Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 520

प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० २
पुरुषाणामल्पबहुत्वनिरूपणम् ५०७ भाज उच्यन्ते, दीर्घसंसारमाजश्च बहुपापोदयाद् भवन्ति, बहुपापोदयवन्तश्च क्रूरकर्माणो भवन्ति, क्रूरकर्माणश्च प्रायस्तथा स्वाभाव्यात् तद्भवसिद्धिका अपि दक्षिणस्यां दिशि समुत्पद्यन्ते, तदुक्तम्
'पायमिह कूरकम्मा, भवसिद्धीया वि दाहिणिल्लेसु । नेरइयतिरियमणुया, सुराइठाणेसु गच्छंति' ॥१॥ प्राय इह क्रूरकर्माणो भवसिद्धिका अपि दाक्षिणात्येषु ।
नैरयिकतिर्यङ्मनुजाः सुरादिस्थानेषु गच्छन्ति ॥१॥ इतिच्छाया ततो दक्षिणस्यां दिशि प्राचुर्येण कृष्णपाक्षिकानां संभवाद् अच्युतकल्पदेवपुरुषापेक्षया आरणकल्पदेवपुरुषाः संख्येयगुणा अधिका इति ॥
आरणकल्पदेवपुरुषापेक्षया प्राणतकल्पदेवपुरुषा संख्येयगुणा अधिका भवन्ति । प्राणतकल्पदेवपुरुषापेक्षयाऽपि आनतकल्पदेवपुरुषाः संख्येयगुणा अधिका भवन्तीति ।
अत्रेदमवसेयम् यत् उत्तरदिग् देवलोकस्थितदेवपुरुषाऽपेक्षया दक्षिणदिग् देवलोकस्थित
उत्तर उनका ऐसा ही स्वभाव होता है क्योंकि कृष्णपाक्षिक दीर्घसंसारी होते हैं, दीर्घसंसारी जीव बहुतपाप के उदय से हो सकते हैं। बहुत पाप के उदयवाले जीव क्रूरकर्मा होते हैं और क्रूरकर्मा जीव प्रायः तथाविध स्वभाव से तद्भवसिद्धिवाले भी वे दक्षिण दिशा में ही उत्पन्न होते हैं जैसे कहा भी हैं--- "पायमिहकूरकम्मा०” इत्यादि अर्थ उपर आ चुका है।
दक्षिण दिशा में कृष्णपाक्षिक प्रचुर होने से अच्युतकल्प के देवपुरुषों की अपेक्षा आरणकल्प के देवपुरुष संख्यातगुणे अधिक होते हैं। क्योंकि आरणकल्प दक्षिणदिशा का देवलोक है । आरणकल्प देवपुरुषों की अपेक्षा प्राणतक०प के देवपुरुष संख्यातगुणे अधिक होते हैं प्राणतकल्प के देवपुरुषों की अपेक्षा आनतकल्प के देवपुरुष संख्यातगुणे अधिक होते हैं ।
यहां ऐसा जानना चाहिए कि उत्तरदिशा के देवलोक में रहे हुए देवपुरुषों की
ઉત્તર- તેઓને સ્વભાવજ એ હોય છે, કેમકે--કૃષ્ણ પાક્ષિક દીર્ઘ સંસારી હોય છે. દીર્ઘ સંસારી જીવ ઘણું પાપના ઉદયથી થાય છે. ઘણુ પાપના ઉદયવાળા જ ક્રૂર કર્મ કરવા વાળા હોય છે. અને કૂર કર્મ કરનારા જ પ્રાય: તથાવિધ સ્વભાવથી તદ્દભવ સિદ્ધિ पण पर क्षिा शामin 4-1 थाय छे. म युं ५ छ है-“पायमिह कूरकम्मा." ઈત્યાદિ આને અર્થ ઉપરના કથનમાં આવી જાય છે.
દક્ષિણ દિશામાં કૃષ્ણ પાક્ષિક જીવે ઘણું હોવાથી અશ્રુત કલ્પના દેવપુરૂષો કરતાં આરણ ક૯પના દેવપુરૂષો સંખ્યાત ગણું વધારે હોય છે. કેમકે– આરણક૯પ દક્ષિણ દિશાને દેવક છે. આરણકલ્પના દેવપુરૂષો કરતાં પ્રાણુતકલ્પના દેવપુરૂષો સંખ્યાતગણું વધારે હોય છે. પ્રાણતક૯૫ના દેવપુરૂષે કરતાં આનત ક૯૫ના દેવપુરુષો સંખ્યાત ગણું વધારે હોય છે.
અહિયાં એમ સમજવું જોઈએ કે–ઉત્તર દિશાના દેવલોકમાં રહેલા દેવ પુરૂષો કરતાં
જીવાભિગમસૂત્ર