________________
(६१४)
formed under the rule 'विशेषणं विशेष्येणेति' and the feminine form बद्धोत्कम्पा is changed to a masculine form under the rule ' पुंवद्यजातीयदेशीये' owing to the compound being Karmadbaraya. This compound may also be dissolved as - बद्धः रचितः उत्कम्पः यस्य यस्मिन् वा तत् बद्धोकम्पं । बद्धोत्कम्पं च तच्छसितं च बद्धोत्कम्पश्वसितम् । तेन विवशा बद्धोत्कम्पश्वसितविवशा । कामपात्रायिता - behaving like a person worthy of passion i. e. behaving like a passionate person. कामस्य रिरंसायाः पात्रं भाजनं योग्या वा कामपात्रम् । 'योग्यभाजनयोः पात्रं' इत्यमरः । कामपात्रमिवाचरति स्म कामपात्रायिता । सातरिरंसेत्यर्थः । नवजलमयम् - in the form of fresh water or consisting in abundant fresh water. नवं नव्यं च तज्जलं च नवजलम् । नवजलं प्राचुर्येण प्राधान्येन वा कृतमस्मिन् तत् नवजलमयम् । 'अस्मिन् ' [श० ४।२।२६ ] इति प्रकृतार्थे मयट् । अस्रम् - tears. 'अलमास्त्रश्च पुल्लिङ्गः क्लेशे च रुधिरेऽश्रुणि' इति वैजयन्ती । मोचयिष्यति - would make shed tears. The root मुच् is द्विकर्मक. त्वामपि अश्रु मोचयिष्यति - Notwithstanding his monkhood, the Sage would be caused to shed tears by the miserable state to which the young girl is reduced by her separation from her lover. करुणावृत्तिः - compassionate by nature. करुणायाः वृत्तिः व्यापार यत्र सः करुणावृत्तिः । यद्वा करुणा करुणावती वृत्तिः अन्तःकरणव्यापारः यस्य सः करुणावृत्तिः । आान्तरात्मा - stirred to tears. [ lit. one whose inner heart is moistened. ] आर्द्रः अन्तर्बाष्पः अन्तरात्मा अन्तर्मनः यस्य सः। If it is construed as सर्वः आन्तिरात्मा प्रायः करुणावृत्तिः भवति this compound can be dissolved as आर्द्रः कोमलः अन्तरात्मा अन्तर्मनः यस्य सः । आर्द्रः - (1) possessing internal tears [ अन्तबाष्पः ]; (2) tender. आत्मा - mind. Sambara means to say that even the Sage, notwithstanding bis monkhood, would be moved to tears by the plight of the young Kinnara girl to which she is reduced by her separation from her lover and passion for reuniting herself with him.
Stanza 54- कान्ताद्वितीये मयि - for me along with my wife [lit. for me with my wife as the second ]. कान्ता द्वितीया यस्य सः कान्ताद्वितीयः । गुरुजने बन्धुप्रीति इव - like the fraternal affection for the
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
