Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१६०
जीवाभिगमसूत्रे एकजीव इति । ननु यदि वृक्षादीनां मूलादयो यदि प्रत्येकमनेकप्रत्येकजीवाधिष्ठिता स्ततः कथमेकखण्डशरीराकाश उपलभ्यन्ते तत्राह-'जह' इत्यादि 'जह सगल सरिसवाणं० पत्तेय सरीराणं० गाहा० इयं गाथा संपूर्णा यथा'जह सगलसरिसवाणं सिलेसमिस्साणं वट्टियावट्टी।
पत्तेयसरीराणं तह होति सरीरसंघाया” ॥१॥ यथा सकलसर्षपाणां श्लेषमिश्राणां वलितावर्ती ।
प्रत्येकशरीराणां तथा भवन्ति शरीरसंघाताः ॥२॥
यथा श्लेषद्रव्यमिश्रितानां सकलसर्षपाणां वर्ती-एकरूपा-एकाकारा भवति तथैवअनयैव उपमया प्रत्येकशरीरिणां जीवानां शरीरसंघाताः पृथक् पृथक स्वस्वावगाहनावन्तो प्रत्येक का एक २ जीव होता है और इनके स्कन्ध का भी एक २ जीव होता है। शंकायदि वृक्षादिकों के मूलादिक प्रत्येक, अनेक प्रत्येक जीवों से युक्त हैं तो फिर ये एक अखण्डशरीराकार रूप से क्यों प्रतीत होते हैं ? अनेक खण्ड शरीराकार रूप में प्रतीत होना चाहिए । उत्तर- में प्रभु दृष्टान्त कहते हैं 'जहसगलसरिसवाणं पत्तेयसरीराणं' यह गाथा इस प्रकार है-'जहसगलसरिसवाणं सिलेसमिस्साणं बटियावट्टी। पत्तेयसरीराणं तह होंति सरीरसंघाया ॥१॥ जिस श्लेष द्रव्यसे मिश्रित हुए सर्षपों की गोली एक रूप-एक आकार वाली होती है उसी प्राकर से प्रत्येक शरीर जीवों के शरीरसंघात पृथक् पृथक् स्व-स्व अवगाहना वाले होते हैं । तात्पर्य यह है कि जिस प्रकार से अनेक सरसों के दाने स्निग्ध द्रव्य से जब मिलकर एक लड्डू आदि के रूप में हो जाते है-तब वे एकपिण्ड होकर भी अपनी २ अवगाहना में उसमें
समयमा सूत्रा२ हे छ है-"तालसरलनालिपरीणं" ताससस, नारी-नाशय આ પ્રત્યેક વૃક્ષમાં એક એક જીવ હોય છે. અને તેના સ્કર્ધામાં પણ એક એક જીવ હોય છે.
શંકા-જે વૃક્ષાદિકના મૂલ વિગેરે પ્રત્યેક અનેક પ્રત્યેક જીથી યુક્ત હોય છે તે પછી એક અખંડ શરીરાકાર પણાથી કેમ દેખાય છે ? અનેક ખંડ શરીરાકાર પણાથી તે દેખાવા જોઈએ.
उत्त२-सा प्रश्ननन। उत्तर मापता प्रभु दृष्टांत साथै ४ छ -"जहसगलसरिसवाणं, पत्तेयसरीराणं" मा आथा ! नीय प्रमाणे छे.
. “जह सगलसरिसवाणं सिलेसमिस्साणं बटिया वट्टी । पत्तेयसरीराणं, तहहोंति सरीरसंघाया" ॥१॥
જે લેષ દ્રવ્ય પદાર્થથી મિશ્રિત થયેલ સર્ષનીગળી એક રૂપ અને એક આકારવાળી હોય છે, એ જ પ્રમાણે પ્રત્યેક શરીરી જીના શરીરસંઘાત જુદા જુદા સ્વ. સ્વ. અવગાહના વાળા હોય છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે–જે રીતે અનેક સરસના દાણા સ્નિગ્ધચિકણા પદાર્થમાં મળીને એક લાડુ, વિગેરે પ્રકારથી એક રૂપ બની જાય છે, ત્યારે તે એક પિંડ રૂપ હોવા છતાં પણ પિત પિતાની અવગાહનમાં તેમાં જુદા જુદા દેશવાળા થઈને રહે
જીવાભિગમસૂત્ર
