Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२५४
जीवाभिगमसूत्रे प्रज्ञापनायाः प्रथमं जीवप्रज्ञापनाप्रकरणं द्रष्टव्यम् , तथाहि-'आसीविसा' दिद्वीविसा, उग्गविसा, भोगविसा, तयाविसा लालाविसा, निस्सासविसा, कण्हसप्पा, सेयसप्पा, कागोदरा दुबभिपुप्फा कोलाहा सेलेसया'। आशीविषा दृष्टिविषा उपविषा भोगविषाः त्वविषाः लालाविषाः निःश्वासविषाः कृष्णसर्पाः श्वेतसः काकोदराः दुरभिपुष्पाः कोलाहाः शैलेशया इतिच्छाया। तत्र आशीविषाः-आश्यो दंष्ट्राः तासु विषं गरलं येषां ते आशीविषाः, तदुक्तम्
_ 'आसीदाढा तग्गयविसा आसीविसा मुणेयव्वा' आशी दंष्ट्रा स्तद्गतं विषं येषां ते आशीविषा उन्नतव्याः । शेष सर्व प्रज्ञापनातोऽवसेयम् । दर्वीकराः आशीविषादयः सर्पाः कथिताः ॥ ‘से कि तं मउलिणो' अथ के ते मुकुलिनः ? इति प्रश्नः, उत्तरयति-'मउलिणो
करा" आसीविषआदि यहां यावत्पद से प्रज्ञापना का समस्त प्रकरण इस सम्बन्ध का ग्रहण हुआ है-वह टीका में दिया गया है उसका अर्थ इस प्रकार से हैं-आशीविष-जिनकी दाढ में विष होता है ऐसे सर्प आशीविष कहलाते हैं जैसे-कहा है-"आसी दाढा तग्गयविसा आसीविसा मुणेयब्वा" आशी नाम दाढा है उनमें जिनको विष होता है उन्हें आशीविष जानना चाहिये । दृष्टिविष-जिनकी दृष्टि में विष होता है वे सर्प । उग्रविष-जिनका विष बहुत अधिक उग्र-जहरीला-होता है ऐसे सर्प । भोगविष-जिनके शरीर में विष बहुत अधिक उग्र-जहरीला होता है ऐसे सर्प, त्वग् विष-जिनकी चमड़ी में विष होता हैं वे सर्प, लाला विष-जिनकी लार में विष होता है ऐसे सर्प, निःश्वास विष जिनकी श्वास में विष होता है ऐसे सर्प तथा-कृष्णसर्प, श्वेतसर्प, काकोदर, दुरभिपुष्प, कोलाह और शैलेश्य ये सब दर्वीकर सर्प के भेद हैं। इन भेदों को लेकर दर्वीकर सर्प के अनेक भेद हो जाते हैं। "से किं तं मउलिणो" हे भदन्त मुकुलीसर्प અહિયાં યાવત્ પદથી પ્રજ્ઞા પના સૂત્રને સઘળે પાઠ આ વિષયને લગતે ગ્રહણ કર્યો છે. અને તે પાઠ ટીકામાં બતાવવામાં આવ્યા છે. તેને અર્થ આ પ્રમાણે છે-આશીવિષ-જેની हाढमा विष डाय छ, तेवा सधै। माशीविष घडवाय छे. रेभडे-"आसीदाढा तग्गयविसा, आसीविसा मुणेयध्या" माशीनाम हाद छे. ते दृढभा २ मा ३२ डाय छ, तमासाशीવિષ કહેવાય છે. દષ્ટિવિષ-જેઓની દષ્ટિમાં વિષ હોય તેવા સર્પો, ઉગ્રવિષ એટલે કે જેમનું વિષ ઘણું વધારે હોય અને ઝેરીલું હોય એવા સર્પો, ભેગવિષ-જેઓના શરીરમાં ઘણું વધારે વિષ હોય એવા સર્ષે ભેગ વિષ કહેવાય છે. ત્વવિષ—જેઓની ચામડીમાં વિષ હોય છે. એવા સર્પો – વિષ કહેવાય છે. લાલાવિષ–જેઓની લાળમાં વિષ હોય છે, એવા સર્ષે લાલાવિષ કહેવાય છે. “
નિશ્વાસ વિષ–જેઓના શ્વાસમાં વિષ હોય છે. એવા સપે નિઃશ્વાસવિષ કહેવાય છે. તથા કૃષ્ણ સર્પ, સર્પ, કાકદર, દુરભિપુષ્પ, કોલાહ અને શૈલેશ્ય
આ બધા દેવીકર સપના ભેદો છે આ ભેદોને લઈને દવાકર સર્પો અનેક પ્રકારના उपाय छे.
જીવાભિગમસૂત્ર
