Book Title: Siddhachakra Varsh 05 - Pakshik From 1936 to 1937
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૨૧૨
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૫-૨-૧૯૩૭ અવરાત્રિ આસો વદિ ૧ની ગણાય અને આસો તિથિઓને પર્વતિથિ ક્ષીણતિથિ કે પ્રવિષ્યતિથિ તરીકે વદની બીજ ક્ષીણ તરીકે ગણાય. એવી રીતે આગળ ગણાવે છે. વળી જો વધારે ભોગવાળી થાય તેને પણ છે. આ હકીકતને યર્થાથપણે સમજનારો મનુષ્ય અંગે તિથિ ગણવામાં આવે તો દરેક ઋતુના ચાર અવમાત્રને ક્ષીણરાત્ર કે ક્ષીણરાત્રને અવમાત્ર પર્વ પછી અવમાત્ર કે ક્ષીણરાત્રિનો વખત ન આવે, તરીકે ગણવા તૈયાર થશે જ નહિ.
પણ માત્ર બે પર્વના ત્રીસ દિવસ જાય એટલે ક્ષીણતિથિ કઇ?
બાસઠીયા એકત્રીશ ભાગ રહે એટલે તેનો બીજો ઉપરની હકીકત બરોબર સમજનારા હેજે દિવસ જ ત્રીશ બાસઠીયા એકસઠ ભાગ તિથિ થઈ સમજી શક્યા હશે કે અવમરાત્રે સૂર્યોદયને જાય છે, માટે ત્યાંથી જ તે તે એકમને અવરાત્ર ફરસનાર હોય છે અને તેથી અવમાત્રનો ક્ષય હોતો માનીને તેની સાથેની જ ભાદરવા વદ બીજ આદિને નથી. પણ તે પડવાઆદિ અવમાત્રમાં ભળવાવાળી અવમાત્રમાં ભળેલી ક્ષીણતિથિ તરીકે માની લેવી એટલું જ નહિ, પણ એકસઠ એવા બાસઠ ભાગ પડે. પરંતુ કોઇપણ શાસ્ત્રકારે તેવી રીતે બે પર્વને સુધી રહેવાવાળી જે તિથિ હોય છે, અને તે બીજ અંત્યે અવરાત્રિઓ કે ક્ષીણતિથિઓ માની નથી, ચોથ છઠ આઠમ આદિ તિથિઓ તે ક્ષીણ તિથિઓ અને તે બે પર્વની અનન્સરની બીજી આદિને કાંઈ હોય છે. જેમ એકમ અવમરાત્ર હોય અને બીજ ક્ષણતિથિ તરીકે માની જ નથી. આ હકીકત ક્ષીણતિથિ હોય ત્યારે એકમ એકજ એકસઠીયા સમજવાથી સ્પષ્ટ સમજાશે કે શાસ્ત્રકાર બાસઠ અંશવાળી હોય છે, પણ તે એકમ ભાદરવા મહારાજાઓએ તિથિના વ્યવહારને માટે સૂર્યોદયને સુદ પુનમને દિવસે એકસઠ જેટલા એકસઠીયા ફરસાવવાનું જ ધોરણ રાખ્યું છે. અર્થાત્ એક બાસઠ અંશ સુધી રહેવાવાળી હોય છે. બાસઠીયા એકસઠ ભાગને ફરસવાવાળી તિથિ તે વધારે તિથિ ભોગને માનનારા અને દિવસે ગણી લેવાય છે અને સૂર્યોદયને નહિં પડિક્કમણા વખત તિથિ માનનારાઓને ફરસવાવાળી બીજ આદિ તિથિ આખીએ તે સુર્યમાં ચેતવણી
હોય છતાં તે સૂર્યોદયને ન ફરસે માટે જ તેને ક્ષીણ
ગણાય છે, આ ઉપરથી સ્પષ્ટ સમજાશે કે કે આવી રીતે અવમાત્ર અને ક્ષીણતિથિની
ઉદયવાળી તિથિએ જ પૂજા પચ્ચખાણ પ્રતિક્રમણ હકીકત ધ્યાનમાં ઉતારવાવાળા મધ્યસ્થને સ્પષ્ટ
અને નિયમગ્રહણ કરવાનું જે કહે છે, અને માલમ પડશે કે ભોગની અપેક્ષાએ તિથિ માની
ઉદયવાળી તિથિને છોડીને બેસનારને કે પડિક્કમણા શકાય નહિં. કારણ કે સૂર્યોદયને માત્ર એક જ
વખતે હોવાની અપેક્ષાએ તિથિ માનનારાઓને શ્રી એકસઠ બાસઠીયા ભાગ જેટલી ફરસવાવાળી આસો વદિ એકમ આદિ તિથિયોને શાસ્ત્રકારોએ
જિનેશ્વર ભગવાનની આજ્ઞાના વિરોધ કરનારા સ્થાન સ્થાન પર વિદ્યમાન તિથિ તરીકે માનીને
મિથ્યાત્વ પામનારા વગેરે દોષો જણાવે છે એ અવમાત્ર તરીકે સ્થાન આપ્યું. અને તેજ આસો
બરાબર સૂત્રાનુસારે જ છે, એમ ચોથા પર્વ પછી વદિ એકમ આદિ અવમરાત્રિઓને દિવસે બરોબર
દરેક ઋતુમાં અવરાત્ર લેવાથી અને આસો વદિ એકસઠ એવા તિથિને અંગે આવતા સંપૂર્ણ
બીજ આદિ તિથિઓ જ ક્ષીણતિથિઓ હોય બાસઠીયા એકસઠ ભાગ સુધી રહેવાવાળી
જણાવવાથી સ્પષ્ટ જ છે. એ પણ સ્પષ્ટ થયું કે પડિક્કમણા વખતે જે તિથિ આવે તે તિથિ માનવી
