Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
जीवाभिगम सूत्रे
कषायकर्म पुद्गलपरिशातं करोति । एवं मरणसमुद्घातगतमायुःकर्मपुद्गलपरिशातं करोति । वैक्रियसमुद्घातगतो जीवः स्वप्रदेशान् शरीराद्वहिर्निष्कास्य शरीरविष्कम्भबाहल्यमानमायामतः संख्येययोजनप्रमाणं दण्डं निसृजति, निसृज्य यथास्थूलान् वैकियशरीरनामकर्मपुद्गलान् प्राग्बद्धान् शातयति । तैजसाहारकसमुद्घातौ वैकियसमुद्घातवदेव ज्ञातव्यौ । नवरं तैजससमुद्घातगतो जीवः तैजसशरीरनामकर्मपुद्गलानां परिशातं करोति आहारकसमुद्घातगतस्तु जीवः आहारक शरीरनामकर्मपुद्गलानां निर्जरां करोति, केवलिसमुद्घातसमवहतस्तु केवली सदसद्वेदनीयशुभाशुभनामोच्चनीच्चैर्गोत्रकर्मपुद्गलानां परिशातं करोति । आद्याः षट्समुद्धाताः प्रत्येकमात्र मौहूर्त्तिकाः, केवलिसमुद्घातस्तु अष्टसामयिको भवति । तदुक्तं प्रज्ञापनायाम्वहाँ अवस्थित हो जाता है । इस स्थितिवाला बना हुआ वह जीव बहुत अधिक कषाय कर्मपुलों की निर्जरा कर देता है । इसी प्रकार मरण समुद्घातगत जीव आयु कर्म पुगलों की निर्जरा करता है । वैक्रियसमुद्घात गत जीव अपने आत्मप्रदेशों को शरीर से बाहर निकालकर उन्हें शरीर की चौड़ाई और मोटाई प्रमाण बनाता है तथा लम्बाई में संख्यातयोजनप्रमाण दण्ड के रूप में बनाता है । बनाकर फिर वह प्राग्बद्ध यथास्थूल वैक्रियशरीरनामकर्म के पुद्गलों की निर्जरा करता है । तैजस और आहारक समुद्घात वैक्रियसमुद्घात के जैसे ही होते हैं । परन्तु तैजस समुदुधात से समवहत हुआ जीव तैजस शरीरनामकर्मके पुगलों का नाश करता है । और आहारक समुद्घात से समवहत हुआ जीव आहारक शरीरनामकर्म के पुगलों की निर्जरा करता है । तथा केवलिमुद्धात से समवहत हुआ जीव - केवली - साता असाता वेदनीय के शुभाशुभ नामकर्म के उच्च नीच गोत्र कर्म के पुद्गलो का विनाश करता है । आदि के ६ समुद्घातों में से प्रत्येक समुद्घात का समय एक २, अन्तर्मुहूर्त का है । और केवलिसमुद्घात का समय आठ समय का
1
८०
છે. આ પ્રકારની પરિસ્થિતિમાં મુકાયેલા તે જીવ બહુ જ કષાય ક પુદ્દગલેાની નિરા કરી નાખે છે એ જ પ્રમાણે મારણાન્તિક સમુદઘાતથી યુક્ત થયેલે જીવ આયુક પુદ્ગલાની નિરા કરી નાખે છે. વૈક્રિયસમુદ્ધાત યુક્ત જીવ પેાતાના આત્મપ્રદેશને શરીરમાંથી બહાર કાઢીને તેમને શરીરની પહેાળઇ અને જાડાઇ પ્રમાણે બનાવે છે. તથા લંબાઇની અપેક્ષાએ સખ્યાત ચૈાજનપ્રમાણ દડરૂપ મનાવે છે. ત્યાર બાદ તે પૂર્વે ઉપાર્જિત કરેલાં યથા સ્થૂલ વૈક્રિયશરીર નામકર્મનાં પુદ્ગલેાની નિર્જરા કરે છે. તેજસ અને આહારક સમુદઘાત વૈક્રિય સમુદઘાતની જેમ જ થાય છે. પરંતુ વિશિષ્ટતા એટલી જ છે કે તૈજસ સમુદઘાતથી યુક્ત થયેલા જીવ તેજસ શરીર નામકર્મનાં પુદ્દગલાનાનાશ કરે છે અને આહારક સમુદ્ધાતથી યુક્ત થયેલા જીવ આહારક શરીર નામકર્મનાં પુદ્ગલેાની નિરા કરે છે, કેલિ સમુન્દ્ઘાતથી યુક્ત થયેલા જીવ (કેવળી) સાતા અસાતા વેદનીયનાં શુભાશુભ નામક્રનાં અને ઉચ્ચ નીચ ગાત્રકનાં પુદ્ગલેના વિનાશ કરે છે. પહેલાં છ સમુદ્રામાંના પ્રત્યેક સમુદઘાતના સમય એક એક અન્તર્મુહૂતને છે અને કેલિસમુધાતના સમય
જીવાભિગમસૂત્ર
