Parshvabhyuday

Author(s): Jinsenacharya, M G Kothari
Publisher: Gulabchand Hirachand Doshi

Page 602

(४७१)
प्रिये' इत्यमरः । निजाः स्वकीयाः तरुवराः निजतरुवराः । तैः । आत्तशोभाःthose- that have assumed beauty i.e endowed with beauty. आत्ता उररीकृता शोभा सौन्दर्य थाभिस्ताः आत्तशोभाः । फलाढ्याः - abounding in or rich in fruits फलैः आढ्याः समृद्धाः फलान्याः । नीडकृद्भिः -- building nests. नीलं कुलायं करोतीति नीडकृत् । विप् । तैः । 'नाडं स्थाने कुलायेऽस्त्री समापे तु सपूर्वकः' इति विश्वलोचने । आकुलाः - overcrowded.
' Stanza 92- विलसीद्वादुद्दामहासे - possessing excessive brilliance due to the lightning, emitting flashes. विलसन्ती प्रादुर्भावितचाकचक्या चासो विद्युत् सौदामनी च विलसद्विद्युत् । सैव उद्दामः विकटः हासः हास्यं प्रकाशः वा यस्य सः । तस्मिन् । मुक्तासारप्रकटितरवे - sending forth -roars while pouring showers of rain. मुक्त : व्युत्सृष्टश्चासौ आसारः वेगवती वृष्टिश्च मुक्तासारः। तत्र प्रकटितः प्रादुर्भावितः रवः गर्जिध्वनिः बिन्द्रासारपातजनितध्वनिविशेषः वा येन सः । यद्वा मुक्तेनासोरण प्रकटितः प्रकटीकृतः ध्वनिः येन सः । अथवा मुक्तासारश्चासौ प्रकटितरवश्च मुक्तासारप्रकटितरवः । किंवा मुक्ता इव मुक्ताः । मुक्ताकाराः जलबिन्दव इत्यर्थः । मुक्तानामासारः मुक्तासारः । मुक्तासारैः मुक्तासारे मुक्तासारणकाळे वा प्रकटितरवः । तस्मिन् । आसारणमासारः । अत्र क्रियासामान्यस्वरूपे भावार्थे 'भावे ' इति घञ् । ' आसारस्तु प्रसरणे धारावृष्टौ सुहृद्बले ' इति विश्वलोचने । उन्मदानी - highly pleased. उद्गतः आविर्भूतः मदः अमन्दानन्दः येषां ते । तेषाम्। 'मदो मृगमदे मद्य दान-मुद्-गर्व-रेतसि ।' इति विश्वलोचने । उद्भुतपङ्काःhaving mud formed (by the showers of rain discharged by the cloud.) उद्भूतः समुत्पन्नः पङ्कः येषु ते । कतिपयदिनस्थायिहंसाः - having the swans staying ( there ) for a few days (only ). कतिपयेषु एव दिनेषु स्थायिनः स्थितिमन्तः कतिपयदिनस्थायिनः। कतिपयदिनस्थाथिनः हंसाः येषु ते कतिपयदिनस्थायिहंसाः । कतिपयशब्दः स्तोकार्थः ।
Stanza98- पवनीवचलत्केतुहस्तैः - with hands in the form of flags, set in motion by the wind. केतवः ध्वजाः एव हस्ताः कराः केतुहस्ताः। पवनेन समीरणेन विचलन्तः सञ्चरन्तः पवनविचलन्तः। पवनविचलन्तः केतुहस्ताः येषां ते। तैः । भवनशिखरैः - through the topmost parts of the mansions. भवनानां सौधानां प्रासादानां शिखराणि वलभयः शृङ्गाणि उन्नततरप्रदेशाः वा भवनशिखराणि । तैः । अभीक्ष्णम् - again and again , always. रूपिणी