Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति०२
__पुरुषाणामन्तरकालनिरूपणम् ४९१ 'जाव अवड्ढ पोग्गलपरियट देसूर्ण' यावदपार्द्धपुद्गलपरावर्त देशोनम्, यावत्पदेन'कालो खेत्तओ अणंता लोगा' कालतः क्षेत्रतोऽनन्ता लोकाः, एतदन्तस्य ग्रहणं भवती ति सामान्यतो मनुष्यपुरुषत्वस्यान्तरमिति । 'कम्मभूमिगाणं जाव विदेहो जाव धम्मचरणे एक्को समओ सेसं जहित्थीणं जाव अंतरदीवगाणं' कर्मभूमिकानां मनुष्यपुरुषाणां यावद् विदेहो यावद् धर्मचरणे एकः समयः शेषं यथा स्त्रीणाम् यावदन्तरद्वीपकानाम्, प्रथमयावत्पदेन भरतैरवतपूर्वापरविदेहक्षेत्रपयन्तसकलकर्मभूमिकमनुष्यपुरुषाणां संग्रहः तथा-द्वितीययावत्पदेन अकर्मभूमिकानां हैमवतादन्तरद्वीपपर्यन्तानां संग्रहो भवति, तथाच कर्मभूमिकमनुष्यपुरुषाणामकर्मभूमिकमनुष्यपुरुषाणां च सर्वेषां यथा मनुष्यस्त्रीणां कर्मभूमिकाकर्मभूमिकानामन्तरं कथितं तथैव अत्रापि ज्ञातव्यम् ।
तथाहि-सामान्यतो मनुष्यस्य क्षेत्रमाश्रित्य जधन्यतोऽन्तर्मुहूर्तमन्तरं भवति, तच्च से जो अन्तर अनन्त काल तक का होना कहा गया है वह इसमें "अणताओ उस्सप्पिणीओसप्पिणीओ जाव अवड्ढ पोग्गलपरियष्टुं देखणं" काल से अनन्त उत्सर्पिणियां अवस पिणियां हो जाती है यावत् क्षेत्र से-अनन्त लोग हो जाते हैं वह देशोन अर्ध पुद्गल परावर्त होता है" इस अभिप्राय से कहा गया है "कम्मभूमिगाणं जाव विदेहो जाव धम्मचरणे एक्को समओ सेसं जहित्थीणं जाव अंतरदीवगाण" यहां प्रथम यावत्पद से भरत ऐरवत पूर्वविदेह अपरविदेह समस्त कर्मभूमिक पुरुषों का और द्वितीय यावत्पद से अकर्म भूमिक हैमवत हैरण्यवत वर्ष रम्यक वर्ष देवकुरू उत्तर कुरू मनुष्य पुरुषों का ग्रहण हुआ है इस प्रकार कर्म भूमिके मनुष्य पुरुषों के पुरुषत्व का अन्तर अपनी २ स्त्रियों के प्रकरण में जैसा२ अन्तर कहा गया है वैसा २ अन्तर है,
जैसे-सामान्य मनुष्य पुरुष का अन्तर क्षेत्र की अपेक्षा जधन्य से अन्तर्मुहूर्त का होता भतर डावानु२४वामी माव्यु छ, ते मामा “अणंताओ उस्सपिणीओसप्पिणीओ जाव अवड्ढपोग्गलपरियट्ठ देसूर्ण" या अनंत उत्सपिये अन मसपाय। नय छे. યાવત ક્ષેત્રથી અનંત કે થઈ જાય છે. તે દેશના અર્ધ પુદ્ગલ પરાવર્ત થાય છે એ अभिप्रायथी यु छ. “कम्मभूमिगाणं जाव विदेहो जाव धम्मचरणे एक्को समओ सेसं जहित्थीणं जाव अंतरदीवगाणं' माडियां पडसा यावत्पथी भरत अरवत, पू. વિદેહ, અપર વિદેહના સઘળા કર્મભૂમિજ પુરૂષો અને બીજા યાવત્પદથી અકર્મભૂમિ જ હૈમવત હૈમણ્યવત વર્ષ, રમ્યક વર્ષ, દેવકુરૂ, ઉત્તરકુરૂના મનુષ્ય પુરુષ ગ્રહણ કરાયા છે. આ રીતે કર્મભૂમિના મનુષ્ય પુરુષોના પુરુષપણાનું અને અકર્મભૂમિના મનુષ્ય પુરષોના પુરુષપણાનું અંતર પિતપોતાની સ્ત્રિના પ્રકરણમાં જે જે પ્રમાણેનું અંતર કહેવામાં આવેલ છે. તે તે પ્રકારથી સમજી લેવું જેમકે –સામાન્ય મનુષ્ય પુરુષનું અંતર ક્ષેત્રની અપેક્ષાથી જઘન્યથી અંતમુહૂતનું હોય છે. તે
જીવાભિગમસૂત્ર
