Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १
गर्भव्युत्क्रान्तिक मनुष्य निरूपणम् ३१९ लाभात् ते ओघलोकेति संज्ञाद्वयं चाश्रित्य दशभिः संज्ञाभिरपि विप्रमुक्ता भवन्तीति विप्रमुतत्वात् इति । तदुक्तम्- 'निर्वाण साधकं सर्वं ज्ञेयं लोकोत्तराश्रयम् ।
संज्ञाः लोकाश्रयाः सर्वा भवाङ्कुरजलं परम् ||१|| इति ।
लेश्याद्वारे - 'ते णं भंते !' इत्यादि, 'ते णं भंते ! जीवा किं कण्हलेस्सा य जात्र अलेस्सा' ते खलु भदन्त ! जीवाः किं कृष्णलेश्याश्च यावद् अलेश्याः, अत्र यावत्पदेन नील कापोत तेजःपद शुक्ललेश्यानां संग्रहस्तथा च- हे भदन्त ! इमे मनुष्याः किं कृष्णलेश्या भवन्ति, नील लेश्या वा, कापोतलेश्या वा, तैजसलेश्या वा, पद्मलेश्या वा, शुक्ल
नहीं होते हैं । तथा व्यवहार की अपेक्षा से जितने भी चारित्रधारी हैं वे संज्ञोपयुक्त नहीं होते हैं। क्योंकि इन्हें लोकोत्तर - अलौकिक - चित्त - ज्ञान का लाभ हो जाता है- ये चारित्रधारो ओघसंज्ञा और लोभ संज्ञा को मिलाकर दश १०, प्रकार की भी संज्ञा से विप्रमुक्त - सर्वथा रहित होते हैं । तदुक्तम्
"निर्वाण साधकं सर्वं ज्ञेयं लोकोत्तराश्रयम्,
संज्ञाः लोकाश्रयाः सर्वा भवाङ्कुरजलं परम् ॥१॥”
णं
जितने भी निर्वाणसाधक अनुष्ठान है वह सब अलौकिक होता है और संज्ञाएँ लोकाश्रित होती है अतः चारित्रधारी व्यवहार से लेश्याद्वार में - प्रभु से गौतम ने ऐसा पूछा है- "ते कण्हलेस्सा य जाव अलेस्सा" हे भदन्त ! वे गर्भज मनुष्य क्या कृष्णलेश्या वाले होते हैं या यावत् अलेश्या वाले होते हैं ? यहां यावत्पद से नील कापोत, तेज, पद्म और शुक्ल इन लेश्याओं का ग्रहण हुआ है तथा च हे भदन्त ! ये गर्भज मनुष्य क्या कृष्णलेश्या वाले
संज्ञोपयुक्त नहीं माने गये हैं । भंते ! जीवा किं
સંજ્ઞોપયુક્ત હાતા નથી. તથા વ્યવહાર નયની અપેક્ષાએ સજ્ઞોપયુક્ત હાતા નથી. કેમ કે તેને લેાકેાત્તર-અલૌકિક છે. આ ચારિત્રધારી એઘસંજ્ઞા, અને લેાભસ'જ્ઞા એ એ સજ્ઞાથી વિપ્રમુક્ત એટલે કે સર્વથા રહિત હોય છે.
"तदुक्त - निर्वाणसाधकं सर्वे ज्ञेयं लोकोतराश्रयम्
જીવાભિગમસૂત્ર
જે કેાઈ ચારિત્રધારી છે. તેઓ ચિત્ત-જ્ઞાનના લાભ થઈ જાય સ'જ્ઞાએ મેળવીને દશે પ્રકારની
संज्ञाः लोकाश्रयाः सर्वा, भबाङ्कुर जलं परम् ॥१॥ નિર્વાણ કહેતાં મેક્ષ સાધક જે કોઈ અનુષ્ઠાના છે, તે બધા અલૌકિક હોય છે, અને સ'જ્ઞાએ લોકાશ્રિત હાય છે. અતઃ ચારિત્ર ધારીને વ્યવહારથી સનોપયુક્ત માનવામાં भाव्या नथी. लेश्या द्वारमां - गौतमस्वाभीये असुने मे पूछयु छे - " ते णं भंते ! जीवा किं कण्हलेस्साय जाव अलेस्सा" हे भगवन् ते गर्ल मनुष्यो शु कृष्णुवेश्या वाणा होय છે ? અથવા યાવત્ અલેશ્યાવાળા હાય છે ? અહિયાં યાવપદથી નીલ, કાપાત, તેજ, પદ્મ
અને શુકલ આ લેશ્યાએ ગ્રહણ થયેલ છે. અટલે કે—ગૌતમસ્વામી પૂછે છે કે હે ભગવન્
