Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १ स्थलचरपरिसर्पसंमूच्छिम पं. ति. जीवनिरूपणम् २७३ पृथक्त्वप्रमाणा भवति-'दोहंपि' द्वयानां संमूच्छिमभुजगपक्षिणां-संमूर्छिमभुजपरिसर्पपक्षिरूपाणां प्रत्येकं धनुः पृथक्त्वमुत्कृष्टा शरीरावगाहना भवतीति । तथा संमूच्छिमानां जलचराणामुत्कृष्टा स्थितिः पूर्वकोटिप्रमाणा भवति, समूच्छिमानां चतुष्पदानां चतुरशीतिवर्षसहस्राणि, उरःपरिसर्पाणां त्रिपञ्चाशद्वर्षसहस्राणि भुजपरिसर्पाणां द्वाचत्वारिंशद्वर्षसहस्राणि, पक्षिणां द्वासप्ततिवर्षसहस्राणि भवतीति । 'सेसं जहा जलयराणं' शेषम् शरीरावगाहनास्थित्यतिरिक्तं सर्वं शरीरादिच्यवनान्तद्वारजातम् , खेचराणां जलचरवदेव ज्ञातव्यम् । कियत्पर्यन्तं जलचरवद् ज्ञातव्यं तत्राह-'जाब' इत्यादि, 'जाव' यावत् 'चउगइया दुआगइया' चतुर्गतिकाः द्वयागतिकाः, एते खेचराः नारकतिर्यङ्मनुष्यदेवेषु गमनाच्चतुर्गतिकाः तिर्यङ्मनुष्येभ्य उद्धृत्य खेचरेष्वागमनाद् द्वयागतिका इति ।
ष्टावगाहना गव्यूत पृथक्त्व होती है। उरःपरिसों की उत्कृष्ट से शरीरावगाहना योजन पृथक्त्व होती है। तथा संमूछिम-भुजपरिसरों की और खेचरों की उत्कृष्ट शरीरावगाहना प्रत्येक की धनुःपृथक्त्व होती है। संमूच्छिम जलचरों की उत्कृष्ट स्थिति पूर्वकोटि प्रमाण होती है । संमूछिम चतुष्पदों की चौरासी हजार वर्षों की होती है। उरःपरिसपो की तेपन हजार वर्षों का होती है। भुजपरिसर्पो की बयालीस हजार वर्षों की होती है और पक्षियों की बहत्तर हजार वर्षों की होती है।
'सेसं जहा जलयराणं' शरीरावगाहना और स्थिति से अतिरिक्त समस्त शरीरादिच्यवनान्तद्वार तक का कथन इन खेचरों के प्रकरण में जलचर जीवों के जैसा ही जानना चाहिये । 'जाव चउगइया दुआगइया' यावत् चारगतिक और दो आगतिक होते हैं। खेचर जब अपनी पर्याय से छूटते हैं तो ये सीधे नरकगति में भी जा सकते हैं, तिर्यञ्चगति में भी जा सकते हैं, मनुष्यगति में भी जा सकते हैं और देवगति में भी जा सकते हैं। इसलिये चतुर्गतिक हैं। तथा-तिर्यञ्च और मनुष्यों में से मरा हुआ जीव सीधा खेचर जीवों में
ઉત્કૃષ્ટથી શરીરવગાહના જન પૃથફવની હોય છે. તથા સંમૂર્છાિમ ભુજપરિસર્પોની અને ખેચરની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના દરેકની ધનુષ્પથફત્વની હોય છે. સંમૂર્છાિમ જલચરાની ઉકષ્ટ સ્થિતિ પૂર્વકેટ પ્રમાણુ હોય છે. સંમૂર્ણિમ ચતુષ્પદે ની ચર્યાશીહજાર વર્ષોની હોય છે. ઉરસ્પરિસર્પોની તેપનહજાર વર્ષોની હોય છે. ભુજપરિસર્પોની બેતાલીસહજાર વર્ષની હોય છે. અને પક્ષિાની સ્થિતિ બોંતેર હજાર વર્ષોની હોય છે. ___"सेसं जहा जलयराणं" शरीरावाना अने स्थितिना ४यन Rai सारे। मेटલેકે શરીરદ્વારથી લઈને ચ્યવનદ્વાર સુધીનું આ ખેચર સંબંધી કથન જલચરજીના સંબંधमा प्रमाणेनुसमा "जाव चउगइया दुआगइया" यावत् यार गतिमा भने બે આગતિવાળા હોય છે. બેચરે જ્યારે પિતાની પર્યાયથી છૂટે છે. ત્યારે તેઓ સીધા નરકગતિ માં પણ જઈ શકે છે, તિર્યંચગતિમાં પણ જઈ શકે છે, મનુષ્યગતિમાં પણ જઈ શકે છે, અને દેવગતિમાં પણ જઈ શકે છે. તેથી તેઓ ચતુર્ગતિક કહેવાય છે. તથા
જીવાભિગમસૂત્ર
