________________
(५००) नागकेसरदन्तिषु । नागदन्तक-जीमूत-मुस्तके क्रूरकर्मणि' इति विश्वलोचने । 'जिनस्त्वर्हति बुद्धेऽतिवृद्ध-जित्वरयोस्त्रिषु' इति विश्वलोचने । चित्रो = wonderful. Sambara means to say that the sage assuming the form of a cloud should discharge water and thus being light should go on his journey hastily.
Stanza 16-नाट्यम् - a dance accompanied with instrumental music and singing. 'ताण्डवं नटनं नाट्यं लास्यं नृत्यं च नर्तके। तोत्रिक नृत्यगीतवाद्यं नाटयमिदं स्मृतम्' इत्यमरः । प्रियान्ते = before her beloved husband; in the presence of her beloved husband. Halal = the wife Indra. named शची. भवः श्रेयः अणिमाद्यष्टविधमैश्वर्यमस्यास्तीति भवः। 'ओऽभ्रादिभ्यः' इत्यत्यो मत्वर्थीयः। इन्द्रः इत्यर्थः । भवस्य पत्नी स्त्री वा भवानी। इन्द्राणीत्यर्थः ।. To derive a feminine form, the feminine termination ङी, to which the augment आनुक् (आन्) is prefixed, is affixed to the word भव under the rule 'वरुणभवशवरुद्रेन्द्रमृडात् '. शान्तोद्वेगस्तिमितनयनम् = with ( her) eyes rendered motionless owing to their rolling being subsided (or stopped). शान्तः प्रशमं गतश्चासौ उद्वेगः उद्भ्रमश्च शान्तोद्वेगः। शान्तोद्वेगेन स्तिमिते स्तब्धत्वं प्राप्ते शान्तोद्वेगस्तिमिते । शान्तोद्वेगस्तिमिते नयने यस्मिन् कर्मणि यथा स्यातां तथा । दृष्टभक्तिः = whose devotion is noticed. There are different opinions about the correctness of this compound-word. Though I have given expression to my opinion, I think it necessary to quote Mallinatha here. ""दृष्टभक्तिः ' इति कथं रूपसिद्धिः, दृष्टशब्दस्यं 'स्त्रियाः पुंवत्-' (पा. सू. ६।३।३४) इत्यादिना पुंवद्भावस्य दुर्घटत्वात् 'अपूरणीप्रियादिषु' इति निषेधात् भक्तिशब्दस्य प्रियादिषु पाठात् ?." इति, तदेतच्चोद्यं दृढभक्तिरिति शब्दमाश्रित्य प्रतिविहितं गणव्याख्याने दृढं भक्तिरस्येति नपुंसकं पूर्वपदं, अदायनिवृत्तिपरत्वे दृढशब्दालिङ्गविशेषस्यानुपकारित्वात्स्त्रीत्वमविवक्षितमिति । भोजराजस्तु- " 'भक्तौ च कर्मसाधनायाम् ' इत्यनेन सूत्रेण 'भज्यते सेव्यते' इति कर्मार्थत्वे 'भवानीभक्तिः ' इत्यादि भवति । भावसाधनायां तु 'स्थिरभक्तिभवान्यां' इत्यादि भवति" इत्याह। तारापुष्पप्रकररुचिरे = beautiful on account of the scattered
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
