Book Title: Pudgalno Parihar Parmarthni Prapti
Author(s): Sunandaben Vohra
Publisher: Sunandaben Vohra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004902/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagalano parihAra ? parimArthinI prApti Vain Education International A sanaMdAbahena vorA For Private e penalise C wwija nella y.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA northerwecarnowser : Amar with #grt janajAkaba nA janaka mane mArA janama janma hAjIkanA - kAje, DAka pugalano parivAra : paramArthanI prApti pU. zrI cidAnaMdajI racita pudgalagItAno bhAvArtha kAla nA chokarA nA kAkA mAmA saMpAdaka-lekhaka : sunaMdAbahena vohorA preraka : pU. zrI bhadraguptasUri . zyAmala-3, amadAvAda Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : guNAnurAgI mitro amerikA-amadAvAda prakAzanavarSa : vI. 2524, vi. 2054, I.sa. 1997-98 prathama AvRtti : 12OO prAptisthAna : 1. sunaMdAbahena voharA 2. dakSAbahena mahetA 5, mahAvIra sosAyaTI, 39, mANekabAga sosAyaTI, elisabrija, amadAvAda-380007 kaMcanadIpa zopiMga senTara sAme, phona naMbara : 6637954 surendra maMgaLadAsa roDa, sAMje 6thI 8 amadAvAda-380015 phona : 407910 sAMje 6thI 8 3. zrI kumArabhAI bhImANI 13/39 jeema. kampAunDa, trIjo bhoIvADo, muMbaI-400002 phona naMbara : 37pa7013 sAMje 5thI 7 4. Kalpana Pravin Shah 992, Mcnair Drive Landsdale PA 19446-U.S.A. Tel. 215-362-5598 mukhapRSThacitra : vI. rAmAnuja lesara TAIpaseTiMga : zAradA mudraNAlaya jummA masjida sAme, gAMdhI roDa, amadAvAda-380001 phonanaMbara : pa3pa9866 mudraka : bhagavatI ophaseTa 15/sI, baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA, dariyApura, amadAvAda 380 001 phona naMbara : 387540 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naivedya bhadraguptasUri 'o mArA mana ! parabhAvanAM AvaraNo cIrIne jarA mukta thA, jethI AtmavicArarUpa caMdanavRkSanI zItala havA tane sparzI zake !' ja mahattvapUrNa prazna e che ke AtmavicAra have karavo che ? atyAra sudhI to jIvAtmAe pugalano vicAra ja vadhAre pramANamAM karyo che. anaMta janmothI puddagalabhAvonI ja ramaNatA jIve karI che. have AtmavicAra karavo che ? to eka kAma avazya karavuM paDaze; pudgalabhAva ke je parabhAva che, e puddagalabhAvonAM AvaraNane cIrI nAkhavA paDaze. puddagalabhAvonAM AvaraNo naSTa karavA mATe pudgalabhAvonI anarthakAritA tathA bhayaMkaratA ane paramArthanuM svarUpa jANavuM paDaze, samajavuM paDaze. 'pudgalagItA'mAM yogI cidAnaMdajIe puddagalabhAvonI anarthakAritA ane bhayaMkaratA samajAvI che. kharekhara, kurukSetra upara zrIkRSNe arjunane gItAno bodha jema Apyo, tema bhItaranA kurukSetra upara, pudgalabhAvarUpa kauravono saMhAra karavAno upadeza cidAnaMdajIe viSAdagrasta banelA sAdhakane Apyo che. eTale A kAvyanuM nAma emaNe pugalagItA' ApyuM che. suzrAvikA sunaMdAbahena adhyAtmamArganAM pravAsI che. teo zradghAvaMta to che ja, sAthesAthe samyajJAnanA upAsaka che ! emAMya A kAvya upara vivecana lakhavA, meM ja emane prerita karyAM hatAM; ane temaNe e vivecana lakhyuM ! saraLa, suMdara ane svAdiSTa banyuM che vivecana. enuM nAmakaraNa temaNe pudgalano parihAra ane paramArthanI prApti' ApyuM che te vivecananA mAdhyamathI sArthaka che. pudgalanI oLakhANa karAvatAM zrI cidAnaMdajI saraLa zabdomAM kahe che : pANImAMhe gale je vastu, le ani saMyoga, pudgala-piMDa jANe te cetana tyAga harakha aru soga. chAyA AkRti tejadyuti sahu pudgalanI. saDana-paDana-vidhvaMsa dharma e jAya, kahevAya. vakhANe, para jAya. pudgalako kahevAya. maLyA piMDa jehane baMdhe be kAle vikharI caramanayaNa karI dekhIye te sahu puddagala puraNa-galana dharmathI pudgalanAma jigaMda kevaLa viNa parakhAya na anaMtA cAra jJAna navi jANe. zubhathI azubha, azubhathI zubha, mULa svabhAve thAya, dharmapAlaTaNa pugalako Ima, sadguru diyo batAya ! - je vastu pANImAM gaLI jAya che, - je vastu agnimAM baLI jAya che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene 'pudgala' jANavuM. he cetana ! pudgalabhAvamAM harSa-zoka na karavo. je chAyA dekhAya che, prakAza dekhAya che, AkRti dekhAya che, te badhA ja pudgalanA paryAya che. pudgalanA dharma che saDavuM, paDavuM ane nAza thavo - saDana-paDana-vidhvaMsaMna pudgalanI niyati che. jema be piMDa ekaThA thAya che ane kALakrame vikharAI jAya che, jene jIvAtmA potAnI carmadRSTithI jue che, e pudgala che. je vadhe che, ghaTe che, jenuM pUNagalana thAya che, e jeno svabhAva che te pudgala che. enA anaMta paryAyo hoya che, ane e paryAyo kevaLajJAnI ja jANI zake che. pudgalaparivartanazIla hoya che. zubha azubha ane azubha zubha thAya che. pudgalabhAva sthira na rahe, mATe enA upara rAgadveSa nathI karavAnA. enA kAraNe harSa-zoka nathI ka2vAnA. pudgala-rAganuM AvaraNa dUra thaze tyAre ja AtmavicAra pragaTa thaze. samAdhizataka'mAM upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che : rAgAdika jaba pariharI kare sahaja guNakhoja ghaTameM bhI pragaTe tadA cidAnaMtakI moja ! jo bhItaramAM cidAnaMta pAmavo hoya to AtmaciMtana karavuM ja paDaze. AtmAnA sahaja jJAnAdi guNonuM ciMtana karavuM ja paDaze, ane paramArthadRSTithI vicArIe to mAtra AtmajJAnaAtmabodha ja mokSamArga che, zivapaMtha che. samAdhizataka'nA prAraMbhe ja kahyuM che : kevaLa Atamabodha hai paramArtha zivapaMtha, soi bhAvanigraMtha. tA meM jinakI. maganatA AtmabodhamAM - AtmajJAnamAM magnatA ja bhAvasAdhutA che. jo AtmajJAnamAM maganatA na hoya to bhAvasAdhutA na Ave. bhalene vratonuM pAlana karatA raho yA ugra tapazcaryA karatA raho. jJAnamaganatA vinA bhAvasAdhutA hoI zakatI nathI. AtamajJAne magana jo saba pudgala khela, indrajAla karI lekha ne mile na tihAM mana mela ! AtmajJAnamAM nimagna AtmA tamAma pudgala-nirmita khelone indrajAla - jAdu samaje che. enI sAthe enuM mana lAgatuM ja nathI. eka vAra AtmajJAnamAM maganatAno apUrva anubhava thatAM pudgalaracanAomAM mana lAgatuM ja nathI. AtmajJAnanI maganatAnuM sukha zabdAtIta che. zabdo dvArA varNavI zakAtuM nathI. "puddagalagItA' puddagalano parihAra eTale paramArthanI prAptinuM vAcana-manana ane ciMtana karI sahu jIvAtmAo pudgalabhAvomAM anAsakta bano ane AtmajJAnamAM ane 5ramArthaprAptimAM nimagna bano, evI maMgalakAmanA sAthe viramuM chuM. 65, zyAmala rohAusa 3-e, bhadraguptasUri seTelAITa, amadAvAda 380 015 tA. 24-11-1997 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsaMgika samasta sRSTinA prANImAtramAM jIvananAM be vaheNa che. eka che paugalika-bhautika-pArthiva ke nirjIva. bIjuM che paramArtha-AtmArtha-mokSArtha ane caitanya. pIgalika tamAma padArtho nirjIva-jaDa che. te spardhAdi lakSaNavALA che. sthUla najare jaNAya tevA che. ane abhyAdhika samaye nAza thavAvALA che. A paugalika padArtho eTale bhautika padArtho, jenI A vaijJAnika yugamAM vipulatAnI vRddhi che. ane pratiSThA che. tethI mAnava tenA pratye AkarSaNa pAmI te padArtho vadhu ne vadhu meLavavA prayAsa kare che. temAMthI spardhA, ajaMpo ane azAMti pedA thAya che. jo te meLavavAmAM saphaLatA maLe to sukhI thAya che. niSphaLatA maLe to duHkhI thAya che. vaLI vaijJAnika kSetranI khUbI e che ke nita navI navI zodho karI navuM navuM ApyA ja kare che. tethI mAnavane navuM meLavavA mathavuM paDe che. Ame AtmArUpI A haMsalo ghaNuMye samajAvyA toye navuM piMjaruM mAMgato ja rahyo che. pariNAme navA deha dhAraNa karIne kyAreka sukha ane prAye duHkha anubhave che. paraMtu paudgalika padArthonI mUcha choDI zakato nathI. A paudgalika padArtho eTale deha ane dehane tathA mananI IcchAne poSanArA badhA ja jaDa padArthono emAM samAveza thAya che. cAre dizAmAM teno pathAro prasarelo che. ane anAdikALathI jIva teno paricayI rahyo che. graMthakAra zrI cidAnaMdajIe pugalagItA'mAM pudgalanI jALa ane tamAso kevA ajabagajabanA che tenuM tAdezya ane talasparzI varNana karyuM che. vaLI tenAthI zuM prApti che, zuM hAni che te paNa upadezya che. tethI samajAya che ke mAnava pudgala ghaNo prabhAvita thayo che. * pAMca indriyo vaDe sevAtA sarva padArthono samAveza pudgalanA pArAyaNamAM thAya che. pudgalamAM jaDatA hovA chatAM mAnavacetanA tenAthI atyaMte prabhAvita thayelI che. te prabhAvamAM caitanyanuM sAmarthya nabaLuM paDe che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 tethI graMthakAre teno parihAra batAvI paramArthanI atyaMta viziSTatA batAvI che. paramArtha eTale anupama ane advitIya tattva. zuddhaAtmAnuM prAgaTya te paramArtha che. jemAM parama rahasya ke parama aizvarya rahyuM che. paramArtha mArgane mokSamArga kahevAya che. paranuM aham ane mamatva javAthI paramArtha pragaTa thAya che. paramArtha eTale AtmAnA saMpUrNa vaibhavane tathA sAmAne jaNAvatuM rahasya che. je rahasya pAmyA pachI kazuM pAmavAnuM jIvane bAkI rahetuM nathI. paramArtha caitanyamaya hovAthI temAM ajaDatva che. pudgalano vAsa jaDamAM che. paramArthano vAsa caitanyamAM che. Ama baMne paraspara cheDAnAM tattvo che. 5ramArtha caitanyamaya hovAthI AnaMda ane sukhanuM nidhAna che. tenI prApti mATe pudgalanA padArthono parityAga-parihAra Avazyaka che. paudgalika sukha ane pAramArthika sukha baMne sAthe rahI zake tevI jagatamAM vyavasthA nathI. paudgalika padArtho chUTe, tenI mUrchA ghaTe, paramArtha mArganA prayojanano puruSArtha kare, jyAre aMtaraMta zuddhi thAya tyAre paramArthanuM anupama sukha prApta thAya. jaDa padArtho sAthenuM jIvanuM tAdAmya paramArtha mArgane bAdhaka che. jaDatva ane jIvatvane meLa nathI. zuddha jIvatva e paramArtha che. mahApuruSoe te paramArtha svarUpa sukhanI prApti mATe mahAsAhasa karyA che. sukha, saMpatti, samRddhine sattA jevAM kAraNone choDyAM che. ati priya evA dehane paramArtha prAptinuM sAdhana mAnI, saMyama vaDe samatva sAdhI janmamaraNanI samApti karI che. paramArthanuM prayojana ja camatkArI che. te mArge jeoe sAhasa karyuM teo siddhi padane pAmyA che. paramArthanuM aMtaraMga sAdhana jJAnamaya zuddhatA che. jJAna, dhyAna, vairAgya ane bhakti Adi paramArthanI sAdhanAnAM sAdhano che. paramArthanI prApti pachI koI padArtha prApta karavAnuM prayojana zeSa rahetuM nathI. sunaMdAbahena vohorA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakRta chuM. prastuta graMthasaMpAdanamAM preraNA ApavA mATe tathA lekhana upara dRSTi karI yogya sUcana karavA mATe, pU. zrI bhadraguptasUrijI pratye upakRta chuM. pU. zrI bhadrabAhuvijaya pratye upakRta chuM. sva. pU. zrI cidAnaMdajI mahArAja pratye upakRta chuM. abhivAdana prastuta graMthano arthasahayoga nakala sahayoga 500 zrI lakSmI dharamazI, northajasI, amerikA 150 aruNAbahena, zazIna zAha, klIvalenDa, amerikA 150 pallavI, satIzacaMdra, cerIhIla, amerikA 100 saMghavI parivAra, amadAvAda chellAM dasa varSathI aviratapaNe pustakaprakAzanamAM paradezanA mitrono arthasahayoga prazaMsanIya che. lagabhaga 45 jeTalAM pustakonuM lekhana thayuM, temAM 30 jeTalAM pustakonA prakAzananI bhAvanA paradezanA mitroe ja sAkAra karI che. temanI AvI bhAvanAo vistRta thAya ane teo AtmakalyANane pAme tevI prabhu pratye prArthanA. arthasahayoga badala saunuM abhivAdana karuM chuM. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sunaMdAbahena vohorA likhita ziSTa sAhityasUci krama pustakanuM nAma 1. zrI kalpasUtra kathAsAra sacitra . . . . . cothI AvRtti sudhArA sAthe 2. navatattvano saraLa paricaya . . . . . . . . . . . . . sacitra 3. jIvasRSTinuM parijJAna . . . . . . . . . . . . . . . sacitra 4. muktibIja . . . . . . . . . . . . . . samyagadarzana viSe pa. AThe koThe ajavALAM . . . . . . . . . . . . ATha guNa viSe 6. aMtaranAda . . . . . . . . . . . . . . 250 pado, stavano 7. auSadha je bhavaroganA . . . . . .vivecana zrImad rAjacaMdra vacanAmRta 8. saikAlika AtmajJAna saMpAdana : tAttvika lekho, lekhaka pannAlAla gAMdhI 9. tattvamImAMsA . . . . . . . . . . . . . . . tattvArthabhigama 10. maunadhArI mahAvIrathI maLelI (hitazikSA) . . . . . . . . . . . . mahAvIrakathA tathA bodha 11. zrI adhyAtmasAra saMpAdana . . zrI yazovijayaracita graMthano bhAvAnuvAda 12. tuM zuM kare vicAra ? . . . . . . . . . uttama bhAvapreraka lekho 13. Atama jhaMkhe chuTakAro . . pU. yazovijayajI racita samAdhizatakanuM vivecana 14. pagale pagale prabhutA . . . . . . . jIvanavikAsanA prAyogika lekho 15. keDIne kaMDAro . . . . . . . . . . . . . . . nAnI pustikA 16. zrutasAgaramaMthana . . . . . . . . . . . . . . . (chapAya che.) (sthAnika rahevAsIe pustako jAte laI javAM. patravyavahAra javAbI kArDa lakhIne karavo.) prAptisthAna : 1. sunaMdAbahena vohorA pa, mahAvIra sosAyaTI, elisabrija, amadAvAda-380007 phona naMbara : 6637954 sAMje 6thI 8 2. dakSAbahena mahetA 39, mANekabAga sosAyaTI, kaMcanadIpa zopiMga senTara sAme, surendra maMgaLadAsa roDa, amadAvAda-380015 phona : 407910 sAMje 6thI 8 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUnuM to thayuM re pIMjara dezI : jUnuM to thayuM sUnuM to thayuM re pIMjara sUnuM to thayuM, paMchI to UDyuM ne pIMjara sUnuM to thayuM. cetana pUche re kAyA mAna tuM vAta mArI, jIvanabhara rahyA bhegA have thavuM ekalA re. pachI to 1 kAyA bole veNa mIThAM sAMbhaLa cetana haMsA, ame jaDa tuM cetana, anAdinA jude judA re. pachI to 2 jIva samajAve kAyA, lAlana pAlana meM to kIdhuM. rezamanA cIra hIrA motIthI maDhI dIdhuM re. pachI to ke kAyA bole, cetana bhoLA tuM bhIMta bhUlyo, pudgalanA khela emAM tuM kema rAcyo re. pachI to 4 cetana kahe vAta chellI, sAMbhaLa e kAyA ghelI, mAro saMga choDavAthI bhasama thAvuM paDaze re. paMchI to 5 vAha re cetana vAha tArI, mane tenI tamA nahIM re. mATInA pUtaLAne, harakha zoka kaMI nahIM re. pachI to 6 guru kahe mIThI vANI sAMbhaLa evA bhavI prANI, hIrA jevI jiMdagAnI, AtamarAma bhajI le re. pachI to 7 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmA pratye prArthanA he prabhu ! A jagatamAM janma dhAraNa karIne mane du:khanA ke sukhanA game te pratibaMdha ho, paraMtu tArA kRpAmRtamAM mane koI pratibaMdha bAdhaka na thAya tevI bhaktiyukta zakti Apaje. roja prabhAte tejarAzinA kiraNo tamasane dUra kare che tema mArAmAM rahelA ajJAnanA tamasane tArA jJAnaprakAzanAM kiraNo ajavALI de tevI mArI prArthanA svIkAraje. sAMsArika ApattithI gherAyelA tArA bhakto jyAre prabhu ! tArI samakSa AvIne UbhA rahe che, tyAre te Apatti temane saMpatti banI jAya che. eTale tArA sahRdayathI bhakto tArI pAse tuccha vastuo mAMgI zakatA nathI, ane tethI temane tArAmAM rahelo amRta srota prApta thAya che. paramArthanI prApti sahaja thAya che. he prabhu ! tamArI bhaktinA rahasyo adbhuta che. eTale game tevA kaSTamAM paNa tamAruM vAtsalya amane TakAvI de che. ane amAre tArI pAse kaMI mAMgavAnuM ja rahetuM nathI, ane zuM ApavuM te Apa jANo cho. aMtamAM prabhu, tArA guNagAna gAtAM gAtAM mArI cetanA zuddha banI jAya ane tArAmAM samarpita thAya tevI mArI prArthanA che, te svIkArajo. paramArthanA paMthe TakAvajo. iti zivam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cidAnaMdajI kRta pudgalagItA zrI cidAnaMda sadgurubhyo namaH pudgalano parihAra : 5ramArthanI prApti zrI cidAnaMdajIe pudgalanuM lobhAmaNuM svarUpa joIne tathA tenI lIlAmAM jagatane ekAkAra thatuM joIne te pudgalanI vAstavikatA zuM che, tenuM vistArathI varNana karyuM che. vaLI savizeSa saMtone uddezIne prAraMbha karyo che. kAraNa ke saMtoe tenI vAstavikatAnI samajathI saMsAratyAga karyo che. saMsAranI racanA eTale ja pudgalo tamAso. saMto dekhIye be, paragaTa pudgala jAla tamAsA. pudgala khANo pudgala pINo, pudgala hUMthI kAyA; varNa gaMdha 2sa pharasa sahu e, pudgalaphuMkI mAyA. (be) are saMtajano ! juo, cakSuthI pratyakSa dekhAtI A pudgalanI racanA kevI nATaka-khela-tamAsA jevI che ? pUro saMsAra enI jALamAM phasAyelo che. he saMto ! tame A phasAyelA saMsAranuM nATaka joIne Azcaryacakita thayA ane tene salAma karI cAlI nIkaLyA. A pudgalanI jALamAM phasAyelA jIvonI ceSTA paNa kevI che ? pote ja zarIrarUpe pudgala che. te je je padArthone Aroge che, te pudgala kyAM to sajIva jIvonA zarIra ane kyAM to temaNe choDelA levo che. ane te je kaMI pravAhI pIe che te paNa pudgalo che. Ama jIva ajJAna, paravazatA, parabhAva ke paravRttine kAraNe pudgalane khAya che, pIe che ane pUrA pudgalarUpI kAyAmAM mAyA karIne rAce che. mAyA tene mUMjhave che. mAyA, kAyAnI chAyA banIne tenA guNagAna gAyA ja kare che. paNa tene pAyAnI hakIkata ja khabara nathI ke A pragaTa dekhAtI pudgalanI mAyA chAyArUpe che te kyAre pakaDAtI nathI. potAnI thaI nathI. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mAyAno paNa khUba vistAra che. viSayo pAMca che paNa tenI jALa ghaNI moTI che. varNa : nIla, rAto, pILo, dhoLo, kALo, . . . . . . 5 gaMdha : sugaMdha, durgadha, . . . . . . . . . . . . . 2 rasa : tIkho, kaDavo, mITho, khATo, tUro, . . . . . . . 5 sparza : zIta-uSNa, cIkaNo-lUkho, komaLa-karkaza, halako-bhAre, 8 zabda : sacitta, acitta, mizra, . . . . . . . . . . 3 kula 23 tame ema na mAnatA ke 23 viSayamAM pudgalanI mAyA samAI jAya che. A pAMca viSayanA bhedamAM ekanA aneka prakAra thaIne rahe che. jemake eka kALo varNa lo. tenA taratamatAnI dRSTie keTalAye prakAro thaze. vaLI saiddhAMtika dRSTie jotAM dareka viSayane je je anya pudgalajanita avasthAo lAgu paDe te vicAranA viSayo aneka prakAranA banI jAya che. jemake - viSaya pAMca, bheda 23 X 3 yoga vaDe 69 4 5 avrata vaDe jotAM 345 34pa x 4 kaSAya vaDe 1,380 1,380 x 4 vikathA vaDe kAraNa ke jagatamAM pudgalanI ja kathAnI mukhyatA che 5,320 5,320 x 5 asaMyama vaDe 26,600 26,600 x 25 kAyikI kriyA vaDe 6,65,OOO 6,65,OOO x 5 Azrava vaDe 33,25,000 33,25,000 x 8 (ArtadhyAna 4, raudradhyAna 4 = 8) 2,66,00,000 2,66,00,000 x 4 saMjJA 10,64,00,OOO 10,64,00,000 x 6 vezyA vaDe 63,84,00,000 ahoho ! A to gajabanI vAta thaI. jIva to jANato hato ke A indriyanA viSayo pAMca prakAre che. tene jItavA zI moTI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta che ? pAMca ja che ne ! nA, bhAI uparanA AMkaDA joje ane vicAraje ke A lazkara keTaluM lAMbuM che ? TUMkamAM samajavuM hoya to jeTalI tRSNA teTalI pudgalanI mAyA. tRSNA anaMta, mAyA paNa anaMta. tRSNA dustara, mAyA dustara. tRSNA dUta, mAyA duraMta. Azcarya ! A jIva eka ane pudgalanA khela aneka. baMnenI jANe hoDa cAlI hoya tema dareka janme pUrve choDelA e ja pudgalone grahaNa karavA, ane chatAM navA che tema mAnIne temAM ja rAcavuM. pudgala e ja jANe jIvanuM svarUpa che tema mAnI jIva pudgalamaya banIne tenA dvArA aMzataH kAlpanika sukha ane mahad aMze to duHkha ja bhogave che. khAna pAna pula banAve, nahIM pugala viNa kAya; varNAdika nahIM jIvame be, dIno bheda batAya. pudgala puda = bharAvuM - bheguM thavuM. gala = gaLavuM - saDavuM. AkhuM vizva A pudgalanA paramANuthI ThAMsI ThAMsIne bharyuM che. eka talanA sahastrAMza jeTalI paNa jagAno avakAza nathI ke jyAM A pudgalanuM astitva na hoya. chatAM tenuM lakSaNa to kyAM bhegA thavuM ane kyAM vikharAI javuM te che. pudgala atyaMta parivartanazIla arthAt vinazvara che. chatAM samagra sRSTi A pudgalanA nATakanuM raMgamaMca che. pudgalanuM sUkSma ane mULa svarUpa paramANuM che. varNa, gaMdha, rasa, sparzadinA vividha AkarSaNothI A pugale jIvone prabhAvita karyA che, jANe ke jIvane jIva vagara cAle, paNa pugala vagara na cAle ! pudgala e rUpI - dazyamAna padArtha che. pudgala dezya ane jIva adazya che. ubhayanI joDI anAdikALathI banIne rahI che. jema mATI ane sonAno saMyoga che tema A jIva pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pudgalano anAdino saMyoga che. e saMyoge jIve pUro saMsAra racyo che. pudgalano saMyoga jyAre AtyaMtikapaNe viyogarUpe pariNamaze tyAre AtmA zuddha sonAnI jema siddha rUpe pragaTa thaze. mATe pudgala ane jIva baMne bhinna tattva che, teno bheda samajI AtmAnI upAsanA karavI. AthI jJAnIoe dehAdika dRzya jagatane vistRta karI, tene adazya karI dIdhuM, nirvANa pAmyA. ane je adazya tattva sattAmAM rahyuM hatuM tene dezya karyuM. siddhapaNe pragaTa karyuM. jyAM sudhI jIvane jaDa - pudgala, varNAdi, dehAdikanuM de dazyamAna vastunuM vAstavika svarUpa ke bheda na samajAya ane jJAnasvarUpa AtmAnuM sAmarthya kaLavAmAM na Ave tyAM sudhI jIva, pudgalanI aneka lIlAothI prabhAvita thAya che. ane tene cAre gatinA cakkara lagAvavA paDe AtmAnI sattA anAhAraka che. paraMtu pudgala saMyoge dehAdikamAM sukhanI kalpanA karIne jIva pudgala dvArA pudgala mATe pudgalane khavarAvavA, pivarAvavAnI ceSTA kare che. are ! jIvane maLeluM pUruM zarIra ane tenI sarva kriyA pudgalarUpa che. are ! jIva tuM vicAra to kara ke je pudgalane tuM tAruM mAne che, te pudgalanA lakSaNa varNAdika te AtmAnA eka paNa pradeza che ke nahIM ? pragaTa lakSaNathI tane A bheda jaNAya tevo che. pudgala mAtra varNAdirUpavALuM che. temAM koI ne koI rasa che. gaMdha che ane sparza - kAyArUpe che. have tuM AtmAno vicAra kara ke AtmAno raMga kevo ! sparza kevo ! tenI gaMdha kevI Ave ! temAM mIThAza-kaDavAza kevI hoya ! AtmA nathI raMgavALo, nathI gaMdhavALo, nathI sparzavALo ke nathI kaDavAza ke mIThAzavALo, bhale te arUpI che paraMtu tenAM lakSaNa to pragaTa-sAkSAta che ke jJAnasvarUpa che. jIva - AtmA caitanyasvarUpa che. jANavuM te tenuM lakSaNa che. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhAdino anubhava te jJAnanA upayoga dvArA thAya che. jagatamAM pudgalanA game tevA camakArA tame jotA hova, havAI jahAja ke mAnavayaMtra vagere paraMtu temAM jANavAnI kriyA thatI nathI. jahAja tUTI paDe temAM musApharI karatA mAnavo AgamAM zekAI jAya, bUmo pADe paNa jahAja cIsa pADatuM nathI. AtmAmAM jema bAhya padArthone jANavAnI zakti che, tema potAnA ja AtmasvarUpane jANavAnI zakti che. vaLI potAne jANyA sivAyanuM sRSTinA prakArone jANavuM vyartha che, kAraNa ke jIva deha choDIne anya dehamAM sthAna le che tyAre te jANeluM vyartha jAya che. paNa jo potAne jANe che ane tenI ja upAsanA kare che to pudgalanI jALamAMthI te mukta thaI duHkha vagaranA sukhane prApta kare che. khAvApIvA vagara sukha pAme che, zarIra vagara sukha pAme che. e tane have pachI samajAze. koI buddhimAna tabIba duniyAmAM niSNAta manAya, AyuSya karma pUruM thaye avasAna pAme. dhAro ke anyatra naradeha pAme. paraMtu bALaka tarIke jyAre zALAe jAya tyAre tene ke.jI.mAM besavuM paDe. pUrvajanmamAM tabIba hovA chatAM te bALakane AgaLa tabIbI zikSaNa apAtuM nathI, tethI samajAze ke buddhithI mAMDI je kaMI pudgalanA khela che te janmAMtare badalAI jAya che. kevaLa evA parivartanazIla pudgalamAM sukha kyAMthI hoya ? pudgala kAlA nIlA rAtA, pIlA pugala hoya; dhavalAyukta e paMcavaraNa guNa, pudgalakuMkA joya. pugala viNa kAlA nahi be, nIla rakta arU pIta; zveta varNa pudgala vinA be, cetaname nahIM mIta. 4 bhAI ! tArI vRtti jenAthI lobhAya che tevA kALA, nilA, rAtA pILA ke dhoLA varNanuM nAma nizAna cetanamAM nathI. vaLI A varNa - raMgane joIne tane gamo aNagamAnA vikalpa UThe che. jemake vALa kALA game, cAmaDI gorI game, Ama tane eka ja varNa eka pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAne game ane bIjA sthAne na game. pudgalanI karAmata ja e che ke te gamo aNagamo pedA kare. eTale jyAre tane dhoLo ke pILo raMga game tyAre tuM jANe pote ja te raMga - varNamaya banI jAya che. paNa cetana arUpI che tene varNa raMga hoto nathI. surabhigaMdhata duragaMdhatA be, pulahuMme hoya; pudgalakA parasaMga vinA te, jIvamAMhe navi hoya. 5 pudgala tIkhA kaDavA pudgala, yuni kasAyela kahIye, khATA mIThA pudgalakerA, rasa pAMca sadaMhIye. 6 zIta uSNa arU kAThA komala, haluvA bhArI soya; cikaNA rUkhA ATha pharasa e, pudgalame hoya. 7 pudgala jema varNavALuM che tema gaMdhavALuM che. koI paNa paugalika padArthamAM alpAdhikapaNe sugaMdha hoya kAM durgadha hoya. pudgala saMgathI puSpa sugaMdhavALuM kahevAya che ke viSTA durgadhavALI kahevAya che. paraMtu puSpAdikano jIva tethI kaMI sugaMdha ke durgaMdhavALo banato nathI. vaLI pudgala jema sugaMdhavALuM che tema tIkhA kaDavA, tUrA, khATA, ane mIThA ema pAMca rasavALuM che. rasendriya dvArA AtmapradezanA upayogamAM rasano svAda jaNAya che, eTale AtmA ema mAne che ke AtmAmAM kaDavo ke mITho rasa che. AtmAmAM jANavAnI jJAna zakti hovAthI te pudgalanA varNAdi jANe che paraMtu te lakSaNayukta thato nathI. vaLI pugala saMyoge sparza vaDe AtmA jJAnasvarUpa hovAthI tenA upayogamAM pudgalano zIta-uSNa, kaThora-komaLa, halako-bhAre, cIkaNo ke lUkho sparza anubhave che. paraMtu AtmA kaMI zIta uSNAdi rUpe thato nathI. arUpI evA AtmAmAM sparzano guNa nahi hovAthI te sparzano anubhava kare che paNa sparzarUpe thato nathI. pudgalathI nyArA sadA je, jANa apharasI jIva; tAkA anubhava bhedajJAnathI, guru gama karo sadIva. jema AkAzamAM game tevA meghadhanuSyanA raMganuM citarAmaNa thAya pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM AkAza to raMgarahita che. AkAzanI zreNie indrAdhAra varSA thAya to paNa AkAza to bhejathI asparza ja rahe che. AkAza padArthane jagA Ape che paraMtu te padArthamaya thatuM nathI. aMtara e che ke AkAzanuM lakSaNa, ajIva che tethI temAM A dRzya pratibiMbita thatA nathI ane temAM koI bhAva paNa UThatA nathI. AtmA bhale anAdikALathI pudgala saMyoge rahyo paraMtu sadAya nyAro ja rahe che. tenI sattAmAM pudgalanA varNAdi guNo eka pradeze paNa praveza karI zakyA nathI. pudgala saMyogamAM chatAM svarUpe asparza rahyo che. to pachI A tamAso kema thayo che ! bhAI ! AtmA caitanyajJAnasvarUpa che. tenA jJAnamAM jagatanA paudgalika tamAma padArtho pratibiMbita thAya tyAre tene jANe, ajJAnavaza pudgalanA saMyogathI tenAmAM eka saMskAra paDyo che ke jJAnamAM jenuM pratibiMba paDe teno vikalpa UThe. te vikalpamAM rAgAdi bhAva bhaLe ane jIvanI avasthA te te pudgalanA saMyoge pudgala jevI jaNAya che, tyAre jIvane ema lAge che ke A pudgala svarUpa huM ja chuM. paraMtu bhAI ! tuM game tema mAne ke deha te ja huM chuM paraMtu AtmAnuM svarUpa ja evuM che ke te paudgalika padArthone sparzato paNa nathI. te phakta jJAnasvarUpa hovAthI padArthone jANe che. jo tane A vAta samajAtI na hoya to guru game AtmasvarUpane jANa ane bhedajJAna dvArA anubhava kara ke A caitanyasvarUpa AtmA sarva avasthAomAM sarva padArthothI nyAro che. te samajavA mATe sadaiva gurukRpA meLavavI paDaze. anAdino parasaMgano adhyAsa jIvane asaMgatatAmAM TakavA deto nathI. tene mATe sadguruno bodha jarUrI che. gurugamathI jyAre jIvane bhedajJAna thAya che tyAre te aspRSTa abaddha tevA AtmAno anubhava kare che. te sadguru che ke jemanAmAM satno raMga ane saMga kyAreya bhaMga thatA nathI. te sadguru mukta thavAno upAya jANe che. teno pudgalano parihAra : paramArthanI prApti to Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane anubhava che. jemaNe AtmAne sarva dravyathI asaMga joyo che, sarva kSetrathI nyAro joyo che, sarvakALathI abAdhita joyo che ane bhAvathI teo jJAtAdraSTA che. AvA sadguruno jo tane bheTo thaI jAya ane tuM sadaiva temane arpaNa thAya to teo tane AtmasvarUpanuM bhAna karAvI zake che. temano potAno upayoga AtmabhAvamAM varte che. sarva prakAre sarvathI bhinna jemaNe AtmAne jANyo che te tArI vivekarUpa pAtratA joIne tame paNa Atma svarUpa hastAmalakavat batAvaze. AtmasvarUpanA anubhavanI prathama cAvI bhedajJAna che. dIrghakAlIna parasaMganA adhyAse jIvanuM jagatanA paidgalika padArtho sAthe ekatva mamatva ane ahatva ghaNuM deDha thaI gayuM che. tenuM bhAna thaI tenAthI upayogane mukta rAkhavo te bhedajJAna che. AtmA potAnA jJAnasvarUpa sAthe abheda che. paraMtu AtmA svasvarUpe parabhAvathI sadAye asaMga che. e asaMgatAno AMzika anubhava bhedajJAna dvArA thAya che. caramAvartamAM pravezelo pAtra jIva AtmA sanmukha thAya che tyAre tenA karmono bhAra ghaNo ocho thAya che. haLukarmI banelo jIva bhavitavyatAnA jore adhyavasAyanI zuddhino prAraMbha kare che, tyAre svarUpaprAptinA puruSArthano apUrva ullAsa tenAmAM jAge che. te samaye te AtmA zuddha adhyavasAya dvArA potAnA upayogane dehabhAvathI nyAro anubhave che te bhedajJAna che. ekavAra bhedajJAnanI cAvI hAtha lAgI jatAM AtmAnuM zraddhAbaLa vRddhi pAme che. tenAmAM heya upAdeya tattvano viveka jAgRta thAya che. upayoga kyAMthI mukta karavo ane kyAM saMyukta karavo e bhedajJAnanuM kArya che. udayamAM AvatAM karmo ane te karmanA saMyogomAM ekatva na karatAM potAnI zuddha avasthA pratye tenI dRSTi varte che. bhedajJAna e muktimArganuM prathama ane bahumUlya sAdhana che. game tevA zAstrajJAnathI je AtmAnubhUti saMbhava nathI te A bhedajJAna dvArA prApta thAya che. zAstrajJAna jIva ane pudgalanI bhinnatAnuM jJAna Ape che. jIva ane karmonI sAMyogika avasthA darzAve che. jIva pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane dehanI bhinnatA jaNAve che. paraMtu bhedajJAna to AtmAnubhUti sudhI laI jAya che. sAkaranuM varNana te zAstra che, ane sAkaranA svAdano anubhava te bhedajJAna che. adhyAtmasAramAM paNa bhedajJAnane muktinuM sAdhana kahyuM che. bhedajJAna vinA jIva game tevA tapAdi kare, kaSTa kare, kriyA kare te vyartha che. saMsAra ane saMsAranA padArthothI, te padArthonI mUrchAthI upayogane vyAvRtta rAkhavo te bhedazAna che. AtmA karmono ane puNyAdi saMyogono abhedabhAva te baMdhana che. te sarva avasthAmAM upayoganuM ekatva te baMdhana che. AtmA jJAnasvarUpathI abheda che. paraMtu AtmA sivAyanA sarva padArthothI bhinna che tevuM jJAna-bodha te bhedazAna che. AvuM bhedajJAna te samyaktvano AcAra che. nIcenI bhUmikAe sarvathA bhinna nathI rahI zakato paraMtu te trUTine te jANe che. mohAdi vRttimAM ke sAMsArika pravRttimAM pravRtta thavuM te potAnuM kArya nathI tema samaje che. te te prasaMgothI bhedabuddhi karIne svarUpa pratye TakavA prayatna kare che. mohAdhIna jIvo parapadArtha sAthe ekatA sAdhavA prayatna kare che. teo mAne che ke svajanAdino ane mAro AtmA eka che. deha chUTA bhale ho paNa ame eka chIe. tethI vizeSa to teo deha ane AtmAne eka mAne che. bhedazAnI AvI paristhitimAM jAgRta che. te jANe che ke A sarva pUrvakarmakRta saMyogo che. huM koIno thAuM ke koI mArA thAya te zakya nathI. A sarva rAgAdinuM pariNAma che. ema vicArI aMtaramAM jJAtApaNe rahe che. sukhada saMyogomAM, duHkhada saMyogomAM jJAnI mUMjhAtA nathI, kAraNa ke saMyogothI temanuM bhedajJAna varte che. gADInAM pharatAM paiDAMnI jema sukhaduHkha karmanI dharI para cAle che. jema paiDAMno nIceno bhAga upara Ave che, ane vaLI uparano bhAga nIce jAya che, tema sukha ane duHkhano cakrAvo cAlyA kare che. jJAnI te cakrAvA sAthe cakkara mAratA nathI, paNa dharInI jema sthira rahe che, cakrAvAthI alipta rahe che. arthAt bhedazAnI bAhya sarva avasthAothI bhinna che. ane pudgalano parihAra : paramArthanI prApti G Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja svarUpa jJAnadazAthI abhinna che. AthI kramaza: teo mukti pratye prayANa karI rahyA hoya che. krodhI mAnI mAyI lobhI pugalarAge hoya; pudgalasaMga vinA cetana e, zivanAyaka nita joya. 9 pudgalajanita karmaprakRtinA udaye jIva krodhanA udayamAM potAne krodhI, mAna udayamAM mAnI, mAyAnA udayamAM mAyAvI ane lobhanA udayamAM lobhI mAne che. prakRtine vaza tevI ceSTA kare che. krodhanI prakRtino udaya thatAM AMkha, mukha vageremAM AkuLatA ane Akroza pragaTa thAya che. te prakRtine vaza jIva jANe pAgala jevo varte che. krodhAvezamAM te AtmA jevA samatAbharapUra tattvane bhUlI jAya che. ane potAnA ja pariNAma vaDe potAnuM ja ahita kare che. kAraNa ke kevaLa pudgalanA saMge jIve potAne karmaprakRtirUpe mAnyo che. vaLI mAnaprakRtinA udaye jIve potAne goro-kALo, garIba-zrImaMta, UMco-nIco mAnyo che, ahaMkAravaza pote mAnI ema jANIne mAna kaSAyane vaza ceSTAo kare che. te pramANe mAyAnA saMge jIva mAyAnI ceSTA karI potAne mAyAvI mAne che. anyane chetarI pote kaMI meLave che, paNa te jANato nathI ke A mAyA vaDe pote ja potAne ThagI rahyo che. lobhanA udaye lobhanI ceSTA karI ajJAnavaza potAne lobhI mAne che. A sarva ceSTA pudgalanA saMganA yogathI thaI che. lobhI mAnavanI tRSNA amaryAdita hoya che. anya pAsethI vinA hakkanuM meLavavuM e ja enuM lakSya hoya che. lobhI jIva AlokamAM apayaza pAme che. pudgalanA saMge thatI avasthAothI pote judo che tevuM bhAna rAkhe to AtmAnuM svarUpa krodhAdi avasthAo rahita zuddha che tenI pratIti thAya. anAdi kALathI jIve pudgala saMge tenI sAthe aikyatA karI che. tenA sAMbhaLavAmAM paNa ema ja AvyuM che ke deha te AtmA 10 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tethI deha ane jIva tene ekarUpe jaNAya che. tenI sarva kriyAo paNa te mAnyatA pramANe thAya che. koI sadbodhanA yoge tene samajAya che ke jIva ane ajIva bhinna che. eka kSetramAM rahyA che, paNa lakSaNathI ke guNathI bhinna che. jIvanA manAtA ke kahevAtA janma jarA, maraNa, roga, zoka ityAdi pudgala AzrayI che. paNa jIvasvarUpe nathI. e sarva avasthAomAM jIva pote caitanyasvarUpe ja rahe che arthAt zIvasvarUpe che. dehamAM rahevA chatAM lakSaNe bhinna AtmA dehasvarUpe thato nathI, sadA sarvathA nyAro rahe che. paraMtu ajJAnavaza je prakArano udaya hoya tevI avasthAthI te varte che. AtmAno zivasvarUpa nirNaya thavAmAM tenA ekapaNAnuM ane bhinnapaNAnuM jJAna tene gurugamathI gurukRpAthI prApta thAya che. jIva saMyoga saMbaMdhe pudgalasaMgI thaI paudgalika ceSTA kare che. ane svabhAvamAM rahe tyAre svAbhAvikapaNe svasvarUpamAM ramaNatA kare che. arthAt pote potAnA svarUpathI ekapaNe che ane pudgalathI bhinnapaNe che tevuM jJAna niraMtara varte che. jIvo mAtra caitanya lakSaNa vaDe eka svabhAvavALA hovA chatAM dareka AtmA bhinna ane svataMtra padArtha che. zivarUpa AtmA nitya ane zuddha svarUpane jANe che. zivarUpa AtmA krodha, mAna, mAyA ke lobhanI avasthAvALo nathI. svayaM krodhAdi karavAvALo svabhAvathI nathI ke koInA krodhAdinuM nimitta nathI. e sarva pudgalanA saMyoge thatI ceSTAo che. evuM jANI je AtmA e paryAyothI potAne bhinna ane zuddha anubhave che te svayaM zivarUpa bane che. jema vividha padArthothI bharelA ghaDAomAM koI ghaDo ghIno hovAthI te nAmano Aropa pAme che. temAM vyavahAranI vyavasthA che ke ghIno ke chAzano ghaDo lAvo phakta ghaDo kahevAthI vyavahAranI vyavasthA jaLavAtI nathI. tethI je je padArtha ghaDAmAM che te te padArthathI ghaDo oLakhAya che. vAstavamAM ghaDo mATIno che. tema AtmAnI bAhya ceSTAthI AtmAne krodhI vagere Aropa karavAmAM Ave che. sattAgatapaNe pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA krodhAdi avasthAvALo nathI. paraMtu avasthAmAM krodhAdinI ceSTA thAya tyAre AtmAne te prakRtirUpa. AvaraNa jarUra Ave che. mATe krodhAdi thavA chatAM jo jIva te prakRtine zamAve to te prakRtithI mukta avasthAne pAme che. prakRti karmajanya che, sAMyogika saMbaMdhavALI che paraMtu te AtmAnA svabhAvarUpe nathI. AtmA kaSAyI kyArathI thayo ? bhAI, vartamAnamAM tane je kaSAyano anubhava thAya che te pUrvajanmanA saMskAra che. jema janmelA bALakane AhAra - nidrA jevo zarIrano saMskAra zIkhavavo paDato nathI, te teno anAdikAlIna saMskAra che. tema kaSAyano saMskAra paNa pUrvano che. vartamAnamAM temAM alpAdhikatA thAya che, paNa jo jIva svabhAvanA bodharUpe pariName to kaSAyathI mukta thAya che. naranArI napuMsaka vedI, pudgala ke parasaMga jANa avedI sadA jIvae, pudgala vinA abhaMga. 10 sRSTinA prANI mAtranI pratye traNa avasthAo che. te te cinDathI te avasthAo oLakhAya che. ane te avasthA pramANe jIvane vijAtIya vedaprakRtino anubhava thAya che. e traNa prakAra che : nara (puruSa), nArI (strI), napuMsaka (mizra). A traNa jAtimAM rahelA jIvane nararUpe hoya to strIbhogano abhilASa thAya che, nArIrUpe hoya to puruSabhogano abhilASa thAya che, ane napuMsaka hoya to baMne bhogano abhilASa thAya che. A abhilASane veda kahe che. narAdhirUpe pudgalanA saMge jIva svabhAve avedI chatAM nara, nArI ke napuMsakavedI manAya che. jo tene pudgala saMga chUTI jAya to naranArIpaNuM paNa chUTI jAya. pudgala saMga vinA evA vedanA prakArothI rahita pote abhaMga - akhaMDa svarUpe che. AtmAnuM mULa svarUpa koI vedayukta nathI te sadA avedI arthAta pudgalanA bhoganI abhilASA rahita asaMga tattva che. jIva mAtranI AvI kRtrima avasthA che te karmanI prakRtinA 12 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayathI thAya che. karmAdithI thatI avasthAo te AtmAno guNa ke svabhAva nathI. karmanA udaya pramANe tenI avasthA badalAya che chatAM AtmA potAnI zuddha sattAne tyajI deto nathI. strI puruSanI ayogya bhogavRtti te mohajanya karmano kaSAyanI veda prakRtino udaya che. A udayAdhIna vartatA jIvane evo bhAsa thAya chehuM A vedanA cihna jevo chuM. paraMtu veda to janmAMtare badalAya che. pudgala saMyoge thatI A liMganI avasthAo anitya ane niraMtara parivartanazIla che. jyAre AtmA avinAzI che. vapu (rUpa) vinAzI ; avinAzI, e che inakA vilAsI vadhu saMga jala dUra nikAsI, taba tuma zivakA vAsI avedI padayukta AtmAne je A veda-liMgamaya mAne che te jIvanI mUDhatA che. te prakAranA liMgavALo mAnIne jIvanI vRtti te te vedanA bhoga pratye AkarSAya che. paraMtu jeNe AtmAne avedI svarUpe joyo tenI veda-saMjJA naSTa thAya che. bUDhA bAlA tarUNa thayA te, pudgalakA saMga dhAra; trihuM avasthA nahIM jIvameM, pudgala saMga nivAra. 11 vRddhAvasthA, bALapaNa ane yuvAnI e sarva avasthAo pudgalanA saMyogajanita che. te traNe avasthA jIvanI nathI. paraMtu zarIranI avasthAonA badalAvAthI jagata jIvane e dRSTie jue che. A jIva bALaka che, yuvAna che ke vRddha che. zarIranI A avasthAothI jIva sadAya bhinna rahenAro che. e traNe avasthAo jIva jANe kharo paNa e traNa avasthArUpe thAya nahIM. paraMtu ajJAnavaza jIvane bhrama jarUra thAya che. tethI bALapaNamAM te bALakanI ceSTA kare che. ramatagamatamAM kALa gumAve che. yuvAnImAM madonmatta banI yuvAnIne dIvAnImAM gALe che. ane vRddhAvasthA thatAM potAne jarAthI gherAyelI jANI duHkhI thAya che. ajJAnavaza jIvane bhAna thatuM nathI ke bALaka ityAdi avasthAo pudgala AzrayI che. pudgalano saMga chUTI jAya to jIvanI eka pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 13 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nitya avasthAnuM astitva rahe che. janma jarA maraNAdika cetana, nAnAvidha duHkha pAve; pudgala saMga nivArata tiNa dina, ajarAmara hoya jAve. 12 samagra sRSTi janma jarA maraNAdike karI vyasta che, duHkhI che. AvA duHkhanuM kAraNa karmavaDe thayelI paristhiti che. janma-maraNa yuvAnI ke vRddhAvasthA AtmAnI sattAmAM praveza karI zake tema nathI. kAraNa ke janma e to gatinAma karmanuM phaLa che. karme karelA A vikAranuM AropaNa AtmA upara karIne jIva potAne mRtyu ane janmane AdhIna mAne che. vAstavamAM AtmA ane karma baMne bhinna che. pudgala saMge jIvanI A avasthA sarjAya che. ane tenA vaDe te sukhaduHkha pAmato jaNAya che. eka kSetramAM jIva ane pudgalano saMyoga thayo che. vaLI karmanA paripAke pote vivaza bane che. ane janma-maraNanuM aneka prakAranuM duHkha pAme che. paLe paLe parivartanazIla evA rAgAdi bhAvone dhAraNa kare che. nara-tiryaMca Adi janmone dhAraNa kare che. jo jIva pudgala karmano saMga choDI de to te ja kSaNe svayaM svabhAvarUpe pragaTa thAya. janmamaraNanAM duHkha TaLI jAya ane ajanmA, ajara ane amarapadane pAme. svapnamAM joyeluM jagata jAgRta thatAM samAI jAya che, tema jJAna pragaTa thatAM svapnavata mANelA janmAdi samApta thaI jAya che. ane jIva amarapadane pAme che. pugalarAga karI cetanakuM, hota karmako baMdha; pudgalarAga visArata manathI, nirAgI nibaMdha. 13 pugalane AzrayIne thayelA rAgAdibhAvo vaDe ajJAnI jIva pApakarmane grahaNa kare che tenA vaDe baMdhAya che. rAgAdibhAvono kartA potAne mAnIne karoLiyAnI jema pote ja jALuM bAMdhI temAM phasAya che. mohavaza jIvane bhrama pedA thAya che ke amuka padArtho mane sukha ke du:khakartA che, vAstavamAM jIva cetanasvarUpa che, tene bAhya padArtho 14 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha ke duHkha kevI rIte ApI zake ? paraMtu telavALA vastra para jema mela coMTI jAya che tema rAgAdibhAvavALA cetananI sAthe karaja coTe che. ane jIva karmathI baMdhAya che. camaka pASANa jema loDhAne kheMcI le che tema rAgAdi bhAvavALo AtmA karmone grahaNa karI le che. jo jIva parapadArthonA rAgAdibhAvane choDI de to pote sadAya asaMga, nibaMdha ane nirAgI che. pudgalakarmonA saMyoge karmonI vikriyA utpanna thAya che tyAre jIva svayaM vikAravALo jaNAya che. paraMtu jyAre jIvane jJAna thAya che ke pugalano rAga te mAro svabhAva nathI. huM teno kartA nathI tyAre svayaM rAga rahita nirAgIpaNAne prApta thAya che. arthAt potAnuM nirAgIpaNuM pragaTa thAya pugalanA saMyoge, paranA rAge, parabhAvanA yoge jIva saMsArIpaNAne pAme che. saMsArIpaNAmAM karmanI vicitratAthI moTe bhAge du:kha pAme che. pudgala parAyI vastu che, jaDa che, tenA saMge koI sukha maLavAnuM nathI. tevuM koI bodhathI bhAna thatAM jIvano pudgala pratyeno sukhano bhAva chUTI jAya che. jIva svabhAva sanmukha thAya che tyAre te karmabaMdhathI mukta thaI nibaMdhadazAne pAme che. zAstrakAro kahe che jIva anaMtakALamAM janmamaraNAdinA yoge karIne A vizvanA eka paNa paramANune grahaNa karyA vagara rahyo nathI. pudgala sAthe Avo gADha paricaya, duHkha paDavA chatAM chUTato nathI. jIva evA bhramamAM rahe che ke pudgalane sAcavavAthI jarUra sukha maLaze, evI ThagArI AzAnA sevanamAM te niraMtara duHkha ja pAmyo che. pularahita nirvANanA mArgane teNe jANyo nathI tethI duHkhathI bharapUra evA saMsAranA sevananI mathAmaNa chUTatI nathI. eka vAra sAhasa kare. saMtanA bodhamAM zraddhA rAkhI e parabhAvathI pAcho vaLe, atikramaNa kare to tene nibaMdha evA svarUpamAM rahelA sukhanI jhAMkhI thAya. paudgalika saMyogamAM duHkha chatAM sukhanI apekSAe vaLagI rahelo e jIva jo svarUpanA nirAbAdha sukhane anubhave to khacita te pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 15 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhane ja cAhe. paraMtu e sukhanI abhilASA koI gurukRpA vaDe jAge che. ane samajAya che, tyAre mana avazya pudgalajanita sukhane tyajI de che ane nirAgI tathA nibaMdha evI dazAne pAmIne kRtakRtya thAya che. prAraMbhamAM te te padArthono tyAga karavo kaThaNa lAge. paraMtu jema jema te tyAga pachI Atmika bhAvanA daDha thaze tema tema jIvane nirakULatAnI sukha maLaze. mana vaca kAya yoga pudgalathI, nipajAve nivameva, pudgala saMga vinA ayogI, thAya lahI nija bhava. 14 saMsArI jIvane dehamAM rahevAnA sAdhana tarIke tathA jagata vyavahAranA bodha mATe mana, vacana ane kAyAno yoga maLyo che. A trividha yoga pudgalajanita hovAthI tattvArthAdhigama zAstramAM vidhAna che ke yogAzrava' yoga e AzravanuM nimitta che. dehadhArI jIvamAtra savizeSa manuSyane mana, vacana ane kAyAnA yoga maLelA che. A yoga niraMtara pravRttimaya hoya che. pravRtti sAthe vRttinuM joDANa hovAthI te karmane AvavAnuM kAraNa bane che. pudgalanA saMyogathI AtmAmAM thatAM vizeSa pariNAmane yoga kahe che. AtmasTraraNAthI mana jyAre manovargaNAne grahaNa karI vicArarUpe pariNAve che tyAre mana-manoyoga kahevAya che. AtmasTraraNAthI jyAre vacanavargaNA - grahaNa karI zabdarUpe pariNamAve che tyAre te vacanayoga kahevAya che. AtmaskUraNA vaDe kAyA jyAre kriyA mATe pravRtta bane che tyAre te kAyayoga kahevAya pugalanA saMyoge AtmAmAM thatI phUraNAthI yoga sakriya bane che tyAre upayogamAM caMcaLatA Ave che. te caMcaLatAne kAraNe AtmapradezomAM kaMpa thAya che tyAre kArmaNavargaNA AkarSaNa pAmI Atmapradeza sAthe joDAya che. tene karmabaMdha kahe che. yoga niraMtara sakriya hoya che. te samayanA pariNAmanI zubhAzubhatAne AdhAre zubhAzubhakarma baMdhAya che. niraMtara A khela cAlyA ja kare che. 16 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA guNasthAnakathI bAramA guNasthAnaka sudhI zubhAzubha Azrava yogane kAraNe thAya che. cAraghAtI karmanA nAza thavAthI terame guNasthAne kevaLajJAnanI zuddha avasthA chatAM cAra aghAtI karma ane kaSAyarahita manAdi yogane kAraNe je Azrava che. te IryApathakriyA pramANe hoya che. tethI kevaLajJAnIne navo baMdha nathI. AyukarmanI samApti thatAM te kevaLajJAnI yoganirodha karI ayogI guNasthAnane prApta thaI siddha thAya che. pudgalano saMga sarvathA chUTI jAya che, tyAre mana, vacana kAyAdi kArmaNavargaNAno sarva saMbaMdha pUrNa thAya che. e ayogI guNasthAnake jIva pUrNa avyAbAdha sukhane prApta kare che. saMsArI jIvane A traNa yoga-sAdhana maLyA che. paraMtu dehabhAvane kAraNe jIva A yogane Atmabuddhie grahaNa kare che. mana dvArA saMkalpa vikalpanI gAMTha bAMdhato ja jAya che. pragaTa ke apragaTa vAcAnuM niraMtara vyartha vahana kare che. ane zarIrane to sukhanuM sAdhana mAnIne jiMdagIno moTo bhAga tenI rakhevALI karavAmAM gALe che. A traNe yogamAM thayelI Atmabuddhi vaDe te baMdhana kare che. jJAnI yoga ane upayoganuM ekatva toDe che. upayoganI zuddhi, sthiratA kaSAyarahitapaNAne kAraNe yogathI thatA Azravane roke che. pugala piMDa thakI nipajAve, bhalA bhayaMkara rUpa; pudgalakA parihAra kiyAthI, hove Apa arUpa. 15 pudgalanuM mULa svarUpa paramANu che. tenAmAM joDAvAnI ane vIkharAvAnI zakti che. anaMta paramANuno jaththo pudgala rUpe oLakhAya che. te pachI rAI jeTalo sUkSma hoya ke merU parvata jevo ati skUla, e sarva pugalanA piMDa che. jIvane e rAI ke merUparvata sAthe kaMI lagAva nathI. jIvano lagAva savizeSa deharUpe maLelA pugalapiMDa sAthe che. jyAM jyAM je je pudgalone AhArasaMjJA dvArA grahaNa karyA che te pudgalajanita je avasthA thaI tene jIve Atmabuddhie grahaNa karI. kAdavamAM jema paga kheMcyA pachI nIkaLavA mATe jora karavA jAya ane zarIra kAdavamAM vadhu jhUMpatuM jAya. tema pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 10. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalapiMDane grahaNa karIne jIva svane bhUlIne pudgalane sAcavavAmAM ane zaNagAravAmAM lAgI gayo. badalAtA pudgalamAM paNa ciraparicita thaI rahevA lAgyo. vaLI A pudgale jIvane kevA kevA bhayaMkara AkAro ApyA ! narakamAM laI jaI ati kadarUpA AkAra ane varNAdi ApyA. tiryaMcamAM laI jaI nAnA jaMtuthI mAMDIne moTA matsya jevAM zarIra ApyAM. kyAMka devAskRti pAmyo ane vaLI dIrdhakALa mAnavaAkRti pAmyo. karmAdhIna keTalAya prakAranA rogothI tenuM pudgalapiMDa saDe, paDe, nAza pAme. AvA aneka bhayajanaka ane bhayaMkara rUpa joIne paNa jIva jenI sAthe lakSaNathI koI saMbaMdha na hoya tenI sAthe ekameka thaIne rahyo che. sukhanI AzA leza na hovA chatAM te pudgalanI mAyA choDI zakato nathI. AtmA arUpI hovA chatAM eNe pudgalapiMDanA raMge raMgAIne kevAM bhayaMkara rUpa dhAraNa karyAM ! zarIrane keLavIne pahelavAna banAvyuM, khUba kustI laDyo. chatAM deha to rogane ke maraNane zaraNa jaI paDyo. vaLI koI sattAnA madamAM kevAM bhayaMkara kAmo karIne narakanA dvAra khole che. A zarIra mAruM che tevI bhramaNAthI teNe pAponI paraMparA AcarI. yogAnuyoga koI saMtasamAgame pudgalanuM bhayaMkara svarUpa tenI samajamAM AvyuM. ane jIva-pudgalanuM bhedajJAna thatAM teNe pudgala pratyenI rAga buddhi-sukhabhAvano parihAra karyo. jema jIva svapnadazAthI jAgRta thAya ane tene samajAya ke svapnamAM joyelI sarva hakIkato asatya hatI. tema dehabhAvathI jAgRta thatAM tene pratIti thaI ke A pudgalano saMga duHkhadAyI che. vaLI krame krame prayoga karIne tapAdi dvArA, anityAdibhAvanAo dvArA, heya upAdeyanA viveka dvArA pudgalanA mamatvano parihAra karI e ja pudgalane saMyamanuM sAdhana banAvI, teno AtyaMtika viyoga karI jIva zivarUpe pragaTa thayo, arthAt rUpI evA pudgalane sadAne mATe tyajI dIdhuM ane arUpI evA AtmAne nityapaNe pragaTa karyo 'hove Apa arUpa'. 18 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalarAgI thaI dharata nija, dehagehathI neha; pudgalarAgabhAva taja dilathI, chiname hota videha. 16 mohanIyakarmanI prakRti mukhyataH mithyAbhAva utpanna karavAnI che. e prakRtinA saMyoge jIvane niraMtara vastu sAthenI mUrchA mUMjhave che. vizeSa jIvanI taddana najIkamAM deha che. vedanIyakarmanA udaye jIva zAtAnA udayamAM deha dvArA sukhane ane azAtAnA udayamAM deha dvArA duHkha-pIDAne anubhave che. Ama niraMtara dehanI sAthe bhAvanuM ekatva thayeluM che. pudgala pratyenA rAgathI jIva potAnA deha ane deha Azrita iMdriyo tathA mana, vacana tathA kAyAnA yogamAM Asakta thaIne rahyo che. je kSaNe te pudgalanA dehanA rAgabhAvano tyAga kare te ja kSaNe te dehAtIta dazAne pAme che. deha hovA chatAM deha tenA sukhaduHkhanuM kAraNa banato nathI. jJAnI puruSoe dehane maLatI zAtAnA udayamAM saMyama ArAdhIne dehanA mamatvane chedI nAMkhyuM che. ane azAtAnA udayamAM AzravanA nimittano tyAga karI te ja upasargAdimAM kevaLajJAnanuM nimitta nirmANa karyuM che. pudgalarAgI jIvane graMthakAra pudgala svarUpa jaNAve che. he cetana ! tuM jene suMdara deha tarIke jANe che tenI utpatti kevI rIte thaI ? mAtAnA malina garbhamAM lohI-mAMsathI bharelA padArthomAM nava mAsa UMdhe mAthe rahyo. vaLI ghaNAM kaSTa karIne tAro janma thayo. arthAt saptadhAtunA zarIrane teM dhAraNa karyuM. A jagatanA sarva malina padArthonuM darzana karavuM hoya to te tAro deha che. janmyA pachI paNa maLamUtramAM paDI rahyo. nAkanA lIMTa jevI azuci chatAM jIve to te dazAmAM sukha mANyuM. mukhamAMthI TapakatI lALane cATato rahyo. Ama keTalIye azucinuM sevana karavA chatAM dehamAM neha thato rahyo. te te iMdriyonA sparza pAmatA dareka padArtho paNa malinatA pAme che. zarIranA melane dUra karavA suMdara sAbu lagADyo. te sAbu zarIranA mela sAthe bhaLIne durgaMdha dhAraNa karIne zarIra parathI nIkaLyo. Ama dareka padArthamAM iMdriyonA sparzanuM pariNAma tAre jANavuM ke tArA zarIranI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 19 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanA kevI azucithI bharapUra che ! jagatamAM koI paNa padArtha evo nathI ke A sapta dhAtune zuddha karI zake. jaLa vaDe snAna kareluM zarIra punaH malina thaI jAya che. ane zarIrane sparzeluM jaLa paNa svayaM malinatA pAme che. evA dehane zuddha karavAno prayAsa vyartha che. dehanuM AvuM azucimaya svarUpa samajamAM Ave to pudgalano rAga chUTe che. jIva sAthe dehanA nehanuM kAraNa je karmamaLa che te dUra karavAno puruSArtha kare, to AtmA pavitra thAya. deha to pavitra thavAno nathI paraMtu e dehane dhAraNa karI jo saMyamAdine ArAdhe to dehanA sahayogathI AtmA para lAgelI karmarajanI malinatA TALIne svayaM pavitrapaNe pragaTa thAya. jo jIva manathI vicAre to tene samajAva ke A deha jyAre utpanna thayo tyAre prAraMbhamAM paNa azucimAM rahyo. jyAre yuvAvaya pAmyo, sapta dhAtunuM zarIra vikAsa pAmyuM tyAre paNa e malinatAvALo ja hato. ane jyAre deha chUTI gayo tyAre paNa saDavA lAgyo. Ama prAraMbhathI aMta sudhI kyAreya paNa zarIranI apavitratA dUra thaI zake tema nathI. tene zaNagAravAthI ke sAcavavAthI zuM lAbha che ? AvuM bhAna thatAM jIvane AtmA pratye dRSTi thAya che. pudgala piMDa lolupI cetana, jagameM rAMka kahAve; pudgalaneha nivAra palakameM jagapati biruda dharAve. 17 pudgalarUpI piMDamAM - dehamAM Asakta jIva kevA kevA padArthonI khuzAmata kare che ? suMvALA sparzanA sukha mATe, padArtho meLavavAnI niraMtara citA mATe rasanA padArthonA sukha mATe, te madhubiMdunI jema laTakI rahyo. kALa koLiyo karI jaze te bhaya paNa teNe jIravI lIdho. sugaMdha pAchaLa bhamIne maraNane zaraNa thayo. ane AMkhathI rUpa jovA mATe keTalAye strIAdinA prapaMcamAM paDyo. suMdara zabdanA zravaNa mATe saMgItanA jalasA, nATakanA khela jovA keTaluM dhana kharme. te sthAnomAM javA keTalAnI khuzAmata karI. A sarva prakAranI khuzAmata 20 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM pote sAmarthyavAna chatAM kevo rAMka banIne rahyo ! he mAnava ! tane maLelI adbhuta vicArazakti jo tenI karavaTa badale, saMjJAone tyajI de, to pudgala sapta dhAtunA pUtaLAne tenA mULa rUpe jANe pachI dehano neha parihAra pAme, vaLI je kSaNe tuM pudgalanA mohane tyajIne AtmasvarUpane pAme te ja paLathI tuM jagapatinuM biruda pAme che. pudgala pratye rAkhelo neha tane pudgalano pati banAvI zake tema nathI kAraNa ke tenuM svAmitva tArA AyuSyakarmane AdhIna che ane nirogItA zAtAvedanIyane AdhIna che. kharI jatAM eka vALano paNa tuM mAlika thaI zakato nathI. eka to pudgalanI gulAmI karavI ane chatAM te niraMtara paDana ane saDananA lakSaNavALuM tane kyAre dago de teno kaMI bharoso nahIM. to pachI cetana jeno tuM svAmI chuM ke thaI zake che. je tArA potAnI mAlikIno che teno neha karIne svayaM paramapavitra evA AtmAne svayaM svAmIpaNe pragaTa thavA de. jo ke dIrghakALanA saMskAra evA che ke parane ApaNe potAnuM mAnyuM che. je jAtimAM janmyo tyAM ja pote potAnuM ghara mAnIne beTho, ane e gharane hAni thatAM pote du:khI thayo. AvI bhrAMtimAM jIva mUMjhAI gayo che. svapnamAM zarIranI pIDAne pIDA mAnI raDavA lAgIe chIe. bhayabhIta thaIe chIe. nAmadhArI zarIrane jo koI bolAve to atiThaMDImAM godaDAM oDhIne sUtelo paNa tuM nAma sAMbhaLIne jAgRta thaI jAya che ke oho ! A to mArA nAmano pokAra che, huM ja A nAmano chuM. - anAmI evo tuM pudgalanA saMyoge nAma pAmyo ane nAmamaya banI gayo. mULa svarUpanuM vismaraNa thayuM. pachI to pudgalanI khuzAmatamAM moTo rAjA banavA chatAM bhikhArI ja rahyo. rAMka thaIne jIvato rahyo. tuM anaMta vaibhavano, samatAdi guNano svAmI chuM te vAta parAI banI gaI. paNa tuM vicAra ke jyAre tuM mAne che ke A dehAdi mArA che tyAre tuM teno jonAro chuM ke te svarUpe chuM ! jo te svarUpe hoya to tane hAdi bhinnapaNe jaNAya kevI rIte ? pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 21 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM tuM tenA saMge raMgAI javAthI mAne che ke A deha te huM chuM. bhAI ! je vastu tArAthI, lakSaNathI bhinna che te kyAreya paNa ekarUpa thaI zake tema nathI. myAna e aMdara rahelI talavArano AkAra che, paNa talavAra nathI, tema tArA AtmAne A dehanI maLelI AkRtino AkAra che. paNa deha te AtmA nathI, ane AtmA te deha nathI. baMne bhinna che. A vAstavikatAnuM bhAna thatAM jIvano dehabhAva dUra thAya to te pudgalano gulAma maTI svarUpano svAmI thAya. pudgala moha prasaMge cetana cAru gatimeM bhaTake; pudgala neha tajI ziva jAtAM, samaya mAtra nahi aTake. 18 pudgalano pathAro ajabano che. tamArI AMkha je jue te pudgala, tamAruM kAna je kaMI sAMbhaLe te pudgala, tamAruM nAka je kaMI saMghe te pudgala, tamArI jIbha je kaMI Aroge te pudgala ane tamArI. tvacA je kaMI sparze te badhuM ja pudgala, dRzyamAna AkhuM jagata pudgala ja pudgala. tArA ghara, dhana, dhAnya aneka vastuo sarve pudgala che. Azcarya ! pudgalane jonAra cetana che, paraMtu cetana svayaM cetanane joI zakato nathI, jANI zakato nathI ane tenI skUla najare pudgala jyAM tyAM jaNAya che. vaLI A pudgala tenI indriyone gamatA viSayo pUrA pADe che. eTale jIva tenA pratye niraMtara AkarSAyelo ja rahe che, dehadhArI jIva dehamAM AyuSyakarmathI baMdhAyelo hoya che. viSayo bhogavatAM bhogavatAM tenuM AyuSya pUruM thaI jAya che, ane viSayanI lolupatAthI sevelI dehavAsanAne kAraNe te punaH janma dhAraNa kare che. Ama punaH janma dhAraNa karato jIva nAraka tiryaMca, manuSya ane deva ema cAre gatimAM AthaDe che. jJAnIjano kahe che ke je samaye jIva pudgala pratyenI mUrchA tyajI deze te ja samaye svayaM ziva thaze. pudgalano moha chUTI jatAM jIva eka kSaNamAtra zivarUpe pragaTa thatAM avarodha pAmato nathI. kemake pudgalanA saMyoge jIvane rAgAdi utpanna thAya che. rAgAdinuM nimitta pAmIne jIva paribhramaNa thavA rUpa karmone grahaNa kare che. karmono 22 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra tene navAM navAM zarIra apAve che. vaLI te te gatikarmanA nimitte jIva cAre gatimAM bhame che. have jo jIvane sadguruyoge jJAna thAya ke pudgalanA saMgathI huM kaMI sukha to pAmyo nathI. mATe pudgalano moha tyajI dauM ane sadbodhanA AdhAre Atmasanmukha thAuM to te kSaNathI AtmA jJAnasvarUpane pAmI ziva thAya che. pudgalanA mohe bhogonA viSayonuM jIva ciMtana kare che, ane te te vAsanAnA yoge jevI vAsanA hoya tevo punaH janma dhAraNa kare che. jo vAsanAja visarjana thaI jAya to tenuM janmarUpa paribhramaNa samApta thAya che. pudgala rasarAgI jaga bhaTakata, kAla anaMta gavAyo; kAcI doya ghaDImeM nija guNa, rAga tyajI pragaTAyo. 19 A jagatamAM anaMta prakAranI jaDa cetananI avasthAonI vicitratAo jaNAya che, tenuM kAraNa jaDa pudgala padArthonuM svayaM niraMtara parivartita thavAnuM lakSaNa che. AtmA svabhAve zuddha ane nitya hovA chatAM je prakRtijanya vicitratA jovAmAM Ave che te paudgalika viSayonA rasamAMthI utpanna thatA vikAro che. vikArajanita vAsanA jIvane anekavidha viSayonuM AkarSaNa pedA kare che. ane te te padArthanA AkarSaNathI prerAIne jIva AkhA saMsAramAM doDAdoDa kare che. anaMtakALathI saMsAranI yAtrA karavA chatAM paNa jIva sukha pAmyo nathI. puNyayoge pote sukhamAM hoya to paNa te jagatanA jIvonI vicitra dazAo . ane duHkha joIne vicAre che ke AvA duHkhanuM kAraNa zuM haze ? jyAM sudhI tene eno javAba maLato nathI, tyAM sudhI te jaMpIne besato nathI. ema vicAra karatAM karatAM tene samajAya che ke anaMtokALa A pudgalanA raMgarAgamAM gumAI gayo. have jIva jAgRta thA. kaMIka vicAra. pUrvanI koI ArAdhanAne baLe te aMtaramukha thAya che tyAre pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 23 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNamAtramAM potAno zuddhasvabhAva pragaTa thAya che. agninA sparzathI jema ghAsanI gaMjI baLIne bhasma thaI jAya che, tema nijaguNa pragaTa thatAM paudgalika rAga chUTI jAya che. ilAcIkumAra dora para nAcI rahyo che. nAcatAM nAcatAM thAkyo che. vAstavamAM koI saMskAra jAgRta thatAM paudgalika naTI pratyenA rAgathI thAkyo hoya ! tema munidarzananA nimittamAtrathI aMtarAtmA jAgI UThe che. aho ! anaMtakALathI huM Ama rakhaDyA karuM chuM. munidarzane tenA AtmAmAM rahelo nijaguNa jAgRta banyo. te ja kSaNe teno naDI pratyeno rAga naSTa thaI gayo. jema ilekTrika svicane cAlu karatAM ja vIjaLIno dIvo prakAzita thAya che, tema uttama nimitta maLatAM potAmAM rahelo jJAnaguNa jIvane bhAna karAve che. tuM kyAM ane tuccha paudgalika padArtho kayAM ! enA rAge anaMtakALathI tuM AthaDyo. bhUlyo, rajhaLyo. have jAgRta thA. dora para nAcato ilAcIkumAra jAgRta thayo te ja kSaNe rAganI jagAe virAga pragaTa thayo. e virAganI cinagArIe badhA ja parabhAva ane mohanA saMskArone saLagAvI dIdhA. mohajanita vAsanAo naSTabhraSTa thaI gaI ane te ja kSaNe nAcatA evA ilAcIkumArano kevaLajJAnarUpI nijaguNa pragaTa thayo. ema je jIvane bhAna thAya che tene bAhyapadArthonuM AkarSaNa chUTI jAya che. pudgalarAmeM vArA anaMtI, tAta mAta suta thaIyA; kisakA beTA kisakA bAbA, bheda sAca jaba lahiyA. 20 ajJAnavaza ke alpajJAnane kAraNe jIvane anaMtakALamAM thayelA anaMta janma-maraNano kaMI khyAla Avato nathI. te to UjaLuM teTaluM dUdha mAne che. zubhanA yogamAM mAne che ke A jagatamAM huM sukhI chuM. mAre AvA janma-maraNa jevA dvaMdvono vicAra karavAnI zI jarUra ? A janma dhAraNa thatAM tuM ramezacaMdrano putra kahevAto hoya ane tArA nAma pAchaLa koI surezacaMdra lakhe to tuM tarata ja te sudhAre 24 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke sudhAravA mokale, paNa jo tuM vicAre ke tuM A janmamAM chuM to pUrvajanmamAM hato. tyAM tArAM mAtA-pitA koNa hatAM ? temanAM nAma Aje kema lakhato nathI ? sudhArato nathI ? anaMtakALanA janmamAM mAtApitAdi saMbaMdhonI vicitratA tuM jANe che ! kalpanA kara ke tuM A deha tyajI maraNa pAmyo, ane tArI ja bahenanI kukSIe janmyo, bhAI maTI bhANeja thayo. vaLI koI janmamAM tuM putrarUpe maraNa pAmyo, anyatra kanyA tarIke janmyo. paMdara varSanI kanyA thatAM tane tArA ja pitA sAthe lagna yoga thayo. putra maTI patnI thayo. koI janmamAM tuM koInI patnI rUpe hato tyAMthI maraNa pAmyo, ghaNA janmo karI putra tarIke jyAM janmyo te jIva pUrve tArI patnI hatI. Ama tuM pati maTI putra thayo. Ama anaMtIvAranA janmamAM teM navA deha dhAraNa karyA ane navA saMbaMdho pAmyo. paNa bhAI ! 'tuM janmyo tyAre nagana'' maryo tyAre nagana pachI tuM kyAMno chagana ke magana ?'' kudarata niyamabaddha che. jo dareka janmanA saMbaMdho anya janmomAM sAthe ja AvatA hota to keTalo gUMcavADo Ubho thAta ? kone patnI kahevI, kone pati kahevo, koNa mAtA ane koNa pitA ? pUrvajanmanA saMbaMdho te te deha chUTatA samApta thAya che. navA janmamAM jIvane navA khela karavA paDe che. temAM patnI mAtA bane, putra pitA bane. AvA bheda ke pUrvajanmanuM jJAna koI jJAnI pAsethI jANavA maLe to jIvane jagatanuM A janmamaraNanuM vicitra nATaka samajAya. te sivAya to jIve anaMtajanmomAM anaMtavAra AvA saMbaMdhone potAnA mAnyA temA iSTanA saMyoge sukha ane aniSTanA saMyoge du:kha mAnIne kALa gumAvyo. paraMtu sAco bheda jyAre samajamAM Avyo tyAre teNe AvA janma maraNanA kAraNono pudgalanA raMgano tyAga karyo. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 25 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalasaMga nATaka bahu naTavata, karatAM pAra na pAyo; bhasthiti paripakva thaI taba, saheje mAraga Ayo. 21 pudgala-dehanA saMge jIve kevA prakAranAM nATaka bhajavyAM ? pUrI sRSTinI pradakSiNA karI. aneka prakAranAM zarIra banAvIne sukhanI AzAe temAM rahyo. AyuSyakarmane AdhIna deha chUTI jatAM navA dehane dhAraNa karyA. Ama kaMI pAra na pAmyo. dehamAM rahelI indriyonI anukULatA maLatAM temAM sukha mAnyuM. pratikULatA maLatAM duHkha mAnyuM. eka ja janmamAM keTalAye padArthone potAnA mAnyA, tenA viyoge raDyo, saMyoge hasyo, Ama aneka prakAre nATakanA paDadA paranI ceSTAo karI. jyAM je deha maLyo tene ja potAnuM mAnI khUba rAcyo. paraMtu jema lakkaDakhoda pakSI vinA hetu lAkaDAne cAMca mAryA kare ane koI AkRti racAI jAya tema duHkha sahana karatAM, koI bodhavacano zravaNe paDatAM yogAnuyoga jIvane sat svarUpanuM bhAna thayuM. tenA bhavano paripAka thayo ane jIvane uttarouttara tevA yoga maLI gayA. mAnavajanma maLyo, uttama saMskArayukta kuLa maLyuM. mAtApitA maLyAM. dhArmika kSetra maLyuM. saMtono samAgama ane bodha maLyo. vaLI savizeSa potAnI bhavasthitino paripAka thayo. karmamala kSINa thayA, Atmazakti jAgRta thaI ane tene satno mArga saheje prApta thayo. pudgalarArge dehAdika nija, mAna mithyAti soya; dehagRhano neha tyajIne, samyagdaSTi hoya. 22 jIvanI cAre gatinA bhramaNanuM mukhya kAraNa mithyAtva che. mithyAtva Azravano mukhya prakAra che. jIvane anaMta prakAranI karmavargaNA vaLagelI che. temAM mukhya mohanIyakarmanI mithyAtva prakRti che. mithyAtvano artha ja khoTuM - asat che. vaLI te mohanIya karmanI prakRti hovAthI tenuM apalakSaNa e che ke khoTAne sAcuM ane sAruM manAvavAno bhrama pedA kare. 26 A bhrama kyAM kyAM sevAya che ? pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sau prathama bhrama e thayo che ke A rUpa-deha mane je dekhAya che te ja huM chuM. ane nitya rahevAvALo chuM. dehanA sukhe sukhI ane dukhe dukhI chuM. A dRzya jagatanA padArtho bhogavavA jevA che. A je saMbaMdho laIne janmyo chuM te ja mArA kAyamanA svajano zubhAzubhakarmanI prakRtinA udaye sukhaduHkha maLe che tene badale te mAne che, ane amuka saMyogathI sukha che ane amukanA saMyogathI duHkha che. jyAM sukha nathI tyAM sukha meLavavAno niraMtara prayatna. dharmathI sukha che te to tenA manamAM UtaratuM nathI. mokSa jevI koI zuddha avasthAmAM tene zraddhA nathI. A tenA mAnasika valaNanI vicitratA ke mAnyatA che. have AgaLanI vAta vicArIe to mAnava janma sAthe maLelI adbhuta vicArazaktino paulika vyartha vyaya bahAramAM kaMIka banavAnI, thavAnI, meLavavAnI niraMtara doDa. kyAMka asadeva, asataguru ke asatadharmamAM satanI mAnyatA ane te prakAre dharma karavAno bhrama. sarvajJadeva, mahAvratadhArI nigraMtha muni ke paramArtha dayArUpa dharmanuM ajJAna, ke viparIta jJAna, azraddhAna. kaSAya ane viSayanA saMyogamAM pote te prakRtinA udaya jevo che tevI mAnyatA arthAta jIvana jIvarUpe, caitanyarUpe, jJAnasvarUpe asvIkArya te ja mithyAtva che. arthAt dehamAM Atmabuddhi e ja mithyAtva che. bhavasthiti paripAka thatAM jIvanI karmonI sthiti hInatA pAme che tyAre tene dehano neha, tathA dehamAM Atmabuddhi naSTa thAya che. te samyaguzraddhAne prApta karI AtmAmAM Atmabuddhi pAme che. te Atmabuddhi vaDe vicAre che, kyAM to jIvane saMsAramArga che kyAM to kayAMka ne karavAnI AjJAna, ke pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane sanmArga che. sanmArga - mokSamArga jIvane A manuSyabhavamAM ja sulabha che. sAMsArika - paudgalika bhogo to jIvane pUrve maLyA hatA tethI kaMI tene tRpti thaI na hatI. ane pariNAme du:kha ja pAmyo hato. have zA mATe e duHkhono bhAra vadhAravo ? kSaNe kSaNe palaTAtAM mAyAvI sukhomAM rAcavuM, te manuSyajanma vyartha gumAvavA jevuM che. mATe samyagRSTi AtmA dehano neha tyajI Atma sanmukha thAya kAla anaMta nigodadhAmameM, pudgala rAge rahiyo; duHkha anaMta narakAdikathI tuM, adhika bahuvidha sahiyo. 23 pUrve tuM kyAM hato te hAla tArA jJAnano viSaya nahi bane. mATe zAstrakathana upara zraddhA rAkhIne zravaNa kara ane samajavA prayatna kara ke anaMtasukhanA dhAmamAM javAne badale tuM zuM karI rahyo chuM ? zAne mATe kare che ! aMte te zuM prApta karyuM ? zuM gumAvyuM? sarvajJanA jJAna vagara jIvanI saMsArayAtrAnI bhALa koNa ApI zake tema che ! "kALa anaMta nigoda dhAmameM !' kALa zuM che? kSaNe kSaNe vastunA parivartanane sahayoga ApatuM niyAmaka te kALa che, bALavayathI yuvAnI tarapha ane yuvAnI mANI na mANI tyAM vRddhavasthA AvI temAM kALa niyAmaka che. kaMI jAtimAM kayA sthAne keTalo kALa vItyo tyAM kALa niyAmaka che. samaye samaye parivartana pAmatuM vizva apekSAe kALane AdhIna che. kALanI phALa eTale mRtyu. jIva mAtra mRtyune AdhIna che. Avo keTalo kALa saMsAranI yAtrAmAM gALyo ? pAMca pacIsa AMkaDAthI tenAM lekhAM maMDAtAM nathI. "anaMta' e AMkaDAzAstrathI para che. e anaMtane kALa sAthe joDIne jJAnI puruSoe kahyuM ke anaMta kALamAM tuM dIrdhakALa evA eka sthAne rahyo hato ke jyAM sarvajJa sivAya tArI dazA koI jANatuM ja na hatuM. tyAM kevI bhIDamAM rahyo ? soyanA agrabhAga jeTalI jagAmAM anaMta jIvarAzi sAthe tuM 28 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvyo. eka sAthe janmyo, zvAsa lIdhA, maryo. jamyo kyAre ane maryo jyAre enuM mApa kADhI na zakAya tevA vegathI janmyo ane maryo. tyAM vaLI jagatasthitinA niyame eka AtmA saMpUrNapaNe saMsArathI mukta thatAM tArI AgaLanA kSetramAM jagA thaI. tuM have najare dekhAya tevuM ekendriyapaNuM pAmyo. tyAre kaMI tuM sukhI hato tevuM na hatuM. krame karI AgaLanI avasthAo pAmyo, temAM vaLI ajJAnavaza adhama kAryo karI jenA varNananA zravaNathI tuM kaMpI UThe tevA narakAvAsamAM utpanna thayo. narakabhUmimAM kyAM to kAMkarAmAM ja janama gALyo. kyA kAdavamAM, kyAM dhULamAM, kyAM aMdhakAramAM ghaNo lAMbo kALa gALyo. na khAvA maLe, na pIvA maLe. kyAMya nirAMta nahi. basa mAro, kApo ema anyonya krUratAbhAvathI jIvyo. atyaMta azucimaya padArthonuM zarIra, prahaNa paNa tevA ja padArthonuM karyuM. eka kSaNa evI na hatI ke kaMIka vizrAma pAmyo hoya. nigodamAM bhInuM, ati vegavALA janmamaraNanuM duHkha hatuM. paraMtu A narakamAM mahAyAtanA hatI. nigodathI bahAra nIkaLyo paNa duHkhathI pIDAto rahyo. evAM kaSTa veThIne bahAra nIkaLyo chatAM kaMI bhAna na AvyuM. pAya akAmanirjarAko bala, kiMcit UMco Ayo; bAdaramAM pudgala rasa vazathI, kAla asaMkhya gamAyo. 24 caitanyano vAstavika vikAsa bodharUpa pariNatithI arthAt sakAma nirjarAthI che. paraMtu ajJAnadazAmAM jIvane AtmarUpe bodha pariNatino abhAva hovAthI te akAma nirjarA kare che. akAma nirjarA thavAnuM sAdhana kevaLa duHkhane lAcArIthI sahana karavuM; evI akAma nirjarAthI teno indriya vikAsa thayo, eTale ekendriyapaNAthI AgaLa vadhI te be indriyapaNuM pAmyo. ema paMcendriyapaNA sudhI pahoMcyo. paNa temAM Atmika vikAsa na thayo. te te sthAnomAM dehabhAvathI saMjJA baLe jIve asaMkhya janmo gALyA. sthAvaraNapaNAmAM ekendriyapaNe rahI pRthvIkAyajanya janmo dhAraNa karI daTAyo, zekAyo, pilAyo, evAM duHkho sahana karI prAyaH te pulano parihAra : paramArthanI prApti 29 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja sthAnomAM asaMkhyavAra janmyo. tyAMthI sthAna badalI vaLI jaLakAyajanya janmo dhAraNa karyA. tyAM tapyo, UkaLyo, Tharyo ema aneka duHkho sanna karyA. tyAra pachI agnikAyajanya, vAyujanya ane vanaspatirUpe te te sthAnomAM aneka janmo dhAraNa karyA. tyAM asaMkhya kALa gumAvyo. tyAra pachI bAdara-skUlapaNuM pAmyo. ekendriya maTI beIndriyapaNuM pAmyo. tyArapachI krame karIne paMcendriyapaNuM pAmyo. lahI kSayopazama matijJAnako paMcendriya jaba lAdhI; viSayAsakta rAga pudgalathI, dhAra narakagati sAdhI. 25 jema jema jIvano Indriya vikAsa thato gayo tema tema tenI matijJAnanI zaktino ughADa thato gayo. paMcendriyapaNAmAM matijJAnano vizeSa ughADa thayo. matijJAnanI zakti AtmAnI che paraMtu karmasahita saMsArIjIvanA jJAna upayoganA vyApAra indrAdhIna che. arthAta anyonya saMbaMdhita che. jemake manuSyane AMkha hoya, jovAnI zakti hoya, jJAna upayoga hoya chatAM sUryanA prakAza vagara te padArthane joI zakato nathI. sUryano prakAza hoya ane AMkhamAM padArthane jovAnI indriya vyApAra na hoya to te padArthane joI zakato nathI. Ama saMsArI jIvane indriya ane jIvanI skUraNAno anyonya sAMyogika saMbaMdha che. pUrvajanmomAM anaMtakALa kevaLa dehabhAvathI gALyo hovAthI deha sivAya anya koI sukhanA sAdhanane jANyuM na hatuM. deha ja tenA sukhanuM sAdhana che tevA saMskArabaLe te pugalano rAgI thaI je je sthAne je je indriyo maLI che te pramANe temAM Asakta thayo. caitanyasvarUpa AtmA pudgalajanita parabhAvane kAraNe karmabaMdhana kare che, ane tene anurUpa phaLa bhogave che. ajJAnavaza te AvA karmaphaLathI paDatA du:khane jANato nathI. paMcendriyapaNuM pAmIne koI bhavitavyatAne jore evA krUra pariNAma karI bese che ke tene yogya karmaphaLa bhogavavA duHkhadAyaka evA narakamAM te janma pAme che. 30 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tADana mArana chedana bhedana, vedana bahuvidha pAI; kSetravedanA Adi daIne bedabheda darasAI. pudgalarAge narakavedanA vAra anaMtI vedI; puNyasaMyoge narabhava lAdho, azubha yugalagati bhedI. 27 narakamAM janma laIne jIve zuM meLavyuM ? tADana, mArana, chedana, bhedana jevI aneka prakAranI vedanA pAmyo. narakanA sthAnanI kSetrajanita vedanA jANIne jIvanA krUra pariNAma viramI jAya. narakanI AvI yAtrA to jIve keTalI vAra karI. Atmapremane tyajIne pudgalanA rAge jIve evA duHkhanAM kAraNo sevyAM ke je vaDe te AvuM du:kha pAmyo. chatAM ghaNAM du: kha pachI jema sukha pAme tema puNyarAzi bhegI thatAM narabhava pAmyo. narakamAMthI nIkaLI vaLI tiryaMcamAM nAnA jaMtu ane pazupaNe janma pAmI du:khane sahana karI puNyayoge naraka tiryaMcanA yugalane (joDI)nivArI AgaLa vadhyo, tyAre manuSyajanma pAmyo. narakanA duHkhanuM varNana jANIne jIvane tevA pariNAmathI pAcho vALI levo. A che narakanA duHkhanuM varNana, nArakI narakamAM utpanna thAya che. tyAre paNa tenAM pariNAma atyaMta halakAM hoya che. 26 dravyalezyA AzrayIne nAkane azubha lezyA hoya che. bhAvalezyA AzrayIne cha lezyAo hoya che. paraMtu tenuM pramANa samyagdaSTi jIvone anusAre alpa che. lezyA eTale kaSAyaraMjita jIvanA pariNAma ke adhyavasAya che. cha lezyA : kRSNa, nIla, kApota, tejo, padma, zukla. prathama traNa azubha, pachInI traNa zubha che. ratnaprabhAmAM kApota, zarkarAprabhAmAM kApota paNa tIvra saMklezavALI, vAlukA prabhAmAM kApota nIla, paMkaprabhAmAM nIla, dhUmaprabhAmAM nIla ane kRSNalezyA, tamaHprabhAmAM kRSNa, mahAtamaH prabhAmAM tIvra kRSNalezyA hoya che. te te bhUmimAM utpanna thatAM nArakonI AvI azubha lezmA hoya che. nArakajIvonA paudgalika pariNamananA prakAro : pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 31 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. azubha pariNAma : baMdhana, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu ane zabda ema prAyaH dasa prakAra che. te atyaMta azubha hoya che. baMdhana : zarIrAdinA pagalo atyaMta azubha hoya che. gati : UMTa AdinI jema aprazasta hoya che. saMsthAna : nArakonI AkRti jugupsita hoya che. bheda : zarIra ane janmasthAno bhIMta vageremAMthI kharatA pudgalo atyaMta azucimaya ane azubha pariNAmavALA hoya che. varNa : dareka padArthano varNa-rUpa trAsa UpajAve tevo hoya che. sarvatra aMdhakAra hoya che. bhUminuM taLiyuM azuci padArthathI kharaDAyeluM hoya che. - gaMdha : narakanI bhUmi lohImAMsa jevA padArthomAMthI sadA durgadhavALI hoya che. rasa : narakanA padArtho nIrasa ane kaDavAzavALA hoya che. sparza : narakanA padArtho atyaMta uSNa ke zIta hoya che tathA jherI DaMkha jevA pIDAkArI hoya che. agurulaghu : aneka duHkhovALAM pariNAma hoya che. zabda : aMdara aMdara mAro, kApo bolatA hoya che. bacAvo, bacAvo bolatA hoya che. 3. azubhadeha : azubha nAmakarmanA udayathI zarIra haMDaka saMsthAnavALuM, avayavo beDoLa, vaikriya hovA chatAM malina padArthovALuM hoya che. adhika adhika azucivALuM ane bIbhatsa hoya che. 4. azubha vedanA: sAte bhUmionI vedanA adhika adhika tIvra hoya che, tenA traNa prakAra che. kSetrakRta, parasparohIrita, paramAdhAmIkRta. 1. kSetrakRta vedanA : prathama traNa bhUmi atyaMta uSNa hoya che. moTI bhaThThIonI garamImAM te jIvone ThaMDaka lAge, tevI uSNatA hoya che. 32 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothImAM uSNa zIta hoya che. ghaNAmAM uSNa thoDAmAM zIta hoya. pAMcamImAM zIta-uSNa hoya che. ghaNAmAM zIta thoDAmAM uSNa hoya. chaThThImAM zIta ane sAtamImAM atyaMta zIta hoya che. A bhUminA nArakane himagirinA zikhara para ThaMDImAM suvADyo hoya topaNa garamI lAge. bhaThThImAM rAkho to ThaMDaka lAge. sudhAvedanA : nArakone sudhAvedanAnAM pariNAma samagra vizvanA padArthonA bhakSaNavALAM hoya paNa temane koI padArtho maLe nahi. ane dhAro ke maLI jAya to paNa temanI sudhA zAMta ja na thAya. tRSAvedanA : nArakone saghaLA samudranA jaLapAnanA pariNAma thAya chatAM temanA hoTha ane gaLAM sUkAyelAM rahe ane jaLapAna maLe ja nahi. khaNaja : zastrathI zarIrane khaNe to paNa khaNa zame ja nahi. parAdhInatA : paramAdhAmI devone vaza hoya che. jvara = dAha : temanAM zarIra atyaMta garama hoya che. bhaya : anyonya tathA paramAdhAmI devo vaDe sadA bhayabhIta hoya che. virbhAgajJAnathI AgAmI duHkha joI zake che tethI bhaya pAme zoka : atyaMta du:khane kAraNe sadA zokagrasta hoya che. azubha vaikriyA : teo vaikriya zarIra ke sAdhana banAvavA jAya chatAM azubha nAmakarmanA udayathI azubha banI jAya che. parasparoTIrita vedanA : paraspara ekabIjAne du:kha Ape. sAmAnya rIte pUrva bhavanA vairI be jIvo AvA sthAne utpanna thAya che, te kSetrathI maLatAM zastro dvArA paraspara tADana, pIDana kare che. athavA evo vairabhAva utpanna thAya ke paraspara yuddha karIne duHkha sahana kare. kema jANe tyAM koI suMdara padArtho meLavavAnA hoya tema yuddha kare. phakta samyagRSTi nArako ja samatAbhAve sahana kare ane zerInA rakhaDatAM kUtarAM bIjI zerInAM kUtarAMne kADhI mUkavA prayatna pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 33 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare tema A nArako bicArA kaMI levA jevA padArtho na hovA chatAM laDI mare. paramAdhAmIkRta vedanA : prathama traNa bhUmimAM A asUra devonuM AvAgamana hoya che. A paramAdhAmI devo paMdara prakAranA che. teo krUra svabhAvavALA, pAparata ane nirdaya hoya che. nArakone duHkha ApI sukha mAne che. potAnI pAse bIjA devalokanA sukhanAM sAdhana hovA chatAM pUrvanA atyaMta azubha saMskAravaza A jIvane paraspara laDAvIne AnaMda mAne che. A paramAdhAmI atyaMta duHkhathI utpanna thatA nArakonuM duHkha jANe ochuM hoya tema vaLI te jIva pAse jaIne cAre taraphathI gherIne "mAro...kApo' kahIne temanA zarIranA TukaDA karI nAMkhe che. bhAlAM jevAM zastro vaDe temanAM zarIra vIMdhI nAkhe che. nArako ramavAnAM ramakaDAM hoya tema temane ghumAve che. AkAzamAM uchALe, trizULa para jhIlIne vIMdhI nAkhe. teone nizcaSTa karIne TukaDe TukaDA kare. daDAnI jema uchALe, hathiyAro vaDe mAre. temanA zarIramAMthI lohI-mAMsa jevA gaMdA padArtho kADhI temane batAve, khavarAve, dhagadhagato agni pedA karI temAM nAMkhe tyAre vaLI bIjA devo punaH temanA zarIrane zeke. narakamAM talavAra Adi jevA patrovALAM vRkSo hoya che, A devo pavana vikrvAne (utpanna karIne) nArako para patro kherave che, tyAre temanA hAtha-paga vagere kapAI jAya che. temAMthI lohI jevA padArtho nIkaLe che. koI deva temane telamAM bhajiyAMnI jema taLe che. vaLI vaitaraNI nadImAM lAkSArasa jevo pravAha vaheto hoya che temAM calAve che. tapI gayelI loDhAnI nAvamAM besADe che. bhayaMkara kAMTAvALAM vRkSo para caDhAve che. AvAM duHkho paDavA chatAM A nArakIonuM AyuSya anaparvatanIya hovAthI pUrNa thayA vagara maratA nathI. zarIra pArA jevuM hovAthI bheguM thaI jAya che. "bacAvo bacAvo'nI bUmo pADavA chatAMya temane 34 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI zaraNa nathI. koI bacAvatuM nathI. atyaMta parAdhIna dazA hovAthI anyatra bhAgI zakatA nathI. vAcakane thaze ke AvuM duHkha hoya ! bhAI, tuM mAnavanI bhUmimAM paNa krUra piraNAmavALA jIvonI krUratA jue che, sAMbhaLe che te paNa kevI bhayAnaka hoya che. asAdhya rogathI pIDAto dardI kevAM du:kha bhogave che ! jhUMpaDapaTTI jevI gaMdI jagAmAM rahenArA ane halakA padArtho khAnArA jue che ne ? to pachI jeNe amaryAda pApa karyA che temane du:kha bhogavavAnAM sthAno AvA hoya che. A varNana jIvane evo bodha Ape che ke pApakarma karatA pAchA paDavuM. anyane duHkha ApavAmAMthI dUra rahevuM. hiMsAdi jevAM kAryo ke vyApAra dhaMdhAmAMthI mukta rahevuM. jethI e karmanuM pariNAma AvI rIte bhogavavuM paDe nahi. che. ati durlabha devanakuM narabhava, zrIjinadeva vakhANe; zravaNa suNI te vacana sudhArasa, trAsa kema navi ANe. 28 zAstrakAroe, maharSi gItArthajanoe cAra utkRSTa maMgaLa darzAvyA cattAri paramaMgANi, dullahANIya jaMtuNo mANu sutta suI sadhdhA, saMjamammiya vIriyuM. mAnavadeha, sadguruno bodha, zraddhA ane saMyama. mAnavadeha AkRtithI mahAna nathI. tene maLelI vicArazaktithI paNa te deha maMgaLarUpa thato nathI. paNa e vicArazakti paramArtha mArge prayojIne jIva jyAre ziva thAya che tyAre te mAnavadeha deharUpe nazvara chatAM tenuM nAma amaratAne pAme che. tethI mAnavajanmanuM pAramArthika prayojana paNa prasiddhi pAme che. tethI zrI tIrthaMkaroe paNa mAnavajanmanI durlabhatA batAvI, tene prazaMsanIya jaNAvyo che. mAnava sivAyanI traNa gatinA saMjJI jIvo samyaktvane sparzI zake che, paNa saMsAranuM ullaMghana karI siddhidazAne sparzI zakatA nathI. muktino sparza mAnavadehamAM rahelo AtmA ja sAdhI zake che. dehamAM pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 35 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovA chatAM dehAtIta dazAne pAmIne AtmA saMsArathI mukta thaI jAya che. jo siddhidazAnuM sAdhya siddha na thAya to mAnavajanma maLavA chatAM te mUlyahIna, puNyahIna manAya che. ghaNA janmamAM eka janmano vadhAro thavA sivAya jIvane kaMI prAptavya thatuM nathI. cakravartI cha khaMDanI pRthvI jItavA sAMITha hajAra varSa raNamedAne subhaTa thaIne jhajhUmyA. paraMtu kALanI jALane pALa karI bAMdhI na zakyA. cha khaMDa pRthvInA ziratAja chatAM teno eka kANiyo sAthe laI jaI na zakyA. paraMtu deha pRthvI para mUkIne cAlI nIkaLyA. mAna-maratabA sAthe nIkaLelI nanAmI paNa aMte to eka rAMka mAnavanI jema agnisaMskArane ja pAmI. ekaThA karelAM jhaverAta, ratna, maNi vagere tene mATe kAMkarA samAna nIvaDyAM kemake te sarve tene kALathI bicAvI na zakyAM. kadAca zAtAnA yogamAM tane dehano neha pakaDI rAkhato hoya to samajaje ke A to sonAnuM piMjara che. bhalA ! pakSIne tArA jevuM buddhibaLa nathI chatAM te piMjarAmAM purAvuM pasaMda karatuM nathI. kyAre chUTuM tevI jhaMkhanA rAkhe che. buddhimAna evo mAnava majAthI piMjaramAM purAvAnuM pasaMda kare che. kAyAnI mAyA mukAtI nathI. vaLI e mAyAe to ene bIjA paNa duSaNothI gherI lIdho. mAna, lobha, kAma, ityAdi prakRtithI gherAyelo e vicArI zakato ja nathI ke A dehamAM koI amUlya tattva raheluM che. enA mUlya tAruM - kAyAnuM mUlya che. AtmA sahita dehane sau "Avo Avo' kahIne AvakAra Apaze. jyAM AtmAe prayANa karyuM ke dehane sau "kADho kADho karaze. dehamAM sukha ApavAnuM sAmarthya nathI. paraMtu sthUla deSTimAM dehamAM sukhano bhrama pedA thayo che. e bhramamAM ajJAne jIvane te sAcuM che ema mAnyatA deDha karI che. deha jo kevaLa sukhanuM sAdhana hoya to jarA ane maraNanuM duHkha zA mATe Ape ? roganuM duHkha zA mATe Ape ? Adhi, vyAdhi ke upAdhinuM duHkha zA mATe Ape ? dehamAM ke dehathI sukha hoya to duHkhane zA mATe UbhuM kare ? tethI samajavuM ke sukha-duHkhanuM kAraNa deha nathI. tenA dvArA sukha-duHkhano bhAsa thAya 36 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. sukha-duHkhanuM kAraNa jIvanA potAnAM ja pariNAma ke bhAva che. vaLI je sukha pAchaLa duHkhane AvakAra maLato hoya tene jJAnIo sukha kahetA nathI. jJAnIjanonA AvA vacanarUpI sudhArasanuM pAna karI narabhava pAmelo puNyavaMto jIva jAgRta thAya che. tene janmamaraNanuM duHkha, paribhramaNanuM duHkha, svarUpanI aprAptinuM duHkha, Atma vaibhavanI aprAptinuM duHkha samajAya che. ane tethI te bhavyAtmAne trAsa chUTe che. e cakravartIpade hoya, ke samrATa hoya to paNa tene cena nathI paDatuM. saMsArathI chUTuM ane svarUpaprAptinA sukhane kyAre prApta karuM tenI jhaMkhanA sadaiva tenA cittane jAgRta rAkhe che. samyagdAna AtmAne saMsAramAM puNyayogano udaya chatAM ekAMtamAM e sarva sAMsArika vaibhava pratye udAsInatA seve che. e vaibhavanI vRddhi ene trAsa Ape che. baMdhanarUpa lAge che. viSayAsakta rAga pudgalako, dharI narajanma gamAve, kAga uDAvaNakAja vipra jima, DAra maNi pachatAve. 29 gati yugalamAM duHkha pAmI teNe ichyuM ke manuSyapaNuM maLe to have bhrAMtigatapaNe sukha zodhavA je viSayonuM sevana karyuM, pudgalano rAga karyo te tyajI dauM. paraMtu zuM banyuM ? narabhava pAmIne eNe e bhrAMtine puSTa karI. jema jema sAMsArika sAdhano vadhatAM gayAM tema moha vadhato gayo. pachI to tene svarUpanuM vismaraNa evuM thayuM ke manamAM koI khUNe zodhavA chatAM tene A svarUpanuM anusaMdhAna ja na maLyuM. anaMtakALanA paricayavALA paulika padArthonA mohamAM phasAI gayo. koI brAhmaNane mArgamAMthI ratnonI poTalI maLI. musApharImAM cAlatA te thAkyo hato. eka vRkSa nIce virAma karavA sUto. te ja vakhate te vRkSa para eka kAgaDo AvI kA kA karavA lAgyo. brAhmaNanI AMkho niMdathI gherAtI hatI, teNe pelI poTalImAMthI eka ratna kADhyuM ane kAgaDAne uDADavA pheMkyuM. kAgaDo thoDI vAra mATe tyAMthI dUra gayo. paraMtu tene koNa jANe majA paDI gaI ke zuM ? pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 36 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punaH punaH DALa para besavA lAgyo. brAhmaNa punaH punaH ratna pheMkI tene uDADavA lAgyo. ema karatAM ghaNA ratno pheMkAI gayAM. bacelAM be-cAra ratno laIne te potAne gAma pahoMcyo. tyAM tene koI jhaverI mitra maLyo. tenI sAthe teNe vAta karatAM pelAM ratno batAvyAM. jhaverI ratnono pArakhu hato. teNe brAhmaNane kahyuM ke bhAI ! teM kAgaDAne uDADavA mATe mUlyavAna ratno gumAvyAM che. e sAMbhaLIne brAhmaNa ghaNuM pastAyo paNa have te ratno punaH prApta thAya tema na hatAM. A dRSTAMtathI jhaverI jevA jJAnI kahe che ke, bhAI ! A bhautika viSayonA sukha pAchaLa teM AvA keTalAye janmo gumAvyA che. pelA brAhmaNane ratno gumAvyAno pastAvo thayo, tema jIvane samajAya che ke pUrve A jIvane AvA durlabha mAnava janma maLyA hatA te gumAvyA che. janmo asaMkhya maLyA te gumAvyA na jANyo dharma ke na tamane saMbhAya." bAjI hAthathI sarI gayA pachI AvI samajaNa paNa vyartha che. kAraNa ke jyAM jyAM jIve janma dhAraNa karyo tyAM tyAM daihika bhAvane dhAraNa karyo che. ane te dehAbhimAne varyo che. vaLI kyAre evA padArthono tyAga karyo hoya topaNa teNe te bodharUpe karyo na hovAthI dehabhAvanI saMjJAo ane saMskAroe tene punaH punaH viSayo pratye doryo che. Ama teNe narabhava pAmyA chatAM kaMI sArthaka karyuM nathI. daza daSTAMte dohilo narabhava, jinavara Agama bhAkhyo, paNa tiNake kima khabara paDe jiNa kanaka bIja rasa cAkhyo. 30 mAnavajanma maLyAnA rahasyanuM jene jJAna ke bhAna nathI tene zuM khabara paDe ke aneka prakAranI puNyarAzi ekaThI thAya tyAre mAnavajanma maLe che. dasa dAMte paNa durlabha che ema Agama kathana che. eka eka daSTAMtathI samajAze ke mAnavajanma meLavavAmAM jIvane keTalo parizrama karavo paDyo che. 1. brAhmaNanuM bhojana : eka brAhmaNe cakravartI pAse bhojananI 38 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMgaNI karI. cakravartIe kahyuM ke eka vAra bhAratanAM badhAM nagaronA gharomAM bhojana karIne Ava pachI mArA rasoDe tAro vAro Avaze. e kyAre Ave ! tema eka vAra maLelo mAnava janma pharI kyAre maLe ! durlabha. 2. pAzaka (jugAramAM harAvavuM) : cANakya tamAma zrImaMtone jugAramAM harAvI rAjano bhaMDAra bharI dIdho. e zrImaMto eka vAra badhuM hAryA te dhana pharI kyAre maLe ! tema, mAnavajanma hAryA pachI pharI kyAre maLe ! 3. dhAnyanA DhagalAmAMthI sarasava kADhavA : dhAnyanA eka vyApArIe moTA dhAnyanA DhagalAmAM 25/50 dANA sarasavanA bheLavI dIdhA pachI eka DozIne te dANA chUTA karavA besADI. te chUTA kyAre karI zake ! tema punaH mAnavajanma kyAre maLe ? 4. zaratanI jIta (jugAranI ramata) : eka rAjAe potAnA putrane kahyuM ke rAjasabhAmAM 108 staMbha che. te darekane 108 khUNA che. jugAra ramatA eka eka khUNAne jItI badhA staMbha pUrA karavAnA, temAM jyAre hAre tyAre pharIthI zarU karavAnuM tyAra pachI tAro rAjyAbhiSeka thAya. tema kyAre bane ! tema sukRta vinAno bhava hArI gayA pachI punaH kyAre maLe ? 5. maNi : eka jhaverInA putre pitAnI gerahAjarImAM badhAM ja ratno judA judA videzI vyApArIne vecI nAMkhyA, pitAe e ratno pAchAM meLavavA kahyuM, te kevI rIte meLave ! tema eka mAnavajanma gayo pachI punaH kyAre maLe ? 6. caMdrapAnanuM svapna : mULarAja ane bAvAnA ziSyane baMnene caMdrapAnanuM svapna AvyuM. svapnanA pariNAme mULarAjane rAjyanI prApti thaI. paNa ziSyane kaMI prApti na thaI. kAraNa ke svapna pachI je vidhi hatI te karI nahi. tema mAnavajanma maLyA pachI dharmArAdhanA na kare to bhavanuM phaLa gumAI jAya. 7. cakra : rAdhAvedha karavAnI pUtaLInI nIce cAra cakro satata pudagalano parihAra : paramArthanI prApti 3c Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. pAMbharI pachInA paramANuo vI rIte ja pharyA kare che. sthaMbha upara trAjavuM che, temAM UbhA rahIne rAdhApUtaLIno paDachAyo joIne DAbI AMkha vIMdhavI jema durlabha che. tema mAnavabhava prApta karavo durlabha che. 8. kAcabo : pUrNimAnI rAtre taLAvamAM kAcabAe caMdrano prakAza joyo. te prakAza jovA te potAnA baccAne bolAvavA gayo. pAcho pharyo tyAre tyAM prakAzanI jagAe pavanathI sevALa AvI gaI hatI tethI punaH prakAza joI na zakyo. tema bhautikatAmAM mAnavajanma gumAvyA pachI punaH mAnavajanma maLato nathI. 9. yuga H asaMkhya yojanAnA vistAravALo svayaMbhUramaNa samudra che. koI deva e samudranA kinAre gADAnI dhUMsarI rAkhe ane bIje cheDe khIlI rAkhe to dhUMsarImAM khIlI kyAre pese ! tema puNyahIna mAnava gumAvelo janma kyAre prApta kare ! 10. paramANu : eka deve maNinA staMbhanuM bArIka cUrNa karyuM tene eka naLImAM bharI pachI meruparvata upara jaI, te naLIne phUMka mArI cUrNa uDADI dIdhuM, maNinA paramANuo vikharAI gayA. have pAchA bhegA karI punaH banAvavo hoya to kevI rIte bane ! te pramANe caudarAjalokamAM bhamatA jIvane punaH mAnavajanma kevI rIte maLe ! A sarva vastuo deva potAnI labdhi vaDe kadAca karI zake, paNa eka vAra vyartha gumAvelo mAnavajanma punaH prApta thato nathI. zAstrakAroe jIvane samajAvavA judAM judAM dAMtane rajU karyA che. koI bhavyAtmA teno sAra grahaNa karIne mAnavajanma sArthaka karI zake. hArata vRthA anopama narabhava, khela viSaya rasa jUo; pIche pachatAvata manamAMhi, jima simala kA sUA. 31 narabhava pAmIne te 25-50 varSa sudhI zuM zuM karyuM? zuM zuM meLavyuM ? anupama evo mAnavadeha dharIne te zuM dhyeya nakkI karyuM ? tene mATe te zuM prayatno karyA. ke pachI bAMdhI mUThI rAkhIne AvelA te khAlI hAthe pAchA javAnA dhaMdhA karyA. are khAlI hAthe vidAya 40 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya te paNa samajyA. paraMtu A deha dhAraNa karIne jo tuM viSayAsakta banyo ke asatyAcaraNane sevyA to pariNAme duHkha pAmavAnAM ja kAryo teM karyA, ema mAnaje. narabhava maLavA chatAM te vRthA gumAvyo. jema bAjI hAthamAMthI sarI paDe pachI te pastAya to paNa vahI gayelA saritA nIra pAchAM ghaDAmAM bharI zakAtA nathI tema bhAI, gayelo samaya pAcho meLavI zakAto nathI. tuM kALanI karAmata jANato nathI. AMkhapalaka jevAmAM sarato samaya rAjAmahArAjA ke cakravartI paNa pAchA lAvI zakyA nathI. gayo te gayo, AyuSyakarmane kSaNa karato gayo. e kALanI phALa AyuSyane kyAre jhapATe caDhAvI de te koI kALA mAthAno mAnavI jANI zakyo nathI. to bhAI, tAruM to zuM gajuM? kyAM kALanI anaMtatA ane kayAM tAruM sImita AyuSya ! jJAnIo kahe che ke kevo uttama che A narabhava. te te kSudratAmAM gumAvyo. pacAsa, sATha, sIttera are so varSa to kyAMya pUrAM thaI gayAM. savAra paDI na paDI tyAM to tuM rAtrine jue che. saMsAramAM tAro samaya lUMTAya che. temAM jo zubhayoga hoya to tuM ema mAne che ke oho ! samaya to kyAMya pasAra thaI gayo ! paNa bhAI ! tuM kabIranI vANInuM zravaNa kara. kaMIka vicAra ke bALapaNa khelakUdamAM gumAvyuM, yuvAnI viSayabhogamAM gALI. prauDhAvasthAmAM vyApAradhaMdhAmAM masta rahyo. buDhApAmAM bhUtakALane vAgoLato rahyo. esI-so varSa to AMkhanI palakamAM pUrAM thayAM paNa te zuM meLavyuM ? ciravidAya veLA tArI sAthe zuM Avaze ? koI savicAre karI tuM pastAya to paNa have ghaNuM moDuM che. jema peluM sUA nAmanuM pakSI simala nAmanA padArthanI lAlacamAM te sthAnane choDatuM nathI. pariNAme pAradhinI jALamAM pakaDAIne jIvanabhara gulAmI veThe che, pachI pastAya to paNa koI upAya tenA hAthamAM nathI. jema vahI gayeluM pANI pAchuM vALI zakAtuM nathI, tema vahI gayelo amUlya samaya pAcho lAvI zakAto nathI. pastAvAthI paNa kazuM maLe tema nathI. tArI avasthA jema jema badalAI tema pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 41 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema te pulajanita sAdhano badalyAM ane vividha viSayomAM ramyo. janmyo tyAre pAraNAmAM sUto, kaMIka besato thayo tyAre ramakaDAMthI ramyo, zizuvayamAM Avyo DhIMgalA-DhIMgalI ramyo, kumAra avasthAmAM Avyo gallIdaMDA ke bolabeTa ramyo, yuvAnI AvI tyAre tuM svayaM dIvAnImAM Avyo. tane ramavAnA sAdhanomAM strI, putra, mitra Adi maLyAM. samaya aviratagatie pasAra thato rahyo. prauDhAvasthA AvI, vyApAra-dhaMdho yazakIrti samAraMbho ane aneka prakAranA vyavasAyamAM paDyo. tane e jANavAno avakAza kyAM hato ke A narabhava zuM ane temAM khovAnuM zuM ane gumAvavAnuM zuM ? e sarva prakAra ane prasaMgamAM tane ema lAge che mAruM jIvana to sArthaka thaI rahyuM che. he mahAnubhava ! A mAnavajIvana ghara-bAra, svajana, yazakIrti jeTaluM sImita nathI. te to puNyayoganAM sTezano che. mAnavajIvananI sArthakatAnI yAtrA to tenAthI ghaNI dUra che. te yAtrA mATe vicAradazA badalavI paDaze. e sAdhanomAM tAre jIvanano vyavahAra zuddha karavo paDaze, mAyA-prapaMcane ghaTADavAM paDaze. mAna-moTAI mUkavI paDaze, bAhya pathAro saMkelavo paDaze, prAraMbhamAM tane kaThaNa lAgaze, paNa A dharmayAtrA khUba ja rasaprada che, teno prAraMbha koI saddagurunA yoge karI joje. koIka nara ima vacana suNIne, dharma thakI citta lAve; paNa je pudgalaAnaMdI tasa, svargataNAM sukha bhAve. 32 yogAnuyoga koIne sadaguruno yoga thatAM temanA vacananuM zravaNa karIne dharmamArganI ruci thAya che. prAraMbhanI bhUmikAne yogya hajI bALaceSTA hovAthI te jIvane puNyanI sAmagrImAM dharma thavAno bhAsa pedA thAya che. te mAne che ke huM je A bAhya tapa, japa kriyA vagere karuM chuM tenAthI mane AlokamAM sukha ane paralokamAM sukha maLaze. kAraNa ke dIrghakALathI teNe tevA ja sukhanI buddhinuM sevana karyuM che ane tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM che. A kALamAM mokSa nathI mATe bAhya tapa kriyA AdithI puNya karo to svarganAM sukha maLaze. parapadArthathI sukha maLe che tevI mAnyatAvALA jIvane A vAta saraLatAthI ruci jAya che. tethI te Atmika sukhanuM ISTa kArya karI 42 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakto nathI. dharma pratye ruci thavA chatAM sAcA dharmano, zuddhadharmano marma tenI samajamAM Avyo nahi. teNe kathaMcita upadeza paNa evo sAMbhaLyo ke jemAM saMsAranA sukha sudhI teno vicAra pahoMce. puNya ane zuddha dharma bhinna che te tene samajAyuM nahi. puNyathI svarga maLaze tema te mAnato thayo. mokSasvarUpa potAnuM svAbhAvika svarUpa tenI samajamAM na AvyuM. tene tevA bodhano yoga na maLyo. - jJAnIjanoe puNyanA prakAro batAvatAM kahyuM ke bhAI puNyanA be vibhAga che. heya ane upAdeya dRSTi temAM yojavAnI che. eka che pApAnubaMdhI puNya, bIjuM che puNyAnubaMdhI puNya. vartamAnamAM maLatA sAMsArika sukha, samRddhi, saMpatti ane sagavaDa pUrva puNyanuM pariNAma hovA chatAM te puNyahIna puNya che. kAraNa ke jIvane puNyano bhoga karAvI zuddha dharma cukAvI pApanA baMdhanamAM laI jAya che. koI paNa paugalika padArthonA bhoganI Asakti AtmasvabhAvathI vipakSavALI hovAthI te lokasthitinA karma - svabhAvanA niyamathI baMdhanakartA che. je puNyanuM pariNAma pApajanita hoya te puNya hovA chatAM mULamAM pAparUpa che. jema lImaDAnuM mULa kaDavuM che eTale tenAM thaDa, pAMdaDAM ke zAkhA sarva kaDavuM hoya che. goLano game tyAMthI TukaDo kApo te gaLyo ja hoya che. tema jenuM pariNAma duHkhajanita hoya to tenA mULamAM puNyayogathI maLatuM sukha e bhAsa hovAthI duHkhajanita che. - pUrve koI dharmakriyA ke anuSThAnanA sevanamAM jIve sAMsArika sukhanI Asaktie paudgalika sukhanI abhilASA rAkhI hatI. te anuSThAnanuM phaLa e prakAranA sukhanuM icchavuM hatuM. teNe mAnyatA sevI hatI ke A yAtrAnuM phaLa mane sArI nokarI maLo. dAnanA phaLarUpe mane vizeSa dhana maLo. e samaye zubha bhAva paNa hato. zubha bhAvanA pariNAme puNyakarmano baMdha thayo ane IcchA pIlika sukhanI hatI tethI te puNyakarme tevA yoga ApyA. AvuM puNya pApAnubaMdhI puNya hovAthI tene tyAjya gaNyuM che. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 43 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM AsArA guNonA AjanatAM purAkamAM bIjA puNyano prakAra che puNyAnubaMdhI puNya. A puNyanuM upArjana samatva prApta jIvane hoya che. zuddha bhAvanAthI, nispRhatAthI, phaLAkAMkSA rahita karelA dhArmika anuSThAnonuM e pariNAma che. vaLI samaktiyukta AtmAnI bhAvanA tattvadarzI hoya che. te mAne che puNyayoge maLelI sAMsArika saMpatti, strI, putra, ghara, dhana vagere svayaM puNyakarmano yoga che. temAM mAruM kaMI nathI. Ama te jIva puNyathI maLelI sAmagrIne sukha na mAnatAM puNyakarma mAne che. ane dharma Atma svarUpanA guNonA AvirbhAvane mAne che. puNyayoga hovA chatAM temAM Asakti na upajAve te puNyAnubaMdhI puNyanuM baLa che. kemake samaktine kAraNe te jIvanamAM tattvadRSTi pariNAma pAmI che. AthI A puNyane upAdeya mAnyuM che. arthAt puNya kevaLa upekSA karavA yogya nathI paraMtu tenA bhedane samajIne heya upAdeyano viveka AdaravAno che. yadyapi puNya e karma che tethI Azrava che. zubha ke azubha Azrava e baMdhanuM kAraNa che. paraMtu saMsArI jIvo azubhanA bhAvamAM niraMtara racelA rahe to teo dharmamArgane kyAre paNa jANe nahi. narabhava pAmIne te azubha ke asat kAryono tyAga kare, zubha ke satkAryone Acare tyAre azubha bhAva chUTI, jIvanA pariNAma zubhapaNe pariName che. te dharmamArgamAM praveza karavAnuM eka sAdhana bane che. kevaLa azubhabhAvavALo pApavRtti ke pravRttivALo jIva AtmA, dharma, guNasaMpannatAne jANato nathI, mAnato nathI, svIkArato nathI. bAhya kriyAnAM sAdhana dvArA paNa jIvane dharma ke karma, marma samajavAno avasara maLe che, tyAre prathama pApavRtti ane pravRtti chUTe che. te jIva dAnAdi dharma, tapa japa Adi bAhyakriyA kare che. tenA mULamAM zuddhadharmanI prAptinI bhAvanA che. tethI te uttama puNyano adhikArI bane che. AvuM puNya eka bhomiyAnuM kArya kare che. bhomiyo jema mArga batAvIne pAcho vaLe che tema uttama puNya jIvane mArge caDhAvavAmAM sahAya kare che. evA puNya vagara uttama saMskArayukta narabhavanI prApti paNa saMbhava nathI. puNyathI DaravAnuM nathI ane aTakavAnuM nathI. paraMtu 44 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno sadupayoga zuddha dharmanI prApti mATe karI te dizA pakaDavAnI che. puNya karatAM karatAM dharma thaze ema na mAnavuM paNa zuddha dharmanA lakSyanI dRDhatA mATe je je bAhya ke aMtaraMga sAdhana ke sAdhanAnI AvazyaktA hoya teno sahayoga AvA uttama puNyanA nimitte maLe che. mATe puNyanI kevaLa upekSA na karavI ane pudgalAnaMdI thaI tyAM aTakI na javuM. paraMtu uttamapuNyanA yogane jANI dharmamArgamAM pravRtta thavuM. 33 saMjamakerAM phaLa zivasaMpata, alpamati navi jANe; viNa jANe niyANAM karIne gaja taja rAsabha ANe. saMyama arthAt AtmasvarUpamAM praveza che. tenuM phaLa zivapada che. paNa alpamati te sukhane jANato nathI. eTale saMyamanA badalAmAM saMsAra Ubho kare che. niyANuM eTale dharmaanuSThAnanA badalAmAM saMsAranuM sukha icchavuM. ajJAne karIne koI mUrkha hAthInA badalAmAM gardabhane mAMge tevI A niyANAnI mUrkhAI che. paudgalika sukhanA rasikane bhautinA sukhanAM sAdhanothI AgaLa koI mahimAvaMta vastu che teno khyAla nathI. mokSanuM sukha tene mATe parokSa che, ane pAMce indriyonuM sukha tene mATe pratyakSa che. Avo bhrama sevIne te puruSa mAnava tarIke cakravartInA sukha ane devalokamAM devanA sukhane ja icche che. je sukhanI pAchaLa du:kha hoya. je sukha bhogavatAM AkuLatA hoya tene bhalA sukha kevI rIte mAnavuM ! sukha puNyaAzrita che. puNya jIvanA zubhabhAvane Azrita che, jJAnI sivAya evI uttamabhAvanAnI pariNati saMsArI jIvane TakatI nathI, tethI puNya bhogavatA te samaye pAchuM duHkhanuM kAraNa utpanna thAya che. paraMtu ajJAnI jIva te jANato nathI. vaLI devalokanAM sukha to bilanA bakarA jevAM che. bakarAne khavarAvIne hRSTapuSTa banAve pachI teno bila Ape. tema devalokanA sukha jIvane sukhathI hRSTapuSTa kare paraMtu AyuSyakarma pUruM thatAM dharatI para tiryaMca jevA janma apAve. AthI jJAnI zubha ane azubha baMne bhAvomAM madhyasthabhAva rAkhIne pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 45 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhabhAvamAM rahevA prayatna kare che. tethI teo duHkhamAM paNa prasanna rahe che. kAraNa ke temanuM aMtara tRpta che. duHkha mUkI sukha pasaMda karavuM te viveka nathI. muktine pasaMda karavI te mAnava cetanAno viveka che. sAMsArika sukha kSaNika ane mAyAvI che. temAM AtmAnuM hita nathI. mATe AtmajJAna vaDe sAcA sukhanA abhilASI thavuM. sukha pachI duHkha AvatuM hoya to te sukhane sAruM kevI rIte mAnavuM ? ane pachI jo duHkha pachI sukha AvatuM hoya to te duHkhane du:kha kevI rIte mAnazo ? AvI vicitra paristhiti zubhAzubha karmane kAraNe che. saMyama, tapa, anuSThAna vagere mUlyavAna sAdhanonA badalAmAM tuccha evA viSayo mAMgavA. cakravartI ke devendranI padavInuM niyANuM karavuM tene mahAdoSa kahyo che. zalya eTale doSa, AtmabhAna bhulAvato doSa. saMyamanA badalAmAM bhAna bhUlIne saMbhUtimunie niyANuM karyuM. cakravartI pada pAmyA paNa pachI balinA bakarAnI jema narakamAM dhakelAI gayA. viSayabhoga e AtmasvarUpane bAdhA karatuM, bhulAvI detuM, halakI vRttimAM laI jatuM nimitta hovAthI tenuM pariNAma bhayaMkara duHkhadAyaka che. vAstavamAM saMyamanuM sukha to zivapada che, te alpamati jANato nathI te lobhAmaNA sukhamAM lobhAIne tenuM avamUlyana karI aMte duHkha pAme paulika sukha rasa rasiyA nara, devanidhisukha dekhe; puNyahina thayA durgati pAme; te lekhAM navi lekhe. 34 sadguru game te vAta samajAve. paNa paudgalika sukhanA raMge raMgAyelo rasika jIva to paralokanA devAdi sukhanI abhilASA rAkhe che. A bhavamAM jo tene tevAM sukho maLatAM hoya to te ghaNuM kaSTa veThavA taiyAra che. te vicAre che ke kaSTa bhogavIne devalokanA sukha maLe to bhayo bhayo. - devalokanA sukhanAM pariNAmanI tane bhale khabara nA hoya paNa jJAnInA vacana para vizvAsa mUkIne sAMbhaLaje. jJAnanA dore parovAyA 46 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagara tuM devalokamAM gayo, tyAMnAM sukhabhoganAM atyaMta uttama sthAno joIne tuM cakita thaI jaIza. ane lobhAI paNa jaIza. tane thaze ke vaLI AnAthI vadhu sukha zuM hoI zake. tyAMno kALa to lAMbo che paraMtu avadhivALo to kharo ja ne ? devalokanI svayaM evI racanA che ke cha mAsa AyuSyanA bAkI rahe tyAre tane devalokanA pratIka rUpe maLelI mALA karamAvA mAMDe, tyAre tuM vismaya pAme. tane khabara paDe ke tAre have ahIMthI javAno samaya thayo che. ane tArA hAMjA gagaDavA mAMDe che. paga dhrUjavA mAMDe che. vaLI tArI pAse tyAM avadhijJAna hovAthI tane tuM janma levAno chuM te sthAna dekhAya che. kyAM pANInAM sthAno, kyAM hIrAnI sonAnI khANo, kyAM suMdara vRkSo, kyAM saptadhAtuthI bhareluM garbhasthAna. tuM kaMI vicAre te pahelAM to e cha mAsa pUrA thaI jAya che. tAruM puNya paNa pUrNa thAya che. ane tuM anicchAe te te sthAnamAM janma le che. bhUlI jA ke teM devalokanAM sukha bhogavyAM hatAM. sAgaranI upamA pAmelAM varSonI gaNatarI karavA jAya to tenuM koI lekhuM tuM gaNI zakato nathI. e kALa to jhaDapathI pUro thayo ane tAre bhAgye to durgatinA sthAnamAM duHkha ja DokiyAM karatuM rahyuM. devataNAM sukha vAra anaMtI, jIva jagatameM pAyA; nijasukhaviNa pudgalasukhaseMtI, mana saMtoSa na AyA. 35 bhAI ! tArI alpamatithI A jagatanuM svarUpa samajAya tema nathI. tAre jo sanmArge caDhavuM che to sarvajJanA kathana para, temanA vacana para vizvAsa mUka, niSkAma karuNAzIla sat puruSoe jagatanuM sukhaduHkharUpI dvaMdvAtmaka svarUpa joyuM. prathama teo svayaM jAgRta thaI gayA. e dvaMdramAMthI bahAra nIkaLyA. ane jagatanA jIvone kahyuM ke bhAI ! tame bhale devalokamAM jAva are ! tame anaMtIvAra gayA cho, paraMtu pAchA duHkha ja pAmyA cho. kAraNa ke A karmano nyAya ghaNo vicitra che. jIva svarUpamAMthI bahAra nIkaLI vibhAvadazAmAM gayo ke karma du:khadarUpe pariName che, ane deha dvArA jIvane duHkha-pIDA Ape che. AvA lokasthitinA niyamane nAgendra ke jinendra toDI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 47 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakyA nathI. kevaLa AtmajJAna vaDe sarva parabhAvathI mukta thaI gayA. paudgalika padArthomAM potAnAmAM ja sukhano bhAva nathI to tane kevI rIte sukha Ape ! unALAnI garamImAM tane ThaMDA sparzanuM sukha lAge paNa jo te sukha hoya to ziyALAmAM tArA manobhAva badalAya nahi. tane mIThAI ghaNI game che paraMtu koI darda thatAM tuM kone bacAvavA teno tyAga kare che ! jene mATe tyAga kare che te bace che kharuM ? sukha mananA abhiprAyane AbhArI che. ane mana to taraMgI che. vRttio palaTAtI rahe che. eTale je padArtho sukharUpa mAnyA hatA tene vaLI pAchA duHkharUpa jaNAve che. AvA kSaNika sukhano dhuNAvyo tuM dhUNe che. paraMtu tArA Atmika guNo sivAya tane kyAMye sukha maLavAnuM nathI. sukha AtmAnA samatvamAM raheluM che te bahAra zodhavAthI kema maLe ? bhale teM devalokamAM lAMbuM AyuSya bhogavyuM paNa pAcho tuM lUkho ne lUkho. bajAramAM vecAtI vastuonI phaeNzana roja badalAya. tuM Aje je cIja lAve te kAle jUnI thaI jAya ane temAM teM mAneluM sukha paNa kalpanA banI jAya. evA alpakAlIna sukhano bhAsa Ubho karatA padArthomAMthI tane saMtoSa kevI rIte maLe ? saMtoSa e to Atmika guNa che. mana tRSNAthI vyAkuLa che. icchAonuM akSayapAtra che, tene pUrNapaNe kevI rIte bharI zakAya ? je zakya nathI tene mATe tuM anaMtIvAra prayatna karyA ja kare che. have eka vAra nijasvabhAvanA sukha pratye dRSTi karI jo. to tane sAcA sukhanI prApti thaze. prANImAtra icchAvALuM che. paraMtu tene khabara nathI ke A icchA zuM che ? dareka prANInI icchA anaMta hoya che. temAM eka icchA mukhya che ane te sukha meLavavAnI. paudgalika koI paNa sukha maryAdita hoya che, ane asthAyI hoya che. moTA bhAganA jIvone Avo khyAla hoto nathI. tene te bhrama seve che. tArA puNyayoge tane kaMIka bodha maLyo che mATe eka vAra aMtarane pUchatA zIkhI le ke sukha kyAM che ? huM jene sukha mAnuM chuM te sukha che ke ucATa 48 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvanAra koI pariNAma che ? tane jarUra sAcI dizA maLaze. ane bhrama TaLI jaze. tArI buddhimAM - jJAnamAM samajAze. jo devalokanuM sukha anaMtavAra pAmavA chatAM kyAMya sukha maLyuM nathI to jarUra sukhanuM sthAna kaMI anya hovuM joIe. pudgalika sukha sevata ahaniza, mana Indriya na dhAve; jima vRta madhu AhUti detAM, agni zIta navi thAva. 36 A eka virATa prazna che ke "sukha' kyAM che? sukha icchato mAnavI doDAdoDa kare che. tene pUchIe ke, tuM sukha pAmyo ! to koI spaSTa javAba maLato nathI. rojabaroja, aharniza, rAtri-divasa tuM sukhane icchato, sukhane zodhato, sukhane bhogavato hovA chatAM tArA mana indriyane saMtoSa che ! temane tane kahyuM ke have basa thaI. dhAra ke AMkha koI padArtha joI joIne thAke, nAka sugaMdhathI thAke, kAna zravaNathI thAke, peTa bharAI jAya, jIbha thAke, paNa tAruM mana thAke che ? te to roja navuM navuM zodhe che. kAna thAke to AMkhane lalacAve che. AMkha thAke to jIbhane kAma soMpe che. paNa mane kyAreya dharAtuM nathI. jema baLatA agnimAM ghI homavAthI agni ThaMDo paDato nathI, vadhu prajvalita thAya che. jo agnine ThaMDo karavo hoya to ghIne badale jaLa siMcana karavuM paDe. tema mana ane IndriyonA viSayane jo zAMta karavA hoya to AtmajJAnanuM siMcana karavuM paDe. saMjJA ane saMskAravaza IndriyonuM kArya viSayanuM bhAna karAvavAnuM che. manamAM pUrva saMskAranuM baLa che tethI Indriyoe zodhelA viSayomAM te masta bane che. paNa te dharAtuM nathI. roja navA navA viSaya mAMge che. eka raMgathI kema cAle ? aneka raMga joIe. ekalI mIThAIthI kema cAle ? sAthe pharasANa joIe. indriyajanya sukha te joto rahe ane vaNasI jAya tevA che. jANe ke vIjaLIno camakAro ghaDIka sukhano bhAsa thayo na thayo ne chUmaMtara thaI jAya. vaLI viSayanA bhoga pachI bheTamAM roga maLe. vRddhAvasthAnAM duHkha maLe. paudgalika padArthonuM lakSaNa vAdaLA jevuM che, sakhata pavana Ave to mAIlo sudhI cAlyuM pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 49 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya athavA aNadhAryuM varasI paDe. tema tane maLelA deha ane indriyono bharoso zuM rAkhavo ? game tyAre rogAdi dago kare ane tAre sukhane badale duHkha bhogavavuM paDe. koIe manane samajAvavA prayatna karyo ke bhAI ! have choDa, A piMjaruM thAkyuM che. ghaDapaNa AvyuM, indriyo thAkI che. tyAre mana vaLI navuM piMjaruM mAge. roga Ave indriyo viSayone grahaNa karI na zake tyAre mana duHkhI thaI jAya. paNa tRpta to thAya ja nahi. phakta yogIjano ja jJAnabaLe ene saMtuSTa karI zakyA che. - sAmAnya saMsArI dharmanA AdhAra para ja A manane kaMIka dharapata ApI zake che. samaja ApI zake che. bhAI A mana ane indriyo viSayono akSaya khajAno che, chatAM tuM dharAto nathI. paNa temAM vadhAro karavA navA navA sAdhano umerato jAya che. anyatra javAnI veLA Ave che tyAre tuM kSobha pAme che. mATe bodha pAma ke Idhana vaDe agni prajaLato ja rahe che, tema A icchAo to viSayo vaDe prajvalita thatI rahe che. tene Aro ke cheDo nathI. e AvA keTalAya janmane svAhA karI gaI. mATe ghI homavAnuM baMdha karI jaLasiMcanathI jema agnine zAMta karAya che tema saMtoSa vaDe manane zAMta karavuM. jima jima adhika viSaya sukha seve, tima tima tRSNA dIpe; jima apeyajala pAna kIyAthI, tRSNA kaho kima chIe? 37 indriyonA viSayanI racanA ja sApa chachuMdara gaLe enA jevI che. viSayono bhoga kare tyAre lAge have jarUra nahi paDe. ghaNuM joyuM ghaNuM khAdhuM paNa thoDo samaya gayo ke pAchI e IndriyonI mAMga cAlu rahe che. ane jema jema padArtho maLatA jAya tema tema tenI tRSNA vadhatI jAya. tRSNA sAthe lobha bhaLe pachI to jIva parAdhIna bane che. lobhanA sAmrAjyamAM tenAmAM aMdhakAra vyApI jAya che. tenuM mana satata vicAromAM ja gUMcAyeluM rahe che ke kyAMthI zuM meLavuM, kema meLavuM, vadhu kema maLe ? ane pachI e meLavavA jAtabhAtanA vikalpo kare che. pa0 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhathI gherAyelA tene dhAryA pramANe maLI jAya pachI tenI mahattvAkAMkSA phuggAnI jema phUlI jAya che. jo tenI pAse dhana vadhI jAya to tenI adhika vRddhi karavA vaLI prapaMca Adare che. cakravartI paNa vadhatA parigrahane icche che. Abhane cheDo nathI tema jIvanI lobhaprakRtino kaMI cheDo nathI. lobhano koI thobha nahi. lobhathI kSobha pAmelo jIva vicArI zakato nathI ke A lobhamAM mane kaMI lAbha kharo ke nahi ! mRgajaLanI pAchaLa mRga doDe tema viSayathI AkrAMta thayelo jIva doDyA kare che paNa tene tRpti thatI nathI. tRSNA ane lobhanuM yugala mAnavane becena banAve che. roje navuM navuM meLavavA lobha tene AkuLa kare che. ane tRSNA navI navI AzAo UbhI kare che. apeyajaLa - mRgajaLathI tRSA kema chIpe ? jyAM mULamAM jaLa nathI tyAM tenuM pAna kevI rIte thaI zake ? tema jenAmAM saMtoSa nathI evI tRSNA kyAMthI chIpe ? nAradajInI bhalAmaNathI eka daridri kubera pAse dhana meLavavA gayo. nAradajInI ciThThI hovAthI kubere jAte pelA daridrinA pAtramAM dhan ApavA mAMDyuM. paNa A zuM ? kuberanA keTalAya khajAnA pelA pAtramAM ThAlavavA chatAM pAtra to apUrNa ja rahyuM. kubere vicAryuM A koI deva daridranuM rUpa dhAraNa karIne Avyo che ke zuM ? paNa tenAM cihano mAnavanAM hatAM. AMkha palakapalaka thatI hatI. kubere potAnI labdhi vaDe peluM pAtra joyuM. oha ! A to manuSyanI khoparInuM baneluM pAtra che. temaNe nAradajIne vinaMtI karI ke A dharatInA mAnavane ahIM sudhI mokalazo ja nahi. mAnavanI buddhino javAba mAnava ApI deze. jagatamAM saMpattino ke padano cheDo Ave paNa A tRSNAno cheDo kyAM ? sukhethI roTalA raLI leto hoya to paNa tenA moTA bhAgano mAnasika samaya to A hoddA parathI UDIne AgaLanA hoddA para coMTyo hoya, jo tene te samaye dhArelo hodo maLI jAya to vaLI vicAre ke moTA pramukha-presiDenTa kyAre thAuM ? kadAca bhAgyayoge pugalano parihAra : paramArthanI prApti pa1 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema banI jAya tyAre vicAre ke have moTo udyogapati kyAre thAuM ? tema bane pachI tene thAya ke IndranI saMpatti kyAre maLavuM ? ane kadAca Indra banI jAya to tene thAya have enAthI kaMI AgaLa che ke nahIM ! kaho AvI tRSNA kyAM jaIne tRpta thAya ! ema karatAM AyuSya pUruM thAya. je dehamAM rahI manasUbA karyA hatA te deha lAkaDA bhego thaI javA chatAM tRSNA to mare ja nahi. pudgalikasukhanA AsvAdI, eha marama navi jANe; jima jAlaMdha puruSa dinakaranuM, teja navi pahecANe. 38 paudgalika sukhanA AsvAdInuM mana niraMtara tevAM sthAnomAM bhamyA kare che. tene garamI hoya tyAre ema thAya che ke ThaMDo padArtha kyAre maLe ? ThaMDI havA kyAre maLe ? ThaMDInI RtumAM tene thAya che ke garama AhAra kyAre maLe. garama kapaDAM kyAre paheruM, tyAM kaMIka ThekANuM paDe tyAM to suMdara padArtho kyAre maLaze ? mIThI madhura vastuo kyAM maLe tenI zodha kare che. tevI vastuo banAvarAve che ane tene ArogavAmAM sukha mAne che. tyAM vaLI rasanA kahe che kevaLa mIThAImAM majA nathI, sAthe tIkhAM-khATAM pharasANo joIe ane te padArtho meLavIne Aroge che. temAM AvatI soDamathI khuza thAya che. te te padArthone suMghato jAya ane khAto jAya. te vakhate tene ema lAge che ke duniyAmAM AnA jevuM sukha kyAMya nahi hoya. tyAM vaLI TI.vI. jevAM sAdhano sAme besIne AMkhane khuza kare che. dazyo jue che, raDe che, hase che, kUde che, bese che, temAM thAka lAge to kAnane kaMIka sAMbhaLavAnuM Ape che. iyaraphona kAnamAM khosI ArAmakhurazI para besI majAthI sAMbhaLe che. vaLI viSayAMtara kare che. Ama paugalika padArthomAM mana cakkara mAryA ja kare che. indriyo thAke, viSayo khUTe tyAre vaLI mAnasika smRti vaDe te te viSayanA bhogamAM rAce che. paNa te Atmika sukhano marma jANato nathI. aMdha mAnavane jema janmathI sUryanA prakAzanuM jJAna nathI tema e jIvane nirAmaya, nirdoSa ke svAdhIna Atmika sukhanI khabara nathI. AtmA zuM che e vAta tenI samajamAM AvI nathI, tyAM tenA para pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhanI to tene samaja ja kyAMthI hoya ? tenI buddhi indriyonI kriyA ane mananA kalpita taraMga sudhI maryAdAmAM baMdhAI gaI che. tethI tene Atmika sukhanI vAta bhrama jevI lAge che. te vicAre che ke jo AtmA hoya to A badhuM jema mane pratyakSa jaNAya che tema te jaNAto kema nathI ? are bhAI ! AtmA svayaM prakAzita che. tenA saMcAra ane phuraNAthI tuM A sarva kriyA karI rahyo che. teM kyAre paNa mRtadeha joyo haze ! temAM indriyo hovA chatAM te kaMI khAtopIto kema nathI ? tenuM mUlya kema koDI jevuM bane che ? tene sau kADhavAnI vAta kema kare che ? pudgala Azraye thayelA bhAvone kAraNe ajJAnI jIva ema jANe che ke A huM karuM chuM, huM bhogavuM chuM. paraMtu bAhya padArthomAM tuM kaMI karI zakato nathI. phakta tuM te te padArthonA nimitte rAgadveSa kare che ane baMdhAya che. nirdoSa sukhano mahimA tene khabara nathI. kvacit duHkhanI sImA hoya che, paNa sukhanI sImA nathI. manuSyane maLelA padArthonA sukhanI sImA hoya che. devonAM AyuSya dIrghakALavALAM hoya to temanA sukhanI paNa sImA che. are ! tiryaMcanA duHkhanI paNa sImA hoya te sahI zake teTalA du:khano anubhava ja temane thAya che. are ! nArakInA jIvonA duHkhono paNa samaya pAkI jAya che. paraMtu AtmanA nirmamatvabhAvanuM sukha eka vAra pragaTa thayuM pachI asIma che. viSayAkAMkSA rahita nirAmaya sukhanI gaMgA anaMta evA AtmAnA amRtasAgaramAM jaIne bhaLe che. Avo marma viralA ja jANe che. Idriyajanita viSayarasa sevata, vartamAna sukha ThANe; paNa kiMdhAkANAM phalanI pare, navi vipAka tasa jANe. 39 dehadhArIne dehano, indriyono upayoga karyA vagara sukha maLatuM nathI. viSayasevana samaye tene lAge che ke sukha maLe che. te sukha pugalano parihAra : paramArthanI prApti pa3 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlpanika che chatAM temAMthI sukha ane AnaMda meLavavA niraMtara udyama kare che, ane vaLI alpAdhika sukhAbhAsa maLI jatAM te mAne che meM kaMIka meLavyuM. tene te sukhanA sat ke asatanuM jJAna nathI. kipAkanAmanuM phaLa dekhAve suMdara, svAde madhura paraMtu viSayukta hoya che. te phaLanuM AvuM rahasya na jANanAra tene Aroge che ane maraNane zaraNa thAya che. te ja rIte mAnavamAtra vartamAnamAM sukhano AbhAsa pedA karatAM indriyajanita asamAM ja satno Aropa karI sukha mANe che ane pariNAme duHkha ANe che. kadAca sAcuM-khoTuM vicAre to satu-asatanI tulanA karI zakato nathI. paraMtu asatamAM ja sAcA khoTAnI tulanA kare che. te tulanA bhrAmaka che. kAraNa ke prAraMbhamAM lAgatA sukhadAyaka padArtho samaya jatAM duHkhamaya lAge che. anya karatAM mAruM ghara sAruM, mArI saMpatti vizeSa che. anya karatAM huM moTo chuM, jovA karatAM sAMbhaLavuM sAruM ema tulanA kare che. amuka sugaMdha karatA amuka sugaMdha sArI ema tulanA kare che, jema saMsAramAM dIkaro hoMze paraNAve, vahune lADa kare, pachI e ja vahu apriya lAge. bALakane mAno khoLo sarvasva lAge e mA patnI AvyA pachI apriya lAge. Ama jaDa ane cetana padArtho pratye mana:sthiti badalAtI rahe che, tema tema sukha-duHkhanI kalpanA paNa badalAya che. ane temAM ja sukhanI tulanA kare to te vyartha che. kalpanA ane tulanA e sat nathI. - prANImAtrane sukha joIe che. te sukha tyAgathI ke bhogathI maLe che. tyAgathI maLeluM sukha uttarottara pUrNatA tarapha jAya che. bhogathI maLeluM sukha kiMpAkaphaLanI jema ThagAruM nIvaDe che. anna evo mAnava paudgalika vastuonA bhogathI sukha maLaze tema mAne che. tethI jaDa vastuono upayoga karI jemAM sukha ja nathI temAMthI sukha zodhavA pUruM AyuSya kharcI nAMkhe che. paudgalika sukhanA rasiyA mana dvArA AtmAne pIDA pahoMcADIne paNa sukha bhogavavA prayAsa kare che. pAMca indriyo zuM che ? jaDanAM lakSaNa jaDasvarUpe che, te AtmAne sukha ApI zake tema nathI. parapadArthono 54 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriyo sAthe saMyoga thavAthI anukULa pratikULa vikRtio pedA thAya che temA jIva dehAdhyAsI sukhaduHkhanI kalpanA kare che. viSayarasika jIva AtmAnA guNone jANato nathI. UjaLA dekhAtA pittaLane ajJa jIva sonuM samaje che, ane te meLavIne rAjI thAya che. viSayo mULamAM to jaDanA vikAro che, tenA saMyogamAM caitanyasvarUpa AtmAne sukha kevuM ? kiMpAkaphaLa bhalene suMdara hoya paNa tenA mULamAM viSa che. tyAM amRtanI AzA kevI ? paudgalika vastuo meLavI tenA bhogamAM bhale mAnava sukha mAne, te vastuono vadhu saMgraha kare, temAM moTAI mAnI rAce paNa, bhAI ! jo vAstavamAM te sukha hota to dehAMtara thatAM sAthe AvI zake. tema thatuM jovAmAM AvyuM nathI ane Avaze paNa nahi. mATe lobhAmaNAM e jaDa padArthonA viSayano tyAga e ja tAre mATe sukhano upAya che. kaMpAka phaLa viSayukta che tema tane jJAna thAya pachI paNa bhalA ! tuM teno bhoga kare ? 'nA.' viSayabhoga viSe tane jJAna thatAM te paNa chUTI jaze. phala kaMpAthakI ekaja bhava, prANa haraNa duHkha pAve; indriyajanita viSayarasa te to, ciMhu gatimeM bharamAve. 40 ehavuM jANi viSayasukhaseMtI, vimukha rUpa nita rahIye; trikaraNayoge zuddha bhAva dhara, bheda yathAratha lahiye. e hakIkata to khUba ja pracalita che ke viSabhareluM kiMpAka phaLa tenA sauMdaryathI ajANa vyaktimAM AkarSaNa pedA kare che, ane tene khAnAra vyakti maraNane zaraNa thAya che, paraMtu indriya viSaya to tenAthI paNa vizeSa lobhAmaNA che. ane te badhA kSaNika che ke TakatA nathI. tethI mana punaH punaH te viSayanI mAMga kare che. je jJAnasvarUpa AtmAne jANe che te ja samajI zake che ke A viSayarasamAM magna thato upayoga svarUpanA bhAna rahita bane che te bhAvamaraNa che, jeTalI vAra jeTalo samaya jIva te pratye AkarSAya che, bhogave che teTalI vA2 te samaye te bhAvamaraNane pAme che. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 41 55 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI viSayasukhanA vikAranA saMskAra AtmAnA pradezo para karmanI chApa pADatA jAya. eTale svarUpa vismaraNathI thayelA je paudgalika bhAva che, te AtmaguNane hAni pahoMcADI navA janmonuM karma baMdhAve che. mahad aMze jIva viSayArasamAM Asakta banI je mAnavajanmanI ucca avasthAmAM che tyAMthI nIce Utarato jAya. arthAt tiryaMca jevI azubhagatine prApta kare che. jJAnIjano padArthanuM AvuM svarUpa jANavAthI niHspRhabhAve jIvone vastunuM bhAna karAve che ke tame satne grahaNa karo asatne choDo. viSayAsakta jIvane A hakIkata samajAya nahi. ruce nahi, mAnyatAmAM bese nahi tethI AvA bodha pratye anAdara seve, paraMtu tethI kaMI vastunuM pariNAma phoka nIvaDatuM nathI. jherane jherarUpe na jANIne khAya tethI kaMI vyaktine jIvana prApta thatuM nathI. jIvane jANavAnI jarUra che ke jema jheranuM pariNAma mRtyumAM Ave che, tema viSaya bhoganuM pariNAma paNa phoka thatuM nathI. jo Atmika saMyamAdimAM sukha na hota to rAjA, samrATa, buddhimAna, vicakSaNa jIvo temane maLelA aneka prakAranAM sukhono tyAga karIne jaMgalanI vATe nIkaLyA na hota. ane jaMgalanAM kaSTo veThIne aMte temaNe je prApta karyuM tene jagatanA jIvo pAse prasiddha karavA jevuM paNa na hota. vaLI jo AtmikajJAnamAM sukha na hota to sattAdhArI, saMpattivAna ke buddhimAna bhUtakALamAM ke vartamAnamAM jaMgalamAM vasatA aparigrahI sAdhu saMto ne caraNe name paNa nahi. tyAM temanuM zira jhUke nahi. temanAM caraNamAM jhUkavAthI temane zuM maLavAnuM che ? bhautika rIte vicArIe to paNa temanA saMsAra sukha sacavAya tevA AzIrvAdanI apekSA kharI. ane pAtra jIvo to temanA mArge cAlavAnI abhilASA rAkhe che. tethI paNa he sujJa ! tuM zraddhA kara ke sukha nirviSayI thavAmAM che. upara kahI te hakIkatano svIkAra karIne tuM viSayothI vimukha thA. roga thatAM ke vRddhAvasthA AvatAM jo tuM tene lAcArIthI choDIza to tethI kAMI lAbha nathI. paraMtu pUrvanA viSayanA vikAro tane pIDA 56 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apaze. mAnavajanma dharIne tane buddhi maLI che teno sadupayoga Atma sanmukha thavAmAM che. tuM kadAca mAnato hoya ke mane maLelI paudgalika vastuo upara mAro adhikAra che. paNa bhAI ! tuM zarIramAM AvatA rogane ke jarAne aTakAvI zakato nathI. azubhanA yoge dhananA viyogane aTakAvI zakato nathI. apayazane yazamAM pheravI zakato nathI. arthAt pudgala tArI sattAmAM nathI, paraMtu pudgale tArA para sattA jarUra jamAvI che ke jethI tuM tene paLabhara paNa tyajI zakato nathI, temAM tane saphaLatA maLe tema nathI. tArI anicchA chatAM tane du:kha Ape tevA prasaMgo UbhA thAya che. ane te samaye tAre te prasaMgane AdhIna thavuM paDe che. kadAca tane lAge ke meM parizramathI A badhuM meLavyuM, have tene choDavuM tenA karatAM bhogavI levuM. bhAI ! dareka janme tane tArA yoga pramANe paudgalika padArtho maLaze. ane tuM dareka vakhate AvI kalpanAmAM raheze to Atmasanmukha kyAre thaze ? mATe tArI jyAM sattA che, svAdhInatA che, teno upayoga kara. tArI svAdhInatA tArA svaguNamAM che, je kSamA zAMti samatA ke vairAgyarUpe rahelA che, jenA pragaTavAthI sAcuM sukha maLe che. Atma sanmukha thavA mATe prathama tane maLelAM traNa sAdhana che. mana, vacana ane kAyAnA yoga. A traNa yoga tArA karmajanita saMskAra pramANe pravarte che. mana aneka prakAranA jaDa padArtho para sattA jamAvavAnA manasUbA ghaDe che. gamatA padArtho pratye rAga karI rAce che. aNagamatA padArtho pratye dveSa karI pIDA pAme che. vAstavamAM te te padArtho tArI sattAmAM che ja nahi temanuM pariNamana tamane svAdhIna che, athavA je te prakRtinA udayane vaza che. tuM temAM pheraphAra karI zake tema nathI. phakta tuM tArA zuddha bhAvamAM rahe to te prakRtijanya udaya samApta thaI jaze. vaLI A mana khUba jUnA saMskArothI vAsita che. tenI pAse vikalpono khajAno che. caMcaLatA enuM jAtiya lakSaNa che. ati vegavALuM che. evuM mana kevaLa AtmajJAne karIne, zuddha bhAva vaDe ja pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 50 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaza rahe tema che. mATe manane zuddha anuSThAnanA avalaMbanamAM ke zubha dhyAnamAM, maMtrajapamAM joDeluM rAkhavuM. vacanayoga e manuSyane maLelI viziSTa bheTa che. AvI spaSTa vAcA maLavI te puNyayoga che. saMjJI paMcendriyane te te dehane yogya vAcA maLI che. paraMtu tenA sadupayoga mATe mAnava ja svAdhIna che nArakIne maLelI vAcA krUra pariNAma bhaLyA hovAthI kevaLa 'mAro kApo' sivAya anya kaMI bolI zakatI nathI. devalokanI bhogabhUmimAM vAcA bhoganA bhAva mizrita hoya che tethI tyAM paNa prAyaH sadupayoga nathI. ane saMnnI tiryaMca paMcendriyane temanI jAti pramANe maLelI vAcAno upayoga kevaLa prAkRtika che. tenI pAchaLa koI 5ramArtha bhAva joDAI zakato nathI. eTale vacana maLavA chatAM paNa te paudgalika sattAne AdhIna che. vacanayoganuM mULa paudgalika che paraMtu tenI pAchaLa pudgalanA saMyogathI sphurita thatA AtmAnuM vizeSa pariNAma dareka kaNane yoga banAve che. evA vacanayogano sadupayoga mAnava janmamAM saMbhavita che. e vacanano upayoga guNagAna bolavAmAM, hita vacana bolavAmAM madhurabhASI ke alpabhASI thavAno che. sva-52 hitakArI vacana bolavAno kevo uttama avasara maLyo che tene kema gumAvI de che ? vacanane puSpa mAnaje. puNya jema sauMdarya ane suvAsane pragaTa kare che. tema tuM vacanane pragaTa karaje. kAyayoga eTale zarIra ane indriyonI ceSTA. pratyeka ceSTA nirvikAra bane to te mana zuddhabhAva sanmukha thAya. deha che tenI sAthe tenA dharmo ke vyavahAra che. te te vyavahArAdimAM saMyamanI pradhAnatA hoya to A kAvyayoga paudgalika chatAM paramArthanuM nimitta - sAdhana bane che. A eka mAnavadehane maLelI viziSTatA che. paNa e puravAra kyAre thAya ! jo A mAnavadeha kAyayoga pAramArthikapaNe pravarte to ! arthAt mana durdhyAna ke durbhAva, ArttadhyAna ke raudradhyAnane badale zubhadhyAna ke zuddhabhAvamAM rahevA niraMtara prayatna kare. manane AvA 58 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satkArya ke paramArthamAM yojavA mATe jIve satsaMga, saMta samAgama ke sazAstrano AdhAra levo atyaMta jarUrI che. svathI parADamukha thayelA manane vaLAMka ApI paramArtha sanmukha karavuM te durlabha che. chatAM mananI e khUbI che ke tene vALyuM vaLe kharuM. tene sadbhAvanA pratye laI javA AdhAra joIe che ane te satsaMgAdithI prApta thAya tema che. manoyogane zuddha bhAvamAM joDavAthI vacanayoga ane kAyayoga sahaja rIte zuddhapaNe varte che. savizeSa anityAdibhAvanA, maitrI Adi bhAvanAthI mana jo bhAvita thAya to te zuddha bhAvamAM saheje Take che. navakAramaMtranA smaraNamAM rahevAthI saraLapaNe mana zubha bhAvamAM dorAya che. tattvanA ciMtananI jo cAvI maLe to mananI caMcaLatA zame che. mana bhaktimAM joDAya to vikAro zame che. manane bodharUpe pariNamavAmAM satsaMga amoghasAdhana che. vacanayoganI nirdoSa zakti maunamAMthI pragaTa thAya che. e maunamAM pariNAmanI zuddhatA hoya to mauna pachIno uccAra sva-parahitakArI che. vacanazuddhi mATe tattvapreraka ke vairAgyapreraka pado, zloko bhaktigItonuM gAna karavuM ke dhvani dvArA maMtranuM raTaNa karavuM. kAyayogano mAnava saupayoga karavAno pUrNa adhikArI che. e dehanA sAdhana dvArA jIva mokSamArganuM sAdhya siddhi karI zake che. te mATe kAyAne pUrI saMyamamAM rAkhavI paDe che. asaMyama ke viSayasevana dvArA malina thayelo kAyayoga mokSamArgane yogya raheto nathI. jema zuddhabhAva e AMtarika cAritra che tema saMyamita deha bAhya cAritra prAraMbhanI bhUmikAmAM paropakAra jevAM kAryo paNa dehanA sAdhana vaDe thaI zake che. paropakAra sanmArganuM bAhya sAdhana che. ane ahiMsAdibhAva e svaupakArI hovAthI sAdhya che. Ama trikaraNayogane zubha bhAvamAM dhAraNa karavAthI sanmArga ane unmArgano yathArtha bheda samajAya che. viSaya ane nirviSayano bheda samajAya che. viSa ane amRtanA aMtaranI jema bhoga ane tyAgano bheda samajAya che. A bheda yathArthapaNe samajAvAthI jIva sAcA sukha pugalano parihAra : paramArthanI prApti 59 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane AnaMdano svAmI bane che. puNya pApa doya sama karI jANo, bheda ma jANo kou; jima beDI kaMcana loDhAnI, baMdhanarUpa douM. 42 zudghanayanI dRSTie puNya ane pApa baMne karmajanita prakRti hovAthI, te saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa che. tethI puNyathI sukha ane pApathI duHkha evo bheda karavo nahi. dhAro ke koI pratiSThita vyaktine kAraNayoge sajA thaI, te pratiSThita che mATe tene sonAnI beDI paherAvIne bajAramAM pherave, ane koI ridrine aparAdhanI sajA thatAM loDhAnI beDI paherAvIne bajAramAM pherave, tethI kaMI pahelI vyakti sonAnI beDIne joIne sukhI thatI nathI, baMne beDI baMdhana hovAthI duHkharUpa ja che. je sujJa jIva Avo bodha pAme che te puNyathI maLelA dhana-dhAnya sarvano yathAzakti sadupayoga kare che. ane pApanA udayamAM samatA rAkhe che. puNyane bhogavavA jevuM mAnI temAM tAdAtmya karato nathI. ane pApathI mUMjhAIne ArtadhyAna karato nathI. baMnene prakRtijanya mAnI yogya rIte rahe che. puNyanuM sukha hoya to paNa te zubha karma 52 AdhArita hovAthI, parAdhIna che, je puNyanA sukhamAM parAdhInatA hoya tene sukha kevI rIte mAnavuM ? pUrve sukRtya karavAne kAraNe je zubhabhAva thayo tene kAraNe puNya thayuM te puNyane sukharUpa kevI rIte mAnavuM ? jema koI vyaktine kSudhA ke tRSAno upAya karatAM sukha lAge che. paraMtu maryAdita samaya pUratuM ja sukha che. paraMtu kSudhA tRSAno saMskAra to cAlu rahe che. tema puNyajanita sukha maLatAM duHkha teTalo samaya dUra thAya che paraMtu du:kha mULamAMthI naSTa thatuM nathI. je sukha nitya TakavAvALuM nathI tene sukha manAtuM nathI. mATe jJAnI bhAna karAve che. puNya-pApane samAna jANo. puNya bhogavatAM puNya baMdhAya ane pApa paNa baMdhAya. vaLI pApa bhogavatAM pApa baMdhAya ane puNya baMdhAya. Ama bhoga ane baMdhamAM bheda che. tethI zAstrakAroe puNya-pApanA cAra bheda batAvyA che. 1. puNyAnubaMdhI puNya : je puNyano udaya navA puNyabaMdhano hetu 60 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane. je puNya mokSamArganuM nimitta bane. sAkara upara beThelI mAkha sAkarano svAda cAkhe. ane sahelAIthI UDI jAya tema A puNyano baMdha ane udaya hoya che. zAlibhadre niHspRhabhAve munine AhAra dAna ApyuM tenA puNyayoge aDhaLaka saMpatti maLI. teno sadupayoga karyo ane teno tyAga karI mokSamArganI sAdhanA karI. 2. pApAnubaMdhI puNya H puNyano udaya thAya ane pApa baMdhAya. sAkaranI cAsaNI para beThelI mAMkha pUro svAda na laI zake ane coMTIne phasAI jAya tema jIva puNya bhogave, pApa baMdhAtuM jAya. mammaNa zeThe pUrvabhavamAM munine AhAradAna ApyuM paNa pachI kheda thayo. dAnathI phaLasvarUpe dhanaprApti thaI, paNa dAna pachInA khedane kAraNe lobhanI mUrchAe dhanaprAptino ati parizrama karI jIvanane vyartha karyuM. adhogati pAmyo. 3. puNyAnubaMdhI pApa : pApa-duHkhano udaya, paNa sahana karavAnA guNathI navo anubaMdha puNyano thAya. paththara para beThelI mAMkhane gaLapaNano rasAsvAda na maLe paNa jaladI UDI zake. cAsaNI para coMTavA jevuM du:kha na pAme. pUrvanA pApakarmanA udaya anusAra rohaNIya cora banyo, paraMtu prabhu dezanAno jyAre marma samajyo tyAre saMsArano tyAga karI puNyayoga prabhu pAse AtmakalyANa sAdhyuM. 4. pApAnubaMdhI pApa : pApano udaya thAya ane navo anubaMdha paNa pApano bane. viSTA para beThelI mAkhane iSTa rasAsvAda maLato nathI. ane UDI paNa zakatI nathI. kALa saukIka kasAI pUrvakarmanA yoge hiMsAno dhaMdho karato hato. pariNAme navA pApano vizeSa anubaMdha karI narakagati pAmyo. nalabala jala jima dekho saMto, UMcA caDhata AkAza; pAchA Dhali bhUmi paDe tima, jANo puNyaprakAza. 43 jaLa bhareluM vAdaLuM UMce AkAze to caDhe che paraMtu pavananA dhakke pAchuM bhUmi para vase che, tema puNya vaDe jIva kadAca cha pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 61 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagano nakAra, vinA jIvanA parivAravRttivALuM che. khaMDanuM Adhipatya meLave, svargalokanA sukha meLave, paraMtu te bhogano yoga tene adhogatigAmI banAve che. agAu joyuM tema je puNya bhogavRttivALuM che, te puNya yoge maLeluM sukha bhogavatA jIvanA pariNAmamAM vikAra, ahaMkAra, mamakAra, tyAgano nakAra, viSayamAM tadAkAra, tRSNAno pokAra che. pApano paDakAra nathI. svArthano hakAra che, temAM pariNAme duHkhanuM AmaMtraNa che. ajJA jIva sukhamAM rahelA AvAM chidrone jANato nathI te pAcho duHkhanAM sthAnomAM jaI paDe che. temAM puNyano doSa nathI, jo jIvane puNyatattvanA bhedanuM jJAna hoya to te puNyanA prakAza vaDe pApano aMdhakAra jarUra dUra kare. satkArya karanAro, niHspRhabhAvavALo jIva puNyanuM uttama bIja vAvI kALAMtare sukha bhogave che ane tyAge che, paraMtu duSTakarma AcaranAro pAparUpa bIjane vAvIne duHkhane pAme che, kAraNa ke vyavahArano niyama che ke jevuM bIja vAve tevuM phaLa maLe. AMbAnuM bIja vAvanAra amRtaphaLa pAme che, lIMboLI vAvanAra lImaDAnuM phaLa pAme che. hiMsAdi, azubha kAryo che, krodhAdi kaSAya azubha pariNAma che. viSayalolupatA vikArI pariNAma che, A sarve pApaprakRtinA bhAjana che. akAryano ke azubha bhAvano tyAga karI je satkArya kare che. zubha bhAvanA rAkhe che te puNyanuM bIja vAve che. karmanA phaLano A abAdhita niyama jinendra paNa pheravI zakyA nathI. he sujJa tuM jANe che ke pANImAM DUbI jatAM lAkaDuM pakaDIye to tarI javAya ane paththara bAMdhI pANImAM paDIe DUbI javAya. mATe taravAno kAmI paththara nahi paNa lAkaDAno AdhAra le che. lAkaDuM halakuM che, patthara bhAre che tethI DUbavAnuM kAraNa bane che. ema je jIva taravAno kAmI che teNe uttama puNyano AdhAra levo paDaze. pApano AdhAra lenAra DUbe vyavahAramAM ke paramArthamAM aphara niyama che ke jenuM kAraNa hoya tevuM kArya nipaje che. mATe paramArtha mArgIe uttama kAraNonuM avalaMbana 62 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laI pravRtta thavuM. rogIne nirogI thavuM hoya to teNe auSadha ane pathyanuM sevana karavuM joIe. tema jene paramArtha paMthe javuM che teNe prathama pApano tyAga karI puNyanA nimittonuM avalaMbana levuM. AtmasvarUpanA svabhAva tarapha lakSya rAkhI uttama sAdhanonuM sevana karavuM. jagatamAM je kaMI vicitratA dekhAya che te mAnavasarjita nathI, paraMtu puNya ane pApanI lIlA che. eka bALa janmyo. kaMI paNa aparAdha vagara rogI janmyo. A janmano bhale aparAdha na hoya paNa pUrvajanmanA aparAdhanuM pApa sAthe laIne Avyo che. eka manuSyane vagara parizrame saMpatti maLe che. bIjo rAtri-divasa parizrama kare, chatAM peTa pUratuM khAvA maLatuM nathI. eka bALaka janmyo, ane cAMdInA ghUghare rame che. bIjAne phATelI godaDI paNa sUvA maLatI nathI. eka buddhimaMda bIjo ati buddhizALI. AvA bhedanuM kAraNa potAnA karelA pUrvakarmakRta pariNAma che. tane na samajAya to te anya kAraNa zodhI kADhaje. janmatAMnI sAthe zA kAraNathI sukhaduHkhanI paristhiti sarjAya che ? are tuM tiryaMcamAM paNa jue che ke eka hAthI rAjadarabAre baMdhAya che. bIjo jaMgalamAM rakhaDe che. sarpa jevI jAti pratye manuSyo tiraskAra rAkhe che. pALelA kUtarAne pyAra kare che. vaLI jIva karmane AdhIna ekendriya Adi jevAM sthAnomAM janma le che. ghaNA puNyanA saMcayathI deva ke manuSya thAya che. A sarva paristhiti darekanA potAnA karmathI nirmANa thAya che. dareka prANI potAnA sukha ke duHkhanuM sarjana karavAmAM svayaM javAbadAra che. game tevuM sukha maLyA pachI jo puNyanI paraMparA jALavI na rAkhe to te sukha pachI duHkha avazya AvavAnuM kAra che. game tevuM satAnA sukha ke paraMparA jALavI puNyathI maLatuM sukha sthAyI nathI. te puNya prakRtine AdhIna rahevAvALuM che. eTale jJAnI puruSoe jema pApane tyAgarUpa mAnyuM che. tema puNyane paNa tyAgarUpa mAnyuM che. kAraNa ke game tevuM puNya hoya to paNa karmAzrava che. Azrava mAtra hoya che. chatAM uttama pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 63 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya ke puNyAnubaMdhI puNyanI AvazyakatA zAstrakAroe jaNAvI che. je puNya mohajanita ane sukhabhogamAM ja gUMcavI ke mUMjhavI de tevuM puNya hoya te puNya jIvane pAcho du:khano bhAgI banAve che. paraMtu je puNya dvArA jIva dharmamArgane ArAdhavAnAM sAdhanonI prApti kare che tevuM puNya bhomiyAnI jema upAdeya che. te puNya sUkA sAkaranA TukaDA para beThelI mAMkha jevuM che. jema mAkhI svAda mANe che paraMtu UDI javAnI taiyArI sAthe te gAMgaDA para bese che. tema uttama puNyavALo jIva sukhabhogamAM chatAM saMsArane tyajI devAnI zraddhAvALo che. paraMtu cAsaNI para beThelI mAkhI, bese ke tarata ja coMTI jAya che. svAda bhogave che ane duHkha pAmI maraNa pAme che. kevuM puNya bAMdhavuM tene mATe jIva svataMtra che. puNyodayamAM moha pAmavA jevuM nathI. tAruM lakSya moha nathI. paNa mokSa che. utkRSTa ArAdhaka jIvo to duHkhanA nimittamAM paNa mokSane sAdhI gayA. pApa tiraskArane pAtra nathI paNa potAnAM ja karelAM karmono te paripAka che. tene svIkArIne AtmalakSyamAM je pariNati tadAkAra rAkhe che, tene jema puNya chUTI jAya che tema pApa paNa chUTI jAya ane jIva zuddha svabhAvane pAme che. jima sANasI lohanIre, kSaNa pANI kSaNa Aga, pApa puNyano INividha nirce, phaLa jANo mahAbhAga. 44 loDhAnuM pAtra (sANasI) pANInA saMyoge zItaLa bane ane AganA saMyoge garama bane tema jIva pApanA yoge duHkhI thAya che ane puNyanA yoge sukhI thAya che. vAstavamAM baMne pApa-puNyanAM phaLa che. jIve karelA zubhAzubha bhAvanuM e pariNAma che. puNyakarmanA yoge sItAne rAma jevA pati maLyA. paNa ayodhyAnA rAjAnI rANI thavA sarjAyeluM bhAgya azubhanA yoge vananA pravAsIpaNe nirmANa thaI gayuM bhale rAma vanamAM duHkhI na hatA. sItA patinA virahamAM mahelamAM duHkhI thayAM hota paNa vanamAM rAma sAthe sukhI hatAM. chatAM paNa bhautika dRSTie jaMgala ane mahelamAM pApa-puNyanA udayanuM nimitta kharuM. 64 pulano parihAra : paramArthanI prApti Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa janmyA rAjakumA2 tarIke ane varSo sudhI koDhiyA sAthe jaMgalamAM rakhaDavuM paDyuM. vaLI pAcho puNyodaya jAgyo. Ama jIvamAtra karmanA saMyoge karmanI vicitratA pramANe sukha-du:kha bhogave che. zubha kyAre azubhamAM pheravAI jAya te buddhizALI mAnavI kaLI zakato nathI. jamavAnA Tebala para nirAMte sukhe ArAma karatA hoya ane acAnaka azubha samAcAra Ave to bhareluM bhANuM paDyuM rahe ane mAnavI zokamAM DUbI jAya. vaLI koI daridrane laoNTarI lAgI jAya ane dhanavAna thAya. Ajano karoDapati varSo pachI roDapati thaI jAya. nirogI rogI thaI jAya. Ama puNya-pApanA saMyoge jIva ghaDImAM sukhI ane ghaDImAM du:khI thAya che. jJAnIjano kahe che ke mAhAbhAga ! sukhaduHkha sarajyAM jANIe re, Apada saMpada hoya, lIlA dekhI para taNI re, roja ma dharazo koyare prANI. mana nANo vikhavAda e to karma taNA prasAda. - pote sarjana karelAM zubhAzubha karmonuM pariNAma sukhada ke duHkhada hoya che, temAM Azcarya ke roSa pAmavA jevuM kaMI nathI. pANI ke AganA saMyoge loDhuM ThaMDuM ke garama manAya che, tema anukULatA ane pratikULatAnA yoge sukha ke du:kha manAya che. athavA parapadArthonA iSTAniSTamAM sukha ke duHkha manAya che. vAstavamAM te te padArthomAM sukha-duHkha nathI to tane sukha-du:kha kevI rIte ApI zake ! jaDa ke caitanyanA saMyogathI te iSTa ke priya hoya to sukha lAge che, aniSTa ke apriya hoya to duHkha lAge che. jaDa ke caitanyanA saMyoga ke viyogathI utpanna thatAM vibhAvamAM jIve saMskAravaza sukha ke duHkha mAnyuM che. eka mANasane vyApAramAM be lAkhano napho thayo, te ghaNo khuza thayo. thoDA samaya pachI be lAkhanuM nakusAna thayuM. te ghaNo du: khI thayo. sujJa samAdhAna meLave che. napho thayo te lAMbhAtarAyano kSayopazama hato. ane nukasAna thayuM to aMtarAya hato. paNa jene puNyapApanI lIlAnI vicitratA khabara nathI te to dhananA saMyoge sukhI ane pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 65 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viyoge duHkhI thAya che. jema jJAnanuM saMskArabaLa vRddhi pAme tema tema samatva Ave che. puNyapApa sthAyI tattva nathI. bhautika sukhane meLavavA game tevA prayatno karavA chatAM te puNyanA phaLa para AdhArita che. duHkhane dUra karavAnA upAya yojavA chatAM dUra thatuM nathI, te pApanA phaLanuM pariNAma che. jaDa padArtho sAthe anukULatA ke pratikULatA icchavI te vyartha che. ema jANIne Atma guNasvarUpa sukhane mATe prayAsa karavo. kaMparogameM vartamAna duHkha, akaramAMhi AgAmI, ividha dou duHkhanA kAraNa, bhAkhe aMtarajAmI. 45 koI rogIne hAthano kaMpavA thayo hoya tyAre hAtha dhrUjyA kare. to te samaye te rogIne tenuM duHkha lAge, paNa dhAro ke koIne vartamAnamAM te roga anya aMgomAM nathI. paNa bhaviSyamAM te kaMparoga thaze tevA bhayarUpa duHkha hoya che. jema ApaNe koI mitrane hRdayarogano humalo thayo tema sAMbhaLIe to ghaDIbhara ApaNane bhaya pedA thAya ke mane paNa Avo roga thaze ? vaLI saMsAranA anya vyavasAyamAM e bhaya visAre paDI jAya che, chatAM saMsArI jIvane Avo bhaya raheto hoya che. eTale rogamAM nirogItAmAM paNa jIva to duHkhI hoya che. ekane vartamAnamAM roga che tenuM du:kha che, bIjAne tevo roga thavAnA bhayanuM duHkha hoya che. jJAnI kahe che bhAI pariNAma-vicAra baMne duHkhada che. he sunna ! tAre vicAravAnuM e che ke jIvane duHkha gamatuM nathI. jIva icchato nathI chatAM du:kha kema Ave che ? e duHkha AvavAnuM kAraNa zuM che. e duHkha dUra karavAnI icchA chatAM duHkha dUra kema thatuM nathI ? mahad aMze jIva vartamAna paristhitine AdhIna vartato hovAthI du:kha Ave tyAre kA2Na vicAravAne badale duHkhI thAya che. tuM rogI ho ke nirogI paNa jyAM sudhI tuM AtmAnA avyAbAdha sukhane pAmato nathI tyAM sudhI te baMne avasthA deha AzrayI hovAthI du:khadAyaka ja che. 66 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ du:kha Ave che kyAMthI, koNa Ape che ? du:khano sarjanahAra ajJa jIva che. jagatasthitino niyama che ke darekane potAnAM karelAM karmothI du:kha Ave che. koI duHkha ApI ke laI zakatuM nathI. koI nimitta para Aropa mUkIne jIva mAne che ke mane duHkha ApanAra, koI anya che. paraMtu jIve sukha meLavavA sukhanAM sAdhana meLavavA je kaMI chaLa prapaMca karyAM hoya, hiMsAdi apakRtyo karyAM hoya, anya jIvane duHkha ApavAnAM kAvatarAM karyAM hoya, mohAsakta thaIne dhana saMpattino ja AkAMkSI rahyo hoya, dAna paropakAra jevAM kRtya to te karI zakyo ja na hoya, vyasana jevA durAcAramAM bhAna bhUlyo hoya, mAnavatA jevA guNono Adara na karyo hoya, sajjatA keLavI na hoya, parama tattva pratye bhaktithI jhUkyo na hoya, guNavAno pratye Adara na sevyo hoya, bhakSyAbhakSyano viveka sAcavyo na hoya, potAne thoDuM sukha maLe to anyanA duHkhano jene vicAra karyo nathI. potAnA so rUpiyAnA nukasAnane bacAvavA bIjAne hajAranuM jeNe nukasAna karyuM hoya, anyanuM ahita ciMtavyuM hoya, asatyAcaraNa karyuM hoya, anya sAthe verabhAva rAkhyo hoya, dveSa matsara dharyo hoya, tene pApa prakRtino baMdha thatAM yogyakALe tenuM duHkharUpa phaLa Ave che. koI kheDUta vartamAnamAM ghauMnI roTalI khAto hoya paNa khetaramAM te juvAra vAvI rAkhe to bhaviSyamAM tene juvAranI ja roTI khAvI paDe che. tema puNyanA yogamAM pApAcaraNa sevanArane duHkha bhogavavuM paDe che. AvAM aneka duSkAryo ane durbhAvathI je pariNAma karyA tenA phaLarUpe tuM duHkha pAmyo che tema aMtarayAmI kahe che. have tAre duHkha na joItuM hoya to uparanA sarva kAraNone tyajI de ane sadAcArane mArge vaLI jAya. saMtonA samAgamamAM raheto thA. bhakti jevAM satkAryomAM manane joDI de. dAna paropakAranAM kAryomAM ruci kara. ane Akhare jIvanazuddhi karI le jethI Atmika sukhanI prApti thAya. vaLI manane saMyamamAM rAkhaze to tenuM sukha to tatkALa prApta thAya che. tane prAraMbhamAM saMyama durlabha lAgato hoya to paropakAra; bhakti pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 60 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaMga jevA saraLa upAyo yojI AgaLa vadha. kou kUpameM paDI mUve jima, kou giri jhaMDA khAya, maraNa be sarikhA jANIe paNa, bheda dou kahevAya. 46 puNya pApa pugala dazA ima, je jANe sama tula zubha kiriyA phaLa navi cAhe e, jANa adhyAtama-mUla. 47 arthAt koI jIvanathI kaMTALIne kUvAmAM paDIne mare ke parvata parathI jhaMpApAta kare baMne eka maraNanA ja bheda che. temAM koI aMtara nathI. tema puNya ane pApa baMne karmaprakRtinuM pariNAma hovAthI te pudgalajanyadazA che. prajJAvaMta ema jANe che ke puNya ane pApa e saMsAranAM baMdhana che. tethI puNya karIne tenuM sAMsArika phaLa icchavuM nahi te adhyAtmanuM mULa che. koI jIvane ema thAya ke mane mukti maLavAmAM A deha bAdhA kare che, mATe kUvAmAM paDIne ke parvata parathI jhaMpApAta karIne zIghratAe zubhagati pAmuM ! A baMne prakAra maraNanA che, vaLI tevuM ajJAna vaDe kareluM mota kaMI sukhanuM kAraNa banatuM nathI, ke zubhagatinuM kAraNa banatuM nathI. jo tAre bhaviSyamAM sukha joIe to vartamAnamAM thoDuM kaSTa veThIne paNa dAna, zIla, tapa, jevA anuSThAna kara. jema kheDUta khetaramAM Aje anAja vAve to tene bIje divase tenuM phaLa prApta thatuM nathI. te vAvelA bIjane khAtara pANI Ape, dhIraja rAkhI tenI saMbhALa rAkhe to tene yogya samaye . vAvelA kaNa maNarUpe pariNAma Ape che. tevI rIte pUrNa ke pApa karanArane paNa tarata ja phaLa maLatuM nathI. vartamAnamAM pUrvanAM phaLa bhogave che ane vartamAnamAM karelAM karmanAM phaLa bhaviSyamAM prApta thAya che. jema baMne maraNanA bheda chatAM samAna che, duHkhadAyI che tema puNya-pApa baMne paudgalika hovAthI samAna che, tema jenI samajamAM Ave che te adhyAtmanA mULane jANe che. sakarmaka avasthAmAM jIvane 68 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubhabhAva thatA hoya che. tenuM pariNAma puNyapAparUpe Ave che tyAre jIva zubhayoge maLelA sAMsArika sukhane icchato nathI. te puNyayogamAM paNa adhyAtma pratye dRSTi rAkhe che. yadyapi mAnavajanma dharmanI ruci, mokSamArganAM sAdhano, puNyayoganA nimittathI maLe che. eTale mAnavajanma maLavA chatAM jo puNyakarma bheguM na kare to azubha gati pAme, puNyakarma naSTa thavAthI jIva duHkha pAme che. mAnavajIvananA dareka kArya mATe puNyakarmanI jarUra paDe che. paudgalika sAdhano meLavavA paNa puNyanI jarUra paDe che. paNa jo te puNyanA phaLamAM sAMsArika sukha icche to tenuM puNya hIna banatuM jAya che. vaLI dharmamArganAM sAdhano puNyathI maLe che. te puNyane jo te veDaphI nAMkhe to dharmamArgathI dUra thaI akArya karavA prerAya che. uttama puNya sAdhakane sahAyaka bane che. AvA puNyapApanA cakrAvAne je ekarUpa jANe che te puNyanA pralobhanamAM paTakAI paDatA nathI. adhyAtmanuM baLa tene bhAna karAve che. bhAI, pApathI prathama duHkha che. ane puNyanA bhAga pachI pAchaLathI du:kha che. vAstavamAM baMne karma prakRti hovAthI jJAnI baMnene samAna gaNe che. nizcayanaya pramANe AtmA svabhAvathI puNyarUpe ke pAparUpa nathI. AtmA caitanyasvarUpa che. puNya sukha ApanAra kema kahevAya ? kAraNa ke puNyathI bhale ucca gotramAM janma maLe, paNa janma e svayaM duHkhanuM kAraNa che. tethI paramArthathI te sukharUpa nathI. jenA phaLamAM karma upara AdhAra rAkhavo paDe te puNyathI paNa sukha nathI. sukRtyathI puNya ane puNyathI zubhakarma te to karmano vipAka che. temAM sukha zuM hoya ! jema garama karelA loDhA upara pANInAM TIpAM zoSAI jAya che, tema anaMta tRSNAyukta viSayomAM indriyone maLatuM thoDuM sukha to kyAMya zoSAI jAya che. tethI sukhaduHkharUpa che. pApajanita ane duHkhanAM duHkha pariNAmavALuM puNya baMne samAna che. AtmA tenAthI taddana bhinna che. tenA svabhAvamAM puNya pApanI prakRtino guNa nathI. pugalano parihAra : paramArthanI prApti 69 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAranaya puNya ane pApane tenA phaLa-pariNAmathI judAM mAne che, bhale te AtmAnA svabhAvarUpa nathI paNa saMyoga rUpa che tema mAne che. sAMsArika sukha mATe paNa dharmAdi sukRtya dvArA puNyano saMcaya karavo paDe che. icchA rahita sahaja zubhabhAvanI phuraNA thatAM je puNyakarma baMdhAya che tene vyavahAranaya upAdeya mAne che. kAraNa ke azubhabhAva vaDe thayelI pApaprakRti to jIvane duHkha ApavAmAM ane nIcagatimAM laI janAruM nimitta bane che. jyAre uttama puNya vaDe mokSasAdhaka jIvane sanmArganAM sAdhanono yoga maLe che. vaLI e sujJa jIvone e puNyamAM sukhabuddhi nathI tethI puNya temane lobhAvatuM ke saMsAramAM rokatuM nathI. pUrve te jIvoe sukRtyAdinuM koI phaLa iDyuM na hatuM. paraMtu prakRtinA dharme AvI maLelI sukhasaMpatti te jIvone calita karatI nathI. pUrvanA saMyamanA saMskArane kAraNe sukha bhoga chatAM tene sAMyogika saMbaMdha mAnI tenAthI potAne bhinna mAne che. adhyAtmanuM baLa temane puNya-pApanI samAnatAnuM bhAna karAve che. athavA te sAdhakajIvomAM puNya-pApanI samAnatA che te adhyAtmanuM mULa che. arthAt baMnenuM phaLa saMsAranA sukhaduHkharUpa che paNa mukti nathI. jIva mAtra potAnA karelA zubhAzubha karmanAM phaLa bhogave che. baMne karma prakRti phaLadAyI hovAthI saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa che. bhautika sukha ke Atmika sukha mATe jIve puNyakarmane svIkAravuM paDe che. bhautika sukhavALo puNyamAM mohita thaI aTake che. AtmadaSTivALo puNyane pApanI jema ja ullaMghI jAya che. koI vicAra kare ke A manAdi yoganI kriyAone choDI dauM, ke karmanA phaLane tyajI dauM to te saMbhava nathI. jUnA karmanuM phaLa ane navIna karmano baMdha ema cakra cAlyA kare che. AtmAne AvA baMdhanamAM nAMkhanAra AtmAnAM ja zubhAzubha pariNAma che. arthAt karmaphaLanuM bIja vAvanAra svayaM AtmA ja che. tethI tenA udaya vakhate jo harSa-zoka ke sukha duHkhano bhAva karyA vagara anAsakta rahe to pApa-puNya baMne baMdhana tUTe che. dharmaanuSThAno vaDe zubhabhAva thAya che ane zubhabhAva paNa baMdhanuM @0 pugalano parihAra : paramArthanI prApti Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa che, te AtmAne baMdhanarUpa che tema mAnI jIva jo puNyanI upekSA kare to tenI hajI zuddhabhAvanI bhUmikA nathI ane zubhabhAvathI Dare che. to pachI tene zire azubhabhAva - pApa ja lakhAyeluM raheze, je tene sukhathI dUra rAkhe te to ThIka paNa sanmArgathI paNa dUra rAkhe che. yadyapi zubhakarmo Azrava che. paraMtu koI baLavAna ArAdhako ja pApanA udayamAM (upasargamAM) zuddha TakI zakyA che, jo ke puNya mokSasAdhaka nathI. paraMtu sAdhakane te mArganI sAmagrInuM nimitta bane che. mAnavajanma paNa te puNyanuM ja phaLa che. nizcayathI puNya rahita dharma to caudamA guNasthAne ja che. teramA guNasthAne paNa aghAtI karmono zubhodaya cAlu che ane vaLI traNa samayanI iryApatha kriyAnuM prayojana udayane kAraNe che. paNa te bhUmikAe kaSAyarahita upayoga hovAthI baMdha nathI e puNya evA prakAranuM che ke nirjaratuM jAya che. puNya e jIvano svabhAva ke dharma nathI tethI zubhodayamAM jIva aTake nahi tethI jJAnI puruSoe baMnemAM AzravasthAna banAvIne teno tyAga karavAnuM upadezya che. zubha kiriyA AcaraNa Acare, dhare na mamatAbhAva nUtana baMdha hoya nahi INavidha, prathama ari ziraghAva. 48 zubha kriyA kare, AcaraNa zuddha pALe, chatAM tenA phaLamAM mamatva na kare. tene navo karmabaMdha thato nathI, kAraNa ke teNe prathamathI ja mamatArUpI zatrunA zirano cheda karyo che. mAnavane maLelA yoga dvArA jIva bAhya kriyAmAM pravRtta thAya che. jema ke mana dvArA koI padArthane viSe durbAna na kare. koI vyakti pratye durbhAva na kare. vyartha vikalpa na kare. ISTa vastunuM ArtadhyAna na kare, paraMtu mana dvArA tattvaciMtana kare, zubhabhAvanAo kare. jagatanA jIvonI hitaciMtA kare, dayAdibhAva rAkhe. manadvArA zubha pravRtti karavA chatAM te karavAmAM teno kartAbhAva na hovAthI temAM ahaM ke mamatvano doSa bhaLIne AcArane malina thavA deto nathI, tenA prAye baMdha thato nathI. vacana dvArA zAstra svAdhyAya - abhyAsa kare. anyane bhUmikA pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 1 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe bodha Ape. vArtAlyabharI vANI bole, satya ane madhurabhASI rahe to vacana dvArA zubhakriyA thAya, chatAM temAM potApaNAnuM mamatva na hovAthI jIvane prAye baMdha thato nathI. zarIra dvArA paropakAranAM kAryo kare, sevAbhakti kare, saMyama Acare, tapAdi kare, zarIranuM mamatva choDe. mana vacana kAyAnA yogane zubhakriyAmAM pravRtta rAkhe. AcaraNa jJAnamaya zuddha hoya te sAdhakanAM jUnAM karmo nijara che ane navAM karmono baMdha thato nathI. karmabaMdhanuM kAraNa mohanIyakarmanI prakRti che. temAM savizeSa to ahaM ane mamatA che. mokSa sAdhake prathamathI ja moharUpI zatruno ziraccheda karyo che, tethI nirvine potAnA kAryamAM AgaLa vadhe che. puNya ane pApa baMne baMdhanuM kAraNa hovA chatAM, pApa to ahitakArI ja che. tethI gItArthajanoe ahiMsAdi zubhakriyA ane AcaraNano bodha Apyo che. paropakAra jevAM kAryo te lakSyanuM sAdhana che. svaupakAra e zubhabhAva che. AtmiguNonI prApti tenuM lakSya che parArtha e puNya karma che ane svArtha pApakarma che. svaupakAra - svaguNanI prApti e sAdhya che. paropakAra e sAdhana che. maitrI ke guNAnurAga jevA zubhabhAvathI cittazuddhi thAya che. mamatva jevA doSono parihAra thAya che. zubhabhAvathI puNyanI prApti thAya che. jema dhanathI dhana vadhe che tema manAdino zubha upayoga, ke dhanAdino zubha upayoga puNyano bhaMDAra kholI de che. vaLI te puNyAtmAo e puNya vaDe paropakArAdi karI nispRhabhAve puNyane paNa tyajIne saMyamane mArge prayANa kare che. paropakAra - bIjAne kaMI ApavuM te puNya che. paraMtu pote ja bhogavavuM te to pApa che, vaLI temAM puNyano khajAno khatama thaIne jIvane zire to pApa ja bAkI rahe che. puNyathI maLelI vastuno puNyamArge upayoga karavAthI jIva puNyakarmathI chUTe che. sAMsArika jIvonA bhAva azuddha hoya che. svabhAvathI zuddha hovA chatAM A malinatAno yoga thayelo che. zubha bhAvanA Azraye jIva malinatAne TALato zuddha upayoga tarapha jAya che. jema nizcayaSTie puNya-pApane samAna kahyA 2 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tema adhyAtma dRSTie puNyanI vyAkhyA karI che ke pavitra kare te puNya. traNe yoganI zubha pravRtti vaDe upayoganI zuddhi sadhAya che. tethI zubhabhAva svarUpa lakSe thato hovAthI zuddhabhAvane grahaNa karavAnI kSamatA lAve che. zubhabhAvathI zuddha upayoga banato nathI. paraMtu zubhabhAvanI kSamatA zuddha upayoga sudhI pahoMcADe che. azubhabhAvamAM te kSamatA nathI. zAlibhadra jevAnuM nAnuM sarakhuM puNyakArya, bhikSAdAna, zubhagatine yogya nIvaDyuM, sAthe tene saMyama mArge laI javA nimitta banyuM. kevaLa puNyodayanuM mamatva tyajI zuddhano pakSa ane lakSa karavA jevuM vAra anaMta cUkIyA cetana, INa avasara mata cUka, mAra nizAnA moharAyakI, chAtImeM mata rUka. 49 he sujJa ! tuM jANato hoya ke na jANato hoya paNa A kALanI lIlAnI zRMkhalA anaMta che. evA anaMtakALamAM tane durlabha evo mAnavajanma anaMtavAra maLyo, paNa tuM svarUpa prAptinA dhyeyane cUkI gayo. chatAM koI puNyayoge tane A avasara maLyo che have nA cUkato. janma maraNane cUkavI devA hoya to have tuM mohanIya karmane ghA mAra, tenI koI ceSTAmAM lobhAIne rokAI jato nahi. tuM jANe che ke te kaMI te te janmomAM dharmArAdhana nathI karyuM evuM nathI. paraMtu e sarva ArAdhanamAM tAruM lakSa nizAna svabhAva-svarUpa pratye na hatuM tethI cUkI gayo. ArAdhanathI aghAtI karmono sudhAro tane karmonA zubhayoga sudhI laI gayo. ethI tane nAma, gotra, vedanIya ane AyuSyanA zubha yoga maLyA. paNa pelA aghAtI karmo to evAM evAM ne rahyAM temAM paNa mukhyatAto ajJAnanI hatI. e ajJAna TakyuM mohanIya karmanA prabhAvathI. have jo tAre A janmane vyartha gumAvavo na hoya. avasara pAmI pramAda sevavo na hoya, Avo avasara ane A mAnavajanma punaH punaH maLavAno nathI ema tane lAgatuM hoya, to A mohanIya pudgalano parihAraH paramArthanI prApti o3 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jenI jALamAM phasAvAthI tane svarUpa prAptinI zraddhA, ruci ke bhAva UThatA nathI, tArI bhUmikAne yogya dharmAcaraNa tane rucatuM nathI, to koI saddagurunA bodha mohane jItavAnI cAvI meLavI le. saMsAranA paribhramaNanA mULa kAraNane ja ghA mAra. jema madhadariye koI vyApArInA hAthamAMthI lAkheNI vIMTI paDI jAya to te prApta thavAnI zakyatA nathI. tema A avasara cUkyA pachI te taratamAM tane punaH prApta thavAnI zakyatA nathI ema jANaje. anAdikALathI A mohanA prabhAvane kAraNe AtmAnI svataMtratA hAsa pAmI gaI che. mohe tane jaDa padArthomAM sukhanuM svapna ApIne parAdhIna banAvyo che. jaDanA saMsarge tane cAre gatimAM paribhramaNanuM najarANuM ApyuM che. vaLI mohajanita saMskArathI tuM e najarANAmAM lobhAI gayo chuM, tethI te dehamAM ja sukha mAnyuM che. AtmA sukharUpa che e tane kalpita lAge che. mohe tArAmAM samAM asano ane asamAM sano bhAva pedA karyo che. jema pelI cakalI darpaNamAM potAnI AkRti joIne anya cakalI che tema mAnI tenI sAme ceSTA kare che, tema tuM dehapramANa tArI AkRti joIne temAM sukha che tevI ceSTA kare che. te samaye tuM bhUlI jAya che ke huM A dehatI bhinna chuM. anaMtaguNa saMpanna tArI sarva dhUrA hai mohavaza jaDane soMpI dIdhI che. tethI te du:khI thaI rahyo che. mohanI sattAnA prabhAvamAM aMjAyelA tane evo khyAla Avato nathI huM mohasvarUpa nahi paNa mokSasvarUpa chuM. tuM ja tArA svarUpane anya jANI mohajanita ceSTA kare che. - A moharAjAnA saMparka tuM zuM zuM pAmyo ? vicAratAM kaMI hAtha lAgaze nahi tane janma-maraNanI vyathAno khyAla nathI. tenAM bhogavelAM du:khono khyAla nathI. moharAjAno prabhAva ja A che ke tane kaMI jaNAvA de nahi. yogAnuyoga tane avasara maLyo che. mahApuNyodaye tane moharAjAnAM kAryo jANavA maLyAM che. eTale have avasara cUkavA jevo nathI. 04 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA ghaDanAra AkRtinA nizAna pramANe ghA mArato jAya ane suMdara pratimA ghaDAtI jAya che. tema tuM moharAjAnI prakRtinuM nizAna karI le ane pachI mithyAtva jevI prakRti upara AtmajJAna vaDe ghA mArato jA to tAruM svarUpa prakaTa thaze. mohanIya prakRtine AtmajJAnanA TAMkaNA vaDe ghA thAya che. ema samajI A avasarane vadhAvI leje. vAsanAno tyAga e AtmabhAna che. mana jyAre viSayonI mAMga choDe che, tyAre vAsanAo svayaM zAMta thaI jAya che. mana niraMtara doDatuM rahe che, tene jJAnamAM parovI devuM te saMyama che. vAsanA manane doDavAnI preraNA ApyA ja kare che. svarUpathI viparIta dizAmAM bhamAve che. te deha ane dolata, mAna madanA cakrAve caDhAvI de che. temAM te indriyono sAtha le che. pachI to paravazatA ane AkuLatAno gulAma banI jAya che. potAmAM rahelI amRtanI dhArAne te jANI zakato nathI. potAnA aMtaraghaTamAM sukha chatAM te indriyonuM lazkara laI bahAranA jagatane sara karI sukhanI zodhamAM nIkaLI paDe che. puNyayoge kaMIka anukuLatA maLe te jANe che ke e prayatnothI sukha maLyuM. ane te lAlacamAM lapaTAIne tyAM ja pAcho sukhanA zikhara para caDhavA mathe che. tyAM to AyuSya pUruM thaI kayA sthAne pahoMce che te pote jANI zakato nathI. mATe mohajanita vAsanAne mULamAM ghA karIne tenAthI mukta thA. nadI gola pASANa nyAya karI, durlabha avasara pAyo. ciMtAmaNI taja kAca zakala sama, pudgalathI lobhAyo. 50 tuM jANe che ke A nadI para paDelA paththarone koNe ghaDyA ? nadInA pravAha, tapa ane havA jevAM kAraNothI nimitta pAmIne khaDaka parathI paTakAyelI zilA paNa eka suMdara paththaranI AkRti pAme che. ane nadI kinAre paDelA beDoLa paththaro paNa e nimittonA yogathI suMdara AkRti pAme che. A dRSTAMta vaDe te paNa jANaje ke tane yogAnuyoga Avo avasara maLyo che. jema koI camakato kAca joIne potAnI pAse raheluM ratna pheMkI de tema tuM paudgalika camakArA joI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti o5 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhAI na jato sthAvarakAyamAM janmamaraNa karato, ekendriyAdi jAtimAMthI nIkaLelo tuM A mAnavajanmane kayA sAdhana ane puruSArtha vaDe pAmyo ? tyAM kayA zAsraadhyayana karyuM hatuM ? kayA devane pUjyA hatA ? kyA guruno tane sathavAro maLyo hato ? kaI dayA pALI hatI ? kevA cAritrane pAmyo hato ? kayA sukRtyo teM karyAM hatAM ? vrata, tapa, paccakhkhANanuM kayAM jJAna hatuM ? AvuM kaMI paNa karyA vagara kevaLa duHkha sahIne tuM ahIM sudhI Avyo. jo kRtajJatAe vicArIe ke prabhune teM pUjyA na hatA paNa prabhue tane sukha maLe tevI bhAvanA karI hatI. evA koI nyAye tuM A durlabha evo mAnavadeha pAmyo, temAM vaLI tAre zravaNe paramAtmAnAM vacana paDyAM. tArA netre paramAtmAnAM darzana maLyAM. tAruM mana te pratye AkarSAyuM. tane sadgurunA bodhano yoga maLyo. AvI durlabha vastuonI alpAdhika prApti thayA pachI tuM cUkI nA jato. bALaka koI mIThAInI lAlace teNe paherelI kImatI vIMTI ApI de, tema tuM Avo avasara maLyA pachI paudgalika sAdhanomAM lobhAI na jato. tuM vicAraje ke janmyo tyAre tuM sAthe zuM lAvyo hato. pUrvanA puNye tane dhanasaMpatti maLI gaI, vaLI te temAM vRddhi karavA jiMdagI gALI, paraMtu tuM samRddhinI vRddhimAMthI zuM laI javAno ? ane je laI javAnuM che tene vadhArato kema nathI ? paudgalika, bhautika ke sAMsArika padArthonuM sevana teM dIrghakALathI kareluM che. je je janmamAM je je indriyo maLI te pramANe te padArtho meLavavA prayAsa karyo, padArtho meLavyA ane temAM sukha che mAnyuM. tevI rIte kALa vyatIta thayo. A saMskAra ke saMjJAbaLa eTaluM gADha thaI gayuM ke mAnavajanma maLyo temAM puNya yoge tane ghara, sAmagrI, dhana aizvarya, yazakIrti, kuTuMba strI-putra parivAra, mitra-sagA-snehIo maLyAM. tane ema thAya ke AmAM huM kyAM nivRtta thAuM ? kyAM hAtha mUkuM ? kyAM paga mUkuM ? paudgalika padArthono saMyoga ane tenA pratyenI AsaktimAM tuM evo khovAI gayo ke pUro AtmA ja bhulAI gayo. ox pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza-paradeza gayo ane varNa sparza raMganA AkAro ane rUpo joIne to tuM mugdha thaI gayo. tene thayuM AvA sukha karatAM vaLI vizeSa sukha zuM hoya ? javA do A dharmakarmanI vAta. chatAM padArtho hoya ne sudhA veThavAnI ? svAdiSTa pINAM mUkIne tRSAnuM duHkha sahana karavAnuM ? suMdara vilepananAM sAdhano hovA chatAM zarIrane sukha nahi ApavAnuM ? adyatana sAdhano sAme hovA chatAM tenA pratye anAsakta rahevAnuM ? strI putrAdi mArA hovA chatAM mAre tyAga karavAno ? dezavidezamAM jovAnuM mUkIne tIrthomAM pharavAnuM ? surIlA saMgIta choDIne tyAga. vairAgyanAM gIto sAMbhaLavAmAM zuM majA Ave ? traNa vakhata snAna karavAnuM choDIne ajJAnI rahevAmAM zuM sukha maLe ? Ama tane keTalAya lobhAmaNAM nimitto maLaze tyAre mohavaza tuM ratnano tyAga karIne kAcano TukaDo grahaNa karIza. ane maLelo amUlya avasara gumAvIza. have AgaLa vicAra. paravazatAduHkha pAvata cetana, pudgalathI lobhAya bhrama Aropita baMdha vicArata, marakaTa mUThI jAya. 51 agAu jaNAvyuM tema pudgalanA UjaLI padArthonI UjaLI camakatI bAjuthI ke anukULatAmaya sukhaprada saMyogathI jIva lobhAya che, paNa temAM narI paravazatA hovAthI te duHkharUpa ja che. kevI paravazatA ? jo tene sparza sukha joIe to zIta uSNAdi padArthone meLavavA paDe, strInI khurazI para AdhAra rAkhavo paDe, jo tene svAdanuM sukha joIe to AhAra padArtho meLavavA paDe te managamatA hovA joIe. jo tene dhrANendriyanuM sukha joIe to sugaMdhI padArtho meLavavA pAchaLa dravya upArjana karavuM paDe. cakSune gamatA rUpAdi jovA mATe tene te te pAdartho pAchaLa bhaTakavuM paDe. ema zabdAdi dvArA sUranuM sukha meLavavA mATe kyAMka jalasA goThavavA paDe. ' arthAta bahAramAM kaMIka padArtho meLavyA vagara te eka paNa prakAranuM sukha meLavI zakato nathI. ene rAga karavA ke dveSa karavA bahAramAM kaMI padArthanuM nimitta joIe che. mohajanita ceSTA karavA mATe paNa bahAramAM kaMI jaDa ke cetana padArthanI jarUra UbhI thAya pudgalano parihAra : paramArthanI prApti oto Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. vaLI temAM sukha maLaze tevI apekSAe te vividha padArtho meLave che. paNa te padArtho tene sukha ja Ape tevuM nathI. te padArthonI sthiti badalAya, phaeNzana badalAya to te padArtho vyartha jAya che. vaLI tene navA padArthonI zodha karavI paDe che. paraMtu e parizramamAM tene sukhanI AzA hovAthI rAtri-divasanA bheda vagara doDe che, temAM paravazatA che tevuM jaNAyuM nathI tethI tenuM duHkha paNa nathI. ajJAnanA aMdhakArathI gherAyelA tene svAdhInatAnI khabara nathI. vaLI kyAreka tene A paravazatAno vicAra Ave tyAre tenI buddhi kahe che ke zuM karIe ApaNA udaya karmano baMdha ja evo che ke rAgAdithI chuTAtuM nathI. Avo bhrama pedA karI e paravazatAne badale udayane AdhIna thaI jAya che. jema peluM mAMDuM ghaDAmAM bharelA caNA meLavavA ghaDAmAM hAtha nAMkhe che. caNAnI mUThI vALe che. ghaDAnuM mukha sAMkaDuM che tethI vALelI mUThI sAthe hAtha bahAra nIkaLato nathI. mAMkaDAne bhrama thAya che A ghaDAe mane pakaDyo che. vAstavamAM mUThI khole to hamaNAM teno hAtha bahAra nIkaLe, paNa mUThI khole hAtha chUTe sAthe caNA chUTI jAya te tene rucatuM nathI. mAMkaDAne caNA levA che ane hAtha paNa bahAra kADhavo che, baMne zakya nathI. A pramANe paudgalika sukhanI AkAMkSAmAM jIva baMdhAya che. have tene baMdhanathI chUTavuM che paraMtu pelA sukhanA padArtho choDavA nathI. eka pariNAmamAM baMdhana ane mukti baMne sAthe rahI zakatAM nathI. Atmasukha joIe to kAmasukha choDavuM paDe. je AtmasukhamAM zraddhA kare che tenuM kAmasukha naSTa thaI jAya che. paNa baMne sAthe rahI zake tema nathI. - mohanA prabhAvathI potAnuM svataMtra sukha te jANI zakato nathI. paudgalika padArthonA paricayathI, tenA saMyoga - viyogathI sukhaduHkha mAnavAmAM evo abhyAsI thaI gayo che ke pote ja jANe koI paudgalika padArtha hoya, ema tene TakAvI rAkhavA prayatna kare che. UMTane bAvaLa khAtAM kAMTA vAgavAthI tenA mukhamAM lohI nIkaLe che. te lohInI mIThAzane bAvaLanI mIThAza mAne che. tema jIvane pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 78 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paudgalika padArthamAM sukhano bhrama pedA thAya che. suMdara siMhAsana para rAjAnA besavAthI siMhAsana sukhI thatuM nathI. te tane sukhI kema karI zake ? manuSyano paDachAyo hovA chatAM paDachAyAne manuSya mAnIne vyavahAra thato nathI. manuSyamAM ane paDachAyAmAM aMtara che. sukha nAmano guNa AtmAno hovA chatAM paudgalika sukha ane Atmika sukhamAM aMtara che. Atmika sukha svAdhIna che. mohanIya karme para padArthomAM sukhanI bhramaNA pedA karI che. yogIono A bhrama bhAMgI javAthI teo koI paNa prakAranAM paudgalika sAdhano sivAya sukhI che. koI sAdhu-saMta pAse strI, putra, parivAra, dhana, dhAnya, sonA, rUpa, mahelAto, dolata jevA koI sAdhano na hovA chatAM teo sukhI che. tema jJAnIjanone te sarva padArthonA yoga chatAM tenA saMyogamAM sukhanI mUcha nathI. e sukhanA bAhya sAdhano hovA chatAM nimitta mAtra che. jJAnInI dRSTi nimittamAM nathI paNa upAdAna - AtmAmAM rahelA sukha tarapha che. | sparza rasa gaMdha varNanA je vividha prakAro che te pudgalanA vikAro che, tene AtmAno saMyoga thavAthI ajJAnavaza sukhaduHkhanI bhramaNA pedA thAya che. kAraNa ke vAstavamAM te te padArthomAM jIvane anukULatAmAM rAga pedA thAya che tene te sukha mAne che. ane pratikULatAmAM vaiSa pedA thAya che. tene te duHkha mAne che. Ama juo to jaDa padArthane to kaMI jIva sAthe levAdevA nathI. anukULatA ke pratikULatA nathI. mAtra jIvane ja bhrama pedA thayo che ke huM sukhI ke duHkhI chuM. pudgala rAga bhAvathI cetana, thira sarUpa nahi hota, cihuM gatimAM bhaTakata nizadinaIma, jina bhamarI bica pota. para he cetana ! paulika evA dehAdimAM tuM rAgabhAvathI tAdAmya kare che, tethI tAruM sthiratArUpI je svarUpa che te te jANI zakato nathI. paudgalika rAgAdimAM kevaLa caMcaLatA hovAthI te svarUpamAM sthira thaI zakato nathI. ane tethI cAre gatimAM ahorAtra bhaTakyA pudgalano parihAra : paramArthanI prApti os Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. jema bhamarI pote ja potAnuM ghara bAMdhIne temAM purAI rahe che, tema tuM vividha dehane dhAraNa karIne purAI rahyo chuM. gadaMbhane sAkara kaDavI lAge che, tethI teno tiraskAra kare che. ane UMTane lImaDo mITho lAge che tethI cAvI cAvIne Aroge che. tema pudgalAnaMdI jIva dehAdimAM rAga karI tene mITho mAne che. ane AtmAno anAdara karIne teno dveSa kare che. paugalika rAganI saMtati ghaNI moTI che. cetanane svarUpamAM sthira kevI rIte thavA de ? paugalika padArthomAM sukhanI apekSA rAkhIne jIva te vadhu ne vadhu meLavavAnI IcchA rAkhe che. tethI tenI tRSNA ke lobha vRddhi pAme che. lobhanI vRddhi thatAM tenI sAthe padArthamAM mAyA thAya che. Icchita vastuo saraLatAthI prApta na thAya to te prapaMca AdarIne paNa vastu meLave che. Ama rAga laMbAto jAya che. vaLI padArtho meLavyA pachI temAM svAmIpaNAno bhAva mithyAbhimAna pedA kare che. te mAnarUpa jIvane moTAInuM bhAna karAve che. jo mAna moTAI na sacavAya to te vyaktine krodha, Aveza ke Akroza pedA thAya che. Ama rAganI judI judI avasthAmAM gherAyelA jIvane svarUpa sthiratA rahetI nathI. tenA phaLa svarUpe te navA karmabaMdha karIne cAre gatimAM bhramaNa kare che. A paribhramaNa koNa karAve che ? koNa jIvane bAMdhe che ? bhAI ! bhamarI jema potAnA ja dehanA padArtha vaDe ghara bAMdhe che ane pachI temAM purAya che. tema jIva potAnA ja bhAva vaDe karma rAgAdinuM sarjana karIne baMdhAya che. jyAM sudhI A rAgabhAva Asaktino bhAva che tyAM sudhI potAnA svarUpanuM jJAna bhAna thatuM nathI. paugalika padArthonA saMsargathI jIvamAM viparIta bhAva rahe che. tethI te AtmasvarUpanA sukhane jANI zakato nathI. tethI te janma-maraNanA du:khane pAme che. paudgalika rAga e karmayugalone nimaMtraka che. vaLI te rAga ja SamAM pariName che. AvI caMcaLa avasthAmAM cetana svarUpamAM citta kevI rIte sthiratA pAme ? rAga e azubhabhAva karma che. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale kadAca paudgalika sukhano rAga bhogavato hoya paNa tenuM pariNAma to duHkhada che. rAga arthAt mohanIya karmanuM AtmA upara dabANa che tyAM sudhI jIva puNya ke pApanA phaLano bhoktA bane che, tethI svarUpanuM sukha pAmI zakato nathI. pugalano rAga eTale moha. moha eTale saMsAranA rAjyano svAmI. te jIvane moharUpI guphA banAvIne temAM rAkhe che. arthAt te prANImAtranI hRdayanI guphAmAM rahI gUDhapaNe kAma kare che. tethI moTA samrATo paNa tene AdhIna varte che. mohanuM sainya ke sAdhano paNa jIvathI kaLavAmAM AvatA nathI. mohanuM rAjya pariNAme duHkhada chatAM jIva tene AdhIna rahevAmAM sukha mAne che. jo eka vAra mohanI lIlAnI yathArtha oLakhANa thaI jAya to jIva mUMjhAIne pAcho vaLe. te sivAya to A mohanA rAjyamAM phasAyelAne lamaNe janmamaraNanA pherA ja lakhAvAnA che. rAga e A mohanI saMtati che. e rAgamAM phasAyelo zuM pAmyo ? kadAca zubhakarmanA yoge khamA khamA thayo, paNa bIjA janmamAM to kyAMya pheMkAI gayo. evI jagAe jabhyo ke tAro paDachAyo paNa pAparUpa manAyo. kyAreka vaLI devalokamAM gayo to kahevAtuM sukha pAmyo, pachI tyAMthI dharatI para evo paTakAyo ke koI tane AvakAra ApavA paNa AvyuM nahi. ane vaLI narakamAM gayo tyAre to tuM e ja khamA khamA thato eka vAra saMpattivAna hovA chatAM tArA duHkhanI koI hada nA rahI. tiryaMcamAM jaIne niraMtara bhayathI vyAkuLa rahyo. Ama cAre gatimAM tane maLyuM zuM ? kadAca zubhanA yoge kaMI sukha maLyuM te paNa cAra divasanA cAMdaraNA jevuM kAraNa ke svarUpamaya sukha sivAya sAcuM sukha to tane kyAMye maLe tema nathI. jaDa lakSaNa paragaTa je pudgala, tAsa marma navi jANe madirApAna chakyo jima madyapa, sva-para navi pichANe. pa3 AtmAnAM-caitanyanAM ane jaDanAM lakSaNa pragaTa ja che. paudgalika padArtha mAtra jaDa che. arthAt tenAmAM sukhAdibhAva nathI. tenA lakSaNamAM pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 81 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmika jJAna nathI paraMtu sparzadivALuM tattva che. lakSaNathI ja je jaDarUpe pragaTa che teno marma viparIta jJAnavALo kema jANe ? kAraNa ke tenI buddhimAM bheLaseLa thayuM che. AtmAnA jJAnaupayoga vaDe jaNAtA padArtho zeyamAtra che. jIva ema mAne che A padArtha mArA che athavA A deharUpe huM chuM. vaLI jaDe evo prabhAva pADyo che ke pote cetanarUpa che tema bhAsa Ubho thayo che. he sujJa tu vicAra kara tArA gharamAM rahelAM vastra, pAtra vagere padArthone varSo sudhI eka ja sthAne mUkI rAkha te tyAMthI gati karatAM nathI ke tuM varSo pachI temane hAthamAM le to tArA virahanuM duHkha temane lAgatuM nathI. paNa jo e padArtho tArAthI aLagA thAya to tane tenA viyoganuM duHkha thAya che. tuM cetana e jaDa padArtho pAchaLa poka kema mUke che ? kAraNa ke tane hajI jaDa tathA caitanyano marma ke bheda samajAyo nathI. jema nazo karelo mAnava potAnAM strI ke bahena sAthe paNa yogya vyavahAra karI zakato nathI. nazAmAM te bhAna bhUlI jAya che. na bolavAnuM bole che, na javAne sthAnoe jAya che. te pote koNa che te bhUlI jAya che. tema mohavaza mAnava sva evA AtmA ane para evA paulika padArthono bheda jANato nathI. svAtmAnuM tene nAma ja choDI dIdhuM che. ane paramAM svAtmabuddhi karIne svanI sAcI oLakhANa te visarI gayo che. he sujJa tane je indriyathI jaNAya che te eka paNa padArtha cetana nathI. jaDa che. tenI koI hAlavA cAlavAnI kriyA cetananI phuraNA vagara thatI nathI. Avo spaSTa bheda jaNAvA chatAM tuM teno marma jANato nathI tethI ajJAnavaza te padArthone vaza paDI nazIlA mANasanI jema tuM nAce che. tyAre tane sva-parano viveka jaNAto nathI ke tuM koNa chuM? koI zrImaMtane svapnamAM cappaNiyuM laIne pote bhIkha mAMgato dekhAya to paNa tene teno aNagamo lAge che. tuM anaMtazaktino svAmI - atyaMta dhanADhya ahorAtri pudgalanI mAMga ryA kare che to teno tane aNagamo kema thato nathI ? 82 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava naMdarAjAo thaI gayA. dareke eka ekathI caDhiyAtI nava sonAnI DuMgarIo banAvI hatI, ane joIne harakhAtA hatA. rAjApaNAnA madamAM temane khyAla paNa na hato ke A padArtho mArI sAthe AvavAnA nathI. ane vaLI te dareka AgaLanA rAjAne A suvarNa DuMgarI mUkIne jatA jotAM chatAM pudgalanA rAgamAM te dareka suvarNa DuMgarI banAvatA gayA. eka divasa te saunI nanAmInI bhavya smazAnayAtrA te suvarNa DuMgarI pAse thaIne nIkaLatI paraMtu te eka paNa rAjA AMkha kholIne joI zakyA nahi ke hAtha khullA hovA chatAM eka tolo sonuM paNa laI jaI zakyA nahi. Ano marma tane kaMI samajAyo ? to pachI teo zuM laI gayA ? A sonA AdimAM, rAjyanA vaibhavamAM, ghoDA hAthInI vipulatAmAM, sainyanI salAmImAM je mada, moTAI ke mUcha rAkhI teno saMskAra, tenI vAsanA laI gayA. Ama svanA vaibhavane bhUlelA te rAjA ke jagatano koI paNa prANI A dezane pAme che. paravastumAM mUMjhAI azubhakarmonI gAMsaDI sAthe vidAya thAya che. mATe tuM sva-paranAM bhedane jANIne svamAM vasaje. sva eTale caitanyanuM rAja. jemAM jANavA mAtra sivAya koI vaLagaNA nathI. jJAnAnaMdathI paripUrNa chuM. parasaMgathI tuM rahita eka avinAzI tattva chuM. te kevaLa zuddha upayogamAM ramaNa kare che. potAnAmAM ja ramaNa karanAruM A caitanya parama sukharUpa che, te svarUpasukha hovAthI koI bAdhA temAM AvatI nathI ke vadhaghaTa thatI nathI. e sukha mahApuruSoe prApta karyuM che. - have vicAra karaje naMdarAjAe zuM meLavyuM ane mahApuruSoe je meLavyuM te zuM che ? jIva arUpI rUpa dharata te, para pariNati parasaMga; vajaratnamAM DaMka yoga jina, darzita nAnAraMga. jIva arthAta caitanyasvarUpa AtmA. dareka Indriyone potapotAnA - 54 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 83 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya grahaNa karavAnI zakti hoya che. zarIranA saMyogathI AtmA vizeSa pariNAma vaDe te viSayone jANe che. paraMtu AtmA sparzathI jaNAto nathI. rasathI cakhAto nathI. dhrANendriya vaDe sUghAto nathI. cakSu vaDe dekhAto nathI. ane kAna vaDe te saMbhaLAto nathI. IndriyathI agocara hovAthI te arUpI che. arUpI AtmA je je prakAranuM zarIra dhAraNa kare te zarIra vaDe oLakhAya che. AtmAno mULa guNa arUpI che. paraMtu zarIranA saMyoge vividha rUpa dhAraNa kare che. Avo zarIrano saMga tene kyArathI ane kema thayo ? anAdithI jIva zarIra dhAraNa karato Avyo che. tenuM kAraNa jIve para bhAvamAM, parapadArthanA saMyogamAM sukha mAnyuM che. paramAM rAgAdi pariNati karavAthI tene parano saMga chUTyo nathI. ratna saghana padArtha hovA chatAM temAM pahela pADavAmAM Ave che, e pahelanA kAraNe temAM judA judA raMga utpanna thAya che. athavA sphaTikamaNi potAnA lakSaNathI sapheda che. paraMtu tene jevA raMgano yoga karavAmAM tevA raMgavALuM te dekhAya che. tema AtmA lakSaNathI to arUpI che paraMtu karmanA kAraNe vividha rUpa dhAraNa kare che. ane te rIte potAne dehadhArI jANe che, tethI arUpI chatAM rUpIpaNAno Aropa pAme che. mULa to nAmakarmanI prakRtinA udaye game te gati pAme che. ekendriyAdi jAti pAme che. audArika Adi zarIra pAme che, trasa ke sthAvarapaNuM pAme che arthAt deharahita chatAM devIpaNe saMsAramAM rahe che. A avasthA teramA guNa sthAnaka sudhI rahe che. caudamA guNasthAnaka ke rUpIpaNuM samApta thaI jIva svabhAvagata arUpIpaNAne pAme che. tyArapachI anaMtakALa e svarUpamAM rahe che. nija guNa tyAga rAga parathI thira, gahata azubha dala thoka, zuddhi rudhira tyaja gaMdo lohI, pAna karata jima joka. 55 nija guNa = AtmAno svAbhAvika guNa. joka = jaLo AtmAno svAbhAvika guNa caitanya che. te ja jJAnasvarUpa che 84 pugalano parihAra : paramArthanI prApti Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e jJAna deha AdhArita nathI ke zarIranA zramathI te prApta thAya. te kevaLa zAstra jJAnanA zabdo dvArA paNa prApta nathI. mana dvArA pachI AtmAnuM vedana zakya nathI paraMtu jema jema pariNAmanI zuddhi thatI jAya tema tema jJAnasvabhAva pragaTa thAya. e jJAna samyagujJAna che. jaDa ane cetana padArthone jevAM svarUpo che tevA svarUpe jANe che. paNa temAM mArApaNAnI buddhine bheLavato nathI. jemake jJAnanuM AvaraNa vadhatAM cazmAMnI jarUra paDI. suMdara A kImatI cazmAM lIdhA pachI ene joIne rAjI thAya. mArAM cazmAM suMdara che kiMmatI che, mane zobhe che, joto jAya ne harakhAto jAya. cazmA lIdhA, tenI upayogitA jANI, cazmAM joyAM tyAM sudhI to vAMdho nathI. paraMtu mArA che huM enA vaDe zobhuM A rAgabhAva thavAthI jANavAnuM je lakSaNa hatuM te dUSita thayuM. potAnA jJAna guNano tyAga thayo ane rAgabhAvamAM citta sthira thayuM. A pramANe rAgabhAvamAM cittanuM joDAvuM te paudgalikabhAva hovAthI azubhakarmanA dalikono Atma pradeza sAthe saMbaMdha thAya che. AtmAe potAmAM karelA azubhabhAvathI karmanA paramANuo grahaNa thayA. ane te ja samaye potAnA jJAnaguNane AvaraNa thayuM. vAstavamAM tuM jJAnasvarUpI chuM. e tAro nijaguNa che. koIe ghara tyajIne saMnyAsa lIdho to ghara, nagara, strI Adi je parapadArtha hatA te chUTI gayA paNa AtmAnuM jJAna chUTI jatuM nathI. potAno guNa chUTato nathI. ghara, kuTuMba Adi para che tethI chUTI jAya che, tema te padArtho pratye karelA rAgAdi chUTI jAya. ajJAnavaza jIva potAnA svabhAvane bhUlI jAya che ane padArthonA rAgamAM cittanuM tAdAtya kare che. jema koI pAgala jIva zuddha pINAne tyajIne gaMdA khAbociyAnuM pANI pIe che tema jIva mohanIya karmaprakRtinA saMge potAnA zuddha jJAnaguNane tyajIne malina evA rAgAdinuM sevana kare che. dIrghakALathI jIva potAnA guNa pratye jhUkyo nathI. tethI A janmamAM paNa tene aMtaramAM jJAnasvarUpamAM DUbakI mAravAmAM gUMgaLAmaNa thAya che. paraMtu jo te puruSArtha kare to kaMI potAnA guNamAM sthira pugalano parihAra : paramArthanI prApti 85 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavuM kaThaNa nathI. nijaguNa e potAnuM ghara che. koI vyakti paradeza ke tIrthATane jAya pachI pAchI pharIne jyAre potAne ghare pahoMce tyAre tene hAza thAya. tema anAdi kALathI bahAranA padArthomAM rAgAdi karIne cAre gatinuM paribhramaNa pAmelo jIva jo eka vAra sukhasvarUpa evA nijaguNamAM sthira thAya to kevI hAza thAya. arthAt paribhramaNathI mukta thatAM sukhI thAya. jaLo nAmanAM jaMtune mAnavazarIranA koI darda para mUkavAmAM Ave che tyAre te zarIramAM rahelA zuddha-lohIne paDatuM mUkIne azuddha lohIne grahaNa kare che. tene zuddha azuddha lohIno khyAla nathI. tema ajJa jIvane potAnA guNanI zuddhatAno ane rAdi azuddhabhAvano bheda samajAyo nathI tethI te potAnA svabhAvarUpI guNane tyajIne parapadArthomAM rAgAdibhAvo karIne malinatA grahaNa kare che. jaLo to jaMtu che tene mAnava jevI vicArazakti nathI. tethI te saMzAvaza varte che. paNa bhAI, tuM to vicArazakti yukta chuM. zA mATe zuddhatAne tyajIne malinatAne grahaNa kare che. jaLo lohI pIne phUle che, phulAya che, paNa pachI tene nicovIne lohI kADhe tyAre du:khI thAya che. tema tuM paudgalika padArthonI prAptithI phulAya che. paNa jyAre karmono vipAka du:kha Ape tyAre du:khI thAya che. AtmAnA nijaguNa eTale jJAnadarzana, sukha, AnaMda vagere che. chatAM mohanI sattAne AdhIna hovAthI te pudgalano Azrita banIne potAnA nijaguNamAM viSane bheLave che. eTale jJAnI chatAM ajJAnInI hAramAM goThavAI gayo che. paudgalika padArthonA saMgrahamAM tenI mUrchAmAM potAnA sAmArthyane kSINa kare che. paraMtu samyagdaSTi AtmA dehano neha tyajI de che. pudgalano eka prakAra A deha paNa che. te pratyenI mamatAne jAnuM tAdAtmya kahevAmAM Ave che. mAnavadehane sparzAdi pAMca indriyo maLI che. saptadhAtuvALuM A zarIra apavitra che. sRSTinAM prANIomAM pUrI sAta dhAtu mAnavadehamAM che. te ja apavitratA che. te kyAre 86 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaDa che. paheravo game ane tIkhI na badala paNa pavitra banI zakatI nathI. temAM je cetana tattva che te pavitra che. pavitra tattvone tyAgIne jIvane A azuci kema game che ? deha ane jIvanA mULa svarUpane vicAre to hamaNAM bhrAMti dUra thaI sat tenI samajamAM Ave. jaDa pudgala cetanaku jagameM, nAnA nAca nacAve chAlI khAta vAghakuM yAro, e acarija mana Ave. pa6 paramANuthI mAMDIne moTA pahADa sudhInA dareka dazyamAna padArtho jaDa che. eNe jIvamAM gajabanuM AkarSaNa pedA karyuM che. jIvane nAno evo hIro paheravo game, ane moTA pahADa paranuM sauMdarya game. ene madhura evI mIThAI game ane tIkhI tamatamatI dALa paNa game. samaya Ave jADA dhAbaLA oDhavA game samaya badalAye khullA zarIre besavuM game. AvA keTalAya khela kare che. kyAM tuM caitanya jJAnamaya mahAna tattva chatAM tuM jaDano nacAvyo nAce che. jaDa pudgale jANe cetana hoya tema tane bAMdhI lIdho che. tAre ane tArA kuTuMbane khAvA, pIvA, paheravA, oDhavA ke sUvA keTaluM joIe ? are tuM kadAca mevA mIThAI khAya. mIThAM pINAM pIe. roje traNavAra vastro badale, suMvALA oDhavAnA rAkhe. sUvA be-traNa taLAIvALA traNa khATalA rAkhe to paNa tAre keTaluM joIe ke jene mATe tuM rAtri-divasa kalAko sudhI parizrama uThAve che ? koI daridra mANasane evo zrama kadAcita karavo paDe, paNa tAre to puNyayoga che. tane mohe evo gheryo che ke game teTaluM maLavA chatAM tene vadhAravAmAM tuM sukha mAne che. samRddhinI vRddhi rakSaNa mAMge, e rakSaNa karavA tAre ciMtA karavI paDe. ciMtA ochI karavA mAyA prapaMca karavAM paDe AvA to tAre keTalA nAca karavA paDe che ? jema vAgha - jaMgalanA bIjA rAjA jevo - baLavAna hovA chatAM eka nAnA sarakhA pazune vaza thaI jAya. jaMgalanAM prANIo tenAthI Dare tevA parAkramIne eka nAnuM pazu khAI jAya kevuM Azcarya ! eka nAnosarakho macchara moTA hAthIne mUMjhavI de. tema jaDa padArthoe mAnavamAtrane mUMjhavI dIdhA che. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 8 . Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka daSTAMta che ke eka siMha jaMgalamAM roje ghaNAM pazuno zikAra karato. AthI pazuonA netAe vArA bAMdhI ApyA. eka divasa eka sasalAno vAro Avyo. sasalo jANIne samaya karatAM vilaMbathI pahoMcyo. siMha bhUkhano mAryo gusse thaI gayo. tethI sasalAe jaNAvyuM ke mahArAja ! mArgamAM AvatA kUvA upara bIjo siMha maLyo. te mane khAvA dhasyo, meM kahyuM huM vacanabaddha chuM. mane jo mahArAja rajA Apaze to AvuM chuM. A sAMbhaLI siMha garajyo. A vanamAM bIjo rAjA ? batAva. sasalo AgaLa, siMha pAchaLa cAlavA lAgyA. sasalAnI gati dhImI hatI. siMha akaLAyo, AthI sasalAne teNe pITha para besADyo. sasalo to malakAto malakAto siMhano savAra banyo. te siMhane eka kUvA pAse laI gayo. ane kahyuM ke A kUvAmAM siMha che. siMhe to kUvA kAMThe UbhA rahIne kUvAmAM joyuM. potAnA pratibiMbane bIjo siMha jANI trADa pADI, teno paDagho paDyo. te samajyo A siMhane to mAravo joIe, UgatA dumana DAravo joIe. teNe AvezamAM AvIne kUvAmAM paDatuM mUkyuM. nAnA sarakhA sasalAe tene maraNanA dvAre pahoMcADI dIdho. jaDa - pudgalanA paricayathI tuM kevo prabhAvita thayo chuM ? rUpAdi vinAzI che tema tArI narI najare dekhAya tevuM che. te padArthomAM rAgAdi karyA pachI tAre pastAvAno vAro Ave che. e sarva padArtho para sukhanI AzA ThagArI nIkaLe che. vaLI jagatamAM tuM kyAre mAna ke apamAna pAme che. A sarva nATakanAM pAtro bhajavavAM paDe temAM tArI pudgala pratyenI mUcha che. vaLI A paulika sukhanI mUcha tane eka janmamAM mugaTadhArI banAve ane bIjA janmamAM evA jaMgalamAM koI vRkSa tarIke Ubho karI de jyAM tuM kevaLa TADha taDakAne sahana karyA ja kare. eka jagAe tuM khamA khamA thato hato. bIjI jagAe tuM karavatathI vaherAvA mAMDyo. eka janamamAM tuM hajAro salAma jhIlato hato. paraMtu sattAnA madanuM pariNAma koI kUtarA, bilADA ke sarpa jevA AkAra pAmyuM, to tane dekhatAMnI sAthe tAro tiraskAra thavA mAMDyo. tene joIne 88 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loko dUra rahevA lAgyA. kevA nAca nA ? ' are eka ja janmamAM bALaka tarIke parAdhIna rahyo, yuvAnI to jotajotAmAM cAlI gaI ane vRddhAvasthAmAM pAchI parAdhInatAe tane jakaDI lIdho. hinapuNyathI tiraskAra pAmyo. A DosAnI have TADhI mATI thAya to chUTIe evA zabdo tAre kAne paDyA. lAkho ApyA pachIno A zirapAva tane maLyo. A sarve pudgala paricayanuM nATaka che temAM tuM vividha abhinaya karI nAce che. jJAna anaMta jIvano nija guNa, te pugala Avariyo, je anaMta zaktino nAyaka te INa kAyara kariyo. 57 vizvanI sanAtana praNAlimAM mukhya be sattA che. eka karmasattA bIjI dharmasattA. karmasattA paulika che. dharmasattA caitanyasvarUpa che. dharmasattAnI maryAdAmAM rahelA jIvamAM anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra ane anaMtazakti jevA aneka guNo nija svarUpe rahelA che. Avo anaMta catuSyanA guNavALo tuM kyAM phasAyo ? capaLa evA sparzamAM ? vinAzI evA rUpamAM ? zudra evA svAdamAM ke gaMdhamAM ? ane zabdamAM ? AmAMno eka prakAra tArA nijaguNa sAthe baMdhabesato nathI, kyAM lImaDo ane kyAM AMbo, kyAM bAvaLa ane kyAM kalpataruM ? kyAM aDhAra aMga vakravALA UMTanI savArI ane kyAM hAthInI aMbADI paranI yAtrA ? anaMta guNa aizvaryanA svAmIne bhautika padArthonI gulAmI kevI ? tene meLavavA bALaka hoya tyAre raDe, yuvAna thAya tyAre doDe. prauDha thAya tyAre vAgoLe ane vRddhAvasthAmAM pAcho rahe. eTale hato tyAM ne tyAM. cAra divasanA cAMdaraNAnI jema vacceno gALo to AMkhanA palakArAmAM vahI gayo, ane tAre raDatA raDatA ciravidAya levI paDI. anaMta zaktino tuM nAyaka Avo kAyara kema banyo ? tArAthI koI kAraNa kaLavAmAM Ave che ? na AvatuM hoya te ja tArI buddhi vaDe vicAraje ke duHkha nathI icchato chatAM du:kha kema AvI paDe che ! maraNa na IcchavA chatAM maraNa kema Ave che ? ane A jIvanamAM je kaMI karyuM teno artha zuM saryo ? kaMI javAba na maLe pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 89 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e anubha che ke tuM pa kyAM pau to koI anubhavInI salAha leje paNa A cAle che ema cAlavA na daIza. pudgalane jema pudagalanAM lakSaNa che, tema caitanyasvarUpa AtmAmAM potAnAM lakSaNa arthAt nijaguNa rahelA che. paraMtu pudgalathI prabhAvita thayelA jIvone pudgalanAM lakSaNo dekhAya che ane pragaTa AtmAnA guNo jaNAtA nathI. jo AtmAmAM jJAnaguNa ke vedanaguNa na hota to tane pudgalanA nimitte thatAM sukhaduHkha kyAMthI anubhavamAM Avata? paNa e anubhava pokaLa che. te kaMI lAbhakartA na hovAthI jJAnIo tane zIkha Ape che ke te pote jJAnAdi anaMta guNano svAmI chuM. kyAM e guNono mahimA ane kyAM paulika padArthonI tucchatA. nijasvarUpI guNo dvArA tane uttarouttara sukha ane AnaMda maLavAnA che. ane paugalika padArthonA nimitte maLatAM sukho kSaNika rahevAnAM che. eka saMnyAsI ziyALAnI kAtila ThaMDImAM madhyarAtrie jaMgalamAM koI cora pallInA nAyakane tyAM AvI caDhyA. corano oraDo bharelA jhaverAtathI jhagamaga thato hato. cora tene sAcavavA rAtrie jAgato beTho hato. saMnyAsIe eka khUNAmAM rAta gALavA rajA mAMgI. - rAtri vyatIta thaI. saMnyAsIe paroDha thatAM corano upakAra mAnI vidAya mAMgI. core vicAra karyo ke AkhI rAta A jhaverAta sAme besavA chatAM A saMnyAsIe tenI sAme najara nAMkhI nathI, tethI vidAya letA saMnyAsIne core pUchyuM. "tamArI pAse A vastuthI koI mUlyavAna vastu che ? tame A jhaverAta sAme eka najara paNa nAMkhI nathI.' - saMnyAsI kahe, "bhAI ! mArI pAse A dhAbaLo ane aMga para laMgoTI che. paraMtu mArA aMtaramAM AtmAnA jJAnAdi guNarUpa amUlya ane anaMta khajAno che. jene lUMTavAvALo lUMTI zake tema nathI. tene sAcavavAthI te akSaya pAtra banI jAya che. ane tenA vaDe huM paramasukhI chuM, mane koI vastunI jarUra paDatI nathI. kaMI zrama karavo paDato nathI. tene sAcavavA bhaya rAkhavo paDato nathI. GO pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtrie tuM jAgyo, huM paNa jAgyo, tuM ciMtAmagna hato, huM AnaMdamagna hato. bahAranA padArthone sAcavavA ciMtA karavI paDe che. aMtaranA guNane sAcavavA nirdoSa ciMtana karavuM paDe che. Avo A anaMtaguNamaya tuM paugalika padArthothI kema grasita thayo chuM ! tene tyajI devA kAyara kema banyo chuM ? tuM to traNa jagatanA svAmI svarUpe pragaTa thAya tevo caitanyasvarUpa che. vikAsane AdhIna prANI potAnI kSudra vAsanAothI vAsita thaIne potAnA guNane pragaTa thavA detA nathI. ane caLakATayukta pIttaLane sonAnuM pAtra mAnI khuzI thAya che, cAra divasanI cAMdanI jevA mAnAdine sukha mAne che. te kadAca buddhimAna hoya to paNa paramArtha mArge te kevaLa aMdhakAra ja che. dInatA che. jIva zabda varNAdine potAnI indriyonA viSaya jANI bhogave che. tyAre vikRti pedA thAya che. paraMtu tene bhogajanya na mAne to Indriyo ane mana dvArA te jJAnano viSaya bane che. niraMtara paudgalika padArthonI Asakti te paNa vikRti che. pudgala ane AtmA baMne saMyoga A vikRti pedA kare che. jema paudgalika padArthono saMparka vadhe tema tema ajJAnatA vadhe che. paugalika padArthonI Asakti te darzanamoha che. tenI hAjarIthI jIva pudgalAnaMdI hoya che. darzanamohano kSaya thatAM jIvamAM sAcuM darzana thAya che. e darzana AtmaguNonI zraddhAvALuM hoya che tethI jJAna paNa samyagu hoya che. ahIMthI, nijaguNano vikAsa thAya che. cetanakuM pugala ye nizadina, nAnAvidha duHkha ghAle paNa piMjaragata nAharanI pare, jora kachu nahi cAle. 58 he sujJa ! anaMta sukhanA svAmI evo tuM cetana, tAruM nabaLuM pAsuM joIne A pugalanI mUcha tane aneka prakAranA duHkhamAM dhakelI de che. bakarI piMjaramAM mUkIne pakaDanAro jema vAgha jevA prANIne lalacAve che. nAhara jevo jorAvara pazu paNa bakarInA mAMsanI lAlace piMjaramAM purAya che, duHkha pAme che. paNa have tenuM kaMI jora cAlatuM nathI. tene pUrI jiMdagI e lAlacanA bhoge paravazatAmAM pUrI karavI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 91 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetana nizadina pudgalanA saMge rahI tenA pralobhanomAM duHkha chatAM teno ja saMga icche che. pote jAte ja temAM phasAya che, pachI te evo paravaza bane che ke te anaMta zakti yukta chatAM tenuM kaMI jora cAlatuM nathI. tenA bhAgamAM te jeTaluM kaSTa nathI pAmyo teTaluM have tyAga karavAmAM pAme che. jo te svecchAe tyAga karato nathI to tene kALa tyAga karAvI de che. jo tAre kALane vaza thaI teno saMga choDavo paDe to pachI tuM svAdhIna thaIne teno saMga choDe to duHkhathI chUTe. vAgha bakarIne jovA chatAM lAlacane tyajI de to tene te samaye sudhAnuM thoDuM duHkha bhogavavuM paDe paNa pUrI jiMdagInA baMdhananA du:khathI te mukta rahe che. prAraMbhamAM tane paulika padArthonA sukhanI lAlaca choDatAM duHkha lAgaze paNa pariNAme tuM sukhane prApta karIza. kAraNa ke sukhanuM kAraNa duHkha nathI paNa sukha ja hoya che. jo sukhanA pariNAme duHkha maLe to te duHkha ja hoya. jevuM kAraNa hoya tevuM kAraNa bane che. mATI hoya to ghaDo bane, sUtara hoya to vastra bane, je mULamAM sukhanuM kAraNa hoya te vaDe sukha ja maLe. anukULa saMyogomAM sukha lAge che tenuM kAraNa te vakhate azubhano viyoga che. paudgalika sukha mATe tAre je padArtha joIe che te meLavatA maLaze ke nahi tenI ciMtA tane mAnasika duHkha Ape che. vastu maLatA sukha maLaze ke kema tenI AkuLatA rahe che. vaLI vastu maLavA chatAM jo saMtoSa na thAya to du:kha ja rahevAnuM che. vaLI potAne je kaMI saMpatti maLI tenAthI anyanI saMpatti vadhI jAya to kaMI kAraNa vagara te duHkhI thAya che. saMpatti maLe ane mAna na maLe to tuM duHkhI thAya che. Ama niraMtara kaMI meLavavAnI vRtti tane duHkha Ape che. paudgalika saMsAranI racanA ja evI bhulabhulAmaNIvALI che ke jonArane kaMI sAcuM samajAya nahi. ane tattvadaSTi vagara svarUpanuM sukha maLe nahi. jagatanA jIvo sukha zAMti mATe prayatna kare che. niraMtara evI ja IcchA rAkhe che. tene mATe mAnavajanmano amUlya 92 pugalano parihAra : paramArthanI prApti Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya veDaphI rahyA che. chatAM temane sukha zAMti maLatAM nathI. ane duHkha ja bhogave che. jIva, tuM jaDanI jelamAM jakaDAI gayo che, svabhAve sukhano svAmI lAlacamAM phasAI gayo. sAkara pote jema mIThI che tema tArA svabhAvamAM sukha che. paraMtu sAkarane jo lImaDAnA rasamAM boLIne khAya to kaDavAzano anubhava thAya. tema tAttvika sukhane choDIne tuM temAM paudgalika sukhane bheLavavA jAya to tuM duHkha ja pAme. buddhimAna tuM vicAraje ke pakSIne sonAnuM piMjaruM paNa pIDAkArI che. piMjarAmAM suMdara phaLa mUkyAM hoya tenI lAlace pakSI pAMjarAmAM praveza kare, phaLa cAkhyuM, pachI UDavAno vicAra kare to paNa have piMjarAmAM phasAyelo UDI zakato nathI. tema tuM pudgalamAM phasAyA bAda nIkaLI zakato nathI. eka pakSI lAlacathI pakSIpAlakane tyAM purAIne mUMjhAtuM hatuM. teno rakhevALa ekavAra tenA dezamAM jaIne Avyo. teNe pakSInI bhASAmAM vAta karI ke huM tArA svajanone maLIne Avyo. tArA samAcAra ApyA tyAre eka vRddha pakSI vRkSa parathI ekAeka nIce paDyuM ane maraNa pAmyuM. (kharekhara nizkeTa paDI rahyuM hatuM, A vAta sAMbhaLI peluM pakSI piMjaranI saLI parathI piMjaramAM ja nIce nizreTa thaI paDI rahyuM. pakSIpAlaka samajyo ke jema peluM vRddha tenI vAta sAMbhaLIne maraNa pAmyuM. tema A pakSI te vRddhanA maraNanI vAta sAMbhaLI bIne AghAtathI maraNa pAmyuM che. tethI tene piMjaramAMthI bahAra kAThI osarImAM mUkyuM. peluM pakSI bahAra nIkaLatAnI sAthe ja pAMkha phaphaDAvatuM UDI gayuM. A dRSTAMta sUcave che ke jo tAre chUTavuM hoya to tane jJAnI puruSo Ape che te bodha grahaNa kara. A pudgalanA pralobhanathI udAsIna thaI jA. pelA vRddhanuM kahyuM pakSIe pahelA mAnyuM na hatuM tethI lAlacathI lapaTAIne pakaDAI gayuM hatuM. paraMtu have vaDIlanA saMketane samajI gayuM ke tAre chUTavuM hoya mArI jema nizreTa banI jA. te saMketane bodharUpe grahaNa karIne pakSI chUTI gayuM. tema che sujJa ! pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 93 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satpuruSo je rIte saMsAranI chUTyA ane temaNe je mArga batAvyo te grahaNa karIne vartIza to tuM paNa saMsArathI chUTI zakIza. itane parabhI jo cetanake pugalasaMga sohAve, rogI nara jima kupatha karIne, manamAM harSita thAva. 59 Ama chatAM paNa jo cetana pudgala saMgamAM harSa pAme to jema rogI dardanI bhayAnakatA samajyA vinA kupathyanuM sevana karI te prakAranA AhAranI mIThAzathI manamAM harSa pAme. paraMtu jyAre kupathyanA sevanathI roganI vRddhi thAya tyAre pastAya che. piMjaramAM purAyelA baLavAna pazunuM paNa kaMI cAlatuM nathI. parAdhInatAmAM tene AyuSya pUruM karavuM paDe che. pudgalanA sparzAdi piMjaramAM purAyA pachI moTA samrATo paNa hAra khAI paravaza thaI jAya che. devothI vaMdanIya keTalAye dezonA adhipati evA dazaratha rAjA kakaiyInI mAyAjALamAM phasAI gayA, tene rAjI karavA vacana ApyuM ane rAmAyaNa UbhI thaI. dazaratharAjA eka kAmane vaza svayaMmaraNa zaraNa thayA tevI paristhiti pedA thaI. to pachI je jIva pudgalanA anekavidha phaMdAmAM phasAya tenI zI dazA thAya ? AvuM jANavA chatAM jIva pudgalanA paricayathI tenA pratye deDha Asakti dharAve che. tenA abhyAse te tenA saMgathI harSa pAme che. pudgalanA viSayo khasI jatAM tenA viyogamAM te jhUre che. ane vaLI tene punaH meLavavA aMte duHkha ja pAme che. jema koI madhupramehano dardI auSadha le chatAM mIThAInI lAlaca rokI na zake ane te khAIne khuza thAya che. paraMtu thoDA divasamAM tenuM pariNAma AvatAM te kyAM to AMkho gumAve che, kyAM to pathArIvaza thaI khATale paDe che. mAnelo harSa kupathyane kAraNe viSAdamAM pariName che. tema jIva pugalanA saMgamAM viveka bhUlIne saMyamanA pathyanuM pAlana karato nathI pariNAme viSAda pAme che. ATaluM samajAvyA pachI paNa jo tuM pugalanA paricayamAM ja rAce to bhAI ! tuM 94 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti . Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA sukhano ke saMsAra taravAno kAmI nathI. ane paribhramaNanA kAraNone sevatA jIvane koI bacAvI zake tema nathI. niSNAta tabIbonA nidAna pachI tene sArA auSadho ApyA pachI, tuM yogya pathya na pAme to tuM rogathI mukta thAya nahi. koIka jIvo evA maraNiyA thAya che ke je thavAnuM haze te thaze, AvA suMdara padArtho sAme hovA chatAM saMyama pALavAnI jarUra nathI tema mAnI tenA mATe je kupathya che tenA sevanathI te harSa pAme to te pariNAme duHkhadAyaka che. A ja nidAna pagalasaMgI bhavarogIne lAgu paDe che. tuM viSayabhoganI maryAdAne na jANe ane asaMyamane mArge jAya. te viSayomAM tuM harSa mAne to pariNAma duHkhadAyaka AvavAnuM che. Akhare tuM maraNane AdhIna thAya che. kahyuM che ke prANI pAtALamAM pese, brahmalokamAM jAya, IndranA bhavanamAM ghUsI jAya, dariyApAra jaIne vase, jaMgalane cheDe vase, moTA parvatanA zikhare jaIne bese, agnino sahAro le, jaLamAM bese, aMdhakAramAM rahe ke prakAzamAM rahe. vajanI guphAmAM rahe ke vikarALa sainyanI vacce rahe paNa samaya thaye tene kALa game te sthAnethI zodhI leze, roga ane jarAthI Darato tuM A kALane jANato na hato ? zA mATe kupathyanuM pAna karyuM ? tenA pariNAme duHkha pAmyo. jAtyapAtya kula nyAta na jANuM nAma gAma navi koI pudgalasaMgata nAma dharAvata, nija guNa saghalo khoI. 60 tuM cetanarAma ! kyAMthI Avyo, ahIM Avyo pahelA kyAM hato ? tyAMnI tArI jAta ane nAta kaMI hatI. tyAM tAruM nAma zuM hatuM ? jo tArI pAse teno javAba nathI to pachI A janmamAM maLelA nAta, jAta, nAma ke ThAma Adi konA mAnavA ? je tArI sAthe nitya rahevAvALA nathI te tArA kema gaNavA ? arthAta cetanarAmane koI nAta nathI ke jAta nathI. tene nAma nathI anAmI che. tene koI gAma nathI ke jyAM teno kAyama vasavATa pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 95 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI zake. to pachI nAma, nAta, jAta vagerenI lIlA zuM che? pudgalanA saMyogathI jIvane nAmaThAma dhAraNa karavA paDe che, nAmakarmaprakRti pramANe zarIrAdinI AkRti maLe che. gotrakarmanI prakRti pramANe nAta jAta maLe che, je pugalanA saMyoge maLyuM che ke karmaprakRtinA udaye maLyuM che temAM tAruM zuM che? chatAM te te sarvemAM Atmabuddhi karIne jaDathI bhinna chatAM jaDane vaLagI paDyo chuM. eTale pelAM jaDa tattva jANe potAne cetana manAvI tane abudha karI mUkyo pudgalasaMge maLelA nAmamAM tuM ekarasa thaI gayo che e nAmane maLelA mAna moTAIne tuM tArA mAne che. e nAmanI prazaMsAthI phulAya che. pudgalanA rakSaNa mATe ghara, nagara vasAvI tuM tene paNa potAnA mAne che. ane je jAtamAM janmyo te ekendriyAdi jAtine potAnuM svarUpa mAne che. temAM svayaM tuM kyAM te to bhUlI ja gayo chuM. tane koI sadguru kahe ke tuM cetana chuM. avinAzI chuM. zuddha chuM. jJAna svarUpa chuM to tane te vAta parAI lAge che. tAruM mAthuM nakAramAM dhUNe che ke huM to vastraparidhAnamAM dekhAto, zarIrAkAre rahelo chuM. tame kaho cho tevuM kaMI mane dekhAtuM nathI. Ama nijaguNane visarI gayelo AtmA svayaM svarUpa pratye bedhyAna che. sarvajJa ane sarvadarzI sAmarthyavALo tuM nAnI sarakhI nAta ane jAtamAM kyAM phasAI gayo chuM ? temAM nAma jALavavA tuM kevA kaSAyo kare che ? abhimAnamAM tuM kevo lAge che ? te vakhate tAruM citra doravAmAM AvyuM hoya to tane samajAya ke kyAM samatAnA nivaguNavALo tuM ane kyAM AvI kSudratAvALuM tAruM pudgalasaMgI jIvana ? nAta-jAta ke bhAta, nAma ThAma ke gAma te vyavahAra e jagatanI vyavasthA che. dareka janme e vyavasthA badalAya che. kAraNa ke e sarva vyavasthA mukhyatve karmaprakRtine AdhIna che, A janmanA pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLelA dehAdi paNa pUrvakarmakRta che. prakRtine yogya tArAM nAma ThAma tane maLyAM che. temAM khovAIne nijasvabhAvane bhUlavA jevo nathI. TI.vI. jevAM sAdhano eTale eka kacakaDAnI paTI para amuka padArtho dvArA AkRtio goThavAyelI hoya che. te yaMtranA ane vIjaLInA saMyogathI pragaTa thAya che. pATI paranAM rasAyaNomAM UpajatAM pratibiMbo buddhimAna jue che ane samaje che ke A dezyo che e kaMI sAcI hakIkata nathI. A pramANe AtmapradezonI paTI upara karmaprakRtinAM rajakaNo paDyA che. tene nimitta maLatA te dehArirUpe pragaTa thAya che. pachI te prANI je jAtimAM janma ekendriyAdi tenI jAta kahevAya che. manuSyanI sRSTi vizALa che tethI tene vaLI nAtanI samAjanI ke gotranI vaLagaNA hoya che. nAmano mahimA hoya che. jJAnI kahe che, tArA AtmAnA svabhAvamAM ke lakSaNamAM A nAta-jAta, nAma-ThAma ke ghara-gAma kaMI che nahi. te sarve saMyoga che. temAM otaprota thaI tuM tArA nitya arUpI evA guNane kyAM bhUlI jAya che ? pugala ke vasa hAlata cAlata, pudgala ke vasa bole, kahuMka beThA Taka Taka jue, kahuMka nayaNa na khole. 61 zarIra hAle che, cAle che, khAya che, pIe che, kUde che, nAce che, ke AtmA hAle che cAle che, khAya che, pIe che, kUde che, nAce che ! jo zarIra A sarva kriyA karatuM hoya to zaba e zarIra che, tenA vaDe A kriyA thavI joIe. kadAca tuM kahIza ke AtmA kare che to muktAtmAomAM A kriyAno vikalpa thaze te paNa saMbhavita nathI. to pachI koNa harephare che, nAce che, kUde che ? pudgalano saMyoga AtmAmAM gajabanI phuraNA kare che. kIDInA zarIramAM jAya eTalo saMkocAya. hAthInA zarIramAM jAya vizALa kAya thAya. A Azcaryajanaka ghaTanA pudgalanA saMyogane AbhArI che. A janmamAM kUtarAnA zarIramAM haDadhUta thato hoya ane navuM devanuM zarIra pudgalano parihAra : paramArthanI prApti C- Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa thatAM Adara pAme. eka zarIra chUTI jatAM dehavAsanA navA zarIranI racanA kare ane vaLI tyAM te zarIra pramANe kriyA kare. A sarve nATaka pudgalanA saMyogathI saMbhava che. jIvane pudgala vaza thaI haravA-pharavAnI, hAlavA-cAlavAnI aneka phuraNAo thAya che. kyAreka te bolyA ja kare che. kyAreka te kaMI joyA ja kare che ane kyAreka to AMkha baMdha karI dhyAnamAM bese che. zarIramAM rahIne jIvane indriyonA viSayo pramANe navI navI phuraNAo thayA kare che. bolatAM thAke to sAMbhaLavA bese che. sAMbhaLatAM thAke to jovA doDe che. jotAM thAke to AMkha baMdha karI bhUtakALa ke bhaviSyakALamAM khovAI jAya che. paNa pugalanI saMgata choDato nathI. bhAI tuM bhale jAge ke UMdhe paNa tAruM jIvana to ahorAtri jAge che. tuM bhAvine bhUle ke bhUtakALane bhUle paNa karmo bhUlathApa khAtA nathI. je samaye je banavAnuM che te thAya ja che. ApaNuM rAkheluM kaMI rahetuM nathI. ane mUkeluM sacavAtuM nathI. are, A dehane paNa rAkhI ke sAcavI zakAto nathI. mAnavI tevo prayatna bhale kare. te sarvane vinazvara jANI temAMthI sukhaduHkhanI kalpanAne kADhI nAMkhI Asakti, mamatA ochI karavAmAM lAbha che. A paudgalikavilAsa to juo. paudgalika padArthomAM tadAkAra. varNAdi jaDa dharmanA raMge raMgAI javuM. IdriyonA viSayomAM anurakta rahevuM. A sarva vilAsa mATe kamara kasIne kamAvuM. ane vilAsa phikkA paDe duHkhI thavuM. te sarva pudgalanI ramata che. managamatA kahuM bhoga bhogave, sukha sayAmeM sove, kahUka bhUkhyA tarasyA bAhara, paDyA galImeM rove. dara koI managamatA bhogabhogave, ane sukhazapyAmAM ArAma kare, koI bhUkhyo tarasyo AthaDe, ane galImAM paDIne rove. A sarva karmaprakRtinI vicitratA che, je jIve pote ajJAnavaza pedA karI che. zubhabhAvathI karelAM paropakArI kRtyo vaDe. dAna jevA 98 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimitta vaDe, paramAtmAnI bhakti vaDe, saraLatA jevA guNo vaDa, bhautika jagatanAM sukho meLavIne koI sukha bhogave che. ane tenA viruddha AcaraNa karI, anyane pIDA ApI, dhanasAmagrI chatAM kRpaNatA sevI azubhabaMdhanA paripAke duHkha bhogave che. jagatamAM koI koIne sukha ke duHkha ApatuM nathI, paraMtu potAnI ja karelI karaNI vaDe jIvane tenuM phaLa bhogavavuM paDe che. chatAM sAMsArika sukha e vilAsa che. ane tyAga e vikAsa che. bhogamAM para padArtho parAdhInatA che. tyAgamAM tyajI devAnI svAdhInatA che. pudgalAnaMdI jIva mAne che. huM A jagatamAM mAnava tarIke janmyo. mArAmAM buddhipratibhA che. eTale huM managamatA bhoga bhogavavAmAM svataMtra chuM. mane je sukhanAM sAdhano maLyAM che te mArA puruSArthathI maLyAM che. tethI huM nirAMte te bhogavavAno adhikArI chuM. pelo bhUkha-tarase ribAto prANI galI galImAM bhaTake che ane duHkhI thAya che. bemAMthI ekene khabara nathI ke A sukha ane du:khanuM kAraNa zuM che ? tuM sukhamAM ho ke duHkhamAM ho te tAruM svAbhAvika jIvana nathI. sukhaduHkhanA sImADAmAM samAI rahe te tAruM svarUpa nathI. A sarve pudgalanA saMyoganA vikAro che. te maryAdita che. ane tAruM svarUpa to amaryAdita-aparimita che. maryAdita jIvana eTale AtmAne dehanA saMyogano viyoga, paraMtu pudgalAnaMdIne e bhogamAM ja sukha lAge che. ane tenA abhAvamAM duHkha lAge che. tAruM svarUpa AvuM sImAbaddha nathI. tene jaDa vastunA saMyoga-viyogano sparza nathI. je kaMI karmanA udaye saMyoga che, tenI avasthA che tene jJAnI svasvarUpe mAnatA nathI tethI nirbheLa sukhanA svAmI che. saMsAramAM prANImAtranuM jIvana karmane AdhIna hoya che. te karmanI vicitratA ghaNI gahana che. cakravartI, samrATo ke AjanA tavaMgaro, padavIdhArIo vividha prakAranAM sukha bhogave, ArAmathI sUve, khamA khamA thAya. pANI mAMgatA dUdha maLe. sUkA mevA maLe. bhAtabhAtanAM pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 99 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhojana maLe. ane ApaNe joIe chIe ke keTalAye mAnavIone pUratuM khAvA maLatuM nathI. sUvA phATelI godaDI maLatI nathI. bImArImAM auSadha maLatuM nathI. sukhI mANasane khabara nathI sukha kyAre dago deze. parAkramI rAjavI mevADanA rANI khamA khamA thato dezadAjha mATe jhajhUmyo. eka divasa evo Avyo ke sUkA roTalA mATe teno parivAra TaLavaLato hato. daridra duHkhane dUra karavA pUrI jiMdagI jhajhUme paNa du:khanI mitratA tene choDe nahi. kema jANe duHkhe tene zodhI lIdho hoya ! karmanI AvI vicitratA ane parAdhInatAnA panAre paDavuM. tenA karatA A cetananuM svAdhIna sAmrAjya uttama che, hA temAM tAre badhuM choDavuM paDe, dhanAdinI mUcha ochI karavI paDe. putrAdi parivAranI paLojaNano pAlava pakaDI na rakhAya. paNa pelI daridratA karatAM te sukhada che. daridrine vastunA abhAvanuM atyaMta duHkha che. jyAre maLelI vastuno tyAga sukhada che. vastunA abhAvamAM jIva niraMtara ArtadhyAna kare che. vastunA tyAgamAM jIvane prabhunA mArge cAlavAnuM sukha che. paudgalika sukha ane duHkha vAstavamAM dehanAM rasAyaNonI asamatulAnA vikAro che. bhale tene zAtA ane azAtAvedanIya karmano udaya kaho, avikArI evo AtmA potAmAM A sukhAdine Aropa kare che. tethI punaH karmathI baMdhAya che. jo tene paulika vikArathI mukta thavuM hoya to deha ane AtmAnI bhinnatAno abhyAsa karavA tevuM jJAna meLavavuM paDaze. e jJAna to svayaM potAnA svabhAvamAM che. paraMtu karmanA AvaraNathI te dabAyeluM che. te AvaraNa dUra karavA teNe saddagurunA bodhavacanane pacAvavA paDaze. karmarUpa AvaraNanI kSINatA AtmAne atyaMta jarUrI che. karmaAvaraNa te sAMyogika avasthA che. jUnAM karmono udaya, vaLI navAM karmone kheMcI le che. Ama eka cakra cAlyA ja kare che. temAM jIvanI phuraNA ja kAraNa che. karmone udayAdhIna thavAmAM to sukhaduHkhanuM yaMtra cAlu ja rahevAnuM che. e avasthAthI mukta thavuM temAM sukha che. zubhAzubha karmanI nirjarA, kSINatA te ja dehAdinA vikArothI mukta 100 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAno upAya che. ane te sakriyA dvArA yogazuddhi ane jJAna dvArA upayogazuddhi vaDe zakya che. manuSyane maLelA manAdi yogo niraMtara sakriya hoya che. te sAMsArika prayojanamAM azuddha hoya. tene ahiMsAdi kriyAmAM joDavAthI zuddha bane che. ane upayogamAM je kaSAyanI malinatA che te jJAnavaDe zuddha thAya che. pudgala ke vaza ekejika bahu, paMcendriyapaNuM pAve, lezyAvaMta jIva e jagameM, pudgala saMga kahAve. 63 mahadaMze pAMca indriyavALA prANIne to khabara nathI ke te pAMca indriyonI prApti sudhI kevI rIte pahoMcyo che. A jIvanakALanA gaNatarInAM varSone bAda karyA pachI ke AvA ghaNA janmone bAda karyA pachI jJAnIjanonA jJAnamAM jIvanuM ja svarUpa dekhAyuM temAM paMcendriyapaNuM pAmyA pahelAno bhUtakALa to jIve ekendriyapaNAmAM gALyo che. ekendriyapaNuM eTale kevaLa zarIra hoya. tenA rahevAnAM sthAno eTale pRthvI, pANI, agni, vAyu-vanaspati. e sthAnomAM ghaNo lAMbo kALa ke jenuM lekhuM maMDAya tevuM nathI. e sthAnamAM kevaLa zarIra ja sAdhana hovAthI ane temAM dIrghakALa rahyo hovAthI pote tyAM caitanyarUpe hato chatAM pudgalane vaza paDyo hato. e sthAnothI vikAsa karato pAMca indriyanI prApti sudhI pahoMcyo. paNa paulika paricayanA kAraNe tenI vezyA-adhyavasAya paNa paudgalika jevI thaI gaI. dehAdhyAsanI legyAthI deha pAmato ja rahyo. lezyA zuM che jANo cho ? kaSAyaraMjita jIvanA pariNAmane legyA kahe che. jIvanA pariNAmanI A vezyA ja asaMkhya prakAre che, paraMtu zAstrakAroe tenA mULa be bheda kahyA che. tenA cha prakAra che. be bheda - zubha - azubha lezyA. zubha lezyA : tejo, padha, zukla azubha lezyA : kRSNa, nIla, kApota 101 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. tejo 2. padma 3. zukla = pILA raMga jevI gulAbI raMga jevI zveta raMga jevI 1. kRSNa 2. nIla 3. kApota - - = A raMga e sUcave che ke jIvanA pariNAma pramANe potAnI AbhA bane che. tejo, padma, zukla zubhavarNa che. jenI lezyA zubha che tenI AbhA zubha hoya che. kRSNa, nIla, kApota azubhavarNa che, jenI lezmA azubha che tenI AbhA (zarIranI kAMti) azubha hoya che. lezyA pramANe jIvanAM AcAra-vicAra ane vartana bane che. keTalAMka sthAno evAM hoya che tyAM jIvonI lezyA azubha hoya che. keTalAka sthAno evA hoya che ke jIvonI lezyA zubha hoya. kALA raMga jevI morapIMchanA raMga jevI kabUtaranA pIMchAnA raMga jevI kRSNa lezmAvALo jIva svArthI hoya che. tene AkhuM khAvA joIe che. bIjAne nukasAna karIne paNa pote sukhI thavA mAMge che. te svArthAMdha hoya che. tIvra hiMsAdi prakRtivALo hoya che. 102 nIla lezyAvALA jIva svArthI hoya che paNa tenI svArthavRttimAM tIvratA kaMIka ghaTe che. kApota lezyAvALo, paNa azubha pariNAmane kAraNe svArthI to hoya che. paNa tIvratA kaMI ghaTe che. tejo lezmAvALo zubha adhyavasAyane kAraNe saMsAramAM hovAthI svArtha hoya che paNa ghaNI maMdatA hoya che. ane pariNAma ucca hoya che. padma lezyAvALo zubha adhyavasAyane kAraNe niHspRha hoya che. koI vastu meLavavA koIne nukasAna karato nathI. tenI lezyA vadhu ucca hoya che. zukla lezyAvALo jIva to uttama adhyAvasAyavALo hoya che. te saunA sukhamAM rAjI hoya che. vaLI prAye jIvanI zubha-azubha lezyA pramANe bhAvijanmanI gati nirmANa thAya che. eTale kahevAya che ke jIvane lezyA levA Ave che. arthAt AyuSyanA baMdha ane gati pramANe aMtima samaye pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA pariNAma hoya che. lezyA levA Ave ane kAryaNakAyayoga jIvane anya gatimAM laI jAya che. A saghaLAnAM mULamAM pudgala paricayanI mUrchA che. he sujJa ! A kALamAM ApaNAM jIvana keTalAM TUMkAM che ? temAM keTaluM gayuM te tuM jANe che paNa keTaluM rahyuM te tuM jANato nathI ane tenA upara bharoso paNa rakhAya tema nathI. mATe AtmasAdhanAmAM pramAda rAkhavA jevo nathI. mAna, mahAttvAkAMkSA zrImaMtAI jevA pralobhanomAM rahI pudgalanI gulAmI karavA jevI nathI. paudgalika padArthomAM vRttio doDe che. mananI mAMga pramANe basa doDyA ja kare che. e doDane thoDo vakhata thobhAvI de ane vicAra ke mane A doDamAM zuM maLyuM ? tArI buddhi tane dalIla karaze. jo tArI keTalI saMpatti vadhI. mAna-satkAra vadhyAM. putrAdi parivAra vadhyo. ane tane keTalI keTalI tako maLaze, mATe doDa. ane tane e buddhinI vAta gamI jaze. tyAre tuM sadbodhane mulatavI rAkhIza. kAraNa ke tArAM pariNAma tArI lezyA tane te tarapha dorI jaze. - caude guNasthAnaka mAragaNA, pudgalasaMge jANo pudgalabhAva vinA cetanameM, bhedabhAva vi ANo. 64 A pudgalanI lIlA gahana che. saMsAramAM to pudgalanI chApa laIne pharyo. ane siddhalokamAM gayo tyAre kAyA prAmANikapaNe chellA avagAhananI - zarIra AkRtinI chApa mArI Ape. paudgalika rIte nirAkAra chatAM chellA purdugala-avagAhananI mahora vAge che. guNasthAnaka to AMtarika avasthA che, chatAM te avasthAne pragaTa thavAmAM dehanuM avalaMbana che, tethI tenA bheda kahyA che. jemake ekendriyathI carindriya sudhI mithyAtva guNa sthAna hoya. saMjJI paMcendriya cAre gatino jIva samakita-cothA guNa sthAnane pAmI zake. chaThThuM-sAtamuM guNasthAnaka munipaNAne dhAraNa karanAra saMyama pALanAra pAmI zake ane dehamAM rahelA saMyati muni upayoganI zuddhithI zreNie ArUDha thaI zake. dehadhyAsano tyAga karanAra cAraghAtI karmono nAza karI teramA guNasthAnake kevaLajJAna pAme. ane Akhare kAyAdino yoga pudgalano parihAra H paramArthanI prApti : 103 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirodha karI caudamuM guNasthAna pAme. AvA sarva bheda pudgala - bAhya dehAdikanA saMyogathI che. cetanamAM koI bhedabhAva nathI. Ama pudgala-deha dharmanuM sAdhana bane che. tethI bhUmikA pramANe bheda darzAvyA che. siddhapadamAM koI bheda nathI. te avasthA ja abheda che. jevuM svarUpa che tevI ramaNatA che. kayA siddha moTA ke nAnA che, vahelA ke moDA che. UMcA che ke nIcA che. jJAnI che ke ajJAnI che, Avo koI bheda zuddhapaNe pragaTa thayelA cetanamAM nathI. vaLI svabhAvagata paNa koI bheda nathI. pANI mAMha gale je vastu, jale agni saMyoga, pudgala piMDa jANa te cetana, tyAga harakha arU soga. 65 jagatanA padArthonI paNa gajabanI parivartanazIlatA che. lokhaMDa jevo kaThaNa padArtha pANImAM mUkI rAkho kATa khAIne ogaLavA mAMDaze. e padArtha agninA saMyoge gaLavA mAMDaze. cetana anukULa pudgalapiMDanA saMyoge harakhAya che. ane viyoge zoka pAme che. bhale jaDa hoya, paNa lokhaMDa jevA kaThaNa padArthanI anya padArthanA saMyoge AvI gaLavAnI ane jaLavAnI kriyA bane che. cetana game tevuM svabhAve sUkSma ane zuddha chatAM pugalasaMyogarUpI kahevAya che. ane karmanA saMyoga azuddha kahevAya che. ane vaLI cetana svayaM guNa karI AnaMdasvarUpa hovA chatAM harSa-zoka kare che. je tAruM nathI tenA tyAga, saMyoga ke viyogamAM harSa-zoka karavA jevuM zuM che ? tuM lokhaMDanI jema jaDa ke kaThaNa nathI ke saMyoga-viyogamAM gaLe ke jaLe ? vAstavamAM jaDa padArtho meLavI ke gumAvIne harSa ke zoka karavA jevo nathI, tethI to tenA tyAgI evA virakta puruSone e padArthonI jhaMkhanA nathI ke tenA viyogamAM harSa-zoka paNa nathI. vizvanA uttamamAM uttama paulika padArthono samUha tIrthakaranI AjubAju hoya che. sihAsana, cAmara, chatra vagere atizayo chatAM temaNe temAM harSa anubhavyo nahi. jo tenA saMyogamAM sukha mAne to mukta na thAya. 104 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane mukta thAya to duHkha pAme. temanAmAM AvA harSa-zoka ke rAgadveSanA kaMThano abhAva hovAthI, prAraMbhamAM teo e padArthane choDe che, pachI e padArtho svayaM temane choDI de che. A samasta saMsAranA prANIne moha vaLagyo che. jyAre bhagavAna svaryA mohane evA naDyA ke mohe temane choDI dIdhA. kRzakAya dehIne sojA AvavAthI te taMdurasta gaNAto nathI, tema pudgalarUpI jaDa padArthonI vipulatAthI mAnava sukhI gaNAto nathI. to pachI teno tyAga karavAmAM harSa-zoka zuM ? samagra sRSTimAM mAnavadehanI mahattA zA mATe che ? A uttamatA mAnavAnI samajamAM AvI na hoya. kAraNa ke mAnavacetanAno moTo bhAga dehadRSTinI vizeSatAvALo che. AtmadaSTi mahApuNya yoga koI virala jIvomAM ja hoya che. dehadRSTivALo upAsya paudgalika padArtho che. tenI buddhimAM deha ja . AtmAnuM rUpa che. tenuM koI judu mahAsya tene samajAyuM nathI. tethI teono Atmika vikAsa thato nathI. kevaLa dehanA sajavAmAM harSa mAne che. tene sajavAnA padArtho na maLe to zokamAM garakAva thaI jAya che. pudgalAnaMdI jIvone bIjI bAju samagra sRSTimAM mAnavadeha jevo buddhimAna, bIjo deha dekhAto nathI. bhale vanya pazuo jorAvara hoya paNa tene piMjaramAM puravAnuM kAma mAnavadeha karI zake che. AtmAne maraNanA prasaMgathI judo mAne to paNa anAdikALano dehano saMsarga ane saMskAra potAne deharUpa mAnI le che. tethI te dehanI vAsanAthI chUTo paDI zakato nathI. A pramANenI mAnyatAne kAraNe jIva managamatA padArtho maLe hase che, nAce che, harakhAya che. ane jyAM te padArtho chUTI gayA ke bicAro rAMka thaI raDe che, muMjhAya che. jaDavastunI hAni vRddhithI te harSa-zoka pAme che. anAdikALathI A jaDa ane cetana dUdhapANInI jema otaprota thaI rahyA che. svayaM jIvathI te jaDa juduM oLakhAtuM nathI. saMsAranI racanA ja evI che. tenuM sAcuM svarUpa jIvanA kaLavAmAM AvatuM pudgalano parihAra : paramArthanI prAptiA 105 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jaDa eka tattva che. te puraNa ane galana svabhAvavALuM che. te potArUpe pariName che. paNa jIva te jANI zakato nathI. joke AtmA jaDa sAthe rahevA chatAM jaDarUpe pariNamato nathI. svarUpamAM ja rahe che. vartamAnanI avasthAmAM te jaDanI citravicitra lIlAmAM phasAI gayo che vaLI, saMsArI jIva karmaprakRtithI jAti, gati ke koI paNa avasthAmAM oLakhAya che. jIva jyAre pudgalathI mukta thAya tyAre svasvarUpa oLakhAya che. arthAt jIva zivasvarUpe oLakhAya che. tyAM sudhI to te saMyoga viyoganA jhUle harSa zoka pAme che. chAyA AkRti teja dyuti sahu, pudgala kI parajAya, saDana paDana vidhvaMsa dharma e, pudgalako kahevAya. 66 pudgalanA mukhya lakSaNa sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda che. A pudgala pRthvI para ghaNuM vyApaka che. tethI tenAM lakSaNo paNa vyApaka che. mAnava ke prANImAtrAnI chAyA ke darpaNamAM paDatuM pratibiMba te pudgalane AzrayIne che. kAraNa ke kAyA pudgala che tema tenI chAyA paNa paudgalika che. pudgala skaMdhono samUha prakAzanA nimittathI tadAkAra pratibiMbita thAya che. AkRti, koI paNa padArthanI AkRti, vizvamAM rahelA moTA parvato ke nAno rAIno dANo e sarva pudgalanA prakAro che. teja eTale prakAza bhale te sUryanA kiraNarUpa hoya chatAM te cakSugocara che. ane paudgalika che. dyuti eTale buddhi pratibhA ke vicArazakti te paNa manovargaNAnA pudgalonuM sarjana che. A uparAMta aMdhakAra jevA padArtho paNa paudgalika che. A sarva pudgalanA paryAyo paLojaNa vaLagADa che. tane bhUta vaLagyuM hoya to kevo muMjhAya, paNa A bhUtathI tuM kyAre paNa muMjhAyo nathI. paNa te priyamAM priya vastu hoya tema manamAM rAkhIne jANe Doke vaLagADIne phare che. 106 prathama to vicAra ke keTalA deha dhAraNa karyA. te saDyA, paDyA, nAza pAmyA. deha mATe vasAvelAM vastro saDyAM nAza pAmyAM, sonA - pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevA alaMkAra paNa ghasAI nAza pAme che. Aje parvata che tyAM koI kALe nadI hatI. Aje koI jagAe jayA moTI bhekhaDo che tyAM koI jagAe mahelAto hatI. ayodhyA nagarImAM cakravartInA mahelo hatA. moTI havelIo hatI te jagAe Aje dhULa-kAMkarA paDyA haze. te RSabhadevAdi yogIjanonA zarIra atyaMta zaktiyukta saundaryavAna pavitra hatAM chatAM rAkhI zakAyAM nathI kAraNa e padArthono dharma ja vinazvara che. tene kema rAkhI zakAya? pudagala ene ja kahevAya che ke je nAza pAme che. emAM koI sarjanatA nathI. paulika padArthonI vAsanAno vinAza e sarjana che. vAsanAno aMta AvatA janmamaraNanI paLojaNano aMta Ave che. A vAsanA manamAM taraMga pedA kare che. vAsanAnI Asakti jIvanI dazAne svabhAvane ane dizAne badalI nAkhe che. AtmAnI dazA che nirmaLa vAsanA je tene nirbaLa banAve che. AtmAnI dizA che mukti. vAsanA tene saMsAranI vATa pakaDAve che. ane tethI svataMtra evo samrATa AtmA dolata, pratiSThA, sattA jevA paudgalika padArthonI pAchaLa doDe che. paugalika padArthono paricaya Adi ane aMtavALo che. tene mATe anna jIva anaMta sukha gumAve che. jema kAyAnI chAyA sAthe koI daihika vyavahAra nabhI zakato nathI. tema jIva ane pudgalano samAna vyavahAra TakI zakato nathI. A janmamAM kaMI A prathama prayAsa ke parizrama nathI. janmojanma e prayAsa karyo che paNa tane temAM niSphaLatA maLI che. saMsAramAM sukha bahArathI Ave che mATe mAnava te zodhavA bahAra phare che. ane duHkha koInA nimittathI thAya che. mATe tenuM kAraNa bahAra zodhe che. vAstavamAM sukha ke duHkha sAdhana mukhya che te sarva jaDano anubhava che. temAM cetanano sparza nathI. tamAma kSaNika padArtho jIvane bhrama pedA kare che ke jANe kAyama TakavAvALA che. moTA bhAganA jIvonuM valaNa AvuM che. paraMtu jene svarUpanI prAptinuM lakSya che tene tenA ja bhAvo thAya che. ane te svarUpanI prAptinI tAlAvelImAM te samaje che ke A vaibhava pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 100 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gumAvIne paudgalika padArthonI tucchatAmAM paDavA jevuM nathI. nijasvarUpa prAptimAM ja tene sArthakatA lAge che. pudgalanA mamatvamAM meM mArA svarUpane keda karyuM hatuM. jo e mamatvano parihAra karuM to huM svayaM pUrNa chuM. aneka janmothI jIvano joga jaDa, nAma ane rUpa sAthe che. dizAthI pAcho na vaLe to tene niSphaLatA ja maLavAnI che. vaLI deha te ja huM chuM tema mAnI janma jarA maraNa ane aneka vyAdhio svIkArI lIdhI. anAtmA evA dehane nitya mAnI tenI sAthe dRDha maitrI karI lIdhI. deha ane AtmA baMne viruddha lakSaNavALAno yoga mohane kAraNe thayo che. AthI ahIM jaNAve che ke A tamAma paulika padArtho tuM game teTalA rakSita rAkhe te TakI zake tema nathI. te tenA dharma pramANe rahe che. malyA piMDa dehane baMdhe be' kAle vikharI jAya carama nayaNa karI dekhiye te, sahu pudgala kahevAya. 67 be' (he cetana !) jene A pudgalapiMDanI prApti thaI te sarva karmAdhIna hoya che. te karmo vaLI kALane AdhIna che. tethI je piMDane tuM rAkhavA icche te kALane AdhIna vikharAI jAya che. agnisaMskAra vaDe rAkha bane che. karma vaDe tuM A pudgalanA piMjaramAM baMdhAya che. tene tuM parAdhIna rahI choDI zakato nathI. eTale te TakAvavA prayatna kare che. paNa temAM koI saphaLa thayuM nathI, thavAnuM nathI. kAraNa ke TakavAvALo padArtha tenAthI bhinna che. dehamAM rahelo taddana nikaTa che chatAM tuM tene jANato nathI. A vizvanA darzana mATe tane carmacakSu maLelAM che. te vaDe tuM je kaMI jue che te sarva pudgalanI ramata che, pathAro che. jo tuM aMtaracakSu vaDe jue to tane vizvanuM darzana alaga lAgaze. carmacakSu vaDe jaNAtA pudgalanA padArthomAM cakita thaI jAya che, khovAI jAya che. tuM moTA bajAramAM jAya tyAM tAre levAnuM to ghaNuM alpa che. 108 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu A cakSu vaDe jotAM tuM dharAto nathI. ghaNI vAra to evA sthAnoe vAraMvAra jAya che. evA paudgalika padArthonuM AkarSaNa tArAmAM pedA thayuM che. tuM te sivAya kaMI joI ke jANI zakato nathI. tethI AtmA ke paramAtmA rUpI padArthane kyAMthI jANe ? dehapiMDathI AkAra pAmelo tuM tane deha ja mAne che. tethI te piMDanA baMdhanathI chUTavuM sUjhatuM nathI. keTalIye vAra deha tane choDI de che paNa tuM dehane kyAre paNa choDavA taiyAra thato nathI. tane A piMDa baMdhanarUpa lAge che ? jyAM baMdhana lAgatuM nathI tyAM chUTavAnuM zuM hoya ? bhale bhAI ! tuM tene choDavA na icche te svayaM vikharAI jaze. mATe carmacakSu vaDe jovAyelA padArthono vizvAsa rAkhI pUruM jIvana temAM vyatIta karato nahi. svapnamAM joyelA jagatanI jema tane cakSu vaDe joyeluM jagata sAcuM lAge. paNa jo tuM sAcAnI ke satyanI paribhASA jANe to samajaje ke satya kyAre paNa nAza pAmatuM nathI. caude rAjaloka dhRtaghaTa jima, pudgala dravye bhariyA baMdha, deza paradeza bheda tasa, paramANuM jina kariyA. 68 jainadarzananI dRSTie vizva puruSAkAre che, te cauda rajju pramANa che. rajju (yojano yuktamApa) temAM sAta rajju pRthvI nArakInI che. manuSya ane tiryaMcano vAsa eka rajju pramANa che. ane cha rajju svargalokano che. AvA cauda rAjanA pradezano eka paNa khUNo evo nathI, are eka sUkSmabhAga paNa evo nathI jyAM A pudgalanuM sAmrAjya na hoya. ghaDAmAM bhareluM ghI jema ghaDAnA pUrA bhAgamAM vyApIne rahyuM che tema A vizva pudgalathI bhareluM che. vizvanI racanAmAM cha dravyo che. temAM pAMca to arUpI che. potapotAnA lakSaNa yukta che. te paNa pUrA vizvamAM vyApIne rahelA che. temAM eka ja dravya-padArtha rUpI che te pudgala che. sAmAnya buddhimattAvALA jIvo pelA arUpI padArthane joIjANI zakatA nathI. rUpI pudgalane te jANI zake che tethI temAM ja gUMcAI jAya che. kAraNa ke e jyAM najara rAkhe tyAM tene dazya jagata je pudgalarUpa pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 109 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te dekhAya che. AvA pudagala mAtranA bheda che, skaMdha, deza, pradeza ane paramANu (baMdha) skaMdha - eTale paulika padArthano pUro bhAga jemake eka parvata pachI bhale rAIno dANo hoya ke pustaka hoya. tenA pUrA bhAgane skaMdha hoya che. deza - parvatamAM zilAo aDI aDIne rahI che. te parvatanI apekSA e parvatano deza bhAga che. (zilA svayaM paNa skaMdha che. pustakanAM pAnAM pustaka che paraMtu pustakano eka bhAga che te joDAIne rahyo che.) pradeza, parvatanA padArthanA sUkSma bhAga, rajakaNa je cakSugocara nathI tevI sUkSma rajakaNa je parvata ke zilAmAM joDAIne rahI che. paramANu - ati sUkSma bhAga, cakSugocara nathI, paraMtu pradezanI jema joDAyelo nathI. chUTo paDelo che. pudgalanuM AvuM svarUpa jANIne jIva vicAre ke AmAM tuM kaMI pheraphAra karI zake tema nathI. A eka svataMtra racanA che. to pudgalanI mAyA chUTe. nityaanityAdika je aMtara, pakSa samAna vizeSa syAdvAda samajaNanI zailI, jinavANImeM dekha. jagatamAM koI padArtha mULamAMthI nAza pAmato nathI. paraMtu tenI avasthA parivartana pAme che. jemake mATImAMthI ghaTo banyo, ghaDAmAMthI ThIkarAM banyAM. te baMne avasthAmAM mATInuM astitva hatuM. ane ghaDo e avasthA hatI. mATI nAza na pAmI paNa te piMDa parivartita thayo. tevI rIte rU, rUmAMthI sUtara banyuM. sUtaramAMthI kApaDa banyuM. temAM mULasvarUpe rU nAza pAmatuM nathI paraMtu tenI avasthAono AkAra badalAya che. arthAt dareka padArtha TakIne badalAya che e sanAtana niyama che. e ja rIte AtmA. svarUpe nitya paraMtu AyuSyakarmanA AdhAra para maraNa pAmI navo janma dhAraNa kare che. vaLI bALaka maTI 110 pulano parihAra : paramArthanI prApti Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAna, pachI vRddha thAya che. AtmA e ja che, avasthA badalAya che. avasthAo kSaNika ke samayavartI che. padArtha svabhAve nitya che. tIrthaMkare samagra vizva svarUpa svAyatta joyuM ane samajAvyuM ke jagatamAM kyAreya navo padArtha utpanna thato nathI. mULamAMthI nAza pAmato nathI. paraMtu mULa padArthanI pUrva avasthAno nAza thAya che. ane navI avasthA utpanna thAya che. arthAt utpanna thavuM, vyaya thavo, dhruvapaNe TakavuM. padArthanuM TakavuM te teno nitya guNa che. avasthAo badalAI javI te anitya guNa che. AvA virodha lakSaNathI padArthamAM aMtara jaNAya che. chatAM nityAnitya jevAM lakSaNono eka ja padArthamAM samAveza thAya che. je AtmAne svabhAve nitya mAnyo tene avasthAbhede anitya mAnavAmAM Ave che. eka padArthamAM baMne lakSaNa samAnabhAve rahe che. ane vizeSatA e che dareka lakSaNa potAno svabhAva choDI deto nathI. kadAca prazna thAya ke eka ja padArthamAM virodhI lakSaNo kevI rIte zamAya ? ekAMta pakSathI vicAratAM samAdhAna nahi thAya paraMtu svAdadvAda zailIthI vicAratA samAdhAna thaze. sAdAda = syAt apekSA sahita, vAda = bolavuM vicAravuM. jagatanA dareka padArthone jANavA mATe apekSA jarUrI che. jagatanuM svarUpa nirapekSa nathI. jagatanA padArthomAM nityatA che A nityatA che, nirbaLatA che to sabaLatA che. asat che ane sat paNa che. vastu nAnI che moTI che. = A bhedamAM ja apekSA rahI che. vastune tame sAcI kema kaho cho ? khoTAnI apekSAe. vastune tame nAnI kema kaho cho ? moTAnI apekSAe. kSamAdhAraNa karavAmAM apekSA krodhanI prakRti sAme che. kyAre koI vastu ke vacanamAM ekAMta nathI paraMtu apekSAe yukta jinezvare nirUpaNa karyuM che. syAdvAda zailI e jainadarzananI adbhuta praNAli che. tenA AdhAre kyAMya sagharSanI saMbhAvanA rahetI nathI. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 111 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI kaheze sonuM pILuM che. koI kaheze kaThaNa che. koI kaheze camakadAra che. koI kaheze kImatI che. cArenI vAta sAcI che. paNa koI kahe ke sonuM kALuM nathI, pocuM nathI, jhAMkhuM nathI, ke kiMmata vagaranuM nathI to tenI vAta paNa sAcI che, pILuM che mATe kALu nathI. kaThaNa che mATe pocuM nathI. samAjamAM dareka kSetramAM, dharmanA kSetramAM jo syAdvAdazailI svIkAravAmAM Ave to jIvonA vicAramAM udAratA Ave, saMgharSo ghaTe, rAgAdibhAvo ghaTe. kAryakSamatA vadhe. jinezvara bhagavaMte syAdvAdanI kaMThI ApIne to mahAna upakAra karyo che. dareka darzananA matane paNa jainadarzane samAveza karyo. te te darzananA ekAMta nirUpaNamAM paNa apekSita satya joyuM che. koI mata kahe che ke AtmA kevaLa zuddha ja che. phUTastha nitya che. jainadarzane 'kevaLa'nI AgaLa 'apekSA' zabda mUkI vastunA mULa svarUpa ane tenA matane nyAya Apyo che. AtmA apekSAe zuddha che. apekSAe nitya che. puraNa galana dharmathI pudgala, nAma kevaLa viNa parajAya anaMtI, cAra jinezvare bhagavAne bhAkhyuM che upadezyuM che ke A pudgala pUraNa pUrAya, bharAya. galana gaLe, tevA keMddha dharmavALuM che. eka caitanya tattva ja evuM che temAM kyAre paNa pUraNa galana thatuM nathI. pudgalamAtra paramANuno Dhagalo-samUha che. te paramANuo svabhAvathI joDAya ane vikharAya tevAM lakSaNavALAM che. parvatanI kaThaNa zilAmAM paNa kSaNe kSaNe paramANuo joDAya che ane vikharAya che. tame paherelA hIrA-sonAmAM paramANuo joDAya che, vikharAya che. dehamAM keTalAya paramANuo joDAya che, vikharAya che. A kriyA ghaNI sUkSma hovAthI dRSTigocara thatI nathI. 112 jiNaMda vakhANe jJAna navi jANe. 70 = pudgala mAtranA sparzAdimAM AvI bhayaMkara kriyA samayanA aMtara vagara cAlyA ja kare che. temAM jagatasthiti svabhAva ja kAraNa che. koI vyaktivizeSanuM e kArya nathI. -- pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha mAtra dravyaguNa ane paryAya yukta hoya che. dravya e mULa padArtha che. e padArthamAM sarvatra ane sarvathA rahelA guNa che. te guNonuM vyakta thavuM te paryAya che. jemake AtmA dravya che, jJAna teno guNa che. ane mati Adi jJAna te paryAya che. AtmA dravya che, zuddhatA-siddhapaNuM te teno guNa che ane mokSasvarUpe pragaTa thavuM te AtmAnI avasthA che. AtmA dravya che. samyagdarzana guNa che ane zraddhAe avasthA che. lAkaDuM e dravya che, spardhAdi kaThaNa-pocuM te tenA guNa che. temAMthI banatA sAdhano te tenI avasthAo che. - sAkara e padArtha che. gaLapaNa, jetapaNuM te teno guNa che ane gaLapaNa tarIke vyakta thavuM te tenI avasthA che. guNa ane dravyano bheda e che ke guNa padArthanA sarva bhAgamAM sarvathA rahe che. jyAre paryAya e palaTAtI kriyA che. mATe jJAnIjano kahe che ke dRSTi dravya ke guNa tarapha rAkho. paryAya palaTAya che, asthira che, kSaNika che. tyAM dRSTi rAkhavAthI koI sAdhananuM sAtatya jaLavAtuM nathI. jema ke tame eka vyaktinI prakRtine lakSamAM rAkhIne abhiprAya bAMdhyo ke e vyakti mAyAvI che. A mAyAvIpaNuM te guNa nathI paNa avasthA che. paryAya che. saMbhava che te vyaktimAMthI mAyAnI prakRti naSTa thatAM tenAmAM saraLatA guNa pragaTa thayo. have tamAro abhiprAya to tenI jUnI avasthA para hato. avasthA badalAI gaI paNa tamAro abhiprAya na badalAyo. - paryAya paNa zaktiyukta tattva che. dravya jo satarUpe na hota to nAza pAmI jAya. guNa sarvatra na hoya to jJAna AtmAnA amuka bhAgamAM rahe ane amuka bhAgamAM na rahe. to jJAnanuM samagrapaNuM nAza pAme. paryAya palaTAto na rahe to saMsArI maTI jIva siddha na thAya. Ama dravya guNanI jema paryAyanI paNa eka zakti che. vaLI je AtmA karmamukta thaI mokSasvarUpe pragaTa thAya che tenI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 113 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthA -paryAya tenA svabhAvathI badalAtI rahe che. chatAM AtmA have nityapaNe pragaTa thayo hovAthI palaTAtI avasthAthI AtmAne kaMI palaTAvavAnuM rahetuM nathI. sarvajJanA jJAna sivAya jagatanA virATa, vizada, viSama ke zama, vizeSa ane sAmAnya jevAM gUDha rahasyo koNa kahI zake ? AtmAnuM sUkSma svarUpa tenA asaMkhya pradezo che. pudgalanuM sUkSma svarUpa paramANu che. kALanuM sUkSma svarUpa samaya che. A traNanI ati sUkSmatA-paryAyo kevaLajJAna sivAya anya cAra jJAnamAM pratibiMbita thatI nathI. A kevaLajJAnanI zuddhatA ane sUkSmatAnI adbhutatA che. jagatanA jIvo game tevI buddhimattAvALA hoya to paNa AvuM sUkSma svarUpa jANI zakatA nathI. vaLI jagatamAM je je arUpI padArtho che tene paNa A cAra jJAna jANI zakatA nathI. kevaLajJAnamAM te arUpI padArtho prakAze che chadmastha jIvone te te padArthonuM jJAna zrutajJAna dvArA AMzika prApta thAya che. zubhathI azubha azubhathI je zubha, mUla svabhAve thAya. dharma pAlaTana pudgalano ima, sadguru dIyo batAya. 71 jagatanA jIvonI citravicitratAo, zama-viSamatAo sukhaduHkha, harSa-zoka, hasavuM-raDavuM, ke nirogI-rogI jevA prakArono srota A zubhAzubha bhAvamAMthI vahe che. samasta vizva A zubhAzubha pariNAmamAM vahyuM jAya che. kyAre zubha yoganuM tenuM puNya kSINa thaI, palaTo mArI jIvane azubha yogamAM mUkI deze te jJAnI sivAya koNa pArakhI zake ? zubha yoge jIva sukha bhogave, azubhayoge jIva du:kha bhogave. paNa A zubha-azubha koNa kare che ? athavA zubhathI azubha ane azubhathI zubha tarapha koNa laI jAya che. jIvane e kyArathI maLyA che ? anAdikALathI jIva zubhAzubha bhAvanAnA jhUle jhUlato rahyo che. potAnA ja pariNAmanI A phaLazruti che. sukRtya jevAM nimittothI 114 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvamAM zubha bhAva thAya che. duSkRtyanA nimittathI jIvamAM azubha bhAva thAya che. teno samaya thatAM te te pariNAma phaLa Ape che. jIvane te pariNAma bhogavyA vagara chUTako nathI. zubhathI maLatA puNyayogane tyajI devo sahelo che. paNa pApane tyajI devuM kaThaNa che. puNya rUno goLo che. pApa loDhAno goLo che. rUnA goLAne phUMka mAro UDI jaze. loDhAnA goLAne lAta mAro khasI jaze nahi. puNyayoge koI vyakti pAse lAkharUpiyA vadhI gayA. vastro vadhI gayA te anyane ApIne haLavo thaze. tamArA sukhanI vAta karIne koIne tame sukha ApI zakazo. paNa tamArI daridratA tamArA puNya vagara tyajI zakatA nathI ke koIne te ApI zakatA nathI. AvA zubhAzubha kaMThathI chUTavAno eka mAtra upAya che mULa svabhAvamAM rahevuM. zuddha bhAvamAM rahevuM. zubhAzubha bhAvanuM pariNAma paribhramaNa che. zuddha svabhAvanI phaLazruti mukti che. pasaMdagI svAdhIna che. yadyapi jIvamAtramAM rahelA azubha bhAva zubha bhAvanA sarjanathI dUra thAya che. zubhAzubha bhAvane rokanAra bhAvasaMvara che. paraMtu azubha bhAvanI bhUmikAvALA prathama azubhasaMvara thAya tyAre Atmasanmukha dharma pratye ruci jAge che. zubha yoge tene evAM sAdhana maLe che. paraMtu ahIM zAstrakAra kahe che, A zubhAzubhanI mAyAjALa svabhAva lakSyagata thavAthI chUTe che. utkRSTa puNyano paNa tyAga svabhAvane pragaTa kare che. joke utkRSTa puNya svayaM e koTinuM hoya che. tethI potAnI avadhi thatAM vidAya thAya che. te jIvane moha pamADI rokatuM nathI. jema jIvanA pariNAma zubhAzubharUpe pariName che tema pudgalanuM pariNamana niraMtara thayA kare che. sthULa sUkSma pariNamana thatAM pudgala paNa badalAI jAya che. Aje lIlI dekhAtI kerI koInA kaMI paNa prayatna vagara pILI bane che. pILI kerI samaya jatAM saDavA mAMDe che. vaLI e pudgala koI navuM ja rUpa dhAraNa kare che. e pudgalane tuM vaza rAkhavA icche to te banI zake tema nathI. kAraNa ke tenuM pariNamana spardhAdirUpa che. tAruM pariNamana jJAnAdi guNe svataMtra che. pulano parihAra : paramArthanI prApti 115 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saddagurunA e bodhane grahaNa karI, jinezvare nirUpaNa karelA jIvAdi ke puNyAdi tattvono yathArthapaNe bodha pAma ane pudgalanA svarUpane jANI tenA paricayathI aparicita thato jA. paMcamakALamAM janmelA mAnavanuM AyuSya keTaluM TUMkuM che. jotajotAmAM cAlIsa-pacAsa to kyAM pUrAM thaI jAya che. indriyomAM, AraMbha parigrahamAM putrAdi parivAramAM kyAMya lUMTAI jAya che. aneka vidgo ane aMtarAyo AyuSyane AMcako Ape che. paraMtu lokasaMjJA ke lokalAgaNInA pravAhamAM taNAI javAthI kaMI zreya nathI. koI daridri enA mitrane zrImaMta banAvavA prayatna kare to te mUrkhAI che. tema tArI pAse AtmazreyanI mUDI ochI che. tethI te pravAhamAM Atmazreya karI zake tema nathI. mAnava janme tyAre pUrvakarmakRta deha, Indriyo, AyuSya laIne janme che. puNyayoge dhana, ghara, strIputrAdi parivAra meLave che. paraMtu ciravidAya samaye pUrvanuM ke A janmanuM mUkIne jAya che. to pachI teM je parizrama uThAvyo tenuM zuM pariNAma ? basa dareka janme Avo vyartha zrama karavAno. jaDAtmaka vastuo meLavavAnI ane mUkavAnI, dhaMdho badalavAno ja nahi. emAM koI divasa maMdI nahi ? karmanI AdhInatA e ja AtmAnI malinatA che evI dazAmAM tenuM jANavuM, bolavuM saghaLuM mohajanita hovAthI mithyA che. pote mohane choDe ane mokSa pratye ruci kare to chUTavAno Aro maLe kharo. te mATe gurujanoe batAvela dizAmAM prayANa kara. pudgalane badale tane paramArthanI prApti thaze. aSTavargaNA pudgala kerI, pAmI tAsa saMyoga; bhayo jIvakuM ema anAdi, baMdhanarUpI roga. pudgalano pathAro, caMcupAta kyAM nathI ? bAhya jagatamAM cetana vaDe je jaNAya te sarva pudgala. tame ema na samajatA ke A dehane pudgala kahevAya che. gharamAM rahelA khATalA-pATalA, vastro-pAtro, rAcaracIluM, ghara ke nagara sarva pudgala che. khyAti-akhyAti meLavI sarve pudgalanA khela che. vizvano game teTalo kSudra padArtha ke mUlyavAna padArtha paulika che. moTA pahADo ke rajakaNa paugalika che. cakravartInA 116 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaibhava ane raMka mAnavanuM tUTeluM pAtra paudgalika che. arthAta cetananA lakSaNa vagaranA sarva padArtho paudgalika che. have vaLI pudgalanuM sUkSma svarUpa batAve che. pudgalamAtra rUpI hovA chatAM teno sUma bhAga paramANu che te cakSugocara nathI. evA anaMta paramANunI kAmaNavargaNA bane che. jenuM kArya karmabaMdharUpe pariNamI ATha prakRtimAM vaheMcAI javAnuM che. - vargaNA eTale anaMta paramANu joDAIne samUha bane te vargaNA che. vizvanA mAnava jevA prANIne paNa khabara nathI ke A vizvamAM Avo koI padArtha che. vaijJAniko paNa ene zodhI zakyA nathI. evI ATha vargaNAnA saMyogathI jIva zarIrAdine dhAraNa kare che. ATha vargaNAnA nAma nIce mujaba che. 1. audArikavargaNA = je audArika zarIrarUpe pariName che. tiryaMca manuSyanA zarIra. 2. vaikriyavargaNA = je vaikriya zarIrarUpe pariName che. deva ane nArakanA zarIra. 3. AhAravargaNA = jenI munio potAnA zarIramAMthI racanA kare che. 4. tejasavargaNA = zarIramAM tejasa zarIrarUpe rahe che. 5. kAmaNavargaNA = karmabaMdhanamAM je kArya kare che. 6. bhASAvargaNA = je zabdarUpe grahaNa thAya che. 7. zvAsocchavAsavargaNa = je zvAsa rUpe grahaNa thAya che. 8. manovargaNA = je mananA vicArorUpe pariName che. karmakalaMkavALo jIva ATha vargaNA paikI te te janmane yogya vargaNA grahaNa karI le che. audArika vargaNA grahaNa karI audArika zarIra meLave che. tene yogya bhASA. vagere vargaNA grahaNa karI te te prANane meLave che. dareka janme navI vAta, navI jAta ane navI bhAta. chatAM pudgalo to te pUrve grahaNa karIne choDelA te ja dIrdhakALe pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 110 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA saMyogamAM Ave che. temAM navIna kaMI hotuM nathI. paNa tane jUnuM yAda nathI tethI dara janme tane te te padArtho navA lAge che. ane tuM tene vaLagI ja paDe che. - ATha vargaNA paikI je je vargaNA tArA saMyogamAM Ave che tene karmabaMdha kahevAya che. sonA ane mATInI jema tAro A anAdi saMbaMdha che. tenA saMbaMdhe tuM saMsArI kahevAya che. tenA viyoge tuM siddha manAya che. kAzmaNavargaNAnA saMyoge jIve anekarUpa dhAraNa karyA, aneka sthAnomAM bhamyo. e pudgalano pathAro ghaNo vistRta che. chatAM je te saMkelavA kaTibaddha thAya che. te kSaNamAtramAM tene sameTI le che. jema karoLiyo pote potAnI lALathI jALu kare che. paraMtu aMdara mUMjhAya tyAre e jALAne toDIne gaLI jAya che ane bahAra nIkaLe che. jo tane pudgalanI jALamAM mUMjhavaNa thAya, to te ja Ubho karelo e pathAro saMkelAI jAya ane te karmathI mukta thAya. tAro ne pudgalano sAMyogika saMbaMdha che. svAbhAvika saMbaMdha nathI, ke jethI tAre temAM baMdhAI ja rahevuM paDe. agni ane loDhAnA jevo A saMbaMdha che. agnithI loDhuM bhinna che. temano saMyoga saMbaMdha che. agni TharI jatAM loDhuM asala svarUpe rahe che. tema tAro ane karmavargaNAno saMbaMdha che. agninA saMyoge loDhAne TipAvuM paDe che. tema karmanA saMyoge jIvane cAra gatimAM TIpAvuM paDe che. jo karmano saMbaMdha tane choDatAM AvaDe to tAruM TIpAvuM jarUra baMdha thAya. gahata varagaNA zubha pudgalakI, zubha pariNAme jIva, azubha azubha pariNAmayogathI, jANo ema sadIva. 73 kArmaNavargaNAnuM lakSaNa jaLanA varNa jevuM che. jaLamAM jevo varNa nAMkho tevA varNavALuM jaLa bane. tene je pAtramAM nAMkho te AkAravALuM bane. tema kArmaNavargaNa jIvanA zubha pariNAmanuM nimitta pAmI zubharUpe pariName che. ane jIvanA azubha pariNAmanuM nimitta pAmI vargaNA azubharUpe pariName che. kArmaNavargaNA svayaM zubhAzubha nathI. paraMtu tenuM lakSaNa evuM che * agni sabadha che. cAra gopAvuM 118 pulano parihAra : paramArthanI prApti Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jIvanA pariNAmano sparza pAmI svayaM zubhAzubharUpe pariName che. tene zubhAzubha karma kahe che. vargaNA jaDa che. tenAmAM svayaM zubhAzubha pariNAma nathI. jema vyaktie AhAra lIdho, te pAcana thayo ane te te dhAtumAM pariNAma pAmyo. temAM kapha, vAta ane pitta rUpa pariNamana thayuM. tenI asara zarIrane thAya. tema kArmaNavargaNA jIvanA pradeza sAthe joDAyA pachI temAM zubhAzubha pariNAma pramANe phaLa Ape A kAmaNavargaNA ATha prakRtimAM vaheMcAI jAya che. temAM jJAnavaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya. te aghAtI karma azubharUpe hoya che. AtmAnA guNone AvaraNa kare che. nAma, gotra, karma, ane vedanIya ghAtakarma che. te zubhAzubharUpe phaLa Ape che. mana vacana kAyAnA yoga vaDe karma Ave che. upayoganI zubhAzubhatA pramANe te karma zubha ke azubharUpe pariNamI phaLa Ape che. teno jIvane sukha ke duHkharUpe anubhava thAya che. zubha saMyoge puNya saMca), azubha yogathI pApa, lahata vizuddhabhAva jabacetana, samaje ApoApa. 74 zubha pariNAmanA yoge jIva puNyano saMcaya kare che. azubha pariNAmanA yoge jIva pApano saMcaya kare che. A puNya-pApa karmaprakRti hovAthI, AtmAnA svabhAvayukta nathI. tethI jyAre jIvano upayoga mohanIya Adi karma rahita ke zubhAzubha bhAva rahita hoya che tyAre zuddha upayogane kAraNe karmo ApoApa chUTI jAya che. A saMsAranI racanA paNa adbhuta che ne ? kaMI levAdevA vagara jIva vikalpo karyA kare che. te vikalpo zubha hoya to jIvane puNyano yoga thAya ane e vikalpo azubha hoya to jIvane pApano saMcaya thAya che. puNya sukha Ape che, pApa duHkha Ape che. jIva sukha icche che chatAM teNe karelAM akAryo vaDe te duHkha pAme che. eTale jIvanA sukhaduHkhano AdhAra A zubhAzubha yoga che. have jo che. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 119 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha pariNAma thayA kare to jIva chUTe kyAre ? AthI jJAnIjanoe jIvane sva pratye dRSTi karAvI ke tuM kevaLa zubhAzubha pariNAmavALo anAtmA nathI. e baMne bhAva karmaprakRtinA che. te svayaM zuddha bhAvavALo chuM. Avo bodha pApIne jIva svayaM samaje che tyAre te zubhAzubha bhAvono cheda thaI AtmA svabhAvapaNe pragaTa thAya che. game tevuM utkRSTa puNya paNa zubhAzrava che. AzravathI mokSa nathI. prathama azubha chUTe tyAre bhUmikA pramANe zubha bhAva hoya paraMtu jJAnI tene potAnA sukhanuM kAraNa mAnatA nathI tethI puNyamAM rokAtA nathI. potAnI dRSTi zuddha dravya pratye rAkhIne bhAvanI vizuddhi kare tIna bhuvanameM dekhiye, sahu pudgalakA vivahAra, pugala viNa kou siddharUpameM, darasata nahi vikAra. 75 traNa bhuvanarUpa sArI sRSTimAM jyAM juo tyAM sarvatra pudgalano vyavahAra dekhAya che. jo pudgalane choDI daIe to jIvanA siddharUpamAM koI vikAra jaNAto nathI. vizvamAM prANImAtranuM haravuM-pharavuM, UThavuM-besavuM, AhAra-vihAra, bolavuM-cAlavuM. janma-maraNa, sukha-duHkha A sarva kriyA pudgalano vyavahAra che. pudgalanA saMyoga vagara jIvane haravA-pharavA vagerenuM prayojana zuM? eka kSaNa kalpanA karo ke A vizvamAM kevaLa caitanya che. pudgala jevuM kaMI che nahi. to sarva vicitratA ane viSamatA zamI jaze, jIvane kaMI karavAnuM raheze nahi. paNa jagatanA svarUpamAM rahelA A jaDa ane jIvanuM sahaastitva svIkAryA vagara cAle tema nathI. sahaastitva chatAM lakSaNathI ke svabhAvathI baMne padArtho bhinna che. siddharUpa pudgalanA jevuM rUpI nathI, arUpI che. teno pudgalanI jema pathAro tane jaNAya tema nathI, paraMtu cetana vagaranI A pudgala sRSTine jANanAra koI nathI. jema pudgalanI samasta vizvamAM vyApakatA che. tema cetananI paNa vyApakatA che. jagatamAM je anekavidha rUpAMtaro, 120 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilAsa ke vikAsa jaNAya che te sarve cetanano prabhAva che. vaLI vizvanA aneka padArthomAM jIva pudgalanI joDI thaI che. jo baMne pRthaka thAya to koI vikAra ke vicitratA jaNAtI nathI. tethI pudgalanA abhAve siddharUpamAM koI vikAra jaNAto nathI. te siddharUpa jIvane kaMI sukhaduHkha, harSazoka janma-maraNanA vikAro hotA nathI. e sarva pudgalano vyavahAra che. pudgalahuM ke mahela mAlIye, pudgalaTuMkI seja, pugalapiMDa nArako tethI, sukha vilasata dharI (ja. 76 pudgala eTale kevaLa deha nathI. pudgalamAM patharA, ITa, Arasa, lAkaDA, loDhuM, cUno vagere che. temanA sthAnethI te vastune ekaThI karI. tene amuka AkAra ApI, vyavasthita goThavI dIdhI te mahela, mULa te pudgala padArtha che. temAM vasAvelAM sukhanAM sAdhano khATalA-zayA vagere paNa pugalanA padArtho che. are je strInA zarIramAM tuM moha pAmI sukha mANe che te deha paNa pudgalapiMDa che. Ama sarvatra pugala ja pudagala che. cetanAnA saMsAra vaDe dehapiMDa sajIva manAya che. mULamAM to te pudgala che. pulapiMDa dhArake cetana, bhUpati nAma dharAve, pudgala balathI pudgala upara, ahaniza hukama calAve. 77 moma bhUpati ke cakravartInA deha paNa pudgalapiMDa che. saptadhAtunA piMDane dhAraNa karIne puNyayogathI maLelI sattAne ke vaibhavane kAraNe te bhUpati kahevAya che. vaLI pote zArIrika baLa vaDe anyanA dehapiMDa para nizadina hukama calAve. Ama jIva kyAM to pudgalane AdhAre hukama kare che kyAM to hukama AdhIna thAya che. pudgalabalanI sattAthI AvA bheda thayA che. pudgalahuke vastra AbhUSaNa, tethI bhUSita kAyA, pudgalakA cAmara chatra, siMhAsana ajaba banAyA. 78 je vastra ke AbhUSaNa dhAraNa karIne, kAyAne zaNagAre che te sarve pudgala che. vaLI rAjAnA zobhArUpa AcAra chatra sarve pula pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 121 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. siMhAsana sonA rUpA ke hIrAnuM ghaNuM mUlyavAna hoya topaNa te pudgala che. pudgalanA vividha vikAra joI teno bhoktA tene sukhanAM sAdhana mAne che. tethI tenI mUccha choDI zakato nathI. pudgalaTuMkA kilA koTa arU, pudgalaTuMkI khAI, pudgalahuMkA dArU golA, racapaca topa baNAI. 79 pudgale jagatamAM sarvatra hastakSepa karyo che. are tame killAne koTa juo, Azcarya pAmo. sAmAnya mAnavI tALo meLavI na zake tevI UMDI khAI juo. sarva pudgalanuM pariNamana che. pudgalanA padArtho meLavIne dArUgoLo banyA ke tenI topa banAvI sarve pugalanA khela che. pudgalarAgI thaI cetana, karata mahA saMgrAma chala bala kala karI ema ciMtave, rAkhuM apaNuM nAma. 80 pudagalanI potAnI pariNamana zakti dvArA vividhatA joI jIva te te padArtho pratye AkarSita thaI rAga pedA kare che. vaLI moTAM rAjyo, tenA vaibhava, siMhAsano Adi meLavavA moTA saMgrAma khele che. vaLI tene mATe mAnasika saMtAparUpI saMgrAma khele che. ane jaDa padArtho jANe teno prANa hoya tema te meLavavA mATe chaLa, prapaMca kare che. kyAMka baLa vApare che. kyAMka kaLa vAparIne paNa potAnuM nAma amara karavA mAMge che. je nAma ja vinAzane AdhIna che te tane amara kevI rIte banAvaze ! tuM ja vicAra ke moTA bhUpati, cakravartIo paNa nAmane amara karI zakyA nathI. pRthvI para janmyA, ane ciravidAya thayA. temanI mRti phakta temanAM sukRtyothI jaLavAya che. jeoe pudgalathI saMpUrNapaNe mukta thaI potAnuM siddhatva pragaTa karyuM teo amara thayA. temanA deha amaratva pAmyA nathI. pachI tuM nAma rAkhavA vyartha prayatna zA mATe kare che ? anAmI amara che. nAmInuM sarva vinAzI che. pugalanA rAgI kevI mUrkhAI kare che ? te te padArtho meLavavA, meLavIne sAcavavA bahArathI to du:kha bhogave che. paraMtu AMtarika 122 pudgalano parihAra: paramArthanI prApti Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtArUpI saMgrAma khelIne duHkhane upArjana kare che. AvA saMgrAma khelavA pAchaLa paudgalika padArthono asaMtoSa che. ane te padArtho svayaM vinAzI che. tenA dvArA pote amara nAmanA meLavavA mAMge che. riddhisiddhi beMke gaDha toDI, joDI agama apAra, paNa te pudgala dravya svabhAve, viNasata lage na vAra. 81 buddhimAna ane parAkramI mAnavoe jagatamAM paudgalikapaNe paNa Azcaryajanaka kAryo karyAM che. dhana-vaibhavanI riddhisiddhi vipula pramANamAM saMgraha karanArA bhUpatio ke mahAtvAkAMkSIo nipajyAM che. cakravartInAM cauda ratana ajabagajabanAM hatAM. pahADanuM cUraNa banAvI de. dariyA pAra karavA mATe carmaratna hoya. temanA mugaTanuM mUlya ja thaI na zake. temanuM sraratna atyaMta suMdara hoya. chatAM e saghaLuM mUkIne teo cAlI nIkaLyA ! sikaMdara jevA samrATe ratno ane jhaverAtanA DhagalA bhegA karyA. bhalabhalA parAkramI rAjAone jItyA. majabUta gaDhone toDyA. sUraMgo vaDe dharatI dhrujAvI. vikarALa sainya ekaThuM karyuM. Azcaryajanaka mahelonI racanA karI. aMte rAkhamAM poDhI gayo. are pelo zahenazAha be hajAra oraDA sajAvIne rAkhato. game te oraDAmAM te sUvA jato, tenI kAyA sADAtraNa hAtha jagA rokatI paraMtu oraDA be hajAra rAkhato, aMga para pUratuM hajAro rUpiyAnuM paherato. samaya vahyo jato hato chatAM samaya jovA karoDonI ghaDiyALa paherato. tamAma sabhAmAM samayasara pahoMcato. eka divasa samayasara UpaDI gayo. khabara nahi te kayA khUNe janmyo haze ? varSothI rakSaNa thAya tevA mahelo, ThaMDIthI ke garamIthI rakSA thAya tevA oraDAo, pUrA nagaranI rakSA thAya tevA gaDha-killA, AhAramAM kaMI kAvatruM na thAya mATe kUtarAne AhAra pahelAM Apato, eka eka hathiyAra ghasIne dhAradAra rAkhato, game tyAre duzmanane haNI zakAya. ghoDA evA rAkhato bhaya samaye dUra bhAgI zake. vastrAlaMkAra pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 123 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evAM paherato ke jonAranI AMkho Azcarya pAmatI, hajAronI salAmo jhIlato. paNa hAya ! kALe tene kaMI ja kahyA vagara jhaDapI lIdho. teNe jANyuM paNa nahi ke A sarve pugalanA khela to pUrA bhajavyA paNa nahi. ane cAlI nIkaLyo. kAraNa ke teNe je pudagalo vistAryA hatA te ane teno deha svayaM vinazvara hatA. pachI TakAvavA icche to paNa Take kyAMthI ? pudgalake saMyoga viyAge, harakha zoka citta dhAre, athira vastu thira hoI kaho kema, INa vidha nahi vicAre. 82 pUrvajanmanI vAta javA do, paraMtu manuSya janmyo tyArathI, te ja kSaNathI tenA jIvanano prAraMbha pudgalanA paricayathI ja thAya che. janma ane tarata ja koI zarIra para ThaMDuM pANI nAMkhe, teno dehabhAva tarata ja raDI UThe che. janmyo ke tarata ja pAraNAM ane ghUgharA joIe. AhAranA padArtho joIe, ramavA jevo thayo tyAre ramakaDAM joIe. gillI-daMDA joIe, yuvAna thatAM vyApAra, sAmagrI joIe, strI-putra-mitrAdi parivAra joIe, maratAM nanAmI joIe, dehanI samApti mATe lAkaDAM joIe. Ama dehadhArI mAnava pudgala vagara eka kSaNa paNa Takato nathI. vAstavamAM AtmA pudgalathI Takato nathI. ajJAnavaza pudgala e enuM zaraNa banyuM che. tenA vagara te bezaraNa thaI mUMjhAya che. anukULa padArthonA saMyogamAM te harakhe che, nAce che. pratikULa padArtho maLatAM mUMjhAya che. anukULa padArthonA viyogamAM raDe che. zoka kare che. duniyAmAM kaMI mAnava dhAre evuM badhuM banatuM nathI eTale harakha-zokanA nimitta maLe te hase che. raDe che. tenA jIvananI cAvI nimittonA hAthamAM che. je padArtho mULamAM asthira che, nAzavaMta che, tene sthira rAkhavA mathe ke nitya TakAvavA mathe to te saMbhava nathI. anya padArthonI vAta javA de. tAruM zarIra ja sthira nathI tenA pheraphArano tuM vicAra kara. bALavayamAM, kizora avasthAmAM, yuvAnImAM, prauDhatAmAM ane vRddhAvasthAmAM tArI dazAo keTalI badalAtI rahI. tAro traNa varSano 124 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phoTo tArA tresaTha varSanA phoTAnI bAjumAM mUkIne jo, tArI yuvAnIno phoTo tyAsI varSanA phoTA sAthe mUkIne jo, athavA kalpanA kara ke traNa pagathiyAM sAthe ThekanAro, pahADo para kUdanAro tuM kyAM, ane atyAre UbhA thatAM paNa paga dhrUje evI tArA zarIranI avasthA kyAM ? tuM te pAchI lAvavA icche to paNa tAruM ke koI samrATanuM paNa kaMI cAlatuM nathI. Ama vicAra karIne je tattva sthira che, nitya che, te pratye daSTi kara, to tArI dRSTimAM pudagalanA UpajelA vikAro zamI jaze. tuM vAstavikatA samajI zakIza. ane saMyoga-viyoganI lapathI ke harakha zokanA vamaLamAMthI mukta thaI zakIza. jo tanako mana garava dharata hai, china china rUpa nihAra, te to pudgalapiMDa palakameM, jala bala hove chAra. 83 je zarIrane joIne mane garva dhAraNa kare che ke huM kevo goro, UMco, rUpavAna, tAkAtavAna, dhanavAna chuM. keTaluMye manamAM rAkhIne phAMkaDo thaIne phare che. paraMtu dareka kSaNe e sarva pudgalanuM pariNamana palaTAtuM rahe che. ane eka divasa saghaLuM UMdhuM dekhAvA mAMDe che. cAmaDI zyAma thaI jAya che. pAchaLathI vAMko vaLI jAya che. rUpa to kyAMya vaNasI jAya che. tAkAta to evI gaLI jAya che ke pathArImAM sUto hAtha UMco karI zakato nathI. dhana vaLI bIjA gharane zodhI le che. te je padArtho para garva rAkhyo hato te padArtho kSaNe kSaNe kSINa thAya che. tema tAro deha paNa te ja niyamane anusare AkAzamAM rahelAM vAdaLo (jalabala) pavanane dhakke kyAMya kheMcAI jAya che. ke kSaNamAM vikharAI jAya che. tema tAruM zarIra kSaNamAM palaTo mArI de che. dehane hIrA, motInI mALAthI zaNagArIne garva le che. mAthe mugaTa paherI, kAnamAM kuMDaLa paherI, dase AMgaLIomAM hIrA jaDita vIMTI paherI hAthanI zobhAno garva le che. paraMtu jyAre badhuM tyajIne tuM mahAprayANa kare che, tyAre tArA sagAM-snehIo AmAMnuM kazuM tArA aMga para rahevA detA nathI, jo zarIra baLIne pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 125 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke baLIne rAkha thavAnuM che. to pachI tenI zobhAthI karelo garva zA kAmano ? traNa khaMDanA svAmI vAsudevane, cha khaMDanA adhipati cakravartIne potAnA zarIranA baLa para kevo garva hato ? te paNa cAlI nIkaLyA. kyAMya nAmanizAna na maLe. ane AvA eka-be nahi paraMtu lAkho karoDo adhipatio thaI gayA. zarIrabaLa Ama to puNya prakRtijanya che. teno bharoso keTalo ? nadInA pUra jevuM yuvAnInuM baLa hoya che. pUra caDhe paNa UtaravAnA svabhAvavALuM hoya. tema yuvAnInuM baLa caDhe paNa te jarAvasthAmAM UtaravAvALuM hoya che. teM tevI paristhitio najare joI che ! kyAM A navuM che ke tane kahevAnuM hoya ! rAvaNa zArIrika zaktimAM daza zarIra jevuM baLa dharAvato hato. daza mastaka jevI nipuNatA dharAvato hato. caMdrahAsa khaDaga tenuM daivI zastra hatuM. siMhane paNa haNI nAMkhe tevo baLavALo hato. rAjanItimAM nipuNa hato. indra paNa tenAthI sajAga hatA te rAvaNa raNamAM ragadoLAyo tyAre zarIranI zakti tene dago daI beThI. mATe tanano garva vyartha che. iNa vidha jJAna hIyemeM dhArI, garva na kaje mitta, asthira svabhAva jANa pudgala ko, tajo anAdi rIta. 84 he mitra ! AgaLa jema 'vicAra karyo ke A tana mATe karelA garva koInA TakyA nathI. jyAM moTA mAMdhAtAo paNa pAchA paDyA che tyAM huM kayA padArtha mATe garva karuM ? eka cakravartIne tenI cha khaMDanI pRthvI mATe garva na hoya paNa mane to cha vAranI jagAno garva pIDe che. jene mATe garva karuM chuM te tana to game tyAre kSINa thAya tevuM che. A mAruM kevuM ajJAna che ke je padArtho paLe paLe palaTAtA che, eka divasa tyajIne javAnuM che, je padArthonI rajakaNa laI javAze nahi, je strIAdi mATe garva karato hato, temanA viyoge huM saMsAramAM goThavAI gayo chuM. mArA viyoga pachI e sau goThavAI jaze. 126 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnIjanoe A svarUpane kevuM joyuM ? A AtmA zarIra vagara Take, vacana vagara Take, mana vagara Take, rAgAdibhAva vagara Take, indriyo vagara Take. gRha - nagara vagara Take. dhana dhAnya vagara Take. sonA rUpA vagara Take, hIrA-mANeka vagara Take, strIputrAdi vagara rahe, vana-upavana vagara Take, mahela ane jaMgala vagara Take. to pachI AtmA zAnAthI Take ? bhAI AtmA svarUpathI Take. tenA jJAnAdi guNothI Take, cetanAthI Take, ane pudgalamAM to jJAnAdi kaMI che nahi, to pachI pudgalathI AtmA Take tema banavuM saMbhava nathI. vIkharAtA vAdaLane koNa sthira rAkhI zake? pudgala potAnA svabhAvathI ja asthira che tene TakAvavAno prayatna vyartha che. ene TakAvavAnI tArI game tevI yukti ke paddhati hoya to paNa te pUrve temAM saphaLa thayo nathI, bhaviSyamAM saphaLa thavAno nathI. vartamAnanI mahenata paNa vyartha tuM game tevA roTalA ghaDAve ane Aroge to paNa tAre te meLavavA punaH prayAsa karavo paDaze. tuM game tevA dhana-dhAnyanAM poTalAM bAMdhe te sarva naSTa thavAnAM che. te game teTalA osarI-oTalA bAMdhe paNa eka divasa mUkavAnA che. strIo game teTalA suMdara coTalA vALe te paNa roja roja ghasAtA rahe che. Ama tArA roTalA, poTalA, oTalA ke coTalA rAkhyA rahevAnA nathI. jJAnI puruSonA vacanabodhane hRdayamAM dhAraNa karI, je tAruM nathI teno jarAya garva na karato. duryodhana jevo parAkramI, garvIlo mAnava huM marIza nahi tema mAnato hato. eka divasa teno sarva garva gaLI gayo ane dhULamAM ekAkI paDyo paDyo maraNa pAmyo. draupadIe rUpanA garvamAM vinayane tyajI dIdho. jarA jeTalA garvane pariNAme baMne kuTuMbano mahAsaMhAra thayo. sau mATInA banelA mATImAM maLI gayA. garva mahA doSa che. tene salAma karI vidAya karavo sAro. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 120 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtamathI moha niraMtara, lAvo trikaraNa zuddha pAvo gurUgama jJAna sudhArasa, pUravapara aviruddha. 85 pudgala paricayathI AtmA duHkha ja duHkha pAme che te aneka rIte samajAvyA pachI have graMthakArane lAge che jIvone A phaMdano chaMda choDavavo jarUrI che, tethI puNyavaMtA jIvone pudgalanA pralobhanothI mukta thavAno upAya batAve che. graMthakAra pudgalanA mohanA pariNAmane jANe che. tene moha choDavAnI vAta karI bhaDakAvatA nathI. e mohane vaLAMka Ape che. paudgalika padArthone badale paramArtha padArtharUpa paramAtmA pratye moha karavAnI paddhati badalAve che. tArA vacana ane kAyAnA yoga paudgalika padArtho pratye pravRtta hatA, temAMthI utpanna thatA kaSAyo vaDe te malina hatA. tenI zuddhi mATe paramAtmA pratye prIti karavAmAM tArA e ja manAdi yogane kAryazIla karavAnA che. yogamAM malinatA hoya to paramAtmAnuM milana thatuM nathI. paramAtmAnA dhyAna mATe tAre traNa yogane zuddha karavA jarUrI che. yogane zuddha karavAno upAya kyAMthI maLe ? yoganI zuddhi mATe prathama tAre sagurunI nizrA joIze. temanI pratyenA ahobhAvathI tane gurugame-kRpAe upAya maLaze. tArAmAM rahelA jJAnanuM amRta pragaTa thaze. je jJAna pUrvApara traNa kALane viSe aviruddha che. jJAnanI praNAli ke prarUpaNA kyAre paNa virodha pAmatI nathI. jJAnathI mana saMyamamAM rahe. jJAnathI karma nAza pAme. jJAnathI mukti pamAya. jJAnanuM phaLa vairAgya che. jJAna sukha tarapha laI jAya. jyAM jJAna che tyAM AvuM uttama rahasya pragaTa thAya che. temAM koI virodha nathI. jJAnI sadguru tane jJAnAmRtanuM pAna karAvaze. tyAre tane bhAna thaze ke huM jJAnapUrNa chuM. AnaMda ane sukhanI vedanavALo chuM. e jJAna thavAmAM tAre indriyonI jarUra nahi. rAgAdi ke garvanI jarUra nahi, koI paugalika padArthanI jarUra nahi. te jJAnanA paricayamAM 128 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkuLatA nahi. kAraNa ke jJAnanuM kArya jANavAnuM che. bahAramAM game tevA AkarSaka paudgalika padArthono loko mahimA kare paNa bhAI, tArA caitanyamAM jJAna-sudhArasanuM amRta paDyuM che. te gurukRpAe prApta karI le. mAnavadehamAM maLelI A cetanAnuM sAmarthya amRtane prApta karavAnuM che. amRta prApta karavAnA be uttama nimitto, upakArI tattvo che. paramAtmA ane sadguru. tuM vicAra kara ke tuM pudgalano paricaya kevI rIte karato hato ? niraMtara mana, vacana ane kAyA arthAt pUrA tana ane manathI moha karavAnI Teva che. te have A zuddha padArthomAM lagAva, ane pachI jo ke tane parapadArthanA paricaye zuM maLatuM hatuM ? ane paramArthanA paricaye zuM maLI rahyuM che ? sadguru tane prathama paramAtmAnuM svarUpa batAve che jethI tane tenuM mAhAtmya samajAya. jemanI kruNA vagara bolAve sahAyaka bane che. koI paNa apekSA rahita jemanuM vAtsalya che. tuM mAMge ke na mAMge tArA tarapha pUrI sajjanatA dAkhavanAra ane aMtamAM tAruM pUrNa svarUpa darzAvanAra paramAtmA che. tvameva mAtA zrapitA tvameva, tvameva baMdhuzva sakhA tvameva tvameva vidyA draviNaM tvameva, tvameva zaraNaM mama deva deva. paramAtmAnuM nAma mAtra ja sarvotkRSTa che, tenI samRddhinAM darzana temanI AkRtimAM thAya che, smaraNa temanA nAmathI thAya che. darzana-smaraNa baMne jIvane pavitra kare che. malinatA TALe che. jo manuSya aMtaramukha thaI A paramatattvane upAse to potAnuM paramAtvasvarUpa pragaTa thAya che. te mATe paramAtmA pratye niraMtara prIti karavI joIe. prIti pa2padArthathI jyAre tUTe che tyAre ja paramatattva pratye joDAya che. sarva doSanuM mULa ahaMkAra che. paramAtmAne prIti karavAthI tenuM visarjana thAya che. tArI bhAvanA mATe devaguru samAna tattva che. pratyakSa evA gurune tana-mana-dhana arpaNa karato jA pachI moha kSaNa thayA vagara nahi rahe. guru paramAtmAnuM svarUpa batAvI jIvane mArge pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 129 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDhAve che. temane samarpaNa thavuM eTale temanI AjJAne AdhIna rahevuM. atyaMta Adara rAkhavo. temanA anugrahane pAtra thayuM. paramAtmAmAM jenuM lakSya che tene pugalanI nirarthakatA ane paramArthanI sArthakatA samajAya che. paramAtmAmAM ekatA thavI te milana che. jethI sarva durgAna TaLI jAya. pudgalano prema chUTyA pachI tAre jo premanuM utkRSTa sthAne joItuM hoya to te paramAtmA che. eka vAra te temanI sanmukha thA to temanI amIdaSTino tane sAkSAtkAra thaze. temano prema niHspRha che. aciMtya zakti yukta prabhune ApaNA hRdayano bhAvanAno eka aMza arpaNa karavAmAM Ave to ApaNA citta pradeza para paDeluM vAsanAnuM tAMDava zamI jAya. te nirmaLa zaktino pravAha ApaNA Atmapradeza phelAvAthI ApaNe zaktisvarUpa banIe chIe. mATe paramAtmA pratye niraMtara prema rAkho. mana, vacana, kAyAnI arpaNatA karo. ane sadgurunI AjJAmAM raho. jJAna bhAnuM pUraNa ghaTa aMtara, thayA jihAM paragAsa; mohanisAgara tAsa teja lakha, nADhA thaI udAsa. 86 he sujJa ! tArA ghaTamAM, hRdayamAM, AtmAmAM, seMkaDo sUryano prakAza samAI jAya tevo tuM pUrNa jJAna svarUpa chuM. jyoti svarUpa evA AtmAmAM nimagna thaIne jo to kharo ke aMtara ajavALAthI bhareluM che. jyAM (paragAsa) prakAza ja prakAza che, tuM aMdhakAramAM aTavAyA kare che. A jJAna evuM pUrNa che ke jagatanA tamAma padArtho tenA anaMta guNo, saghaLI avasthAo pratibiMbita thAya che. vizvamAM jIvo anaMtA che, pudgalo anaMtA che. te darekanI dazAnuM parivartana niraMtara thAya che, te sarve A AtmAnA jJAna upayogamAM jaNAya bahAramAM sarva jANavAnI tAkAtavALuM tAruM jJAna AtmAmAM je sukha ane AnaMdano mahAsAgara UchaLe che tenA taraMga jANavA samartha che. e jJAna zAstrathI ke indriyathI thAya tevuM sImita nathI. paraMtu jJAna ja svayaM sva-parane jANe che. chatAM parane jANIne jJAna parasvarUpe thatuM nathI. aMtaraghaTamAM jJAnAdi anaMta zaktio paDI che. prakAza 130 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTa thatAM moharUpI rAkSasa svayaM bhAgI chUTe che. mohanuM sthAna vairAgya le che. je sAcA sukhano AsvAda Ape che. mohajanita jJAna hovA chatAM te ajJAnarUpe kArya karI tane aMdhakAramAM rAkhatuM hatuM. te jyAre pUrNapaNe prakAzita thayuM tyAre moha nizAcara bhAgI chUTe che. tenA lakSaNarUpa bIjI prakRtio paNa bhAgI jAya che. AtmA svayaM jJAna, cetanAno svAmI che. tene paranA prakAzanI AzA kevI ? mohI jIva jJAnano AdhAra cakSu ane indriyone mAne che. tethI carmacakSu hovA chatAM jIva aMdhArAmAM aTavAyA che. jyAM sudhI aMtaramAM prakAza na thAya tyAM sudhI mohano nacAvyo tuM jJAnaprakAza meLavavA tIrthomAM bhaTakyo. AratIo utArI, zAstro bhaNyo. yogAbhyAsa karyo paNa tane koI kinAro maLyo nahi. jJAnasvarUpe jyAre tuM svayaM pragaTa thayo tyAre mohavaza teM je je vikalpo karyA hatA te sau zamI gayA. ane mohanI sAthe tenA je sAthIo hatA te hatAza thaIne nAsI gayA. jJAnaprakAzanuM sAmarthya e che ke jIvamAM vikAra thavA na de. vikalpone zamAvI de. manamarkaTane pUruM saMyamamAM rAkhe. pudgalathI aparicita karI de. vastunA svarUpano yathArtha bodha karAve. bhedajJAna aMtaradegadhArI, parihara pudgala jAla; khIranIra kI bhinnatA jima, chinameM karata marAla. 87 aMtaradaSTimAM jo jJAna sAthe abhedatA sadhAI jAya to pudgala sAme bhedajJAna hAjara rahI jIvane tenI mucchathI mukta karI de. bhedajJAnanuM rahasya e che ke sva-paranuM yathArtha bhAna rAkhIne rahe. huM zarIrathI bhinna, sarva indriyothI bhinna, sarva parivArathI bhinna, sarva padArthothI bhinna chuM evuM sAkSAta bhAna jene varte che te samyagdaSTi. AtmA bhedajJAnI che. aMtaradRSTi, nirmaLaSTi, svarUpadaSTi e bhedajJAnanI avasthAo che. sAmAnya jIva rAga samaye potAne rAgI, keSanA udaye potAne dveSI, krodhAdinA udayamAM krodhI vagere mAne che. strI-puruSanI AkRti pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 131 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLatA jIvane temAM ekatA thAya che, mAna apamAna maLatAM temAM ekameka thaI jAya che. jenI aMtaradRSTi pragaTa thaI che. te A sarva udayAdine sva-svarUpe mAnatA nathI. potAne te sarva prakArothI bhinna mAne che. bhedajJAnI kahe che huM ane A AkRti eka nathI, huM ane udayajanita prakRti eka nathI, zrImaMtAdi saMskRti ane huM eka nathI, vikAra ane huM eka nathI, are A vicAra paNa huM nathI, te sarvane jANanAro, sarva avasthAthI nyAro je che te huM chuM. tema nirNaya thatAM e pudgalajanita AkAronA vikAro tane sparzI zakaze nahi. game tevI AkRti, prakRti ke saMskRtino tAro saMbaMdha khIranIra jevo che. arthAta dUdha-pANI sAthe rahevA chatAM bhinna che. te chUTA thaI zake che tema tuM AkRti ke prakRtithI bhinna che tethI paLamAtramAM bhedajJAna karIne mukta thaI zake che. bhedajJAna eTale parapadArthathI ane parabhAvathI chUTA pADavAnuM svabaLa. rAgAdibhAva UThe tyAre peluM baLa pariNatine temAM joDAvA na de. strI putra, dhanAdinA saMyoga thAya paNa peluM baLa temAM Atmabuddhi thavA na de. ekAMtamAM e ja bhAvanA cAle sarvabhAvothI potAne bhinna tAravI, svapratye dRSTine vALe. AvuM bhedajJAna AtmAnA abhedanuM darzana karAve che. jIvo anyonya bheda rAkhe che. paNa bhedajJAna nathI karatA. mArA-tArA, potAnA-parAyA, evA bhedamAM rAce che. jJAnI evA bhedane toDe che. paraMtu e sarvamAM rahelI mUrchA ke ajJAnane dUra karI pote dravya, kSetra, kALa ane parabhAvathI asaMga rahe che. evo niraMtara abhyAsa pudgalane parihAra kare che. ehavA bheda lakhI pulakA, mane saMtoSa dharaje. hANa lAbha sukha duHkha avasarameM, harSa, zoka navi kIje. 88 pulanA varNAdinI niraMtara parivartanazIlatA ke kSaNikatA joIne, tuM te pratye manamAM saMtoSa dhAraNa karaje. je pugalane sparzIne AhAra sAta dhAtu banI jAya. sAbu malina thaI jAya. attara durgadhamAM pheravAI jAya evA vikRti bheda jANIne tenA sevananI maryAdA karI 132 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtoSa mAnaje. zarIra dhAraNa karyuM che eTale tene sajAvavA-sAcavavAnI vRtti UThaze, zarIra tenA dharma pramANe padArthonI mAMga karaze. paNa tuM te pratye saMyama dhAraNa karI tenuM poSaNa karaje. teM Aje zarIranA baLa mATe zIro khAdho ane bIje divase te tapa karavAmAM AnAkAnI kare, tArA manane paTAvI de to samajaje ke A pudgalanI jALamAM tuM phasAI gayo. paraMtu jo tArI tapanI preraNA TakI rahe to tevo abhyAsa vadhArato jaje. temAM tane saMtoSa maLaze. pudgala padArtho zarIra, svAsthya, strI, putrAdiparivAra. mAna-apamAna, dhana-dhAnya, mAla-milakata, vasro-pAtro, sagAMsnehIo, vyApAradhaMdho A sarva tArI AjubAjunI duniyA che. tuM temAM gherAI jaIne padArthonI alpadhikatAthI lAbha ane hAni mAnI sukhI ke duHkhI na thato. paudgalika padArthono saMyogaviyoga tArA zubhAzubha karmo para AdhArita che. te tArA hAthanI vAta nathI tevA samaye tuM harSa-zoka na karato. tAruM zuM hatuM ke tuM tenA saMyoge ke viyoge sukhI-duHkhI thAya che ? karma saMyoge je kaMI thAya che, temAM adhIraja na sevavI. je kaMI karmaphaLa che te bhogavyAthI chUTe che. temAM harSa-zoka karavo nahi. jIvanamAM samAdhAna ke saphaLatA mATe prArabdhane samatAthI bhogavI khasI javuM. vartamAnamAM je tArA prayatnathI AvyuM nathI te bhale pUrvakRta hoya paNa tenAthI bhAgI chUTI zakaze nahi mATe te pratye ciMtA, zoka ke saMtApa karyA vagara sahI levuM. jJAnIne paNa prArabdhanA phaLane bhogavyA vagara chUTyA nathI. sukha-duHkha, saMyoga-viyoga ApaNA hAthanI vAta nathI. te to hAthamAMthI chUTelA bANa jevuM che. tIra chUTyuM te nizAnane vIMdhI leze. tema karma udayamAM AvatAM phaLa ApI deze. dorathI tUTelo pataMga amuka jagAe jaIne nIce paDe che. tema karma bhogavatAM bhogavatAM chUTI jaze. samatAthI bhogaveluM tane navuM baMdhana ApI zakaze nahi. sukhaduH khAdithI chUTavAno eka ja upAya che. e sarva paristhiti pAchaLa doDatA manane thaMbhAvI AtmaciMtanamAM vALI levuM. pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 133 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayathI AtmA sva-para prakAzita che. chatAM svarUpane tanmaya thaIne jANe che. parane tanmaya rahita jANe che. AvA sarvadarzI AtmAmAM zraddhA thaI, pratIti thaI te jANe che ke rAgAdimAM rokAuM te huM nahi. Indriyo dvArA jouM evo huM nahi. AtmAnuM jJAna-darzana upayogamaya sAmarthya ja evuM che. jJAna parane jANe paNa pararUpe thAya nahi . jaDane jANe paNa jaDarUpe thAya nahi, jema viSTA jevA padArtho jotAM AMkha malina thatI nathI, ke agni jotAM garama thatI nathI tema AtmA cetanA rAgAdithI malina thatI nathI. pote sattApaNe sva-svarUpe rahe che. je kaMI rAgAdinI malinatA che te ajJAnarUpe pariNamelA jJAnanI che. paraMtu bhedajJAnI AtmAne ane rAgane judA jANe che. te rAgAdimAM tanmaya thatA nathI. te jANe che ke huM svarUpathI TakuM chuM. dehanA saMyoge annapANI ke manavANI vyavahAra che. mArA AtmAmAM tevo vyavahAra nathI. AvuM bhedajJAna varte che. jo upaje so tuM nahi arU, viNase so tuM nAhi, tuM to acala akala avinAzI, samaja dekha dilamAMhi. 89 tuM eka vAta daDhapaNe samajI leje, jene tuM janma kahe che te utpanna thavuM, jene maraNa kahe che, te nAza pAmavuM. te tuM nathI. tuM janmato nathI maraNa pAmato nathI. je utpanna thAya che, nAza pAme che te tArI karmajanita avasthAo che. jema dariyAnA pANInA taraMgo UThe che, laya pAme che. te taraMgo e dariyo nathI. taraMgo bhale dariyAnuM eka aMga hoya. paNa mULa vastusvarUpe dariyo jaLayukta che. taraMgayukta nathI ke utpanna thAya ane nAza pAme. tema tuM AtmA, caitanya, amRta sAgara kyAre utpanna thayo nathI ke nAza pAme. nara-nArI, nAraka-deva, pazu-pakSI, vagere dehAdhIna avasthAo te amRtasAgara uparanA taraMgo avasthAo che. te Upaje che ane laya pAme che. tyAre AtmA to dhruvapaNe Tekalo che. kAraNa ke tuM je rUpe oLakhAya che te caitanya dhruva, karma kalaMka rahita, avinAzI che. te kevI rIte Upaje ane nAza pAme ! te to anAdi anaMtapaNe che. badalAtI avasthAone mULarUpe jANI jo tuM dravyane vinAzI 134 pudagalano parihAra : paramArthanI prApti Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAne to karmanAM phaLa-baMdhana, mokSa vagerenI vyavasthA Takaze nahi. caitanyanI jIvanazakti ja evI che ke potAnA svabhAvane dhAraNa karIne jIve che. tene jIvavA mATe pudgalAdi padArthonI jarUra nathI. huM trikALI dhruva tethI kALa AdhArita asta ke udaya mane nathI. huM jyAM chuM tyAM sadAne mATe che. A je dazyamAna che te asatu dehAdi huM nathI. caitanyane jaDathI Ama judA anubhavatAM ja tuM mukta ya mane che ema sAta catanyane jaDathIA je jo huM mane zarIra mAne to mane roga, zoka, maraNa lAgu paDaze. zarIra pote ja bhrAMti che je Upaje che, laya pAme che. te zarIrane loko divya banAvavA, TakAvavA prayatna kare che. vRddha thayA pachI paNa yuvAna rahevAnA prayatna kare che. arIsAmAM mukha para karacalI na hoya to harakhAya che. karacalI jue to karamAya che, kAraNa ke ene A viNasavAno dehano svabhAva khabara nathI. dehabhAva AtmajJAnane aTakAve che. ane huM deha nathI, acala akala avinAzI caitanyasvarUpa AtmA chuM te bhAna AtmajJAnane TakAve che. mATe manamAM vicArIne samajaNa pedA kara ke aneka sthAnoe bhaTakIne A mAnava janma pAmyo chuM. zA mATe e acala ane akala evA AtmAnuM ciMtana na karuM ? aneka janmomAM tenuM vismaraNa karyuM che. have zA mATe aMtarAtmAne tyajIne vaLI janmamaraNanA dhakke caDhavuM ? je parivartanazIla che te huM nathI. huM paramacaitanya svarUpI avinAzI tattva chuM. te mAre kyAMkathI lAvavAno nathI, te to che che ne che ja. huM nitya ajanmA chuM. mAro kSaya nathI ke mAruM mRtyu nathI, ema tattvano bodha pAma. tana mana vacanapaNe je pudgala, vAra anaMtI dhArayA; vasyA AhAra ajJAna gahalathI, phira phara lAgata pyArA. 90 tana, mana ane vacana je caitanyanA saMcArathI saMcArita che. te pudgala che, tethI to AtmA jyAre janmAMtara kare che tyAre zarIrano eka rajakaNa sAthe jato nathI. mananA karelA aramAno sAthe jato paNa nathI. jIvana daramyAna tuM je kaMI bolyo te zabdo kyAMya pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 135 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikharAI gayA. AvuM kaMI eka vAra banyuM nathI. anaMtavAra A manAdiyoga teM dhAraNa karyA, choDyA, dareka janme vaLI navo prayAsa. ekendriyapaNe hato tyAre tane phakta eka zarIrano ja yoga hato. be indriyapaNuM pAmyo tyAre avyakta paNa vAcAyoga maLyo. jyAre paMcendriyapaNuM mana sahita pAmyo tyAre spaSTa vAcA ane mana maLyAM. te paNa anaMtIvAra maLyAM. Aje paNa maLyAM che. paraMtu tethI tane lAbha zuM che ? zarIra vaDe te bhoga bhogavyA. vacana vaDe te caturAI dAkhavI, mana vaDe to tuM keTalAye taraMgomAM UchaLyo, chatAM kazuM hAtha na AvyuM. evuM anaMtIvAra thavA chatAM te saMtuSTa kema na thayo ! e pudgalanuM lakSaNa saMtoSa ApavAnuM che nahi. saMtoSa tAre tArA vicAramAM, vRttimAM ke vAsanAmAM karavAno che. pudgalano doravAyo tuM dorAya che. paraMtu jyAre tArAmAM saMtoSavRtti thaze tyAre tuM pudgalane dorIza, tevuM tAruM sAmarthya che. A janma ane pUrva janmomAM pudgala-jaDa anAtmA sAthe gADha paricaya thayo che. tethI padArtho sAthe te ekarUpa thaI gayo chuM. tethI AtmAno paricaya kaThaNa thaI paDyo che. je samaye anAtmabuddhi virAma pAmaze te samaye ja tuM mukta chuM. jyAM huM mana vacana ke tanarUpa chuM. tevuM bhAna raheze tyAM sudhI A tyAgagrahaNanuM cakra cAlu raheze. je padArtho tArI jAtanA nathI, vijAtIya che tene tuM ajJAnathI grahaNa kare che ane pAcho tyajI de che. vamana karelA punaH prahaNa kare che. te tane priya lAge che. vAstavamAM ghaNA janma mAnavadehane AvA manAdi yoganI prApti thAya che. paraMtu anAtmabuddhine kAraNe, tenAM tAdAbhyane kAraNe tene te yogano Atmika lAbha thato nathI. jo A yoganI zuddhi thAya to A traNe yoga muktigamananAM sAdhana bane tema che. dhanya dhanya jagameM te prANI, je nita rahata udAsa, zuddha viveka hiyemeM dhArI, kare na parakI Asa. 136 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deha ane AtmA, jaDa ane caitanyanI A joDInuM jene bhedajJAna thAya che. te sarva padArthothI potAne bhinna anubhave che. potAnA svarUpa pratye jenuM lakSya jAya che te jIvane dhanya che. anaMtakALanuM jeNe vaLageluM A anAtmapaNuM chUTI gayuM che te prANI-jIva te padArtho patye udAsInapaNe varte che. te padArthonA saMyoga viyogamAM mUMjhAto nathI te padArthomAM tene iSTAniSTa buddhi thatI nathI. tene pudgalanA varNAdimAM Asakti nathI. viSayonA yogamAM bhogamAM tene harSa nathI tethI tenA viyogamAM zoka nathI. jagatanA bhautika padArtho pratye temanI koI cAhanA nathI. potAnA ja guNa-vaibhavamAM te prasanna che, udAsInatAnI phaLazruti te temanI prasannatA che. zudghanayanI dRSTie jene bhedajJAnarUpI viveka janme che te tene jaDa ane caitanyanI svAbhAvika bhinnatAnuM bhAna che. pratIti che ke huM to zuddha caitanyasvarUpa chuM, mane paudgalika padArthono bAhya saMyoga che paNa te mane sukha ApI zake niha. tethI jaDa padArtho pratye teo udAsIna che. saMyogamAM tadAkAra nathI. Avo zuddha viveka-zraddhA hRdayagata thavAthI temaNe kAyAnI mAyA chUTI gaI che. ane svarUpamAM ja lIna che. parapadArthonI kAmanA temaNe tyajI dIdhI che. potAnA ja AtmabhAva vaDe te saMtuSTa che. -- aNu jevo sUkSma, samagra sRSTimAM vyApe tevo sAmarthyavAna AtmA tenA svarUpamAM parivartananI saMbhAvanA nathI. jemAM vadhaghaTa nathI. pudgala saMyoge saMkoca vistAranI ananya zakti dharAve che. temAM kaMI navuMjUnuM nathI. kIDInI ane tamArI vaya sarakhI che. tame baMne anAdithI cho. tame paNa navA ke jUnA nathI. je janmathI navo manAya che, ke maraNathI jUno manAya che. te saMyoganI avasthA che. mULa tattva to traNe kALa astitva dharAve che. je vacce vacce chUTI jAya che te zarIra nitya kevI rIte hoI zake ? zarIra nitya nathI to tene maLelA saMbaMdho nitya kevI rIte hoI zake ? saMsAramAM dehAdi nitya nathI to saMsAramAM sukha jevAM tattvo nitya kyAMthI hoya ! Avo zuddha viveka temanA hRdayamAM dhAraNa thayo hovAthI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 137 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane kyAreya paranI AzA mATe taDapavuM paDatuM nathI. jaMgalamAM Abha teno AdhAra che. pRthvI temanAM zayyA che. kudaratanI havA-pANI temano AhAra che. ahiMsA jevA potAnA guNo svayaMrakSaka che. pachI temane paranI AzA kyAM karavI paDe ? dhanya dhanya jagamAM te prANI, je ghaTa samatA ANe; vAda vivAda hIye vi dhAre, paramArathapatha jANe. 92 dharma e zuddha bhAva che. bhUmikA pramANe tenA vividha sAdhano ke anuSThAno darzAvyA che. e sarva anuSThAnonI phaLazruti samatA che. dharma e vAdavivAda karI koI paMDita ke zrotAne mahAta karavAnuM sAdhana nathI. paraMtu samajAvavA mATe carcAvinimaya karavA chatAM temAM jItavAno garva nathI te zAstrArtha paramArtha mATe che. jainadarzanakAro kahe che ke samatA e AtmA che. rAgAdibhAva rahita jemAM samatva che te samatA che. sarva jIvo pratye samaSTi te samatA che. samatAnA abhyAsa ane AcAra mATe cAra bhAvanAothI manane, cittane ke pUrA jIvanane bhAvita karavAnuM che. maitrIbhAva : sarva jIva pratye nirvera buddhi, potAnA AtmA jevo anyanA AtmA pratye nirmaLa prema. jIvo pratye samAna maitrIbhAva. pramodabhAva : guNIjano pratye prazaMsA-Ada2-guNagrahaNatAno bhAva. karuNAbhAva : duHkhI daridra jIvo pratye karuNA, anukaMpA, vAtsalya, temane sahAyaka thavuM. mAdhyasthabhAva : pApavRttiyukta jIvo pratye samatulana, tenA pratye prIti na thAya tema dveSa ke tiraskAra paNa na thAya. AvI bhAvanAo samatAno vistAra che. jenA bhAva bhAvanAothI bhAvita thAya te jIvamAM samatAnA guNo svAbhAvikapaNe pragaTa thAya. anukULa paristhiti ke pratikULa paristhiti ho sAdhakane sarve samAna che. koI saMyogAmAM jenI vRtti AkaLavikaLa thatI nathI te samyagdaSTi AtmAnA samatAno AsvAda mANe che. samatAnA sukhathI teo pUrNa cidAnaMdamaya hoya che. yogIjanoe samatAne potAnI 138 A pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jananI mAnI che. samatAthI potAnAM vairAgyarUpe saMtAne janma lIdho che. samatAnA zikhara para ArUDha yogIjanone vizvamAM kaMI viSayatA nathI. bhagavAna mahAvIra potAnA jIvanathI maunapaNe ApaNane samatAnI adbhuta zIkha ApI che. caMDakauzike dveSathI DaMkha mAryA, bhagavAne pUrNa samatAthI tene bujhavyo. zUlapANie pUrI rAtrI prabhune vighnothI vIMTALI dIdhA. bhagavAne tene maitrIbhAvathI jItI lIdho. ane saMgame to jANe prabhunuM zarIra nirjIva lAkaDuM hoya tema sitama gujAryo. tyAre prabhue karuNA varasAvI. samatAnA bhaMDAra prabhue samatAnA vividha rUpe darzana karAvI ApaNane adbhuta vAraso Apyo che. paramArthe javA A samatA amogha sAdhana che. jagatamAM prapaMco, viSamatA, saMgharSo ke vicitratA jevAM paribaLonuM jora ahamatAne ane mamatAnAM kSetramAM che. jyAM samatA che, tyAM AvAM du:khadAyaka paribaLo kAma karatAM nathI paraMtu jeNe samatA ArAdhI nathI tene samatAnA sukhanI khabara nathI. samatA svayaM AtmAnI eka zaktirUpe pragaTe che tyAre temAM bIjI anaMta zakti bhaLIne AtmAnA samagra aizvaryane pragaTa kare che. samatAnuM astitva evuM che ke cittamAM rAga-dveSanuM dvaMdva thavA na de. ahaMmatAne sthAne potAnuM prabhutva jamAve. samatAvAna jIvane jagata Atmavat lAge che. sarvotkRSTa samatA munionI che. jemanuM cittaniraMtara AtmasvarUpamAM ramaNa kare che. tevI anupama samatAnA te svAmI che. bAhya ke aMtaraMga viSayo, parigraha vRttio ke vAsanAono jemaNe kSaya karyo che te munijanonI samatA AtmarUpa che. nirjIva lAkaDA 52 ghA kare ke caMdanano lepa karo tene koI bheda nathI. muninI cetanA samatAmAM che, tethI temane ghA ane lepa samAna che. arthAt temane mAna-apamAna samAna che. mATI ane sonuM baMne pRthvItattva samAna che. A padArthamAtranA bheda jemane bhUMsAI gayA che, iSTAniSTavRtti jemanI laya pAmI che te muni samatArasanA dariyA che. AvI samatAmAM jJAna, dhyAna, tapa, japa ke anuSThAna sarve pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 139 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana samAya che. jema pavitra satapuruSonI nizrAmAM sarpane mora, vAghabakarI vaira ke bhayane tyajI de che. tema samatAnA sAmrAjyamAM sAdhakamAM potAmAM rahelA vaira jevA durbhAvo dUra thaI jAya che. samatAnA sAtha vagaranA japa-tapa nirjarAnuM kAraNa banatA nathI. dAnAdi dharmo paNa samatA vagara AtmahitArthe thatA nathI. kahe che dAnAdi sarva kriyAonuM phaLa to bIjA janma para avalaMbe che. mokSanuM sukha hajI te anubhavyuM nathI, paraMtu A samatAnuM sukha to taeNe phaLadAyI bane che. jIva je samaye potAnA svarUpane abhedapaNe anubhave che tyAre samatA rUpa AtmabhAva nirbheLa sukha pragaTa kare che. samatAnuM dvAra khUle adhogatinAM dvAra baMdha thaI jAya eka samatAguNa pragaTa thatAM prajJAvaMta sAdhakamAM anya guNo pragaTa thAya che, saraLatA, udAratA, sahiSNutA, sadAcAra, zIla, saMtoSa, namratAno khajAno khUlI jAya che. mohacchAdita aMdhakArane dUra kare che. samatAnA guNanI pAtratA mATe jIve cittane viSayothI pAchuM vALavuM paDe. kaSAyathI mukta karavuM paDe. cittano samagra pravAha eka samatArasamAM vALavo paDe. tyAre samatAno ArAdhaka abhedasvarUpane pAme che. dhanya dhanya jagamAM te prANI, je guruvacana vicAre, aSTadayAnA marma lahIne, AtamakAja sudhAre. dIrghakAlathI jIve dehAbhimAnavaza viSamatA sevI che. tethI tenA citta pradeza upara aneka doSonuM paDa chavAI gayuM che. ane ethI tenuM hRdaya kaThora banyuM che. tethI sarvajIvo pratye samabhAvane jALavI zakato nathI. anAdinA doSa jovA ane guNane dhAraNa karavA prANImAtra pratye dayAnA bhAvane dhAraNa karavA. paraMtu jIvane doSanI hAni thavA guru anugrahanI jarUra paDe che. gurujanonA vacana jIvane rAmabANa auSadha jevA hoya che. sadUgara vaDe jIvanI pAtratA keLavAya che. jIva khUNAmAM beTho beTho vicAre ke A krodhAdi kaSAyo dhArIza tyAre bhagADIza. paNa tema banatuM nathI, tuM UMghato rahIza ane lUMTAI pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaIza mATe sadgurunA vacanano AdhAra ane Azaya pUrNatAnI prApti sudhI jarUranA che. sadgurunuM vacanabaLa nispRhatAne kAraNe preraka bane che, saMyama yukta temanA vacano amRtanuM kArya kare che. tArI zraddhA ane temano anugraha baMnenuM milana tArA AtmotthAnanuM kAraNa banaze. sadgurunA vacanano mahimA je jANe che te bhavano saMkSepa kare che. temano anugraha bhavane ADe AvIne jIvane mukta kare che. teo jIvarakSA pratipAdaka ane pAlaka hovAthI tane paNa e mArgano marma samajAvaze. sAdhakane traNa tattva avalaMbanarUpa che. sarvajJadeva, nigraMthaguru ane dayArUpa dharma. dharmanA mULa be bheda che : nizcayadharma ane vyavahAradharma. nizcayadharma to AtmasvarUpanI sthiratA ane ramaNatA che. vyavahAradharmamAM ATha prakAranI dayA batAvI che. te dayAno marma che. jagatanA jIvamAtra pratye maitrI, e maitrIbhAva vaDe cittazuddhi thatAM jinezvaranI bhakti muktinuM kAraNa bane che. dayA e koI bAhya kriyA nathI, paNa tenI vividha prakriyA dvArA jIvanA pariNAma komaLa ane karuNAyukta bane che. tevA jIvo krame karIne svarUpanA marmane jANI AtmasAdhaka bane che. dayA e sAmAnya dharma nathI. paraMtu jIvananA dareka AcaraNamAM tenI mukhyatA jIvane jAgRta rAkhe che. sAttvika guNano vikAsa kare che. je krame karIne tAttvika dRSTi sudhI pahoMce che. je sRSTino ApaNA para atyaMta upakAra che tevI mUka sRSTi pratye ApaNo dayAmaya udAra ane upakAraka bhAva ApaNA ja upakAra mATe bane che. jagatanA jIvo sAthe sAdhelI maitrI tamArI saMsArayAtrAne sukharUpa banAve che. sRSTinA padArthonA upakArano badalo temanI rakSA sivAya kayA mAdhyamathI vALI zakazo ? ane RRNa sahita je A jagatanI yAtrAe nIkaLe che tene aneka vighno naDe che. vaLI mAnavacetanAmAM vicArazaktinuM mUlyavAna sAdhana che. tenuM kArya ghaNuM udAtta ane umadA che. bhAvanA vaDe pUrI sRSTine e udAtazaktinuM pradAna thaI zake che. te pradAnanuM eka rahasya dayA che. jene graMthakAroe ATha bheda dvArA pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 141 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayukta karI che. 1. dravyadayA : UThavAnuM, besavAnuM, cAlavAnuM ke anya koI paNa kArya karatAM nAnAmoTA koI jIvane hAni na thAya, tenI rakSA karavI. 2. bhAvadayAH mAnavajanma pAmIne adharmayukta pravRtti karI Aloka ke paraloka mATe AtmAnuM ahita karanArane, durgatie jatA bacAvavA anukaMpAbuddhie upadeza ApI sanmArge lAvavo. 3. svadayA : jema anya jIvanI dayA e dharmatattvanuM rahasya che, tema jIvane svadayA hovI jarUrI che. svadayAvAna anya pratye vAstavika dayA pALI zake che. e ciMtave che ke A AtmA anAdikALathI mithyAtvane kAraNe paribhramaNa pAmyo che. tattvabodha pAmyo nathI. jinAjJA pALato nathI, tethI duHkha pAmyo che. 4. paradayAH cha kAya jIvanI rakSA karavI. pRthvI, pANI, agni, vAyu, ane vanaspati jevA ekendriya jIvone cetanAyukta mAnI temanI rakSA karavI. be indriyathI pAMca indriya sudhI trasakAya jIvonI rakSA karavI. temanA koI paNa prANano ghAta na karavo. 5. svarUpadayAH gRhasthapaNe rahetA je kaMI kArya karavuM paDe temAM pRthvI Adi jIvonI hiMsA thAya tyAre temAM anukaMpA rAkhI upayoga rAkhIne te te kAryamAM saMkSepa karavo. vaLI paramArthathI sUkSma vicAra vaDe potAnA svarUpanI vicAraNA karavI. jemake ajanmA, amaraNanA guNavALA A AtmAne janmamaraNa karavAM paDe che. 6. anubaMdhadayA: guru potAnuM kartavya samajI vAtsalyabhAve ziSyanA hita mATe tene kaDaka zabdomAM upadeza Ape che, bAhyapaNe to ayogya lAge che paNa temAM karuNAno bhAva che tethI te anubaMdhadayA che. 7. vyavahAradayA : mana, vacana, kAyAnA yoga vaDe koI jIvanuM ahita na karavuM. dareka kArya upayogapUrvaka karavuM. jinAjJA pramANe yogya vidhipUrvaka dayA pAmavI. padArthomAM sacita acitano viveka rAkhavo. manuSyone kaTu vacanathI dubhavavA nahi. sarvajIvonI sukhanI 142 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA rAkhavI. 8. nizcayadayA : potAnA zuddha svarUpamAM lInatA, samatAyukta pariNAma. jJAnasvarUpamAM abheda upayoga svabhAva ramaNatA e nizcaya dayA che. A ATha prakAre dayAdharmane pALIne je dharmanA marmane jANe che tenuM AtmakalyANa avazya thAya che. jene Atmasiddhine prApta karavI che teNe dayArUpa dharmanuM pAlana karavuM jarUrI che. dhanya dhanya jagamAM te prANI, jeha pratijJA dhAre, prANa jAya paNa dharma na mUke, zuddha vacana anusAre. 94 dhanyatA arthAt bhavyatA. bhavya prANInI bhavyatA ja anerI che. evo bhavyAtmA prabhuvacanano anugAmI che. jIvanane pratijJAnI pALe - bAMdhIne muktinI yuktine yoje che. pratijJA vaDe baMdhAtuM mana vAstavikapaNe mukti pratye jAya che. pratijJA vagaranuM svacchaMdI mana breka vagaranA vAhana jevuM che. suMdara gADI hoya paNa breka vagaranI hoya to pariNAma bhayaMkara Ave che. tema jIvananuM vAhana mana che. te jo pratijJAbaddha na hoya to durgati jevAM bhayaMkara pariNAma sarja viSayonI lolupatAno chaMda, kaSAyayukta pariNAmano Avega, saMjJAbaLanuM ajJAna, avratanA jevo durbhAva, A sarve mananI svacchaMdatA che, tenA vaDe jIva daMDAya che. adhogati pAme che. mATe sadguruyoge pratijJA vaDe manane saMyamamAM rAkhavuM. saMyamita mana sAcA sukhano bhomiyo bane che. zrAvakAcAranA bAra prakAra, tapanA bAra prakAra. saMvanA bheda pratijJA mATenAM sAdhano che. yathAzakti vratAdi grahaNa karyA pachI saMkaTa Ave paNa pratijJA na toDe. saMkaTa Ave satya na chUTe, potAnA sukha khAtara anyanAM prANa ke dhana na hare. mananA Avezane vaza thaI brahmacarya jevI pratijJAne tyajI na de. dhananI mUcchane vaza thaI nirarthaka saMgraha na kare. tapa jevA anuSThAnamAM dehAdhyAsathI paccakhANane pulano parihAra : paramArthanI prApti 143 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMge nahi. arthAt pratijJAno dharmarUpe svIkAra karyA pachI tenA pAlana mATe kaTibaddha rahevuM. kAraNa ke mana evuM capaLa ane cAlAka che ke tamane kevAMya kAraNo ApIne chetarI le che. mATe prabhunA tattvabodha-vacanone anusarIne zraddhApUrvaka pratijJAnuM pAlana karavuM. pratijJA gurujanonI samakSa levI jethI temanuM yogabaLa paNa sAdhakane TakavAmAM sahAyaka bane. manathI kalpanA ke saMkalpa kare ane koI lAlaca ke aMtarAyavaza mana nabaLuM paDe tyAre guruvacananI zraddhA jIvane TakAvI de che. niyama, saMyama ke pratijJA vagaranuM jIvana svataMtra nathI, e svataMtratA ThagArI che, ane poSanArI che. pratijJAnuM pArataMtra paNa AtmahitavALuM che. vRttionI svataMtratAmAM viSa che. pratijJAnI parataMtratAmAM paNa amRta che. AvA vacanabaLane vaLagIne jIvanane saMyamamArge doravuM. Ima viveka hideimeM dhArI, svaparabhAva vicAro kAyA jIva jJAnadaMga dekhata, ahikaMcukI jina nyAro. 95 zuddha vacana anusAra jIvamAM jo vivekanuM sattva pragaTe che to bhava tarI javAnuM saraLa bane che. e vivekano marma che sva ane parano yathArtha paricaya. kAyA ane jIva ekakSetramAM hovAthI ekarUpe jaNAya che. paraMtu zAnadaSTi vaDe jotAM sApa ane kaMcukI jevA bhinna che te samajAya che. AtmA parathI taddana svataMtra hovA chatAM jIve viSayonuM pAtaMtra svIkAryuM. bAhya nimittomAM mugdha banI parAdhIna banyo. mane A paudgalika padArtho vagara kema cAle tema mAnIne te padArthone vaLagI ja rahyo. rAgAdi bhAva mArA che tema mAnI tenuM niraMtara sevana karato rahyo. eka kSaNamAM kevaLajJAna pragaTa kare evo A caitanya cakravartI kaSAyothI raMjita thaI gayo. kAcanA TukaDAne hIro mAnI koTe vaLagADI dIdho. paravRtti ane parabhAvamAM potApaNAno Aropa karI sva-parano bheda bhUlI gayo. karmanA saMyogone jIvana mAnI temAM ja gUMcAI gayo. zuM karuM A karma mane choDatAM nathI. 14 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI ! sva eTale svabhAva, svarUpa, zuddhatA. AvA aneka guNothI bhareluM pUrNa dravya te tAruM svapaNuM che. tene koI parapadArtha choDAvI na zake. tArA AtmAnuM AvuM svAtaMtrya koI vikalpathI tUTe tevuM nathI. jaDa karma tene AcchAdita karI na zake. raNe caDhelo yoddho dhaDa paDe paNa parAkrama na choDe tema svabhAva paranA saMyogamAM Ave to paNa potAno svabhAva na choDe. A svabhAvanA parAkrame to darzanamoha jevA yoddhAo paNa bhAgI chUTe. saMsAranA udayamAM paNa A svabhAva to jhaLakato ja rahe che. te aMdhakArathI AvarAto nathI. jJAnadaSTi jyotirmaya che. te parane jANe paNa bhaLe nahi. rAgane jANe paNa rAgamaya thAya nahi. rAganA udayamAM sukha mAne nahi. jJAnadaSTinuM kArya jIvana parathI bhinna rAkhavAnuM che. sarva avasthAonA pariNamanamAM paNa jIva to nyAro hoya che. kaMcukI tyajI dIdhA pachI sarpa pAchuM vALIne joto nathI ke te kaMcukI mArA zarIranuM aMga che, tema jJAnadaSTi vaDe jotAM jIva kAyAnI mAyAne tyajI dIdhA pachI punaH tenA sukhano vicAra karato nathI. vAstavamAM jJAnadaSTi e ja viveka che. jaDa ane caitanyanI supratIti te viveka che. sva ane paranA lakSaNathI bheda samajI svabhAvamAM rahe te jJAnI che. sva-parano bheda samajI, je svarUpanI pratye jenI dRSTi thAya che te svarUpa svayaM AkarSI le che. UThatAM, besatAM, jAgatAM sUtAM tene svarUpa dRSTi AkarSI le che. svarUpanA bhoge tene A jagatanA koI sukhabhoga khapatA nathI. sRSTi suvarNamaya thaIne tenAM caraNa cUme topaNa svarUpane gumAvIne tene te khapatI nathI. mAnavacetanAnI sArthakatA tene samajAya che ke AtmAne paramAtmarUpe pragaTa thavAnuM che. te mATe aham ke mamatvanA kuMDALAne toDIne te vivekane dhAraNa kare che. tyAre tenI jJAna deSTi dvArA te darzanamohanA yoddhAne nasADI de che. viveka dvArA tene sva-parano nirNaya thAya che. nityAnitya, zuddhAzuddhano ke sat-asatno viveka paudgalika padArthothI jIvane bhinna jANe che. viruddha prakRtino yoga thayo che. zarIra ane AtmA, jaDa pudgalano parihAra : paramArthanI prApti. 145 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane caitanya, moha ane vairAgya, Avo goTALo ukelavAno upAya viveka che. A be padArtho ekameka jevA jaNAya che tene judA pADavAnuM kArya viveka kare che. evA vivekane je dhAraNa kare che te saMsArathI mukti pAme che. saddagurubodhe viveka prApta thatAM jIvamAM jJAnadaSTi Ave che, tyAre te svabhAva sanmukha thaI jue che. AtmAno svabhAva abhedapaNe hato paraMtu tenuM bhAna thatAM dInatA TaLI jAya che. ane AtmA svarUpano svAmI thAya che. zarIranI zAtAmAM, bahAranA sukhamAM, mAnAdinI mIThAzamAM ekarUpe thayelo jyAre tenAthI svabhAvanI bhinnatAne jANato thayo ke dRSTi ja parivartana pAme che. jJAnasvarUpanuM mUlya tene samajAya che. jema mUrNa bharavADa hIro bakarInI Doke vaLagADe tema ajJAnI potAnA svarUpane na jANatAM viSayane Doke vaLagADe che. paraMtu jJAnI to caitanyasvarUpane jANI tenI ja divyAne anubhave garbhAdikaduHkha vAra anaMtI, pudgalasaMge pAye, pudgalasaMga nivAra, palakameM ajarAmara kahevAya. he sujJa! pudgalanA saMgathI tuM zuM pAmyo? tane khabara na hoya to jJAnInA vacanathI vicArI jo, ke ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhI te anaMtI vAra janma lIdhA. garbhAvAsanuM duHkha to te vicAryuM nahi hoya. pazu ke manuSyanI strIyonimAM azubha padArthomAM paDyo rahyo. tyAM teM zuM khAdhuM, zuM pIdhuM tenI kalpanA kare topaNa tane vairAgya Ave. je padArtho tane jovA, suMghavA na game tevA padArthomAM tuM rahyo. e ja padArthonA rasa khAIne garbhamAM jIvyo. UMdhe mAthe rahyo. janma pachI tane koI eka be kalAka UMdhe mAthe rAkhe to tuM jIvI na zake, tane cakkara AvI jAya ane garbhamAM tuM nava mAsa UMdhe mAthe rahyo. garbhamAM evI vedanA bhogavI ke janma thayo tyAre raDI UThyo. janma pachI paNa maLamUtramAM paDI rahevuM paDyuM. parAdhIna dazAmAM 146 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALapaNa vItyuM. pudgalanA saMgathI roga, jvara, oLI, baLiyA jevAM dardo sahana karyA. pudgalanuM poSaNa karavAmAM rAta-divasa zrama karyo. aMte zuM pAmyo ? pudgalanI mAyA choDI, tene tyajI vaLI navA pudgalanI racanA karavAnI. AvuM anaMtavAra banyuM, temAM tane zuM maLyuM ? jJAnIjano kahe che ke te anaMtavAra dehane arthe AtmAne prapaMcamAM mUkyo che. eka vAra A AtmAne arthe dehanA sukhanI kalpanA choDI de, paudgalika padArthonI parAdhInatAne choDato jA, te te padArthono saMkSepa karato jA. cAre bAju pudgala ja pudgala. mAthe mugaTa ho ke beThakamAM siMhAsana ho. majAnI sukhazayA ho, mahela ho, havAIdaLa ho ke pAyadaLa ho. bhAMgelo ghaDo ho, purANuM pAtra ho. tuM je kaMI grahaNa kare che. karato rahyo che te sarve pudgala ja pudgala. AvA pudgalanuM kSaNika svarUpa jANIne, temAM sukhano bhrama che tevo bodha pAmIne mahAtmAo vipula sAmagrI, aneka prakAranI samRddhine tyajIne cAlI nIkaLyA. teo zuM pAmyA ? jevo pudgala saMga chUTyo ke AtmA svAdhIna banyo. krame karIne svabhAvanI zuddhatAne kAraNe pudgalajanita karmathI mukta thayo. karmathI mukta thavA sAthe janma-maraNathI mukta thayo. pudgalasaMga chUTI jatAM jIva svayaM svabhAvarUpa ajara-amarapadane prApta karI pote ajara-amara kahevAyo. rAgabhAva dhArata pudgalathI, je avivekI jIva, pAya viveka rAga tajI cetana, baMdhaNa vigata sadIva. 97 dehAdithI jeNe rAgane dhAraNa karyo che, te jIva jANe pote ja rAgamaya bane che. rAga ane dveSa duHkhadAyaka pariNAma che. vaLI te AtmasvabhAvanA pratipakSI che tene dhAraNa karanAra jIva vivekahIna che. jene sevavAthI duHkha thAya tene vivekI mAnava saMgraha na kare. eka bALaka paNa eka vAra agnisparzathI dAjhe che to punaH agnino pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 14o Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparza karatuM nathI. tuM samajadAra mAnava jenAthI du:kha paDe che tene ja punaH punaH vaLage che. teM mAtA pratye rAga karyo. patnI AvatAM tuM patnInA mohathI prabhAvita thayo, mA pratye dveSa thayo. patnI pratye rAga thayo. vaLI tuM koI anya strInA paricayamAM Avyo, patnI pratye dveSa thayo. tenuM maraNa icchavA sudhI tuM adhama banyo, kAraNa ke anya strI pratye rAga thayo. putra janmyo, rAgavaza tene ucheravA rAtrInA ujAgarA karyA. putra moTo thayo, kaMI meLa na jAmyo tyAre putra pratye rAga dUra thaI gayo. mitro vacce svArtha jevAM paribaLoe rAgane badale dveSa pedA thayo. AvA rAgane hRdayamAM dhAraNa karIne tuM zuM sukha pAmyo ? he cetana ! teM joyuM ke rAga karavAmAM kaMI sukha nathI to pachI have eka vAra rAga tyajIne prayoga kara ke rAgarahita dazAmAM sukha che ke nahi ? prathama hRdayamAM vivekane sthAna Apa. cakSune khullAM rAkhI jagatanuM vAstavika svarUpa jo cArebAju lobha, moha, svArtha jevAM dUSaNo dvArA jIvo duHkhI thaI rahyA che. tenA mULamAM rAga ane dveSa che. jemaNe vivekapUrvaka AtmAne rAgabhAvathI bhinna karyo che. rAgane svasvarUpa mAnyuM nathI te jIvo sukha pAmyA che. rAga-dveSa e karmabaMdhanAM mukhya kAraNa che. rAga che tyAM dveSa hoya che. A rAga-dveSa saMsArarUpI rathanA cAlaka che. jo rAgadveSarUpI paiDAne dUra karavAmAM Ave to saMsAracakra-bhavacakra samApta thAya. jyAM sudhI rAga-dveSanuM yaMtra cAlu che tyAM sudhI jIva niraMtara karmathI baMdhAyelo rahevAno che. paraMtu sva-parano bhedarUpI viveka jyAre janme che tyAre karmabaMdhanathI sarvathA mukti thAya che. karmathI sarvathA mukti thavI te ja mAnavacetanAnI saphaLatA che. karmarUpI piMjaranA baMdhanamAM rahevuM te vyarthatA che. A janmathI ke pUrvajanmathI mAro yoga pudgala-jaDa-anAtmA sAthe thayo che. ane mArA svarUpane te padArtho sAthe ekarUpa mAnuM chuM. tethI mane AtmAno paricaya kaThaNa lAge che. je samaye anAtmAthI mAro viyoga thaze te ja samaye huM mukta 148 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuM. jyAM sudhI huM deha chuM tevuM bhAna raheze tyAM sudhI janma-maraNanuM cakra paNa cAlu raheze. nityane anitya mAnavAno bhrama chUTe te samaye tuM mukta chuM. sva-parano bhedano viveka ja jIvane baMdhanamukta kare karmabaMdhanA hetu jIvakuM rAga-dveSa jina bhAkhe tajI rAga arU roSa hiyethI, anubhavarasa kou cAkhe. 98 jIvane karmabaMdhanAM mukhya kAraNo rAga-dveSa che. je mohanIyakarmanI prakRti che. rAga-dveSano vistAra e cAritra mohanIya che. koI paNa nimitta ke padArthanA saMyogamAM jIvane gamavuM ane na gamavuM e saMskAra ghaNo rUDha ane daDha hoya che. tethI te te nimittamAM tene je gamo-aNagamo thAya che te rAga-dveSa che. dareka jIvano anubhava che ke pAMca indriyonA viSayomAM jIvane gamo-aNagamo thayA kare che, te rAgadveSa che, vyaktionA saMbaMdhamAM bhAvaabhAva thAya che te rAgadveSa che, saMyogone AdhIna prItiaprIti thAya che te rAgadveSa che, je jIvane karmanI sAMkaLathI baMdhAve che. A rAgadveSano vaLI vistAra che. rAga = moha, mAyA, mamatA, prIti, sneha, rati. dveSa = IrSA, Aveza, Akroza, rIsa, aprIti, arati. jIvane karmabaMdhanAM A mukhya be kAraNo sAthe temAM bhaLatA bIjA ghaNA doSo che. vibhAvajanita sarva doSonI phALavaNI karo to te rAga ane dveSamAM samAI jAya. temAM vaLI dveSa karatA jIvane rAganI mIThAzamAM kaMI ajugatu jaNAtuM nathI. sAmAnya jIva mAne che ke dveSa karavo khoTo che. paNa rAga karavo e to anyonya saMbaMdhamAM jarUrI che. rAga vagara patibhAva, pitAbhAva, putrabhAva vagere kevI rIte Take ? jIva jANato nathI ke rAga ane dveSa baMne pakSInI be pAMkha jevA saMlagna che. ekanI mukhyatA hoya tyAre bIjAnI gauNatA hoya che eTaluM ja. jemake tamane suMvALo sparza game che, kaThaNa gamato nathI. tamane pugalano parihAra : paramArthanI prApti 149 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaLapaNa game che, kaDavAza gamatI nathI. tamane sugaMdha game che, durgadha gamatI nathI. tamane pILo varNa game che lAla varNa gamato nathI. vALa kALA game, tvacA kALI gamatI nathI. are gharamAM rAkhelA padArthomAM paNa gamo-aNagamo hoya che. vyaktiomAM gamo-aNagamo hoya che. prasaMgomAM gamo-aNago hoya che. Ama niraMtara tAruM mana gamAM ane aNagamAmAM rAga ane dveSamAM pravRtta che. tenA pariNAmanI tane khabara nathI tethI tuM be phikara thaIne phare che. jANe ke rAga ane dveSa e ja tAro svabhAva hoya ! bhAI ! e tAro svabhAva nathI, vibhAva che. tethI karma tane gaLethI pakaDe che. rAgadveSanAM pariNAma e azubha bhAva che. jenAthI azubhakarma baMdhAya che te du:khanuM kAraNa che. rAga ne rIsA doya khavIsA (zatru) e tuma du:khanA dIsA, jaba tuma unaka dUra karIsA, tama tuma zivakA isA. rAga ane dveSa tArA AtmAnA bhAva nathI. AtmabhAvathI viruddha arthAt tArA gharamAM rahIne ja tane duHkha ApanArA che. rAganI mIThAza hoya to kSaNika che. rAga paristhiti palaTAtAM dveSamAM pariName che. suMdara dekhAtI khIcaDImAM jo kAMkaro Avyo to pUrA koLiyA para aNagamo thAya che. unALAmAM mIThuM lAgatuM ThaMDuM vAtAvaraNa ziyALAmAM aNagamatuM thAya che. are, bImArI asAdhya thatAM deha aNagamato thAya che. putrAdi parivAramAM pratikULatA thatAM sneha veramAM pariName che. rAgadveSanA rAjyamAM tuM kyAMya sukha pAmI zake tema nathI. je tathya ja duHkhadAyI che tyAM sukhanI AzA kevI rIte rakhAya ? je mahAtmAoe A baMne zatruone mahAta karyA. teoe Atmasukhano anubhava karyo. jinavANI dvArA teoe bodha grahaNa karyo, ane rAgadveSanuM pariNAma jANyuM ke saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa A rAgadveSa che. gharamAM pesI lUMTI lenArA che. teno saMgraha karavA jevo nathI. AthI rAgadveSanAM paNa je kAraNo hatAM te viSayono chaMda, ane kaSAyonI jALa temaNe toDI nAMkhI. AtmAne bAdhA 1pa0 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanArA rAgAdi dUra thatAM mahAtmAoe nirbheLa svarUpano anubhava karyo. rAgadveSa rahita pariNati kevaLa sukharUpa jANIne nirdoSa pariNatimAM teoe AnaMdano strota anubhavyo. svarUpadarzananI ADe je vighno hatAM te TaLI jatAM svayaM jIva zavarUpe pragaTa thayo. rAgadveSa e nijaguNa nathI ke TALyA na TaLe. ajJAna avasthAmAM AtmAe karelA doSo che. jJAnaguNa pragaTa thatAM te doSo dUra thaI jAya che. AtmA svasaMvedya che. nijanA anubhavavALo che. jJAnaguNa dvArA te sva-paraprakAzita che paraMtu AMkha ADe koI nuNa Ave ane DuMgara dekhAya nahi tema A rAgAdinA doSo ADe AvavAthI AtmAnuM vedana paramAM AvarAI jAya che. tRNa khasI jatAM jema DuMgara dekhAya che tema A doSo TaLI jatAM AtmAnuM saMvedana thAya che. AtmAnA anubhavano anupama rasa te pAme che. pugala saMga vinA cetanarma, karmakalaMka na koya, jima vAyusaMyoga vinA jala, mAMhI taraMga na hoya. 99 pudgalanA piMjaramAMthI cetana jo chuTakAro pAme to tene karmanuM kalaMka TaLI jAya. kAraNa ke karma e jaDa tattva che. te sAMyogika padArtha che. saMyoganI avasthA samayathI maryAdita che. svabhAvanI jema tenuM aikya nathI. AtmA svabhAve niSkalaMka, niraMjana che. paraMtu bhavitavyatAnA yoge ajJAnavaza je je parabhAvo karyA tethI karmanuM kalaMka tene zire coMTyuM che. je samaye pudgalano saMga chUTe te ja samaye karmathI te mukta thavA mAMDe. Atmapradeze coTelI kamarajo kaSAyanA kAraNathI che. jo kaSAyabhAvanI cikAza na hoya to karma coMTIne rahI zakatA nathI. vaLI kaSAya thavAnuM kAraNa pudgalanA nirjIva padArtho che. athavA dehabhAva che. dehabhAva chUTe karmapaNuM TaLe che. jema dariyAnuM peTALa sthira hovA chatAM vAyunA saMyogathI pANImAM taraMga-mojAM UThe che. jo vAyuno dhakko na lAge to pANI sthira rahe che. taLAvanAM sthira jaLa eka kAMkarI paDatAM taraMgamaya banI jAya che. zItala pANI ke loDhuM agninA sparzathI garama thAya che, tema svabhAve niSkalaMka AtmA karmapugalanA saMyoge vicitra abhinaya pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 151 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. koI vAra narakamAM jAya che. koIvAra jaMtu ke pazu tarIke zarIra dhAraNa kare che. to vaLI devalokamAM utpanna thAya che. ghaNA AMtare manuSyajanma pAmI karmanI vicitratAno bhoga bane che. jema hIrA vIMTImAM jaDAya to vIMTI kahevAya. baMgaDImAM jaDAya to baMgaDI kahevAya. mATIno piMDa ghaDo bane ke koDiyuM bane to jevo AkAra thAya tevo kahevAya. chatAM temAM hIro hIrArUpe ke mATI mATI rUpe ja rahe che. ane saMyoge nAmarUpa pAme che. tema AtmA zuddha tattva che chatAM karmanA saMyogathI Adhi, vyAdhi ane upAdhi pAme che. karmanuM svataMtra astitva ja AtmA nAmAdi pAme che. ApaNe AkArane ja asala mAnIe chIe. tethI dehamAM AtmasrAMti thaI che. jaDa karmone svasvarUpe mAnavAmAM bhrama pedA thAya che. jo rAgAdinI vyartha pravRtti baMdha thAya to cetana svasvarUpe pragaTa thAya. paraMtu jyAM sudhI kartA bhoktAbhAvanI bhrAMti che tyAM sudhI jIva karmakalaMka rahita thato nathI. sukhaDanA vanamAM rahetA mANasone sukhaDanI khabara nahotI. tethI ajJAnavaza caMdananA lAkaDAno upayoga roTalA rAMdhavAmAM karatA hatA, koI adhikArIe temane sukhaDanI oLakhANa karAvI te divasathI teo sukhaDane sAcavatA thayA. tema sadgurue kalaMka rahita AtmAnI oLakha karAvI tyAre bhrama bhAMgI gayo, ane jIva zIvarUpe pragaTa thayo. jIva ajIva tattva tribhuvanameM, yugala jinezvara bhAkhe, apara tattva je sapta rahe, te sAMyogika jina dAkhe. 100 zrI jinezvare traNa lokanA svarUpamAM mukhya tattva jIva ajIva be jaNAvyA che. bIjA sAta tattva che te jIva sAthe sAMyogika saMbaMdha dharAve che. eTale kula tattvo nava che. saMsAranI vicitratA jugalajoDIne tattvanA kAraNe bheda che. jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa, navatattva che. jIva ane mokSa bhinna nathI. jIva svayaM mokSasvarUpa 152 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te sivAya sAta tattvo sAMyogika che. jIva eTale cetanAno puMja AtmA svabhAve svarUpano kartA hovAthI teno ja bhoktA che. vibhAve jIva karmano karyA hovAthI bhoktA thAya che. karmanA saMyoge jIva cAre gatimAM paribhramaNa kare che. jIva svabhAve arUpI chatAM dehanA saMyoge rUpIpaNuM pAme che. game tevAM zarIra dhAraNa kare, choDe, chatAM AtmA svabhAve avinAzI che. samatAguNathI samasvabhAvI che, uddhatAgAmI che. jJAnAdi guNovALo che. jIvamAM ajJAnavaza rAgAdi thAya che, rAgAdine kAraNe vikAra pedA thAya che, tethI Atmapradeza sAthe karmano baMdha thAya che. pudgala azuddha cetanAnA saMyoge karmarUpe pariName che. Avo saMbaMdha sAMyogika che. nitya rahevAvALo nathI. baMne dravyo potApaNe pariName che, paraMtu anyonyane asara upajAve che. chatAM AtmA jJAnasvarUpa hovAthI karmanA sukhaduHkhane jANe che. ane ajJAnavaza bhogave che. karma jaDa che cetanAnA saMyogamAM AvI phaLa Ape che. ajIva tattvamAM rUpI ane arUpI baMne dravyono samAveza che. ApaNA paricayamAM AvatA khATalA, pATalA, vastro, pAtro. tathA dezyamAna tamAma padArthono samAveza ajIva tattvamAM thAya che. A uparAMta arUpI cAra dravyo ajIva che. paugalika padArtho rUpI che. 1. dharmAstikAya. jIva ane pudgalane gati sahAyaka, eka che. vizvavyApI che. - 2. adharmAstikAya. jIva ane pudgalane sthiti sahAyaka eka che. vizvavyApI che. 3. AkAzAstikAya. samagra padArthone jagA Ape che. eka che. vizvavyApI che. 4. kALazAstikAya. samagra padArthonA parivartanamAM sahAyaka. anaMta che. vizvavyApI che. krama : tattvanAM nAma ane bheda : navatattvanuM svarUpa vyAkhyA 1. jIvaH je cetanA lakSaNayukta che, je jIve che, je prANone pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 153 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa kare che, te jIva che. anubhavamAM AvavA yoga vyavahAra kathanathI ajJAna dazAmAM jIva zubhAzubha karmono kartA hovAthI bhoktA che. tenA sukha duHkhanA anubhavavALo che. karmono kartA che. nizcayapakSathI zuddha AtmA parabhAva ke karmono kartA nahi hovAthI bhoktA paNa nathI. kevaLa potAnA jJAna, darzana, cAritra ane tapa zakti ItyAdino kartA hovAthI teno bhoktA che. sata, cit, AnaMda svarUpa che. saMsAramAM nAraka, tiryaMca, manuSya ane devapaNe jIva hoya che. 2. ajIvaH jenAmAM cetana, jIva, ke prANa nathI. jene sukha-duHkhano anubhava nathI. te paudgalika padArtho uparAMta dharmAstikAyAdi padArtho che. zarIra, khATalA, pATalA, vastra, pAtra, hIrA, motI vagere tamAma bhautika ke paudgalika padArtho ajIva che. 3. puNya : zubha karma - jenA udayathI jIvane sukhabhoganI sAmagrI maLe, sukhano anubhava thAya. 4. pApa ? azubha karma - jenA udayathI jIvane sukhabhoganI sAmagrI maLe. duHkhano anubhava thAya. 5. Azrava : karmanuM AvavuM - naukAmAM chidra dvArA jema pANI Ave, tema jIvanA zubhAzubha pariNAma dvArA karmonuM AvavuM te zubha ke azubha Azrava che. 6. saMvara : AtmAnI viziSTa zakti vaDe AvatAM karmonuM rokAI javuM. rAgAdi bhAvonuM rokAI javuM. 7. nirjarA : kharI javuM, nirjaravuM, AtmAnI vizuddha zakti vaDe dravya karmono aMze aMze nAza thavo. rAgAdi bhAvakarmono nAza thavo. 8. baMdha : ajJAna dazAmAM jIvanA pariNAmanuM nimitta pAmI karmonuM pradezo sAthe dUdha - pANInI jema bhaLI javuM athavA lokhaMDa ane agninI jema saMbaMdha thavo. 9. mokSa : saMpUrNa karmono sarvathA nAza thavo ane AtmAnA zuddha svarUpanuM pragaTa thavuM. 154 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyAdi svarUpa A nava tattvonI samaja ane yathArtha zraddhA mATe zeya, upAdeya ane heyanuM svarUpa samajavuM jarUrI che. nAma zeya vyAkhyA jANavAyogya upAdeya AdaravA yogya tajavA yogya heya jagatamAM vyApta sarva padArtho paramArthathI to AtmA ja zeya ane apekSAe A bheda samajavA. tattvanA nAma jIva, ajIva puNya, saMvara, nirjarA ane mokSa pApa Azrava ane baMdha pudgalano parihAra : paramArthanI prApti puNyatattva AtmazaktirUpa nathI. paraMtu mArganI prAptimAM te bhomiyArUpa che. azubha AzravathI chUTavA, prAraMbhanI bhUmikAmAM puNya zubhAzrava chatAM upAdeya kahyuM te vyavahAra kathana che. mArga maLI jatAM jema bhomiyo chUTI jAya che; tema puNya paNa tyAjya che. mAnava janma maLavo te paNa puNyayoga che. zrAvaka dazAmAM azubha pravRttithI dUra thavA zubha pravRttine upAdeya mAnI che. munidazAmAM te apavAdarUpa che. puNyane jIvatattvanA bhedamAM gaNavAmAM AvatuM nathI. saMvara nirjarA AtmazaktirUpa che. tethI jIvanA bhedamAM mUkyA che. jIva ajIva tattvamAM nava tattvono samAveza thAya che. jIva : jIva, saMvara, nirjarA ane mokSa. ajIva : jIva, puNya, pApa, Azrava ane baMdha A pramANe jinezvare be tattvanI mukhyatA batAvI jIva pudgalanA saMyogathI thatI avasthAono bodha Apyo che. A avasthAone sAdhaka samaje ane mokSasvarUpa AtmAnI zraddhA kare tene parama viveka kahyo che. jANavA jevAM to be ja tattvo che paraMtu e tattvomAM je pariNamana thAya che te ja saMsAranI vicitratA che. jIva ajIvano saMyoga puNyapApa AzravathI thAya che. jIvanI svabhAvathI zeyarUpa che. paraMtu upAdeya che. chatAM zraddhA tattvanI 155 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvara nirArUpa zakti dvArA Azrava rokAI jatAM karmo naSTa thAya che. karmonuM sarvathA naSTa thavuM te ja zuddhAtmAnuM svarUpa che. guNa paryAya dravya douke, jue jue darasAye e samajaNa jisake liye UtarI, te te nija ghara Aye. 101 guNa paryAyavad dravyam dravya mAtra guNa paryAyayukta hoya che. dravyamAM sadA, sarvapradeza rahenArA guNo che. spardhAdi guNo pugalamAM sadA sarvatra rahenArA che. dravyomAM paryAyo + (avasthA) utpanna ane laya thanArA dharmovALI che. arthAt jemAM guNa ane paryAyo hoya te dravya che. dravyanA guNo ane paryAya lakSaNathI bhedavALA che. pradezathI bheTavALA nathI. jemake dravya nitya che. temAM rahelA guNo nitya che. dravyanI avasthAo dravyanA AdhAre hoya che. paraMtu utpAdavayavALI che. eTale dravya nitya che paryAya anitya che. dravya ane paryAya pradezathI abhinna che. lakSaNathI bhinna che. AtmA dravyapaNe jevuM zuddha che tevA guNo zuddha che. paraMtu vartamAna paryAya - avasthA azuddha che. sAdhakanI dRSTi dravya pratye hoya to sattAmAM rahelI kevaLajJAnasvarUpa potAnI avasthAnI tene zraddhA thAya. e zraddhAbaLe teno puruSArtha UpaDe. to jevuM dravya tevI avasthA paNa zuddhapaNe pragaTa thAya. dravya svabhAve zuddha chatAM paryAyanI malinatAthI AtmA saMsArI kahevAya che. eTale dravyane zuddha karavAnuM nathI e to zuddha che ja. tenI avasthAnI malinatA TaLe zuddhatA pragaTa thAya. jema mATInA lepa sahita tuMbaDI malina manAya che. paNa pANImAM paDI paDI tenI mATI nIkaLI jatAM svaccha tuMbaDI upara tarI Ave che. tuMbaDI te ja hatI mATInA lepa sahita DUbelI hatI. mATIno lepa UtarI jatAM te pANInI sapATI upara tarI AvI. tema AtmA karmanA lepathI saMsAramAM DUbe che. karmano nAza thatAM saMsArathI tare che. karmonuM AvaraNa e vartamAna malina avasthA che. thAya. dravya bane che. zuddhatA 156 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya e guNonI zaktino pUMja che. te zaktinI vyakti te paryAya che. e paryAya mohanIya karmayukta hovAthI malina che. dravyanA AdhAre guNa ane paryAya che. teno yathArtha bodha jene pariName che te AtmA svasvarUpane pAme che. dravyamAM guNo dhruvapaNe rahelA che. paryAya kramika che. guNa paryAya yukta svabhAvavALo AtmA che. AvA svabhAvane jANe samaje ane svabhAva sanmukha thAya to paryAyamAM nirmaLatA pragaTe. paryAyanI nirmaLatA pUrA dravyanI nirmaLatAnI prasiddhi kare che. guNavat kathanuM pa-37 tattvArthAdhigama jemAM guNo jIvamAM sadA rahenArA jJAnAdi ane pudgalamAM spardhAdi lakSaNo ane paryAyo utpanna thanArA tathA nAza pAmanArA dharmo hoya te dravya. jemAM guNa ane paryAya hoya te dravya kahevAya che. guNa = vastumAM sadA rahenArAM dharmo - pariNAmo jemake jIvamAM dharma, cetanya pudgalano dharma spardhAdi vagere. paryAya = utpanna thanArA ane nAza thanArA dharmo (pariNAmo) jIvamAM jJAnopayoga, pudgalamAM spardhAdi paryAyo (avasthA). dravyamAM dharmo be prakAranA che - 1. sadA, pUrA bhAgamAM rahenArA te guNa, ane je utpanna thAya ane nAza pAme te pariNAmane paryAya kahe che. je pariNAmo dravyomAM sadA rahe che te sahabhAvI che. te guNa che Atmadravyano, pariNAma caitanya che. sUrya ane prakAzanI jema sadA rahe che. tema rUpa, rasa, gaMdha, sparza vagere pudgalanI sAthe niraMtara hoya che. dravyamAM keTalAka dharmo (pariNAma) kyAreka hoya kyAreka na hoya keTalAka kramabhAvI utpAda ane vinAzazIla hoya che te paryAya kahevAya che. jema ke AtmAnA jJAna-darzana upayoga samaye samaye parivartana pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 15o Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme che. baMne sAthe hotA nathI. kramabhAvI che, eTale utpAda vinAzazIla che tethI te AtmAnA paryAyo che. e pramANe pugalanA zveta, kRSNa varNa ke rasa, sparza, gaMdha mATe samajavuM. varNa e guNa che paraMtu zvetapaNuM vyaya thaI kRSNapaNuM thAya che, tethI te paryAyo che. kAraNa ke te utpAda ane vinAzazIla che. tema rasa vagere mATe samajavuM. dareka dravyamAM anaMtA guNo ane anaMtA paryAyo che. dravya ane guNa navAM utpanna thatAM nathI tethI anAdi-anaMta che. nitya che.) paryAyo pratisamaya utpanna thAya che ane nAza pAme che AthI anitya che. (sAdi sAMta che.) joke paryAyo pravAhathI niraMtara che, te apekSAe te anAdi anaMta che. tethI dravya kyAre paNa guNaparyAya rahita hotuM nathI. guNa vyaktinI apekSAe sadA rahe che. paryAyo pravAhanI apekSAe sadA rahe che. dravyamAM pariNAma utpanna karavAnI zakti te guNa kahevAya che. guNa janya pariNamana te paryAya kahevAya che. guNa kAraNa che. paryAya kArya che. kAraNa ke kArya paryAyamAM thAya che. dravya anaMta guNono akhaMDa samudAya che. paraMtu sAdhAraNa buddhivALA jIvone samajamAM Ave tevA vikalpo jaNAvyA che. AtmAnA cetanA, AnaMda, cAritra, vIrya, upayoga vagere guNo vicAra-vANImAM AvI zake che ane pugalanA rUpa Adi vikalpo AvI zake che. bAkInA badhA kevaLI gamya che. dravyonA badhA guNo samAna hotA nathI. tenA bheda hoya che. je guNo badhA dravyomAM hoya te sAdhAraNa kahevAya che ane je guNa dravyomAM vizeSapaNe hoya te asAdhAraNa che. astitva, pradezatva, dravyatva, prameyatva, te sAdhAraNa guNo che. je dareka dravyomAM hoya che. AtmAmAM caitanya, pudgalamAM spardhAdi guNa asAdhAraNa che, kAraNa ke te te guNa anya dravyamAM hoto nathI. te pramANe dharmAstikAya adharmAstikAya AdimAM gatisthiti asAdhAraNa guNa jANavA. 158 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyanA bheda kula 303 15 karmabhUminA manuSyo 101 garbhaja paryApta manuSyo 30 akarmabhUminA manuSyo 101 garbhaja aparyAptA manuSyo 56 aMtaradvIpanA manuSyo 101 saMmUrNima aparyAptA 101 303 303 devonA bheda 198 bhavanapati vyaMtara jyotiSI vaimAnika kula 99 25 26 10 38 99 paryAptA + 99 aparyAptA 198 nArakanA bheda 14 sAta narakanA sAta. sAta paryAptA sAta aparyAptA 14 tiryaMca ekendriyanA bheda vanaspatikAya pRthvIkAya apa tela vAu sAdhAraNa pratyeka sUkSma 1 1 1 1 1 5 bAdara 1 1 1 1 1 6 11 paryAptA aparyAptA 22 vilejiyanA bheda-6 paryAptA aparyAptA be indriya 1 1 teIndriya 1 1 caurindriya 1 tiryaMca paMcendriyanA bhedo jalacara sthalacara khecara garbhaja saMmUrNima kula 1 3 1 =5 5 5 10 10 paryAptA 10 aparyAptA kula 20 20 padau 159 pulano parihAra : paramArthanI prApti Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda paMcazata adhika tiresaTha, jIvataNA je kahiye, te pudgala saMyoga thakI sahu, vyavahAre saradahIye. 102 samagra sRSTinI jIvarAzi anaMtAnaMta che. eka pANInA biMdumAM hajAro jIvo hoya che. sAdhAraNa vanaspatinA eka sUkSma aMzamAM anaMta jIvo hoya che. eka vRkSamAM asaMkhya jIvo hoya che. jaMtuonI utpatti asaMkhya pramANe hoya che. Ama saMsAramAM jIvonI saMkhyA anaMtAnaMta che. utpanna thavAnAM sthAno coryAzI lAkha che. temAM varNAdinuM sarakhApaNuM jotAM jIvanA bheda pAMcaso tresaTha thAya che. caitanyaguNe AtmA samAna che. paraMtu karmanA saMskAre karIne je je deha dhAraNa kare te te pramANe tenA bheda paDe che. nizcayathI jotAM caitanyalakSaNe sarvajIvo samAna che. vyavahAre karIne A bhedane jANavA joIe. nihacenaya cidrupadravyameM, bhedabhAva nahi koya, baMdha abaMdhakatA nayapakhathI, iNa vidha jANo doya. 103 nizcayanayathI jotA caitanyarUpa dravyamAM koI bheda nathI chatAM cAre gatinA bheda dekhAya che. koI manuSya, tiryaMca, koI deva ke nAraka te karmanAM pariNAma che. cetanAyukta dehadhArIne sukhI ke duHkhI rAjA ke raMka, UMca ke nIca, jJAnI ke ajJAnI mAnavAmAM Ave che te paNa karmanI bAhulyatA che. mULa svarUpe AtmA cidrupa-caitanyasvarUpa che. jIvamAtra jJAna-darzana upayoga sahita, nigoda ke sUkSma zarIradhArI jaMtu AMzika paNa jJAnadarzana upayoga sahita che. jJAnAdinI taratamatA paNa karmane AdhIna che. tattvadRSTithI jotA cetanAdravya apekSAe samAna che. AtmA karmathI baMdhAyelo che ke mokSasvarUpa che tevA bheda paNa vyavahAra apekSAe che. svasvarUpe AtmA svayaM mokSasvarUpa che tenI baMdha abaMdha evI koI avasthA che nahi. chatAM vyavahAra apekSAe karma sattAnA baMdhanamAM che, tethI jIve baMdhanathI mukti meLavavAnI rahe che. mokSasvarUpa mAnI levAthI svarUpa pragaTa thatuM nathI paNa mokSasvarUpamAM 160 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA mUkI puruSArtha upADe. dRSTine aMtaramAM vALe to mokSasvarUpe pragaTa thAya. - nizcayanaya sAdhakane zuddhatAnuM bhAna karAve che, lakSya karAve che. zuddhatAne lakSya UpaDato puruSArtha zuddhAtmAne pragaTa kare che ? nizcayanuM lakSya AtmAnA mULa svarUpane darzAve che. AtmAne baMdhana nathI to pachI mukti konI ? tyAM vyavahAranaya dRSTi Ape che ke vartamAna avasthAmAM karmothI ane tenA saMyogothI AtmAne baMdha che. e karmabaMdha potAno svabhAva nathI paNa sAMyogika avasthA che tethI TALI zakAya che tema jANe to, nizcayanA lakSya vyavahArano pakSa karIne jIva karmathI mukta thAya che. Ama baMne nayane mukhya gauNapaNe jANavA. bheda paMcazata trIza adhika, rUpI pudgalake jANo, trIza arUpI dravyataNe, jina AgamathI mana ANo 104 pudgala dravya ajIva che te sparzadivALuM hovAthI rUpI che, ane dharmAstikAyaAdi arUpI che tenA bheda trIsa che te bheda A pramANe 6. dravyamAM pariNAma Adino yatra 6 dravya pariNAmI jIva mUrtarUpI - sapradezI - eka-aneka 8 kSetrI-kSetra sakriya nitya kAraNa pa. ! sarvagata-dezagata - - - apravezI dharmAstikAya 0 0 0 1 kSetrI 0 1 1 0 de) 1 adharmAstikAya 0 0 0 1 1 kSetrI 0 1 1 0 0 1 AkAzAstikAya 0 0 0 1 1 kSetra 0 1 1 0 30 1 pudgalAstikAya 1 0 1 1 ananta kSetrI 1 0 1 0 de0 1 jIvAstikAya 1 1 0 1 ,, , kSetrI 1 0 0 1 de0 1 kALa 0 0 0 0 ,, , , kSetrI 0 1 1 0 de) 1 prasaMge ajIva dravyanA 560 bhedo 4 arUpI ajIvanA dravya, kSetra, kALa bhAva ane guNa gaNatAM pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 161 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bheda, tathA 8mI gAthAmAM kahelA 10 bheda maLI, 4 arUpI ajIvanA 30 bheda che. - tathA 5 varNa, 2 gaMdha, 5 rasa ane 8 sparza ane 5 saMsthAna. e ra5 guNamAMnA je guNanA bheda gaNAtA hoya, te guNa ane tenA virodhI - svajAtIya guNa sivAyanA zeSa sarva guNonA bheda, te guNamAM prApta thAya. jema - kRSNAdi pAMce varNa sahita kRSNavarNanA guNabheda 20 thAya, ane e rIte dareka varNanA 20-20 gaNatAM varNanA 100 bheda thAya. e paddhatie pa rasanA 100 guNa, 5 saMsthAnA 100 guNa, 2 gaMdhanA 46 guNa, ane 8 sparzanA virodhI sparza balba hovAthI, te bAda karatAM, dareka sparzanA trevIsa trevIsa gaNatAM) 184, ane e sarva maLI 530 bheda pudgalanA (eTale rUpI ajIvanA bheda) che. dareka dravyamAM anyane maLatA lakSaNo hovA chatAM dareka dazyamAM asAdhAraNa guNa hoya che je anyamAM hoto nathI. te vaDe arUpI padArtho pAMca hovA chatAM asAdhAraNa guNathI teo alagapaNe oLakhAya che jemake : dharmAstikAya : gati lakSaNavALuM che. adharmAstikAya : sthiti lakSaNavALuM che. AkAzAstikAya : avagAhanarUpa che. kALa : vartanA lakSaNavALuM che. jIvAstikAya : cetanA lakSaNavALuM che. pudgalAstikAya : sparzadivALuM che. pugalabhedabhAva Ima jANI, parapakharAga nivAro, zuddha ramaNatA rUpa bodha, aMtargata sadA vicAro. 105 jagatamAM jaDa-paulika padArthonI koI gaNatarI thAya tema nathI. eka eka padArtha, tenA guNa, tenI palaTAtI avasthAo vagereno anaMta zabda sivAya koI javAba nathI. je sarvajJanA jJAnathI prakAzita che. chadmastha e vyApakatAne mApI zake tema nathI. phUTapaTTIthI dharatInuM mApa kevI rIte nIkaLe ? tema maryAdita buddhi AvA vyApaka vastunuM 162 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mApa kevI rIte kADhe ? AthI jJAnIjanoe varNAdinI sarakhAIne dhyAnamAM laI A padArthonA bhedanI gaNatarI karI ApI. e bheda jANavAno hetu phakta parapadArthono rAga tyajavA mATe che. e jaDa padArtho AtmAne kaMI ApI zake tevuM tenAmAM kaMI baLa nathI. vAstavamAM jaDamAMthI AtmA kaMI grahaNa kare tevo teno svabhAva nathI. mATe parapakSe rAgano parihAra karavo. dehAdi huM, rAgAdi huM, mArA vaDe temAM pheraphAra thAya tevI ekatvabuddhithI ajJAnIjIva rAgAdino kartA bane che. paraMtu jJAna vaDe te jANe che ke huM dehAdi nathI. rAgAdino kartA nathI, ke rAga e mArA svarUpanuM kArya nathI. evA bhAna vaDe rAgAdinI ekatA chUTe che. dehAdimAM jene rAga varte che. pudgalamAM jenI kartutvabuddhi che, te svarUpano bodha pAmato nathI. jJAnI jANe che ke huM dehAdino kartA nathI. mArA AdhAra vagara te te padArtho svayaM pariName che. mATe mAre teno pakSa karavA jevo nathI. paugalika jaDa padArtho paNa aneka guNavALA che paraMtu te te padArtho potAnA guNane jANatA nathI. te padArthonAM guNone ane potAnA guNonA vaibhavano jANanAra AtmA che. mATe paranA pakSanA rAgane tyajI devo. rAgAdi vikalpa te AtmAnuM mULa svarUpa nathI. vibhAvadazAne te potAnuM svarUpa mAnI beTho che. paraMtu sadgurunA bodha dvArA tene sAcuM bhAna thAya che. tyAre tene AtmAnA zuddhasvarUpano bodha thAya che. AtmAnI zuddhatAno bodha hRdayamAM dhAraNa karo. AtmAnuM sukha jene prApta karavuM che teNe AtmAne sAMbhaLavo. tenuM ciMtana karavuM. tenuM ja nirdidhyAsana karavuM. zuddhAtmAmAM rAgAdino abhAva che. rAgAdimAM pariNamavuM te azuddhatA che. potAnA zuddha svabhAvamAM TakI rahevuM. ramaNatA karavI te Atmazaktino prAdurbhAva che. zaktino prabhAva evo che ke rAgAdi parapakSane toDIne kevaLajJAnane pragaTa kare. rAgano pakSa karavo te parAdhInatA che. mATe aMtaramAM AtmAnI zuddhatAno bodha pAmaje, temAM ja lIna thaje. zuddhAtmAmAM ramaNatA thatAM jIva evA sthaLamAM sthira thAya che pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 163 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM svano prakAza che. tene sUryAdinA prakAzanI jarUra nathI. AtmAnI e zuddhatA muktinuM zikhara che, jyAM mAnava anaMta vaibhavano svAmI bane che. aizvaryavAna AtmAne pudgalanA aMdhArA oraDAmAM puravAthI tenA pariNAmarUpe te cAre gatimAM paribhramaNa pAme che. jema tattvadRSTi vikase che tema tema jIvana arthapUrNa bane. e daSTi jyAre vizvavyApI -- caitanyavyApI bane che tyAre AtmA paripUrNatAno vaibhava pAme che. - jJAnI je dRSTi vaDe saMsArane jue che te dRSTi vaDe jotAM saMsAranI vicitratA ja tattvadRSTinuM kAraNa bane che. paraMtu daSTine dehamAM sthApavAthI cetanA vagaranuM vyartha jIvana jIvavuM paDe che. prajJAvaMtane svamAM temaja paramAM caitanyanAM darzana thAya che. tenuM jIvana sArthaka bane che. he sujJa ! deharUpI, pudgalarUpI pAtramAM tAruM AtmabaLa zoSAI jAya che. anya upAya tyajIne tuM aMtarathI vicAra karIne te pAtrone tyajI de to tAruM AtmajaLa rakSA pAmaze. arthAt zuddhAtmAmAM ramaNatA e ja ananya upAya che. pudgalanA bheda dvArA tenI kSaNikatA jANI te pratyethI cittane pAchuM vALI tenA vikalpothI mukta thA. svarUpano bodha pAma to AtmAnuM tAttvika svarUpe pragaTa thaze. paradravyanuM ciMtana choDIne zuddhAtmAmAM tadAkAra thAya che te jIva pUrNAnaMdane pAme che. mATe he cetana ! tuM AtmadravyanA aciMtya sAmarthyane parama vaibhavane, jJAnAdi anaMta guNone jANa ane tenuM dhyAna kara, temAM ja ramaNatA kara, to A kSaNabhaMgura ane bhAvanA rahita evA parapadArthonuM tAdAbhya virAma pAmaze. AtmAno svabhAva evo che ke anAdithI paranA paricaya AvRtta thavA chatAM potAnA svarUpano tyAga karato nathI. kAraNa ke zuddhatA e ja potAnuM svarUpa che, te dhana che, temAM parapadArthono praveza nathI chatAM khIranIra jema thayeluM karmonuM milana tene bAdhA kare che. svarUpa ramaNatAnI daSTi thatAM te bAdhA paNa naSTa thAya che. rUpa rU5 rUpAMtara jANI, ANI atula viveka; tadgata leza lInatA dhAre, so jJAtA atireka, 106 164 pugalano parihAra : paramArthanI prApti Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA svabhAve arUpI-mUtta che. tene vividha rUparUpAMtara kevA ? A rUparUpAMtara kevaLa pudgalanA saMyogathI che. te saMyoga nitya nathI. mATe te rUpa paNa nitya nathI tema vivekapUrvaka vicAre to AtmAnA arUpI guNanI zraddhA thAya. arUpI ane zuddhAtmA pudgala saMyogathI vividha bhedavALo manAya che. aneka rUpo dhAraNa kare che. pudgalanA bhedathI AtmAne bhinna jANavo te viveka che. jaDa ane caitanya svabhAve-lakSaNe bhinna che. pudgala e para padArtha che. tema jANI sAdhaka svasvarUpamAM lInatA dhAraNa kare, pudgalano saMyoga chatAM pote jJAnasvarUpe rahe, to svasvarUpane prApta kare. 1 jema paDozInA gharanI dIvAlane paDatI joI ApaNane duHkha thatuM nathI. jovA chatAM ApaNane te paristhiti sparzatI nathI. kemake te ghara mAruM nathI parAyuM che. tethI tyAM sAkSIbhAve rahe che. tema A pudgala tArA svabhAvanuM nathI ke tAruM nathI. tAruM rAkhyuM rahetuM nathI. sAthe AvatuM nathI. to pachI te paDe ke rahe temAM tane zuM kAma duHkha ke sukha thavuM joIe ? tenI je avasthA utpanna ke vyaya thAya te tArA jJAnamAM jaNAya che. tyAre tuM jANe kharo paNa sukhanuM vedana na kare to tuM jJAtA chuM. sva-52 jANavAno svabhAva AtmAmAM che. paraMtu pudgala vastuno AtmAmAM praveza nathI. sva-para jANanAruM jJAna paramAM jJAtApaNe che ane svane jANatA lIna thatAM sukhano anubhava thAya che. jJAna svayaM jJAtA sAkSI che. jema gunegAranA sAkSI banavAmAM majA nathI tema je pudgalano sAkSI bane che temAM viveka rAkhe che tene baMdhananI sajA nathI. kAraNa ke pudgala pariNamanane te jANe che, paraMtu AkuLa thato nathI. potAnA svabhAvane, potAnA guNone, nirmaLatAne tadrupa thaIne jANe ane parapadArthamAM tadrupa thayA vagara jANe. AvuM je jJAna che, te jJAtApaNuM che. Avo jJAtA baMdhanathI mukya thAya che. -- - pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 165 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAra lInatA lavalava lAI, capalabhAva visarAI AvAgamana nahi jiNa thAnaka, rahiye tihAM samAI 107 he sujJa ! tAruM mana atyaMta capaLa che. hAthI jema tophAne caDhe ane vRkSane ukheDI nAMkhe tema tAruM capaLa mane tArI AtmA sthiratAne chedI nAMkhe che. azvanI gati jevuM vegIluM che. vAnara jema eka vRkSa uparathI bIjA vRkSa para kUdakA mAre tema tAruM mana aneka vikalpomAM kUdakA mAre che. munione paNa A capala mana dAvAnaLanI jema bALe che. have tAre jo mukti pAmavI hoya to tuM A manane kSaNe kSaNe AtmabhAvamAM lIna kara. prathama te sthira thaze nahi paraMtu punaH punaH abhyAsathI te sthira thaze. mananI capaLatA TALavA ane tene sthira karavA prathama to koI zuddha avalaMbanamAM tene joDavuM, koI mahApuruSonA caritramAM joDavuM. maMtramAM joDIne tene niyamamAM lAvavuM. koI tattva viSayamAM lIna karavuM. chatAM te tenI Adata mujaba doDaze, bhAgaze, chatAM tAre guru nizrAe rahI tene saMyamamAM rAkhavA prayatna karavo. vAraMvAra prayatna karavAthI mana AtmabhAvamAM lIna thAya che. manane vazamAM rAkhavA saMyama ane nigrahanI jarUra che. aneka viSayomAM bhamatuM mana atyaMta vyagra hoya che. mATe tene vrata tapa ke niyama dvArA saMyama ke nigrahamAM rAkhavuM. te vAraMvAra bAhya padArthonI mAMgaNI kare tyAre tene te padArthothI dUra rAkhavuM. te eka vAramAM samajI jaze nahi kAraNa ke tene dIrghakALathI svecchAe viharavAnI Adata che. paraMtu tene saddhodhanI prApti thAya to saMyamamAM rahe tevuM che. manane sthira rAkhavAmAM vairAgyanuM baLa ati Avazyaka che. jo tene padArthonA rAgAdibhAvo chUTI gayA haze to te AtmabhAvamAM saraLatAthI lIna thaze. sthira jaLamAM jema taraMga UThe tema manamAM vikalponA taraMgo UThe che. tyAre tene koI zuddha avalaMbanamAM joDavA prayatna karavo. jo A mana mAnI jAya ane vikalparahita dazA pAme to AtmAmAM bhaLI jAya, pachI mananuM bhinna astitva rahetuM nathI. arthAt mana zuddha thatAM karmono nAza thAya che. zuddha mana te 166 pudagalano parihAra : paramArthanI prApti . Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ja AtmabhAve pragaTa thAya che. tyAre AtmAnuM cAre gatinuM AvAgamana nAza pAme che. eTale jyAM AvAgamana nathI tevA sthAnamAM AtmA samAI jAya che. svarUpamaya siddhatvane pAme che. saMsAranI cAre gati te jIvanA AvAgamananuM sthAna che. paraMtu siddhalokamAM siddhatva pAmyA pachI punaH janma dhAraNa karavAno raheto nathI. jIva sAthe karmanuM koI nimitta rahetuM na hovAthI jIvanA janmamaraNa samApta thAya che. bAlakhyAla raciyo e anupama, alpamati anusAra, bAla jIvakuM ati upagArI, cidAnaMda sukhakAra. aMtamAM graMthakAra lakhe che ke mahAvidvAno pAse huM to bALaka jevo chuM. meM mArI alpamati anusAra A graMtha racyo che. vaLI bodhanA cAhaka evA bALajIvone khyAlamAM rAkhIne A anupama vastunI racanA karI che. je bhavasAgara taravA mATe bAlajIvone ati upakArI che. vAstavamAM cidAnaMdajIe potAnA ja AtmAnA hita-sukha mATe A anupama tattvanuM nirUpaNa karyuM che. te saune mATe upayogI che. je bhavya jIvo A graMthane vAMcaze, vicAraze, ciMtana manana karaze, tenA bodhane hRdayamAM dhAraNa karaze te saune sukharUpa thaze. . prastuta graMthamAM pudgalano vAstavika paricaya karAvI graMthakAre mAnavanI anAdinI bhrAMti TaLe tevo bodha Apyo che. pudgalamAM khovAyelo ane purAyelo mAnava pudgalanA paricayathI pAcho paDe to paramArthanI prApti avazya thAya. vaLI pudgalanI sAthe temaNe paramArtha tattvanuM mAhAbhya paNa darzAvyuM che. jethI sAdhaka paramArtha mArgane saraLatAthI ArAdhI sAcA sukhane prApta kare. upasaMhAra lagabhaga traNaso varSa pahelAM pU. zrI cidAnaMdajIe lakhelI pudgalagItA' AjanA pudgalanI pratiSThAnA camakArAnuM tAdezya varNana che. jJAnIjano ke saMtajano mATe te eka khela ke tamAzo che. mahAmAnavoe paudgalika padArthonI mUcchamAMthI UThatI vAsanAnuM svarUpa joyuM ane pAramArthika evA Atma svarUpanuM darzana karyuM tyAre teo pudgalano parihAra : paramArthanI prApti 16o Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azcarya pAmyA ke A pugalano kevo ajaba cakarAvo che ? enA e ja padArtho maLavA chatAM tRpti ja na maLe ? eno gherAvo paNa gajabano che ke temAMthI manuSya bahAra ja na nIkaLe. e mahAmAnavo paugalika padArthonI jALathI muMjhAyA ane jALane toDIne bahAra nIkaLyA. teo samajI gayA ke oho A to ajAyaba che ke : pANI mAMhe gale je vastu, jale agni saMyoga pudgalapiMDa jANa te cetana, tyAga harakha aha soga. lokhaMDano TukaDo pANImAM rAkhI mUko kATa lAgIne gaLavA mAMDe, agninA saMyoge jaLavA lAge che, tema pudgala paNa gaLe che, ane nAza pAme che. temAM vaLI aSTa kArmaNa vargaNAto jIvane bAMdhI ja le che. AvA pudgalanA baMdhanathI chUTavAno koI upAya hoya to te paramArthanI ArAdhanA che. pudgalanA mohanuM prathama parivartana karo pachI teno parihAra karo. paramAtamathI moha niraMtara, lAvo trikaraNa zuddha, pAvo gurugama jJAna sudhArasa, pUravAra aviruddha. pudgalane badale paramArthane je niraMtara bhaje che te gurugama amRtarUpI sudhArasane pAme che. te prANI jagamAM dhanya che, je zuddha dharmathI pratijJAbaddha hoya che. prANAMte paNa Atmazuddhine dhAraNa karI paramArthanI prApti kare che. pugalanA sarva padArtho para che, paramArthanA saghaLA sAdhano ke prayojano svAtmAnA che. Avo jene viveka janme che te naramAM paNa ziromaNi thaI svAtmAne pAme che. jJAnadeSTi ke tattvaSTi thatAM sarpa jema kAMcaLI tyajI de che. tema sAdhaka pugalane tyajI de che. pachI punaH dhAraNa karato nathI. sva-parano ke jaDa-cetanano viveka tene paramArtha mArgamAM tAraka bane che. pudgalano saMga chUTI jatAM jIvane karmano saMga paNa chUTI jAya che. paramArthanI prApti e ja mAnava jIvananuM zreSTha kartavya che. te pAmyA vagaranuM jIvana vyartha che. paramArtha pAmavAno avasara ke avatAra maLI ja gayo che, mATe paramArthanI prApti ja kartavya che. 168 pudgalano parihAra : paramArthanI prApti Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane zuM maLaze viSa ke amRta A be zaktinA gharSaNamAM kyAre paMchI A piMjaranuM karaze muktino TahukAro. jIvana zaktinA be pravAha che , eka pudagala ane bIjo paramArtha, pudagalanA pravAhanetyajI jIva paramArthane pAmavAnI jijJAsA kyAre karaze ?