Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 310

प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १ . गर्भव्युत्क्रान्तिकस्थलचरजीवनिरूपणम् २९७ सप्पा दुविहा पन्नत्ता' परिसर्पाः द्विविधाः द्विप्रकारकाः प्रज्ञप्ता:-कथिता इति । भेदद्वयमेव दर्शयति-तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा' तद्यथा-उरपरिसप्पा य भुजपरिसप्पा य' उरः परिसपश्चि भुजपरिसश्चि तत्र-उरसा-उरो हृदयबलेन ये परिसर्पन्ति-गच्छन्ति ते उर:परिसर्पाः तथा भुजाभ्यां परिसर्पन्ति ये ते भुजपरिसर्पाः। तत्र प्रथमम् उरःपरिसर्प विशेषतो निरूपयितुं प्रश्नयन्नाह-'से कि तं' इत्यादि, ‘से किं तं' उरपरिसप्पा' अथ के ते ऊरःपरिसर्पाः इति प्रश्न , ऊत्तरयति-'संमूछिमोरःपरिसतिदेशेन-'उरपरिसप्पा तहेव' ऊरःपरिसस्तिथैवतेनैव रूपेण निरूपणीयाः यथा-संमूच्छिमोरःपरिसर्पप्रकरणे निरूपिताः । संमूच्छिमप्रकरणात् यद् वैलक्षण्यं तदर्शयति -आसालियवज्जो भेदो भाणियव्यो' आसालिकवों भेदो भणितव्यः, तत्रोरःपरिसर्पाणाम् आसालिकोऽपि कथितः, अत्र तु आसालिकभेदो न वर्णयितव्यः, दुविहा पन्नत्ता हे गौतम ! परिसर्प दो प्रकार के कहे गये हैं 'तं जहा' जो इस प्रकार से है "उरपरिसप्पा य भुजपरिसप्पा य" एक उरःपरिसर्प और दूसरे भुजपरिसर्प इन में जो छाती के बल से चलते हैं वे उरःपरिसर्प हैं और जो भुजों के बल से चलतेहैं वें भुजपरिसर्प हैं है भदन्त ! “से किं तं उरपरिसप्पा" उरःपरिसर्प का क्या लक्षण है और कितने इनके भेद हैं ? संमूछिम उरःपरिसर्प के अतिदेश द्वारा उनके भेद कहते हैं-"उरपरिसप्पा तहेव" हे गौतम ! संमूच्छिम उरःपरिसर्प प्रकरण में जिस रूप से उरःपरिसर्प निरूपित हुए हैं उसी रूप से यहां पर भी इन गर्भज उरःपरिसो का निरूपण करलेना चाहिये परन्तु “आसालियवज्जो भेदो भाणियवो" उस प्रकरण से इस प्रकरण में जो विशेषता है वह ऐसी है कि यहां पर आसालिक का वर्णन नहीं करना क्योंकि आसालिक-संमूर्छिम ही होते हैं । गर्भज नहीं होते आसालिक यह उरःपरिसो का एक भेद है इसी कारण उसे यहां वर्जित कहा गया है। प्रभु गौतमस्वामी ४ छ -“परिसप्पा दुविहा पण्णता" उ गीतम! परिस मे
रन हेसा छे, "तं जहा" ते मे ॥२ प्रमाणे छे. "उरपरिसप्पा य भुजपरिसce ” એક ઉરઃ પરિસર્પ અને બીજા ભુજપરિસર્પ, તેમાં જેઓ છાતીના બળથી ચાલે છે, તેઓ ઉર પરિસર્યું છે, અને જેઓ હાથના બળથી ચાલે છે, તેઓ ભુજપરિસર્પો छ. सगवन् “से कि तं उरपरिसप्पा" 6:परिसपना शुरक्षा॥ छ ? भन तना કેટલા ભેદ કહેલા છે? સંમૂચ્છિક ઉર:પરિસર્ષ ના અતિદેશ દ્વારા પ્રભુ કહે છે કે"उरपरिसप्पा तहेव" 3 गौतम ! स भूछि २:५रिसपना ४२भा २ प्रभारी ઉર:પરિસર્પોનું નિરૂપણ કરવામાં આવેલ છે, એ જ પ્રમાણે અહિયાં પણ આ ગર્ભજ ઉરઃ परिसपानु नि३५९। सभ दे. परंतु "आसालियवज्जो भेदो भाणियवो' ते ५४२७ना કથન કરતાં આ પ્રકરણમાં જે વિશેષ પડ્યું છે. તે એટલું જ છે કે–અહિયાં આસાલિકનું વર્ણન કરવાનું નથી. કેમ કે–આસાલિકો સંમૂચ્છિમ જ હોય છે ગર્ભજ હોતા નથી આસાલિક એ ઉરઃ૫સરિસર્પોને એક ભેદ છે. તે જ કારણથી તેને અહિ વજીત કહેલ છે.
३८
જીવાભિગમસૂત્ર