Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३३६
जीवाभिगमसूत्रे इत्यादि, ‘से किं तं वाणमंतरा' अथ के ते वानव्यन्तराः वने भवा वानाः वानाश्च ते व्यन्तरा श्चेति वानव्यन्तरास्ते कियन्त इति प्रश्नः, उत्तरयति-'देवभेदो सवो भाणियव्यो' देवभेदः सर्वोऽपि भणितव्यो यथा प्रज्ञापनासूत्रे कथित स्तथैव अत्रापि वक्तव्यः, कियत्पर्यन्तं प्रज्ञापना प्रकरणं वक्तव्यम् । तत्राह-'जाव' इत्यादि. 'जाव' यावत्-यावत् पर्यन्तं वानव्यन्तरादारभ्य वैमानिकप्रकरण परिपूर्ण पठ्यते तावत्पर्यन्तमित्यर्थः वानव्यन्तराः किन्नरकिंपुरुषमहोरगगन्धर्वयक्षराक्षसभूतपिशाचभेदेनाष्टविधाः, । एवं ज्योतिष्काः पञ्चविधाः चन्द्रसूर्य ग्रहनक्षत्रतार। रूपाः । वैमानिकाः द्विविधाः कल्पोपपन्नाः कल्पातीताश्च । तत्र कल्पोपपन्नाः सौधर्माघच्युतान्तदेवलोकसम्बन्धिनो द्वादशविधाः । कल्पातीता द्विविधाः अवेयका अनुत्तगेपपातिकाश्च । ग्रैवेयका अधस्तनाधस्तनादिभेदभिन्ना नवविधाः । अनुत्तरोपपातिका विजयवैजयन्तजयन्ता - पराजितसर्वार्थसिद्धभेदात् पञ्चविधा इति । 'ते समासओ दुविहा पन्नत्ता' ते समासतो द्वि हे भदन्त ! वानव्यन्तर देव कितने प्रकार के हैं ? हे गौतम ! "वाणमंतरादिभेदो सवो भाणियवो" वानव्यन्तर से लेकर वैमानिक देव पर्यन्त के भेद समस्त जैसा प्रज्ञापना सूत्र में कहा गया है वैसा ही यहाँ पर भी कहना चाहिये ।।
जैसे- पिशाच १ भूत २ यक्ष ३ राक्षस ४ किन्नर ५, किंपुरुष ६, महोरग ७, गन्धर्व ८, इस प्रकार आठ प्रकार के होते है।। २ । ज्योतिषिक देव चन्द्र १, सूर्य २, ग्रह ३, नक्षत्र ४, तारारूप ५, इस प्रकार पांच प्रकार के होते हैं । वैमानिक देव कल्पोपपन्न और कल्पातीत के भेद से दो प्रकार के होते हैं, उनमें कल्पोपन्न देव सौधर्म से लेकर अच्युत पर्यन्त बारह प्रकार के होते हैं। कल्पातीत देव ग्रैवेयक और अनुत्तरौपपातिक के भेद से दो प्रकार के होते हैं। उन में अवेयक देव अधस्तनाधस्तन आदिके भेद से नौ प्रकार के होते हैं । और अनुत्तरौपपातिक देव-विजय वै जयन्तजयन्त अपराजित और सर्वार्थसिद्ध के भेद से पांच :प्रकारके होते हैं ४ । इस प्रकार भवनतं बाणमंतरा" है भगवन् पानव्य-तरहे डेटा प्रा२न ४ा छ ? गौतम ! "वाणमंतरादि मेदो सवो भाणियब्यो" पानव्य-तरथी सधन वैमानि व पर्यन्तना સમસ્ત ભેદે કે જે પ્રમાણે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં કહેલ છે. એ જ પ્રમાણે અહિંયાં પણ કહેવા नये. भ न्न २ १, ५३५ २, भडा२॥ 3, गधर्व ४, यक्ष ५, राक्षस ६, भूत ७, અને પિશાચ ૮. આ પ્રમાણે વાનવ્યંતર દેવો આ આઠ પ્રકારના હોય છે.
न्येतिषिव-यद्र १, सूर्य २, ड 3, नक्षत्र ४, २॥ ५, मारीत पांय ना હોય છે. વૈમાનિદેવ કપનક અને કપાતીતના ભેદથી બે પ્રકારના હોય છે. તેમાં કપિપપન્નકદેવ સૌધર્મક૫થી લઈને અમૃતક૯૫ પર્યન્તના બાર પ્રકારના હોય છે. કલ્પાતીત દેવ રૈવેયક અને અનુત્તરાયપાતિકના ભેદથી બે પ્રકારના હોય છે. તેમાં રૈવેયકદેવ અધસ્તનાપસ્તન વિગેરેના ભેદથી નવ પ્રકારના હોય છે. અને અનુત્તરપપાતિકદેવ વિજયવૈજ
જીવાભિગમસૂત્ર
