Book Title: Siddhachakra Varsh 05 - Pakshik From 1936 to 1937
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૨૨૪
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૫-૨-૧૯૩૭
કામદેવદિશ્રાવકોના અધિકારથી પણ સ્પષ્ટ માનતા હતા. એટલે તિથિઓની માન્યતા સૂર્યની સમજાય છે, કે લીધેલા પૌષધનો નિયમ અન્ય સાથે સંબંધવાળી રાખ્યા છતા વધારે કે ઓછા સર્યોદયવાળા અન્ય અહોરાત્રના સબંધથી થાય છે ભોગનો સવાલ રખાયો જ નહોતો અને રખાય પણ અને તે કામદેવાદિ શ્રાવકોએ તથા શંખાદિકે અન્ય નહિં. એટલે લૌકિકટીપ્પણાને અંગે તિથિની વૃદ્ધિ અહોરાત્રના સૂર્યોદયના સદ્ભાવથી પોતાના થાય તેમાં વધારે ભોગવટો કયે દિવસે થાય છે અને પૌષધવૃતની સીમા આવી રહેવાની હોવાથી તે વખત ઓછો ભોગવટો કયે દિવસે થાય વધારે ભોગવટો ન પારવાનું ધારી શ્રમણ ભગવંત મહાવીર કયે દિવસે છે એ વિચારાયજ નહિં. સામાન્ય રીતે મહારાજાને વંદન આદિ કર્યા પછી પૌષધ વ્રતને તો કોઈ પણ બીજ આદિ તિથિથી પહેલે દિવસે પારવાનો વિચાર કર્યો. વર્તમાનકાલમાં પણ ચડાય તેટલી ઘડી સુધી હોય છે છતાં પણ તે પહેલા પચ્ચકખાણ અને પૌષધો અપર્વના અહેરાત્રના દિવસે કોઈ પણ બીજઆદિ આજ છે એમ માનતું છેડાના સૂર્યોદયથી પહેલાં શરૂ કરાય છે અને નથી. પણ બીજે દિવસે એક બે ભાગ જેટલી પણ આગળના અપર્વના અહોરાત્રના આરંભના બીજ હોય છે છતાં તે એક ભાગવાળી તિથિના સૂર્યોદયની મર્યાદા સુધીના કરવામાં આવે છે. અને દિવસને જ બીજ આદિ તરીકે માને છે. સામાન્ય તેથીજ નોકારીના કાલને રાત્રિભોજન વિરમણ ક્ષયવગરની તિથિઓમાં પણ આવો નિયમ છે અને નામના વ્રતના કાંઠારૂપ ગણે છે. આ બધી સ્થિતિ ક્ષય પામેલી તિથિમાં પણ સૂર્યોદયને કરનારી વિચારીને જ બીજ આદિપર્વતિથિના ક્ષયે જેમ મૂલતિથિ અલ્પ હોય છે, અને ભોગવટોમાં અહોરાત્ર અખંડ કરવા અપર્વતિથિના સૂર્યોદયને આવનારી અને ક્ષય પામનારી તિથિ તો ઘણા લઈને પર્વતિથિનો અહોરાત્ર અખંડ રાખ્યો, તેવીજ ભોગવાળી હોય છે, તો પણ તે દિવસે પણ રીતે લૌકિક સાધનોમાં પર્વતિથિની વૃદ્ધિ આવે અને પંચાગોમાં તે ધણા ભાગવાળી તિથિને ગણતા નથી. વર્તમાનમાં તે લૌકિક ટીપ્પણાને આધારે વર્તવાનું આ ઉપરથી ઘણો ભાગ કઈ તિથિ છે એ ઓછો થાય તેથી પર્વતિથિની વૃદ્ધિ થવા છતાં અહોરાત્ર ભાગ કઈ તિથિ છે એ વિચારને સામાન્ય તિથિઓ નિયત કર્યો ભગવાન જિનેશ્વર મહારાજ આદિની જે ગણાય છે તેમાં પણ સ્થાન નથી અને ક્ષય તરીકે વખતે પણ પર્વતિથિની ક્ષય તો આવતો જ હતો ગણાતી તિથિની વખતે તો મુદલ સ્થાન નથી. આ અને કેટલીક તિથિયો પહેલી તિથિના સૂર્યોની સાથે ઉપરથી આટલું તો સ્પષ્ટ થશે કે જૈનજયોતિષનો સાઠ ભાગ જેટલી ભોગવાતી હતી, તોપણ તેનો હિસાબે પર્વતિથિઓ કરવામાં પણ તિથિના જો એક શેષ ભાગ જે આગળના દિવસના ભોગવટાનો સવાલ હતો નહિ અને હોઈ શકે પણ સૂર્યોદયને સ્પર્શીને પૂરો થયો હતો તે તિથિ તે નહિ તો પછી લૌકિકટીપ્પણાને આધારે વર્તવાનું થતું સૂર્યોદયને સ્પર્શીને પૂરી થાય માટે તેજ દિવસે હોવાતી તિથિની વૃદ્ધિ આવે ત્યારે કયે દિવસે તે ગણાતી હતી. દષ્ટાન્ત તરીકે જૈનજયોતિષ પ્રમાણે બેવડા તિથિનો વધારે ભોગવટો છે કે કયે દિવસે ભાદરવા સુદ પૂનમને દિવસે આસો વદ એકમનો ઓછો છે તે જોવાનું સુત્રાનુસારિયોને રહ્યું નહિં હવે સાઠ ભાગ જેટલો અંશ ભોગવાઈ જતો હતો, છતાં ક્ષય પામેલી પર્વતિથિ તે દિવસના સૂર્યોદયને તે પૂનમને દિવસે આસો વદિ એકમ નહોતી માનતા, ફરસેલી નહોતી અને આરાધના તો સૂરા હૃતિ પણ માત્ર એકજ અંશ બીજે દિવસે તે એકમ હોય. ને દોરત્તાં એ વચનને આલંબને પણ સૂર્યોદયથી તો તે આસો વદિ એકમ છે એમ કહી તિથિ એજ શરૂ થવા જોઇએ, માટે ક્ષયે પૂર્વા એમ કહી પૂર્વની
