Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
जीवाभिगमसूत्र अनाकारोपयोगवन्तोऽपि भवन्तीति तत्र साकारोपयुक्ताः मत्यज्ञानश्रुताज्ञानापेक्षया, अनाकारोपयुक्तास्तु अचक्षुर्दर्शनोपयोगापेक्षयेति गतं सप्तदशमुपयोगद्वारम् ॥१७॥
(१८) अथाष्टादशमाहारद्वारमाह-'ते णं भंते' इत्यादि, 'ते णं भंते ? जीवा कि आहारमाहरेंति' ते सूक्ष्मपृथिवीकायिकाः खलु भदन्त । जीवाः किम् आहारम् कीदृशमाहार माहरन्तीति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम । 'दव्वओ अणतपए साई' द्रव्यतो-द्रव्यस्वरूपपर्यालोचनायाम् अनन्तप्रादेशिकानि द्रव्याणि आहरन्ति, अनन्तानामेव ग्रहणं भवति अन्यथा-ग्रहणासंभवात् , नहि संख्यातप्रदेशात्मका असंख्यातप्रदेशात्मकाः स्कन्धा जीवस्य ग्रहणप्रायोग्या भवन्तीति । 'खेत्तओ असंखेज्जपएसोगाढाई क्षेत्रतोऽसंख्यातगौतम ! सूक्ष्मपृथिवीकायिकजीव साकारोपयोगवाले भी होते है और अनाकारोपयोग वाले भी होते हैं । इन जीवों के मत्यज्ञान और श्रुताज्ञान होते हैं यह बात पहले कही जा चुकी है । अतः इन्हीं दो अज्ञानों की अपेक्षा से उनमें साकारोपयोग का सद्भाव कहा गया है । तथा इनमें चक्षुर्दर्शन होता नहीं है- अचक्षुर्दर्शन होता है । अतः इस अपेक्षा ये अनाकारोपयोगवाले भी होते हैं ॥ उपयोगद्वार समाप्त ॥
(१८) आहारद्वार-"ते णं भंते ! किं आहारमाहरेंति" हे भदन्त ! वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव कैसा आहार करते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं—“गोयमा ! दव्यो अणंतपएसाइं दवाई आहारेंति" वे द्रव्य की अपेक्षा अनन्तप्रदेशोंवाले द्रव्यों का आहार करते हैं इस कथन से वे संख्यात प्रदेशोंवाले या असंख्यात प्रदेशोंवाले द्रव्यों का आहार नहीं करते हैं ऐसा जानना चाहिये क्योंकि जीव के ग्रहणप्रायोग्य संख्यातप्रदेशवाले स्कन्ध और असंख्यातप्रदेशवाले स्कन्ध होते हैं। "खेत्तो असंखेज्जपएसोगाढाई" અનાકાર ઉપયોગવાળા પણ હોય છે. આ જીવમાં મત્યજ્ઞાન (મતિ અજ્ઞાન) અને શ્રતઅજ્ઞાન હોય છે, આ વાત તે પહેલાં કહેવામાં આવી ચુકી છે. તેથી આ બે અજ્ઞાનની અપેક્ષાએ તેમનામાં સાકાર ઉપગનો સદુભાવ કહ્યો છે. તેમનામાં ચક્ષુદશન હોતું નથી, પણ અચક્ષર્દેશન હોય છે તે કારણે તેમને અનાકાર ઉપગવાળા કહેવામાં આવ્યા છે
સત્તરમું ઉપયોગદ્વાર સમાપ્ત છે (१८) माहारा२-"ते णं भंते ! जीवा किं आहारमाहरेंति ?" भगवन् ! ते सूक्ष्मपृथ्वीय वा माहा२ ४२ छ ? महावीर प्रभुन। उत्तर- "गोयमा! व्वओ अणंतपएलाई दव्वाइं आहरेंति" गौतम! द्रव्यनी अपेक्षा तमा सनत अशावाणा દ્રવ્યોને આહાર કરે છે. આ કથન દ્વારા એ વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે તેઓ સંખ્યાત પ્રદેશેવાળા અથવા અસંખ્યાત પ્રદેશવાળાં દ્રવ્યાને આહાર કરતા નથી, કારણ કે જીવના દ્વારા ગ્રહણ કરવા યોગ્ય સંખ્યાત પ્રદેશવાળા સ્કન્ધ અને અસંખ્યાત પ્રદેશવાળા સ્કન્ધ डाय छे. "खेत्तओ असंखेज्जपएसोगाढाई" क्षेत्रनी अपेक्षा तेमा मसज्यात प्रशामां
જીવાભિગમસૂત્ર
