramaNa ! A traNa upakAra kartAono upakArane badale vALavAnuM kAma ghaNuM muzkela gaNAya che. sUtrakAre e ja vAtane traNa daSTAnto dvArA prakaTa karI che. (1) mAtApitA, (2) piSaNakta ane (3) dharmamAM sahAyaka thanArA dharmAcAryo, A traNene upakAra eTale badhe hoya che ke temane badale vALavAnuM kArya duSkara thaI paDe che. kahyuM naNa che ke-" suvicAra mAyAvara" ItyAdi. mAtApitAnA upakArano badalo vALavAnA kathanamAM AhAranI sAthe je mane vizeSaNa vaparAyuM che, tenA dvArA susvAdu jana sUcita karAyuM che. sthAlIpAka' zabada dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke pAkapAtramAM pakAvavAmAM AveluM bhejana sArI rIte pAkI (raMdhAI) jAya che, pAkapAtrane upayoga karyA vinA mAtra agnithI taiyAra thayeluM bhojana suniSpanna (sArI rIte taiyAra thayeluM) hotuM nathI. te bhejananI sAthe je 18 prakAranA vyaMjana pIrasavAnI vAta karI che, te vyaMjanenAM nAma nIce ApavAmAM AvyAM che. ahIM vyaMjana padathI sUpAdika rasarUpa vyaMjana gRhIta thayela che- "jUo ni jiya" ItyAdi- hiMga Adi nAkhIne maga AdinI dALane sUpa kahe che-kaDhIne niSThAnna kahe che. drAkSAdithI mizrita mIDA dahIne karamba kahe che, vaghArelA AMbalI AdinA pANIne kAMjI kahe che. bhAjI (pAMdaDAMvALAM methI, mULA, tAMdaLiye) ne bhajiMkA kahe che. rabaDI be prakAranI che-(1) goLanI rabaDI ane (2) maherI (chAzamAM rAMdhelA anAjanI eka vAnagI-peMza) jIrA AdinA vaghArathI yukta maga AdinuM je osAmaNa hoya che tene yUSa kahe che, vaghArathI yukta mAMDa (bhAtanuM osAmaNa) ne osAmaNa kahe che. kerInA rasane Amarasa kahe zrI sthAnAMga sUtra:01 258 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, pAnaka dravya (pINAM) traNu prakAranAM che-(1) miSTapAnaka (za`ta) (2) tiktapAnaka ( marI AdithI yukta peya), ane (3) amlapAnaka-khaTAza Adi nAkhIne banAveluM peya. keLAne kadalIla kahe che, caTaNIne secanadratrya kahe che, dUdha, dahIM ane chAzane gArasadrazya kahe che, A pramANe A 18 byaMjana padArthoM samajavA. A 18 vya janAthI yukta bhAjana 32 prakAranuM hAya che. jemake-8 mastuM zraudyutapUrvAM 2 variSThA " ItyAdi (1) bhakta-bhAta, (2) ghebara, (3) viMTakA-vaDI, (4) cUrI-nukatIdANA, (pa) pUrikA (6) zrIkha'Da, (7) lADu ( medaka), (8) lApasI, (9) zrIkuMDalI jalebI (10) piSTikA, (11) khAjA, (12) sUtarapheNI, (13) puTikA (purI ) (14) badAma ane pistAnI purI, (15) mAlapUA, (16) talapApaDI, (17) dahIMvaDA, (18) gu'jA (19) karaMja, (20) peMDA, (21) pAyasabhAjana-dudhapAka khIra, (22) khAsuMdI, (23) pUraNapALI, (24) baraphI, (25) sakkarapArA, (26) khajUrikA, ( eka jAtaneA ghauMnA meMdAmAMthI manatA halave ), (27) kezarIyA bhAta, (28) cUSa-mAvAnI eka miThAI, (29) gulAmajA bU, (30) kacauDI, (31) kalAkanda ane (32) rasagullA, A khatrIsa prakAranAM bhejana che, 18 prakAranAM vyaMjanAthI yukta A 32 prakAranAM bheAjana, mAtApitAne dararAja khavarAvavAmAM Ave te paNa temanA upakArane adA vALI zakAtA nathI, evA sa MbaMdha ahIM AgaLanA vAkaya sAthe samajI levA. vaLI te suputra tenA mAtApitAne jIvana paryanta peAtAne khabhe caDAvIne temanI icchAnusAra pherave-eTale ke temane page cAlavA ja ke nahIM ane temanI icchA hoya tyAM temane khabhe besADIne lai jAya, te paNa temanA upakArane khalA te vALI zakatA nathI. ( ahIM eka be divasa khame caDAvIne pheravavAnI vAta karI nathI, jIvana paryanta ema karavAnuM kahyuM che chatAM mAtApitAnA upakAranA badale pUrepUrA vALI zakAte nathI, ema kahevAmAM AvyuM che. ) mAtApitAnA upakAranA badale eja vAta sUtrakAre "dupratiSThara " padma ATalI badhI sevA karanAra bhAgye ja kAI paNa rIte vALI zakAtA nathI. dvArA prakaTa karI che. jo ke mAtApitAnI kAI sastaMbhavI zake che, parantu dhArA ke zrI sthAnAMga sUtra : 01 259 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e kaI suputra hoya ke je potAnA mAtApitAnI upara darzAvelI paddhatithI sevA karate hoya, te paNa te tenA mAtApitAe tenA upara je upakAre karyA hoya che tene pratyupakAra vALI ApavAne samartha thaI zakatuM nathI. eja vAta "vaheta" A vidhyarthaka prayoga dvArA vyakta karavAmAM AvI che. te temanA upakArane badale te kevI rIte vALI zake? A praznanA uttara rUpe mahAvIra prabhu kahe che ke "jaLa re" ItyAdi. temanA upakArano badalo vALavAne mAtra eka ja upAya che, te upAya nIce pramANe che teNe temane zrutacAritrarUpa dharma tarapha vALI levo joIe. teNe temane samajAvavuM joIe ke jaina dharma jinendra bhagavAna dvArA prarUpita thayela che. te dharma ja saMsArI januM hita karanAro che, A dharmamAM batAvavAmAM AvelA mArge cAlavAthI saMsArI nuM keI ahita thatuM nathI, janmamaraNanI jaMjALamAMthI chUTavAnI A eka ja paramauSadhi che. janma, maraNa ane jarA rU5 regane khare IlAja samyagdarzana, jJAna ane cAritranA sevanathI ja jIvane sAMpaDI zake che A prakAre temane samajAvIne teNe temane evAM jInAM daSTAte ApavA joIe ke jemaNe kevali prarUpita dharmanI samyapha rIte ArAdhanA karIne AtmalAbha (mekSa) prApta karyo hoya. teNe bhedAnabhedapUrvaka temanI pAse A dharmanuM nirUpaNa karavuM joIe. A rIte temane samajAvIne je te temane jinapraNIta dharmamAM sthApita karI zake che, to te rIte te avazya temanA upakArane badale vALI zake che. kAraNa ke kaI paNa vyaktine jaina dharmamAM sthApita karavI eja tenApara moTAmAM meTe upakAra karyo gaNAya che. bhale abhaMgAdi lagAvavAthI ane uttama bhejana khavarAvavAthI zarIranuM piSaNa thatuM hoya, paNa tenA dvArA AtmAnuM piSaNa te nathI ja thatuM. AtmAnuM piSaNa te kevali-prarUpita jaina dharmanI ArAdhanAthI ja thAya che. tethI evuM karanAra vyakti pitAnuM anyanuM ane ubhayanuM kalyANa karI zake che. e ja vAta A kathanathI sUtrakAre ahIM prakaTa karI che. kahyuM paNa che ke tamattAvAi suvicAra" ItyAdi. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-aneka bhavamAM sarvaguNayukata karAyelA karoDe upakArothI paNa samyakaravadAyaka puruSonA upakArane badale zrI sthAnAMga sUtra:01 260 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALI zakAtuM nathI, kAraNa ke samyakatva dAnathI AtmAnI bhavaparaMparA naSTa thatI jAya che anya dAnathI (upakArathI) evuM banatuM nathI. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke bhartA (poSaNakartA) nA upakArane pratyupakAra karavAnuM kArya paNa duSkara che-"je mahadaItyAdi. jenI pAse ezvaryAdi tejarUpa arcA mahatI (ghaNI ja) che, athavA je viziSTa sampattizALI hovAthI saMsAramAM janatA dvArA mAnanIya gaNAya che, athavA je saghaLA prakAranA aizvaryathI saMpanna che e kaI manuSya, keI daridra manuSyane dhanAdi arpaNa karIne tenI unnati karavAmAM madadarUpa thAya che. A rIte te daridra manuSya potAnI daridratAmAMthI mukata thaIne dhanavAna banI jAya che. have kamanasIbe pele dAtA daridra banI jAya che. tenI sahAyatAthI dhanavAna banela mANasa tene pratyakSa ane parokSa rIte dareka prakAranI madada kare che. dhAre che te pitAnI saghaLI saMpatti tene arpaNa karI de che. te zuM A rIte te tenuM RNa pheDI zake che khare? evuM karavA chatAM paNa te pitAnI upakAraka vyakitanA upakArane badale vALI zakatuM nathI. koI paNa prakAranA sAMsArika lAbha karAvavAthI tenA upakArane badale vALI zakAtuM nathI, paraMtu je te mANasa potAnA upakArakartAne zrutacAritrarUpa dharmamAM kaI paNa rIte sthApita karI zake che, te tenA upakArano badale jarUra vALI zake che. pitAnA saghaLA dravyanA arpaNa dvArA tenA upakArane badale vALI zakAtuM nathI, paNa tene dAkhalA dalIle dvArA samajAvIne kevali prarUpita dhamane ArAdhaka banAvavAthI ja te tenuM RNa pheDI zake che. AtmAne sAcI zAnti ApanAra dharma ja che. tethI te dharmamAM pitAnA upakArane sthApita karAvI devA je bIje kaye upakAra hoI zake? have sUtrakAra e vAta samajAve che ke jIva dharmAcAryane pratyupakArakartA kevI rIte banI zake che-" " ItyAdi. TIkAI-meI eka bhavya jIva dravyanI apekSAe sarakamukhavastrikA Adi suniveSavALA ane bhAvanI apekSAe dharmocita svabhAvavALA zramaNunI pAse athavA "mA haze, mA haNe" e upadeza ApanAra saMvatanI pAse, pApakarmathI jeo nivRtta thaI gayA che evAM Arya saMbaMdhika-tIrthakara saMbaM dhika-dhArmika suvacanane zravaNa karIne ane tene hRdayamAM avadhAraNa karIne kaI eka devalokamAM devanI paryAye utpanna thaI jAya che. A rIte devakamAM utpanna thayA bAda te potAne avadhijJAna dvArA jANa le che ke te dharmAcAryanA upadeza anusAra cAlavAthI ja mane A devagati prApta thaI che, tethI temaNe mArA upara mahAna upakAra karyo che. mAre temanA upakArane badale vALavo ja joIe. zrI sthAnAMga sUtra : 01 261 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhAvanAthI prerAIne kayAreka keI duSkALa pIDita dezamAM vicaratA te dhama. cAryane te deva pitAnI devazaktinA prabhAvathI subhikSavALA (sukALavALA) dezamAM laI jAya che. athavA jyAre te dharmAcArya keI gahana aTavImAM phasAI jAya che-mArga bhUlIne aTavAtA hoya che, tyAre te temane tyAMthI janasamudAya. vALA koI sthAnamAM pahoMcADI de che. athavA jyAre teo koI rogAtaka ( javara, kedya Adi regathI ane acAnaka utpanna thayelA zUlAdi rUpa AtaMka) thI pIDAtA hoya che, tyAre pitAnI daivIzaktithI te temane nIrogI banAvI de che. A prakAre temanI saMbhALa rAkhavA chatAM paNa te deva temanA upakArane badale vALI zakatuM nathI. have sUtrakAra e batAve che ke te deva temano upakAra kevI rIte vALI zake che-" " ItyAdi. kadAca ke kAraNe te dharmAcArya kevaliprajJata dharmathI patita thaI jAya, ane te deva kaI paNa upAye temane pharIthI te dharmamAM sthira karI de, te ja tenA dvArA tenA upakArano badale vALI zakAya che. kevalIprajJata dharmane mAge temane vALI laIne ja te temanA AtmAnuM kalyANa karI zake che ane e rIte ja te temanuM traNa pheDI zake che. kahyuM paNa che ke "no ne razmi kA"i ityAdi. che sU. 14 che dharmaka bhAvacheda meM kAraNatAnA nirUpaNa dharmamAM sthApita karavAthI jIvane bhava chedarUpa pratyupakAra thaI zake che. A rIte dhama bhavacchedamAM kAraNabhUta bane che. eja vAta have sUtrakAra prada zita kare che-"tardUi sAhaiiM saMpUom kAre" ItyAdi- TIkArtha-jenI prathamaMtpatti (prAraMbha) nathI tene anAdi kahe che. eTale ke je Adi rahita che tene anAdi kahe che. avada-paryata (anta) ne jemAM abhAva hoya che tene anavadagra athavA ananta kahe che. jene kALa dIdhuM che tene dIrvAddha kahe che, eTale ke jene pAra karavAmAM dIrghakALa vyatIta thaI jAya che athavA jene mAga dIrgha che tene dIrvAdava kahe che. eTale ke jene mAga atizaya lAMbe che ane je cAra gativALe che evA A saMsAra rUpa kAntArane (gahana aTavIne) nirjana trANarahita durgama araNya pradeza jevA saMsArane jIva traNa kAraNe ( upAya) dvArA pAra karI zake che. te traNa upAyo nIce pramANe che-(1) anidAnarUpa kAraNa, (2) dRSTisaMpanatArUpa kAraNe ane (3) gavAhitArUpa kAraNa zrI sthAnAMga sUtra : 01 26 2 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avyAbAdha sukharUpa rasathI yukta ane muktirUpa phaLavALI jJAnAdi ArAdhanArUpa latA je kuThAra (kuhADI) tulya divya manuSya saMbaMdhI raddhi athavA devakanI RddhinI cAhanAthI chedAI jAya che, te cAhanAnuM nAma "nidAna" che cAritranI ArAdhanA karate jIva je parasavamAM svarga, marya AdinA bhegonI kAmanA kare che, te tenA kAraNe cAritra mehanIya karmane udaya thAya che. eTale ke nidAna (niyANuM) karanAro jIva parabhavanA bhegAdi kanI cAhanAthI prerAIne cAritrArAdhanA kare che, te kAraNe tenI tapasyA niSphaLa jAya che, kAraNa ke evuM karavAthI te jIvanA cAritramohanIya kamane udaya thAya che. jo ke cAritramehanIya karmanA kSaya ane kSapazamathI ja jIvane cAritranI prApti thAya che, paraMtu nidAnabadha sahitanI cAritrArAdhanA samyak cAritrArAdhana rUpa hotI nathI-te te eka DhoMgarUpa ja hoya che-dravya cAritrarUpa hoya che, tethI kamanI nirjarA ane saMvara thavAne badale cAritramehanIya Adi karmone baMdha ane udaya thatuM rahe che. tethI evA jIvane saMsAra ghaTavAne badale vadhatuM ja rahe che. te kAraNe saMsAra pAra karavAne mATe anidAnane eka kAraNa rUpe ahIM gaNAvavAmAM Avela che. saMsAra pAra karavAne mATe bIjo upAya daSTisaMpannatA che. samyagdarzanathI yukta thavuM tenuM nAma ja dRSTisaMpannatA che. saMsAra pAra karavAne eka trIje upAya nIce pramANe che. gavAhitAthI paNa jIva tarI jAya che. cittane samAdhistha rAkhavuM tenuM nAma gavAhitA che. sAMsArika padArthomAM je citta lIna rahe che te cAritrArAdhanA thaI zakatI nathI. nirmaLa ane atiyArethI rahita cAritrArAdhana mATe cittanuM samAdhistha havuM atyaMta Avazyaka che. A rIte gavAhitA dvArA paNa jIva saMsAra kAMtArane pAra karI nAkhe che. gavAhinuM A pramANe lakSaNa karyuM che- " nIcAvitI rANe " ItyAdi- (uttarAdhya 34 gAthA 29) nathagaohamAne 2" ItyAdi che sU. 15 kAlavizeSakA nirUpaNa kALavizeSamAM ja chava saMsAra pAra kare che. tethI sUtrakAra have kALavizeSanI prarUpaNa kare che-"sividdA vaLI good" ItyAdi- TIkAI--avasarpiNI traNa prakAranI kahI che-(1) utkRSTa avasarpiNI, (2) madhyama avasarpiNI ane (3) jaghanya avasarpiNI. pahelA ArAmAM utkRSTa avasarpiNa hoya che, bIjA, trIjA, cethA ane pAMcamAM ArAmAM madhyama avasarpiNuM hoya che ane chaThThA ArAmAM jaghanya avasarpiNa hoya che. e ja pramANe suSamasuSamAM zrI sthAnAMga sUtraH01 26 3 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi chae kALAmAM paNa pratyeka kALanA uttama, madhyama ane jaghanyarUpa traNa bheda samajI levA joie. tathA utsarpiNInA duSamaduSamAdi je bhede che temAM, avasarpiNInA je uttama, madhyama Adi bhedo kahyA che, tenA karatAM viparIta rUpe utkRSTa bhedonuM kathana karanuM joie. eTale ke utsarpiNInA chellA ArAmAM utkRSTa utsarpiNI hai:ya che, vaccenA cAra ArAmAM madhyama utsarpiNI hoya che ane pahelA ArAmAM jadhanya utsarpiNI hoya che, ema samajavuM. eja pramANe duSamaduSamAdi cha kALAmAM utkRSTa, madhyama ane jaghanyarUpa traNa bhedonuM thana avasarpiNInA kathana karatAM ulTI rIte karavuM joie. !! sU. 16 5 pudgalake dharmakA nirUpaNa acetana dravyarUpa je kALa che tenA dharmanuM A pramANe kathana karIne have sUtrakAra tenA sAdharmAMnI apekSAe pudgala, dharmenI prarUpaNA karavA nimitte sada Daka pAMcasUtronuM kathana kare che-" jJAtlRi aine poDhe '' ItyAdi. TIkA-khaDga Adi dvArA chinna thayeluM pua samudAyamAMthI calAyamAna thAya che ja, tethI sUtrakAre ahIM evuM kahyuM che ke khaDraga AdithI chinna na thayuM hAya evuM pudgala nIcenA traNa kAraNeAne lIdhe calAyamAna thAya che-(1) jIvanA dvArA je pudgalane AhAra rUpe grahaNa karavAAmAM Ave che, te pudgalanuM jIvanA dvArA AkaSaNa thAya che, tethI te peAtAne sthAnethI calAyamAna thAya che. (2) je pudgala vikriyamANu thAya che, te pudgala vikriyA karavArUpa kriyA dvArA-vivikra yAne adhIna thaIne-peAtAne sthAnethI calAyamAna thAya che. (3) jyAre pudgalane eka sthAnethI khIje sthAne laI javAmAM Ave che, tyAre paNa te calAyamAna thAya che. sa'sAramAM jenA dvArA jIvane rAkhavAmAM Ave che, tenuM nAma uSi che. te upadhi traNa prakAranI che-(1) kaupaddhi, zarIrAdhi ane (3) bhAMDamatrApaddhi, ka rUpa je upadhi che tene karmAdhi kahe che. zarIrarUpa je upaSi che tene zarIrAdhi kahe che, tathA bhAjanarUpa ane kAMsyAdi (kAMsu Adi) bhAjanarUpa je upadhi che tene khAdya lAMDamatrAdhi kahe che. A bhAMDamaJAdhi zarIrathI bhinna heAya che, e vAtane prakaTa karavAne mATe ahIM ' bAhya 'zabdanA prayAga zrI sthAnAMga sUtra : 01 26 4 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAve che. athavA vastrAbharaNa AdirUpa bhAMDanuM je pramANa karI levAmAM Ave che tene bhAMDamapadhi kahe che, ane te bhAMDamAdhi bAhyarUpa hoya che-antaraMga rUpa hotI nathI. 24 daMDakanA asurakumAra Adi ne te traNa prakAranI upadhine sadUbhAva hoya che. ekendriya che ane nArake sivAyanA bAkInA vaimAnika paryantanA jIvanamAM paNa A traNe prakAranI upadhine sadUbhAva hoya che. nArake ane ekendrimAM upakaraNanA abhAvane lIdhe traNe prakAranI upadhine sadbhAva hotuM nathI, te kAraNe ahIM temane niSedha karavAmAM Avyo che. keTalAka zrIndriya Adi jIvanA upakaraNa te joI zakAya che athavA anya rIte paNa upadhinA traNa prakAra paDe che-(1) sacitta, (2) acitta ane (3) mizra. je upadhi sacitta hoya che tene sacittopadhi kahe che. jemake zaila, harita patrAdinuM banAveluM bhAjana ( pAtra). je upadhi sacitta hoya che tene acittopadhi kahe che. jemake zarIra vagere je upadhi mizrarUpa hoya che tene mizrapaSi kahe che. jemake pariNataprAya zilAjana. 24 daMDakanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te nArakamAM A traNe upadhione sadA saddabhAva rahe che. vaimAnika paryantanA saghaLA mAM paNa A traNe upAdhione sadbhAva hoya che. narakamAM sacittopadhi rUpe zarIra hoya che, acittopadhi temanuM utpatti sthAna hoya che, ane ucchavAsa AdithI yukta zarIra ja mizropadhi rUpa hoya che, kAraNa ke ucchavAsa Adine sacetana ane acetana e banne rUpe vivakSita karavAmAM Avela che. eja rIte bAkInAmAM paNa mizratA samajI levI. parigraha paNa traNa prakArane kahyo che. jene svIkAra karavAmAM Ave che tene parigraha kahe che. eTale ke mUcchane je viSaya che tene parigraha kahe che. Ama te parigraha mUrchAbhAva rUpa ja gaNAya che. te parigrahanA nIce pramANe traNa prakAra kahyA che-(1) kama parigraha, (2) zarIra parigraha ane (3) bAhya bhAMDamatra parigraha. " A mArUM che," evAM jIvanA pariNAmane parigraha kahe che, paraMtu mUchabhAvanA nimitta rUpa hevAne lIdhe zarIra vagerene paNa parigraha rUpe prakaTa karavAmAM Avela che. A traNe prakAranA parigrahone sadUbhAva nArake ane ekendriya sivAyanA vaimAnika paryantanA samasta mAM hoya che. ekendriyo ane nArakamAM karyAdipa parigrahane ja saddabhAva hoya che. bhAMDAdi rUpa parigrahane sadUbhAva hete nathI, te kAraNe temane ahIM chaDI devAnuM kahyuM che. . 17 che zrI sthAnAMga sUtra:01 265 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDaka sahita jIvadharmakA nirUpaNa A rIte pudgala dharmomAM trividhatAnuM kathana karIne have sUtrakAra jIvadharmomAM daMDaka sahita vividhatAnuM kathana karavAne mATe traNa sUtranuM kathana kare che. "tivide vaLahALe paum" ItyAdisUvAtha-praNidhAnanA nIce pramANe traNa prakAra kahA che-(1) manaH praNidhAna, (2) vacana praNidhAna ane (3) kAya praNidhAna. A prakAranuM kathana paMcendriyethI laIne vaimAnike paryantanA jI viSe samajavuM. supraNidhAnanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) manaH supraNidhAna, (2) vacana supraNidhAna, ane (3) kAya supraNidhAna, saMyata manuSyamAM A traNe prakAranA supraNidhAne sadbhAva hoya che. dupraNidhAnanA paNa traNa prakAra kahyA che-(1) manaH duppaNidhAna, (2) vacana dupraNidhAna ane (3) kAya duzmaNidhAna A dupraNidhAnane sadbhAva paNa paMcendriyAthI laIne vaimAnike paryantanA jIvomAM hoya che. TIkArca-ekAgratAnuM nAma praNidhAna che. te praNidhAnane mana, vacana ane kAyAnA bhedathI traNa prakAranuM kahyuM che. mananI ekAgratAne manA praNidhAna kahe che, vacananI ekAgratAne vacana praNidhAna kahe che ane kAyAnI ekAgratAne kAyamaNidhAna kahe che. A traNe prakAranA praNidhAnene sadubhAva paMcendriyathI laIne vaimAnike paryantanA mAM ja hoya che. ekendriya, dvIndriya trIndriya ane caturindriya jIvamAM traNe praNidhAnone sadabhAva hotuM nathI, kAraNa ke te jemAM traNe rogone sadUbhAva hete nathI. eja pramANe vimAnike paryantanA jIvanamAM A traNe prakAranA praNidhAna hoya che. praNidhAna zubha ane azubhanA bhedathI be prakAranuM hoya che. temAMthI zubha praNidhAnanA nIce pramANe traNa bheda che-(1) manaH supraNidhAna, (2) vacana supraNidhAna ane (3) kAya supraNidhAna. A kathana sAmAnya kathana che. vizeSa kathananI apekSAe jyAre 24 daMDakanA jIvanamAM tene vicAra karavAmAM Ave, te saMyata manuSyomAM ja A traNe supraNidhAnene sadubhAI hoI zake che. kAraNa ke A supraNidhAna cAritra pariNAma rUpa hoya che. azubha praNidhAna (duSTa praNidhAna) azubha pravRtti rUpa hoya che. te paNa mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttinI apekSAe traNa prakAranuM hoya che. A traNe prakAranA dupraNidhAnene saddabhAva sAmAnya praNidhAnanI jema pacendriyathI vaimAnike paryantanA jImAM hoya che. sU. 18 che zrI sthAnAMga sUtra:01 266 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yonika svarUpanA nirUpaNa jIva paryAyanA adhikAranI apekSAe have sUtrakAra yoninA svarUpanuM kathana kare che-"tividA koLI pattAItyAdi- sUtrArtha-jInA utpatti sthAnane ni kahe che. te keninA traNa prakAra kahyA che-(1) zItani, (2) uNani, ane (3) zISNani. tejaskAyika sivAyanA ekendriya jIvone, vikalendriya ne, saMmachiMmapaMcendriya tiya ne ane samRddhima manuSyone A ni hoya che. ninA nIce pramANe traNa prakAra paNa paDe che-(1) sacitta, (2) acitta ane (3) mizra. A nine ekendrimAM, vikalendrimAM, saMmUchima paMcendriya tiryaMca eni. kemAM ane saMbhUmi manuSyamAM saddabhAva hoya che. yoninA nIce pramANe traNa prakAra paNa paDe che-(1) saMvRta, (2) vivRta ane (3) saMvRtavivRta. A nine sadabhAva deva, nAraka, e kendriya, garbhaja paMcendriya tiryaMca ane manuSya, vikalendriya, agarbhaja paMcendriya manuSya ane tiryaMcamAM hoya che. athavA eninA nIce pramANe traNa prakAra paNa paDe che- 1) pharmonnata, (2) zaMkhAvarta, ane (3) vaMzI patrikA. uttama puruSane janma kurmonnata yuni. mAMthI thAya che eTale ke uttama puruSenI mAtAonI yoni pharmonnata hoya che. ahaMnta, cakavartI ane baladeva vAsudeva, A traNe uttama puruSa gaNAya che. A trividha uttama puruSe kUrmonnata nimAM AvIne utpanna thAya che. strIratnanI ni zekhAvata hoya che. zaMkhAvarta yonimAM kaI jIva utpanna thatuM nathI ke zaMkhAvarta nimAM aneka jIva ane pudgala Ave che ane mare che, tyAMthI anya cenimAM paNa teo jAya che ane tyAM utpanna thAya che paraMtu teo tyAM garUpe niSpanna thatA nathI. vaMzapatra yonine sadbhAva sAmAnyajana mAM hoya che. vaMzapatrikA nimAM aneka pRthapha jana (jIva) garbhamAM avatarita thAya che ( Ave che.) TIkArtha-tejasa kArmaNa zarIradhArI jIva dArika Adi zarIranI sAthe jyAM zrI sthAnAMga sUtra:01 267 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mizrita thAya che, te sthAnanuM nAma ni che. eTale ke jIvanA utpattisthAnane ni kahe che. te enI nava prakAranI kahI che-sacitta, acitta ane saci rAcita, zIta, uSNa ane zItaSNa, saMvRta, vivRta ane saMvRtavivRta. jo ke vistArapUrvaka 84 lAkha yonio kahI che, temAMthI pRthvIkAya Adi je je kAyavALA jInA sparza, rasa, gaMdha ane varNavALAM jeTa jeTalAM utpattisthAne che te saune saravALe 84 lAkha thaI jAya che. jemake pRthvI, jaLa, agni, ane vAyunI sAta sAta lAkha, pratyeka vanaspatinI 10 lAkha, sAdhAraNa vanaspatinI 14 lAkha dvIndriya, trIndriya ane caturindriyanI babbe lAkha, deva, nArakI ane tiryaMcanI cAra cAra lAkha, ane manuSyanI 14 lAkha yonio hoya che. temanAM ja ahIM saMkSiptamAM vibhAga karIne nava be prakaTa karavAmAM AvyA che. zItaparza pariNAmavALI zIta ni hoya che, uSNasparza pariNAmavALI uSNa ni hoya che ane ubhayasparza pariNAmavALI zISNu ni hoya che. niviSayaka A sAmAnya kathana samajavuM. have 24 daMDakanA jInI ape. kSAe nine vicAra karavAmAM Ave che-taikAyike mAM mAtra uSNu yonine ja sadbhAva hoya che. teja kAyika sivAyanA pRthvIkAyika Adi ekendriya jemAM, kIndriya, trIndriya ane caturindriya, ane vikalendriya jIvomAM, saMmUchima paMcendriya tiyomAM ane saMbhUmi manuSyamAM A traNe prakA. ranI nione sadabhAva hoya che, bAkInA jIvone anya prakAranI ni hoya che. kahyuM paNa che ke-"lI lina koLiyA" ItyAdi samasta deva ane garbhajanmavALA cha zIta ane uSNanivALA hoya che tejaskAyika jIve uSNa nivALA hoya che, nArake paNa zIta ane uSNa yoni vALA hoya che. bAkInA samasta jI pUrvokta rUpe zIta, uSNa ane mizra yoni vALA hoya che. ninA sacitta, acitta ane mizra rUpa je traNa prakAre kahevAmAM AvyA che, temanI apekSAe have 24 daMDakanA jIvanI jeninuM svarUpa batA zrI sthAnAMga sUtra : 01 268 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAmAM Ave che-pAMca sthAvara, traNa vikasendriye, ane saMmU7ima paMcendriya tiryaMca tathA manuSyane A traNe prakAranI ni hoya che, bAkInA jIvane anya prakAranI yoni hoya che. eTale ke nAraka ane devane acitta ni hoya che, garbhaja manuSya ane tiyAne sacittAcitta (mizra) ni hoya che. kahyuM paNa che ke-"carittA rAju goLI" ItyAdi- - saMvRta, vikRta ane saMvRtavivRtanA bhedathI paNa ni traNa prakAranI kahI che. nAraka deva ane ekendrione saMvRta ni hoya che. garbhaja paMcendriya tiryaMca ane manuSyane saMvRtavivRta (mizra) ni hoya che. traNe vilendri ne (kIndriya, trIndriya ane caturindriyAne) ane saMmUchima paMcendriya tiryA ane manuSyane vidyuta ni hoya che. ghaTikAlayanI jema je yoni huMkAyelI (AcchAdita) rahe che, te nine saMvRta ni kahe che. je ni khulI rahe che. te yonine vidyuta ni kahe che. thoDe aMze DhaMkAyelI ane De aMze khulI hoya evI nine saMvRtavivRta (mizra) ni kahe che. kayA jIvane kayA prakAranI ni hoya che te nIcenI gAthAmAM samajAvyuM che. " riTa sevA saMghuDoLI" ItyAdi ninA A pramANe paNa traNa prakAra paDe che-(1) karmonnata, (2) zaMkhAvata, ane (3) vaMzapatrikA. je yAni kAcabAnI pIThanA samAna unnata hoya che. te nine karmonnata ni kahe che. je enimAM zaMkhanA jevAM Ava (vaLAMke) hoya che, te e nine zaMkhAvarta thAni kahe che. vaMzajAlInA patranA jevI je ni heya che, te enine vaMzapatrikA ni kahe che. A enie kayA jAne hAya che te mUlArthamAM batAvavAmAM Avela che. tyAM lakhyA anu. sAra strIratnane zaMkhAvarta ni hoya che. strIratna e paMcendriya ratnavizeSa che. A ratnanA sparza mAtrathI lehanirmita puruSa paNa dravI (pIgaLI) jAya che, kAraNa ke te utkRSTa ane atizayita kAmanA vikArathI janita prabaLa uSNatApa vizeSaNavALo hoya che. "nanittAnta" A padano bhAvArtha e che ke tyAM utpanna thayelA cha pariniSThita (jIvita) rahetA nathI. vaMzapatrikA enimAM sAmAnyajana janma dhAraNa kare che. sU. 19 che caninI prarUpaNA dvArA manuSyanI prarUpaNa thaI jAya che. have manuSyanA salama bAdara vanaspatikAyikenI sUtrakAra prarUpaNa kare che- zrI sthAnAMga sUtra:01 269 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 tivihA taNavaNassa ikAiyA paNNattA '' ItyAdi-- badara vanaspatikAyikane tRNa vanaspatikAyika kahe che. te mAdara vanaspatikAyika jIva traNa prakAranA hoya che-(1) sa MkhyAta jIvaka-jemAM sakhyAta jIvA hAya che te, (2) asa`khyAta jIva-jemAM amrakhyAta jIvA hAya che te, jemake lImaDA adinA mULa, kanda, skandha, chAla, zAkhA ane kuMpaLa. (3) anata jIvaka-jemAM anaMta jIvA hoya che tene anaMta jIvaka kahe che. jemake panaka, kula Adi. A viSayanuM vistRta varNana prajJApanA sUtranA jIvaprajJApanA nAmanA pahelA padamAMthI vAMcI levuM. / / sU. 20 // traNa sthAneAnA adhikAranI apekSAe vanaspatinuM varNana karavAmAM AvyuM vanaspatikAyika jIvA khAsa karIne jalAzrayavALA hAya che A saMbadhane anulakSIne have sUtrakAra jalAzrayabhUta tIrthInI prarUpaNA karavA nimitte 15 sUtronuM kathana kare che-" taMbUrIne TrIne mAphe vAle " ityAdi---- tIrthaMkA nirUpaNa sUtrA-jamUdrIpa nAmanA dvIpamAM AvelA bharatakSetramAM nIce pramANe traNa tIrthaM kahyAM che-(1) magadha, (ra) varadAma ane (3) prabhAsa. eja pramANe aravata kSetramAM paNa traNa tItha kahyAM che. eja pramANe jamUdrIpamAM AvelA mahAvideha kSetranA eka eka cakravartInA viSayamAM traNa tIrtha kahyAM che, jemake mAgadha, varadAma ane prabhAsa, eja pramANe dhAtakIkhaDa dvIpanA pUrvAdhaCmAM paNa traNa ane pazcimAmAM paNa traNa tItho che. e ja pramANe puSkaravara dvIpAnA pUrvAdhamAM paNa traNa ane pazcimAmAM paNa traNa tIrtho che. 11 TIkA ahIM tItha zabdanA jalatInA atha mAM prayAga thayA che. ja khUdbIpanA bharata kSetramAM magadha Adi pUrvokta nAmavALAM traNa jalatIrthA che. eja pramANe eravata kSetramAM paNa traNa jalArthI che. mahAvidehamAM paNa cakravartiyAnA eka eka vijayamAM eja nAmavALAM trajhu tI kSetra che. vijayakSetra eTale kSetranA madhya bhAga ahIM grahaNa karAyeA che. A rIte vijayakSetramAM-kSetranA madhya bhAgeAmAM te traNa tI kSetrA che. te cakravartInA tIkSetra zItA Adi mahAnadIenA avataraNarUpa hoya che ane jevAM tIrthonAM nAma che, eja nAmanAM deve tyAM rahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 01 ahIM 15 sUtra A pramANe che--jammUdrIpanA bharata, eravata, mahAvideha ane cakravarti vijayanA traNa sUtra, dhAtakIma'DanA pUrvAdhamAM AvelA bharata, aravata, mahAvideha ane cakravati vijayanA traNu sUtra, pazcimAmAM pazu eja pramANe traNa sUtro, puSkaravara dvIpAnA pUrvAdhamAM AvelA bharatAdinA 270 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa sUtro ane pazcimAmAM AvelA bharatAdikAnA traNa sUtreA. A rIte badhAM maLIne 15 sUtreA thaI jAya che. ! sU. 21 // kAladharmakA nirUpaNa ja dbIpa Adi manuSyakSetramAM AvelAM tIrthonI prarUpaNA pUrI thaI. have sUtrakAra tyAMnA trisyAneApayeAgI kALanuM 15 sUtro dvArA ane kALadhamAMnuM 32 sUtra dvArA kathana kare che-"bhaMvUTIne TrIne mahejasu vAsetu ' ityAdi-- sUtrArtha-jabudvIpa nAmanA dvIpanA bharatakSetra ane airavata kSetramAM atIta ( vyatIta thaI cukelA ) utsarpiNIne suSamA A traNa sAgapama kADAkADI pramANu kALanA hatA. eja pramANe vartamAna avasarpiNInA suSamA ArAnA kALa viSe paNa samajavuM. AgAmi ( bhaviSyanA ) utsarpiNImAM paNa bharatakSetra ane eravata kSetranA suSamA ArA traNa sAgare pama kADAkoDI pramANa kALanA ja haze. " E dhAcaEke pusthimaDhe '' dhAtakIkhaMDanA pUrvAdha bhAgamAM paNu atIta uttirpaNIkALane suSamA ArA traNa sAgaropama kADAkeDI pramANa kALanA ja hatA, tyAM vamAna avasarpiNImAM paNa suSamA Are traNa sAgaropama kaDA keDI pramANu kALane ja che, tathA AgAmI urjApaNImAM paNa tyAM suSamA A traNa sAgarApama kADAkoDI pramANa kALanA ja haze. " varasthimaDhe vi' dhAtakIkhaMDanA pazcimAmAM paNa pUrvAdha pramANe ja kALaviSayaka kathana samajavuM, tt " pukkha varadIvaddhe puratthimaddhe3 pacatthimaddhe vi3 kADo bhANiyantro " evuM ja kathana puSkaravaraDhIpAnA pUrvAdhamAM ane pazcimamAM paNa samajavuM, ja'dvIpa nAmanA dvIpanA bharatakSetra ane airavata kSetramAM atIta utsarpiNInA suSamasuSamA nAmanA ArAmAM manuSya traNa gabyUtipramANa UMcA zarIravALA hatA, temanuM utkRSTa AyuSya paNa traNa patyeApamanuM hatuM. eja pramANe vartamAna avasarpiNInA suSamasuSamA nAmanA ArAmAM paNa bharatakSetra ane airavatakSetranA manuSyA traNa gabyUtipramANu UMcA zarIravALA ane traNa patye pamanA AyuSyavALA ja hAya che, e ja prakAranuM kathana AgAmI utsarpiNImAM paNa samajavuM. zrI sthAnAMga sUtra : 01 271 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM je devakuru ane uttarakuru nAmanAM kSetre che temAM rahetA manuSya traNa gavyatipramANu UMcA zarIravALA hoya che ane temanuM AyuSya traNa pApamanuM hoya che. e ja pramANe puSkaravara dvIpAdhanA pazci mArdha paryantanA dvIponA kSetramAM vasatA manuSyanI uMcAI ane AyuSyanuM kathana paNa samajavuM. A ja budvIpanA bharata ane airAvata kSetramAM eka avasarSiNImAM ane eka utsarpiNImAM traNa vaMza utpanna thayA hatA, thAya che ane bhaviSyamAM paNa utpana thaze. jemake ahaMta vaMza, cakravati vaMza ane dazAra vaMza (vAsudeva). e ja prakAranuM kathana puSkaravara dvIpAInA pazcimArdha parvatanA dviIpavata kSetre viSe paNa samajavuM. jabUDhIpa nAmanA dvIpamAM eka eka utsarpiNa ane avasarpiNamAM traNa uttama puruSa utpanna thayA hatA, thAya che ane bhaviSyamAM paNa thaze. jemake ahaMta, cakavartI ane baladeva vAsudeva. e ja prakAranuM kathana puSkaravara dvIpAInA pazcimArdha paryantanA dvi viSe paNa samajavuM. A traNa pitAnA pUrepUrA AyunuM pAlana kare che-arvata, cakavartI ane baladevavAsudevaprajJaHH" A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-sUtrakAre avasarpiNI kALamAM vartamAnatA sUcita karI che, tethI ahIM "phothA" A prakArane bhUtakALane nirdeza kare joIe nahIM. yathAyuSyanuM pAlana kare che " A kathananuM tAtparya A pramANe che - teo nirupakama AyuvALA hoya che. tethI temaNe jeTalA Ayune baMdha karyo hoya che eTaluM Ayu pUrepUruM bhegave che, temanuM akAle maraNa thatuM nathI. teo madhyama Ayu bhogave che" A kathanane bhAvArtha e che ke teo vRddhAvasthA prApta karatA nathI. temanuM jIvana vRddhAvasthAthI rahita hoya che. ahIM 32 sUtra nIce pramANe che-jabUdvIpanA bharata ane aivita kSetranA utsapi, vartamAna avasarpiNa ane AgAmI utsarpiNI kALaviSayaka traNa satra. uttarakuru ane devakuru viSayaka eka sUtra, dhAtakIkhaMDanA pUrvArdha viSayaka cAra sUtro ane pazcimArtha viSayaka cAra sUtre, eja pramANe puSkaravara dvIpAInA pUrvArdha ane pazcimadha viSayaka ATha sUtre. A rIte 3+1+4+4+8 =20 sUtrane harasudhImAM batAvyA baha che. bharatakSetra ane airAvatakSetra vaMzaviSayaka eka sUtra, dhAtakIkhaMDanA pUrvArdha ane pazcima viSayaka be sUtra. tathA puSkaravAradvIpAInA pUrvArdha ane pazcimanA be sUtra maLIne je pAMca sUtra thAya che temane pUrvokta 20 sUtramAM umeratAM 25 sUtra thAya che. bhArata ane eravatakSetramAM uttama puruSanI utpatti viSenuM eka sUtra, dhAtakIkhaMDanA pUrvArdha ane pazcimAI viSayaka be sUtra, ane puSkaravara dvIpArdhanA pUrvArdha ane pazcimAdha viSayaka be sUtra maLIne zrI sthAnAMga sUtra : 01 2 7 2 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je pAMca sUtra thAya che temane pUrvokta 25 sUtramAM umeravAthI 30 sUtra thAya che. te 30 sUtramAM AyuviSayaka be sUtra umeravAthI kula 32 sUtre thaI jAya che. e sU. 22 | bAdara tejaskAyAdikake sthitikA nirUpaNa AyuSkanA adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra sthitisUtranuM kathana kare che-"vAvaterArUcALa vadhoLaItyAdi sUtrArtha-bAdaratejaskAyika jIvanI utkRSTa sthiti traNa aherAtranI ( traNa dinarAtanI) kahI che. bAdara vAyukAyika jIvonI utkRSTasthiti traNa hajAra varSanI kahI che. "he bhagavan ! kuzula (keDI) mAM saMrakSita, palayamAM saMrakSita, maMcamAM saMrakSita, mAlamAM saMrakSita, gema ( chANa) AdithI bahu ja sArI rIte DhAMkI daIne saMrakSita, lAkha AdithI mudrita karIne kaI pAtramAM saMrakSita, loDhA AdinA patarAvaDe AchAdita evA keI pAtramAM saMrakSita, evAM DAMgara Adi dhAnyamAM keTalA kALa sudhI aMkuropatti karavAnI zakti rahe che ? uttara-"he gautama! ochAmAM ochA aMtamuhUrta pramANakALa sudhI ane vadhAremAM vadhAre traNa varSa sudhI bIjamAM aMkurotpAdana zakti rahe che. tyArabAda tenI aMkurotyAdana zakti avazya nAza pAmI jAya che eTale ke traNa varSamAM te bIja abIja rUpa thaI jAya che-tenI ni vicchinna thaI jAya che, gaMdha, rasa, spartha AdithI te rahita thaI jAya che. "vinarUra, vidhvaMtare " Adi kriyApada A arthanuM ja samarthana kare che. zarkarA prabhA nAmanI bIjI narakanA nArakanI utkRSTasthiti traNa sAgaropamanI kahI che. vAlukAprabhA nAmanI trIjI narakanA nArakanI jaghanyasthiti traNa sAgaropamanI kahI che. TIkArtha-traNa sthAnakone adhikAra cAlato hovAthI sUtrakAre ahIM traNa sthAno sAthe saMbaMdha rAkhatA bAdara tejaskAyika AdinI sthiti vize kathana karyuM che. ahIM evuM kahevAmAM AvyuM che ke bAdara tejaskAyikenI utkRSTasthiti traNa dinarAtanI hoya che, tathA bAra vAyukAyika jInI utkRSTasthiti traNa hajAra zrI sthAnAMga sUtra:01 273 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSanI hoya che. tathA koThImAM bharIne rAkhelA, palpamAM-vAMsanimita dhAnyAdhAra vizeSamAM (pAtramAM) rAkhelA, maMca upara rAkhelA sthama Adi upara laTakAvelI vAsa AdinI peTImAM rAkhelA, mAlakanAM ( gharanA sauthI uparanA mALe) Dhagalo karIne rAkhelA, avalisakeThI AdinA mukhane chANa, mATI AdithI baMdha karIne temAM rAkhelA, lipta-mATI Adi dvArA DhAMkIne rAkhelA, laMchita karIne rAkhelA eTale ke eka ja jagyAe pa Tazana karIne vaMDA (vakhAra) AdimAM bharelA, tathA lAkha Adi vaDe sIla lagAvIne keI pAtramAM bharI rAkhelA zAlyAdi (DAMgara vagere) dhAnyamAM aMkutpatti karavAnI zakti keTalA kALa sudhI rahe che? - A praznano uttara ApatA mahAvIra prabhu kahe che ke "te dhAnyamAM aMkurotpatti karavAnI zakti ochAmAM ochA eka antamuhUrta sudhI ane vadhAremAM vadhAre traNa varSa sudhI rahe che tyArabAda temAM aMkurapAdana zaktino varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe hAsa thaI jAya che te bIjonI te zaktine vinAza thaI jAya che. A prakAranI paristhitimAM te bIja abIja banI jAya che. eTale ke te aMkurane utpanna karavAnI zaktithI rahita thaI jAya che, te kAraNe te nirUpa rahetuM nathI. A prakAranuM mAruM kathana che ane anya kevalIonA kathanathI A vAtane samarthana maLe che. maMca Adine ardha A pramANe lakhyo che-"go dRora maMao" ItyAdi. zAstrakAroe evuM lakhyuM che ke pahelI narakamAM je utkRSTasthiti hoya che, e ja pachInI narakamAM jaghanya. sthiti hoya che A siddhAMta pramANe bIjI pRthvInA nArakanI je utkRSTarithati kahI che, e ja jaghanya sthiti trIjI narakanA nArakAnI kahI che. tethI bIjI zarkarA prabhA narakanA nArakonI utkRSTasthiti traNa sAgaropamanI hovAthI trIjI vAlukAprabhA narakanA nArakenI jaghanyasthiti paNa traNa sAgaropamanI kahI che. sU 23 naraka pRthvInA saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra naraka ane nArakanA svarUpanuM vizeSa kathana karatAM traNa sUtronuM pratipAdana kare che. kSetravizeSake svarUpanA nirUpaNa "ghamALe dhUmavmANa puvIra " ItyAdi- TIkAI-maprabhA nAmanI pAMcamI narakamAM traNa lAkha narakAvAsa che pahelI, bIjI ane trIjI, A traNa narakamAM uvedanAno sadbhAva hoya che, kAraNa ke te traNa narake uSNusvabhAvavALI che. te traNa narakamAM rahenArA nArake uSNu zrI sthAnAMga sUtra:01 274 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanAne anubhava kare che. ahIM nArakonI uSNavedanAnuM kathana karIne pharIthI te vedanAne anubhava karavAnI je vAta karI che tenuM kAraNa e che ke sUtrakAra te vedanAnuM tyAM sAtatya prakaTa karavA mAge che. e sU. 24 che kSetrAdhikAranA saMbaMdhane laIne have sUtrakAra kSetravizeSanA svarUpanuM nirUpaNa kare che-"to sTorI samA sAra" ItyAdi- TIkAtha-lekamAM traNa vastuo tulya (samAna) kahI che. A tulyatA janalakSa pramANunI apekSAe, tathA pArzvabhAgomAM samAnatA ane dizAo ane vidi. zAonI samAnatAnI apekSAe samajavI joIe. je traNa vastuo nIce pramANe che-(1) apratiSThAna, (2) jaMbUDhIpa ane (3) sarvArthasiddha vimAna. eTale ke te gaNe eka eka lAkha ejananA pramANavALAM che. te pratyekanA jamaNuM, DAbA Adi pArzva mAga samAna che ane pratidizAmAM ane vidizAmAM saza (samAna) che. A pratiSThAna nAmane narakAvAsa sAtamI narakamAM Avelo che. te pAMca narakAvAsanI madhyamAM Avelo che. je bUDhIpa saghaLA dvIponI madhyamAM AveluM eka dvIpa che. sarvArthasiddha vimAna pAMca anuttara vimAnonI vacce raheluM che. apratiSThAna, jaMbudvIpa ane sarvArthasiddha vimAna, A traNe vastuo lokamAM samAna che. te samAnatA pramANanI apekSAe, pArzvabhAganI apekSAe, dizAonI apekSAe ane vivizAonI apekSAe che, ema samajavuM joIe. eja pramANe nIcenA raNamAM paNa samAnatA prakaTa karavAmAM AvI che-(1) sImantaka naraka, (2) samayakSetra ane (3) ISaprAgabhArA pRthvI. pahelI pRthvI (naraka) nA pahelA prastaTamAM sImataka nAmane A narakAvAsa Ave che. te narakAvAsanuM pramANa 45 lAkha jananuM che. samayakSetra ane InsTAgbArA pRthvInuM pramANa paNa eTaluM ja che. samaya eTale kALa. te kALanI sattAthI upalakSita je kSetra che tene samayakSetra kahe che. manuSyalaka ja te samayakSetra rUpa che. " prArabhAra " eTale "pulanicaya" anya pRthvI karatAM A prAglAra jene a9pa che eTale ke bAhalyanI apekSAe ATha janano che, evI te ISaprAgabhArA " nAmanI AThamI pRthvI che. tene prAmbhAra alpa kahevAnuM kAraNa e che ke ratnaprabhA Adi je anya pRthvIo che, temane vistAra ISa-AbhArA karatAM ghaNuM vadhAre che. jemake pahelI ratnaprabhA pRthvIne vistAra 1 lAkha 80 hajAra ejanane che, bIjI zarkarA prabhA vistAra 1 lAkha 32 hajAra ejanane che, bIjI vAlukAprabhAne vistAra 1 lAkha 29 hajAra ja nane che, jethI paMkaprabhA vistAra 1 lAkha 20 hajAra janane che, pAMcamI dhUmaprabhA vistAra 1 lAkha 18 hajAra yojana che, chaTrI tamaHprabhA vistAra 1 lAkha 16 hajAra yojana che ane sAtamI tamatamaprabhA pRthvIne vistAra 1 lAkha 8 hajAra yojana che. sU. 25 che zrI sthAnAMga sUtra : 01 275 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratarahitake aura vratasahito ke utpatikA nirUpaNa kSetrane adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUAkAra apratiSThAna narakakSetramAM ane sarvArthasiddha mahA vimAnamAM kayA kayA jI utpanna thAya che, te prakaTa kare che-"to strone nirarIsTA LivavA LirLA" ItyAdi sUtrArtha-rAjA, mAMDalika ane mahAraMbhavALA kuTuMbIjana, A traNe apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM nAraka rUpe utpanna thAya che, kAraNa ke teo zIlathI rahita, vratathI rahita ane maryAdathI vihIna hoya che. teo pratyAkhyAna ane pauSadhapavAsathI paNa rahita hoya che. te kAraNe kALane avasara AvatA kALadharma pAmIne teo sAtamI narakamAM AvelA apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM nArakanI paryAye utpanna thaI jAya che. nIce batAvelA traNa ja manuSyalekamAMthI kALane avasara AvatA kALa karIne sarvArthasiddha nAmanA mahAvimAnamAM devanI paryAye utpanna thAya che. (1) jemaNe kAmagane parityAga karI dIdhuM che evAM rAjA, (2) senApati ane (3) sArA zAsake. te traNe tyAM utpanna thavAnuM kAraNa e che ke teo zIlavAna hoya che, trasahita hoya che, guNayukta hoya che, maryAdAthI yukta hoya che, ane pratyAkhyAna tathA pauSadhepavAsathI yukta hoya che. A prakAranA puruSa kALane avasara Ave kALadharma pAmIne sarvArthasiddha mahAvimAnamAM devanI paryAye utpanna thaI jAya che. TIkAthe-A sUtramAM sUtrakAre e vAta prakaTa karI che ke kevAM cha marIne apratiSThAna nAmanA sAtamI narakanA narakAvAsamAM utpanna thAya che, ane kevA puruSe marIne sarvArthasiddha nAmanA mahAvimAnamAM devanI paryAye utpanna thAya che. apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM eja jI jAya che ke je e cakravartI Adi pada prApta karIne brahmacarya pariNAmathI rahita hoya che, sthUla prANAtipAta viramaNa Adi aNu gratAthI rahita hoya che, tathA darzana cAritrarUpa athavA kSamA AdirUpa guNethI rahita hoya che, tathA svIkRta vratAdikanA paripAlana AdirUpa maryAdAthI rahita hoya che, athavA dhamaniyamanI vyavasthAthI rahita hoya che. tyAga karavA yogya vastune tyAga kare tenuM nAma pratyAkhyAna che. AThama Adi parvadinemAM zAstravihita anazana AdinuM pAlana karavuM tenuM nAma pauSadha che yukta te pratyAkhyAna ane anazanAdi vratanuM pAlana karatA nathI, kAraNa ke teo kAmamAM ja racyApacyA rahIne potAnuM AkhuM jIvana samApta karI nAkhe che. tethI evAM cakravartI Adi puruSa adhaHsaptamI, pRthvImAM AvelA apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM nArakanI paryAye utpanna thaI jAya che ahIM sAtamI pRthvInI sAthe "adha:' padane prayAga karavAnuM kAraNa e che ke je ahIM A "adhaH' padane prayoga na karavAmAM Ave te ratnazrI sthAnAMga sUtraH01 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhA pRthvIne paNa sAtamI pRthvI gaNavAne prasaMga UbhuM thAya che. je sAtamI tamastamAM pRthvIne adhaHsaptamI na kahevAmAM Ave te sauthI uparanI ratnaprabhA pRvIne paNa sAtamI pRthvI kahI zakAya che. apratiSThAna nA mane narakAvAsa adhaHsaptamInA pAMca narakAvAsanI madhyamAM che. mAMDalika padathI maMDalAdhipati. ene grahaNa karavAmAM Avela che. tathA je jIvo mahA AraMbhavALA hoya che. paMcendriyAdi jenA vadhAdinI pravRttimAM rAtadina racyApacyA rahe che, te ja paNa marIne apratiSThAna nArakAvAsamAM nArakanI paryAye utpanna thAya che. je jIva zIlayukta hoya che, prANAtipAta viramaNa Adi vratanA ArAdhaka heya che, darzana cAritrarUpa guNethI athavA kSAtyAdi rUpa guNothI cata hoya che, pratyAkhyAnathI ane pauSadhepavAsathI yukta hoya che, evAM jIve manaSyabhava saMbaMdhInuM temanuM AyuSya pUruM karIne sarvArthasiddha nAmanA mahA vimAnamAM devanI paryAye utpanna thaI jAya che. evAM jIve cakavatI Adi rAjA hoya che, sarvavirati saMpanna mANaso hoya che, senApati hoya che ane zAsaka-zikSAdAtA athavA dharmazAstranA pAThaka heAya che. . 26 che sarvArthasiddha vimAnanA sAdhamyanI apekSAe have sUtrakAra anya vimA. devake zarIrakA mAna (nApa) kA nirUpaNa nenI prarUpaNa kare che-"ghamaroLataMtapaNu g" ItyAdiTIkArtha-brahmaleka ane lAtaka konAM vimAna nIce pramANe traNa varNavALAM kahyA che. (1) kRSNa varNavALAM, (2) nIla varNavALAM ane (3) lehita (lAla) varNavALAM. che . 27 che "kALacALacALavuu f" ItyAdi ANuta, prANata, AraNa ane azruta kalpanivAsI devonA bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa uMcAI traNa ratinapramANu kahI che. TIkArya-devabhavamAM je zarIra dhAraNa karIne deva rahe che, te zarIrane te devanuM bhavadhAraNIya zarIra kahe che. bhavadhAraNIya zarIrane spaSTa ulalekha thavAne kAraNe ahIM uttara vaikiya zarIrane ApoApa vyava cheda thaI jAya che, kAraNa ke te zarIranI utkRSTa uMcAI te eka lAkha yojanapramANu hoya che. ahIM je bhava dhAraNIya zarIranI uMcAI traNa patnipramANu kahI che, te utkRSTanI apekSAe ja samajavAnI che, A ka5vAsI devenI jaghanya (ochAmAM ochI) uMcAI te utpattinA samaye aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa ja hoya che. traNa raprimANa eTale traNa hAtha UMcuM samajavuM. sU. 28 che zrI sthAnAMga sUtra:01 2 77 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devake zarIra baddha tIna sUtrakA nirUpaNa to prazno zAseLa kinnati" ItyAdi- TIkAthe-A traNa prajJaptie candraprajJapti, sUryaprajJapti ane dviIpasAgara prajJapti, prathama ane pazcima (chellA) kALe adhyayana karavA gya che. jo ke vyAkhyA prajJapti ane jambudvIpa prajJaptine A traNa prajJapti emAM umeravAthI kula pAMca prajJapti thAya che, paNa ahIM tristhAnakane adhikAra cAlato hovAthI traNa prajJamiono ja ullekha thaye che. candraprajJaptimAM candra saMbaMdhI cAra kSetranuM mukhyatve pratipAdana thayuM che, sUrya prajJaptimAM sUrya saMbaMdhI cAra kSetrone vicAra karavAmAM AvyuM che. dvIpasAgara prajJaptimAM mukhyatve dvIpe ane sAgaronI prarUpaNa karI che. nandIsUtramAM sUryaprajJaptine utkAlika rUpe prakaTa karI che, ane ahIM tene kAlika rUpe prakaTa karI che. A viSayanuM hArda kevaligamya che, ema samajavuM. e sU. 29 che zrI jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjya zrI ghAsIlAla muniviracita sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkAnA trIjA sthAnakane pahele uddezaka samApta. 3-1che || samAsa || zrI sthAnAMga sUtra:01 278