Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १ गर्भव्युत्क्रान्तिकजलचरजीवनिरूपणम् २८९ सहस्रारपर्यन्तेभ्यः सौधर्मेशानसनत्कुमारमाहेन्द्रब्रह्मलान्तकमहाशुक्रसहस्सारेत्यष्टभ्यो देवेभ्य आगताना जीवानां गर्भव्युत्क्रान्तिजलचरेषु उपपातो भवति, ततः परमानतप्राणतादिदेवानामत्रोत्पातः, ततः परस्परदेवेषु प्रतिषेधो ज्ञातव्यः, इति उपपातद्वारम् ॥१९॥
स्थितिद्वारे-'ठिई जहण्णेणं अंतो मुहुत्तं' जलचरजीवानां स्थितिः आयुष्यकालो जधन्येनान्तमुहर्त भवति । 'उक्कोसेणं पुव्वकोडी' उत्कर्षेण पूर्वकोटिप्रमाणा भवतीति स्थितिद्वारम् ॥
समवहतद्वारे-दुविहा वि मरंति' द्विविधा अपि म्रियन्ते जलचरजीवाः मारणान्तिकसमुद्धातेन समवहता अपि म्रियन्ते असमवहता अपि म्रियन्ते इति समवहतद्वारम् ।।२१॥
च्यवनद्वारे-'अणंतरं उव्वहित्ता नेरइएसु जाव अहे सत्तमा' जलचरजीवा जलचरेभ्य उद्धृत्य चतसृष्वपि गतिषु गच्छन्ति तत्र यदि नैरयिकेषु गच्छन्ति तदा रत्नप्रभात आरभ्य यावदधः अर्थात् सौधर्म १, ईशान २, सनत्कुमार ३, माहेन्द्र ४, ब्रह्म ५, लान्तक ६, महाशुक्र ७, और सहस्रार ८, इन आठ देवलोकों के देवों में से इनका उत्पाद होता है आगे के आनत प्राणत आदि देवलोको के देवों में से नहीं होता क्योंकि आगे के देवों से इनका उत्पाद होना निषिद्ध कहा गया है। स्थितिद्वार में--'ठिई जहन्नेणं अंतो मुहत्तं" इन जलचर जीवों की स्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की होती है और "उक्कोसेणं पुव्वकोडी" उत्कृष्ट से एक पूर्वकोटि की होती है । ये "दुविहा वि मरंति” दोनों प्रकार से-मारणान्तिक समुद्धात से समवहत होकर भी और नहीं समवहत होकर भी मरते हैं। च्यवन द्वार में-"अणंतरं उच्चट्टित्ता नेरइएसु जाव अहेसत्तमाए" ये गर्भज जलचर जीव जब जलचर जीव की पर्याय से उद्धृत होकर यदि ये नैरयिकों में जन्म लेते हैं तो प्रथम તેમને ઉત્પાત થાય છે, તે સૌધર્મ દેવકથી લઈને સહસ્ત્રાર દેવકસુધી અર્થાત્ સૌધર્મ ૧ ઈશાન ૨, સનસ્કુમાર ૩, મહેન્દ્ર ૪, બ્રહ્મ , લાન્તક ૬, મહાશુક ૭, અને સહસાર ૮, આ આઠ દેવકના દેવમાંથી તેમને ઉત્પાત થાય છે. તેથી આગળના એટલે કે આનત, પ્રાણત વિગેરે દેવલોકમાંથી તેમને ઉત્પાત થતું નથી. કેમકે-ઉપર કહેલ સૌધર્મથી સહસૂારે દેવલોકની આગળના દેવલોકમાંથી તેમની ઉત્પત્તિનો નિષેધ કરેલ છે. સ્થિતિદ્વારમાં– "ठिई जहण्णेणं अंतोमुहत्तं" मा सय२ वानी स्थिति न्यथा ये मत इतनी हाय छे. मने “उकोसेणं पुवकोडी" उत्कृष्टया से पूर्व टीनी डाय छ “दुविहा वि मरति" તેઓ મારણુનિક સમુદુઘાત થી સમવહત થઈને અને સમવહત. થયા વિના એમ બને પ્રકારથી મરે છે. એટલે કે મારણતિક સમુદ્રઘાતથી આઘાત પ્રાપ્ત કરીને પણ મરે છે, અને આઘાત પ્રાપ્ત કર્યા વિના પણ મરે છે.
यवनद्वारभा-“अणंतरं उव्वट्टित्ता नेरइएसु जाव अहे सत्तमा" मा १ सयर જીવ જ્યારે જલચર પર્યાયથી ઉદ્દવૃત્ત થઈને એટલે કે તેમાંથી નીકળીને જે તેઓ નૈરયિકમાં જન્મ ધારણ કરે છે, તે પહેલી પૃથ્વીથી લઈને સાતમી પૃથ્વી સુધીના નૈરયિકોમાં જન્મ
३७
જીવાભિગમસૂત્ર
