Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
जीवाभिगमसूत्रे तृतीयां पृथिवीं गच्छन्ति । अयं भावः-एतेषामुद्वर्तना तृतीयपृथिव्या आरभ्य सहस्रारदेवपर्यन्तम् भवति एतन्मध्ये सर्वेषु जीवस्थानेषु समुत्पादो भवतीति । नरकेपूत्पाद विषये गाथाद्वयम् , तथाहि
'असण्णी खलु पढमं दोच्चं च सरोसवा तइयं पक्खी । सीहा जंति चउत्थि, उरगा पुण पंचमि पुढवि' ॥१॥ छट्टि च इत्थिया उ, मच्छा मणुया य सत्तमि पुढवि ॥ एसो परमुववाओ, बोद्धव्यो नरयपुढवीसु" ॥२॥ असंज्ञिनः खलु प्रथमां द्वितीयां च सरीसृपा स्तृतीयां पक्षिणः । सिंहा यान्ति चतुर्थी भुजगाः पुनः पञ्चमी पृथिवीम् ॥१॥ षष्ठीं च स्त्रियः मत्स्या मनुजाश्च सप्तमी पृथिवीम् ।।
एषः परमोपपातो बोद्धव्यो नरकपृथिवीषु ॥ इतिच्छाया । अर्थश्छायागम्यः । 'जाव' यावत् अत्र यावत्पदेन गत्यागतिद्वारपर्यन्तस्य संग्रहः । तच्च गत्यागतिद्वारम् चर यहां से उवृत होकर नरक में प्रथम पृथिवी से लेकर सातवीं पृथिवी तक जाते हैं और ये "तच्चं पुढवि गच्छंति" थलचर उद्वृत्त होकर प्रथम पृथिवी से लेकर तृतीय पृथिवी तक ही जाते हैं आगे नहीं जाते हैं। नरकों में उत्पादके विषय में ये दो गाथाएं हैं
"असण्णी" इत्यादि । 'छटिं च' इत्यादि ।
इन दो गाथाओं का अर्थ इस प्रकार से है-असंज्ञी जीव प्रथम नरक तक जाते हैं. सरीसृप द्वितीय नरक तक जाते हैं पक्षी तृतीय नरक तक जाते हैं सिंह चतुर्थ नरक तक जाते हैं । भुजग पांचवें नरक तक जाते हैं-स्त्री छठवें नरक तक जाती है. मत्स्य तन्दुलमत्स्यऔर मनुष्य सातवें नरक तक जाते हैं ।
"जाव" यावत् यहां यावत्पद से गत्यागति द्वार तक का संग्रह हुआ है. यह गत्याથઈને એટલે કે-ગર્ભજ જલચર પણામાંથી નીકળીને પહેલી પૃથ્વીથી લઈને સાતમી પૃથ્વી सुधीना नभनय छे. मन मा स्थसय२ 'तच्चं पुढविं गच्छंति" स्थसय ५६माथीनीળીને પહેલી પૃથ્વીથી લઈને ત્રીજી પૃથ્વી સુધી જ જાય છે. તેથી આગળ જતા નથી.
નરકમાં ઉત્પાદ-ઉત્પત્તિ થવાના સંબંધમાં આ નીચે જણાવેલ બે ગાથાઓ કહી छे-''असण्णो" त्याहि "छट्टि च'त्याह
આ બનને ગાથાને અર્થ આ પ્રમાણે છે-અસંગીજીવ પહેલા નરક સુધી જાય છે. સરિસૃપ-સપ બીજા નરક સુધી જાય છે. પક્ષી ત્રીજા નરક સુધી જાય છે. સિંહ ચોથા નરક સુધી જાય છે. ભુજગ પાંચમાં નરક સુધી જાય છે. સ્ત્રી છઠ્ઠા નરક સુધી જાય છે. મત્સ્યતન્દુલમસ્યા અને મનુષ્ય એ સાતમા નરક સુધી જાય છે.
'जाव" यावत् महिं यावत्पथी प्रत्यातिदारनो सघड थये छ. ॥ सत्यापति
જીવાભિગમસૂત્ર
