Book Title: Siddhachakra Varsh 05 - Pakshik From 1936 to 1937
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૪૬૬
શ્રી સિદ્ધચક્ર
ઓગષ્ટ-૧૯૩૭
આગમ-રહસ્ય દ્રવ્યનંદીરૂપી ત્રીજો ભેદ
સૂત્ર અને પંચાંગીથી એ વાત તો સિદ્ધ જ ભગવાન્ શ્રી ઋષભદેવજીએ પોતાના જે સો પુત્રો થયેલી છે કે આ અવસર્પિણીમાં પહેલવહેલો હતા તેઓને સો દેશનું રાજ્ય આપ્યું એ રાજ્યાભિષેક જો કોઈનો પણ થયો હોય તો તે મલવિભાગની અપેક્ષાએ વ્યાજબી હતું. સામાન્ય ઋષભદેવજી મહારાજનો જ થયેલો છે. કારણ કે રીતે જગતની રીતિએ પણ પુત્રની સંખ્યાએ જ હકાર-મકાર અને ધિક્કારની રાજનીતિ તેમના પિતાની ઋધ્ધિનો ભાગ પડે છે, પણ પુત્રના પહેલેથી જ ચાલતી હતી, છતાં દૈહિકદંડની સજા પુત્રાદિની અપેક્ષાએ ઋદ્ધિનો પણ વિભાગ પડતો કોઈપણ જાગલીયાના વખતમાં ચાલી નથી તેવી નથી. તો પછી રાજ્યનો વિભાગ તો તેવી રીતે હોય જ રીતે કેદ અને દેશથી બહાર કાઢવાની સજા પણ જ શાનો? જો કે સામાન્ય રીતિએ તો રાજ્યનો કોઈપણ વિમલવાહનાદિ યુગલીયાના વખતમાં વિભાગ જ ન હોય, કેમકે રાજ્યની રીતિ પ્રમાણે ચાલી નથી, પણ કાલના પડતાપણાને લીધે યુવરાજ તરીકે મોટા કુંવરને જ રાજ્યગાદીનો જુગલીયાઓમાં પણ તે હાકાર આદિકનીતિનો અધિકાર હોય છે અને મોટા કુંવર સિવાયના પ્રભાવ પડ્યો નહિં અને તે જ કારણથી મર્યાદાને બાકીના કુમારોને નિર્વાહ પૂરતી જાગીર જ અપાય ઓળંગનારાઓના દમનને માટે જ પ્રજાના પોકારથી છે, પણ આ વિભાગ રાજ્યના કટકા નહિ થવાની ભગવાન ઋષભદેવજીને રાજ્યસન ઉપર બેસવાની દ્રષ્ટિએ નિયમિત કરવામાં આવેલો જણાય છે. નાભિમહારાજા તરફથી ફરજ પડી. તે ફરજને અંગે કારણ કે એમ જો ન માનીએ તો ચક્રવર્તીના યુવરાજ ઈદ્ર મહારાજે પણ આવીને થતા રાજ્યારોહણમાં સિવાયના પુત્રોનું ભાગ્ય માંડલિકરાજા જે માત્ર રાજ્યાભિષેકનો રંગ પૂર્યો. અનુક્રમે ભગવાનને દેશનો જ માલીક હોય છે તેના કુમાર કરતા ઓછું રાજ્યોની વ્યવસ્થા કરવાની જરૂર પડી અને તેથી જ ગણાય. એટલે એમ કહેવું જ જોઈએ કે હસ્તિવિગેરેનો સંગ્રહ કર્યો અને બંદીખાનાવિગેરેની ચક્રવર્તીને ઘેર જન્મ્યા તે કરતાં તે બીજા કુમારોના પણ વ્યવસ્થા કરવી પડી. આવી રીતે વ્યવસ્થા કરતાં જીવો બીજા માંડલિક રાજાને ઘેર કુમાર તરીકે અનુક્રમે સો દેશોની વ્યવસ્થા ભગવાન શ્રી જન્મ્યા હોત તો સારું ગણાત. એટલે ચક્રવર્તી ખરી અષભદેવજીના હસ્તક થવાથી તે સો રાજ્ય રીતે એકજ કમારનો પિતા હોય તો તે યોગ્ય ગણાય. સ્થપાયાં, તે રાજ્યો ઉપર ભગવાન્ શ્રી પણ આવી સ્થિતિ ઋધ્ધિ પ્રધાનતાવાળી રાજ્યની ઋષભદેવજી મહારાજે દીક્ષા લેતી વખતે પોતાના સ્થિતિ રહેવી જોઈએ તે અપેક્ષાએ જ કરવામાં સો પુત્રોનો અધિકાર સ્થાપન કર્યો અને તેથી જ આવી છે એમ કહેવું ખોટું નથી. પરંતુ રક્ષા અને સૂત્રકાર વિગેરે કહે છે કે - “પુત્તમયે જ્ઞાસણ પાલનના પ્રધાનપણાની દ્રષ્ટિએ એક યુવરાજને મક્ષિત્તિ ઈત્યાદિક વાક્યોથી એ વાત સ્પષ્ટ રાજ્ય સોંપી દેવાની યુક્તિ તે ઘણી સારી રીતિ
ગણાય નહિ. રક્ષા અને પોષણની નીતિની અપેક્ષાએ સો ભાગે રાજ્યની વહેંચણી કેમ ? તો ઉત્તરવંશે પણ જેમ અધિકારનાં નિયમ ન રહે,
આ સ્થાને એટલું જ વિચારવાનું છે કે તેમાં મોટા કુંવરને રાજ્ય મલે તેવો પણ નિયમ ન
કરેલી છે.
