Book Title: Siddhachakra Varsh 05 - Pakshik From 1936 to 1937
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૧૩૭.
શ્રી સિદ્ધચક્ર
જાન્યુઆરી-૧૯૩૭ ગટરના ગંધાતા પાણીના કીડાની માફકજ આત્મામાં મેળવવાનો પ્રયાસ તો કર્યા જ કરવો જોઇએ. જે રમણ કરવાનું છોડી દે છે, અને તે મૂર્ખાઈને તાબે માણસ આવા પ્રયત્નમાં સતત મંડયો રહે છે અને થઈને પુગલમાં જ રમણતા કરે જાય છે! આ પોતાનું આ કાર્ય છોડતો નથી તેને જ આપણે સાચો દૃષ્ટિએ જોઈએ તો મિથ્યાષ્ટિ જીવ કરતા તો માણસ કહી શકીશું અને એ માણસ આજે નહિ નાનકડી કીડી સારી છે! નાની કીડી એ એક તો આવતી કાલે અગર મોડો પણ જરૂર એ મીઠાશ મુંગું જાનવર છે, તે છતાં તે નિરંતર મીઠાશનેજ જેવા મોક્ષને પામી શકશે. તપાસે છે, કીડી પોતે મીઠાશમાં પહોંચી શકે કે
આપણે મનુષ્ય કહેવાઈએ છીએ તો પણ ન પહોંચી શકે એ એક જુદી વાત છે. પરંતુ તે આપણી દશા કેવી છે તે આ ઉપરથી સારી રીતે છતાં તે હંમેશાં મિઠાશને જ તપાસતી રહે છે. તમે ખ્યાલમાં આવી શકે એમ છે. આપણે એકવાર વચ્ચે સાકરનો કટકો, ચોખો કે બાજરીનો દાણો પ્રયત્નો કરીએ. બેવાર પ્રયત્નો કરીએ, ત્રણવાર મૂકો અને તેની ચારે બાજુએ રાખોડી પાથરો તો
પ્રયત્નો કરીએ. પરંતુ જો તે પ્રયત્નોમાં ન ફાવીએ એ કીડીએ રાખોડીની ચારે બાજુએ જોઈએ તેટલા તો આપણે પ્રયત્નો કરવાના માંડી વાળીએ છીએ. આંટા મારશે. એક આંટાથી એ કીડી કદાપિ પણ આશ્ચર્યની વાત એ છે કે પ્રયત્નો કરતાં કંજર કંટાળે કંટાળી જઈ પોતાનો માર્ગ છોડતી નથી. રાખોડીની છે કીડી કંટાળતી નથી? ચારે બાજુએ કીડી સંખ્યાબંધ આંટા મારે છે અને
અનાજના એક દાણાની ફરતે તમે રાખોડીની પછી તે સાકર, ચોખાનો દાણો કે બાજરીનો દાણો
લાંબી હાર કરશો તો જ્યાં સુધી એ રાખોડી લીલી જે હાથમાં આવે તે ઉપાડી જાય છે. આ સઘળા
હશે ત્યાં સુધી કીડીઓએ રાખોડીની હારની ચારે કાર્યમાં કીડીની ધારણા જુઓ તો તે એક મીઠાશ
દિશાએ ફર્યાજ કરશે, પણ જ્યાં એ રાખોડીની હાર ઉપર રહેલી છે. મનુષ્ય પણ એ કીડીના ઉદ્યમ
સુકાઈ ગઈ કે તરતજ એજ કીડી સુકારાખોડા ઉપરઉપર જ ધ્યાન રાખવાનું છે. કીડી મીઠાશ મેળવી
ચઢીને પસાર થઈને પણ પેલા દાણા પાસે પહોંચી શકે કે ન મેળવી શકે પરંતુ તેની ધારણા તો મીઠાશ
જશે, અને તેમાંથી ઉપાડાય તેટલો દાણાનો હિસ્સો ઉપર જ રહેલી છે. તે જ પ્રમાણે આત્માએ પણ તે જરૂર ઉપાડી જ લેશે. અહીં જે મુખ્ય વસ્તુ મોક્ષ મળે કે ના મળે તો પણ ધ્યાન તો હંમેશાં
ધ્યાનમાં રાખવાની છે તે કીડીની ધ્યેયપ્રિયતા છે. મોક્ષ ઉપરજ રાખવાનું છે. જે સમકતી જીવ છે કીડી રાખોડીની હાર લીલી હોવાથી એ હાર ઉપરથી તેણે બરાબર એ કીડીનું જ અનુકરણ કરવાની જરૂર ચઢી જઈને અન્નનો દાણો કે સાકરને પામી નથી છે. સમકિતી જીવે પહેલાં આત્માના તત્ત્વને શકતી એ જદી વાત છે. પરંતુ તેનું ધ્યેય તો એકાંત ઓળખવું જોઈએ, આત્માના તત્ત્વને ઓળખ્યા પછી એ વસ્તુ પામવાનું જ રહે છે. એ જ પ્રમાણે આ એ તત્ત્વને તે એકજ પ્રયત્નમાં મેળવી શકશે એવું આત્માનો અને સિદ્ધવસ્તુનો સંબંધ પણ સમજવાનો કોઈ કહેતું નથી; કારણકે આત્મતત્વરૂપી અમૃતની છે. જ્યાં સુધી કર્મનું જોર હોય ત્યાં સુધી આત્મા ચારે દિશાએ રાખોડી રૂપી કર્મો વેરાયેલાં છે. પરંતુ સિધ્ધવસ્તુને ન મેળવી શકે એ જુદી વાત છે. પરંતુ આત્માની એ ફરજ છે કે તે આત્મતત્ત્વ રૂપી જો સિધ્ધવસ્તુ એજ આત્માના લક્ષ્યમાં હોય તો તે મીઠાશને ન પામી શકે તો પણ તેણે એ ધ્યેય- દહાડે પણ આત્મા એ સિધ્ધવસ્તુને મેળવી શકે મીઠાશની માફક મોક્ષને પામવાનું ધ્યેય રાખીને એ નિર્વિવાદ વસ્તુ છે. જો તમારા લક્ષ્યમાં જ અમુક કીડીના કાર્યની માફક આત્મતત્ત્વરૂપી અમૃત વસ્તુ હોય. તો આજ નહિ તો વરસો પછી પણ
