Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
५०८
जीवाभिगमसूत्रे देवपुरुषाः संख्येयगुणा अधिका भवन्ति दक्षिणस्यां दिशि कृष्णपाक्षिकानां प्राचुर्येण समुत्पत्तिसंभवात् , शुक्लपाक्षिकापेक्षया च कृष्णपाक्षिकाणां स्वभावतः प्राचुर्यादिति । एते सर्वेऽपि अनुत्तरविमानवास्यादयः पश्चानुपूर्व्या आनतकल्पवासिपर्यन्तदेवपुरुषाः 'आणयपाणय माई पल्लस्सा संखभागाउ' इति वचनात् प्रत्येक क्षेत्रपल्योपमासंख्येयभागवाकाशप्रदेशराशि प्रमाणा ज्ञातव्याः केवलं संख्येयो भागोऽत्र विचित्र इति परस्परं यथोक्ते संख्येयगुणत्वे न कोऽपि विरोध इति ।
आनतकल्पदेवपुरुषापेक्षया सहस्रारकल्पवासिदेवपुरुषा असंख्येयगुणा अधिका भवन्ति, धनीकृतलोकस्यैकप्रादेशिक्याः श्रेणेरसंख्येयतमे भागे यावन्त आकाशप्रदेशा भवन्ति तावत्प्रमाणत्वात् सहस्रारदेवपुरुषाणामिति, सहस्रारकल्पदेवपुरुषाऽपेक्षया महाशुक्रकल्पवासिदेवपुरुषा अपेक्षा दक्षिणदिशा के देवलोक में रहने वाले देवपुरुष संख्यातगुणे अधिक होते हैं, क्योंकि दक्षिणदिशामें कृष्णपाक्षिक प्रचुर मात्रा में उत्पन्न होते हैं, और शुक्लपाक्षिकों की अपेक्षा कृष्णपाक्षिक स्वभावतः अधिक ही होते हैं। अनुत्तरविमानवासि देवों से लेकर पश्चानुपूर्वी से आनतकल्प वासिपर्यन्त के देवपुरुष 'आणयपाणयमाई पल्लस्सासंखभागाउ" इस वचन से प्रत्येक कल्पवासी देव क्षेत्र पल्योपम के असंख्यातभागवर्ती आकाशप्रदेशों की राशि के प्रमाण वाले जानने चाहिए। केवल भेद इतना ही है कि यहां जो संख्यातभाग है वह नानाप्रकार का होता है इसलिए परस्पर में कहे गये संख्यातगुणत्व में कोई विरोध नहीं आता है।
आनतकल्प के देवपुरुषों की अपेक्षा सहस्रारकल्पवासी देवपुरुष असंख्यातगुणे अधिक होते हैं, क्योंकि धनीकृतलोक के एक प्रदेशवाली श्रेणि के असंख्यातवें भागमें जितने आकाशप्रदेश होते हैं उतने प्रमाण के सहस्रारकल्पके देवपुरुष होते हैं। सहस्रारकल्प के देवपुरुषों की દક્ષિણ દિશાના દેવલોકમાં રહેવા વાળા દેવ પુરૂષ સંખ્યાત ગણું વધારે હોય છે, કેમકે– દક્ષિણ દિશામાં કૃષ્ણ પાક્ષિક ઘણું પ્રમાણમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અને શુકલ પક્ષ વાળાઓ કરતાં કૃષ્ણ પક્ષવાળા સ્વાભાવિક રીતે જ વધારે હોય છે. અનુત્તર વિમાનમાં રહેવા વાળા દેથી सन पश्चानुभूती थी मानत५मां रहे। वाणा हे। ५यन्तना पुरुषो "आणयपाणयमाई पल्लस्सासंखभागाउ" मा क्यनथी ४२४ ४६५मा २९वावा हे क्षेत्र पत्या५मना असभ्यात ભાગવત આકાશ પ્રદેશની રાશિના પ્રમાણવાળા હોય છે. તેમ સમજવું. કેવળ ભેદ એટલે જ છે કે--અહિયાં જે સંખ્યાત ભાગ છે, તે અનેક પ્રકારનો હોય છે. તેથી પરસપરમાં કહેલા સંખ્યાત ગુણ પણામાં કંઈપણ વિરોધ આવતો નથી.
આનતકલ્પના દેવપુરુષો કરતાં સહસ્ત્રાર કલ્પમાં રહેવા વાળા દેવપુરુષે અસંખ્યાત ગણું વધારે હોય છે. કેમકે–ઘનીકૃતલાકની એક પ્રદેશ વાળી શ્રેણીના અસંખ્યાતમા ભાગમાં જેટલા આકાશ પ્રદેશ હોય છે, એટલા પ્રમાણવાળા સહસાર ક૯૫ના દેવ પુરુષો હોય છે. સહસારકલ્પના
જીવાભિગમસૂત્ર
