________________
(५२६)
Stanza. 53- इन्दुलमोर्मिहस्ता- having her hands in the form of waves clinging on to the moon. इन्दो चन्द्रमसि लग्नाः सञ्जातसम्बन्धाः ऊर्मयः कल्लोला एव हस्ताः कराः यस्याः सा। This compound implios that the waves of the Ganges were so lofty that those appeared to be as it touching the moon in the sky. Nie - possessing or wearing white complexion, white-coloured. Her water being white or pure she is described as गौरी. गौरः श्वेतवर्णः अस्याः अस्तीति गौरी ।. This feminine form is derived by affixing the termination डी (ई) to the word गौर under the rule 'गौरादिभ्यः'. 'गौरः पुंसि निशाकरे। गौरः पीतारुणश्वेतविशुद्धेष्वाभिधेयवत्' इति विश्वलोचने. फेनैः - by the masses of her foam. वक्रभृकुटिरचनां - the crooked formation of eye-brows. भृकुट्योः रचना
भृकुटिरचना । वक्रा कुटिला चासौ भ्रुकुटिरचना च वक्रभृकुटिरचना । ताम् । • The reading गौरीवक्त्रभुकुटिरचनाम् also is acceptable. गौर्याः गौरवर्णायाः स्त्रियाः वक्त्रे मुखे या भ्रुकुटिरचना स्वपतिपरस्त्रीगामित्वविज्ञानात्सञ्जातामर्षायाः गौरवर्णस्त्रियाः यद्भूभङ्गकरणं तत् । ताम् । The river is compared, on account of her water being white, to a wbite-complexioned woman and her waves, being crooked, with the crooked eye-brows of the woman. गङ्गादेव्याः - Ganga, according to the Jain seriptures, is the presiding diety of the river. She, it is said, lives where the Ganges falls from the mountain, Himvat. There where the Ganges falls, is an idol of Jina. Upon that idol, the Ganges falls. sijaigua: - assuming a form resembling that of Jina. प्रतिनिधि प्रतिविम्बं गतः प्राप्तः प्रतिनिधिगतः। तस्य । शम्भोः - of Jina. 'अर्हत्पिनाकिनो शम्भू' इति धनञ्जयः। This कृदन्त form is generally explained as शं सुखं भवति अस्मात् इति शम्भुः । It seems that Bhattoji does not agree with this explanation. The extract from कौमुदी 'शम्भुः । अन्तर्भावितण्यर्थोऽत्र भूः' supports what is said above. Read the following extract from तत्त्वबोधिनी - "शं सुखं भावयतीति शम्भुरित्याभ्युपगमेनाह - अन्तर्भावितति । शं भवति सुखस्वरूपो भवतीति शम्भुरित्यन्ये । शं भवत्यस्मादिति व्युत्पत्तिस्तु अपादाने डुप्रत्ययाभावा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
