Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० २
पुरुषाणामन्तरकालनिरूपणम् ४९७
पुरुषस्य 'जह नेणं वासपुहुतं' जधन्येन वर्षपृथक्त्वम् द्वितीयादारभ्य नववर्षपर्यन्त मन्तरं भवति 'उक्को सेणं संखेज्जाई सागरोवमाई साइरेगाई' उत्कर्षेण संख्येयानि सागरोपमाणि, सातिरेकाणि यावदन्तरं भवति । तत्र संख्येयानि सागरोपमाणि तदन्यवैमानिकेषु संख्येयवारोत्पत्त्या विज्ञेयानि सातिरेकाणि मनुष्यभवैर्भवन्तीति । अत्र यद्यपि सामान्यतोऽनुत्तरोपपातिक देवपुरुषस्यान्तरं कथितं तथापि अपराजित देवपुरुषपर्यन्तस्यैतदन्तरं ज्ञातव्यम्, सर्वार्थसिद्धे सकृदेवोत्पादेन तत्रान्तरासंभवात, इति ॥सू०१०॥ तदेवं कथितं पुरुषाणामन्तरम् सम्प्रति - अल्पबहुत्व मुच्यते अल्पबहुत्वानि च पञ्च भवन्ति तद्यथा-प्रथमं सामान्याल्पबहुत्वम् द्वितीयं त्रिविधतिर्यग् विषयम् तृतीयं त्रिविधमनुष्य पुरुषविषयम् तरोववाइयदेवपुरिसस जहन्नेणं वासपुहुतं उक्को सेणं संखेज्जाई सागरोवमाई सातिरेगाइ” अनुत्तरोषपातिक कल्पातीत देवपुरुष का जघन्य से अन्तर, वर्ष पृथक्त्व - दो वर्ष से लेकर नौ वर्ष- -तक का और उत्कृष्ट से कुछ अधिक संख्यात सागरोपमका है अनुत्तारोप पातिक कल्पातीत देव पुरुषों से अतिरिक्त वैमानिक देवपुरुषों में संख्यात वार इसकी उत्पत्ति की अपेक्षा से यहां संख्यात सागरोपम कहे गये हैं तथा जो कुछ अधिकता इनमें कही गई है, वह मनुष्यभवों को लेकर कही गई है, इस प्रकार कुछ अधिक संख्यात सागरोपम का यहां पर सामान्य से ही अनुत्तरोपपातिक देव पुरुष का अन्तर कहा गया है तब भी अपराजित देव पुरुष तक का ही अन्तर जानना चाहिये क्यों कि सर्वार्थ सिद्ध में तो जीव की एक बार हो उत्पत्ति होती हैं इसलिए वह अन्तर कथन बनता नहीं है । इस प्रकार देव पुरुष का जधन्य और उत्कृष्ट से अन्तर समाप्त हुआ | सूत्र ॥ १० ॥
वनस्पतिक्षण सुधीनुं छे. “अणुत्तरोववाइयदेवपुरिसस्स जहण्णेणं वासमुहुत्तं ऊक्कोसेणं संखेजाई सागरोवमाइं सातिरेगाइ” अनुत्तरोपपाति उयातीत देव३ष अंतर धन्य થી વર્ષો પૃથક્વ—એટલે કે બે વર્ષ થી લઈને નવ વર્ષ સુધીનું અને ઉત્કૃષ્ટથી કઈક વધારે સખ્યાત સાગરોપમેનુ છે. અનુત્તરાપપાતિક પાતીત દેવ પુરૂષો શિવાયના વૈમાનિક દેવ પુરૂષોમાં સ`ખ્યાતવાર તેની ઉત્પત્તિની અપેક્ષાથી અહિંયાં સંખ્યાત સાગરોપમ કહ્યા છે. તથા તેમાં જે કંઈક અધિક પણું કહ્યું છે. તે મનુષ્ય ભવાને લઈ ને કહેલ છે. આ રીતે ક ંઇક વધારે સંખ્યાત સાગરોપમનુ અંતર અહિયાં સ્પષ્ટ થઈ જાય છે, જો કે અહિયાં સામાન્ય પણાથી જ અનુત્તપાતિક દેવ પુરૂષોનુ અંતર કહેલ છે, તે પણ અપરાજીત દેવ પુરૂષો સુધીનું જ અંતર સમજવુ', 'કેમકે—સર્વાર્થ સિદ્ધમાં તા જીવની ઉત્પત્તિ એકવાર જ થાય છે. તેથી તે અંતરનુ કથન બનતું નથી. આ પ્રમાણે દેવપુરૂષના અંતરનું કથન જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટથી જે કર્યું તે સમાપ્ત થયું. પ્રસૂ॰ ૧૦ા
६३
જીવાભિગમસૂત્ર
