Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२०२
जीवाभिगमसूत्रे जाव गोमयकीडा, अन्धिकाः पुत्रिका यावद् गोमयकीटाः, अत्र यावत्पदेन-प्रज्ञापनोक्ताः सर्वे ग्राह्याः, तथाहि-गाथा-'अंधियपुत्तियमच्छिय-मसगा कीडे तहा पयंगे य।
ढंकुणकुक्कडकुक्कुह, नंदावतेय सिंगिरडे ॥१॥ पत्ता नीलपत्ता लोहियपत्ता हालिद्दपत्ता सुक्किल्लपत्ता चित्तपक्खा विचित्तपक्खा ओहंजलिया जलचरिया गम्भीरा णीलिया तंतवा अच्छिरोडा अच्छि पेहा सारंगा नेउरा दोला भमरा भरिली जरुला तोट्टा विच्छुया पत्तविच्छ्या छाणबिच्छुया जलविच्छुया पियं गाला कणगा' एतदन्तानां प्रज्ञापनोक्तानां संग्रहो भवति, तत्र 'मच्छिया' मक्षिकाः मशकाः कीटाः पतङ्गाः ,कुणाः कुक्कुटाः कुक्कुटाः नन्दावर्ताः सिगिरिटाः कृष्णपत्राः नीलपत्राः हारिद्रपत्राः शुक्लपत्राः चित्रपक्षाः विचित्रपक्षाः ओधाञ्जलिकाः जलचारिकाः गम्भीराः नीलिकाः तंतवाः अक्षिरोडाः अक्षि प्रेक्षाः सारंगाः, नू पुराः, दोलाः भ्रमराः भरिलयःजरुलाः तोट्टाः वृश्चिकाः पत्रवृश्चिकाः गोमयवृश्चिकाः जलवृश्चिकाः प्रियङ्गलाकनकाः, इति, यथादेशमवगन्तव्याः । 'जे यावन्ने तहप्पगारा' ये चान्ये तथा प्रकाराः-अन्धिकादिजीवसदृशाः अन्धिकादिजीवभिन्नाश्च ते सर्वे चतुरिन्द्रिया ज्ञातव्या इति । 'ते समासओ दुविहा पन्नत्ता' ते उपर्युक्ताश्चतुरिन्द्रियजीवाः समासतः-संक्षेपेण द्विविधाः द्विप्रकारकाः प्रज्ञप्ता:-कथिताः 'तं जहा' तद्यथा-'पज्जत्ता य अपज्जत्ता य' पर्याप्ताश्चापर्याप्ताश्चेति ।
सम्प्रति - शरीरादिद्वारमधिकृत्य प्रश्नयन्नाह-'तेसि णं भंते' इत्यादि, 'तेसि णं भंते ? जीवाणं कइसरीरगा पन्नत्ता' तेषां चतुरिन्द्रियाणां खलु भदन्त ! जीवानां कति शरीराणि प्रज्ञयकीट यहां यावत्पद से-प्रज्ञापना का पाठ जान लेना चाहिये जो टीका में दिया गया हैअन्धिका पुत्रिका मक्षिका-मशक आदि गोमयकीट पर्यन्त के जीव जो प्रज्ञापना में कहे गये हैं वे सब चौइन्द्रियजीव हैं । इनमें कितनेक नाम तो अति स्पष्ट हैं और कितनेक नाम देश विदेश से जानने योग्य हैं। तथा इसी प्रकार के जो ओर भी जीव हैं वे तथा जो इनसे भिन्न हैं सब ही चौइन्द्रियजीव "समासी दुविहा पन्नत्ता" संक्षेप से दो प्रकार के कहे गये हैं। "तं जहा" जैसे -"पज्जत्ता य अपज्जत्ता य" प्रर्याप्त और अपर्याप्त "तेसिणं भते ! जीवाणं कइ सरीरगा पन्नता" हे भदन्त ! इन चौइन्द्रियजीवों के कितने शरीर भा प्रमाणे छे. “अंधिया, पुत्तिया. जाव गोमयकीडा", सन्धि, पुत्रिी यावत् गोमय કીડા અહિયાં યાસ્પદથી પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં આ વિષયમાં કહેલે પાઠ સમજી લેવો કે જે પાઠ સંસ્કૃત ટીકામાં આપવામાં આવેલ છે. અધિકા, પુત્રિકા, મક્ષિકા (માખી) મશક-મચ્છર વિગેરે ગોમેય કીટ સુધીના છો કે જે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં કહેલા છે, તે બધા ચૌઇંદ્રિય જીવો છે. તેમાં કેટલાક નામેતે ઘણાજ સ્પષ્ટ છે. અને કેટલાક નામે દેશ-વિદેશ થી સમજી લેવા. તથા આ પ્રમાણેના બીજા પણ જે જીવો છે, તે બધાજ ચૌઇન્દ્રિય જીવો છે. બધા यौन्द्रिय ---"समासओ दुविहा पण्णता" सपथी मे प्रा२ना सा छे. "तं जहा" ते या प्रमाणे सभा "पज्जत्तगा य, अपज्जतगाय' यति भने भर्यात "तेर्सि
જીવાભિગમસૂત્ર
