Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १
__ पञ्चेन्द्रियजीवनिरूपणम् २२१ अन्नाणी सुयअन्नाणीय'तत्र ये च नारका असंज्ञिनस्तेऽपर्याप्तावस्थायां नियमावयज्ञानिनः मत्यज्ञानिनः श्रुताज्ञानिनश्च भवन्ति । 'जे ति अन्नाणी ते नियमा मइअन्नाणी य सुयअन्नाणीय विभंगनाणीय' तत्र येच नारकाः व्यज्ञानिनस्ते नियमान्मत्यज्ञानिनश्च श्रुताज्ञानिनश्च विभङ्गज्ञानिनश्च भवन्ति । अत्रायं भावः-ये नारका असंज्ञिनस्ते अपर्याप्तावस्थायां द्वयज्ञानिनः असज्ञिभ्यो हि उत्पद्यमानानां तेषां तथाविधबोधमान्द्याद् अपर्याप्तावस्थायामव्यक्तावधेरपि प्राप्त्यसद्भावात् । पर्याप्तावस्थायां तु व्यज्ञानिनः, संज्ञिनस्तूभयावस्थायामपि व्यज्ञानिन एवेति ज्ञानद्वारम् ॥
षोडशं योगद्वारमाह--'तिविहे जोगे' नारकजीवानां त्रिविधो योगो भवति, तद्यथामनोयोगो वागु योग, काययोगश्चेति, योगद्वारम् ॥
"जे य दुअन्नाणी ते नियमा मइअन्नाणी मुयअन्नाणी य” जो नारक दो अज्ञानवाले होते हैं वे नियम से मत्यज्ञानवाले और श्रुतअज्ञानवाले होते हैं। और जो नरक तीन अज्ञानवाले होते हैं वे-वे नियम से मत्यज्ञानवाले, श्रुतअज्ञानवाले और विभंगज्ञानवाले होते हैं । तात्पर्य यह है कि जो नारक असंज्ञी होते हैं वे अपर्याप्तावस्था में दो अज्ञानवाले होते हैं । क्योंकि असंज्ञियों से आकर उत्पन्न होने वाले जो नारक होते हैं उनके तथाविधबोध की मन्दता से अपर्याप्तावस्था में अव्यक्त अवधि की भी प्राप्ति नहीं होती है इसलिये वे अपर्याप्तावस्था में दो अज्ञान वाले कहे गये हैं और पर्याप्तावस्था में असंज्ञी तीन अज्ञानवाले होते हैं । संज्ञी नारकी तो पर्याप्ताऽपर्याप्त दोनों अवस्थाओं में भी तीन अज्ञानवाले ही होते हैं। ज्ञानद्वार समाप्त ।
सोलहवां योगद्वार--'तिविहे जोगे' नारक जीवों को तीन प्रकार का योग होता जैसे—मनोयोग, वचनयोग और काययोग । योगद्वार समाप्त ।
सुयअन्नाणी य" ना२। मे प्रा२ना अज्ञानवाणा डाय छे. तो नियमथी भति અજ્ઞાનવાળા અને તાજ્ઞાનવાળા હોય છે. અને જે નારકે ત્રણ અજ્ઞાનવાળા હોય છે તેઓ નિયમથી મતિ અજ્ઞાનવાળા શ્રત અજ્ઞાનવાળા અને વિભગ જ્ઞાનવાળા હોય છે
કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે –જે નારક અસંજ્ઞી હોય છે. તેઓ અપર્યાપ્તાવસ્થામાં બે અજ્ઞાનવાળા હોય છે. કેમ કે અસંશિમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થવાવાળા જે નારકે હોય છે, તેઓને તથાવિધ બેધની મહત્તાથી અપર્યાપ્તાવસ્થામાં અવ્યક્ત અવધિની પણ પ્રાપ્તિ થતિ નથી. તેથી તેઓ અપર્યાપ્તાવસ્થામાં બે અજ્ઞાનવાળા કહેલા છે. અને પર્યાપ્તાવસ્થામાં અસંજ્ઞી ત્રણ અપાનવાળા હોય છે, સંજ્ઞી નારકી તે પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત બને અવસ્થામાં ત્રણ અપાનવાળા જ હોય છે. પાનદ્વાર સમાપ્ત.
सोभु योगदार-'तिविहे जोगे' ना२४ वाने त्र प्रारी योगाय छे. गेम કેમનોયોગ, વચનગ અને કાગ, ગદ્વાર સમાપ્ત.
જીવાભિગમસૂત્ર
