Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhImamarasiMhaviracita cAmaliGgAnuzAsa- pAsa amarakoSaH saMkSiptamAhezvarITIkayAsametaH nArAyaNarAma AcArya "kAvyatIrtha caukhambhA saMskRta bhavana vArANasI For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 11 : 11 caukhambhA saMskRta bhavana granthamAlA zrI amarasiMhaviracitaM nAmaliGgAnuzAsanaM nAma amarakoSaH saMkSiptamAhezvarITIkayAsametaH zrImatyamaravivekemahezvareNa viracitaM paNazIkaropAhvalakSmaNazarmatanujavAsudeva zarmaNA pUrvasaMskRtasyAsya nArAyaNarAma AcArya " kAvyatIrtha" ityanena saMzodhitam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMskRta caukhammA cAka bhavana vArANasI caukhambhA saMskRta bhavana saMskRta, Ayurveda evaM iNDolAjikala pustakoM ke prakAzaka evaM vikretA posTa bAksa naM0 1160 cauka, ( baiMka Apha bar3audA bilDiMga) vArANasI - 221001 ( bhArata ) For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzaka : caukhambhA saMskRta bhavana, vArANasI mudraka : cArU prinTarsa, vArANasI saMskaraNa : mUla rUpa se nirNaya sAgara presa, muMbaI dvArA prakAzita punarmudraNa, vi0 saM0 2060 mUlya : ru.85.00 (c) caukhambhA saMskRta bhavana, vArANasI isa grantha kA pariSkRta tathA parivardhita mUla-pATha evaM TIkA, pariziSTa Adi ke sarvAdhikAra prakAzaka ke adhIna hai| phona : 0542-2420414 pradhAna kAryAlaya :caukhambhA saMskRta saMsthAna po0 bA0 naM.1139 ke. 37/116, gopAla mandira lena (golaghara samIpa maidAgina) vArANasI-221001(bhArata) phona : 0542-2333445 sahayogI saMsthA :caukhambhA pablikezansa 4262/3 aMsArI roDa, dariyAgaMja naI dillI-110002 phona : 011-23268639, 23259050 E-mail : chaukhambha@mantraonline.com For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir THE CHAUKHAMBHA SANSKRIT BHAWAN SERIES 46 AMARKOSAH Or NAMALINGANUSASANAM With the Concise 'Amarviveka' Sanskrit Commentary of Sri Maheswar Previously Edited By Pt. Vasudeva Sarma Pansikar the Son of Sri Laksmana Sarma Pansikar Revised by Pt. Narayana Ram Acarya 'Kavyatirth' CHAUKHAMBHA SANSKRIT BHAWAN (Sanskrit, Ayurveda & Indological Publishers & Distributors) Post Box No. 1160 CHOWK (Bank of Baroda Building) VARANASI - 221001 (INDIA) For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra prathamaM kANDam 1 maGgalAcaraNam 2 prastAvanA 3 paribhASA 4 svargavargaH 5 vyomavargaH 6 digvargaH 7 kAlavargaH 8 dhIvarga: 6 zabdAdivargaH 10 nATyavargaH 11 pAtAlabhogivargaH 12 narakavargaH 13 vArivargaH dvitIyaM kANDam 1 vargabhedAH 2 bhUmivargaH 3 puravargaH 4 zailavargaH 5 vanauSadhibargaH 6 siMhAdivagaM 7 manuSyavargaH www.kobatirth.org viSaya sUcI 1 2 3 21 27 30 35 42 44 45 53 53 56 60 61 85 65 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 brahmavargaH & kSatriyavargaH 10 vaizyavargaH 11 zUdravargaH 12 kANDa samApti: tRtIya kANDam 1 vargabhedAH 2 paribhASA 3 vizeSyanighnavargaH 4 saMkIrNavargaH 5 nAnArthaM vargaH 8 kANDasamAptiH 116 125 146 164 172 6 avyayavargaH 240 7 liGgAdisaMgrahavarga: ( anya strIliGgasaMgrahaH ) zabdAnukrama koNaH 173 173 173 244 ( athapulliGgazeSa saMgraha ) 246 248 ( athapuMnapuMsakasaMgrahaH ) ( athapuMnapuMsakasaMgrahaH ) 250 ( athastrInapuMsakazeSaH ) 251 ( athatriliGgazeSa saMgraha ) 252 ( arthAlaGgAdisaMgraha varga : ) 252 253 1 For Private and Personal Use Only 161 166
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya zabdAnukramakozaH paMkti 27.2 paMktiH zabdaH paMkti zabdaH paMktiH / zandA a. bhadhi ... 1255 agnizikha ... 1321 mA ... 121 // a ... 2871/ ... 2919 amizilA... 885, ... 2062 maMza ... 1885 makSikUTaka... 1546 ,, ... 121 , ... 2885 aMza ... 21. bhakSigata ... 2115 , ... 132 maNa ... 618 aMzuka ... 130 bhakSIva ... ... bhamyutpAta ... 214 mAda ... 1288 aMzumatI ... .. ... 1700 , mAnA ... 153 aMdhamatphalA bhavoTa ... 7.6 apra ... 14. ... 1009 maMsa ... 12.. akSauhiNI... 16. aGgavikSepa... 19 // ... 1..akhaNDa ... 2155bhagraja ... 115 bhasaMskAra 5 maMhati ... 1312 |bhasAta | bhagrajamman... 136 aAhAra ... 99 maMhas ... 27 bhabila ... 15. agrataHsara ....." anAra ... 100 bhakaraNi ... 212.bhaga 2072/bhagratam ... 282. tAraka ... 15 bhakUpAra ... 118bhagada ... " | , ... 2866 anAradhAnikA 15 makRSNa bhagadaMkAra... " bhagramAMsa ... 12. bhaGgAravallarI 15 5 agama bhapriya ... 115 bhagAravallI 828 ... 1793 agastya ... 180 ... 2140 bhArazakaTI 18.8 bhagAdha 65 ... ... 214. 19.bhagrIya 2.11 bhagAra 1.2 bhadidhiSu 12 bhaGgIkAra ... 28. 20.8maguru ... 120 agresara ...." bhIkRta ... 2241 makSata ... 18..maguruzizapA bhavya ... 2140 aGgulimAna 1877 bhakSadarzaka... 14.8bhaprAyI ... bhaGgulimudrA 1289 1195 a ... bhakSadevin... 2015 bhagni ... alI ... 123. bhavabhUrta ... 204, ... R45! avamarSaNa ... 144 akulIyaka 1288 makSara ... 21. anikama ... " adhyA bhakucha ... 1217 bhakSaracupa... 1498 apricit ... adha bhaGgi ... 12. bhadharacaNa... 1398 897 , 2342 . ... 2521 bhakSaravinyAsa 1199 agnitraya ... ' ... 657 bhakSavatI ... 2018 bhanibhU ... 1550 | azivallikA // akSAprakIlaka 1580 bhanimanma ... 706 | acaNDI ... 18.. bhadhAnti ... .bhamimukhI ... ... 372 bhacala ... 15 1 .ko.sa. For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya . . .arAye ..mayaya 12 aTTa bhaddhA ... 2072 zabda pakti zabda paMktiH zabdaH paMkiH zabdaH paMktiH bhacalA ... 56. ajana ... 15, aticchatra ... 982 atyantIna ... 1620 acikkaNa ... 2786 bhaJjanakezI 108 aticchatrA... 952 atyaya ... 1619 accha ... 495 aJjanAvatI 154 atijava ... 16 // |, ... 2635 acchabhalla ... 5 aJjali ... 1244 atithi ... 142 acyuta ... , ... 1430 atinirhArin 297 bhatyalpa ... 2149 acyutAgraja 45 asA ... 2852 atinu ... 514 atyAhita ... 2489 aja ... 1858 // ... 2872 atipathin... 588 matri ... 198 ... 2395 aTanI ... 1616 atipAta ... 1426 atha ... 2829 ajagandhikA ... 855 , ... 2316 atho ... 2829 ajagara ... 447 aTavI ... 650 atiprasiddha 2771 adabhra adabhra ... 2150 ajagava ... (9 aTA ... 1423 bhatimAtra ... 133 bhadarzana ... 2294 ajanya ... 1685 ... 15 atimukta ... .92 aditinandana bhajamodA ... 150 aTyA ... 1423 atimuktaka... ... ahara ... 196 amarANI ... 887 bhaNaka ... 213 // atirikta ... 2175 madRSTa ... 1527 bhananna "aNavya ... bhativakta ... 2015 bhASTi ... 16 ajahA ... 8. maNi ... 1580 ativAda ... bhajA ... 1858 858 bhaNiman ... ativiSA ... ... 2695 maNIyas ... 2149 bhativela ... 12 " ajAjI ... 1779 aNu ... 1747. atizaktitA 11.2 agara / agara ... 2065 ajAjIva ... 1950 bhatizaya ... ... agha ... 2889 ajita ... 2458 bhaNDa 1052 ... 2271 ... 65 ajina ... 1445 bhaNDakoza .... 1226 atizasta ... 2417 , ... 2662 ajinapatrA... 19 aNDaja ... bhatizomana 21 , ajinayoni 1006 ... 1053 atisaMskRta 2496 adyavAdin 27 ajira, ... 18 ... 2126 atisarjana... 23.5 adhama ... 2132 , ... 2698 ataTa ... 41 atisArakin 192 ... 2624 bhajima ... 3168 atarkita ... 2863 bhatisaurama... 15 madhamarNa ... 1716 bhajihyAga ... 164. matalasparza... 19. atIkSNa ... 253 // bhadhara ... 1255 ajjukA ... 184 atasI ... 1746 atIta ... 288 // ... 2014 mamjhaTA ... ..2 ati ... 2818 atItanauka 194 | adharebus ... 2890 aba " ... 2853 atIndriya... 2182 adhikArdi... 2047 ... 312. atikrama ... 14 bhatIva ... 2853 adhikAra... 1594 bhajJAna ... 29. " ... 2615 bhattikA ... 10 madhikAra ... 1529 bhadhita ... 293. bhatigharA ... 14. atyantakopana 2.88 madhikRta ... .. bha 29. For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 1623 577 gandaH paMktiH zamdA paMktiH zabda paMkti zabdA paMktiH adhikSipta .... 21.8 anaccha ... 195manIka anuyoga ... .. adhityakA ... 647 anaDuha ... 1826 . ... 1676 bhanurodha ... 1492 adhipa ... 2046 bhananta ... 14.bhanIkastha... 148. anulApa ... 142 bhadhibhU ... 2046 manIkinI... anulepana ... 294 // adhirohiNI 128 anuvartana ... 1492 adhivAsana 1652 bhanantA (bhanu ... 283 // bhanuvAka ... 2920 adhivinA ... 1087 812 anuka ... 20.. anuzaya ... 26 // bhadhizrayaNI 1765 ... 872 | anukampA ... 198 anuSNa ... 1965 bhadhiSThAna ... 2585 ... 121 anukarSa ... 1582 anuhAra ... 2284 bhadhIna ... 2050 anukalpa ... 1412anUka ... 236. adhIra ... 2... ananyaja ... 50 bhanukAmIna 162. anUcAna ... 1372 bhadhIzvara ... 141 bhananyavRtti 2185 manukAra ... 2284 anUnaka ... 2155 adhunA anaya ... 264 anukrama ... 1425 15 anUpa bhadhRSTa ... 2 anarthaka ... 151 anukroza ... 19 200 bhadhoMzuka ... 1107 bhanaka ... 1.0 managa ... ... 21 anRju 2.1. bhadhokSana ... anavadhAnatA bhanugraha ... 2275 anRta 1.11 bhadhobhuvana ... bhanavarata ... / bhanucara ... 16.. madhomukha ... 209 anavarArma bhanuna ... 1160 anekapa bhadhyakSa .... bhanavaskara... 2135 manujIvin 1485 bhanehas ... 216 ... 2786 bhanas ... 1572 bhanutarSaNa ... 2015 manokaha ... adhyavasAya 120 bhanAgatAtavA 1.89 adhyAtma ... 262 // manAtapa ... 265. bhanuttama ... 2130 bhadhyApaka 1386 anAdara ... 10 // anuttara ... 2016 bhantaHpura ... adhyAhAra ... 283 manAmaya ... .." anunaya ... 2884 antaka ... 117 adhyUDhA ... 1.87 anAmikA ... 1238 anupada ... 2180 bhantara ... ..9 bhadhyeSaNA ... 1410 anAyAsakRta 22 // bhanupadInA 1990 antarA ... 2068 madhvaga ... 15.. | anArata ... bhanupamA ... 155 mantarAmavasarava 26.. bhadhvam ... 55 anArvatika anuplava ... 1610 antarApa ... 2288 bhadhvanIna ... 15. manAhata ... 9. manubandha ... 2551 mantarAma ... 156 bhavamya ... 15., bhanimiSa ... ... anubodha ... antarikSa ... 144 bhavara ... 11.5 manissa ... 5. manubhava ... 23.4 mantarIpa ... . // bhavarya ... bhanika ... manubhAva ... 100 bhantarIya ... .... manapara ... 152 , ... 121 , ... 2054 mantare ... 1858 manAra ... .maniza ... ..manumati ... 21. mantareNa ... 2854 For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Y zabdaH paMktiH | zabda antareNa 2869 | anvavAya antargata 2197 anvAhArya antara antardhA antarSi 13 antya ana bhanduka andha ... antikA antevAsin "" ... antarmanas 2040 ap ( Apa ) antarvanI 1117 | apakAragI antarvANi 2037 apakrama antarvezika 1481 apaghana antAvasAyin 1948 apacaya 2159 | apacAyita bhantika antikatama... 2161 | apacita 1764 | apaciti 1574 1968 | apaTu 2186 | apatya 1205 apatrapA 1550 1196 apatha 2540 | apathin andhakaripu 67 | apadAntara andhakAra ... 443 apadiza 444 apadeza *** "" ... anya bhandhatamasU ... andhas andhu anna ... *** *** ... ... 1803 ... *** paMkti: | zabda 1355 aparNA 1415 apaLApa (20 | anviSTa 2234 | apavarga 169 anveSaNA 1416 | apavarjana 169 anveSita 2234 apavAda 472 10 1803 ... 19 patrapiSNu "2 519 apadhvasta apabhraMza www.kobatirth.org ... 37 ... ... ... ... *** *** ... *** ... amarakoSasya 400 ... "" 33 "" Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 338 | apavAraNa 1690 1213 apazabda 2281| apahu 2227 | apasada 2227 | apasarpa 1421 apasavya 2469 ... 1189 apaskara ... 1129 apanAta 408 | apahAra 2080 | apAMpati 590 apAGga 13 590 2160 apAna 155 "" 427 apAmArga 2767 | apAvRtta 2103 apAsana 314 api 1690 apidhAna 2252 apinaddha *** ... ... ... ... ... 2246 | apayAna 2189 aparaspara anyatara 2189 | aparAjitA 2890 856 apUpa anyataredyus 947 bhapogaNDa anyedyum 2890 aparAddhapRSatka 1604 appati 1520 appitta 221 aprakANDa ... 2890 | apraguNa anvakU bhanvakSa 2181 | aparAdha 2181 aparAhna 1354 | aparedyus anvaya *** ... *** ... ... ... ... ... ... ... 630 ... ... 840 paMktiH | zabdaH 74 | apratyakSa 345 bhamadhAna 290 aprahata 1412 aprAdhya 366 | apsaras For Private and Personal Use Only 2512 *** 31 ... *** 33 ... "" 169 aphaLa 2584 | abaddha 314 | bhavaddhamukha... 2097 2192 bhavalA 1077 2191 1961 | abAdha 1493 | bhana 2192 103 2399 93 2193 | ajJayoni . 1578 | bhanda 2061 2281 | abdhi " 470 ... ... www *** 2511 8 { 2917 1261 | abdhikapha... 1966 2377Nya 189 977 766 1424 ... ... *** 2072 1660 2647 2591 126 amaya 2220 abhayA 825 abhASaNa 2055 | abhika 1694 | abhikama 2833 amikhyA ... 170 abhigrasta ... 1597 | abhigraha 2276 1802 abhigrahaNa... 1283 1165 abhighAtin 121 | abhicara .... 1610 112 abhicAra... 2287 666 abhijana 1354 2161 / 1490 2550 ... ... ... paMktiH *** 2482 2144 567 2144 21 142 662 351 ... ... 33 155
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 15 // ... 28.. ambaSThA 49 paMktiH zamdApati zabdaH paMktiH zabdaH zabdaH paMktiH bhaminAta ... 3.50 bhabhiSTuta ... 2214 | abhyAsAdana 1680 ... 2186 bhami bhabhisaMpAta 150 bhabhyudita ... 1962 amRtA ... .15 amitara ... 2063 bhanisArikA .. // mabhyupagama... 28 bhamitam .. 315 mamihAra ... 22 // mamyupapatti 2205 " ... 13 . ... 3102 bhAbhyapa ... 18.. amRtAndhas 14 bhabhidhAna ... 125 bhabhihita ... 229 amoghA ... 86. mamidhyA ... abhIka ...2 ambara ... 143 bhabhinaya ... abhIkSNam... 2851 bhabhraka ... " ... 2698 mabhinava ... 2179 bhadrapuSpa ... ambarISa ... 1767 abhinavodbhida 650 mabhIpsita... 21 // bhatramAtA ambaSTha ... 1932 bhaminirmukta 113 " ... 2210 bhabhiniryANa 1158abhIra ... bhanamuvallabha bhAminIta ...15bhabhIrupatrI ani 229 abhISA ... 220 bhatriya 6. ammA bhabhipatra ... 2591 amISu ... 2705 bhava ... asvikA ... 74 bhabhiprAya ... 129.bhabhISTa ... bhamatra ... ambu ... abhibhUta ... 11.4 bhabhyapra ...2 bhamara ambukaNa ... bhabhimAna ... 105 bhabhyantara ... . bhamarAvatI... ambuja ... ... 2555bhabhyamita... " bhamasye bhambubhRt .... abhiyoga ... 2276 abhyamitrINa , bhambuvetama abhirUpa ... 2597 bhanmamitrIya 100 bhamarpaNa ambusaraNa 488 amilAva ... 2297 | abhyamibhya 1997 |bhamA ... | ambkR ta ... bhabhilASa ... .... | abhyarNa ... 2159 amAMsa sambhas ... abhilASuka 2069 abhyarhita ... 25.1 bhamAsya ... 1503 bhambhoruha ... 548 bhabhivAdaka 20. abhyavakarSaNa 2283 amAvasyA ... 21. | bhanmaya ... 4.6 bhabhivAdana 1435 abhyavaskandana 1987 mamAvAsyA 2. bhamla ... bhamivyApti 2262 | abhyabahata... 22 bhamitra ... 1389 amla vetasa 13. bhabhizasta ... 2010 abhyAkhyAna / anutra ... 2065 bhamlikA abhizasti 1117 abhyAgama ... 1978 amRNAla ... amlaloNikA abhizApa... 132 abhyAgArika 2018 bhamRta bhamlAna ... 795 bhabhiSA ... 2382 abhyAdAna 21.2 289 amiSava ... 1446 abhyAnta ... 19. bhayana ... 240 " ... 2013 abhyAmarda... 1670 1409 586 bhAbhiSeNana 1657 abhyAza ... 2158 .... 1712 bhavas ... 1902 150 A bhamA . bhaya For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya kAda: " ... 2713 214sala ::::::: 290 bhardita 2219 arkaparNa .... SA 8 zamdaH paMktiH | gandA paMktiH zabdaH paMktiH bhaya pratimA 1999 bharuSkara ... 33 bharthin ... 1485 alam ... 28 // ayi ... 2884 | alaka ... 1265 bhayogra ... 1757 arus ... 181bharya 1914 bhalakA ... 14. bhayodhana ... 2400 aroka ... 2224 ... 2655 bhalaka :.. 12 // bhara arka alakSmI ... 464 bharaghaTTa ... bhalagarda ... 448 araNi ... alaMkariSNu 121 bharaNya ... ardhacandrA... , ... 2.82 bhardhanAva ... bhalaMkartR ... 121 bharaNyAnI... bhardharAtra ... 220 bhalaMkarmINa . 6. bharavi ... bhardharca ... 2959 bhalaMkAra ... 1276 bharara ... 27 ardhahAra ... 1285 bhalaMkRta ... 1274 bharatu ... .. bhoruka ... " bhalaMkriyA 125 bharavinda ... 545 bhaIda ... 29 // bhalarka ... . bharAti ... ... 2960 " ... 1972 arAla ... 2505 arbhaka bhalasa ... 1965 bhari bhalAta bhalA bharitra bharimeda ... .. bharie bhatika ... 1257 bhalin ... 1045 ... 1010 1555 bhakinda ... 7 2111 bhalIka ... 2359 ... 2147 2881 bhalpatanu ... 170 bhariSTaduSTadhI 182 bharupamAriSa 12. aruNa ... 2 maI marzasa ... " bharUpasarasa... 52 // " ... 208 , | bhoja bhalpiSTa ... 1149 " ... ... bhArthanA nA ... 141. azerogayuta 97 malpIyas... 2149 ... 2262 mahaNA ... 1121 bhavakara ... 629 bharuNA marthaprayoga... 1714 bharhita ... 2220 bhavakIrNin 1460 bharaMtuda ... 2197 bharthazAstra ... 120 mam ... 289 mavakRSTa ... 21 // ::::::::::::::::::::::::::::::: - 795 : : :::::::::::::::::::::: : : A AM 250 For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH ... 1250 zabdaH paMktiH / zunda: paMktiH zandaH paMktiH , zabdaH paMktiH bhavakezin... 662 bhavantisoma 1785 avaskara ... 2670 azanAyA... 1815 bhavakraya ... 1865 bhavanya ... 661 avasthA ... 273 azanAyita 2064 bhavagaNita ... 2230 bhavamRtha ... 1407/ avahAra ... 5.9 azani ... 9. avagata ... 2240 avabhraTa ... 163 avahitthA... 425 | bhazita ... 2246 bhavagIta ... avama ... 2132 avahelana ... 407 | bhazizvI ... 1095 " ... 2492 bhavamata ... 2237 | avAk ... 2051 azubha ... 2940 avagraha ... avamarda ... 1686 , ... 2091 | azeSa ... 2154 " ...1543 avamAnanA 407 avAkapuSpI 953 bhazoka ... .77 bhavagrAha ... 166 bhavamAnita 2237 bhavAgra ... 2165 bhazokarohiNI 19 bhavarNita 2212/ avayava ... 1213 avAcI ... 147 | bharamagarbha ... 1890 avajJA ... 407 avara ... 1548 avAcya ... 352 bhazmana ... 1914 avajJAta ... 2237 | avaraja ... 1160 avAra ... 182 bhazman ... 640 avaTa ... 442 bhavarati ... 2324 avAsas ... 2102 bhazmanta ... 1761 bhavaTITa ... 163 avaravarNa ... avi bhazmadurupa ... 893 bhavaTu ... avarINa ... 2212 " ... 2749 bhazmarI ... 1186 avataMsa ... 2790 avarodha ... 616 avina bhazmasAra ... 190 // bhaktamasa avarodhana ... avita bhAnna ... 13. bhavatokA avaroha ... 1 avidUra ... 2541 bhani ... 1654 avadaza ... avarNa ... 16 avidyA ... mA ... 126. bhavadAta avalakSa ... 103 avinIta ... 207.bhaka manIla ... 148 avalagna ... 1232 avirata ... 13 bhazva ... 1555 avadAna avalambita 219. avilambita 12. bhazvakarNaka avadAha ... 9.8 " ... 2542 , ... 219. bhazvattha ... avavAraNa ... 131 avalguna ... 1 avispaSTa ... 15 // bhazvayuj ... 18. bhavadIrNa ... 220 avavAda ... 1518 avIci azvavaDava... 2926 bhavadya ... 2015 avazyam ... 2880 avIrA ... 1096 bhazvA ... 156. avadhAraNa... 2691 avazyAya ... 180 | avekSA ... 2506 azvAroha ... 1588 avadhi ... 2516 avaSTandha ... 2543 avyakta ... 2458 mazvin ... 102 bhavadhvasta ... 2212 avasara bhavyaktarAga bhazvinI ... 180 bhavana ... 2258 bhavasAna ... 2326 anyaNDA ... 82, bhazvinImata ... bhavanata ... 2165 avasita ... avyathA ... 760 bhazvIya ... 1563 bhavanATa 2221 " ... 940 bhaSaDakSINa... 1511 bhavanAya ... 23. | avyaya ... 2963 | maSTApada ... 1897 avani ... 56 bhavaskara ... 1208 | avyavahita 216. , ... 2021 2495 1220 " ... 2250 For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra V asAra bhasi zabda paMktiH zabda mahIyat 1218 akha asakRt 2851 atrapa asatI asatIsuta... 1125 akhama asana 736 avara asamIkSyakAri 2059 ahaMyu 2137 ahaMkAra 405 Akranda 1645 ahaMkAravAn 2124 AkrIDa "" asikrI asita bhasta 33 6.4 ... ... akSa *** 39 *** afeetas 1942 ahaMmati asidhenukA 1652 ahati asiputrI 1652 | aharmukha bhatu 1706 | ahaskara asudhAraNa... 1706 bhahaha asura 23 ahArya bhasUrkSaNa 407 mahi 410 ahita asUyA asRgdharA ... ... asRj asaumyasvara ... ... *** ... ... ... ... 33 bhasti astu ana bhanin 1605 zram asthi asthira ... ... *** *** 1094 / asya cchanda bharaphuTavAn 2018 | AkarSa ... *** *** 2917 ahan 11 | ahamahamikA * mahaMpUrvikA 1201 | Akalpa 1260 | AkAra ... www.kobatirth.org ... ... ... ... ... ... ... 2195|kuritaka 2168 | bhAcchodana 2515 443 bhaka ... 354 AjAneva " 1037 218 Akrozana. 2261 ANi 1600 AkSAraNA... 18. 1668 bhakSArita ... 2110 AjIva 290 AkSepa 16 bhAjU 105 AkhaNDala... .. mAhA 219 | Akhu 1011 bhAgya 201 | Alubhuj 999 bhaTi 2019 | AkheTa 1905 ADambara (34 AkhyA --- 150 AkhyAta 2239 Ai 1489 | AkhyAyikA 121 bhAvaka 1881 *60 | Agantu 1420 ADhakika 1726 1528 ] Agas 1520 bhADhakI ---- 1683 2671 1037 909 1909 2045 2355 286 | bhAvA 1380 | bhata 24 // Atacana ... 2565 190 AtatAyin 2113 bhAra 1814 bhAtapa 213 2815 | AGgika 194 1934 1531 189 646 bhacAma ... 2881| AGgirasa 196 Atapatra 1210 Akampita... 2198 Acamana ... 1424 | bhatara 2110 Akara 1805 AtAyin . 1360 Atitheya 1102 Atithya 1103 | Asura 2778 | AcArya 1272 | AcAryA 2279 | AcAryAnI *** ... 1198 | ahituNDika 1201 | abhiya 1099 ahibhuj ... 2394 (10 aheda. 2199 aho 1883 ahorAtra 2884 | mahAya 2875 bhA 1632 bhA(bhAH) . ... amarakoSasya 851 | AgU ... 2066 AnIghra 138 1852 ... ... ... paMktiH | zabda 2664 AkAra 118 AkAragupti 2057 AkAraNA... 16 | AkAza 2099 AkIrNa 2124 | Akula Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... 442 ... ... ... ... ... *** ... *** ... ... ... AmahAmaNika AgrahAyaNI ... *** ... *** ... paMkti' zabda 1660 bhASita 429 mAcchAdana 120 115 ... ** For Private and Personal Use Only " 99 39 paMkti: ... 1981 170 ,, ... 1304 2584 410 1975 1860 1556 ... *** ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... *** 1679 198 1709 465 1519 19-2 1030 1419 1419 1380
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Atmaja Atman zabdaH paMkti' | zabda 171 bhAnaddha bhAtoya Atagarva 2104 Anana AtmaguptA... 821 Ananda AtmaghoSa... 1028 | Anandadhu ... AtmabhU "3 " *** ... ... 39 600 *** ... *** 11 AnAyya ... 93 52 bhAnAha Atmabhari... 2067 AnupUrvI 1114 Andhasika AtharvaNa 2335 / AnvIkSikI bhAdarza 1353 AtreyI ApaH bhAdi 2185 Apaka AdikAraNa 271 ApagA Aditeya. 15 ApaNa Aditya 16 | ApaNika 19 | ApatprApta ... 200 Apat Apana ... 494 120 ... *** AdyamASaka AdhUna AdhAra Adhi ... ... 610 ... *** *** *** 2198 Apta AdhUta AdhoraNa 1585 Apya AdhyAna Anaka *** ... Anakadundubhi Anata jAdInava 2308 2505 bhArata ApannasavA Adya ... 2185 Apamityaka *** ... 1128 Anandana... 272 Anarta 2553 | AnAya *** 1877 ApAna 2066 | ApIDa 524 | ApIna 418 ApUpika 2529 ... 33 ... ... *** *** ... ... ... *:: ... ... ... 934 www.kobatirth.org 1631 "3 2109 | bhAmiSAzin 1117 Amukta 1715 Amoda 2014 1346 1852 bhAmodin... 1763 | AmnAya 2329 1494 bhamra 476 AmrAtaka... 419 ApyAyana... 2565 AmreDita 374 Apracchanna... 2264 bhAyata 2341 | Amapada 1312 Ayatana 44 AmapadIna 1312 | Ayati 1316 2165 Aplava ... ... zabdAnukramakozaH paMkti' | zabda paMktiH | zabda paMkti: 369 AplAva 1316 bhAyatta 2057 1251 Abandha 1302 264 | AbharaNa 1732 bhAyAma 1276 | Ayudha 341 bhAyudhika 1602 1632 264 | AbhASaNa 19 1602 2263 | AbhAsvara ... 2462 | AbhIra 1821 498 | AbhIrapallI 1707 1674 1900 1395 | AbhIrI 1183 | AbhIla 1425| Abhoga 1762 | Amagandhin AyudhIya AyuSmat... 2037 633 | Ayus 1100 Ayodhana 467 | ArakUTa Aragvadha ... 695 300 bhAranAlaka 1784 466 | Arati 2324 1175 | Arambha 1189 1800 | AmayAvin 1347 120 Amanasya ... 472 Amaya 2302 357 1998 Arava 2961 bhArA 763 | bhArAt 1398 ArAdhana 2820 2585 1199 bhArAma 2782 357 652 ArAlika... 1762 206 | bharAva 1597 Arevata 263 | Arogya 297 | Aroha 696 1173 1302 2811 2517 28 797 299 bharohaNa 316 | Artagala 2264 | Artava 715 AI 703 Ardraka 334 Arya ... "" "" *** "3 ... *** 527 Amalaka ... 597 AmalakI ... 1863 | AmikSA 2109 | AmiSa ... *** ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43. ... ... *** ... 2162 60 6 | AryAvarta 1525| ArSabhya 2478 bhAla For Private and Personal Use Only *** *** *** ... ... ... ... ... *** *** ... *** ... ... ... *** ... *** *** ... ... ... 1115 2235. 1781 390 1358 572 1831 1913
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ama koSasya kSAlaya ... .75 6sugandha " ... 177 paMktiHzundaH paMktiH: zabdA paMktiH zabdaH paMktiH mAlambha ... 1698/Avezika... 1420 Asana ... 115. bhAho ... AzaMsita 1504 mAhopuruSikA AlavAla... AzaMsu ... 2078 . ... 1546 mAya ... 125 bhAlasya Azaya ... 2290 AsanA ... 2292 bhAhA ... bhAlAna 1549 Azara ... 18 AsandI ... 2911 bhAhAna ... AlApa AzA ... 146/bhAsana ... 215. Ali ... 584 ra ... 2768 Asava ... 2012 ... 656 | AzitaMgavIna 1824 AsAdita... 2233 845 " ... 1097 mAzIviSa... 451 AsAra ... 167 Aliya... 302 AzIm ... 2792 868 AlI ... 27 bhAzu ... 129 AsurI .. 1745 bhAlIDha ... 1638 Asecanaka 250 Alu ... 1768 Azuga bhArakandana 1975 ikSvAku Aloka ... 2341 Askamdita 1564 | isa ... 2172 Alokana ... 2311 2373 mAstaraNa ... 1552 , ... 2279 Avapana ... 1773 AzuvrIhi 1737 AsthA ... 2510 iGgita ... 2279 Avarta ... 4.8 bhAsthAna ... 113 iAdI ... 740 Avali ... 656 Azcarya bhAsthAnI... 156 icchA ... 116 Avasita ... 175, Azrama ... 16. bhAspada ... 2522 icchAvatI.....12 AvApa ... 525 Azraya ... 1504 bhAsphoTa ... 8.9 imyAzIla... 369 AvApaka ... ... 2271 bhAsphoTanI 1995 AvAla bhAzrayAza... bhAsphoTA ... 2411 bhAvigna ... bhAva ... 286 1961 bhAviddha ... bhAsya ... ... 2189 2199 bhAbhuta bhAsyA ... 2719 bhAvidha ... 232, Azva ... 1563 bhAvava ... 2108 2825 bhAvila ... 195 bhAzvattha ... 685 bhAhata ... 152 | itiha ... 1377 Avis Azvayuja ... | ... 22.1 itihAsa ... 319 Avuka ... 185 Azvina ... 249 mAhatalakSaNa bhAvutta ... 185 Azvineya ... 102 mAhava ... 1678! AvRt ... 1425 AzvIna ... 156, mAhavanIya 10 idhma ... 674 AvRta ... 22.5 bhASADha ... 24.mAhAra ... 1818 ina ... 2557 AvegI ... 922 ... 1443 bhAhAva ... 518 indIvara ... 54 // Avezana ... 6.. bhAsakta ... 2042 bhAheya ... 455 | indIvarI ... 849 AzuzukSaNi A 108 2321 For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 11 uccaTA 10 uHzravasa :: :: :: :: :: :: :: :: :: 59 uSTrAya zabda: paMktiH zabdaH paktiH / zabda paMktiH I. ugra ... utkalikA... 119 ikSaNa ... 1259 utkAra ... 2322 " ... 149 , ... 26 , ... 1932 utkroza ... 1033 indradru ... 738 / IkSaNikA ... 13 upagandhA ... 853 | uttaMsa ... 2790 indrayava ... 782 IDita ... 2244 .. ... 150 | utta ... 2235 indravAruNI ... 241 1200 indrasurasa ... uttama 2138 indrANikA 785 Irita uccaNDa ... 211. uttamarNa indrANI ... 181 uccAra uttamA ...1082 indrAyudha ... 165 uccAvara | uttamAna ... 1263 indrAri ... 23 Ilita ... 2243 uccaiHzravas... 9. uttara ... 330 indrAvaraja... 1919 urduSTa indriya ... 292 ... 2882 uttarA ... 148 | ucchraya ... 668uttarAsaGga... 1308 indriyArtha uttarIya ... 1909 indhana uhita ... 2067 uttareyuH ... 2890 ibha ... 15.7 " ... 2504 uttAna ... 496 2045 ujAsana ... 1690 uttAnazayA 1156 . iremada ... 154 IzvarA ummbala ... 14 | utthAna ... 2500 irA ... 2008 ISat / unchazikSa... " | utthita ... 2504 " ... 2680 IpatpA utpatit ... 2002 ISA utpatti ... 274 utpatiSNu ... 2082 iva ... 28 // utpanna ... 2505 utpala ... 540 cha ... 1647 IhAmRga ... 1002 ... 2821, , ... 900 2858 utpalazArivA 872 iSTa ... 14.8 u ... 2884 | utAho ... 2858 utpAta ... 1685 " ... 1820 ukta ... 2239 utka ... 2010 utphulla ... 663 iSTakApatha... 178 ukti utkaTa utsa ... iSTagandha ... 299 uktha 2954 207 | utsarjana ... 1410 iSTArthoyukta 2042 / ukSan / ... 1825/ utkaNThA ... 419 utsava ... 438 iSTi ... 312 ... 1769 utkara ... 1072 , ... 2055 icvAsa ... 134 | ukhya ... 1796 utkarSa ... 2271 dana ... 1316 20 ... 60 72 uTala ilA 488 " : :: :: . 1994 uDIna uta . vadhi 643 For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 zabda utsAha 33 utsuka utsRSTa utsedha "" utsAhana 1505 udUkhala utsAhavardhana udak udaka " udakyA udama udaja udadhi udanta udanyA udanvat udapAna udaya udara udarka udazvit udAtta udAna udAra 940 15 ... udavasita... udumbara : : : : : : ... ... *** ... ... amarakoSasya paMktiH | zabda 1901 udra 937 udvartana 157 uAna 2218 397 | ugata 2042 udgamanIya 1298 2238 | udgADha paMktiH / zabda. 420 udumbara 1505 | udumbaraparNI ... 668 uGgAtR 2526 | udgAra 2895 udgItha 474 uDUrNa 2938 udghAha 1115 uda 2164 | udana 2327 | udghATana 469 uddhAta '325 1817 469 "3 udAsIna udAhAra udita 2239 udIcI udIcya 570 ... 148 ... 519 637 1227 1526 601 1813 uddAna uddAla uddita udbhAva uddharSa uddhava uddhAna uddhAra uddhata 8 319 126 | udbhava 2041 udbhija 2791 udbhidU 1487 udbhida 329 | udbhama udya udyama udyAna 892 udyAna 692 udyoga ... paMktiH zabdaH 2310 ... 507 upagUhana 1316 upagraha ... 1705 2548 1539 2218 upaprAdha 1523 2288 1393 2202 2931 | unduru 823 1697 | upanna 1465 | upacarita 2228 987 upacAyya ... 2274 | upacita 1011 | upacitrA 2164 upajApa 2165 | upajhA 2504 | upatapta 2273 upatApa 2273 upatyakA 2203 unnata 1510 1378 2278 2323 utAnata... 268 umra 2319 ujaya 1983 unnAya 2302 unmatta 1520 803 1194 717 | unmadiSNu... 2070 2214 | unmanas ... 2040 upadhAna 1689 | unmAtha 1698 / upadhi 438 unmAtha 1981 438 | ummAda 1764 upanAha 414 upanidhi upaniSad . 1194 upaniSkara... 2159 upanyAsa 2070 ... 1714 unmAdavat 2204 upakaNTa 274 upakArikA 612 upapati 1144 ... 2127 | upakAryA ... 612 upabarha 1348 2127 | upakucikA 1402 2127 899 | upabhRt 1780 | upabhoga 841 upamA 2289 2274 | upakulyA 2001 2203 upakrama 1378 2004 2272 upakrama 2301 upamAtA 2688 2001 79 654 2613 | upamAna 2568 upakoza 337 upayama 1464 2961 | upagata 2242 upayAma 1465 *** ... ... ... www ... 1306 udvega ... 2323 ... ... ... ... ... ... *** ... ... *** www.kobatirth.org ... : : : ... "" udvAsana 132 udvAha " 37 "" " *** ... ... *** ... ... ... *** ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... ... ... *** ... ... ... For Private and Personal Use Only "1 upadA upadhA 33 " ... ... ... ... ... ... *** ... ... ... *** ... ... ... ... ... ... ... ... paMkti: 1175 647 1523 1510 2613 1348 421 376 1868 2520 593 328
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 8/urvarA ... 1839 urvAru 1Udhas shbd| paMktiH zabda: paMktiH zabdaH paMktiH | zabdaH paMkiH uparakta ... 254 upAkRta ... 4. uraNa ... 1859 upApati ... 53 " ... 1 upAtyaya ... 1436 uraNAkhya uSita ... 2222 uparakSaNa ... urabhra uSTra ... 1856 uparAga ... 213 upAdAna ... 2985 urI uSNa ... 252 uparAma ... 2124 upAdhi ... 18 urarIkRta ... " ... 1966 upari ... 2702 , ... 2018 urazchada ... . ... 2939 upala ... 640 / upAdhyAya ... 166 uras ... 1229 uSNarazmi... 202 upanagdhAryA upAdhyAvA...102 urasila ... 1619 uSNikA ... 18.6 upalandhi ... upAdhyAyAnI 1.4 uSNISa ... 2776 upalamma ... 2304 upAdhyAyI... 11.2 uSNopagama 252 upalA ... 2014 uSmaka ... 251 upavana ... 652 upAnaha ... 1990 urubUka una ... 210 upavartana ... 573 upAya(catuSTaya) 1508 upavAsa ... 1428 upAyana ... 153 // urvazI upaviSA ... 847 upAlambha ... 339 uta ... 2226 upavIta ....1451 | upAvRtta ...:598 ... 1852 upazalya ... 632 upAsA ... 1644 2590 upazAya ... 2 // upAsana ... 119 ulka .... Uma ... 2884 upacata ... 2242 upAsanA ....1422 ulUkhala ... 1750 UrarI ... 2843 upasaMvyAna 1507 upAsita ... 2228 ulUkhalaka... Uravya 1708 upasaMpanna ... 1405 upAhita ... ulapin ... 50 2843 2208 | ulkA ... 2910 urIkRta ... 2241 upasara ... ... 2299 upendra ... 3. ulba Uru upasarga ... 1685 upodikA ... 96 // ulbaNa Uruja ... 1708 upasarjana ... 2144 upodAta ... 129 ulmuka ... 1766 Uruparvan ... 1218 upasaryA ... 1846 | utakRSTa ... 1723 | ullApa ... 1188 | Urja Urja ... 250 upasUryaka ... 20 Urjakhala ... 1618 upaskara ... 1776 ubhayedhus ... 2891 ullola arjakhin ... 1618 upastha ... 1224 | umA ... 72 | uzanas arNanAbha ... .. upasparza , ... 1746 uzIra UrNA .. 2414 upahAra ... 152 // umApati ... (8 uSaNA urNAyu ... 1859 upahara ... 270 umya ... 1721 upardudha upAMzu ... 140 urasUtrikA 1282 / uSas ... 219 ardhvaka ... 172 upAkaraNa ... 14uraga ... 454 | uSA ... 2885 arvajAnu ... 158 ulapa 55 urI : . 2180 ubhayapus ... uloca 52. 1920 For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 14 zabdaH UrdhvajJa Urmi Rktha RkSa 37 13 "" Rzya UrmikA 1288 | RSabha Urmimat 2166 USa 565 USaNa 1778 Upara aSavat USmAgama ... 252 Uha 182 Rv RjISa RNa Rta "D RtIyA Rtu *** 66 "" RtumatI Rte Rtvij R ... ... ... RkSagandhA RkSugandhikA 10. *** Rtu Rjurohita ... R. *** ... ... } : : ... ... paMktiH zabda 1168 | Rbhu 477 RbhukSin 2970 :: 188 "T eka 19 "3 566 RSi 566 RSyaproktA www.kobatirth.org ... "" ... 1008 16 881 1825 2142 ... ... *** ... e. ... ... ... ... ... ... ... ... amarakoSasya ... paMktiH | zabdaH ... 16 ekAyana 254 | ekahAyanI 2450 | ekAkin... 1188 1115 ekAma 2854 1387 | ekAvya 1753 | ekAnta 803 | ekAbdA *** * 19 762 | ekaka 995 ekaguru 869 ekatAna 922 ekatAla 317 ekadanta 1771 ekadA 2893 elA 2168 | ekadhura 1830 elAparNI 165 ekadhurAvaha 1837 elAvAluka 1713 | ekadhurINa... 1837 evam 354 | ekapadI 1011 | ekapiGga 2314 | ekayaSTikA 587 240 ekasarga eDa eDaka 1438 eDagaja 822 | eDamUka 5. eDUka eNa ekAyanagata ekAvalI ekASThIla ekASThIlA ... 2188 eta 2189 tarhi 2367 |edha 2188 |edhas 1376 |edhA 2183 | padhita 367 enas 06 eraNDa "" 138 10 1285 2184 "" 1842 | eSaNikA 93 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... 133 | aiNeya 1842 | aiti ... ... *** ... ... ... ... ... ... ... ... : ... ... 2183 | aikAgArika 2015 | aida 2184 | aiNa ai. ... www ... paMktiH |zabda 2183 | aindriyaka 2184 | airAvaNa 1285 | airAvata 811 39 1169 airAvatI 1859 | ailavila 942 | aileya 2101 | aizvarya 600 aiSamas 1008 15 For Private and Personal Use Only "" 2836 | bhaSadhI 201 11 2073 | bhoSadhIza 1879 oSTha 201 1993 " ... :::: ... o. 310 oka 2894 | ogha 674 674 37 2269 | bhakAra 2177 bhojas 21 bhaNDUpuSpa 750 | otu 898 bhadana 1803 928 om 999 ... 2801 890 moSa 2267 66 919 172 ... 1253 1918 ... ... ... ... ... bhaukSaka 1977 aucitI (85 aucitya 1004 autAnapAdi 1001 | autsukya.. 1300| maudanika.. *** paMktiH ... 2182 92 92 -5- 024 162 58 890 71 2008 2801 379 1066 2388 318 2802 800 11: 1973 1902 var 1091 1062
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 15 ... 2148 84. auzIra ... ... 1984 1174 kaTa auSTraka ... 1860 ka ... ... 2344 kanda zamdA paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zamdA paMktiI audarika ... 2066 kacit | kaThillaka ... 957 | kada ... 1098 aupagavakAdika 2328 kaThora ... 2176 | kanaka ... 1894 aupayika ... 1516 kaDAra ... 17 | kanakAdhyakSa 1482 bhopavasta ... 1428 kaSpa ... kaDamba kanakAlukA 1532 omIna ... 172, kacchapI ... 2598 kaDAra kanakAiya 801 aurabhraka ... 1860 kachura kaNa kaniSTha ... 160 aurasa ... 130 ... 832 2426 bhauladehika 141 . 179 kaNA kaniSThA ... 1218 ... 12 9kanInikA... 1258 " ... 1593 kaNikA ... 780 kanIyas ... 2119 auSadha " ... 2805 1221 kaNiza ... 1748 kanyA ... 2913 kaNTaka ... 2951 ...1541 ... 2951 kaNTakArikA 835 ... 262 kaNTakiphala ... 2402 ... 2964 kaNTha ... 1349 ka ... 2835 2835/ kaTaka kandara ... 644 kaNThabhUSA ... 121 1287 kandarAka kaNDurA ... 821 ... 122, kaTaMbharA kaNDU ... kakubh ... 146 .. kandapa kaNDyA ... 180 kaTabhI kandalI ... 10.5 kaNDAla ... 1759 kaTAkSa kaNDolavINA kandu ...... kabolaka kaTAha 297 kattRNa kanduka ... 135. kakSa ... 12. kaTi ... 1221 kathA kandharA ... 1219 2074 kaTigrotha ... 1224 kadazvan ... kanyakAjAta 1121 58 kakSyA ... kadamba ... 32 kanyA " ... 165 194 kapaTa ... 121 1 kaparda ... kATaka kaTutumbI ... 2121 kapATa ... 127 kAtikA... 1352 kaTurohiNI kapALa ... 13.. 12 // kaTaphaLa ... .29 kapAlabhUta... kaTvA ... ." kadAcit ... 285 kapi kaThiAra ... ... kaSNa ... 214 kaThina ... . kanu ... ..kapitva ... kakumatI 1180 . . : kaTI 819 (9 / " .148 kapardin ... 4 89 kadalI ... kAla kapika ... 822 For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasa zabda: kApalA 775 : kapota ... rApappakAra . . ka . bda paMktiH zamdA paMkti zamdA paMktiH kapila ... 21 karavAlikA 10 karNanalaukas .." kapilA kampita ... 2198 karavIra ... ... karNadhAra ... ... kamma ... 21 karazAkhA ... .. karNapUra ... 2790 kapilA .... 13.6 karazIkara... 154 // karNaveTana ... 12. kapivallI ... " ... 2025 karahATa karNikA ... 12. kapiza kambalavAmakam 15.2 karahATaka... .5 // kapItana ... kambi ... 1774 karAla ... 2015 karNikAra ... ... ... 13 karigarjita... 1682 kariva ... 101 kariNI ... 154. karNejapa ... 10 kamyugrIvA... 125. karin ... 15i0 kartarI kapotapAlikA 2072 karipippalI ... 485 kapotAni... karizAvaka 15 kapola ... karIra ... .. kapha ... 198 ... . ... 13.. kaphin ... 1794 karaka karISa S80 8 karparAMza ... 2686 kaphoNi ... 12 // karI .... kabandha ... 174 karakA karaja karI kareNu karoTi karaTa 1958 .... 2062 kamaTha ... 1912 kamaThI karkandhU kamaNDalu .... karaNDa ... ... 2. . kamana ... 2045 karatoyA ... karmaNyA ......5 kamala ... 4.2 karapatra karmandina ... 145 " ... 546 karama karmazIla ... .." " ... 2727 , ... karmazara ... 2061 kamalA ... 54 karabhUSaNa ... 128 karmasaciva... 1476 kamalAsana... kAra ... 97 kamalottara... 1918 mbha ... 18 ... 157 karmendriya ... 29 // kamitR ... 2071 karAha ... 11 kika ... 1 kampa ... 18karavA ... karNa ... 1212 karSaka ... 1010 karuNA :::::::::::::::: . . . 211 :4 . 15 keTI ... makSama .. NO . RA madakA For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 17 paMktiH zabdaH paMktiH zamdA kAca karSaphala ... .65/kalila ... 19.5 kAlA kalmASa kalevara kAcasyAlI 5. kAcita ... 12 // kAdhana ... 1000 kaSTa ... kAbanAipa ... kaladhauta kAdhanI ... 1788 kasa ... 1777 | kAcI ... 1290 kalama ...1.5kalpanA ... kaMsArAti... 42 kAkSika ... 1785 ... 140/kalpavRkSa... kastUrI ... 1312 kANDa ... 2421 " ... 177 kalpAnta ... kahAra ... 539 kANDapRSTha ... 1602 kalambI ... kaha ...1.30 kANDavat ... 16. kalarava kAMsyatAla... 370kANDIra ... 160 // kAka ...1.27kANDekSa ... 850 kalaviSTa ... kokacicI 844 kAtara ... 2070 kAkatinduka .26 kAtyAyanI... 72 kalazi kalvA ... 46 kAkanAsikA 885 " ... 1100 kalyANa kAkapakSa ... 1266 kAdamba ..... kalola ... kAkapIluka kAdambarI... 1.. ... .5 kavaca ... 1596 kAkamAcI... . | kAdambinI 1. 2. kavaka ... 1815 | kAkamudrA ... 805 kAdraveya ... 15 kAkalI .. 15 | kAnana ... 50 kAkAhI ... 885 kAnIna ... 121 kalAniSi... kavikA ... 156kAkSiNI ... 2913kAnta ... 3121 kalApa ... . | kaviya ... 2964/ kAku ... 15kAntalaka... 9. kAkuda ... 1255 kAntA ... 1.80 kAkendu ... . kAntAra ... 511 ... 202 // ... 1991 | kAkodumparikA .. | kAkodara ... 152 kAntAraka... 175 kazipu ... 1595 kAkola ... 457 kAntArthinI 1093 kazeru ... 1921 , ... 1029 kAnti ... 9 paniguma ... ... kazerukA ... RM kAdhI ... .. . ... 2265 kAlimAraka karamaka ... 168 kArakhA ... 1) kAndavika... 100 24.ko0 sa0 kahA .. . . . kalAya ... ... koNa ... 1.. kacA For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 amarakoSasya ... 1924 kAravela kArA 26 // zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH kAndizIka 21.9 kAravI ... 8. kAlakhaNDa ... 1206 kAzyapI ... 561 kApatha ... 580 ... 95, kAladharma ... 1619 kASTha ... 674 kApota ... 107 ... 1780 kAlapRSTha ... 1634 kASThakuhAla 493 ... 1787 kAlamaSikA 829 | kASThatakSa ... 1946 kApotAana | kASThA ... 146 kAma ... 1705 kAlameSI ... 840 | " ... 236 " ... 17 kArikA ... 2365 kAlazeya ... 1812 " ... 2416 " ... 146. kArISa ... 2335 kAlasUtra ... 463 kASThAmbuvAhinI 489 182. kAra ... 1938 kAlaskandha 725 kASThIlA ... 875 kAruNika ... 2054 784 kAsa ... 1177 kAmaMgAmI... 1620 kAruNya ... 397 kAlA ... 837 | kAsamarda ... 2933 kAmana ... 2072 kArottara ... 2014 866 kAsara kAmapAla ... kArtasvara ... 1817 , ... 178. kAsAra ... 522 kAmam ... 2875 kAntika... 1496 kAlAguru ... 1327 kAsa / kAsU ... 2467 kAmayitu ... 2 kArtika ... 249 kAlAnusArya kiMvadantI... 324 kAminI ... kArtikika... 250 , ... 1325 kiMzAra ... 1748 .... 2555 kArtikeya ... 77 kAlAyasa ... 1902 kAmuka ... 2071 kAya' ... 2621 kAlikA ... 2364 kiMzuka ... 707 kAmukA ... 1093 kAryAsaH ... 1295 kAlindI ... 530 kikIdivi... 1019 kAmukI ... 1012 ... 2964) kAlindIbhedana 48 kiMkara ... 1963 kAmpitya ... 941 kArpAsI .... 880 kAlI ... 72 kiMkiNI ... 1293 kAmbala ... 1576 kArma ... 2061 kAlIyaka ... 851 kiMcit ... 2065 kAmbavika ... 1945 kArmaNa ... 2257 " ... 1325 |kiMculaka ... 510 kAmboja ... 1557 kArmuka ... 1633 kAlpaka ... 910 | kiMjalka ... 552 kAmbojI ... 125 kArya 737 kAlyA ... 1846 991 kAmyadAna... 2256 kArSApaNa ... kAvacika ... | kiTTa 12.4 kAya ... 1215 kArSika ... 1882 kAverI ... 535 kiNa ... 2930 kAya (tIrtha) 1453 kAla 11. kAvya kiNihI ... 826 kAyasthA ... 766 , ... 216 | kAza ... 91 kiNva kiNva ... 2011 kAraNa ... 271 , ... 304 | kAzmarI ... kitava kAraNA ... 165 ... 272 // kAzmarya ... kAraNika ... 2018 kAlaka ... 172 kAzmIra ... 11. kiMnara kAraNDava kAlakaNTaka 1020 kAzmIrajanman 1327 kArambhA ... ... kAlakUTa ... 457 / kAzyapi ... 208 | kiMnareza ... . For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH ... 2858kara kupUya kupya 21. kuimaLa kuDya 903 raNava .. 17.5 . 69 mama ... 132. 8. 2059 ...28 SMP.. kilAsin... kucAgra ... 1220 zabda: pktiH| zandA paMktiH zamdaH paMktiH zabdaH paMktiH kim ... 2837 ku ... 2816 kuTTanI ... 12 kunda ... 891 ... 1199 kuTima ... 2962 kimu ... 2858 kundara ... 1223 | kuThara ... 1855 kunduru ... 851 kimuta ... 2854 kUla ... 2041) kuThAra ... 1651 | kundurukI ... 8.6 ... 2850 kukuTa kuTheraka kupUya ... 2113 kiMpacAna ... kurAka ... 2928 1881 kiMpuruSa kuDava ... 1884 kubera ... kiraNa ... 150 kirAta ... kuberaka kirAtatikta kakSibhari .... kuberAkSI ... kiri (ra) ... 991 kuma ... 112 2934 kirITa ... .. 9.4 | kumAra ... kimIra ... 3 kucandana ... 118 kila kumAraka kilAsa ... 1179 | kuNDa ... 145 kumArI ... 795 / , ... 1769 , ... 1089 kilijaka... 1759 kuNDala 128. kumuda ... kilviSa ... 260 ... 649 kuNDalin ... 152 , ... 54 // 1444 kumudabhAya... 575 kizora 1536 kutapa 141 kumudavAndhava 171 kiSka ... 2348 2112 kutuka ... 42 kumudikA ... 721 kisalaya ... (77 kujarAzana kokasa kumudinI ... 544 kIcaka kumudvat ... 575 kutUhala kumudatI ... 543 kInAza ... 2761 1770 kutsA kIra ... 1.30 kumbA ... 1388 kutsita kuTaka kIrti pauLa ... kuTala ... .1 kutha ... 980 , ... 1542 ... 21. kuTajaTa ... 062 , ... 1552 , ... 2601 kolaka ... 1852 | " ... " kuddAla ... 695 kumbhakAra ... 1940 kaulAla ... 1 kuTila ... 2167 kunaTI ... 1923 kumbhasaMbhava... 184 2015 kuTI ... .. kunAzaka ... 0 kumbhikA ... 542 kIlita ... | " ... 2971 kunta ... 1654 | kumbhI ... 729 kIza ... 994 kuTumbamyApUta 2047 kuntala ... 1264 kumbhIra ... 509 ka... ... 1 kuTumbinI... 1085 | kunda ... 794 kurA ...... kuja " ... 2782 2395 kuNDI kutupa For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 20 zabdaH kuraGgaka kuraNTaka " kuravaka kurara kuruvinda kuruvista kula " kulaka " "" kulaTA kulasaMbhava kulakhI kulAya kulAla kulAlI kuliza kuLI kulIna kulIra kurumAca "" kulpa kulbA kuvaLa " ... kuvalaya kuvAda 1094 "" kulatthikA... 1911 kusIda kulapAlikA 1088 kusIdika kula meDin... 1939 kusuma 799 ... 796 1035 kuzala -p ... ... ... :::: *** paMkti zabdaH 1976 kuvinda 796 kuveNI ... 100 ... kulmASAmiSuta 1784 1939 kuza 181 #9 1070 kuzI #7 1354 | kuzIlava 026 kuzezaya 958 | kuSTa kucha 19 93 | kustumburu 836 | kuhanA 1358 | kuhara 508 kuhU 1743 | kUkuda 1210 2937 | kUTa 13 39 ... ... 540 | kUpa 1099 ] kUpaka *** ... 1357 | kusumAJjana... 1912 1088 kusumeSu 51 1062 | kusumbha 1940 "" 1911 | kusati www ... ... ... ... +10 *** ... 534 | kUTayatra 721 | kUTazAlmali 2978 | kUTastha ... ::: www.kobatirth.org ... amarakoSasya paMkti: zabda 1941 | kRpaka 499 980 kUbara 2767 | kUrca 266 kUrcazIrSa 2035 kUrcikA 2043 kUrdana 11 1904 kUrpara 1953 | kUrpAsaka 546 | kUrma 900 kUla 1182 2962 | kRkaNa 1714 1919 2607 422 1782 1458 " "" kRkalAsa ... 1717 | kRkavAku 682 | kRkATikA .. kRcchra kRta kRtapu kRtamAla kRtamukha kUSmANDaka... * ... " 23 ... *** 519 kRtta 486 | kRti ... ... ... ... ... *** 2033 | kRSTa 2044 | kRSTi 440 | kRtalakSaNa... 232 kRtasApatrikA 1087 | kRSNa 2052 | kRtahasta 641. kRtAnta 1072 2408 1603 116 1981 | kRtAbhiSekA 742 | kRtin 2171 ... ... *** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... paMktiH | zabdaH 491 kRttivAsas 1223 | kRtyA 1581| kRtrimadhUpaka 1258 kRtsna 933 kRpaNa 1794 kRpA 427 | kRpANa 1233 kRpANI 198 *d 1996 2054 106 481 kRmi 1014 959 | kRmikozottha 1296 1025 | kRmitra 1012 | kRmija 1022 | kRza 1250 kRzAnu 1309 | kRpAlu 508 | kRpITayoni 1603 | kRSika 696 | kRSIvala ... "" For Private and Personal Use Only "1 1326 2147 degdegdeg 467/ kRzAnuretas... 65 1456 | kRzAzvin... 1952 2635 | kRSaka 2488 kRSi 1733 1710 1718 1718 ... "1 ... ... .. ... ... ... 105 2463 2026 | kRSNapAkaphala 1086 | kRSNaphalA ... 1364 | kRSNabhedI 2035 kRSNalA 2231 kRSNalohita 1445 | kRSNavartman ... paMkti: 62 2652 1329 2154 2121 4. 1723 kr 35 239 304 1778 781 840 810 814 308 107
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabdaH kRSNavRntA... kRSNasAra 1007 kaiDa 841 kaitava kRSNA kRSNikA kekara kekA ketakI ketana 19 ketu 1745 31 1171 | kaidAraka 1049 kaidArika kekina 1048 kaidArya 988 kairava 1666 kailAsa 2562 | kaivarta 2455 | kaivartImustaka keyUra keli kevala keza ... *** 22 ... *** 39 ... 500 ... 20. ... "2 kedara 2934 kaizya kedAra 1728 | koka kenipAtaka ... *** ::: ... *** ... *** "" kezaveza harynAma kezika kezin kezinI kesara ... *** 2742 | kokila 164 kokilAkSa kezaparNI 826 koTara kezapAzI 1268 | koTavI kezava 36 koTi ... *** ... paMktiH | zabdaH 758 | kaiTabhajit ... *** ... 2562 | kaivalya 1522 | kaizika ... 492 "" 1288 kokanada 776 ** 13 778 kodaNDa kesarin 989 kodrava 1164 1267 33 892 koTivarSA 1164 koTiza 1164 koha 901 koTTAra 552 koTha 699 koNa " *** ... ... *** *** 497 ... 912 289 1265 1265 1002 1032 550 26 kokanadacchavi 306 1026 857 104 *** ... *** *** www ... 444 zabdAnukramakozaH ... www.kobatirth.org ... ... paMktiH / zabda 43 | kopa 729 kopanA 421 kopin 2018 | komala 1729 | koyaSTika 1729 koraka 1729 koraGgI 541 | koradUSa 140 kola 1730 ... 2930 1107 ---- 1654 2410 915 33 31 kolaka kovida kovidAra kosa 19 kozaphala ... koSa koha koSNa ... *** 1654 kauTika 1633 | kauNapa 1739 | kautuka : : ... *** *** ... :: *** 21 koladaLa 909 kolambaka 376 kolavallI k kolA kolAhala 21 koki 721 Con ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMktiH | zabdaH 413 kautUhala 1081 kaudravINa 1088 kauntika ... 721 " 991 | kaulaTera 1332 | kaulIna 1778 kauleyaka kauzika 842 www 2180 kaunsI 1058 | kaupIna 680 kaumudI 899 kaumodakI... 1739 kaulaTineba 488 kaulaTeya 1362 "" kauzeya kaustubha kamAtha kakara 1333 krathana kozAtakI... 2251 | krandana { #1 2415 | kandita 214 krama 2368 2930 kauTika "P 1182 kaukSeyaka 1646 kramuka 374 kauTatakSa 1947 For Private and Personal Use Only ... 423 1722 1608 889 2578 177 s- ... "" *** ... *** 1127 1126 1127 1126 2567 *** 1971 ... *** ... *** ... 716 2354 1296 56 *** 1998 6.2 1025 19 (93 Rtu 1888 RtuSvaMsin 2072 Rtubhuj ... 400 ... *** ... 11 paMkti: 1690 (2 2581 A 1411 2619 Bon 030 ... ... ... 731 1957 986 39 1856 118 |kameka 423 krayavikrayika 1863 ... 1379 (7 17 ...
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya kayika karaya kavya kavyAt kanyAda kayika paMktiH zamdA paMktiH | zabdaH klizita ... 2221 kSama kliSTa ... 149 1, ... 2226 klItaka ... kSamita 18klItakikA... kSamin ... 1864 klIva . 2087 kriyA paMktiH zabdaH paMktiH kSIravidArI kSIrazuklA ... kSIrAvI ... | kSIrikA ... | kSIroda ... ... 259 kSut kSuta ... 177 kSatAbhijanana 1745 ... 2264 | kSudra kSudra ... 2121 2626 " ... 2248 ... 2690 kSudraghaNTikA 1291 kSudrazaddha ... 55 ... 2218 kSudrA ... 835 2100 150 kriyAvAn .... krIDA ... 126 359 12. " 8265 ..Me a5 muSTa A ... ... 1746 tara kodhana ... 148 kSAra ... 190 kSudrANDamatsyasaM. 501 121 dhAraka ... 68 kSudh ... 1815 kretavya kSaNadA dhAramRttikA 565 kSudhita ... 2064 kraya kSaNana 1995kSArita ... 2110 kSupa kSaNaprabhA ... 162thiti ... 5 . anl .... 12.1, " 2475 857 kSatavrata ... 146. kSipA , 2273 2914 krodha ... 1586 kSipta ... 2199 kSuraka kSarama 2935 krozayuga ... kSurin 1948 kroSTu ... kSatriya koSTuvinA... 8 kSatriyA ... ...thiyA 214. koSTrI ... 86 kSatriyI 444 2155 kauSa ...." kSatriyANI ... .. 207 1728 kauvadAraNa... . kSantu ... 1087 1729 chama ... 22.0 ...1808 ... 2695 lamaya ... 22.. kSapAkara ... 202 kinna ... 2215 kSama kSama ... 2620 , ... 28.. . ... 24.. 195 , ... 266 kSIravikRti 1.95 kSetrAjIva ... 118 226 kSapA ... 174, For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 23 kSepiSThe 2247 / kSoda REFERE:: . 9 ... 16 4 456 khapura ... AALA zabdA paMktiH zabdaH paMktiH | zandaH paMktiH zabdaH paMktiH kSepaNa 22.2 ... 1645khaledAra ... 17. gaNa ... 2126 kSepaNI ... 493. ... 2139 khalyA ... 26 // gaNaka 1995 khagapidhAna khAta ... gaNadevatA ... 20 kSoNi khaGgaphala ... 2708 khAdita ... gaNanIya ... 2153 khaGgin ... 995 khArI ... gaNarAtra 226 kSodiSTha khaNDa ... 176 khArIka ... 10 gaNarUpa kSaudra kSaudra ... 1921 khaNDaparazu... 61 khArIvApa ... 102 gaNahAsaka kSaurakSo)ma khaNDavikAra 1793 khila gaNAdhipa ... 75 ... 1295 khaNDika ... 1739 sura ... 9.9 gaNikA ... .91 ___... 13.. khadira ... .47 , ... 1566 Nuta ... 2206 khadirA ... gaNikArikA mA ... 56 khadyota ... 1044 suraNasa ... 16. suraNasa ... 16. gaNita ... 2155 emAbhRt khani gaNeya ... 2153 ... 1470 | khanitra ... 1731 1254 veDa ... 1541 veDA khoDa ... 1100 gaNDaka 2420 , ... 186.khyAta ... 2071 gaNDakArI veDita kharaNam ... 1166 syAtagarhaNa 221. gaNDazaila ... kharaNasa ... 1166 khyAti ... 2268 gaNDAlI kharapuSpA ... 927 gaNDIra kharamaJjarI... 826 gagana gaNDpa da ... 5.. kharA gaNDpadI ... 515 kharAzvA 8..gaGgAdhara ... gaNyA ... 2915 ... 1780 | gaja gatanAsika 166 108 gajatA ... 154 1:55 ... 21 // 1899 gajabandhanI... ___ 50 kharjUrI ... 988 gajabhakSyA ... 89 ... 2950 1.74 | sarva 1965 gajAnana 1572 khaJja ... 2165 gA 608 gandha ... 291 khAna ... ... khala ... 2018 2118 gaDaka gandhakuTI ... 894 khaJjarITa ... khalapa ... 2058 gandhana ... 2564 khaTa ... 2929 skhalinI ... 2333 gaDula gandhanAkulI khaTvA ... 1349 | khalIna ... 1566 gaNa ... 1067 gandhaphalI ... 060 khA ... 995 | khalu ... 2845 1629 , ... 776 " vi . ... 1640 khajUra ... 1555 gadA " khagezvara ... 877 For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 amarakoSasya A ... 21 garjita ... 1539 gavyA mAya 150 gArukI paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH __paMktiH zabdaH paMktira gandhamAdana 639 garutmat ... 1.55 gavedhukA ... 1756 girimallikA . gandhamUlI ... . ... 2450 | gaveSaNA ... 1416 giriza ... gandharasa ... 1915 garI 1855 gaveSita ... 2234 | girIza ... " gandharva .0gilita ... 2245 gavya 16. gavyA ... 1827 gIta ... 162 gavyUti ... 592 | gIr ... 312 " ... 1555 gardabha gahana ... 150 gIrNa ... 2244 , ... 2600 gardabhANDa ... 2194 gINi ... 2272 gandharvahastaka 749 gardhana ... 2068 gahvara / ... 640 gIrvANa ... " gandhavaha ... 123 garbha ... 1151, , ... 2700 gISpati ... 192 gandhavahA ... 1252 ... 2605 ... 1895 gISyatISTi... 1370 gandhavAha ... 123 | garbhaka guggulu gandhasAra .... kI ... garbhAgAra ... 609 882 ... 1284 gandhAzman... 1910 garbhAzaya ... 1150 gADha ... ... 1740 gandhika ... . garbhiNI ... 1117 gANikya ... gandhinI ... 895 garbhAvadhAtinI 1845 gANDiva ... 1935 ! gumchAdhe ... 1284 gandhottamA ... garmut gANDIva ... 1635 guJjA gandholI ... | garva ... gAtra 4.5 2418 ... gabhasti garvita ... 2541 1548 guDapuSpa ... gabhIra garhaNa gAtrAnulepanI 1340 guDaphala gama garbha 2133 guDA 859 gamana garmavAdin 2018 gAndhAra ... gambhArI ... 273 mAyatrI ... 19 gala ... 1249 gambhIra ... 496 galakambala... 1832 gArumata ... 1890, 1505 gamya 2209 galantikA ... 1768 gAmiNa ... 118 ... 1762 garaNa 2323 galita ... 2232 garala 456.galoheza ... 1563 ... 1391 gariSTha ... 2249 galyA ... 2314 gAlava ... 14, ... 2428 garI | giri ... 635 guNavRkSaka gavaya garuDa ... 57 gavala ... 1906 , ... 2272 | guNita ... 220 garuDadhvaja ... gavAkSa 610 girikarNI ... 856 | guNThita ... 2202 garuDAgraja ... gavAkSI 961 girikA ... 10"guda ... 1220 garut ... 1.59 gavIzvara ... 1822 girija ... 1914 | gundra ... 972 garutmat ... 57 | gavedhu ... 1756 | girijAmala 1906 gundrA 1214 gAna guhUcI For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 25 paMktiH guraMNa govinda ... goviTa gona goSThI paMktiH zandA paMktiH zabdaH paMktiH | zandA gundrA 968 gRha ... 1.5 gotrA ... 565 golA ... 1921 gupta ... 2202 , ... 285 ... 2827 golIDha ... .20 gRhagodhikA 1.12 godAraNa ... 1737 golomI ... 85 guptavAda gRhapati goduhU ... 1821 gupti ... 2483 gRhayAlu ... 2074, 2594 ... 1929 2272 gRhasthUNa ... godhana ... 1823 govandanI ... -5 ... 192 gRhAgata ... 1420 godhA ... 1636 gRhArAma godhApadI ... 885 .... 2513 godhi ... 1257 .. ... 2659 gRhAvagrahaNI godhikA ... 5 gozAla gaviNI .... 2975. gRhAsakta ... godhikAtmaja 1... gulpha ... 1210 gRhin ... gozIrSa 1742 gulma ... 666 gRhyaka ... goSTha goSTapati ... 2594 ... 1629 genduka ... goSThAdhyakSa... 25/... 2619 geha 1350 gopa ... 1481 ... 1182 ... 1821 gulminI ... 60 gairika ... goSpada ... 2522 640 2594 gavAka ... 2358 / gopati ... 18. gosaMkhya ... 1831 gostana guha ... .8 gaireya .... 1285 gaireya ... 1914 goparasa ... ... 1839 gopAnasI ... gosthAnaka... 58 , ... 834, ... 2385 gopAyita ... guddha 2643 gokaNTaka ... 1926 | gopAla ... 182 gumnaka ... 22 gokarNa ... 1819 guhmakezvara ... gopura ... gada ... gokarNI gUDhapAd ... gokula ... gUDhapuruSa ... 1494 gokSuraka ... 846 gopyaka na gUna gRJjana ... 945 goDumbA ... 96, gomAyu gRdhnu ___... 2068 / goNDa ... 2930 gomin gRdhra ... 100 gotra ... 135 gorasa 1.89 gRdhrasI ... 2915, goda ... 12.4 ... 586 ... 2695 gola ... 2915 gRha ... 6.. gotrabhid ... 85 golaka ... 115 gotanI go word gopI 872 1240 E . . R 252 . 823 27.. 2 . . ... 1209 gocara ... 29gamaya ... 2217 gojihvA ... ... 22. gAcara ... 292 gomata gana 18 - hai: hai: : . . . 6 gRSTi ... 2694 For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 26 zabdaH andhika prathita granthika 39 prasta 39 graha "" "" parNa 17 grAmaNI grAmatazca grAmatA grAmAcIna grAmAnta grAmINA grAmya grAmyadharma grAvan 13 -prAvan grAsa grAha 91 grAhin grIvA grISma graiveyaka ulasta ... ... ... ... grahaNIruj grahapati prahItR 2078 grAma ... ... ... ... ... ... ... ... ... paMktiH / zabdaH 1927 | glaha 2196 | glAna 913 glAsnu glo 723 802 631 ghana 2616 2433 1947 150 ghaTa 2246 | ghaTanA 233 ghaTA 2265 | ghaTIyatra 2807 ghaTTa 1186 | ghaNTApatha ... 205 ghaNTApATali ghaNTAravA 2334 1947 1466 6 35 :::: 632 | ghanarasa 837 ghanasAra 348 ghanAghana dharma 32 1249 13 640 | ghasmara 2546 | ghasa 1815 ghATA 509 ghANTika 2265 ghAta 690 dhAtuka 13 251 ghAsa 1281 | ghuTikA 2246 | ghuNa ... 2019 1189 ... 1189 ... gha. ... ... ... ... *** ... *** www.kobatirth.org *** *** ... ... amarakoSasya paMktiH | zabdaH ghUrNita ghRNA - 53 ghRNi 1770 ghRta 1681 33 1681 ghRSTi 1983 | ghoTaka 2930 | ghoNA 593 ghoNin 727 ghoNTA 02 27 159 ghora 370 ghoSa 379 ghoSaka 1649 | ghoSaNA 2156 | ghrANa 2555 " 476 | prANatarpaNa 1334 ghAta 2554 428 2618 93 2065 | cakoraka 218 cakra pa... "" "" "" "3 "" : : : : : : ... ... 2437 | cakravartinI 210 cakravAka 1810 cakavAla 2486 cakrAkra 991 1554 | cakrAGgI 1252 | cakrin 992 cakrIvat 986 | nakSuHzravas 986 | cakSuS 401 | cakSuSyA 631 nazcala caJcalA z 134 cakSu ... *** ... ... ... ::: 1250 1661 1698 2081 2119 983 cakrakAraka... 1217 cakrapANi 2931 | cakramardaka... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ca. ... ... ... ... ... ... paMktiH zabdaH 2089 | cakrayAna 397 cakalA 2314 cakravartin... 1472 955 1032 156 656 1252 2204 298 2204 21 For Private and Personal Use Only " ... *" ... ... ?? *** ... ... ... ... caTaka caTakA ... ... ... ... 1023 1024 caTakAziras 1927 1743 2088 ... paMkti: 2819 caNaka caNDa 905 2859 caNDA 1057 55 caNDAta 480 caNDAnaka caNDAla 113 801 1311 1579 1937 1967 1624 | caNDAlavallakI 1992 2699 caNDikA 906 | catuHzAla 39 | catura 942 | caturakula. 74 z *** 1570 ... 1034 820 451 452 1259 1911 2174 163 751 1060 1023 1966 695
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 27 1188 citraka 855 candra parApara 860 . . zabdaH paMktiH zandaH paMktiH | zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH caturAnama ... 12 campaka ... .75 caSaka ... 2015 cittavibhrama 414 caturbhadra ... 1468 caSAla cittasamunnati caturbhuna ... 1067 cAkrika cittAmoga... 281 caturvarga ... 1467 1491 cAnerI ... cityA ... caturhAyaNI 1843 cATakara ... 10 citra ... 3.. catuSpatha ... 590 caraka 2961 cANDAla ... 19 catvara ... 618 caraNa ... 1216 cANDAlikA 19 2692 caraNAyudha... 1022 cAtaka ... 10 750 carama ... 2186 cAturvarNya ... 1356 8.8 candana caramamAbhRt 637 cApa ... 1633 2172 cAmara ... 15 / citrakara ... 1942 " ... 940 cariSNu ... 217: 2 cAmIkara ... 1896 citrakRt ... 702 " ... 1314 caru ... 139 cAmpeya ... 775 citrataNDulA ___... 2700 carI ... 2914 | citraparNI ... 833 candraka ... 1049 / carcA ... 281 cAra ... citrabhAnu ... " candramAgA ... ... 535 , ... 1317/cAra ... 2200 " ... 204 candramas ... carmakA cAraTI " ... 2544 candravAlA ... 898 camekAra ... 194 cAraNa ... 1953 citrazikhaNDija 193 bkhaar`r' carman ... 1445 | cAru ... 2128 28 citrazikhaNDin 198 candrahAsa ... 1645 ... 1648 cAcikya ... 13 citrA ... 823 candrikA ... 177 dharmaprabhedikA dekA 1998 cAlanA ... 17 carmaprasevikA 1995 cintA ... 119 carmin cikitsaka... " cipiTaka ... 1801 2116 ... 1609 cikitsA ... " cibuka ... 1254 capalA caryA ... ... 1267 cirakriya ... 2058 " ... 814 | carvita ... 2265 , ... 2016 ciraMtana ... 2178 capeTa ... 1242 cala ciraprasUtA... 1848 ... 1008 caladala ... 689 cikasa ... 2965 ciravilva camarika ... 693 calana ... 2173 cicA ... cirarAtrAya 2850 camasa ... 2965 calAcala cirasya ... 2850 camasI ... 2915 cirAya ... 2850 camU ... 1623 , ... 2198 citA ... 1702 ciriNTI ... 1091 ... 1702 ciriNTI ... ... 1629 | cavikA ... 844citi 1702 cilicima... 503 camUra ... 1005 /cavya ... 844 | citta ... 277 cilla ... 1... . . . 120 19 740 ... 2173 cimaNa ... .... cita calita ... 1659 2855 For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 amarakoSasya paMkti | zabdA chAtra cIra ndisa chAyA 290 chita 2211 caurya chidra cinna :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: kArikA paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH cilla ... 1793 caina / chAta 2231 asAla ... 1613 ... 178 coca 1374 | jaTA ... .. cIna 2220 , ... 1260 ... 1365 cIrI naTAmAMsI ... 75 cIvara naTin ... " caurikA liTilA 122. ... 2935 cyuta chidrita ... 222 2014 cukrikA 929 ... 221 ... 183 1123 gajhaka ... narahA ... 8 ... 2... culli 1764galAtrI... ... 1238: chatra . 112. 105.chatrA ... 1786 ... 1268 matukA ... .... dhUDAmaNi ... 1278 tukRt ... 155 cUDAlA ... 968. chatrAkI ... 155 cana ... 15 jagatI ghUNa ... 13. ... 2477 jagatmANa ... 124 janA 14 naMgama ... .. . cUrNakuntala 1265 dis jagara ... 1596 ... 211. cUrNi ... 2912 chadman jagala 2013 likA ... 2290 | jagdha 2246 1354 caTaka ... 1962. , .. 2511 jagdhi jananI ... 2872 chandam ... 1397 jaghana ... 1222 janapada cetakI ... 767, , ... 2799 jaghanephalA... cetana 1512 jaghanya ... 2186 janapati .... 2220 ... 2653 ... 277 : chala jaghanyaja ... 1160 janAzraya caitya 606 chavi ... 179 , ... jani 27. 212 jAma ... 2172 janI ... 1858 jaGgametara ... 211 ... 1858 jaGghA ... 1218 janus 27 // 1305 chAta ... 1161 mahAkarika 163 jantu ... 275 ::::::::::::::::::::::::: 1278 prada :::::::::::::::::::::::::::::::::: ta chanda ceTaka janayitrI cetanA cetas : :: :: :: :: :: :: janArdana 1 . caitra caitraratha caitrika For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 20 // d 8.. :::::::::::::::::: jAtu jalaprAya jalamuc 1987 448 jIvana.. jIrNa 11. paMktiH zabdaH paMkti zabdaH paMkti paMktiH jantuphala 692 jarAyu ... 1150 jAta ... 206 jina ... janman ... jarAyuja jAtarUpa nanmin ... 275 jala ... 472 jAtavedas ... 1.6 " * 1621 janya jalajantu jAtApatyA 2166 jaladhara ... 158 jAti .... 2617 ... ... 265 jalanidhi ... vidyAga ... 154 jalanirgama... janyu ... 21.. | nihA ... 1256 japa 1446 jalanIlI jAtIkoza... ... 1158 apApuSpa jalapuSpa ... 2941/jAtIphala ... 1138jImata ... 156 jampatI ... 2856) , jambAla 2451 159 jAtuSa jambIra 1779 jalavyAla ... jAtokSa jINe jAnu ... jala zukti... 158 jammu ... 1303 ... 686 | jAbAla jalAdhAra ... jambuka ... 2267 saahaay mAmAtR jAmi ... 193 ... 1706 jalocchvAsa jAmbava ... jambha ... jIvaka jAmbUnada ... ... jalaukas ... 736 gambhamedin 86 jalaukA ... 51 | jAyaka ... 1121 jIvaMjIva ... 1057 jambhala jalpAka ... 2016 | jAyA jambhIra ... 697 jIvana ... 473 97 jalpita ... 2239 jAyAjIva... 195 ... 128 jAyApatI jIvana ... 17.9 jIvanI ... 112 1614 jAyu ... 110 2273 jIvanIyA ... 132 1558 jAra jayana 2273 jIvanauSadha 1707 ... 1614 | jAla jayanta ... 2320 jIvantikA 812 jayantI javanikA ... 114 jAlaka nayA jAtanayA... 520 mAlika ... 1956 1954 jIvantI ... 112 jayya ... 1615 jAgarA jAgarA ... 22 |jAlI jIvA ... 113 naraTha ... 2147 jAgarita jAgarita ... 2009 nAlma bIvAtu jaraNa jAgarUka ... 2089 bIvAntaka... 1956 jAgaryA ... 228. nighatsu ... 2.10jIvikA ... 1709 paradrava ... 1828 | mAGgalika ... 11. jihI bIvitakAla 1700 rA ... 1755 / jAhika ... 1611 jitvara ... 1627 bugupsA ... 117 9 jambU jaya javana 15 779 da " . jarat 158 For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 amarakoSasya paMktiH zabdaH paMkti tad di ... tadA 191 letR : :: :: :: :: :: ::: nemana neya jaivAtRka : : : jhaTAmalA ... 235 dakA A joGgaka ... 1326 paMktiH zabda paMktiH zabdaH jugupsA ... 2430 jyeSTha ... 2417 Da. tathA ... 2866 | jyotiriGgaNa 1044 Damara ... 2899 juhU ... 1402 jyotiSmatI 948 Damaru 377 tathAgata 25 jUti ... 2326/ jyotis ... 2795 : Dayana 1571 tathya 154 jUrti ... 2326 jyotsnA ... 177 2855 jumbha 432 tiSika 1495 DiNDima ... 2893 jRmbhaNa ... 432/jyotstrI ... 224 DiNDIra ... tadAtva ... 1525 88 che Dimba 2277 tadAnIm ... 2893 ... 1621 185 Dimbha ... 1063 tanaya ... 1128 ... 1818 2326 ... 2603 1215 jvalana 2147 jaitra ... 1616 jvAla ... 2156 515 ... 25. 2037 1595 tanutra 902 jhaTiti ... 2852 ... 1215 1326 joSam ... 2837 643 tanUkRta ... 2222 tanUnapAt ... 106 jJa... ... 1363 jharjhara takSaka tanUruha ... 1059 jhApita ... 222. jhallarI takSan jhaSa 1271 taTa .. 1984 jJapti taTinI jJAtasiddhAnta 1497 tantuma ... 1740 taDAga jJAti ... 1142 jhATalI taDit 16tantuvAya ... 10 // jJAta jhAvuka ... 728 ... 2559 jJAtaya jhiNTI 2005 798 | taDitvat ... 158 jJAna ... 288 , ... 799 99 taNDaka ... 2960 tabaka ... 1297 jhAnin hA jhAllakA ....043 taNDala ... 861 tatrikA ... 861 jhIrukA ... 1043 taNDulIya ... tandrI , ... 1637 Ta. tata / " ... 2687 bhyAni ... 2267 Taka ... 1997 , ... 2196 | tapa ... 252 jyAyas ... 1159 , ... 2960 tatas ... 2855 tapaHklezasaha 147 ... 2805 TiTTibhaka ... 1058 tatkAla ... 1525 tapana ... 206 jyAyAn ... 1159 : TIkA ... 2909 tattva ... 379 | , ... .2 myeSTha ... 246 duNTuka ... 761 tatpara ... 2042 | tapanIya ... 1895 taka zararn ... 2220 s ... 882 w :: :: :: :: : 526 jhATala 728 ... 2970 2559 " ... 194, tatra m m 920 For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra paMktiH zabdaH 244 taruNa 2799 ! taruNI tapasya 245 tarka tapasvin 1436 | tarkavidyA tapakhinI zada: tapas 33 tama tamas 39 17 tamAla "" 13 "" tamasvinI.... tarapaNya tarala 37 taralA taras tarasa tarakhin ... 33 ... tamAlapatra ... tamisra tamisrA tamI tamonud tamopaha tarakSu taraka taraGgiNI taraNi tari taru .... *** ... ... ... ... *** *** ... ... ... ... ... *** ... 916 takarI 197 tarjanI 273 taka 4 4 3 tardU 2798 tarpaNa 223 :: " 784 2961 | tarman 1319 varSa 443 224 tala = 3. 223 "" 2513 talina 2812 talpa 990 477 526 204 487 795 489 tallaja taSTa taskara tANDava tAta tAtrika tApasa *** zabdAnukramakozaH paMktiH | zabdaH 1157 | tAmrakuTTaka ... 1090 tAmracUDa 282 tAra ... *** 320 779 tArakajit 1236 tArakA 1829 1774 tArA 1380 tAruNya ... 1819 tArkSya 2258 ... ... ... *** 23 ... 1390 | tArkSyazaila 417 tAla 1817 1636 2739 2588 ... 2596 268 2222 1977 ... NO. ... ... ... 1278 2174 tApasataru tApiccha 1806 127 ! tAmarasa 1671 tAmalakI 1199 tAmaso 1614 tAmbUlavallI 2590 | tAmbUlI 487 tAmraka 658 tAmrakarNI *** www.kobatirth.org ... ... www ... "" 1 2963 1130 1497 1436 740 " 33 " 23 tAlAGka tALI 99 ... tAlu tAvat tikta tiktaka ... ... *** 190 985 1240 1913 tALapatra ... 1280 tAlaparNI 894 tAlamUlikA 88. tAlavRntaka 1353 47 902 188 1255 2018 *** ... ... ... ... ... ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... 444 *** ... ... 784 547 tiktazAka 902 tigma 224 | tiGasubantacaya 888 | titau 888 ! titikSA 1900 titikSu 154 | tittiri 1057 2087 ... paMktiH | zabdaH 1945 | tithi 1022 tiniza 035 366 | tintiDI 2667 tintiDIka... 1777 79 | tinduka 186 | tindukI 725 2911 1258 timi 505 506 2235 186 | timiGgila 1153 | timita 57 timira 2626 1910 For Private and Personal Use Only " 93 tirodhAna tirohita | tiryac tilaka 93 " 443 tiras 2848 2861 tiraskariNI 1314 tiraskriyA... 406 tirITa 018 2955. 170 161 ... 2093 728 1172 1204 33 "3 " www ... " ... ... ... *** *** 100 ... *** ... *** ... 295 tilakAlaka 958 tilaparNI 698 | tilapia 215 tilapeja 315 tilitsa 1758 | tilya 409 tilva tiSya ... ... ... ... ... 31 paMkti: ... ... 217 701 1319 1792 2377 1172 1337 1744 1744 447 1721 714 198 2629
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 amarakoSasya paMktiH 55 ... 1902 turaga .." ... 1554 tRNa ... tIrtha ... 145 na toba tIbravedanA 2 3 tata tapti 181 kI ... 10 . zabdaH paMktiH | zamdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH tibhyaphalA 16. nUSNIMzIla... ... 1129 tIkSNa ... 25 turaga ... 1554 tRT ... 16 tokaka ... 1021 tokma ...100 " ... 24/ ... 2626 tRNama noTaka .... 295 tIkSNagandhaka | turaGgama ... 1554 tRNadhAnya ... 10 ... 1519 tIra ... 481 nuravadana... " tRNadhvaja ... 100 turAyaNa ...2 tRNarAja . ... 250 turAsAi ... tRNazUnya ... tomara ... 1656 tIna turIva ... tRNyA ... turuSka | tRtIyAkRta... 173 toyapiyakI tulA tRtIyAmakRti 115 toraNa ... (25 tulAkoTi ... ... 221 tauryatrika ... tyakta ... 2238 tulyapAna ... tyAga ... 2160 tuvara tuvarikA 206 tRSNA ...2437 tuNDa teja ... tuNDikerI tejana 21.2 tejanaka ... 2298 nuttha tejanI tutthA .... tejasU ... 2000 ... 2236 tutyAjana ... ... 1644 tejita ... 2265 tunda ... 1220 2256 sundaparimRna 1965 tUda ... 1 temana pApuSa ... 1980 tundima ... 52 tUrNa ... 129 tejasa ... 1901 ... bAvantI ... 119 . ... 195 | tUla ... 2 taijasAvartanI tejasAvartanI 1995 pAyamAlA ... sandila ... 192 taittira ... 1.71 trAsa ... 403 tUlikA 1995 telapaNika ... nika ... 1226 "52 | tUbara ... 2665 tailaMpAtA ... 29.0 trikakud ... 66 tUnIka ... 2102 tailapArikA 1.9 vikaTu pikTu ... 1929 | tUSNIkAm ... 18. | telInavat ... 100 trikA ... 52. tumula ... 168. nIm ... 206018Sa ... . trikUTa ... (6 tuSa 1507 8. 925 19.2 815 1197 28. 220 pUNI tUNIra 1795 ... 1918 : tandI For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zada paMktiH zabdaH trikhadava 2977 tryambaka trikhaTvI 2977 / tryambakasakha triguNAkRta 1724tryUSaNa tritakSa tritakSI tridaza tridazAlaya tridiva tridiveza tripathagA tripuTA triphalA tribhaNDI triyAmA trilocana trivarga 17 tripurAntaka 35 trivikrama triviSTapa trivRtA trisaMdhya trisItya trisrotam trihalya trihAyaNI truTi 11 39 tretA ... 2: ... : : : :: *** ... 444 .... ... ... ... ... ... ... ... ... *** ... 2977 tva 2977 tvakkSIrI 13 tvapapatra 11 tvaksAra 11 tvac 14 529 864 | tvaca 899 | tvacisAra 66 tvarA 1929 | tvarita 865 222 svaritodita 33 64 | tvaSTa 1467 | tvaSTra 1506 32 40 viS 12 33 viSapati 864 864 tsaru 221 1724 | daMza 529 daMzana moTi 13 ba0 ko0 sa0 ... zabdAnukramakozaH paMktiH | zabdaH 66 dakSiNAra 135 | dakSiNA ... ... ... *** ... da. ... ... 1024 daMzita 1843 daMzI 899 daMSTrin 2148 | dakSa 2409 | dakSiNa 1392 dakSiNastha 2402 dakSiNA 1060 dakSiNAmi .. ... *** ... www.kobatirth.org ... 1929 | dakSiNIya 2189 dakSiNerman 1925 | dakSiNya 9.17 dagdha 969 dagdhikA 673 daNDa 1198 1294 917 969 | daNDadhara 2302 | daNDanIti... 59 33 1647 "" 207 | dambholi 1508 1505 ! damya 2418 | dayA dayAlu 520 | dayita 117 128 | daNDaviSkambha 1855 dara 1614 | daNDAhata 205 danuja danta ... 1041 1595 1598 1042 dantazaTA 192 dantAvala 1966 | dantikA 2041 dantin 1587 dantura 147 dandazUka 1391 | da ... 93 ... ... *** 350 daduna 2222 ! daguNa 1191 1946 | dadurogin ... 1191 2744 | dadhittha 212 dadhiphala 2785 dadhisantu ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... 690 dardura 691 darpaka 1802 ' darpaNa. 23 darbha 1255 | dava dantadhAvana 747 dakara dantabhAga 1547 darza dantazaTha ... *** ... *** *** paMktiH zabdaH 1976 | dama 2035 "" 2035 damatha 1 2250 1976 damita 221 115 1149 421 2363 24 2035 damUnas 2222 | dampatI 1804 dambha ... 1812 " 942 darat daridra darI 691 " 697 darzaka 929 | darzana 1535 dala For Private and Personal Use Only *** ... *** ... ... ... ... ... ... ... *** *** ... *** *** ... ... ... ... 23 paMkti ... ... 15 AE 1830 398 2540 2131 803 2704 2912 2122 644 514 50 1353 980 937 dava 1535 | daviSTha 2745 davIyas 453 | dazana 2147 | dazanavAsas 125: 2747 2162 ... 2162 1255 1774 453 231 1448 1479 2311 676
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 amarakoSasya paMktiH : zabda: . 401 02.059 852 diSTa ... 216 du ... 2600 . 497 zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH | zabdaH paMktiH dazavala ... 27. dAmodara ... 26 divaspati ... 83 duHkha dazamin ... 1159, dAyAda ... divA ... 2860 ... 2910 dazamIstha ... 2509 dArada ... 459 divAkara ... ... 287. dazA ... 1301 dArAH ... 1085 divAkIrti... duHsparza ... ... 2768 dArita ... ___, ... 1960 duHsparzA ... ... 836 dazAnIkinI 1630 dAru ... 674 diviSad ... dukUla ... 1300 dasyu ... 1489 " ... 755 divaukas ... 84 dugdha ... ... 1977 dAruNa , ... 2718 dugdhikA ... 848 dana ... 102 dAruharidrA 852 divyagAyana 2600 dundumi ... 173 dahana 10 dAruhastaka... 1774 divyopapAduka 2125 | " ... 26.6 dAkSAyaNI ... 187 dArvAghATa ... diza 146 ... 589 dAkSAraya ... 1030 dArvikA ... dizya 148 | durAlabhA 832 dADima ... 777 dArvI durita 26. " ... 2978! dAva 2747 270 dADimapuSpaka 746 | dAvika ... 538 , ... 240 4 15.2 dANDapAtA... 2906 | dAza diSTAnta durgata 2122 dAta ... 2231 dAzapura ... 911 diSTayA ... 2868 dAtyUha ... 1029 dAsa ... 1962 dIkSAnta ... 1407 | ... 2719 dAsI ... dIkSita ... 1368 ... 2300 dAtra ... 1732 dAsIsabha ... 2949 dIdivi ... 18 ... 74 ... 1410 dAseya dIdhiti 2118 ... 1500 1962 dIna durdina ... 1541 digambara ... 2102 dInAra durduma ... ... 2574 4 digdha dIpa ... 1350 ... 1182 ... 23 2204dIpaka dunoman dAnavAri ... 17 dita 2231 dIpti ... ... 116. dAnazauNDa... 2040 dAnta ... 1437 didhiSu ... 1119 dIrgha ... 2017 . ... 2219 didhiSU ... 1119 dIrghakozikA dAnti ... 2255 dIrghadarzin 1365 2122 dApita ... 2104 dinAnta ... 220 dIrghapRSTha ... 45 1488 dAMbhika ... 2368 dIrghavRnta ... 762 duzyavana ... dAma ... 1853 dIrghasUtra ... 2058 pApasUna ... 2058 dukRta ... " dAmanI ... 1853 divasa ... dIpikA ... 523 ti .. :::::::::::::::::::::::::::::::::: . dAtR dAna ... 211 durjana dAsera ... 212 168 . dunomaka dAnava 2357 dIpya :::::::::::: 1899 diva . . For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH paMktiH devatA dUtI 1453 ... 659 2 dughaNa ... 1573 58, doSajJa doSA ... 128 zabdaH paMktiH, zamdaH paMktiH / zandaH paMktiH duSpatra ... 905 devacchanda ... 1201 dainya ... 2642] draviNa ... 2939 duSparSiNI 876 devajagdhaka... dairghya ... 1320 duhita devataru ... daiva ... 270 ... 1401 2852 dUta devatADa ... 863 ... devatva ... 1456 1495 drApiSTa ... 2249 ... 2229 | devadAru ... daivajhA ... 1113 dUna 756 918 drAviDaka dUra ... 2161 vadyA ... daivata . ... 2820 devana ... 2019 , 256 dukilima ... 755 dUradarzin ... 1365 , ... 2569 dolA ... 1649 darvA ... 964 | devabhUya 1456 1015 dUSikA ... 1207 devamAtRka ... 1362 ... 2912 dRSya ... 1313 devayajJa devayajJa ... 1380doSA ... 2860 | dUSyA ... 1551 | devara ... 1130 doSaikazA ra... 2117 ... 2203 133 devala ... 1950 dos ... 1233 2224 2176 devavallabha ... 699 dohada ... 415 2852 devazilpin 2408 dohadavatI... 1116 ... 659 dRDhasaMdhi ... 2175 | devasabhA ... 96 | dhuti ... 179 dumAmaya ... 1323 hati ... 2932 devasAyujya 1456 pala ... 768 handha 2196 devAjIva ... 1950 ghumaNi ... 204 duvaya ... 1876 1887 ,, ... 2069 , ... 15 dyUta ... 2018 droNa ... 1883 dRSada dhUtakAraka... 2017 " ... 2432 dRSTa ... 1527 | deva ... 13 | cUtakRt ... 2016 | droNakAka ... 1029 dRSTarajasa ... 1090 | deza / droNakSIrA ... 1850 dRSTAnta ... 2459/ , droNadugdhA... 1850 dRSTi ... 1260 dezarUpa 1515 dyota | droNI ... 489 " ... 2411 deha / 1809 " ... 830 deva ... " drohacintana 284 .... 187 drauNika ... 1726 devakInandana / dravantI ... 82.3 | bandU ... 1064 devakusuma ... 1124 daityaguru ... 194 daviNa ... 167. , ... 2010 devakhAtaka... 521 daityA ... 890 , ... 1887 | dvayAtiga ... 14. devakhAtavila 644 | daityAri ... . .. ... 2439 / dvAdazAkula 124. 2424 ... 212 dRza devI duhiNa " 4 deva ho 3 ... 1515 | drava teya For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya paMktiH : o :: :: :: :: :: pagus ... dhAtu zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH dvAdazAtman 200 dvaimAtura ... 75 dharmacintA... 418 dhArAsaMpAta 167 dvApara ... duyaSTa ... 1901 dharmadhvajin 1460 dhArtarASTra ... 1036 dharmapattana ... 1778 dhAvanI ... 834 __624 ghaTa ... 2529 / dharmarAja ... dhik ... 2816 dvAra 624 dhanUra ... 803 , ... 115 dhikRta ... 2103 dvArapAla ... 1479 1479 dhana ... 1886 . ... 2396 , ... 2212 dvAstha ... 1479 dhanaMjaya 105 dharmasaMhitA... 323 dhiSaNa 192 dvAHsthita ... 1479 dhanada ... 136 dharSiNI ... 1094 dhiSaNA 208 dvAHsthitadarzaka 1479 | dhanaharI ... 905 ___... 1144 / dhiSNya . ... 2645 dviguNAkRta... 1725 dhanAdhipa ... 136 2748 | dhI 278 dvija ... 1052 dhanin ... 2045 dhavala " ... 280 , ... 2354 dhaniSThA ... 189 dhavalA dhIndriya ... 293 dvijarAja ... 174 dhanurdhara ... 1605 dhavitra dhImat ... 1361 dhanuHpaTa ... 710 dhAtakI ... | dhImatI ... dvijAti ... 1360 dhanudhmat ... 1605 , ... 2909 dhIra ... 1322 dvijihva ... 26.1 dhanus 710 ... 1363 dvitIyA ... 2465 dhIvara ... dvitIyAkRta 1725 / dhanya ... 2030 dhAtupuzpikA 897dhIzakti ... 2... dvipa ... 1535 dhanvan ... 567 dhAtR 33 dhIsaciva ... 1476 dvipAdya ... 1521 1633 dhAtrI ... 2688 dhuta ... 2118 dvirada ... 1535 dhanvayAsa dhAnA ... 18.. ... 526 dvirepha ... 1046 dhanvin dhAnuSka ... 1605 dhura / 1578 dviSa ... 1489 dhamana ... 9. dhAnya ... 1745 dhuraMdhara ... 1836 dviSat ... 1488 dhamani ... dhAnyatvak... 1751 dhurINa ... 1836 dvisIya ... dhamanI ... dhAnyAka ... 1782 dhurya ... 1836 dvihAyanI ... 1842 dhammilla dhAnyAmla 1785 dhUta ... 2238 dvihIna ... 68 dhAnyAMza ... 2426 dhUpAyita ... 2229 dvIpa ... 483 dhAman ... 2582 dhRpita ... 2229 dvIpavatI dhAmAga ... 825 dhUmaketu ... 2451 dIpin dharitrI , ... 883 dhUmayoni ... 155 dveSaNa ... 1488 dharma ... 262 dhArayA ... 1396 dhUmala ... 308 dveSya ... 1519 dhUmyA ... 2334 dhArA ... 1565 dhumyATa ... 1020 10 ... 2612 dhArAdhara ... 158 dhUmra ... 308 ... | dhunI 1203 | dhara dIpa .. dharaNi 7 / dharA *444 dhAraNA ...1565 For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabdaH bhUrjaTi dhRta ha dhUli dhUsara dhRti pRSTa dhRSNaj dhenu dhanukA dhenuSyA dhenuka caitrata dhoraNa "" 19 21 dhautakauzeya dhauritaka dhaureya dhyAma bhuva dhruvA ... 37 ... *** ... ... ... ... *** *** paMttiH zabdaH 65 dhvAna 803 dhvAnta 2016 ... 2119 na ... 1836 nakuleSTA 1664 naktaka 303 naktam 2483 naktamAla 2075 naka 2075 | nakSatra 1848 1540 nakSatreza 2364 nakha 1850 1827 2757 / naTana 1 872 naTI 1409 naDa dhvaja 1666 dhvajinI 1623 dhvani dhvanita dhvasta dhvAGkSa 17 nayara nakSatramAlA nagna 1836 / nagnahU 981 namikA 184 665 naTa 2165 " " 363 naga 1583 | nagarI 1295 nagaukas 1564 " na. 1028 navat 2774 | naDvaLa ... 355 naDaprAya 2213 naDasaMhati 2232 naDyA zabdAnukramakozaH ... 634 ... 509 ... 186 1286 | nandaka ... ... ... *** ... ... *** ... www.kobatirth.org ... ... paMktiH zabdaH 355 443 nata natanAsika nada 2871 | nadI "" 878 | nadImAtRka 1303 | nadIsarja 2860 nadhI 743 nanAnha nanu 174 nandana 909 nandivRkSa nandyAvarta 13 ... nabhasaMgama nabhasya nabhasvat 574 nayana ... ... 984 nara 984 naraka 574 naravAhana 574 | nartaka ... ... 1239 1239 | napuMsaka 2372 natrI 594 namas 1054 2102 2013 1089 1107 761 | namas 1953 381 907 namasyA namasthita 9.73 979 namucisUdana 2961 | naya ... *** ... ... ... namasita namaskArI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www ... ... ... *** ... ... ... ... paMktiH | zabdaH nartakI nartana narmadA narman nalakUbara nalada nalamIna 2166 1163 2449 525 581 738 1991 1132 nalina 2832 | nalinI 2876 nalI 56 / nalya 2267 1259 nAku 1075 | nAkulI 461 nAga 137 383 For Private and Personal Use Only ... 13 ... 17 ... navAmbara 144 247 | navIna 2800 | navoddhRta 13 *** ... 10 nava 904 navadala navanIta 613 1152 navamAlikA 1132 navasUtikA. 1848 1810 793 ... 040 *** ... 1055 navya 248 naSTa 125 STaSTA 2885 / naSTAmi 2227 naSTendukalA 931 | nastita 1421 | nasyota 1833 2227 nahi 1833 2871 86 nAka ... ... ... www *** 37 paMktiH 10. 381 531 426 139 *** 4319 *** 503 545 544 907 592 2179 553 1297 2179 1810 2179 1691 428 1458 232 11 2338 585 877 445 1536 1917
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya nita ... 2057 32:45 nikurama paMktiH zabdaH paMktiH | zabdaH paMktiH | zabdA paMktiH nAga ... 2111 nAmi 2911 nikarSaNa ... . " ... 2... nAma nikaSa ... 1993 nicula ... 7.. nAgakesara ... 08 nikalA ... 2862 nicola ... 13.6 nAganitikA 1922 nAman . .. 28 nija ... 2199 mAgavalA ... nAya ... 226. nikaSAtmaNa 11 | nitamba ... 642 nAgara ... nAyaka ... 2014AnikAma ... 1820 , ... 1222 nAraka nikAba ... 1072 nitambinI 1080 nAgarA ... nArada nikAyaba ... 103 nitAnta ... 133 nAgaloka nArAca . nikAra ... 2279 nitya ... 13. nAgavallI ... nArAcI ... ... 236 , ... 2169 nAgasaMbhava ... nArAyaNa nidAgha ... 252 nAgAntaka... 58 nArAyaNI nikudhaka ... 1883 ___... 428 nATya ... nArI nikuja ... 659 nidAna ... 21 nADikA .... nikumbha ... 130 | nidigdha ... 2202 nArindhama ... 1.60 | nidigdhikA 835 nADI nAkA nikRta ... 21.6 nideza ... 158 nAlikera , ... 2117 " ... 2074 nikRti ... 122 nidrA ... " nADIvraNa nikRSTa ... 21 | nidrANa nAnya nAyavat ... 2 ... .. nidrA ... 2.90 mAda nAsatya nidhana nAdevI .. vipaNa 159 ... 2580 nAsA nidhi ... 142 mAsikA ... ... 2154 | nidhuvana ... 1466 nAstikatA... 281 nigaDa ... 1550 | nibhyAna ... 2311 nAnA nizakAka... 1512 nigada ... 2274 ninada ... 355 285 niHzeSa ... 2054 nigama ninAda 155 nAnArUpa ... 221 niyoja... 2010 | nindA nimmevasa ... 289 nigAda nipa ... 17.. mAndIvAdin nimpamam ... 28.. - nigAra nipaTha ... 2307 nApita ... 1948 nisaraNa ... * nigAha nipATha 2300 nAmi ... 158. ... 2112 nigraha ... 2206 nipAtana 23.1 " ... 26.8 ... 215.niSa ... 2321/ nipAna ... 518 . ... 29 / nikara ... ... nighAsa ... 1818 | nipuNa ... 2015 ... 2010 ... ... nikhila bAlIkara... 1.. 22 nizkSa nikaTa ... For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH nima ... 2... niti nirjhara nihArin nimna ... 196 nirjara .., nirhAda ... nidaha 4 157 nirdeza zabda paMktiH / zamdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH nibandha ... . nirAkRti ... 2112 | nivRtta ... 2225 niSUdana ... 1693 nebandhana ... 306 nirAmaya ... 1188 nirveza ... 2006 niSka ... 2362 nibaheNa ... 1692 nirIza ... niSkalA ... 116 2765 | niSkAsita ... 2103 nimRta ... 2074 nirguNDI | niyaMthana | niSkuTa ... 651 nimaya ... 1860 , ... nivyUha ... 2808 | niSkuTi ... 898 nimitta nirgranthana ... 1694 2283 niSkuha ... 675 nimeSa ... 236 nirghoSa ... 156 ... 298 niSkrama ... 2300 ... 356 niSThA ... 391 nigA nirjitendriyagrA. 1439 nilaya ... 603 2416 nimba nirjhara ... 643 ... 1065 niSThAna ... 1795 nimbatarU ... nirNaya ... 283 nivAta niSThIvana ... 2325 2503 | niyati nirNita ... 2156 nivApa niyantu nirNejaka ... 1949 nivIta 1300 ... 2325 niyama nirbhara niSThevana ... 2125 nivRta ... niyata ... 2199 niveza ... 2325 nizA niyAmaka ... 17 nirmada ... nizAsyA ... niSNAta ... 2012 niyuddha ... nizAnta ... 602 2 niSpaka ... 2215 niryANa niyogya ... nizApati ... 172 | niSpatisutA 1.16 nir ... 2574 nizita ... 2206 miSpanna ... 2225 nirantara ... 2641 2156 nizItha ... 227 niSpAva ... 2290 nirava ... " nirvapaNa ... 1412 | nizIdhinI 222 niSprabha ... 2224 nirargala ... 2191 nivarNana ... 2311 nizcaya ... 283 niSpavANi... 1297 nirarthaka . 2080 nirvahaNa nizreNi ... 628 | nisarga ... 137 niravagraha ... 20 nirvANa niSaGga ... 1644 | nisRSTa ... 221 nirasana ... 2312 2216 niSajhin ... 1605 | nistala ... 2063 nirasta niSadyA ... 597 nistahaNa ... 1695 ,, ... 16 // nirvAda ... 336 | niSadUra ... 485 | nisviMza ... 1645 " ... 2105 , ... 2514 niSadha niSadha ninAva ... 1805 ... 630 nirAkariSNu 2004 nirvApaNa ... niSAda | nikhana ... 355 nirAkRta ... 2105 nirvArya ... 2050 , ... 1968 nisvAna ... 156 nirAkRti ... 1156 nirvAsana ... 1694 | niSAdin ... 1585 nihanana ... 1695 gm bh w swdh niyuta ... 2943 nirmukta ... nimoka 289 For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya 2 2752 PA ... 288 ra nyaGka nyac ... 2165 " " nIdhra nIla ... zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH nihAkA ... 510 2199 naiciMzika ... 1608 pakSamUla ... 106. nihiMsana ... 1693 / nunna no... ... 2871 pakSAnta ... 220, nihIna nau... ... 487 pakSin ... 1052 nihava 344 naukAdaNDa... 492 pakSiNI ... 225 nautArya pakSman ... 2576 nIkAza ... 2004 ... 2880 nyakSa ... 2785 paGka ... 260 nIca ... 1960 nUpura ... 1292 nyagrodha ... 13/ .. ... 185 ... 2165 nR ... ... 1075 , ... 2526 paGkila ... 576 nIcais ... 2882 nRtya ... 381 nyagrodhI ... 826 | paDheruha ... 547 nIDa ... 1062 ... ... 1470 1000 nIDodgava ... 10 nRpalakSman... 1531 ... 1875 "nRpasabha ... 2149 nyasta ... 22.1 , ... 24 2478 732, nRpAsana ... 1530/nyAda ... 1818 paGga 117. nIra ... 475 nRzaMsa ... 2119 nyAya ... 1515 pacapacA ... 852 ... 304 nasena 2975 1517 pacA ... 2266 nIlakaNTha... 1047 neta 2046 1868pazcajana ... 1076 , ... 2414 netra paJcatA ... 1699 1259/ nyuja nIlagu ... 1.14 paJcadazI ... 220 nIlalohita 65 netrAmbu paJcama ... 364 nIlA ... 104. nediSTha | padhalakSaNa... 321 ... nIlAmbara... 47 nepathya padhazara ... 50 nIlAmbujanman 540 nemi 2207 paJcazAkha ... 1236 nIlikA ... 789 ,, paJcAGgula ... 751 nIlinI ... 838 nemI pazcAsya ... nIlI ... 837 naikabheda ... 2190 paJjikA novAka ... 2296 naigama ... 1270 718 nIvAra ... 1756 ... 1642 , ... 1305 nIvI ... 1866 2776 paTaJcara ... 1303 " ... 2759 naipAlI ... 1923 pakSaka ... 620 paTala ... 621 nIvRt 573 nameya ... 1867 pakSati ... 216 , ... 2738 nIzAra 1310 naiyagrodha ... 685 | paTalaprAnta... 621 nIhAra ... 18. 2479 paTavAsaka...1352 2831 , ... 149 / pakSadvAra ... 620 paTaha ... 374 nuti ... 333 | naiSkika ... 1482 pakSabhAga ... 1547 , ... 1683 0 0 // urr M : :: :: :: :: :: :: :: :: : : ra m ... 2901 pa . 2615 685 , naita For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabdaH paDa 73 97 93 paTuparNI paTola paTolikA paTTa paTTikA paTTin paTTiza paNa 13 59 " paNya paMktiH zabdaH 958 patatrin ... 1966 patadmaha 2095 paNyA ... ... pataga pataGga ... pataGgikA patat patatra patatri ... ... ... paNava 378 paNAyita 2243 paNita 2243 paNitavya 1870 ... ... ... paNDa paNDita paNDitaMmanya 2541 ... *** ... 2414 patayAlu 924 patAkA 958 patAkin 884 pati 2929 *** 730 paNyavIthikA 597 *** ... ada 730 2936 1882 pattana 2006 / patti 2018 paNyAjIva... 1863 33 patiMvarA pativatnI pativratA 39 73 patI patra "" 1152 1363 | patraparazu patrapAzyA "" patra 1870 patraratha patralekhA 948 patrAGga 2479 2019 padmaka 2427 pattisaMhati... 1601 padmacAriNI 1084 13 1053 | patrAGguli 1044 | patrin 2374 1041 1053 1059 1054 " 23 37 patrorNa 33 ... ... :: ... ... zabdAnukramakozaH paMktiH / zabdaH 1053 | pathika 1351 pathin 2937 pathyA 2079 pad 1666 pada ... ... www.kobatirth.org ... 1609 padaga 1144 padavI 2045 padAji 1088 | padAti 1097 | padika 1086 pana 594 | paddhati padma 1600 1627 " padmanAbha 676 padmapatra 1059 padmarAga padmA 1583 2693 1994 1279 31 31 ... 1053 1318 1337 | padmin 1928 padminI 1318 padya 1017 padyA 1053 panasa 1641 | panAyita 2546 panita *** 761 pana 1299 | patraga *** ... ... padmAkara padmATa padmAlayA .... ... ... ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMktiH zabdaH 1501 pa 473 1908 2801 180deg 2662 482 1490 2017 1601 parajAta 1964 1601 | parataMtra 2056 587 parapiNDAda 2065 1028 1026 2873 179 1400 31 1404 2056 1651 1651 2892 2152 1672 2611 683 2376 2091 1964 2091 586 | payas 766 1216 | payas pannagAzana ... 1600 1600 2521 payasya 1600 | payodhara 586 para "7 770 95 142 parabhRt 545 | parabhRta 1546 | paramam 940 paramA "" For Private and Personal Use Only "" 587 parAGmukha parAcita parAcIna 39 2243 2243 parAjaya 2232 parAjita 454 parAdhIna ... *** ... 40 paramAna 939 | parameSThin 1891 paramparAka... 54 | paravat 827 parazu parazvadha 940 522 parazvas 943 paraHzata parAkrama 54 1537 544 parAga 2956 / ... www ... ... ... ... *** ... ... ... ... 41 ::::: paMktiH 1690 1691 2056
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 42 zabdaH parAnna 39 paMktiH zabdaH 1592 parisrut 1866 | paritA 1490 | parIkSaka 1425 parIbhAva 1347 | parIvarta 911 | parIvAda 2104 parIcApa 2813 | parIvAra 406 | paravAha 339 | parISTi 2237 | parIsAra 296 parIhAsa 2275 pat 2310 | paruSa 1695 parus 368 | pareta 2195 paretarAj 1464 | paredyavi 2046 | pareSTukA 1463 paraidhita 209 paroSNI 709 parkaTI 769 parjanI 1435 parjanya 1382 parNa 1276 1274 "" pariNAha 1302 | pariSkRta paritas 2874 pariSvaGga 2310 parNazAlA paritrANa 2259 | parisara 584 parNAsa paridAna 1867 parisarpa 2289 | paryaGka paridevana 342 parisaryA paridhAna ... 1307 | pariskanda paridhi 209 paristoma 2528 | parisyanda : 13 parAbhUta parAri 2880 paripanthin 2140 | paripATI parArdhya parAsana 1693 paripUrNatA paripelava 1701 parAsu parAskandin 1978 pariplava parikara 2666 | paribarha parikarman ... parikrama parikriyA parikSipta 2200 parikhA 524 parigraha 2810 parirambha 1650 parivarjana pariva 2388 parivAdinI parighAtina 1650 | parivApita... paricaya 2295 | parivitti parivara 1592 | parivRDha paricaryA 1422 | parivettR paricAyya 1393 | pariveSa paricAraka... 1963 parivyAdha pariNata 2217 13 pariNaya 1465 |parivrAj pariNAma 2280 | pariSad pariNAya 2020 | pariSkAra ... *** ... ... ... ... ... ... *** ... www.kobatirth.org paMktiH zabdaH 2065 paridhistha 1691 paripaNa 400 *** ... ... ... 1315 paribhava 2282 | paribhASaNa ... 2289 | paribhUta parimala ... ... ... ... *** ... ... ... ... *** ... ... *** ... amara koSasya ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 39 33 ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2292 ... ... ... palagaNDa 115 | palaMkaSA 2811 | paLala 1847 | palANDu 1964 palAla 1039 palAza 713 852 2628 | palAzin 676 | palikkI 707 palita 2938 | palyaGka 605 pallava 807 palvala 1349 pava pavana 1423 2292 | paryaTana 1964 paryantabhU 1552 | paryaya 1347 ... *** ... ... *** ... ... ... ... ... ... ... paMktiH zabdaH 2007 | paryavasthA 2291 1820 2008 paryApta 2038 paryApti 2259 406 | paryAya 1426 1867 2629 2313 1713 1416 634 972 2577 228 1212 ... *** "" 2593 paryudadhana 2673 | paryeSaNA 486 parvata 1416 pan 336 |paryAyazayana 39 426 | parvasaMdhi 2888 | parzukA 348 pala 972 For Private and Personal Use Only 1701 19 11 ... " ... 15 ... *** 957 659 1098 1155 1349 60. 523 2297 125 2297 584 1426 pavanAzana... 453 2316 | pavamAna 125 ... paMktiH ... 1878 2739 1940 845 1199 943 1750 676 707
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH pavi pANi ... pAda . pApa y / paMktiH zabdaH paMktiH | zabdaH paMkiH zabdaH paMkti ... 2307 pAdAGgada ... 1292/ | pArAvata ... ..16 pavitra ... 580 pAThA ... 817/pAdAta ... 16.1 pArAvatAghri 948 " ... 1442 | pAThin ... 808 | pAdAtika ... 1600 | pArAvAra ... 468 pAThIna ... 502 pAdukA ... 1989 , ... 2964 pavitraka ... 1236 pArAzarin 1435 pazupati pANigRhItI 1084 pAdUkRt ... 1943 pArikAlin 1436 pazupreraNa ... 2327 | pANidha ... 1954 pAdya ... 148 pArijAtaka 99 pazurajju ... | pANipIDana 1465 | pAnagoSThikA 2014 pazcAt ... 2821 pANivAda ... 1954 pAnapAtra ... 2015 pAritathyA... 1279 pazcAttApa ... 412 | pANDara ... 301 pAnabhAjana 1775 pAripAzvika... 207 pazcima ... 2 pANDu' ... 303 pAnIya ... 475 | pAriplava ... 2174 pazcimA ... 147 pANDukambalin 1575 pAnIyazAlikA 600 pAribhadra ... 7.. pazcimottara 570 pANDura ... 303 pAntha ... 1501 pAribhadraka... 754 pastya pAtaka ... 2961 pApa 6.pAribhAvya... 9.. pAka ... 1063 pAtAla 439 ___... 2119 pAriyAtraka 638 2740 pApacelI ... 818 pAriSada ... . pAkala ... pAtuka 079 pApman 26. pArihArya ... pAkAsana pAtra pAma ... 119 pArI ... 2914 pAkazAsani 1401 pAman ... pAruSya ... 338 pAkasthAna... 1760 1773 pAmana pArthiva ... 1470 pAkya ... 1791 pAmara 1960 pArvatI ... 74 " ... 192 pAtrI ... 2978 pAmA pArvatInandana pAkhaNDa ... 144 pAtrIva ... 2965 pAyasa ... 13. pArzva ... ... 1231 pAdhajanya ... 55 474 " , ... 2332 pAzcAlikA 1986 pArzvabhAga ... 1547 pAT ... 2862 1216 pArdhAsthi ... 1212 pATazcara ... 1978 1885 pAra ... 482 pANi ... 121. pATala ... 2513 pArada ... 1905 pANigrAha ... 1487 pAdakaTaka ... 1293 pAraMparyopadeza 130 pAlana ... 982 pATalA pAdagrahaNa ... 1434 pArazava ... 2056 pAlakI ... 891 pAdapa ... 658 pArazvadhika 1600 pAlAza ... 3.5 pATali pAdabandhana 1822 pArasIka ... 1557 pAli ... 1654 pAdasphoTa ... 1178 pArasvaigeya ... "22 |, ... 273. pATha ... 138. pAdAma ... 1216 / pArAyaNa ... 2253 / pAlindI ... 865 81 , pAthasU 122. ... 646pAyu For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 amarakozasya bdaH paMktiH 2 - - 2 paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH galavA ... 2905 | piJjara ... 2957 : pidhAna ... 170 | pItasAraka... 735 rAvaka ... 108 piJjala ... 1665 pinaddha ... 1597 pItA ... 1788 1270 piTa 1759 pinAka | pItAmbara ... 38 pAzaka 019 piTaka ... 1180 ,, ... 2363 pIna ... 2146 pAzin ... 1988 pinAkin ... 62 pInasa ... 1176 pAMzu ... 1769 : pipAsA ... 1817 pInonI 1849 pAzupata ... 2711 pipIlikA... 2910 pAzupAlya ... 1542 pippala ... 689 , 1814 pAMzulA ...1095 1902 pippalI ... 842 pIlu ... 705 pAzyA ... 2334 ... 1915 pippalImUla 1927 2722 pAzcAtya ... 2186 , ... 2930 : pipla ... 1172 pIluparNI ... 816 pAtANa ... 640 piNDaka ... 1330 pila ... 1193 , ... 926 pASANadAraNa 1997 piNDikA ... 1580 pizaGga ... 309 pIvan ... 2146 pika ... 1026 piNDItaka ... 753 pizAca ... 22 pIvara ... 2146 pita ... 309 | piNyAka .., 2353 pizita ... 1199 . ... 2248 piGgala ... 207 __" ... 2959 pizuna ... 13 pIvarastanI... 1849 pitarau ... 147 ... 1094 piGgalA ... 153 pitAmaha ... 31 2589 ghum picaNDa 1227 ... 1139 pizunA ... 914 pukasa pitR ... 1130 piSTaka ... 1802 picaNDila... 1547 piSTapacana ... 17 punava pitRdAna ... 1414 piSTAta ... 1352 puccha 1567 picumanda ... 773 pitRpati ... 115 pITha ___... 1350 picula ... 720 ... 149 pIDana ... 1686 48. piJcaTa ... 1917 pitRpitR ... 1130. pIDA ... 466 puTabhedana ... 594 piccha 1050 pitRyajJa ... 1381 pIta | puTo ... 2978 2955 pitRmasU ... 220 | puNDarIka ... 151 picchA ... 742 pitRvana ... 1704 pItaka 549 , ... 2912 pitRvya ... 1136 pItadAru .... 755 , ... 2357 picchila ... pitRsaMnibha... 2051 puNDarIkAkSa picchilA ... 741 pitta ... 1198 , pupada ... 975 pinya ... 1401 pItana puNTaka piJja ... 1698 , (tIrtha) 1454 , ... 1321 puNya ... 262 piJjara ... 1913 pitsat ... 1055, , ... 1913, , ... 2655 puMzvalI 2930 puddha 071 pinu puja 1072 | puTabheda ... 2711 pItadru 9 GG . For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 45 paMktiH zabdaH purIpa 272 5148 :::::::::::::::: h putrI 2935 puSya pUrvadeva 150 paMktiH ! zabda: paMktiH puNyaka ... 1427 purAvRtta ... 319 puSpa ... 1802 puNyajana ... 120 purI ... 594 2935 puNyajanezvara 130 purItat 1205 puSpaka ... 741 puNyabhUmi ... 572 ... 1209 , 2221 puNyavat ... 2030 ... 2151 puSpaketu ... 1912 pUruSa 1076 puttikA ... 041 puruSa puSpadanta ... 152 2155 putra ... 1128 puSpadhanvan 2221 ... 1076 puSpaphala ... 690 1532 putrikA ... ... 2773 puSparasa ... ... 229 1148 puruSottama ... 41 puSpaliha ... 1046 ... 1408 pudgala __... 2151 puSpavatI ... " pUrva... 2185 punaHpunara .... 2851 | puruhUta ... 82 puSpavat ... 235 2602 punar ... 2841 puroga ... 1611 puSpasamaya ... 1159 79 / purogama ... 1612 punarnavA 46 purogAmin 5612 puSyaratha pUrvaparvata ... punarbhava 35 puroDAza ... 2936 pusta pUrvA ... 147 ... 1119 purodhas ... 1477 / pUga .. 98 pUrvegus ... 2890 cunnAga pugebhAgin 2117 pUSan ... 203 pura purohita ... 1477 pRkti ...2268 pura 716 pulAka ... 2345 pRcchA ... 330 pulina ... 484 pRtanA ... 1623 puraHsara 1611 | pulinda ... 1969 25.2 ... 1629 puratam puloma nA ... 2031 pRthak ... 2854 puradvAra pRthakparNI ... 833 puraMdara 1152 pRthagAtmatA 276 puraMdhrI ... 1086 " ... 1428 puras ... 2702 : . 2135 pRthagjana ... 1960 ... 2863 ,, ... 939 pUtanA ... 066 , ... 2545 puraskRta ... 71. pRthagvidha ... 2211 purastAt puSkarAha pUtikaraja ... 01. pRthivI purA .... 2842 puSkariNI ... 521 pUtikASTha ... 1780 purANa ... 321 puSkala ... 2141 ... 2178 puSTa ... 2218 pUtigandhi ... 3.0 , ... 2145 purAtana ... 2178 puSpa ... 682 pUtiphalI ... 2248 puSita puSkara 056 3. For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya : : 890 zabda: paMktiH | zabdaH paMktiH / zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH pRthuka ... 1063 paitRSvaseya ... 1123 prakAza ... 2071 bhajavin ... 1614 ... 1801 paitRSvatIya 1133 | prakIrNaka ... 1529 prajA ... 2398 ... 2340 vaitra (ahorAtra) 256 prakIrya ... 744 744 prajAtA ... 1106 pRthuroman ... 5.. pogaNDa ... 1165 prakRti 272 prajApati ... 34 pRthula ... 2145 poTagala ... 973 436 | prajAvatI ... 1134 pRthvI 974 15.3 prajJA 278 , ... 1780 poTA 1104 2480 1098 , ... 1787 pota ... 1063 | prakoSTha ... 1234 prajJAna 2579 pRthvIkA ... ... 2454 prakrama ... 2301 praju 1167 pRdAku ... 450 potavaNij... 490 prakriyA ... 1529 praDIna ... 1061 pRzni potavAha ... 491 prakaNa ... 360 2299 .... 1170 potAdhAna ... 504 prakANa ... 360 2638 pRzriparNI ... 833 | potra __... 2696 prakSveDana ... 1642 praNava 318 pRSat ... 479 potrin ... 991 pragaNDa ... 1234 | praNAda 332 pRSata ... 2453 | pragatajAnuka 1167 praNAlI NDarya pragalbha ... 2075 praNidhi 1493 pRSaka pragADha ... 2423 2534 pRSadazva paura praguNa ... 2168 praNihita ... 2197 pRSadAjya ... 14 | paurastya 2887 praNIta 1392 pRSTha 1229 pauruSa 1705 1797 pRSThavaMzAdhara 1226 2809 praNuta 2243 pRSThAsthi ... 12 gava ... 1761 pragrAha 2809 2074 pRSThatha __... 1559 paurNamAsa ... 1448 pragrIva ... 2965 pratana 2178 ... 2332 paurNamAsI ... 229 praghaNa ... 617 | pratala 1242 1017 paulastya ... 137 pradhANa ... 617 1243 pauli ... 1800 pracakra ... 1659 pratApa ... peTaka 1988 pauSa ... 244 pracalAyita... 2089 | pratApasa ... 81. pauSkara ... 939 pracura ... 2150 prati ... 2825 2978 | pyAT ... 2062 pracetas ... 121 pratikarman ... 1272 pelava 2156 prakANDa ... 268 pracodanI ... 836 pratikUla ... 2192 pezala pracchadapaTa ... 1306 pratikRti ... 2001 ... 2745 prakAma ... 1820 pracchana ... 620 pratikRSTa ... 2132 pezI ... 1062 prakAra ... 2660 macchardikA... 1184 pratikSipta ... 2108 .... 1796 / prakAza ... 213 / prajana ... 2299 pratikhyAti... 210 // xopAtrA pecaka 2346 " peTA peTI 1988 : :: :: :: :: :: : paiTara For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH AM AM 0 0 MGAM V2 . 20 22 220 ___... 2624 prathama zabda: paMktiH zabdaH paMktiH | zabdaH paMktiH paMktiH pratigraha ... 1626 pratizrut ... 362 pratyaya ... 2630 2391 pratimAha ... 1351 pratiSTambha ... 2303 pratyayita ... 1494 prapada 1216 pratighA ... 413 pratisara ... 2683 pratyarthin ... 1490 prapA pratidhAtana ... 1696 pratisIrA ... 1314 pratyavasita ... 2245 prapAta praticchAyA 2000 pratihata ... 2107 pratyAkhyAta 2105 prapitAmaha ... 1139 pratijAgara ... 2306 / pratihAraka... 1951 pratyAkhyAna 2312 maputrADa ... 942 pratijJAta ... 2241 pratihAsa ... pratyAdiSTa ... 2105 prapauNDarIka 9.3 pratijJAna ... 286 pratAka ... 1213 | pratyAdeza ... 2312/ praphulla ... 663 pratidAna ... 1868 " pratyAlIDha ... 1638 prabandhakalpanA 322 pratidhvAna ... 362 pratIkAra pratyAsAra ... 1626 prabodhana ... 131. pratinidhi ... 20.1 pratIkAza pratyAhAra ... 2282 prabhaJjana ... 125 pratipat 217 pratIkSya ... pratyutkrama ... 2301 prabhava ... 2755 __, ... 279 pratIcI pratyuSas 219 prabhA 212 pratipanna ... 2240 : pratIta ... 204 pratyUSa ... 219/ prabhAkara ... 201 pratipAdana ... 1411 , ,, pratyUha 88. prabhAta pratibaddha ... 2107 / pratIpa 15.5 pratibandha ... 2303 pratIpadarzinI 10 ... 2623 , ... 1507 pratibimba ... 2800 pratIra .... 1539 pratibhaya ... 402 ! pratIvApa ... 2565/ 2043 2046 pratibhAnvita 2075 pratIhAra ... 624 2664 prabhUta 2150 pratibhU ... 1350 prabhraSTaka 1344 pratimA ... pradIpana ... 458 pramatha ... 70 pratimAna ... 1545 pratIhArI 2675 pradezana .... 1522, pramathana ... 1697 " ... 2000 pratolI ... 598 pradezinI ... 1236 pramathAdhipa... 62 pratimukta ... 1597 prana ... 2178 pramada ... 263 pratiyana ... 2548 pratyak ... 2895, pradoSa 226 pramadavana ... 655 pratiyAtanA 2000 pratyakparNI ... pramadA ... 1080 pratirodhin 1978 pratyakzreNI 1689 pramanasU 2039 prativAkya ... 330 , ... 937 pradhana ... ... 1674 pramA ... 2269 prativiSA ... 847 pratyakSa ... 2182 2442 pratizAsana... 2317 pratyagra pratyagra ... ... 2179 ,, ... 1477 pramANa ... 2442 pratizyAya ... 1176 2130 pramAda ... 422 pratizraya ... 2641 pratyanta ... 5.1 ,, ... 2579 pramApaNa ... 1692 pratizrava ... 287 / pratyantaparvata 6.6 pradhi ... 1579 pramiti ... 2269 2185mabhAva 2268 prabhinna mabhu pradara Y pradIpa " pramAta For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0 0 0 0 0 507 0 0 0 0 48 amarakoSe [13. vArivargaH sahasradaMSTraH pAThIna ulUpI zizukaH samo 502 nalamInazcilicimaH proSThI tu ApharI dvayoH kSudrANDamatsyasaMghAtaH potAdhAnamatho jhapAH . 504 rohito madguraH zAlo rAjIvaH zakulastimiH timigilAdayazcAtha yAdAMsi jalajantavaH tadbhedAH zizumArodrazaGkayo makarAdayaH syAtkulIraH karkaTakaH kUrme kamaThakacchapI grAho'vahAro nakrastu kumbhIro'tha mahIlatA gaNDUpadaH kiMculako nihAkA godhikA same raktapA tu jalaukAyAM striyAM bhUmni jalaukasaH muktAsphoTaH striyAM zuktiH zaGkhaH syAtkamvurastriyoM 512 kSudrazaGkhAH zaGkhanakhAH zambUkA jalazuktayaH 513 matsyasya ||-gddkH, zakulArbhakaH, iti 2 matsyavizeSasya ||-shsrdNssttrH, pAThInaH, iti 2 bahudaMSTrasya matsyavizeSasya ||---uluupii, zizukaH, iti 2 zizumArAkAramatsyasya ||-nlmiinH, cilicimaH, iti 2 jalatRNacArimatsyavizeSasya ||-prosstthii, zapharI, iti 2 zubhramatsyavizeSasya ||-kssudraashc te aNDamatsyAzca teSAM saMghAtaH potAdhAnamucyate ||-atho jhaSA matsyavizeSAH vakSyante, natu paryAyAH-rohitaH, madraH, zAlaH, rAjIvaH, zakulaH, timiH, timigilaH, 'Adi'zabdAt nandyAvartAdayo'nye ||-yaadaaNsi, jala. jantavaH iti 2 jalacaramAtrasya ||-tdbhedaa jalajantUnAM vizeSAH-zizumAraH, udraH, zaGkaH, mkrH| 'Adi'zabdAt jlhstyaadyH||-kuliirH, kakeTakaH, iti 2 karkaTasya ||-kuurmH, kamaThaH, kacchapaH, iti 3 kUrmasya ||-graahH, avahAraH, iti 2 grAhasya ||-nkrH, kumbhIraH, iti 2 nakrasya ||-mhiiltaa, gaNDUpadaH, kiMculakaH, iti 3 jalacarabhedasya ||--nihaakaa, godhikA, iti 2 jlgodhikaayaaH||-rktpaa, jalaukA, jalIkasaH, iti 3 jlaukaayaaH|| muktAsphoTaH, zuktiH, iti 2 zuktikAyAH ||--shngkhH, kamyuH, iti 2 zAsya ||-kssudrshngkhaaH, zaGkhanakhAH, iti 2 sUkSmazAnAm ||-jlshukyo For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 516 patayaH 502-524] prathamaM kANDam bheke maNDUkavarSAbhUzAlUraplavadardurAH 514 zilI gaNDUpadI bhekI varSAbhvI kamaThI DuliH 515 madgurasya priyA zRGgI durnAmA dIrghakozikA jalAzayo jalAdhArastatrAgAdhajalo hRdaH 517 AhAvastu nipAnaM syAdupakUpajalAzaye / 518 puMsyevAndhuH prahiH kUpa udapAnaM tu puMsi vA 519 nemistrikA'sya vInAho mukhabandhanamasya yat 520 puSkariNyAM tu khAtaM syAdakhAtaM devakhAtakam 521 padmAkarastaDAgo'strI kAsAraH sarasI saraH 522 vezantaH palvalaM cAlpasaro vApI tu dIrghikA 523 kheyaM tu parikhAdhArastvambhasAM yatra dhAraNam 524 jalamAtrajAH zuktayaH zambUkA ucyante // bhekaH, maNDUkaH, varSAbhUH, zAlUraH, plavaH, darduraH, iti 6 mekasya ||-shilii, gaNDpadI, iti 2 svlpgnndduupdjaateH||-mekii, varSAbhvI, iti 2 kSudramekajAteH ||-kmtthii, DuliH, iti 2 kUAH ||-mdguraakhysy matsyavizeSasya priyA strI zRGgItyucyate ||durnaamaa, dIrghakozikA, iti 2 jalUkAkArasya jalacaravizeSasya ||-jlaashyH, jalAdhAraH iti 2 taDAgAdInAm ||-agaadhmtlsprsh jalaM yasya sa jalAzayo hada ucyate ||-upkuupjlaashye kRpasamIpe yo jalAzayaH kUpoddhRtAmbusthApanIyazilAdiracito gartaH, yatratyaM jalaM sukhena gAvaH pibanti, tatra AhAvaH, nipAnam , iti ||-andhuH, prahiH, kUpaH, udapAnam , iti 4 kUpasya / tatra 'udapAnaM' puMsi vaa||-asy kUpasya nemirante rajvAdidhAraNArtha dAsyatraM sA trikA ||-asy kUpasya pASaNAdimiryanmukhanibandhanaM sa vInAha ucyate ||-pusskrinnii, khAtam , iti 2 puSkariNyAH ||-akhaatm , devakhAtakam , iti 2 akRtrima khAtasya ||-pdmaakrH, taDAgaH, kAsAraH, sarasI, saraH, iti 5 taDAgasya ||veshntH, pam , alpasaraH, iti 3 svalpasarasaH ||-vaapii, dIpikA, iti 2 vApyAH // -kheyam, parikhA, iti 2 durgAdvahiryatparitaH khAtaM kriyate tasya ||-ytr ambhasAM dhAraNa kSetrAdisekArtha jalAnAM saMgrahaNaM sa AdhAra a. ko. sa. 4 For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zada bandhaka bandhakI 23 bandhana ... 1520 balA 2278 balAkA 1705 balAtkAra 1549 balArAti 1142 | balAhaka 794 | bali babhru barbara ba bandhanAlaya bandhanastaMbha "" bahirmukha barhis barhiSTha bala 71 $3 33 www " *** bandhu bandhujIvaka bandhutA 1143 bandhura 2163 bandhula 1125 | balidhvaMsin 794 balipuSTa bandhuka bandhUkapuSpa 736 | balibhuj 2676 balira 99 baladeva UST balabhadra balamadrikA balavat ... *** ... 1050 2807 "" balvaja barhin 1047 baSkayaNI barhiNa 1047 basA ... *** ... ... 03. *** *** ... ... www paMktiH zabdaH 2529 | balavat 1094 balavinyAsa *** ... ... "" 37 37 www.kobatirth.org ... ... " *** ... *** 828 | balisajhan ... 927| balIvarda 913 ballava ... ... *** *** ... ... ... ... *** ... ... ... ... 450 amarakoSasya *** paMktiH | zabdaH paMktiH / zabdaH 2733 | bAhuja 2853 bahulA 1625 bahulIkRta.. 1053 | bAhudA 710 | bAhumUla 862 | bahuvAraka 1037 | bahuvidha 2211 | bAhuyuddha 1684 | bahuvetasa 575 | bAhula 849 bAhuleya 1847 bAhya 85 bahusutA 157 bahumUta 1300 | bAkucI 1521 bADha 2725 77 42 dANa 23 97 "" Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 600 ... ... ... *** 17 bahirdvAra bAlA 2058 107 baMhiSTha 892 | bahis 48 bahu 1502 | bahukara 1624 | bahugarbhavAca 2096 | bAliza 1671 | bahupAd 2726 | bahuprada 2939 | bahumUlya 45 bahurUpa 45 | bahula 713 79 2036 | bAleya 1299 | bAlezAka 1329 bAlya 2150 bAdhya 1733 vASpikA 818 ! bAhu 949 1161 | bahulA *** 1027 1028 bANA 1171 bAdara 439 bAdhA 1825 | bAndhakineya 1761 | bAndhava 1821 bArhata 974 bAla 1848 1858 bAlagarmiNI 625 2247 | bAlatanaya ... 2883 | bAlatRNa 2150 | bAlamUSikA ... ... ... ... ... ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... 840 | bAhika 133 "" 2423 bAhIka 1640. 2425 27 For Private and Personal Use Only " biDa " 1153 | bIjakoza 2595 bIjapUra 1787 | bIjakRta 1233 bIba ... ... ... ... ... ... 797 1295 biDAla 466 bindu 1125 bindujAlaka 1142 bibhItaka 686 bimboka 892 | bimba 1157 bimbikA 2746 bila 1846 | bilezaya 740 bilva 983 | bisa 1011 visakaNThikA 1037 390 bisaprasUna.. 2120 | bisinI 2071 bista 1861 bIja 28 ... 551 548 544 12 271 1197 553 805 ... ... ... ... ... ... ... paMkti: ... 1469 532 1231 1680 250 79. 2883 1557 2958 1321 1786 2353 1791 199 479 1546 764 424 175 926 140 453 712 1723 1357
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH bhartRdAraka... bhartRdArikA buddha zabda: paMktiH | zabdA paMktiH / zabdaH paMktiH zabdaH pakti brahmadarmA ... 950 bhaginI ... 11 bharga ... 66 | brahmadAru ... " | bhaGga ... 477 bhartR ... 1144 2804 brahman ... . bhA ... 2453 buka ... 811 ... 2563 | mati ... 386 bukA | brahmaputra ... 458 bhajamAna ... 15 brahmabandhu ... 2542 bhartsana ... 18 2240 brahmabindu ... 1430 bhaTitra bharman ... 1895 278 brahmabhUya ... 1455 bhaTTAraka ... 2005 budruda 2932 | brahmayajJa ... 1381 bhaTTinI 995 budha 196 brahmavarcas ... 1429 2916 ... 1362 brahmasAyujya 1455 maNDila bhallAtakI ... .... 2535 brahmasU ... 53 maNDI ... 994 budhita ... 2240 brahmasUtra ... bughna ... 672 | brahmAJjali ... 1430 bhadra ... 2 bubhukSA ... 1815 brahmAsana ... 111 2747 bubhukSita ... 2064 brAhma ... 1454 bhadrakabha ... 15 bhavana busa ... 1751 ,, (ahorAtra) 250 bhaddAru ... bhavAnI dusta ... 2962 brAhmaNa ... 1361 bhadraparNI | bhavika ... 2145 brAhmaNayaSTikA 827 | bhadrabalA ... bhavita ... 2083 vRhatikA ... 3.8 brAhmaNI bhadramustaka... | bhaviSNu ... 2083 bRhatI ... bhadrayava bhavya ... 26 " ... 2584 nAbhI bhadrazrI | bhaSaka ... 1972 bRhatkukSi... 1162 bhavA ... 1995 vRhadbhAnu ... 108 bhaya ... bhamagandhinI 889 bRhaspati ... 192 bhayaMkara ... bhasagarbhA ... 774 hita ... 1682 | bha ... 185 bhayaduta ... 2109 bhaa| 212 bodhakara ... 1661 mata ... 1803 bhayAnaka ... 395 bhAga 1885 bodhidama ... 689 / bhakSaka ... 2015 , ... 40 bhAgadheya ... 27. bola ... 15 bhakSita ... 2245 bhara bhara ... 13. brana ... 201 | bhakSyakAra ... 1763 bharaNa ... 2006 bhAgineya ... 1138 brahmacArin 1959 maga ... 1225 bharaNya ... 2006 | bhAgIrathI ... 529 ___ ... 1437, ... 2387 bharaNyabhuja 2062/ bhAgya ... 27. brahmaNya ... 31 bhagandara ... 185 | bharata ... 1953 , ... 2615 prAva ... 1155 bhagavat ... 6 bharadvAja ... 1.18 bhAjana ... 17.3 :: :: :: :: :: :: :: :: :: : bhava . bRhat brAhmaNya ... : :: " ... 12 bhadrAsana ... 150 ... 1521 For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya paMkti 422 mAvat mAda 2 ..... nipura 10 paMktiH zanda: paMktiH zabdaH paMktiH zabdA bhANDa ... ...bhAskara ... 2.. bhugamabhuj... 1.4. bhUri ... bhujAma ... 450 bhUriphenA ... ... 2212 bhunakAkSI... bhUrimAya ... bhAdrapada ... mujazirasa... bhUruNDI bhAdrapadA ... bhujAntara bhAnu munipya ... bhUSaNa ... 1275 muvana bhUSita ... 12.4 2511mitti 401 | bhUSNu ... 2083 mAminI 10.midA ... 22 568bhUstaNa ... 982 bhAra 880 bhidura ... 93 bhArata ... mindipAla 1650 bhRma ... 117 bhAratI ... 11 bhinna ...2189 2215 1020 bhAradvAjI... 88. , ... 2225 ... 219 bhArayaSTi ... 1989 | bhiSaj ... 1187 bhUtakeza ... 1920 bhRgarAja ... 951 bhAravAha ... 1959 miHsaTA ... 18 bhUtavezI ... ... ... 1512 bhArika | misA | bhUtAtman ... 2545/bhRGgArI ... 1.41 mArgava mI bhUtAvAsa ... 765 bhRtaka .... 1958 bhArgavI bhIti ... 1|bhUti ... 2005 bhArgI | bhIma bhUtimuj ... 1958 bhAryA ... .. 2150|bhRtya 1962 mAyAMpatI... ... bhUteza bhRtyA 2005 bhUdAra ... 992 bhRza ... 132 ... 1360 bhRTayava bhAva ... 2050 mIluka meka 514 bhAvapoSaka... | bhISaNa 1470 515 bhISma bhUpadI 1402 bhISmasU ... bhUbhRt 2456 | mukta ... 2246 bhUmi 2225 mAvuka mukhasamunijhata 1819 ... 02. | merI // ... bhASA ... " muna 1104 bhASita mispara ... 1708 | maikSa ... 145 bhUbas ... ... 295.mulaga bhUviSTha 215 ... 11.4 mAs ... 212 mubaha ... 150 | bhari ... 2157 | moga ... 238. 24 : bhAva ... 185 mAThaka bhAvita ... 1. bhISma putra hai hai hai :: :: :: :: :: :: :: :: :: 1510 medita | bhezI bhUmivambukA Cr mepala | munaga ... 50 For Private and Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zada bhogavatI bhogin bhoginI 1083 bhojana 1817 makaranda bhos bhauma maurika kuMsa bhrakuTi bhrama 73 " bhramara bhramaraka bhrami bhrAtRvya bhrAtrIya bhrAnti bhrASTra bhukuMsa bhrukuTi Hui bhrUkuMsa dhUkuTi bhrUNa 2267 1046 1266 2267 Xian Yi 2232 bhrAjiSNu 1275 bhrAtara 1146 bhrAtRja 1146 zrItRjAyA 1134 bhrAtRbhaginI 11 zreSa ... ... 584 paMktiH | zabda ... ... 2474 :::::: 454 makara 1146 2627 1146 ... 285 1767 11 435 1482 2425 maNika maNibandha maNimantha 1257 11 435 | maNDana 507 52 maNDalaka ... 683 | maNDalAya ... 2862 makuSTaka 1740 | maNDalezvara 195 | makUlaka makha 383 magadha 435 maghavat 285 | makSu 480 maGgala maGgalyaka maGgalyA macarcikA mazca majjA maJjarI maJjiSThA maJjIra m-gu maJjula maJjUSA maTha maDDu maNi makaradhvaja... maNDa ma zl zl- 1151 maNDapa 1514 maNDala ... ... ... zabdAnukramakozaH ... ... ... *** ... ... www.kobatirth.org ... paMktiH zabdaH maNDala 39 1327 matallikA 268 mati 1349 matta 936 | maNDahAraka 1379 maNDita 1662 | maNDUka 81 maNDUkaparNa 2852 | maNDUkaparNI 265 maNDUra 1730 mataGgaja 11 33 751 1804 1277 | madakala 2082 | madana 610 156 ... 19 19 ... :: ... *** -b- 675 829 mattakAzinI 1292 | matsara 2129 matsya 2129 matsyaNDI matsyapittA 1988 608 | matsyavedhana 377 | matsyAkSI 1893 | matsyAdhAnI 1768 mathita 1235 | mathin 1790 mada ... ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir w3. ... paMkti | zabda 175 | madasthAna ... 2010 209 madirA 2009 1182 | madirAgRha... 608 1646 madotkaTa 1472 | manu 1949 | manura 1273 "" 514 madha 761 madhu 1. 1903 1536 99 268 | madhuka 278 | madhukara 1539 | madhukrama ... 2071 | madhutuma 2230 | madhupa 1082 | madhuparNikA 3580 500 madhuparNI 99 1793 | madhumakSikA 820 madhuva TikA " "" 499 madhura 923 " 499 | madhurapha 1813 | madhurasA 1854 1541 | madhurA 2274 | madhurikA 2517 madhuripu 1538 madhulihU For Private and Personal Use Only "3 ... 754 madhuvata 804 | madhuzinu ... ... *** ... ... ... ... 245 1921 2011 2540 ... ... ... ... ... ... *** ... 719 837 814 1040 * 294 ... 2718 933 815 <4% 952 us 40 1015 2010 ... 02 *** 53 paMkti 66. 49 madhuvAra ... 1538 1056 :: 505 1649 2009 867 1045 2010 703 1045 ... 1045 019
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 amarakoSasya mantu ... 1520 nas ... 2134 | marIca , .. ... 2661 masara " " ... 2524 ... 1238 zabda paMktiH zabdaH paMktiH | zabdaH paMktiH | zabdaH paMktiH madhuzreNI ... 816 manohata ... 210. mayUkha .... 210 maladUSita ... 2134 madhuSThIlA ... ... ... 1922 malayaja ... 1335 madhunavA malayU ... 71 madhUka ... 2669 | " | malina ... 2134 madhUcchiSTa ... manana ... 1505 mayUraka ... 825 malinI ... 1114 madhUlaka ... 7.4 matravyAkhyAkRt1360 , malimluca... 1978 madhUlikA ... mazrin ... 1476 | marakata majhImas ... madhya ... 1232 mandha ... 1854 maraNa malla ... 2936 manthadaNDaka 1854 mallaka ... 2969 madhyadeza manthanI ... 1855 marIci ... mallikA ... 787 madhyama manthara ... 1612 mallikAkSa... 1036 manthAna ... 1854 marIcikA malligandhin 1327 " ... 1232 manda ... 1965 mara maSI ... 2915 madhyamA masUra ... 174. mandagAmin 1612 marut ... masUravidalA 866 madhyAha ... mandAkinI | masaNa ... 1799 madhvAmara ... 2452 mandAkSa maskara ... 900 manaHzilA 1922 mandAra ... 99 marusvat ... 81 maskarin ... 1435 manas ... marunmAlA... 914 mastaka ... 1263 manasija ... mastiSka ... 1204 manaskAra ... 281 mandira ... ... 1814 manAk ... 2065 994 maha manita ... 1. manda rA ... 6.6 mahat 2145 manISA ... 208 10 | mandoSNa ... 2492 manISin ... 1363 822 mahatI 2473 manu ... 2970 manmatha 1075 mahas ... 2797 manuja ... 1075 229 | mahAkanda ... 945 manuSya ... 1.05 mahAkula ... 1358 manuSyadharman manyu ..2955 mahAga ... 1856 manoguptA ... 1922 ... 2643 marmara mahAjAlI... 88 manojavas... 2051 manvantara ... 258 marmaspRk ... 2191 | mahAdeva ... . manojha ... 2129 maya .... 1856 maryAdA ... 1519 mahAdhana ... 1295 manorama ... 16 mayu ... 14. mana ... 1200 mahAnasa ... 1760 manorama ... 2129 mayukaSTa ... ... ... 2029 | mahAmAtra ... 1... :::::::::::::::::::::::::::::::: marukhaka ! mastu ... 438 . + 745 ye . ... 690 mardana .. manyA 350 For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabda paMkti | zabdaH 1381 | mAMsa mahAyajJa mahArajata 1896 mAMsala mahArajana... 1919 mAMsika 651 mAkSika mAgadha mahAraNya ... 20 mahArAjika mahAraurava... 462 2030 " mahAzaya mahAzuddhI 1100 mahAzvetA 869 mAgha mahAsahA 795 mAdhya 925 mahIkSit mahIghra mahIruha mahIlatA mahIsuta maheSTha maheraNA ... mahAsena mahilA mahilAhuyA *** mahodyama mahauSadha " 19 ... mA mAMsa ... 1078 758 27 mahipa 996 | mANavya mahiSI 1083 mANikya mahI 563 | mAtaGga 6.0 ... 34. ... ... ... ... ... ... 014 ... ... ... mAthu 1140 | mAyUra mAra 804 59 mahezvara 1136 mArajit mahokSa 1828 mAtulaputraka 804 mahotpala mahotsAha.. 2031 mAraNa 1134 | mAriSa 545 | mAtulAnI .. ... 1747 93 mAruta 2031 mAtulAhi 848 mAtulI 449 | mArkava 1134 mArga 944 | mAtuluGgaka 805 1782 | mAtR 1801 1199 ... ... 19 mAgadhI ... 77 ... "" 17 " zabdAnukrama kozaH paMktiH / zabdaH 2939 | mAtR 1161 mAtra 1957 mAtrA ... 1921 mAtrA 1662 | mAda 1933 mAdhava 790 37 841 mAdhavaka 244 mAdhavI 794 mAdhvIka 207 mAna 29 ... ... ... www.kobatirth.org ... ... ... mAThara mAdi 2911 mANavaka ... 1157 mAnava 1285 mAnasa 2330 | mAnasaukas 1470 2957 mAninI 1967 | mAnuSa 2377 | mAnuSyaka 634 | mAtarapitR... 1147 mAyA 658 | mAtarizvan... 122 mAyAkAra 509 | mAtalI 90 | mAyAdevIsuta 195 mAtApitR 1147 2030 mAtAmaha 896 | mAtula ... ... 10% ... *** ... 33 190 "" mArgaNa 390 "" 1131 mArgaNa paMkti' zabdaH 1839 mArgazIrSa 2691 mAgita 2148 | mArjana 2690 | mArjanA 2274 mArjAra 6 mArjitA 246 mArtaNDa 2011 mArdaGgika 792 ... mAhiM 2011 / 405 1877 ... ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... ... ... ... *** ... ... ... 1080 ... ... ... mAludhAna 1075 mAlara 2333 mAlya *** 1951 ... ... ... ... 793 1343 mAlAkAra ... 1939 982 1939 ... 449 712 1343 28 ... 925 1754 239 1 1198 mAsa 1073 mAsara rev 49 ! ... mAsma ... 2871 26 mAhiSya 1696 mAheyI 390 | mitaMpaca 124 mitra 951 243 ... ... 200 ... ... ... 1075 207 ! mAlAtRNaka 1034 mAlika mAlaka mAlatI mAlA For Private and Personal Use Only 1951 mAlyavat mAtraparNI 30 : mASAdi " 19 39 1641 mi 2123 mithuna 2309 | midhyA ... ... ... ... ... ... ... ... *** *** ... ... 900 ... 68. ... ... 55 ... paMkti 243 1234 714 1315 999 1794 203 1954 1315 772 1934 1839 2121 204 1486 1491 2669 2847 ... 1064 2878
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mut mUrti 2467 mRgazIrSa ... murA muSita muhaka mRDAnI mUlakarman amarakoSasya zabda: paMktiH | zabdA pati | zabdaH paMktiH mithyAdRSTi... 284 ... 263 mUcchita ... 2499] mRgayu ... 1970 mithyAbhiyoga 331 mudira ... 159 mUrta ... 1196 mRgaromaNa... 1296 mithyAbhizaMsana 331 mudraparNI ... 2177 mRgamya ... 1975 mithyAmati 285 mudgara ... 1215 mRgazirasa... 19. mizreya mudhA misi mUrtimat ... 2177 173 mRgAdana ... misI ... 116 munIndra kta 1462 mRgita ... 2234 ... 2457 ... 372 mihikA ... 181 muraja ... 989 mihira mIDha mUla ... mIna 2735 ... 500 ... 1226 ... mInaketana... mUlaka 963 muSkaka mRNAla 55. 2257 mukuTa ... 1277 muSTibandha ... dhana ... 186 mukundaH musala ... 17.03 mukura ... 1353 musalin ... 1712 .... 2006 mukula musalI mRtanAta ... 2063 . . muktakadhuka mRttAka ... 9.. ... 1995 muktA ... 1892 musalya mRttikA ... 564 muktAvalI ... 1283 mustaka ... 2971 paNI muktAsphoTa mustA 512 824 matva va ... 62 mukti ... 289 muhus ta ... 2200 mukha ... 63. muhurbhASA mRttA 564 ... 1251 muhUrta ... 230 , ... 2309 ... ... 2939 bhUka ... 2051 , ... 2175 mukhara ... 2097 mUDha ... 2120 mRgaNA ... ... 2309 ... 2180 mukhavAsana... 299 mata ... 2214 mRgatRSNA ... 215 , ... 2521 mukhya ... 1432ma mRgadaMzaka ... 197 mumbndh ... 186 mRgadhUrtaka ... 997 mRdula ... 2180 ... 117. mUtrita ... 2217 mRganAbhi ... 1332 861 " ... 2962 mUrkha ... 2120 | mRgavadhAnIva 1970 muNDita mUrcha ... 1686 mRgabandhanI 1981 mRSA ... 2878 , ... 2195 ma la ... 1196 mRgamada ... 1312 | mRSArthaka ... 35H muNDin ... 1948 ... 1196 mRgayA ... 1975 mRSTa malya # nynyo - kkaa kkaa bhyaa yyo sgyu bhaau bhyaa yyo bhaau bhyaa aaa bhyaa tstshaa tstshaa tstshaa bhyaa mUSA cakapaNa mRtsA mRga 1003 " " ... 12.8 muNDa For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zandAnukramakozaH | zabdA paMkti E : yatA 7 . yati moSaka mecaka 722 paMktiH zabdaH paMkti paMkti zabda: mekaLakanyakA 53, mokSa 1379 | yavAgraja ... 1923 mekhalA ... 1290 yavAdi ... 1754 . ... 1647 8. yajhiya | yavAnikA ... meva ... 157 moghA 757 yajvan yavAsa meghajyotis 164 mocaka ... 2855 yavIyas ... 1160 meghanAdAnulAsi 1048 mocA ... 2855 yavya ... 1720 meghanAman... 967 ... 19 yazampaTaha ... 373 meghanirghoSa . yatin __... 1439 yazas meghapuSpa ... 406 moraTa yathA ... 2056 ... 2971 maMghamAlA ... 16. moraTA yathAjAta ... 2120 | yaSTImadhuka... 867. meghavAhana... yathAtatham... 2878 yathAyatham... 2877 1371 , ... 1049 mauktika ... 1891 yathAm yathAm ... 2878 ... 1379 1225 maudrIna yathArhavarNa ... 1493 2917 ...1859 mauna ... 1424 ... yathAsvam ... 2877 yAcaka ... 2123 medaka maurajika ... 1954 yathepsita ... 18 yAcanaka ... 2123 medas ... 1637 yadi ... 2072 yAcanA ... 141. medinI ... mauli ... 2021 yahacchA ... 2254 yAcita ... 1712 mauSTA ... 29.5 yantu ... 1585 yAcitaka ... 1715 mauhUrta ... 1496 ... 2453 yAtrA ... 1417 mauhartika ... 1196 yana .... 2553 ... 2262 madhya ... 2115 mliSTa ... 353 yama meru ... 98 mlecchadeza... 571 " yAtanA melaka ... 23.8 mlecchamukha 19.1/ ... 2286 yAtayAma ... 2625 meSa .... 1859 yamarAja ... 4 yAtu ... 120 meSakambala... 1920yakata ... 12 yamunA ... yamunA 53. yAtudhAna ... 12. maha ... yamunAbhrAtR ... "33 mahana ... 1225 , ... 138 yayu ... ... 1558 yAtrA ... 1658 maitrAvaruNi... 185 yakSakardama ... 139 yava ... 1737 ... ... 2686 maitrI ... 29 // yakSadhUpa ... 1328 yavakya ... 1720 yAdaHpati ... .. ... 2973 yakSarAna ... 135 | yavakSAra ... 1923 yAdas ... 5.6 yakSman ... 1976 yatraphala yAdasAMpati 11 ... 2578 bajamAna ... 160 yavasa ... yAna ... 15.4 yajus ... 10 bavAgU ... ... 1583 maurvI bhedura medhA 16. yAjaka ... 1185 yakSa ... 5 yAta maithuna ... bhaireya ... 2012 yajus For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 58 zabda paMktiH | zabdaH -yAnamukha 1578 | yUtha vyApya 2132 | yUthanAtha -yApyayAna 1573 | yUthapa yAma 33 vAminI yAsa yukta yuktarasA yuga 39 " yugala yugAdhuga yugma yugya ... 223 1907 yUpaka yAmuna yAyajUka 1369 yUpakaTaka 1323 | yUpakhaNDa yAva yAvaka 1743 | yUpAdma yAvat 2828 |yUSa yAvana yASTIka 13 yuddha yudh yuvati ... yuvan -yuvarAja ... ... www ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... "" yoktra 1330 1607 | yoga 831 | yogeSTa 1516 | yogya 791 227 | yUthikA raktapA 2286 yUpa 731 / raktaphalA 2965 raktasaMdhyaka 2933 raktasaroruha "" 1732 2379 rakSita 1917 ! rakSivarga 873 rakSaNa 2955 raGga 830 raGga 1732 raGgAjIva 1589. racanA yugakIlaka... 1734 yoddha yugandhara 1581 yodha 1589 rajaka "3 2964 | yodhasaMrAva... 1682 rajata yugapad 2893 | yoni 693 yoSA yugapatraka yugapArzvaga... 1833 1225 1077 rajanI 1077 1064 1582 1524 rajanImukha *** 1876 rana 1118 1 1153 yoSit | yautaka | yautava 1064 | yauvata 1583 yauvana 1834 1674 | rahasa 1679 rakta 1090 1157 93 ... "7 99 ... *** 928 yojana 1064 yojanavallI 2383 | yotra *** ... ... *** www.kobatirth.org ... .. ... ... ... ... ... ... ra. }}}} ... amarakoSasya ... paMkti: zabda 1070 raktaka 1537 raktacandana 1537 ... "" 1389 raktAGga 2670 raktotpala 1390 rakSaHsabha 2965 | rakSas 23 ... 13 13 ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... ... 511 rata 926 ratipati 539 | ratna 549 550 941 | ratnasAnu ralAkara 2919 rani 21 | ratha 120 ... 2236 | rathakaTyA ... 5577 1480 rathakAra 1936 2265 1946 12 1581 1007 rathagupti 1918 | rathadu 701 1942 | rathAGga 1578 1347 1579 1949 | rathAGgAhvayanAma. 1032 1619 1899 radhika 2493 | rathin ... ... ... ... ... ... ... "" 127 | rajakhalA ... 306 / rajju 1201 raJjana 1322 | (nI 2494 raNa www ... ... ... paMkti zabdaH 754 raNa 1337 " 1928 | raNDA 33 For Private and Personal Use Only $9 "" 33 ... " 1337 ramasa 838 : ramaNI 1676 rammA ... ... *** ... ... .. ... *** ... ... ... ... 1588 1619 223 955 rathira 226 rathya 1619 1559 598 1577 1255 273 | radhyA 1115 1664 / rada 2798 | radana 1113 | radanacchd... 1253 1982 randhra 1255 441 2937 1081 874 ... ... ... ... paMktiH ... 2265 2432 ... 824 1466 52 1893 2587 98 470 1246 708 1569
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zandAnukramakozaH paMktiH paMktiH zabdaH ravaNa 1328 1290 15.2 ieou :::::::::::::::::::::: rAsama 6 . ..68 ... 73 . paMktiH zabdaH paMktiH 127 rAja ... 147. rAma ... 2615 rucaka 805 06/rAjaka ... 1474 , ... 1009 1792 ... 2928 | rAjakara... 2711 rAmaTha ... 1786 ... ... 1925 rAjan ... 17. rAmA ... 1081 ... 212 rAjanya ... 14 ... 1443 ... 2393 rAjanyaka ... 1475 rucira ... 2128 razanA rAjanvat ... 582 1072 rucya ... 2129 razmi rAjabalA ... 954 , 2064 ... 175 rasa rAjabIjin 1357 | rASTra / rAjarAja ... 136 270 // rAjaliGga ... 2518 rASTrikA ... 836 412 rAjavaMzya ... 1357 2205 rasagarbha 1910 rAjavat ... 582 .. 20 rasajJA __... 1256 rAjavRkSa ... rasanA ... 1256 rAjasadana rudrANI rasavatI 1760 rAjasabhA .... 1200 rasA rAjasUya ... 2956 ... 2939 7.rAjahaMsa ... 1035 bith 1886 rAjAdana ... 718 rikSaNa rasAana ... 1909 , ... 739 ripu rasAtala 'rAjAI ... 1326 ! riSTa 2786 rAji ... 656 riSTi rasAla ... 1645 rUpa ... 291 75 rAjikA ... 1745 4.7 rUpAjIvA... 1.11 rasAlA 94 rAjila ... ... 1889 rasita ... 161. rAjIva ... 1899 rasonaka 945 , ... 548 , ... 2471 , ... 2656 rahas * rAjyAga ... 1912 sapyAdhyakSa... 1482 1513 rAtri rukapratikriyA 1103 rUSita ... 2202 | rukma ... 1897 recita ... 1564 23. rAtricara ... 119 rukmakAraka 1944 | reNu ... 1664 rAkSasa 78 rAddhAnta ... 285 rugNa ... 2206 reNukA ... 889 rAkSasI 904 rAdha ... 246 ruc ... 212 retas ... 19. rAkSA ... 1323 rAdhA ... 18 , ... 04 repha ... 2112 rAya ... 1296 rAma ... 16 rucaka ... 2599 ... 2913 rAhu riktaka ... . G 433 ruzatI 1488 e 448rINa 7209 rUpya 505 rIti 548 tipuSpa rAtriMcara For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 60 zada: revatIramaNa revA "" roka roga "" romantha romaharSaNa romAca roSaM rohiNI rohita 39 ... "" ... rogahArin rocana rocanI ... 1175 1187 742 865 941 99 rociSNu 1275 213 rocis rodana 1260 rodanI 3 rodas 2794 ** rodasI 2794 | lakSmI 2794 rodasya rodhas 481 ropa roman ... 20. ... paMktiH zabdaH 46 raudra 531 raumaka 1887 raurava 2666 |rauhiNeya 441 ... "" rauhiSa ... 77 kakuca lakSa kakSaNa lakSmaNa lakSmaNA lakSman 1294 2932 | laguDa 431 lagbha 431 lagnaka 804 413 ghu 1840 == 33 "" 1641 | lakSmIvat 1271 lakSya "" 33 " rohitaka rohitAzva rohin 746 lakhita raudra 396 | laTvA *** ... ... ... la. : : : : : : : *** ... ... ... ... ... www.kobatirth.org *** ... amarakoSasya ... paMktiH zabdaH katA 402 1791 *62 47 196 981 "3 1007 | latArka 128 ... 1639 "" "" 29 lapana 769 rUpita "" 178 labdha 2053 labdhavarNa 1038 labhya 165 306 laghulaya 505 laDDA 1008 | laGkopika ... 915 lavana 746 lA 408 lavitra 109 | lajAzIla... 2080 lazuna 2207 hastaka 2914 lAkSA "" "1 914 lavaGga 2390 lavaNa 978 : 23 2909 lavaNoda ... *** ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 178 lambana 2583 lambodara 1207 54 laya kaLanA lAva 1057 se Fr 76 380 lAlA 1080 lAlATika... 2369 1631 kalantikA... 1281 2053 lalATa 1257 | lAsikA 427 lalATikA... 1279 lAsya 1639 lalAma 2622 likuca 2931 kalAmaka 1344 | likSA 199 chalita 424 | likhita 2017 lava 2148 | liGga 2297 liGgavRtti 1323 | lipi 069 2915 1499 2385 1460 1499 294 | lipikAra 1498 2941 lipta 2204 471 liptaka 2297 lipsA paMkti: 2915 730 1733 dp-5 lAGgalapaddhati 1735 < paMktiH zabdaH 666 lAkSA 670 lAkSAprasAdana 759 lAGgala 792 | lAGgaladaNDa 914 948 | lAGgalikI... 1944 | lAGgalI 1251 213 | lAGgUla 2239 | lAja 2233 lAJchana 1364 | lAbha 1516 lAmajjaka 1281 kAlasA For Private and Personal Use Only 23 1732 22 945 libi 1637 | lIDha 1323 / lIlA *** ... 870 985 1567 ... 1800 ... ... ... ... ... ... ... ... ... *** ... *** ... *** ... ... ... 178 {{ 978 ... 417 2793 1643 416 2548 1499 2245 kha
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... 1902 lana ... 15 ..8/ vana ... ... , . zabdAnukramakozaH paMktiH | zabdaH paMktiH / zabdaH paMktiH zabdaH paMktiH kIlA ... 426loSTa ___... ..30 vA ... 855 vadAnya ... 2036 ... 2734/loSTabhedana ... 1730 " ... 255 ... 2656 luThita ... 1326 2004 vadAvada 2094 vanirghoSa sundhaka ... 1970 , ... 1904 vajrapuSpa ... ... 915 ... 2940 | vajrin ... 1077 natA lohakAraka 1943 vazcaka ... 1091 ... 221 lohapRSTha ... 1019 ... 2558 lama ... 1567 lohala ... 2098 ... 2114 lohAmisAra 1656 ... ..2 vadhI ... 1991 lekhaka lohita ... 3.6 lekharSabha " ... 12.1 2559 lekhA lohitaka ... 1897 ... 2587 lepaka ... 1940 | lohitacandana 1322 | vanatiktikA 818 | lohitAGga... 197 vaTaka vanapriya ... 1026 198 vanamakSikA 100 va ... 2866 vaDavA ... 156. vanamAlin... 12 loka ... 568 ! vaMza ... 9 vaDavAnala ... 112 vanamudra ... 1711 " ... 2338 ... 1355 ... 2146 vanazaGgATa... 846 lokajit ... 26 vaNinyA ... 1862 vanasamUha ... 650 lokAyata ... 2958 vazarocanA 1925 vanaspati ... kokAloka 636 vaMzika ... 1326 vaNTaka vanAyuna 1557 lokeza ... 12 vaktavya ... 2654 vatsa vanitA ... 1070 locana ... 1259 vaktR ... 294 ... 2482 locamastaka 1251 24 vanIyaka ... 2123 lodhra ... 71 vatsaka 78 lopAmudrA ... 185 vakSas vatsatara ... dhandA ... 812 vakSaNa vatsanAbha 2559 loman ... 1271 vaha ... 1918 vatsara 21 // vandAru ... ... 2000 lomazA vacana lola vacanesthita 2073 vatsala vandhyA ... 184 ... 2046 vacas ... 113 vatsAdanI ... vanyA lolupa 2069 | vacA ... 855 vada vapA 441 koluma 2069 | vajra ... 95 | vadana .... ... 12.3 ghaTI leha 11 1865 1830 vanaukas . 994 211 ... 255 vandhya For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya paMkti cAravasita ... 2228 varivasyA 17 208 8 367 698 " 2007/varmana :::::::::::::::::::::::: : A valI vara vA zabdaH paMktiH | zaradaH paMktiH zamdA paMktiH zabdaH vapus ... 1214 varAha ... 991 vartula ... 2163 valima ... 1164 vapra valIka ... 621 valImukha ... varivasthita 2228 ... 828 valka bamathu variSTa ... 19.1 valkala ... 1541 variSTha ... 2247) vardhana ... valgita ... 1564 vami ... 1187 varI 226 | valgu ... 2624 vayas .... 2796 varIyas ... 2806 vardhamAna ... 75 | valmIka ... 585 vayasthA ... 764 varuNa 121 vardhamAnaka mAnaka ... 1770 vallukI 923 149 vardhiSNu ... 2081 vallabha 2131 1595 ... 2609 vayasya 1591 varuNAtmajA 2 ... 1598 ...1157 varUtha ... 15 213 vayasyA varUthinI ... 1624 12.. vareNya 2265 ...104 2266 varkara vazakriyA ... 2257 ... 2680 varga vazA 1540 varaTA 1.18 varcas ... 2017 1844 1.12 varcaska ... 1209 2769 59. varNa ... 1355 vazika 2137 698 vazira 843 2430 1789 1551 ... 2074 1999 varSIyas ... vaSaT ... 2064 varada varSopala vaSaTkRta ... 14.6 varavarNinI... 1437 varman vasati ... 2468 ... 1058 varAja ... 2385 ... 2156 | valakSa ... 251 barAGgaka ... 917 vartana ... 917 ... 1709 valaja ... ... 12.2 varATaka ... 553 || ... 2083 vaTajA ... vasu ... 19 ... 587 valabhI ... " ... 2970 varti ... 134. ... 134. valaya ... 1287 ... 1888 varArohA ... ...2 vartikA ... 1058 | valayita ... 2205/ varAzi ... 1.5/vartiSNu ... 2083 valina ... 154 vasuka ... 8.. : :::::::::::::::::::::::::::: A 2783 - . varaNa 24 :::::::::::::::::::::::::::: ya 2970 G 1214 " ... 17ee 2581 vasana 102 vasanta 317 vasA va " ... 1982 / 2205 , For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 63 paMktiH vAma " ... 1560 " ... 1959. paMktiH | zabdaH paMktiH zandaH paMktiH zabdaH vamuta ... 179.9 vAcoyuktipaTu 2095 vAdya ... 169 vArAhI ... 950 vasudeva vAja ... 1642 vAna | vAri ... 472 vasudhA ... 562 | vAjapeya ... 2956 vAnaprastha vArida ... 158 vasuMdharA ... 562 vAjidantaka 1359| vAriparNI ... 542 vasumatI ... 562 vAjin ..., 993 vAripravAha 643 vastu ... 2921 , ... 1555 vAnaspatya ... 5. vArivAha ... 157 vastya ... 6.2 , ... 25 vAnIra vArI vakha ... 1304 / vAjizAlA 6.6 vAneya ... 911 vAruNI ... 2430 vaskhayoni ... 1294 : vAnchA ... 116 vApI ... 523 vAte ... 1188 vasravezman 1313 / vATI ... 2978 vASpa 2486 vastra ... 1865 vATyAlakA 862 ... 2624 vArtA 325 vanasA ... 1205 vADava ... 12 vAmadeva vaha ... " ... 136. / vAmana ... 151 2485 vahi ... " ... 1165/ vArtAkI ... 876 149 vADavya ... 2164 vArtAvaha vahizikha ... 1919 vANi | vAmalUra ... 585/vArdhaka ... 1154 vahisaMjhaka... vANija vAmalocanA ... 1717 vA ... 28 834, dANijya ... 171.vAmA ...1078/vASika ... 1717 ... 1865vAmI vAmI ... 1560 vArmaNa ... 2335 2879 : vANinI vAyadaNDa ... 1984 vArSika ... 949 vAkpati ... 2014 vANI ... .12 vAyasa vAla ... 1264 vAkya | vAta ... 125 vAyasArAti 1017 vAladhi ... 1567 vAgIza ... 2094 vAtaka ... 947 vAyasI ... 951 1 vAlapAzyA 1279 vAgurA ... 1981 vAtakin ... vAyasolI ... 36 vAlahasta ... 156. vAgarika ... 1956 vAtapotha ... ... vAyu ... 122 vAluka ... vAgmin ... 2095. vAtapramI ... 10.2 vAyusakha ... vAlka 1295 vAramukha ... 128 vAtamRga ... 10.2/vAra ... 472 vAvadaka ... 2015 vAca ... 12 vAtarogin "92 vAra ... 1.66 vAzikA ... 854 vAcaka ... 314 vAtAvana 314 . vAtAyana ... ... ... 2658 vAzita ... " vAcaMyama ... 1156 vAtAyu vAcaspati ... 19vAtala vAraNabusA 874 vAsaka 855 vAcATa ... 206 vAtyA ... 2020 vAravANa ... 1556 vAsagRha ... 6.9 vAcAla ... 2015vAtsaka vAramulA ... 2) vAsantI ... 792 vAdhika ... 145 vAdina ... 1 vArakhI ... "vAsaboga ... " ... 2550 N vAsa For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zada vAsara vAsava cAsas 1304 | vikurvANa vAsita 1341 vikRta 32 cAsitA vAca vAha " "" ... bAsu cAsuki cAsudeva vAstu vAstuka vAstoSpati "" ... ... vikaGkata vikaca vikartana ... ... ... ... ... *** : ... ... ... ... ... ... cAhinIpati viMzati vi.... 1864 1621 | viTapin 2280 trikhadira... 1864 viTUcara 1870 | viDaGga 2112 vitaNDA cAhadviSat... 2323 | vitatha 2224 | vitaraNa vAhana 1583 | vigata 447 | vigatArtavA... 1116 vitardi vAhasa vAhittha vAhinI 1623 | vigraha 1545 | vigra 1166 vitasti 1214 vitAna 1504 1629 33 1676 vitunna 2558 2293 | vitunnaka ... 840 ... ... ... paMktiH zabdaH 218 | vikira ... ... 84 vikiraNa ... 1799 33 2485 / vikRti vikrama 390 4 4 6 99 vikraya 40 631 | vikrayika 964 vikrAnta vikriyA 85 1576 vikretR 1555 vikreya 100 vikuva 996 vidyAva 33 ... ... *** ... vikalAGga 1165 | vicarcikA... vikasA 829 | vicAraNA 6 64 vicArita vikasita vikakhara 2085 | vicikitsA vikAra 2280 | vicchandaka vikAsin... 2085 | vicchAya ... 1592 33 vighasa 1873 1054 vighna 723 vinarAja vicakSaNa 1364 663 205 vicayana 2309 ... 1409 ... 2288 www.kobatirth.org ... amarakoSasya ... paMktiH zabdaH 1054 vijana 809 vijaya 2039 | vijila 399 vijJa 1189 | vijJAta ... 2280 | vijJAna 1672 | viTa 2616 | viTaGka 1872 viTapa "" "" == 33 33 75 | vitta ... "" ... ... ... ... ... ... ... ... ... 39 1179 vidara 281 vidala 2223 | vidAraka 282 | vidArI 614 | vidArigandhA 2947 vidita Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .00 ... paMkti' | zabdaH 1512 vidita 1687 | vidiza 1798 vidu 2012 | vidura 2242 155 1542 708 2043 2085 73 709 288 ! vidula 2929 viddha 623 viddhakarNI ... 2223 817 21 163 677: vidyAdhara 2596 vidyut 658 vidradhi 1185 748 vidrava 1974 vidruta 182 2224 1892 861 vidruma 2912 vidrumalatA 353 vidvas 907 1411 " 624 vidveSa 1241 vidhavA 1313 vidhA 2561 946 vidhAtR 901 vidhi ". For Private and Personal Use Only " 33 ... 27 www ... ... ... ... *** ... ... *** ... 1781 1908 1886 " 2046 vidhidarzin 2223 vidhu 2260 ... ... ... ... ... ... ... paMktiH ... 2958 39 486 vidhuta 868 vidhuMtuda 879 | vidhura 2290 2240 vidhuvana 1258 ... 2804 411 1096 2005 2537 34 34 270 1431 2534 1384 8Ji 172 2533 2238 197
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vinA vinAyaka zabdAnukramakozaH paMktiH zabdaH paMktiH | zabdaH paMkti zabdara vidhUnana 2258 | viprakRta 2106 virajastamas 1441 viveka vidheya 2073 | viprakRSTaka... 2161 virati ... 2324 viz vinayagrAhin 2073 vipratIsAra 412 virala 2305 virAj 2106 |virAva 2156 2854 viprayoga 37 1469 357 vizaGkaTa 27 vipralabdha 75 vimalambha 433 viridhi 33 vizada 2448 vizara 2305 viriNa 143 virUpAkSa 1113 virocana 479 20 2277 | virodha 13 virodhana 1887 virodhokti 201 vilakSa 223 vilakSaNa 111 | vilambita 205 | vilambha 39 39 vinAza 2347 2294 vipralApa vinAzonmukha 2207 vipraznikA vinIta 39 vindu vindhya vina 23 vinyasta vipakSa vipazvI vipaNa vipaNi "" vipatti vipatha vipad viparyaya vi vipazcit vipAda vipAzA vipina vipula vipra ... 79 ... viprakAra ... www *** ... 1556 | vimuS 2074 viplava 2085 | vibudha 638 vibhava 25 2223 | vibhAkara 2233 vibhAvarI 2424 vibhAvasu 1489 8 1872 "" 5 a0 ko 0 sa0 2787 764 597 vibhItaka vibhUti vibhUSaNa 1276 71 2438 1631 | vikrama 424 589 2618 "" 1631 vibhrAj 1275 2315 | vimanas 2040 2315 | vimardana 1362 | vimalA 533 | vimalArthaka vipAdikA... 1178 | vimAtRja 533 vimAna 650 viyat 2146 | viyadgaGgA 1356 viyama 1361 viyAta ... 2209 | viyAma " ... ... : ... ... ... *** ... ... *** 404 *** ... *** ... ... www.kobatirth.org ... *** ... *** vilApa vilAsa vilIna vilepana " vilepI vivadha vivara 2275 vivarNa 935 2135 1124 "1 95 vivAda 145 97 2286 "" 2075 vividha 2286 | viviSkara vivAha vivikta ... ... .... ... ... ... ... ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 921 2646 1696 vizAkha 79 vizAkhA 188 vizAya 2313 vizAraNa 1692 vizArada 2525 vizAla ... 2145 vizAlatA 1302 vizAlatvac 694 vizAlA 961 vizikha 1640 vizikhA 598 2304 1806 | vizeSaka 1319 2527 | vizrANana 1411 440 | vizrAva 1960 vizruta vivaza 2112 vizva vivasvat 202 21 2306 2043 19 * 2449 33 2154 1973 328 | vizvaka 1464 / vizvakarman 2552 53 1512 | vizva 2499 | vizvameSaja... 1783 2211 | vizvamara 1054 | vizvaMbharA 45 560 ... *** ... .... 342 424 2224 ... 1340 *** ... ... ... ... 204 2551 411 2291 343 2076 2254 64 vizalyA 379 2305 29 For Private and Personal Use Only 21 ... "3 vizasana ... ... *** ... *** *** ... *** ... ... *** ... ... 1428 1209 800 170 2063 2145 301 1 98 12
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 66 zabdaH paMkti | zabda paMkti: zabda vizvasRj 34 viSvaksena... 38 vihAyas vizvavA 1096 viSvaksenamiyA 900 vihAra vizvA 847 viSvaksenA 760 vihvala vizvAsa 1514 | viSvadradhac 2092 | vIkAza 1065 | vIci viS 1209 visara viSa 456 | visarjana 2781 | visarpaNa 3. ... viSTi vidyA viSNu ... viSadhara vimicchat viSaya ... " ... ... ... ... ... ... ... ... 451 visaMvAda .... 694 visAra 573 | visArin 2271 2640 292 viSayit viSaivedya 460 viSA 847 "3 viSAkta viSANa 2293 "1 biSANI 976 1643 | vistAra 2446 887 vistRta 2196 viSutra 242 visphAra 1683 vIraNa viSutrat 242 visphoTa 1180 | vIratara viSkamma 627 vismaya 400 vIrataru 738 vRtti viSkira 1054 | vismayAnvita 2076 vIrapakSI 1105 niSTapa 568 | vismRta 2197 | vIrapAna 1673 2674 | visra 300 vIrabhAryA 1105 vRtra 1514 vIramAtR 1105 vRtrahan 2605 | vIravRkSa 033 | vRkSA viSTara viSTarazravas 35 visrambha 465 1155 1209 1105 1051 1051 vIrasU vIrahan 1450 | vRddha vIrAzaMsana 1051 vIrudhU 1988 vIrya 1660 | vRddha 440 120 431 ... 21. *** ... ... vista visRtvara vidyamara vistara ... "" vitasA www.kobatirth.org ::::: ... ... ... ... ... ... ** ... ** ... *** ... vihaga 35 2395 | vihaGga viSNukAntA 856 | vihaMgama viSNupada 145 | vihaMgikA viSNupadI 528 vihasita viSNuratha 58 vihasta viSya ... .2115 vijJApita 1410 vIvadha viSvac 2804 vihAyasa 2111 "D 145 vRka ... ... ... amarakoSasya *** ... 1410 vINA 2296 vINAdaNDa 433 vINAvAda 2501 vIta 2086 vItaMsa 2196 | vItihotra 2086 | vIthI 208{ 2293 2391 vInAha 677 | vIra ... .. vIdha "1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... ... ... ... *** *** ... ... ... ... * ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... paMktiH zabda 1051 | vRkadhUpa 2282 2112 | vRkNa 2065 vRkSa 477 vRkSagedi 360 vRkSakahA 374 | vRkSavATikA 1955 vRkSAdanI 1553 1980 105 / 656 2505 2135 520 395 397 1621 For Private and Personal Use Only 71 vRtrAmla sUtrina " 97 vRti vRtta "3 vRttAnta 23 ** 32 32 31 ... " ... *** 64 ... ... 300 ... ... ... ... 1197 vRddhatva 2644 vRddhadAraka 2520! vRddhanAmi 1002: vRddha avas ... paMkti: 1325 1331 2231 158 1997 812 v 812 1997 1777 261 21 2552 2266 2266 2163 2208 2491 315 2461 1702 1010 2480 2663 84 2830 2857 893 1158 2268 2535 1154 922 1195 1
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH 1154 vaMga 1855 svata .... 385. vetana vetavat vaisAriNa veda paMktiH zabdaH paMkkiA zamdA paMkti zabda vRddhasaMgha ... 2175 deSa ... 1272 vairazuddhi ... vRddhA ... 1098 vegin ... 16.4/veSTita / ... 2205 vairi vRddhi ... 1506 veNi vesavAra vaivadhika ... ra ... 2268 veNI behat ... vRddhijIvikA 1714 vaMNa vaizAkha vRddhimat ... 2505 veNuka ... 1854 vRddhokSa .... veNudhma ... vaikuNTha vRsthAjIva vaizavama 1717 . vetasa vaijanana ... 1151 vaizvAnara vaijayamsa 2320 vetAla vaijayantika 1609 vauSaT ... 2864 17 vetravatI vaijayantikA 779 vyakta ... 2459 vRndAraka vaijayantI ... 1666 vyakti ... 276 | vedanA vaijJAnika ... 2013 vyaya ... 2261 ... 2015 vRndiSTha ..... 22 dedi vaiNava ... 1388 vyakA ... 2689 vRdhika vedikA ... 624 vyasana ... 1353 vedha ... 2266/ vaiNavika vedhanikA ... 1996 vaiNika vyaJjana ... 2566 vedhamukhyaka 918 ... 2941 vedhas vyaDambaka ... 751 1825 .... 2792 | vaitaraNI vyatyaya ... 2315 vaitAlika zyatyAsa ... 2315 vRSaNa pathA ... 466 vRSadaMzaka ... ... 1935 vyadha vyadha ... 2266 vRSadhvaja velA myadhva ... 589 vRSan vaidya 11 myaya 2284 velluja vaidyamAna mpalIka ... 2359 ... 1930 vellita vaidhAtra ... 1.vyavadhA vRSasyantI ... 1092 2118 vaidheya jyavahAra vRSA ... 821 vainateya vyavAya ... 1956 vRSAkapAlI 2647 | vazanta ... 52 // myasana ... 2529 vRSAkapi ... 2594 vezman ... 4. vaimAtreya vyasanAta ... 2... vRSI ... 14.. vezmabhU ... 10vaiyAra ... 1574 basa ... 2168 paMdhi ... vezyA ... "vaira ... 1 myAkula ... " vRSNi ... 1859 vevAlanasamAmaya 596 vairaniryAtana 68 myAkoza ... . 15 vaitasika 8 . .... 34 | vaitanika ha . 26 vepathu Tekhaka ... 18 veman 181 2 vRSala ::: :: :: :: :: : vainItaka For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya paMktiH E jyAghrapAd praja 5 2 ... 1658zaka 1181 " : m zakrapuSpikA zabda paMkti zabda paMktiH zanda myAna ... 990 vyokAra ... 1943 zakulArbhaka 501 zatapatraka ... 1050 , ... 2142 vyomakeza ... 68 zakRt ... 1208 zatapadI ... 1014 vyAghranakha ... vyoman ... 143 zakRtkari ... 1830 zataparvan ... 970 vyomayAna 95 zakti ... 1505 zataparvikA 853 vyAghrapuccha... dhyoSa ... 1929 | , ... 1672 964 vyAghrATa ... zatapuSpA ... 952 vyAghrI ... 35 2395 zaktidhara ... zatamAsa 801 dhyAna zaktihetika 1606, zatamanyu zatamAna ... 2963 / , khyADa ... 2419 ... 781 zatamUlI ... 849 zakradhanus ... 165 byADAyudha... vrata zatavIryA ... 966 zakrapAdapa ... vyAdha vratati ... 1970 zatavedhin ... 930 vyAdhi ... 900 ... 2468 zatahadA ... 162 ... 2017 vratin zatAbha ... 1569 vraNakArI ... 2513 vazvana zatAvarI ... 850 vyAdhighAta 696 zatru ... 1486 vyAdhita ... 1189 vAtya ... 1489 vyAna ... 126 ... 196 vyApAda ... 284 2882 vyAma 1247 zapatha ... 329 dhyAla ... 451 zapana ... 329 ... 2728 1560 dhyAlagrAhin 460 zaMkhanakha ... zapharI ... 503 vyAvRtta ... 2208 zakaTa zabara ... 1969 vyAsa ... 2293 zabarAlaya ... 633 syAhAra ... zakulin ... zacIpati ... zabala vyutthAna ... 2571 zakana ... 1052 zaTI ... zavalI 1841 myuSTi ... 24" zakuni ... 1052 zaTha ... 2117 zanda ... 29, dhyUDha ... 2424 zaNaparNI 314 myUTakaTa... 1598 " ... 2450 355 zaNapampikA 862 myUti ...'1985 zakunti ... 1052 zaNasUtra ... 498 zabdagraha ... 1262 vyUha ... 1065 zakula ... 5.5 zata ... zabdana ... 2100 " ... 1625 zakulAdhaka 966 zatakoTi ... zama ... 2255 ... 2812 zakulAdanI 820 zatadu zamatha ... 2255 byUhapANi 1626/ ... 870 zatapatra ... 546 zamana zanaizcara jAti 1749 ya zapha zakhanakha 1572 zaMkhinI ... 176 zacI ... zakala ... For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH zabdA paMktiH zanda: paMktiH | zabdA paMktiH zarada 009 2514 zamI 1752 zarAri 22 s 62 s h . s s 5 acamArja s 00 w zArivA mArkara ... 8.2 ... 50 zamana ... 1404 255 zazAdana ... 1016 zAtrava ... zamanavasa... 50 252 ... 1920 zAda ... 585 zamala ... 1208/zarabha dhat ... 2822 " zamita 2219 / zaravya ... 1639 28 zAdaharita... 752 zarAbhyAsa... 1639 zAdala ... 5 // ... 1037 zaSpa zAnta ... 2219 zamIdhAnya... 1754 zarAru ... zasta zAnti ... 2255 zamIra 752 zarAva ... 177 zAbara ... . . zampA zarAvatI ... 535 dAmpAka zarAsana ... 1634 zamba zarIra .... zArada ... zambara ... zarIrAsthi... 12" zarIrin ... 205 zambarAri ... zarkarA ... 578 zAriphala ... 2011 zambarI ... zAka ... 920 zambala ... 2963 " ... 1775 zambAkRta ... 1725 zarkarAvat 578 zAkaTa ... 18 zambUka ... 513 zarkarila ... 578 578 zAkunika ... 19 zambhalI ... zarman ... 264 264 zAktIka ... 16 zambhu zarva ... . zAkyamuni... zarvarI zAkyasiMha ... 29 zamyA 17.4 zarvANI ... zAkhA ... zaya zAkhAmagara 596 zayana zalabha zAkhAmRga ... zAlaziphA... ... zalala . zayanIya zalalI zAkhin ... ... 2158 zayAlu ... zAMzika ... 1945 zAli zalAdu ... 1755 zayita zATI ... 295 zarayA zAnya ... 422 zara zANa ... 1993 , ... 1641 zava ... 1704 zANI ... 2912 , zarajanman... zANDilya ... 12 zAlmali ... .. zaraNa ... 2440 | zazadhara ... 174 | zAta ... 2206 zAlmalIveSTa... 042 zarad ... 253 / zazaloman... 1920 / zAtakumbha ... 1895 zAvaka ....." ... .. MMU 20NM 00 A me 658 pAlAdaka na ... 2390 zATaka ... 291. zayu - 5 zAleya W zaza For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya paMktiH 25.. paMkiH zaba paMktiH zabdaH paMkti zabda zAzvata ... 2019 | zitisAraka -25 zivA zukanAsa ... zAphuSika... 2129 zipiviSTa ... 24. zukta zAsana ziphA ... 1510 zizira ... ... 6.. 512 ziphAkanda 552 109 zAba ... 2690 zivikA ... 15 zizuka ... 5 zAkhAvid ... 2017 zivira 194 zikya ... zimbA zizumAra ... 5 1197 ziras zikSA ... 12 zikyita ... 22 ..zirakha 25zukrala ... 2770 ... zizcidAna... 21 zikSA 16 zukraziSya... 24 ... " zirasya ziSTI ... 15 zikSita ... 2 zikhaNDa .... zirISa zikhaNDaka ... 12 112 zikhara ... zirodhi 25 235 zirA 301 gIta 111 ... 1681zapa ziro zirin zirosthi... 1212 29 2191 zuNThI ... 1782 guNDApAna ... 2.1. zilA . zItamIra ... zItala zutudri zItaziva ... zilImukha... 21 zunaka zani 2466 1972 1903 215 1858 2 ... zilAjatu ... zivAvat zilI hisAvala ... zilimIva... 19. zilocara ... 65 zisin ... . zilpa ... 1999 " ... 2517 zilpin ... 19 zilivAhana zispizAlA zibhu ... " ... 10 zivaja ... 1921 zivaka ...1 zivamanI... zizinI zivA zitaka ... ziti ... pitikaNTha... zIrSacca ziSita ... ... 5 ... 2124 ... 2127 zuna ... ... / " ... 2720 zubhadantI .... 154 zunAza ... 1.2 zulka ... 1522 For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zandAnukramakozaH zabdA paMkira zubdA paMktiH zabdaH paMkti | zabdaH paMktiH zariNI ... 19 zobhatrI ... 116 zyainaMpAtA ... 29.. zahI ... 516 zodhanI ... ... 2539 zodhita ... 1998 zraddhAlu ... 116 625 zubhUSA ... zuSi ... zudhira ... 1262 . zuSkamAMsa ... zupma ... ... 29 mAddha zahIkanaka 1.58 zopha - 08.zrayaNa 2273 zata ... 2215 zobhana ... 2128 zravaNa zobhA 9 zravas ... 1262 zephara ... | y+n ... ...zraviSThA ... 188 zephAlikA ... 176 mANA ... 1806 ... 1414 pI .... zauktikesa prAddhadeva ... 117 zrAya zeTha ... 2273 ... 017 | zauya ... 155 bhAvaNa ... 24. zauNDa ... 2074 zevAla zauNDika ... 1949 zrAvaNika ... 24. zauNDI ... ... 54 842 zauddhodani zukrakITa ... zukadhAnya .... zakazimbi zuddha rAgA ... ... zaddhI zrIkaNTha .. zrIda . golika zarSa rata zalAkRta zAlin zmazAna zmara zyAma ... 304 zayAta jaivalinI ... zava zoka ... zyAmala - zyAmA zrIpati ... 20 bhIparNa ... 2270 ... 2440 bhIparNikA... 29 zrIparNI ... 2. zrIphaLa ... 12 2621 zrIphalI ... 18 bhImat ... 028 zrImAn ... 2053 ba ... 2053 zrIvatsalAna 3 mIvAsa ... " bhIveSTa ... " mIsaMha ... 1324 ... zrIhastinI... .. .....10/bhuta ... 2488 zora . - zyAla zujhavera zabATaka ... .. veta spena For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya 244 2. 04 __... 2892 zreyas ... 2229 21 saMtamasa zreyasU 4, .... 1355 1 2111 bhoNa zroNi bhotra bhotriya ... zabda paMktiH zabdaH paMktiH zabdaH paMkkiA zabda paMkti zurau ... 1148/ saMkamuka ... 211.saMjJA ... ... 1262 bharya ... 2627 saMkAza ... Are ... 2481 a ... 15 saMkIrNa saMDIna ... 1060 zreNI zvabhUzcakSurau 178 2195 13 1930 zvas ... 2448 saMtati 1354 212 zvasana ... |saMtapta 289 ... 445 zvAvida saMkoca ... 13 |saMtAna zreyasI ... 182 saMkrandana ... saMkrama ... 23 saMtApa ... 14 saMkSepaNa ... 22 saMtApita ... 2229 ... 2493 | saMsya ... 1675 saMdAna ... 1853 ... 170 ghetagarut ... 1035 | saMsyA ... 21 saMdAnita ... 2214 ... 1221 zvetacchad ... 2787 saMkhvAta ... . saMdAva ... 1689 zroNiphalaka 1221 ghetamarica... 1926 saMsthAvat ... " saMdita ... 2196 ... 1262 zvetarakta ... 307 saMkhyeya 2214 tasurasA... saMga .... 23 saMdezavAc ... 345 auSaTa saMgata saMdezahara ... 1500 SaTkarman ... saMgama 23 ... 283 zleSa 29 // ... 1065 zreSmaNa SaDabhii ... ... 1689 SaDAnana ... 2539 leSmala SaDmanya ... sagUDha 20 // leSmAtaka SaDgranthA ... 1504 zloka ... prandhikA 22.. vaHzreyasa ... __... 1844 svadaMSTrA saMdhyA ... 220 saMnaya ... 267 1973 SaNDha ... 1485 zvaniza paSTikya ... 1720 zvapaca pANmAtura ... saMcaya saMnidhi ... 441 ... 2296 zvabhra 2938 saMkara saMcArikA... ".. zvayathu ....100/ saMkarSaNa ... saMjavana ... ..|saMpatti ... 1631 bhavRtti ... 10 saMkalita ... 2210, saMgvara ... "saMpad ... 1630 bhara ... 135, saMkalpa ... 280 ! saMjhapana ... 1994 saMparAva ... 26 SaTpada ... bheSman 22 // N 8 23 saMgraha saMgrAma 15 2277 / ... 2296 saghAta 9975 .445 saMnikarSaNa 10 // saMnikRSTa For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukramakozaH paMktiH zabda .... 2820 satrA sakthi sagdhi 1 paMkti zabda paMktiH zabdA paMktira dhAna ... 2584 saMvIkSaNa ... 2309 | sakala ... ... 2155 satra ___... 2697 guTaka ... 1351 saMvIta ... 22.5 2856 prati 2894 saMvega sakRtmaja ... 1027 satrin ... 1497 saMpradAya ... 2264 saMveda 226.sAphalA ... 752 satvara saMpradhAraNa ... 26 saMveza 19 sadadhyAjya ... 1400 saMpradhAraNA... 1517 | saMvyAna ... 1309 sakhi ... 149. sadana ... 602 saMprahAra ... 1657 | saMzaptaka ... 1663 sakhI 1097 sadasU ... 1383 saMphulla ... 663 saMzaya sakhya 1492 sadasya ... 1384 saMbAdha ... 2194 / saMzayApanamAnasa 2034 sagar2yA sadA ... 2893 saMbodhana sagotra ... 2861 saMzrava ... 286 1142 sadAgati ... 122 saMbheda 1816 sadAtana ... 2169 __... ... 2242 536 saMkaTa 2194 sadAnIrA ... 532 saMbhrama ... 129 saMzleSa ... 231 saciva 2748 sahaka ... 2002 saMbhrama ... 2302 saMsakta | sabAla ... 576 saMmada ... 263 sadRkSa saMsad ... 2002 sajja 1598 saMmArjanI ... 629 | saMsaraNa ... sadRza 593 sajjana 1358 saMmUlana ... 2262 . ... 2444 sadRza 2002 saMmRSTa ... 1798 saMsiddhi ... 436 sadeza 2158 sajanA saMyat | saMskArahIna 1459 sadman saTA 1268 ... saMbata saMskRta ... 2496 sadyas ... 2067 136 saMyama 4 saMstara ... 1658 : " sarmiNI ... 185 saMyAma ... 2286 saMstava ... 2290 satata sadhyac ... 2093 saMyuga ... 1677 sanatkumAra... 101 saMstAva ... 2318 satI saMyojita ... |sanA ... 2883 saMstyAya satInaka saMrAva ... 357 saMsthA sanAtana ... 2169 satIrthya saMhApa saMsthAna ... 1140 sattama 2141 sani saMsthita ... 1701 1417 satva ... 273 saMvatsara saMsparza 2761 saniSThIva ___351 saMbanana saMsphoTa satpatha 588sanIDa ... 2157 saMvarta | saMhata ... 2175 satya 354 sannakadu saMvartikA saMhatajAnuka 168 2643 sannaddha ... 1598 saMvasatha hatala ... 1243 / satyakAra ... 1871 sapatna ... 1488 saMvAhana satyavacas ... 1438 sapadi 2852 saMvid saMhanana ... 1214 ... satyAkRti ... 2867 " ... 204 saMhUti ... 127 satyAnRta ... ... 1380 2519 / sakaTAha ... 2917'satyApana ... 187 1121 15 155 Mms. 2108 sat h lh ... 159 2583 saMvat ... 22 | saMhati For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ama koSasya 1393 2210 samrAj ... 79 25.8 .. samarSaka ... 203 sabhA 81 1982 samasana paMktiH zabdaH paMkti zabda paMktiH sapiNDa ... 114.samanvitalaya sarapA ... 1040 | samUha ... 1065 sapIti 1816 samam ... 2856 samAhRti ... / samma saptakI ... 129. samaya samAiya 2040 saptatantu samit saptaparNa samiti ... 1382 samyaka ... 54 saptarSi 2862 saptalA samara saraka 5201 samartha samidhu saraTha saptAcis ... " samarthana ... 1517 samIka saptAzva ... 202 samIpa sapti ... 1555 samaryAda samIra sabrahmacArin 1305 samavartin .... 15 samIraNa samartRkA ... 1097 samavAya ... 1067 samA ... 604 20." samaSThilA ... 162 samucaya ... 22 saraladrava ... samasana ... 2291 samucchraya ... 2639 2109 saralA samugzita ... 22 ... 294. samasta ... 2154 522 saras samutpiDa ... 16 -samAjana 2263 samasyA ... 324 sarasI 522 samA sabhAsad ... samudata ... 22 255 sarasIvha samudaya ... 10 samAcAra samAMsamInA 1851 sarakhada ... . . samudAya ... 10 sanika samAkarSin... 298 ... 249 sabhya ... 1958 samAghAta ... 1678 samudra ... 1920 185 samAja samudraka ... 3 sama ... 2..2 samAdhi samuhiraNa ... 2445 sarit ... 525 2153 158 samudata ... 2070 saritpati ... samagra samAna samuddharaNa samakA samudra ... 1 2589 samaNa samudrAntA ... 8 samAnoda 111 samAlambha ... 2104 samAsa ... 1515 samAvRtta ... 13.3 | samundana ... 2... sanikAdhAra 1994 samaSika ... 3175 samAsAca ... 2209 samutra ... 1215 sarpa ... 15. samantatas ... 28 // samAsAryA... 124 samunna ... 25. sarparAja ... 116 samantadugdhA 860 | samAhAra ... 2201 | samupanoSam 2050 sarpis ... 10.. samantabhadra ... 26/ samAhita ... 2212 samUha ... ... ... 2151 54. ... 1385 ... 585 ... 2017 .530 44 2003 For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra za sa sarvajJa 19 sarvatas sarvatobhadra sarvarasa sarvalA sarvo sarvapa calita salakI saya savana ... sarvatobhadrA... sarvatomukha 2893 sarvadA sarvadhurAvaha Fv* 18 sarvadhurINa sarvamaGgalA ... 73 zvavagas savitu zravidha saveza samya ... Ana :: samba ... sarvaliGgin sarvavedas www ... ... ... *** ... 6.0 ... paMktiH zabdaH 562 sasya *** 25 sasyasaMvara (5 | saha 2874 630 613 772 719 474 sahakAra sahacarI 23 sahaja sahadharmiNI sahana sahabhojana sahas 18 " 1309 sAkam ... 1587 / sAkalya zabdAnukramakozaH paMktiH | zabda (78 sAdhAt 737 sAgara 2800 | sAci 2856 | sAta ... www.kobatirth.org ... ... ... 1671 1328 2800 23 2863 | sAdhAraNa 1442 244 1875 502 1653 | sahasA sahasya 1301 | sahasra sarva na 1655 sahasradaMSTra sAdhiSTha sarvAnubhUti... 864 sahasrapatra 546 | sAdhIyas sarvAnayojit 2068 sahasravIryA... 965 sAdhu sarvAzrIma 2068 sahasravedhi 108: sarvAmisAra 1655 sahasravedhin sarvArthasiddha... 29 sahasrAMzu 1655 sahasrAkSa 1741 sahasrin 472 sahA 896 1309 | sahAya 1591 795 875 sAnu 1610 | sAMtapana 1946 sahAyatA sAntva 2330 2087 sAntva sAMdRSTika 1622 sAndra 2081 1495 | sAMdranigdha 1491 | sahiSNu 206 sAMyAtrika ... ... 2158 | sAMyugIna 2158 sAMvatsara 2193 sAMzayika 2034 sAmrAyya ... 490 1406 | sAkha 2856 sAMparAyika 1605 " 22.3 | sAptapadIna... 1492 sAlaparNI ... ... ... ... ... ses ... ... ... ... ... ..... *** ... ... 715 sAtaLA 799 sAti 1141 1084 "" 2007 sAtisAra sAtvika 1816 243 | sAdin ... "" 22 sAdhana 32 sAdhita Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " ... *** ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... ... ... ... 930 " sAdhuvAhin 206 sAdhya sAdhvasa sAdhvI ... ... ... ... 211: 2537 1556 20 403 *** 1086 600 paMktiH zabdaH 2822 | sAman ... ... 1358 sArathi sArameya sArava sArasa 89. 317 1509 2861 | sAmAjika... 1385 264 | sAmAnya 206 935 2188 " 2326 | sAmi 2469 sAmidhenI 1913 1192 394 588 2548 2503 2003 2188 2104 2249 2806 " sAmudra sAmpratam bllo - shraa bhr bhr sthoo For Private and Personal Use Only sAyaka 39 13 37 sArasana "P (12 afteaa 1056 sA 10] sArthavAha 1509 sAI 1526 sArdham 2156 sArvabhauma :: " ... ... ... www 2834 1396 1789 2870 2894 220 2339 1990 {7 2677 1021 2381 1088 1586 ... 1971 *** ... ... *** *** ... ... ... ... ... ... ... www www ... ... ... 75 ... paMkti ses 18 547 1031 1291 s-- 2910 1069 13 2235 2852 152 1402 s-- 030 879
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSasya samanas ... 182 2957 2536 sumeru ... suta 55 silha ... 160 tya 14 528 paMktiH | zandaH paMktiH zabdaH paMkti zabdaH paMktiH sAnA ... 1832 sidhrakA ... 2910 sukha ... 2940 sumagAsuta ... 1121 sAhasa 1509 | sinIvAlI 232 sukhavarcaka ... 1924 ... 1924 mubhikSA ... 897 sAhana 1591 sinduka ... 784 / sukhasaMdomA 1849 682 ... 2335 sinduvAra ... 785 sugata ... 25 sumana ... 14 siMha sugandhA ... 877 siMhanAda ... 1681] sugandhi 299 / 793 siMhapucchI ... 834 sindhu 1742 siMhasaMhanana 2049 sucaritrA sumanorajas sucelaka ... 1305 siMhANa ... 19.03 sindhuja .... 1790 siMhAsana ... ... 1128 sara sura ... 13 sindhasaMgama... 24 siMhAsya suragA ... 29" 1330 sutazreNI ... 8 siMhI suragyeSTha ... sIkara sutAtmajA ... 132 saradIrghikA sItA ... 1735 sutrAman ... 84 sikatA suradviS ... 24 ... 1723 sutyA sikatAmaya suranimnagA sikatAvat... sIdhu ... 2012 sutvan ... murapati ... 85 sIman ... 632 sudarzana ... sikthaka ... 19 251 sImanta ... 2932 sudAya ... 1524 sita 298 sImantinI 1077 26.8 ... 2214 2221 sudharman .. surabhI 2495 sIra sudhA sitacchatrA sIrapANi ... 48 | " ... 25 sitA ... sIrAGga 2408 sudhAMzu suravarman " ... 1793 2260! sudhI ... 13 sarasA sitAbhra .... 334 sIsaka sunAsIra 2007 sitAmbhoja | sIhuNDa 859 suniSaNNaka 946 siddha ... 2853 sundara ... 2128 192 " ... 2225 2859 sundarI ... 101 2014 siddhAnta ... 285 sukandaka ... 943 supathin ... 588 surAlaya ... siddhArtha ... 1742 sukarA ... 1847 suparNa ... 58 murASTrana .... siddhi ... 873 ___... 2041 suparvan ... 14 suvacana sidhma ... 1179 sukumAra ... 2180 supArzvaka ... 734 ... 1879 sidhmala ... 1196 sukRta ... 262 supratIka ... 152 , ... 1894 sidhmalA ... 2914 | sukRtin ... 2030 suprayogavizikha 1603 suvarNaka ... 696 sidhya ... 185 ... 264 'supralApa ... 144 suvalli ... 839 arami 2062 sAmA 895 ... ... 1734 152 sIvana 1917 murA ... 549 2974 22 murAcArya marAmaNDa For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabdaH suvahA suvratA suSama suSamA suSavI suSira suSirA 32 suvAsinI bo91 1849 2128 99 susaMskRta suhRda suhRdaya sUkara sUkSma 13 sUcaka sUcana sUci sUta ... ::: www ... sUtikAgRha sUtimAsa sUtthAna sUtra sUtraveSTana ww. ... suSIma 182 suSeNa 783 suSeNikA 865 suSThu *** ... ... ... ... ... ... ... .... ... ... : ... paMktiH | zabdaH 789 sUda 87 8 886 sUnA 895 sUnu sUnRta sUpakAra :::: sUra 179 | sUraNa 958 sUrata 1780 370 907 31 1905 1935 2458 2853 2886 1797 sRga 1491 | sRNi 1502 sRNikA 2031 sRti 991 sapATI 2147 sUrasUta sUri sUmI sUrya sRmara 2623 sRSTa 2118 sekapAtra 2564 secana 2911 setu 1586 1151 1 " 609 senAna senAnI "" senA 1966 1984 senA mukha 2298 senArakSa zabdAnukramakozaH paMktiH | zabda 1762 sevaka 2516 | sevana 2560 sevA 1128 | sevya 348 saiMhikeya 1761 | saikata 200 saitavAhinI 962 sainika 2054 208 1364 1999 ... ... sUryatanayA ... sUryendusaMgama sakiNI ... ... ... www.kobatirth.org ... ... ... ... ... .... ... ... ... *.. ... 1623 ... ... ... 04. 23 saindhava 19 sainya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... ... ... ... www "1 200 sainyapRSTha 530 sairandhrI 231 | sairika 1256 sairibha 1650 saireyaka 1550 soDa 1207 | sodarya 586 | sonmAda 2971 sopaplava 1009 | sopAna 2412 soma 493 somapa 493 | somapIthin 584 | somarAjI 698 || somavalka ... ... ... ... 1835 ... 996 798 ... ... ... ... ... ... ... " 2974 | somavallarI 1534 | somavallikA 78 somadalI 1592 somodbhavA 1629 saugandhika 1589 ... paMktiH zabdaH 1485 saugandhika 2260 saucika 1711 saudAmanI 900 saudha 190 | saubhAgineya 484 | saiaumba ... ... 532 "" 1589 saurabheya 1590 saurabheyI 1555 saurASTraka 1790 sauri 1590 sauvarcala 1624 1626 1109 For Private and Personal Use Only 39 163 612 1122 196 2657 1826 1836 458 196 1792 1925 " 1484 sauvida sauvidalla 1484 saiauvIra 722 " sauhitya ... skanda skandha "3 ... : 844 2218 1181 ... 2070 234 " 628 173 skandhazAkhA 1370 skana 1370 skhalana 839 skhalita 749 stana 2352 | stanaMdhayI 923 stanapA 839 | stanayilu 814 stanita 531 / stabaka { 539 | stabdharoman .. 981 khamba 640 *** ... ... ... ... ... *** ... ... *** ... ... ... ... ... ... .... ... ... 77 ... paMkti: ... 1911 1941 1784 1907 1819 78 669 1230 2535 670 2232 433 1684 1227 1156 1156 157 161 992 444
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 78 zabda samba "" stambakari stambapana sambana stamberama sAmma stama cimita stuta stuti stutipAThaka stUpa sena stema steya stainya stoka stokaka stotra stoma 18 zrI zrIdharmiNI zrIpuMsa vyagAra sthaNDila " " sthaLa sthaLI sthavira zvaviha ... ... ... ... ... ... ... ... paMkti | zabdaH 1749 svAzu 2320 ... 29 1749 2310 sthANDila 29 2320 sthAna 1537 | sthAnIya 2604 / sthAne 333 sthApatya 2235 sthApanI 2244 syAman 333 syAyuka 1662 | sthA 2913 sthALI 1977 sthAvara 2300 sthAvira 1979 | vyAka 1979 smAsu 2147| sthiti 1021 "3 333 | sthiratara " sthUla " 099 ROP ... www *** ... ... 100 ... 23 1066 | sthirA 2617 1000 | sthirAyu 1114 | pUjA 1999 2436 1064 2146 615 2744 ce 1440 sthUlalakSya 2036 sthaNDilazAyi 1440 sthUlazATaka sthapati 1300 locana 2456 | svas 66 sthAneva 566 khaurin 1158 khola 2240 / vya ... *** *** ... www ... *** ... *** ... *** www.kobatirth.org ... 3w. amarakoSasya ... paMktiH zabdaH 38. snAtaka 665 khAna 2432 snAyu 1241 | snigdha 1506 595 2870 stu 1484 khula 817 supA 1671 khui 1481 suTTI 1305 2632 2170 ... "" 2958 neha 1769 | sparza 2171 " 1154 | sparzana 1317 2170 speza 1519 speza 2292 spaSTa 2170 spRkA 560 spRzI 809 | spRSTi 741 spRhA spaSTa " " sphaTA sphAti sphAra sphic sphuTa " sphuTana 913 sphuraNa 1559 sphuraNA 2026 sphuliGga 2268 | sphUrjaka Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... *** ... *** *** *** ... www *** ... www ... ... ... ... ... ... ... ... *** paMkti' | zabda 1438 | sphUrjathu 1317 / spheSTha 1206 | sma 1491 1799 | smara 2055 sarahara 642 smita 2205 smRti 1001 ?" 859 syada 859 syandana 415 37 2268 | khala 416 sana 2278 | savantI 455 | rASTTa 2268 vasta zAk sukha 165 suta 2187 | duva 2260|bruvA 1269 | suvAvRkSa 2269 zrotas 2151 1224 For Private and Personal Use Only ... syandanAroha 2278 syandinI 291 122 syana 1411 syUta 1493 syUta 2066 syUti 2187 | syonAka 914 sin 835 vaj 633 ... **w *** ... *** ... 1752 ... 2226 2260 762 904 ... ... ... ... ... 34 2232 386 1302 2209 1402 815 021 ra 1802 114 23 025 sotI 11. *** paMkti 164 2249 ... 1859 2883 50 44 430 52.3 412 127 ... 701 s 1588 1207 2209 1343 2268 1844 527
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdAnukamakozaH harItakI ... , . 21.0 889 : 925 harSamA 1525 halAyudha ... 989 halAhala ... paMkti zabda paMktiH zabdaH patiH zabdaH paMktiH motolana ... .13 haje ... 192 haripriyA ... 54 kha ... 1142 sasti ... 2818 haha ... 2940 harimandhaka 1746 , ... 2058 svastika ... 613 haddavilAsinI 900 harivAluka 891 khazcanda ... 2055 svasIya ... 18 haTa ... 1684 harihaya ... . khajana 142 svAti khatatra ... 2055 svAdu ... 2523 hata khadhA vAdukaNTaka khadhiti ... 165 " ... 845 , vana ... 355 svAdurasA ... ... 989 khanita ... 2213 khAdI ... 31/svAdhyAya svAna hayapucchI ... ... 1733 hayamAraka ....801 svamAva ... 392 ... khamU khApa 434 hara khayaM ... 2881 khApateya ... 1885 457 khayaMvarA ... 108 svAmitra ... 1502 685 halin 47 khayaMbhU halipriya ... 732 svar halipriyA ... 2007 28 hariNa ... 1723 2819 ... 2331 sveda khedaja ... 2266 ... 2670 svedanI ... 1760 harita ... 2049 ... 2020 " ... 305 havita ... 2932 2590 khairiNI "vairitA ... 2254 2917 vairin ... 2055 ... 1775 havyapAka kharNa haritAla ... 2958 havyavAhana... varNakAra ... 141 ha ... ... 2859 haritAlaka... 1913 hs| khaNakSIrI ... 125/sa .. haridazva ... 2.2 hasanI ... 1766 kharNadI ... ... 1014haridrA ... 1.88 hasantI ... 1765 khAnu ... 197 ... 2787 haridAbha ... 105 , 1215 kharvezyA ... 103 haMsaka ... 1293 haridu ... 851 ... 1200 khavaidha ... ... hajikA ... 827 'harinmagi ... 1890 rasta ... 2052 W 95 halya ra 3 svita halyA .. .2 ... 2126 hariNI ... 2015 M0 20 . 214 95 rata khaga 82. hasta For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 80 zabdaH paMktiH | zabda hastavAraNa 2259 hiGgula hastin 1535 hiGgulI hastina 626 hijjaLa 1585 | hintAla 1585 hima 1848 hastipaka hatyAroha hA hATaka hAyana hAra hArIta hArda hALA hAlika hAva hAsa hAstika hAsya 33 hAhA hi. ... ... 04. *** ... ... ... *** *** ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13 1894 17 himavat 2840 2859 1056 | himAMzu 415 himAnI 2007 | himAvatI 1835 hiraNya 425 399 1540 395 399 104 / hirukU 19 255 2550 | himavAlukA 1283 | himasaMhati "" 100 www 33 ... ... amarakoSazabdAnukramakozaH ... hilamocikA 79 hI . 2793 hiMsA hiMsAkarman... 2287 hIna "3 hiMsa 2086 hikA 2910 hutabhukmiyA hutabhuj 1786 huma hiGgu haniryA 772 *** ... 31 ... hiraNyagarbha ... hiraNyaretas hiraNyavAha ... 171 181 924 *** ... ... www.kobatirth.org ... ... paMkti' zabda ' 2935 hUti 876 " 770 hUhU hRNIyA 987 18. hRd 1 2938 | hRdaya ** 1334 13 *** " hRdayaMgama hRdayAlu hRdya hRSIka hRSIkeza hRSTa hRSTamAnasa 1887 1888 : 1894 / 32 110 534 2854 2862 ... heti 39 hetu hemakUTa hemadugdhaka heman 963/ "" 2866 hemanta 2238 2590 1395 110 | hemAdri 2840 | heramba 2885 | helA ... ... ... ... | hemapuSpaka hemapuSpikA ... ... ... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... paMkti | zabda 127 | hevA 2266 | hai 104 2314 277 1202 ... haimavatI 19 19 277 "" 1202 | haiyaGgavIna 347 hotR 2031 | homa 2131 horA 292 | hyamU 26. hada 2230 hasiSTha 2039 hasya For Private and Personal Use Only "" hasvAGga hAdinI 19 ** 1894 2940 250 hI 775 hIna 791 hIta 98 hIra 19 06 hevA 425 hlAdinI samApto'yamamarakoSasthazabdAnukramakozaH / ... ... 2862 113 svagavedhukA 2476 271 639 692 ... ... ... ... *** ... ... ... ... ... .... ... ... www paMkti 1562 28:2 72 767 854 224 1811 1386 1380 2914 2892 510 2249 1165 2165 83 933 3 162 526 2559 408 2207 2207 892 1562 896
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIH nAmaliGgAnuzAsanaM nAma amarakoSaH saMkSiptamAhezvarITIkayA sametaH prathamaM kANDam 1. maGgalAcaraNam yasya jJAnadayAsindhoragAdhasyAnaghA guNAH sevyatAmakSayo dhIrAH sa zriye cAmRtAya ca 2. prastAvanA samAhRtyAnyatantrANi saMkSiptaiH pratisaMskRtaiH saMpUrNamucyate vargairnAmaliGgAnuzAsanam vande taM paramAnandaM vAmArdhenomayA yutam / rajau bhujaGgavadyatra vivarIvRtyate jagat // 2 For Private and Personal Use Only mo 1 - 2. iha khalu zrImadamara siMha cikIrSitasya nAmaliGgAnuzAsanasya nirvighnapari samAptyarthaM kRtaM maGgalaM granthAdau ziSyazikSArthaM nivadhnAti yasyeti / bho dhIrAH, agAdhasyAtigambhIrasya jJAnadayAsindhorjJAnakaruNayoH samudrasya yasyAnaghA nirmalA guNAH kSAntyAdayaH santi, so'kSayaH zriye saMpattaye'mRtAya mokSArthaM ca bhavadbhiH sevyatAmArAdhyatAm // 3-4. anyeSAM tantrANi zAstrAntarANi samAhRtyaikatra kRtvA saMkSiptairalpavistarabahvarthaiH pratisaMskRtaiH pratipadaM prakRtipratyayavicAreNa kRtasaMskArairvargaiH sajAtIyasamUhaH saMpUrNa sAGgopAGga nAmnAM svarityAdInAM liGgAnAM ca strI-puM- napuMsakAkhyAnAmanuzAsanaM vyutpAdakaM zAstramucyate, mayeti zeSaH /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhamarakope [3. paribhASA 3. paribhASA prAyazo rUpabhedena sAhacaryAcca kutracit strIpuMnapuMsakaM jJeyaM tadvizeSavidheH kacit bhedAkhyAnAya na dvandvo naikazeSo na saMkaraH kRto'tra bhinnaliGgAnAmanuktAnAM kramAdRte trilijayAM triSviti padaM mithune tu dvayoriti niSiddhaliGgaM zeSArtha tvantAthAdi na pUrvabhAk 10 5-10. atra prAyazo bAhulyena rUpabhedenAkAravizeSeNa strIpuMnapuMsakaM jJeyam / yathA-'lakSmIH padmAlayA padmA' (54) 'pinAko'jagavaM dhanuH' (69) / tathA kutracitsAhacaryAcchandAntarasAMnidhyAlliGgaM neyam / yathA-'azvayugazvinI' (187) 'brahmAtmabhUH surajyeSThaH' (31), "viyadviSNupadam' (145) / atra saMdigdhAni azvayugbrahmaviyanti' 'azvinyAtmabhUviSNupada'sAhacaryAtstrIpuMnapuMsakaliGgAni / tathA kvacittadvizeSavidherliGgavizeSokteH / yathA-'merI zrI dundubhiH pumAn ( 373 ), 'klIbe triviSTapam' (12) / atrAsminpranthe'nuktAnAmavyutpAditAnAM bhinnaliGgAnAmasamAnaliGgAnAM nAmnAM medAkhyAnAya liGgamedaM samAkhyAtuM dvandvo na kRtaH / yathA-'kulizaM bhiduraM paviH' (93) / na tu 'kulizabhidurapavayaH' iti / tathA ekazeSo'pi na kRtaH / yathA-'nabhaH khaM zrAvaNo nabhAH' (2881) / na tu 'khazrA. vaNau tu nabhasI' iti| tathA kramAhate krama vinA saMkaro'pi bhinnaliGgAnAM mizrIbhAvo'pi na kRtH| kiMtu strIpuMnapuMsakAni krameNa paThitAni / yathA-'stavaH stotraM nutiH stutiH' (333) iti, natu 'stutiH stotraM svavo nutiH' iti / triliGgayAM liGgatrayasamAhAre 'triSu' iti padamuktam / yathA-'triSu sphuliGgo'mikaNaH' (114) / 'sphuliGga'zabdo liGgatraye'pi vartata ityarthaH / tathA mithune strIpuMsayostu 'dvayoH' iti padam / yathA-'vaherdvayorkhAlakIlau' (113) / tathA niSiddhaliGgaM zeSArtham / yatra liGgaM niSiddhaM tatra tadavaziSTaM liga jheyam / yathA'vyomayAnaM vimAno'trI' (95)ityatra zrIliGge niSiddhe vimAnasya punapuMsakavidhiH / tathA 'tu'zabdo'te yasya tat 'tvantam' / 'ayazanda Adiryasya tat 'bhayAdi / For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paGkayaH 5-20 ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam 4. svargavarga: svaravyayaM svarganAka tridivatridazAlayAH suraloko ghodivau dve striyAM klIbe triviSTapam amarA nirjarA devAstridazA vibudhAH surAH suparvANaH sumana sastridivezA divaukasaH AditeyA diviSado lekhA aditinandanAH AdityA Rbhavo'svamA amartyA amRtAndhasaH bahirmukhAH Rtubhujo gIrvANA dAnavArayaH vRndArakA daivatAni puMsi vA devatAH striyAm AdityavizvavasavastuSitAbhAsvarAnilAH mahArAjikasAdhyAzca rudrAzca gaNadevatAH 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 idaM dvayaM pUrvabhAk na bhavati pUrveNa na saMbadhyate / yathA - 'pulomajA zacIndrANI nagarI tvamarAvatI' ( 89 ) ityatra 'nagarI' iti tvantaM padamindrANyA na saMbadhyate, kiM tvamarAvatyA saMbarddham / tathA 'nityAnavaratA jasramapyathAtizayo bhara:' ( 131 ) iti 'athAdi'padaM na pUrvabhAk / kiM tu bharasya paryAyaH kRtaH // 11-142. svaH, svargaH, nAkaH, tridivaH, tridazAlayaH, suralokaH, dyauH, dyauH, triviSTapam, iti 9 nAmAni svargasya / tatra 'svara' ityavyayam / liGgasaMkhyAkArakAbhAvavadityarthaH / 'dyodivo' dve strIliGge / 'triviSTapam' klobe napuMsaka eva // - amarAH, nirjarAH, devAH, tridazAH, vibudhAH, surAH, suparvANaH, sumanasaH, tridivezAH, divaukasaH, AditeyAH, diviSadaH, lekhAH, aditinandanAH, AdityAH, RbhavaH, asvapnAH, amartyAH, amRtAndhasaH, barhirmukhAH, RtubhujaH, dAnavArayaH, vRndArakAH, daivatAni devatAH iti 26 devAnAm / vyaktibAhulyAdbahuvacanaprayogaH / vikalpena 'daivata' zabdaH puMsi / yathA - 'daivatamidam, daivato'yam' iti / 'devatAH' triyAm // - AdityAH, vizve, vasavaH, tuSitAH, gIrvANAH, 39 10 38 64 11 49 220 12 AbhAkharAH, anilAH, mahArAjikAH, sAdhyAH, rudrAH, etA 9 gaNadevatAH // - For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakope [ 4. vargavargaH vidyAdharApsaroyakSarakSogandharvakiMnarAH pizAco guhyakaH siddho bhUto'mI devayonayaH asurA daityadaiteyadanujendrAridAnavAH zukraziSyA ditisutAH pUrvadevAH suradviSaH sarvajJaH sugato buddho dharmarAjastathAgataH samantabhadro bhagavAn mArajillokajijinaH SaDabhijJo dazabalo'dvayavAdI vinAyakaH munIndraH zrIdhanaH zAstA muniH zAkyamunistu yaH sa zAkyasiMhaH sarvArthasiddhaH zauddhodanizca saH gautamazcArkabandhuzca mAyAdevIsutazca saH brahmAtmabhUH surajyeSThaH parameSThI pitAmahaH hiraNyagarbho lokezaH svayaMbhUzcaturAnanaH dhAtAjayoni hiNo viriJciH kamalAsana: sraSTA prajApatirvedhA vidhAtA vizvasRddhidhiH vidyAdharAH, apsarasaH, yakSAH, rakSAMsi, gandharvAH, kiMnarAH, pizAcAH, guhyakAH, siddhAH, bhatAH, etA 10 devayonisaMzakAH / jAtAvekavacanAni ||-asuraaH, daityAH, daiteyAH, danujAH, indrArayaH, dAnavAH, aziSyAH, ditisutAH, pUrvadevAH, suradviSaH, ita 10 asurANAm ||-srvjnyH, sugataH, buddhaH, dharmarAjaH, tathA. gataH, samantabhadraH, bhagavAn , mArajit , lokajit , jinaH, paDabhijJaH, dazabalaH, advayavAdI, vinAyakaH, munIndraH, zrIghanaH, zAstA, muniH, iti 18 buddhasya ||-shaakymuniH, zAkyasiMhaH, sarvArthasiddhaH, zauddhodaniH, gautamaH, arkabandhuH, mAyAdevIsutaH, iti 7 buddhAvAntarabhedasya zAkyamuneH ||-brhmaa, AtmabhUH, purajyeSThaH, parameSTI, pitAmahaH, hiraNyagarbhaH, lokezaH, svayaMbhUH, caturAnanaH, dhAtA, abjayoniH, druhiNaH, viriJciH, kamalAsanaH, sraSTA, prajApatiH, baMdhAH, For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 21-46] prathama kANDam 'nAmijanmANDajaH pUrvo nidhanaH kamalodbhavaH sadAnando rajomUrtiH satyako haMsavAhanaH' viSNurnArAyaNaH kRSNo vaikuNTho viSTarazravAH dAmodaro hapIkezaH kezavo mAdhavaH svabhUH daityAriH puNDarIkAkSo govindo garuDadhvajaH pItAmbaro'cyutaH zAGgI viSvakseno janArdanaH upendra indrAvarajazcakrapANizcaturbhujaH padmanAbho madhuripurvAsudevastrivikramaH devakInandanaH zauriH zrIpatiH puruSottamaH vanamAlI balidhvaMsI kaMsArAtiradhokSajaH vizvaMbharaH kaiTabhajidvidhuH zrIvatsalAJchanaH 'purANapuruSo yajJapuruSo narakAntakaH jalazAyI vizvarUpo mukundo muramardanaH' vasudevo'sya janakaH sa evAnakadundubhiH balabhadraH pralambano valadevo'cyutAgrajaH revatIramaNo rAmaH kAmapAlo halAyudhaH vidhAtA, vizvamRda, vidhiH, iti 20 brahmaNaH ||-vissnnuH, nArAyaNaH, kRSNaH, vaikuNThaH, viSTarazravAH, dAmodaraH, hRSIkezaH, kezavaH, mAdhavaH, svabhUH, daityAriH, puNDarIkAkSaH, govindaH, garuDadhvajaH, pItAmbaraH, acyutaH, zAgI, viSvaksenaH, janArdamaH, upendraH, indrAvarajaH, cakrapANiH, caturbhujaH, padmanAbhaH, madhuripuH, vAsudevaH, trivikramaH, devakInandanaH, zauriH, zrIpatiH, puruSottamaH, vanamAlI, balidhvaMsI, kaMsArAtiH, adhokSajaH, vizvaMbharaH, kaiTabhajit , vidhuH, zrIvatsalAJchanaH, iti 39 viSNoH ||--asy kRSNasya janakaH pitA vasudevaH / vasudeva evAnakadundumiH / 2 kRSNapituH ||-blbhdrH, pralambannaH, baladevaH, acyu. tAprajaH, revatIramaNaH, rAmaH, kAmapAlaH, halAyudhaH, nIlAmbaraH, rohiNeyaH, - 46 For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe nIlAmbaro rauhiNeyastAlAGko musalI halI saMkarSaNaH sIrapANiH kAlindIbhedano balaH madano manmatho mAraH pradyumno mInaketanaH kaMdarpo darpako'naGgaH kAmaH paJcazaraH smaraH zambarArirmanasijaH kusumeSurananyajaH puSpadhanvA ratipatirmakaradhvaja AtmabhUH 'aravindamazokaM ca cUtaM ca navamallikA nIlotpalaM ca paJcaite paJcabANasya sAyakAH unmAdanastApanazca zoSaNaH stambhanastathA saMmohanazca kAmasya paJca bANAH prakIrtitAH brahmasUrvizvaketuH syAdaniruddha uSApatiH lakSmIH padmAlayA padmA kamalA zrIharipriyA 'indirA lokamAtA mA kSIrodatanayA ramA bhArgavI lokajananI kSIrasAgarakanyakA' zaGkho lakSmIpateH pAJcajanyazcakraM sudarzanam kaumodakI gadA khaDgo nandakaH kaustubho maNiH [ 4. svargavargaH For Private and Personal Use Only 47 48 49 50 51 52 ** ** ** ** 53 54 ** ** 55 56 , talAGkaH, musalI, halI, saMkarSaNaH, sIrapANiH, kAlindIbhedana:, bala:, iti 17 balarAmasya // ---- madanaH, manmathaH, mAraH, pradyumnaH, mInaketanaH, kaMdarpaH, darpakaH, anaGgaH, kAmaH, paJcazaraH, smaraH, zambarAriH, manasijaH, kusumeSuH, ananyajaH, puSpadhanvA, ratipatiH, makaradhvajaH, AtmabhUH iti 19 madanasya ||brhmsuuH, vizvaketuH, aniruddhaH, uSApatiH, iti 4 pradyumnasUnoH // - lakSmIH, padmAlayA, padmA, kamalA, zrIH, haripriyA, iti 6 lakSmyAH // -- - lakSmIpaterviSNoH zaGkhaH pAJcajanyaH / tasya cakraM sudarzanam / tasya gadA kaumodakI / tasya khapno nandakaH / tasya maNiH kaustubhaH // - garutmAn, garuDaH, tArkSyaH, vainateyaH,
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam paGkayaH 47-69 ] 'cApaH zArGga murArestu zrIvatso lAJchanaM smRtam azvAzca zaibyasugrIvameghapuSpavalAhakAH sArathirdAruko mantrI hyuddhavazcAnujo gadaH ' garutmAn garuDastArkSyo vainateyaH khagezvaraH nAgAntako viSNurathaH suparNaH pannagAzanaH zaMbhurIzaH pazupatiH zivaH zUlI mahezvaraH IzvaraH zarva IzAnaH zaMkarazcandrazekharaH bhUtezaH khaNDaparazurgirIzo girizo mRDaH mRtyuMjayaH kRttivAsAH pinAkI pramathAdhipaH ugraH kapardI zrIkaNThaH zitikaNThaH kapAlabhRt vAmadevo mahAdevo virUpAkSastrilocanaH kRzAnuretAH sarvajJo dhUrjaTirnIlalohitaH haraH smaraharo bhargakhyambakastripurAntakaH gaGgAdharo'ndhakaripuH kratudhvaMsI vRSadhvajaH vyomakezo bhavo bhImaH sthANU rudra umApatiH 'ahirbudhyo'STamUrtizca gajArizca mahAnaTaH' kapardo'sya jaTAjUTaH pinAko'jagatraM dhanuH * ** For Private and Personal Use Only ** ** 57 58 59 60 61 62 khagezvaraH, nAgAntakaH, viSNurathaH, suparNaH, pannagAzanaH, iti 9 garuDasya ||shNbhuH, IzaH, pazupatiH, zivaH, zUlI, mahezvaraH, IzvaraH, zarvaH, IzAnaH, zaMkaraH, candrazekharaH, bhUtezaH, khaNDaparazuH, girIzaH, girizaH, mRDaH, mRtyuMjayaH, kRtivAsAH, pinAkI, pramathAdhipaH, ugraH, kapardI, zrIkaNThaH, zitikaNThaH, kapAlabhRt, jAmadevaH, mahAdevaH, virUpAkSaH, trilocanaH kRzAnuretAH, sarvajJaH, dhUrjaTi:, nIlalohitaH, haraH, smaraharaH, bhargaH, tryambakaH, tripurAntakaH, gaGgAdharaH, andhaka ripuH, RtudhvaMsI, vRSadhvajaH, vyomakezaH, bhavaH, bhImaH, sthANuH, rudraH, umApatiH, iti 48 zivasya // - asya bhojaTAjUTaH kapardaH / asya dhanuH ajagavam / 63 64 65 66 67 68 ** 69
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org . amarakoSe pramathAH syuH pAriSadA brAhmItyAdyAstu mAtaraH 'brAhmI mAhezvarI caiva kaumArI vaiSNavI tathA vArAhI ca tathendrANI cAmuNDA sapta mAtaraH' vibhUtibhUtiraizvaryamaNimAdikamaSTadhA 'aNimA mahimA caiva garimA laghimA tathA prAptiH prAkAmyamIzitvaM vazitvaM cASTa siddhayaH' umA kAtyAyanI gaurI kAlI haimavatIzvarI zivA bhavAnI rudrANI zarvANI sarvamaGgalA aparNA pArvatI durgA mRDAnI caNDikAmbikA 'AryA dAkSAyaNI caiva girijA menakAtmajA karmamoTI tu cAmuNDA carmamuNDA tu carcikA' vinAyako vighnarAjadvaimAturagaNAdhipAH apyekadantaherambalamvodaragajAnanAH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kArtikeyo mahAsenaH zarajanmA SaDAnanaH pArvatInandanaH skandaH senAnIragnibhUguhaH bAhuleyastAraka jidvizAkhaH zikhivAhanaH 1 [ 4. svargavargaH For Private and Personal Use Only 70 ** *** 71 ** ** 72 73 74 ** ** 75 76 75 tava pinAka ityapi / asya pAriSadAH pariSadi sAdhavaH pramathAH brAhmIvyAyAmAtaraH // - vibhUtiH, bhUtiH, aizvaryam iti 3 aizvaryasya / tattu 'aNimA' ityAdibhedairaSTavidham // umA, kAtyAyanI, gaurI, kAlI, hama batI, IzvarA, zivA bhavAnI, rudrANI, zarvANI, sarvamaGgalA, aparNA, pArvatI. durgA, gRdAnI, caNDikA, ambikA, iti 17 pArvatyAH // rAmaH vaigAturaH, gaNAdhipaH, ekadantaH, herambaH, lamvodaraH, gaNezasya // - kArtikeyaH, mahAsenaH zarajanmA, SaDAnanaH, pArvatInandanaH, vinAyakaH, vina gajAnanaH, iti 8 78 71
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 70-92] prathamaM kANDam 00001714 pANmAturaH zaktidharaH kumAraH krauJcadAraNaH 'zRGgI bhRGgI riTistuNDI nandiko nandikezvaraH' indro marutvAn maghavA biDojAH pAkazAsanaH vRddhazravAH sunAsIraH puruhUtaH puraMdaraH / / jiSNurlekharSabhaH zakraH zatamanyurdivaspatiH sutrAmA gotrabhidvajrI vAsavo vRtrahA vRSA vAstoppatiH surapatirvalArAtiH zacIpatiH jambhabhedI harihayaH svArAnamucisUdanaH saMkrandano duzcayavanasturASANameghavAhanaH AkhaNDalaH sahasrAkSa RbhukSAstasya tu priyA pulomajA zacIndrANI nagarI tvamarAvatI haya uccaiHzravA sUto mAtalinandanaM vanam syAtprAsAdo vaijayanto jayantaH pAkazAsaniH airAvato'bhramAtaGgairAvaNAbhramuvallabhAH skandaH, senAnIH, agnibhUH, guhaH, bAhuleyaH, tArakajit , vizAkhaH, zikhivAhanaH, pANmAturaH, zaktidharaH, kumAraH, krauJcadAraNaH, iti 17 skandasya zaMgI, bhaMgI, riTiH, tuMDI, nandikaH, nandikezvaraH, iti 6 nandinaH ||~-indrH, marutvAna , maghavA, biDojAH, pAkazAsanaH, vRddhazravAH, sunAsIraH, puruhUtaH, puraMdaraH, jiSNuH, lekharSabhaH, zakraH, zatamanyuH, divaspatiH, sutrAmA, gotrabhit , va nrI, vAsavaH, vRtrahA, vRSA, vAstoSpatiH, surapatiH, balArAtiH, zacIpatiH, jammabhedI, harihyaH, mvArAda, namucisUdanaH, saMkrandanaH, duzyavanaH, turApAda , meghavAhanaH, AkhaNDalaH, sahasrAkSaH, RbhukSAH, iti 35 indrasya ||-tmyendrsy priyA tu pulomajetyuttareNa saMvandhaH / pulomajA, zacI, indrANI, iti 3 indrapriyAyAH / indrasya nagarI tu amraavtii| tasya hayo'zva uccaiHzravAH / tamya sUtaH sArathiH mAtaliH / tasya vanamupavanaM nandanam / tasya prAsAdo gRhavizeSo vaijyntH||-jyntH, pAkazAsaniH, iti 2 indraputrasya ||-airaavtH, abhramAtaGgaH, airAvaNaH, abhramuvallabhaH, iti 4 airAva For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mamarakoSe [4. svargavargaH hAdinI vajramastrI syAtkulizaM bhiduraM paviH zatakoTiH svaruH zambo dambholirazaniyoH vyomayAnaM vimAno'strI nAradAdyAH surarSayaH syAtsudharmA devasabhA pIyUSamamRtaM sudhA mandAkinI viyadgaGgA svarNadI suradIrghikA meruH sumeruhemAdrI ratnasAnuH surAlayaH paJcaite devataravoH mandAraH pArijAtakaH saMtAnaH kalpavRkSazca puMsi vA haricandanam sanatkumAro vaidhAtraH svarvaidyAvazvinIsutau nAsatyAvazvinau dasrAvAzvineyau ca tAvubhau striyAM bahuSvapsarasaH svarvezyA urvazImukhAH 100 101 102 103 tasya ||-haadinii, vajram , kulizam , bhiduram , paviH, zatakoTiH, kharuH, zambaH, dambholiH, azaniH, iti 10 vajasya / tatra 'hAdinI' strI / vajram , astrI puMnapuMsakaliGgam / 'pathyAdayaH' puMsi / 'azaniH' dvayoH strIpuMsayoH ||vyomyaanm , vimAnaH, iti 2 vimAnasya / tatra 'vimAnaH' puMsi klIbe ca ||naardaadyaaH surrssyH| 'Adi' zabdena tumburu-bharata-parvata-devalAdayaH ||-sudhrmaa, devasabhA, iti 2 devasabhAyAH ||-piiyuussm , amRtam , sudhA, iti 3 amR. tasya // mandAkinI, viyadgaGgA, varNadI, suradIrghikA, iti 4 mandAkinyAH ||-meruH, sumeruH, hemAdiH, ranasAnuH, surAlayaH, iti 5 kanakAcalasya li-mandAraH, pArijAtakaH, saMtAnaH, kalpavRkSaH, haricandanam, ete 5 devataravaH / tatra 'haricandanam'. klIbapuMsoH ||-sntkumaarH, vaidhAtraH, iti 2 sanakAdeH ||-vaidyo; azvinIsutau, nAsatyau, azvinI, dalau, Azvineyo, iti 6 azvinIkumArayoH / tAvubhau yamalo, ata eva dvivacanam ||-urvshiimukhaaH 'urvazI' ityAdyA apsarasaH, kharvezyAH, iti cocyante / atra 'apsarasaH'. For Private and Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam pakkayaH 93 - 114] 'ghRtAcI menakA rambhA urvazI ca tilottamA sukezI maghoSAdyAH kathyante'psaraso budhaiH' hAhA hUhUzcaivamAdyA gandharvAstridivaukasAm agnirvaizvAnaro vahnivatihotro dhanaMjayaH kRpITayonirjvalano jAtavedAstanUnapAt barhiH zuSmA kRSNavartmA zociSkeza uSarbudhaH AzrayAzo bRhadbhAnuH kRzAnuH pAvako'nalaH rohitAzva vAyukhaH zikhAvAnAzuzukSaNiH hiraNyaretA hutabhugdahano havyavAhanaH saptArcirdamunAH zukrazcitrabhAnurvibhAvasuH zucirappittamaurvastu vADavo vaDavAnalaH vahnerdvayojvalakIlAvarcirhetiH zikhA striyAm triSu sphuliGgo'gnikaNaH saMtApaH saMjvaraH samau 'ulkA syAnnirgatajvAlA bhUtirbhasitabhasmanI kSAro rakSA ca dAvastu davo vanahutAzanaH' 11 For Private and Personal Use Only ** ** 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 ** *** URANING " , zabda ekasyAmapi vyaktI bahuvacanAntaH strIliGgaH // hAhAH, hUhUH, evamAdyau yeSAM te tathA tridivaukasAM devAnAM gandharvA gAyanAH / 'Adya' zabdAttumburu-vizvAvasu-citrarathaH kRtayaH // agniH vaizvAnaraH, vahniH, vItihotraH, dhanaMjayaH, kRpITayoniH, jvalanaH, jAtavedAH, tanUnapAt, barhiH, zuSmA, kRSNavartmA, zoci - kezaH, uSarbudhaH, AzrayAzaH, bRhadbhAnuH, kRzAnuH pAvakaH, analaH, rohitAzvaH, vAyusakhaH, zikhAvAn, AzuzukSaNiH, hiraNyaretAH, hutabhuk, dahanaH, havyavAhanaH, saptArciH, damunAH, zukraH, citrabhAnuH, vibhAvasuH, zuciH, appittam, iti 34 agneH // aurvaH, vADavaH, vaDavAnalaH, iti 3 vADavAgneH // jvAlaH, kIla:, arciH, hetiH, zikhA, iti 5 vahnerarciSaH / tatra 'jvAlakIlau' strIpuMsayoH, 'arciH' strInapuMsakayoH, 'hetizikhe' striyAm // sphuliGgaH, agnikaNaH, -
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 mAjarakoSe [4. khargavargaH dharmarAjaH pitRpatiH samavartI paretarAT 115 kRtAnto yamunAbhrAtA zamano yamarAD yamaH 116 kAlo daNDadharaH zrAddhadevo vaivasvato'ntakaH 117 rAkSasaH kauNapaH kravyAt kravyAdo'srapa AzaraH rAtriMcaro rAtricaraH karburo nikaSAtmajaH 119 yAtudhAnaH puNyajano nairRto yAturakSasI 120 pracetA varuNaH pAzI yAdasAMpatirappatiH 121 zvasanaH sparzano vAyurmAtarizvA sadAgatiH pRSadazvo gandhavaho gandhavAhAnilAzugAH samIramArutamarujjagatprANasamIraNAH nabhasvadvAtapavanapavamAnaprabhaJjanAH 'prakampano mahAvAto jhaMjhAvAtaH savRSTika' ** prANo'pAnaH samAnazcodAnavyAnau ca vAyavaH 126 'hRdi prANo gude'pAnaH samAno nAbhimaNDale ** udAnaH kaNThadeze syAdhyAnaH sarvazarIragaH' ** iti 2 agneH kaNikAyAm / tripu liGgatraye ||-sNtaapH, saMjvaraH, iti 2 agneH saMtApe ||-dhrmraajH, pitRpatiH, samavartI, paretarAda, kRtAntaH, yamunAbhrAtA, zamanaH, yamarAT, yamaH, kAlaH, daNDadharaH, zrAddhadevaH, vaivakhataH, antakaH, iti 14 yamasya ||-raaksssH, koNapaH, kravyAt , kravyAdaH, akhapaH, AzaraH, rAtriMcaraH, rAtricaraH, karburaH, nikaSAtmajaH, yAtudhAnaH, puNyajanaH, neRtaH, yAtu, rakSaH, iti 15 rAkSasasya / tatra 'yAturakSasI' napuMsake ||-prcetaaH, varuNaH, pAzI, yAdasAMpatiH, appatiH, iti 5 varuNasya // zvasanaH, sparzanaH, vAyuH, mAtarizvA, sadAgatiH, pRSadazvaH, gandhavahaH, gandhavAhaH. anilaH, AzugaH, samIraH, mArutaH, marut , jagatprANaH, samIraNaH, nabhamvAn , vAtaH, pavanaH, pavamAnaH, prabhajanaH, iti 20 vAyoH ||praagH, apAnaH, samAnaH, udAnaH, vyAnaH, ime 5 zarIrasthA vaayumedaaH|| For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 115-138] prathamaM kANDam zarIrasthA ime raMhastarasI tu rayaH syadaH javo'tha zIghraM tvaritaM laghu kSipramaraM drutam satvaraM capalaM tUrNamavilambitamAzu ca satatAnAratAzrAntasaMtatAviratAnizam nityAnavaratAjasramapyathAtizayo bharaH ativelabhRzAtyatimAtrodgADhanirbharam tIvrakAntanitAntAni gADhabADhaDhAni ca kIbe zIghrAdyasattve syAtriSveSAM sattvagAmi yat kuberakhyambakasakho yakSarAGgAkezvaraH manuSyadharmA dhanado rAjarAjo dhanAdhipaH kiMnarezo vaizravaNaH paulastyo naravAhanaH yakSakapiGgailavilazrIdapuNyajanezvarAH 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 raMhaH, taraH, rayaH, syadaH, javaH, iti 5 vegasya ||-shiighrm , tvaritam , laghu, kSipram , aram , drutam , satvaram , capalam , tUrNam , avilambitam , Azu, iti 11 tvaritasya ||-sttm , anAratam , azrAntam , saMtatam , aviratam , anizam , nityam , anavaratam , ajasram , iti 9 nityatya ||-atishyH, bharaH, ativelam , bhRzam , atyartham , atimAtram , udgADham , nirbharam , tIvram , ekAntam , nitAntam , gADham , bADham , dRDham , iti 14 atizayasya ||-shiighraadi 'zIghraM tvaritam', (128) ityArabhya 'dRDha' zabda (133) paryantaM klIbe napuMsakaliGge yaduktam , tattvasattve dravyavRttitvAbhAva eva jJeyam / yathA---'zIghraM kRtavAn', "bhRzaM mUrkhaH', 'bhRzaM yaati'| eSAM zIghrAdInAM madhye yatsattvagAmi dravyavRtti, tatriSu / tasya dravyasya yalliGgaM tadevAsthetyarthaH / yathA-'zIghrA dhenuH', 'zIghro vRSaH', 'zIghraM gamanam' / bharAtizayayoH sattvagAmitvaM nAsti / nityaM puMstvam ||-kuberH, tryambakasakhaH, yakSarAda, guhyakezvaraH, manuSyadharmA, dhanadaH, rAjarAjaH, dhanAdhipaH, kiMnarezaH, vaizravaNaH, paulastyaH, naravAhanaH, yakSaH, ekapiGgaH, ailavilaH,zrIdaH, puNyajanezvaraH, iti 17 kuberasya / For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 18 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe asyodyAnaM caitrarathaM putrastu nalakUbaraH kailAsaH sthAnamalakA pUrvimAnaM tu puSpakam syAtkiMnaraH kiMpuruSasturaMgavadano mayuH nidhinI zevadhirbhedAH padmazaGkAdayo nidheH 'mahApadmazca padmazca zaGkho makarakacchapau mukundakundanIlAzca kharvazca nidhayo nava' 5. vyomavarga: dyodivau dve striyAmatraM vyoma puSkaramambaram nabho'ntarikSaM gaganamanantaM suravartma kham viyadviSNupadaM vA tu puMsyAkAzavihAyasI 'vihAyaso'pi nAko'pi dhurapi syAttadavyayam tArApatho'ntarikSaM ca meghAdhvA ca mahAbilam vihAyAH zakune puMsi gagane puMnapuMsakam 6. digvargaH dizastu kakubhaH kASThA AzAzca haritazca tAH prAcyavAcIpratIcyastAH pUrvadakSiNapazcimAH [ 6. digvargaH 139 140 141 142 ** ** 143 144 145 ** ** ** 146 147 asya kuberasyodyAnaM caitraratham / asya putro nalakUbaraH / asya sthAna kailAsaH / asya pUrnagaram alakA / asya vimAnaM puSpakam // - kiMnaraH, kiMpuruSaH, turaMgavadanaH mayuH, iti 4 kiMnaramAtrasya // - nidhiH, zevadhiH, iti 2 sAmAnyanidheH / nA puMliGgaH / kAkAkSivadubhayatrAsya saMbandhaH // - padmaH, zaGkhaH, ityAdayo nidherbhedAH // 143-145.dyauH, dyauH, abhram, vyoma, puSkaram, ambaram, nabhaH, antarikSam, gaganam, anantam, suravartma, kham, viyat, viSNupadam, AkAzam, vihAyaH, iti 16 AkAzasya / tatra 'yodivau' strIliGge / 'AkAzavihAyasI' klIbapuMsoH / zeSaM lobe // For Private and Personal Use Only " 146-215. dizaH, kakubhaH kASThAH, AzA, haritaH, iti 5 dizAm / tAH pUrvadakSiNapazcimAH krameNa prAcI - avAcI pratIcyaH syuH / yathA - pUrvA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGklayaH 139-165] prathamaM kANDam | uttarA digudIcI syAddizaM tu triSu digbhave 'avAgbhavamavAcInamudIcInamudagbhavam pratyagbhavaM pratIcInaM prAcInaM prAgbhavaM triSu' indro vahniH pitRpatirnairRto varuNo marut kubera IzaH patayaH pUrvAdInAM dizAM kramAt 'raviH zukro mahIsUnuH svarbhAnurbhAnujo vidhuH budho bRhaspatizceti dizAM caiva tathA grahAH " airAvataH puNDarIko vAmanaH kumudo'JjanaH puSpadantaH sArvabhaumaH supratIkazca diggajAH kariNyo'bhramukapilApiGgalAnupamAH kramAt tAmrakarNI zubhradantI cAGganA cAJjanAvatI klIbAvyayaM tvapadizaM dizormadhye vidik striyAm abhyantaraM tvantarAlaM cakravAlaM tu maNDalam abhraM megho vArivAhaH stanayitnurbalAhakaH dhArAdharo jaladharastaDitvAn vArido'mbubhRt 15 For Private and Personal Use Only 148 ** *** 149 150 *** ** 151 152 153 154 155 156 157 158 - ---- dik prAcI / dakSiNA dik avaacii| pazcimA dik prtiicii| uttarA dik udIcI // - dizyamiti digbhave / tatriSu vAcyaliGgam / yathA - 'dizyo hastI', 'dizyA hastinI' ityAdi // - indraH, vahniH, pitRpatiH, nairRtaH, varuNaH, marutU, kuberaH, IzaH, iti 8 kramAtpUrvAdInAM dizAM patayaH // airAvataH, puNDarIkaH, vAmanaH kumudaH, aJjanaH, puSpadantaH, sArvabhaumaH, supratIkaH, iti 8 kramAt diggajAH / pUrvAdidizAM dhArakA gajA ityarthaH // - abhramuH, kapilA, piGgalA, anupamA, tAmrakarNI, zubhradantI, aGganA, aJjanAvatI, etAH 8 kariNyaH / kramAt diggajAnAM striya ityarthaH // apadizam, vidik, iti 2 dizormadhye digdvayamadhyabhAge / tatra 'apadizam' klIbAvyayam / napuMsakamavyayaM cetyarthaH / 'vidik' striyAm // abhyantaram, antarAlam, iti 2 antaravakAzasya // cakravAlam, maNDalam iti 2 maNDalasya ||-abhrm, meghaH, vArivAhaH, stanayitnuH, balAhakaH, dhArAdharaH, jaladharaH, --
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www.kobatirth.org amarakoSe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ghanajImUtamudirajalamugdhUmayonayaH kAdambinI meghamAlA triSu meghabhave'striyam stanitaM garjitaM meghanirghoSe rasitAdi ca zaMpAzatahradAhAdinyairAvatyaH kSaNaprabhA taDitsaudAmanI vidyuccaJcalA capalA api sphUrjathurvajranirghoSo meghajyotiriraMmadaH indrAyudhaM zakradhanustadeva Rjurohitam vRSTirvarSa tadvighAte'vagrAha dhArAsaMpAta AsAraH zIkaro'mbukaNAH smRtAH varSopalastu karakA meghacchanne'hni durdinam antardhA vyavadhA puMsi tvantardhira pavAraNam * [ 6. digvargaH 159 160 161 162 163 164 165 166 167 1 taDitvAn, vAridaH, ambubhRt, ghana:, jImUtaH, mudiraH, jalamuk, dhUmayoniH, iti 15 meghasya // --- kAdambinI, meghamAlA, iti 2 meghavRndasya // - abhriyamiti hara | triSu / yathA - 'amriyA Apa : ' 'abhriya AsAraH', 'azriyaM jalam' // -- stanitam, garjitam, rasitam iti 3 meghanirghoSe / AdizabdAddhanitAdi // zaMpA, zatahradA, hAdinI, airAvatI, kSaNaprabhA, taDita, saudAmanI, vidyut, caJcalA, capalA, iti 10 vidyullatAyAH / sphUrjathuH vajranirghoSaH, iti 2 azaninirghoSasya // meghajyotiH, iraMmadaH, iti 2 meghajyotiSaH // indrAyudham zakradhanuH, Rjurohitam iti 3 meghapratiphalitA ravirazmayo dhanurAkAreNa bhAnti tasya dhanuSaH // vRSTiH, varSam, iti 2 meghavarSaNasya // - avagrAhaH avagrahaH, iti 2 tadvighAte varSa nirodhe // dhA saMpAtaH, AsAraH, iti 2 meghadhArANAM nirantarapatanasya // - zIkara iti , 168 169 For Private and Personal Use Only sRtAnAM vAyunetastataH preritAnAmambukaNAnAm // varSopalaH, karakA, iti 2 yatprathamavRSTau meghodakaM kaThinaM sadupalavat patati tasya // - durdinamiti 1 meghacchane dine // - antardhA, vyavadhA, antarthiH, apavAraNam,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 159-181] prathamaM kANDam apidhAnatirodhAnapidhAnAcchAdanAni ca 170himAMzuzcandramAzcandra induH kumudabAndhavaH 171 vidhuH sudhAMzuH zubhrAMzuroSadhIzo nizApatiH 172 ajo jaivAtRkaH somo glaumUMgAGkaH kalAnidhiH 173 dvijarAjaH zazadharo nakSatrezaH kSapAkaraH 174 kalA tu poDazo bhAgo vimbo'strI maNDalaM triSu / 175 bhittaM zakalakhaNDe vA puMsyo'dhaM samaM'zake candrikA kaumudI jyotsnA prasAdastu prasannatA kalaGkAko lAJchanaM ca cihna lakSma ca lakSaNam 178 suSamA paramA zobhA zobhA kAntidyutizchaviH avazyAyastu nIhArastuSArastuhinaM himam 180 prAleyaM mihikA cAtha himAnI himasaMhatiH 182 apidhAnam , tirodhAnam , pidhAnama , AcchAdanam , iti 8 AcchAdanasya / tatra 'antardhAvyavadhe' striyAm / 'antadhiH' puMsi ||---himaaNshuH, candramAH, candraH, induH, kumudabAndhavaH, vidhuH, sudhAMzuH, zubhrAMzuH, oSadhIzaH, nizApatiH, abjaH, jaivAtRkaH, somaH, glauH, mRgAGkaH, kalAnidhiH, dvijarAjaH, zazadharaH, nakSatrezaH, kSapAkaraH, iti 20 candrasya ||--cndrmnnddlsy SoDazo bhAgaH kalAsaMjJaH ||--bimbH, maNDalam, iti 2 vimbasya ||-bhittm , zakalam , khaNDam , ardham , iti 4 zakalasya // tatra 'bhittam' napuMsakam / tatra 'zakala. khaNDe' klIba-puMsoH / 'adhaH' puMsyeva / yathA--kambalasyAdheH; khaNDa ityarthaH / vAcyaliGgo'pi yathA---'ardhA zATI', 'ardhaH paTaH', 'ardha vastram' ||-ardhmiti 1 sameM'zake vibhaage| tannapuMsakameva ||-cndrikaa, kaumudI, jyotsnA, iti 3 candraprabhAyAH ||-prsaadH, prasannatA, iti 2 nairmalyasya ||klngkH, aGkaH, lAJchanam , cihnam , lakSma , lakSaNam , iti 6 cihnasya ||sussmeti 1 paramAyAH zobhAyAH ||--shobhaa, kAntiH, dyutiH, chaviH, iti 4 zobhAmAtrasya ||-avshyaayH, nIhAraH, tuSAraH, tuhinam , himam , prAleyam , mihikA, iti 7 himasya ||-himaanii, himanaMhAta, te 2 mahato a. ko. sa. 2 mamimansurtambama-MHema m For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 185 189 amarakoSe [6. digvargaH zItaM guNe tadvadarthAH supImaH ziziro jaDaH 182 tuSAraH zItalaH zIto himaH saptAnyaliGgakAH 183 dhruva auttAnapAdiH syAdagastyaH kumbhasaMbhavaH 184 maitrAvaruNirasyaiva lopAmudrA sadharmiNI nakSatramRkSaM bhaM tArA tArakApyuDu vA striyAm 186 dAkSAyaNyo'zvinItyAditArA azvayugazvinI 187 rAdhA vizAkhA puSye tu sidhyatiSyau zraviSThayA 188 samA dhaniSThAH syuH proSThapadA bhAdrapadAH striyaH mRgazIrSa mRgazirastasminnevAgrahAyaNI himasya |-npuNsklinggH 'zIta' zabdazca guNe sparzavizeSa eva, na tu guNini ||-sussiinH, ziziraH, jaDaH, tuSAraH, zItalaH, zItaH, himaH, ete 7 tadvadarthAstadvAn zItaguNavAnartho yeSAM te tathA / taM cAyaliGgakA vizeSyaninnAH / 'tuSArahima zIta'zabdA nirUDhalakSaNayA guNinyapi vartanta ityubhayatra pAThatAH ||-buvH, ottAnapAdiH, iti 2 uttAnapAdaputrasya ||-agstyH, kumbhasaMbhavaH, metrAvaruNiH, iti 3 agastyasya ||-asyaagstysy sadharmiNI patnI lopAmudrA ||-nksstrm , RkSam , bham , tArA, tArakA, uDu, iti 6 nakSatramAtrasya / 'uDu' strii-npuNskyoH| 'api'zabdAttArakA'pi tathA ||-ashviniityaaditaaraa azvinyAdi (azvinI, bharaNI, kRttikA, rohiNI, mRgazIrSam , ArdrA, punarvasuH, puSyaH, AzleSA, maghA, pUrvA, uttarA, hastaH, citrA, svAtI, vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA, mUlam , pUrvASADhA, uttarASADhA, zravaNaH, dhaniSThA, zatatArakA, pUrvAbhAdrapadA, uttarAbhAdrapadA, revatI, iti) 27 nakSatrANi dAkSAyaNIsaMjJakAni ||-ashvyuk, azvinI, iti 2 azvinyAH ||-raadhaa, vizAkhA, iti 2 vizAkhAyAH ||-pussyH, sidhyaH, tiSyaH, iti 3 puSyasya ||-shrvisstthaa, dhaniSThA, iti 2 dhaniSThAyAH // zraviSThayA samA shrvesstthaatulyetyrthH|--prosstthpdaaH, bhAdrapadAH, iti 2 pUrvAbhAdrapadottarAbhAdrapadAsu // pUrve proSThapade dve, uttare ca dve / evaM catuHsaMkhyAkatvAdbahuvacanam / striyaH strIliGgAH syuH ||-bhRgshiirssm , mRgaziraH, AgrahAyaNI, iti 3 mRgazIrSasya // tasya mRgazIrSasya zirodeze yAH paJca tArakA For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra paiyaH 182 www.kobatirth.org 62 7 prathamaM kANDam illAstacchirodeze tArakA nivasanti yAH bRhaspatiH surAcAryA gIrpatirdhipaNo guruH jIva AGgiraso vAcaspaticitrazikhaNDijaH zukro daityaguruH kAvya uzanA bhArgavaH kaviH aGgArakaH kujo bhaumo lohitAGgo mahIsutaH rauhiNeyo budhaH saumyaH samau saurizanaizvarau tamasturAH svarbhAnuH saiMhikeyo vidhuMtudaH samarpayA marIcyatrimukhAzcitrazikhaNDinaH rAzInAmudayo lagnaM te tu mepavRSAdayaH sUrasUryAryamAdityadvAdazAtmadivAkarAH bhAskarAhaskaravanaprabhAkaravibhAkarAH bhAsvadvivasvatsaptAzvaharidazvoSNarazmayaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 For Private and Personal Use Only 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 stArA nivasanti tA ilvalAH // vRhaspatiH, marAcAryaH, gIpatiH, viSaNaH, guruH, jIvaH, AGgirasaH, vAcaspatiH, citrazikhaNDinaH, ini 9 bRhaspateH ||shukrH, datyaguruH, kAvyaH, uAnAH, bhArgavaH, kaviH iti 6 zukrasya // uzanAH iti sAntam // - aGgArakaH, kujaH, bhaumaH, lohitAGgaH, mahImuta:, iti 5 maGgalasya // - rauhiNeyaH, budhaH saubhyaH, iti 3 budhasya // sauriH, zanazvaraH, iti 2 zanaiH // - tamaH, rAhuH, svarbhAnuH, saiMhikeyaH, vidhuMtudaH, iti " rAhoH / tamaH sAntaM labe puMsi ca kvacit // marIcimukhAH saptarSayaH citrazikhaNDi saMjJA: / ' mukha' zabdAt pulastyAdayaH / 'marIciraGgirA atriH pulastyaH pulahaH kratuH / vasiSThati saptate jJeyAcitrazikhaNDinaH // - rAzInAmudayo lagnam utyucyataM // - patrAdayo rAzayaH syuH / AdinA mithuna karkaTakAdayaH / 'mevo vRSo'tha mithunaM karkaTaH siMhakanyake / tulA ca traviko dhanvI makaraH kumbhamInakI' // - sUraH, sUryaH, aryamA, AdityaH, dvAdazAtmA, divAkaraH, bhAskaraH, ahaskaraH, braghnaH, prabhAkaraH, vibhAkaraH, bhAkhAn vivasvAna, saptAzvaH, haridazvaH, -----
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 20 www.kobatirth.org amarakoSe , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vikartanArkamArtaNDamihirAruNapUSaNaH ghumaNistaraNirmitrazcitrabhAnurvirocanaH vibhAvasugrahapatistviSAMpatirahapatiH bhAnurhasaH sahasrAMzustapanaH savitA raviH 'padmAkSastejasAM rAzizchAyAnAthastamisrahA karmasAkSI jagacca bandhutrayItanuH pradyotano dinamaNiH khadyoto lokabAndhavaH ino bhago dhAmanidhizvAMzumAlyabjinIpatiH' mATharaH piGgalo daNDazcaNDAMzoH pAripArzvakAH sUrasUto'ruNo'nUruH kAzyapirgaruDAgrajaH pariveSastu paridhirupasUryakamaNDale kiraNotramayUkhAMzugabhastighRNirazmayaH bhAnuH karo marIciH strIpuMsayordIdhitiH striyAm [ 6 digvargaH For Private and Personal Use Only 203 204 2.5 206 ** uSNarazmiH, vikartanaH, arkaH, mArtaNDaH, mihiraH, aruNaH, pUSA, dhumaNiH, taraNiH, mitraH, citrabhAnuH, virocanaH, vibhAvasuH, grahapatiH, tviSAMpatiH, aharpatiH, bhAnuH, haMsaH, sahasrAMzuH, tapanaH, savitA, raviH, iti 37 sUryasya // mATharaH, piGgala., daNDaH, iti 3 caNDAMzoH pAripArzvikAH = paritaH pArzve vidyamAnAH / ('zakro'sya vAmapArzve tu daNDAkhyo daNDanAyakaH / vahnistu dakSiNe pArzve piGgalo - vAmabhAgataH / yamo'pi dakSiNe pArzve bhavenmATharasaMjJayA' ) // sUrasUtaH, aruNaH, anUruH, kAzyapiH, garuDAgrajaH, iti 5 aruNasya // pariveSaH, paridhiH, upasUryakam maNDalam iti 4 pariveSasya ||suurymbhit kadAcidRzyamAnasya kuNDalAkAra tejovizeSasya / ' pariveSa' sAhacaryAt 'paridhi:' puMsi jJeyaH ||kirnn:, usraH, mayUkhaH, aMzuH, gabhastiH, ghRNiH, razmiH, bhAnuH, karaH, marIciH, dIdhitiH, iti 11 kiraNasya // marIciH strI-puMsayoH / 'dIdhitiH' striyAm / 'khiyAm' ityasya kAkAkSigolakanyAyenottara zloke'pyanvayaH // -- prabhA, ruku **** ** ** 207 208 209 210 211
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 213 214 215 patayaH 203-220 ] prathamaM kANDam syuH prabhArugrucistviDbhAbhAzchavidhutidIptayaH rociH zocirubhe klIve prakAzo dyota AtapaH koNaM kavoSNaM mandoSNaM kaduSNaM triSu tadvati tigmaM tIkSNaM kharaM tadvanmRgatRSNA marIcikA 7. kAlavargaH kAlo diSTo'pyanehApi samayo'pyatha pakSatiH pratipave ime strItve tadAdyAstithayo dvayoH ghasro dinAhanI vA tu klIbe divasavAsarau pratyUpo'harmukhaM kalyamuSaHpratyuSasI api 'vyuSTaM vibhAtaM dve klIve puMsi gosarga iSyate' prabhAtaM ca dinAnte tu sAyaM saMdhyA pitRprasUH 216 217 218 219 ** 220 saciH, vida , bhA, bhAH, chaviH, dyutiH, dIptiH, rociH, zociH, iti 11 prabhAmAtrasya / tatra dIpyantAni striyAM syuH / 'rociH' 'zociH' sAnte klIbe / 'bhAH' saantH||---prkaashH, dyotaH, AtapaH, iti 3 suuryprbhaayaaH||-kossnnm ,kavoNam , mandoNam , kaduSNam , iti 4 ISaduSNe / idaM dharmamAtre rUpabhedAt kliibe| tadvati dharmiNi triyu vAcyaliGgamityarthaH ||-tigmm , tIkSNam , kharam, iti 3 atyuSNasya / tadvat-koSNavat / dharme klIbam / dharmiNi tripu||-mRgtRssnnaa, marIcikA, iti 2 mRgajalasya-marudezAdau sikatAsu praticchuritAH sUryakiraNA jalAkAreNa bhAnti tasya; jalAbhAsasyatyarthaH // 216-277. kAlaH, diSTaH, anehA, samayaH, iti 4 kAlasya / anehAH sAntaH ||-pksstiH, pratipat , ime 2 prathamatitheH ||-tdaadyaaH pratipadAdyAH tithaya ityucyante / 'tithi'zabdo dvayoH strI-puMsayoH ||-ghsrH, dinam , ahaH, divasaH, vAsaraH, iti 5 divasasya / tatra 'divasavAsarau' kliib-puNsoH||-prtyuussH, aharmukham , kalyam , uSaH, pratyuSaH, prabhAtam, iti 6 prbhaatsy| taMtra pratyuSaH adantaH puMsi klIbe ca ||-dinaantH, sAyaM, saMdhyA, pitRprasUH, iti 4 For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 amarakoSe [7. kAlavargaH 221 223 226 rAtraM nizAnAhayuktAyAM na candrikA in prAhAparAhnamadhyAhnAstrisaMdhyamatha zarvarI nizA nizIthinI rAtristriyAmA kSaNadA kSapA 222 vibhAvarItamasvinyau rajanI yAminI tamI tamisrA tAmasI rAtrijyotstrI candrikayAnvitA 224 AgAmivartamAnAharyuktAyAM nizi pakSiNI 225 gaNarAtraM nizA bahvayaH pradoSo rajanImukham ardharAtranizIthau dvau dvau yAmapraharau samau 227 sa parvasaMdhiH pratipatpazcadazyoryadantaram 228 pakSAntau paJcadazyau dve porNamAsI tu pUrNimA 229 kalAhIne sAnumatiH pUrNe rAkA nizAkare 230 amAvAsyA tvamAvasyA darzaH sUryendusaMgamaH 231 sA dRSTenduH sinIvAlI sA naSTendukalA kuhUH dinaante| tatra 'sAyam' ityavyayaM napuMbhakaliGgaM vaa| prAhnaH, aparAhnaH, madhyAhnaH, iti samAhRtAH trisaMdhyaM jJeyam // zarvarI, nizA, nizIthinI, rAtriH, triyAmA, kSaNadA, kSapA, vibhAvarI, tamasvinI, rajanI, yAminI, tamI, iti 12 nizAyAH ||-yaa tAmasI tamoyuktA rAtriH sA tamisrA ||-yaa candrikayA candraprakAzenAnvitA yuktA rAtriH sA jyotsnI ||-aagaamivrtmaanaahryuktaayaaN pUrvAparadinAbhyAM yuktAyAM nizi rAtrI pakSiNI // baDhayo nizAH gaNarAtraM syAt , iti 1 rAtrisamudAyasya ||-prdossH, rajanImukham . iti 2 rAtreH pUrvabhAgasya ||-ardhraatrH, nizItha , iti 2 rAtrimadhyasamayasya ||-yaamH, praharaH, iti 2 aho. raatraassttmaaNshsy||-prtiptpnycdshyorydntrN sa saMdhiH prvetynvyH|-dve amApUrNime / pakSAntI, paJcadazyau, iti 2 pakSAntatithyoH / dvitvAt dvivcnm| na tu nityam ||-paurnnmaasii, pUrNimA, iti 2 zuklapakSAntyatithau ||-saa pU. rNimA kalAhIne candre sati anumatirityucyate iti 1||-sv pUrNimANe nizAkare sati rAkA iti 1 ||-amaavaasyaa, amAvasyA, darzaH, sUryendusaMgamaH, iti 4 kRssnnpkssaantytitheH||-saa amAvAsyA dRSTenduzcet dRSTa induryasyAM sA sinIvAlI For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lm 239 patayaH 221-242] prathamaM kANDam 23 uparAgo graho rAhugraste vindau ca pUSNi ca sopaplavoparaktau dvAvagyutpAta upAhitaH 234 ekayoktyA puSpavantau divAkaranizAkarau 235 aSTAdaza nimeSAstu kASThA triMzattu tAH kalA 236 tAstu triMzatkSaNaste tu muhUrto dvAdazAstriyAm 237 te tu triMzadahorAtraH pakSaste daza paJca ca 238 pakSau pUrvAparau zuklakRSNau mAsastu tAvubhau dvau dvau mArgAdimAsau syAhatustairayanaM tribhiH 240 ayane dve gatirudagdakSiNArkasya vatsaraH 241 samarAtriMdive kAle viSuvadviSuvaM ca tat 'puSyayuktA paurNamAsI pauSI mAse tu yatra sA nAnA sa pauSo mAghAdyAzcaivamekAdazApare' // - saiva naSTendukalA naSTA indukalA yasyAM sA kuhUH ||-upraagH, grahaH, iti 2 rAhaNendo candre pUSNi sUrye ca praste sati tasya grAsasya nAmanI ||-sopplvH, uparaktaH, iti 2 rAhugrastasyendoHsUryasya vA // -- agyutpAtaH, upAhitaH, iti 0 vahnikRtopasargasya ||-ekyoktyaa'pRthgvcnen puSpavantau ityuktI divAkaranizAkarau sUryAcandramasau jJeyau ||-nimesso'kssispndkaalH / aSTAdaza nimeSA militvaikA kASThA bhavati / triMzatkASTA milityaikA kalA / tAH kalAviMzanmilitvaikaH kssnnH| tekSaNA dvAdaza milatvaiko muhuurtH| astriyAM kliib-puNsoH| te triMzanmuhUrtA ekaH ahorAtraH ahnA sahitA raatriH| te'horAtrAH paJcadazasaMkhyAkA eka pkssH| pakSo dvividhaH---zuklaH, kRssnnceti| tatra mAsasya pUrvaH zaktaH, kRSNastvaparaH / tAvubhau pakSAveko mAsaH / mAgAdi dvo dvau mAmau RtuH ekaH / sa ca hemntaadisNjnyH| tai RnubhiAstrabhirekam ayanam / sUryagatibhedAt tadvidhAarkasyo TamgatiH uttarAyaNam / dakSigAgatistu dakSiNAyanam / evaM dve ayane eko vatsaraH ||-vissuvt , viSuvam , iti 2 samaM rAtriMdivaM yasmiMstasmikAle / tulAsaMkrAntI meSasaMkrAntau ca dinarAtrI same bhavatastasya kaalsyetyrthH| 242 ** ** For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [5. kAlavargaH mArgazIrSe sahA mArga AgrahAyaNikazca saH 243 pauSe taiSasahasyoM dvau tapA mAghe'tha phAlgune 244 syAttapasyaH phAlgunikaH syAccaitre caitriko madhuH 245 vaizAkhe mAdhavo rAdho jyeSThe zukraH zucistvayam 246 ASADhe zrAvaNe tu syAnnabhAH zrAvaNikazca saH 247 syurnabhasyaprauSThapadabhAdrabhAdrapadAH samAH 248 syAdAzvina iSo'pyAzvayujo'pi syAttu kArtike 249 bAhulojau kArtikiko hemantaH ziziro'striyAm 250 vasante puSpasamayaH surabhiISma uSmakaH 251 nidAgha uSNopagama uSNa USmAgamastapaH 252 striyAM prAvRT striyAM bhUmni varSA atha zaratstriyAm 253 SaDamI RtavaH puMsi mArgAdInAM yugaiH kramAt 254 mArgazIrSaH, sahAH, mArgaH, AgrahAyaNikaH iti 4 mArgazIrSasya ||-possH, teSaH, sahasyaH, iti 3 poSasya ||-tpaaH, mAghaH, iti 2 mAghasya // -- phAlgunaH, tapasyaH, phAlgunikaH, iti 3 phAlgunasya ||-caitrH cetrikaH, madhuH, iti 3 caitrasya ||-vaishaakhH, mAdhavaH, rAdhaH, iti 3 vaishaakhsy||-- jyeSThaH, zukraH, iti 2 jyeSThasya ||--shuciH, ASADhaH, iti 2 ASADhasya ||-shraavnnH, nabhAH, zrAvaNikaH, iti 3 zrAvaNasya / tatra nabhAH sAntaH // -- nabhasyaH, prauSThapadaH, bhAdraH, bhAdrapadaH, iti 4 bhAdrapadasya ||-aashvinH, iSaH, AzvayujaH, iti 3 Azvinasya // kArtikaH, bAhula:, UrjaH, kArtikikaH, iti 4 kArtikasya ||-hemnt ityekaH RtuH ||-shishir ityaparaH RtuH / sa ca puM-napuMsakaliGgaH ||-vsntH, puSpasamayaH, surabhiH, iti 3 vasantasya- grISmaH, uSmakaH, nidAghaH, uSNopagamaH, uSNaH, USmAgamaH, tapaH, iti 7 grISmasya / 'tapa' akArAntaH puMsi ||-praavRtt, varSAH, iti 2 varSoMH / tatra 'prAvRT'zabdaH SAntaH striyAm / 'varSA' zabdastu strIliGgo bhUni nityaM bahuvacanAnta ityarthaH ||-shrt ityeka RtuH, sa strIliGgo dakArAntaH ||-amii hemantAdayaH SaDapi RtavaH / 'Rtu'zabdaH puMliGgaH / te ca hemantAdayo mArga For Private and Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 255 256 257 258 3 259 pakrAyaH 243-265] prathama kANDam saMvatsaro vatsaro'bdo hAyano'strI zaratsamAH mAsena syAdahorAtraH paitro varSeNa daivataH deve yugasahasra dve brAhmaH kalpau tu tau nRNAm manvantaraM tu divyAnAM yugAnAmekasaptatiH saMvartaH pralayaH kalpaH kSayaH kalpAnta ityapi astrI paGka pumAnpApmA pApaM kilbiSakalmaSam kaluSaM vRjinaino'ghamaMho duritaduSkRtam syAddharmamastriyAM puNyazreyasI sukRtaM vRSaH mutprItiH pramado harSaH pramodAmodasaMmadAH syAdAnandathurAnandaH zarmasAtasukhAni ca zvaHzreyasaM zivaM bhadraM kalyANaM maGgalaM zubham 260 261 ur 262 ur 263 264 or 265 zIrSAdimAsAnAM SabhiyugairyugmaiH kramAdbhavanti ||-sNvtsrH, vatsaraH, abdaH, hAyanaH, zarat , samAH, iti 6 varSasya / tatra hAyanAntA astriyAm / 'samAH' striyAM bahutve ca ||--maanussenn mAsenakaH paitro'horAtraH ||-tthaa mAnuSeNa varSeNa devato devAnAmahorAtraH ||~-maanussaannaaN yatkRtAdi yugacatuSTayaM taddevaM yugaM jJeyam / evaM deve dve yugasahasre brAhmo'horAtraH ||-ye dve deve yugasahasre tau nRNAM kalpo; sthitipralayakAlAvityarthaH // divyAnAM yugAnAM yA ekasaptatirekAdhikA saptatistat manvantaram ||-sNvrtH, pralayaH, kalpaH, kSayaH, kalpAntaH, iti 5 pralayasya ||--pngkm , pApmA, pApam , kilbiSam , kalmaSam , kaluSam , vRjinam , enaH, agham , aMhaH, duritam , duSkRtam , iti 12 paapsy| tatra 'paGkam' astrI klIba-puMsoH / 'pApmA nakArAntaH puMsi / zeSaM klIbe ||dhrmm , puNyam , zreyaH, sukRtam , vRSaH, iti 5 sukRtasya / tatra 'dharmaH' astriyAM kloba-puMsoH / vRSaH puMsi ||-mut, prItiH, pramadaH, harSaH, pramodaH, AmodaH, saMmadaH, AnandathuH, AnandaH, zarma , sAtam , sukham , iti 12 harSasya / tatra prItisAhacaryAnmudapi striyAM dakArAntaH ||-shvHshreysm , zivam , bhadram , kalyANam , For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 amarakoSe [7. kAlavargaH 266 w bhAvukaM bhavikaM bhavyaM kuzalaM kSemamastriyAm zastaM cAtha triSu dravye pApaM puNyaM sukhAdi ca 267 matallikA macarcikA prakANDamuddhatallajI prazastavAcakAnyamUnyayaH zubhAvaho vidhiH 269 daivaM diSTaM bhAgadheyaM bhAgyaM strI niyatirvidhiH 270 heturnA kAraNaM bIjaM nidAnaM tyAdikAraNam 271 kSetrajJa AtmA puruSaH pradhAnaM prakRtiH striyAm 272 vizeSaH kAliko'vasthA guNAH sattvaM rajastamaH janurjananajanmAni janirutpattirudbhavaH 274 prANI tu cetano janmI jantujanyuzarIriNaH 275 maGgalam , zubham , bhAvukam, bhavikam , bhavyam , kuzalam , kSemam , zastam , iti 12 kalyANamAtrasya / tatra 'kSemam ' 'zastam' ca puM-napuMsakayoH / pApapuNya. zabdA tathA sukhAdizabdAH zvaH, zreyaH, zivabhadrAdayaH, zastAntA dravye vizeSye vartamAnAstriSu / vizeSyaliGgA ityarthaH / yathA--'pApA strI', 'pApaH pumAn' 'pApaM kulan' ityAdi / matallikA, macarcikA, prakANDam , uddhaH, tallajaH, ani 5 prazasta. vAcakAni / ete tu paJca nityaM dravya eva liGgAntarega sAmAnAdhikaraNye'pi kha laGgaM na jahAti / yathA--prazasto brAhmaNaH-brAhmagamatallikA, prazastA gAH-gomacarcikA, goprakANDam , brAhma goddhaH, kumArItalaH, -ayaH zubhAvado vidhiH / zubhotpAdakaM devaM so'ya ucyate ||-devm , diSTam , bhAgadheyam , bhAgyam , niyatiH, vidhiH, iti 6 prAktanakarmaNaH / 'niyatiH' strI / "vidhiH' puMsi ||-hetuH. kAraNam ,bIjam , iti : hetumaatrsy| 'hetuH' nA puMsi // yadAdikAraNaM ta nndaanm| 1 upAdAnakAraNasya / / - kSetrajJaH, AtmA, puruSa, iti 3 shriiraadhidaivtsy||-prdhaanm , prakRtiH, iti / sttvaadigunnsaamyaavsthaayaaH||y kAliko vizeSaH kAlakRto dehAdevizeSo yovanAdiH sA avasthonyate ||sttvm , rajaH, tamaH etaM guNAH prakRtAH / tatra rajastamasI sAnte ||-jnuH jananam , janma, janiH, utpattiH, udbhavaH, iti 6 janmanaH ||-praannii, cetanaH, janmI, jantuH, janyuH, zarIrI, iti 6 prANinaH ||-jaatiH, jAtam , sAmA For Private and Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 276 277 patayaH 266-28.] prathama kANDam jAtirjAtaM ca sAmAnya vyaktistu pRthagAtmatA cittaM tu ceto hRdayaM svAntaM hRnmAnasaM manaH 8. dhIvargaH buddhirmanISA dhiSaNA dhIH prajJA zemuSI matiH prekSopalabdhizcitsaMvitpratipajjJapticetanAH dhIrdhAraNAvatI medhA saMkalpaH karma mAnasam 'avadhAnaM samAdhAnaM praNidhAnaM tathaiva ca' cittAbhogo manaskArazcarcA saMkhyA vicAraNA 'vimarzo bhAvanA caiva vAsanA ca nigadyate' adhyAhArastarka Uho vicikitsA tu saMzayaH saMdehadvAparau cAtha samau nirNayanizcayau mithyAdRSTirnAstikatA vyApAdo drohacintanam samau siddhAntarAddhAntau bhrAntirmithyAmatibhramaH 278 279 280 * 281 * 282 283 284 285 nyam , iti 3 ghaTatvAdijAteH ||-vyktiH, pRthagAtmatA, iti 2 ghaTAdivyaktaH ||-cittm , cetaH, hRdayam , vAntam , hRt , mAnasam , manaH, iti 7 cittasya / 278-311. buddhiH, manISA, dhiSaNA, dhIH, prajJA, zemuSI, matiH, prekSA, upalabdhiH , cit , saMvit , pratipat , jJaptiH, cetanA, iti 14 buddheH ||-yaa dhAraNAvatI dhIH sA medhaa||-ynmaansN karma manovyApAra:sa sNklpH||-cittaabhogH, manaskAraH, iti 2 manasaH sukhAdau ttprtaayaaH||-crcaa, saMkhyA, vicAraNA, iti 3prmaannerrthpriikssnnsy||---adhyaahaarH, tarka, UhaH, iti 3 tarkasyAvicikitsA, saMzayaH, saMdehaH, dvAparaH, iti 4 saMzayajJAnasya ||-nirnnyH, nizcayaH, iti 2 nizcayajJAnasya ||-mithyaadRssttiH, nAstikatA, iti 2 paralo. kAbhAvavAdijJAnasya ||-vyApAdaH, drohacintanam , iti 2 paradrohacintanasya ||-siddhaantH, rAdhAntaH, iti 2 siddhAntasya |-bhraantiH, mithyA For Private and Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakope [8. dhIvargaH 287 288 saMvidAgUH pratijJAnaM niyamAnavasaMzrayAH aGgIkArAbhyupagamapratizravasamAyaH mokSe dhIjhanamanyatra vijJAnaM zilpazAstrayoH muktiH kaivalyanirvANa)yoniHzreyasAmRtam mokSo'pavargo thAjJAnamavidyAmatiH striyAm rUpaM zabdo gandharasasparzAzca viSayA amI gocarA indriyArthAzca hRSIkaM viSayIndriyam karmendriyaM tu pAyyAdi manonetrAdi dhIndriyam tuvarastu kaSAyo'strI madhuro lavaNaH kaTuH tikto'mlazca rasAH puMsi tadvatsu SaDamI triSu vimardotthe parimalo gandhe janamanohare 290 291 292 293 294 295 296 matiH, bhramaH, iti 3 ayathArthajJAnasya // saMvit , AgUH, pratijJAnam , niyamaH, AzrayaH, saMzravaH,aGgIkAraH,abhyupagamaH,pratizravaH, samAdhiH, iti 10 aGgIkArasya / AgUrvadhUvat ||-~mokssvissye yA dhIvuddhistajjJAnam ||-mokssshaastraadnytr zAstra zilpe citrAdau ca dhiirvijnyaanmucyte||-muktiH, kavalyam , nirvANam ,zreyaH, niHzreyasam , amRtam , mokSaH, apavargaH, iti 8 mokSamya ||---ajnyaanm , avidyA, ahaMmatiH, iti 3 ajJAnasya / / rU.pam , zabdaH, gandhaH, rasaH, spazaH, ete 5viSayA iti gocarA iti indriyArthA iti cocyante ||-hRssiikm , viSayi, indriyam , iti 3 cakSurAderindriyasya ||-paayvaadi pAyUpasthAdi karmendriya. mucyate / AdinA vAgAdi / ('pAyUpasthaM pANipAdau vAk cetIndriyasaMgrahaH / utsarga AnandAdAnagatyAlApAzca tatkiyAH' ||-mnonetraadi dhIndriyamucyate, AdinA zrotrAdi / ('mano karNastathA netraM rasanA ca tvacA saha / nAsikA ceti SaT tAni dhIndriyANi prcksste')||--tuvrH, kaSAyaH, iti 2 tuvarasya / madhuraH, lavaNaH,kaTuH, tiktaH, amlaH, ete tuvarAdyAH SaDapi rasA ucynte| amI tuvarAdyAH SaDapi rasamAtre vartamAnAH, puMsi / tadvatsu rasavatsu vartamAnAstriSu, vAcyaliGgA ityrthH||-vimrdotthe saMgharSaNAdinotpanne janamanohare gandhe parimala iti ||-yo'tinirhaarytyntsmaakrssii For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 298 0 0 305 0 patayaH 286-308] prathamaM kANDam AmodaH so'tinihorI vAcyaliGgatvamAguNAt 297 samAkarSI tu nirhArI surabhirghANatarpaNaH iSTagandhaH sugandhiH syAdAmodI mukhavAsanaH 299 pUtigandhistu durgandho visraM syAdAmagandhi yat zuklazubhrazucizvetavizadazyetapANDarAH 301 avadAtaH sito gauro valakSI dhavalo'rjunaH 302 hariNaH pANDuraH pANDurISatpANDustu dhUsaraH kRSNe nIlAsitazyAmakAlazyAmalamecakAH 304 pIto gauro haridrAbhaH pAlAzo harito harit lohito rohito raktaH zoNaH kokanadacchaviH 306 avyaktarAgastvaruNaH zvetaraktastu pATalaH zyAvaH syAtkapizo dhUghadhUmaloM kRSNalohite sa gandha Amoda ucyate // - itaH param A guNAt 'guNe zuklAdayaH' (311) iti vakSyamANAdguNazabdAtprAgvAcyaliGgatvamabhidheyAnusAreNa niliGgatvam ||-smaakrssii, nirhArI, iti 2 daranipAtino gandhadravyasya ||-surbhiH, ghrANatarpaNaH, iSTagandhaH, mugandhiH, iti 4 zobhanagandhayuktasya ||-aam dI, mukhavAsanaH, iti 2 yanmukhaM vAsayati tasya taambuulaadeH|| pUtigandhiH, durgandhaH, iti 2 aniTagandhayuktasya // --- yadAmagandhi tadvistram / apakkamAMsAdigandhasya ||---shuklH, zubhraH, zuciH, zvetaH, vizadaH, zyetaH, '1NDaraH, avadAtaH, sitaH, gauraH, [avalakSaH valakSaH, dhavalaH, arjunaH, hariNaH, pANDuraH, pANDaH, iti 16 zakasya ||-iisstpaannddH, dhUsaraH, iti 2 Ipaddhavalasya ||-kRssnnH, nIlaH, asitaH, zyAmaH, kAlaH, zyAmalaH, mecakaH, iti , nIlyAdigatavarNasya ||-piitH, gauraH, haridrAbhaH, iti 3 pItasya ||-paalaashH, haritaH, harit , iti 3 zirISAdipatragatavarNasya ||-lohitH, rohitaH, raktaH, iti 3 raktasya ||--yH kokanadakachavI raktAtpalAbhaH sa zoNa iti ||-yo'vyktraag ISadraktaH so'ruNaH ||yH zvetamizro raktaH sa pATala iti ||-3yaavH, kapizaH, iti 2 dhUsarAruNavarNasya // dhUmraH, dhUmalaH, kRSNalohitaH, iti 3 kRSNamiznalohitavarNasya For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakope [ 9. zabdAdivargaH kaDAraH kapilaH piGgapizaGgo kadupiGgalo . ___309 citraM kirmIrakalmASazavalaitAzca kabure / guNe zuklAdayaH puMsi guNiliGgAstu tadvati 311 9. zabdAdivargaH brAhmI tu bhAratI bhASA gIvAgvANI sarasvatI 312 vyAhAra uktirlapitaM bhASitaM vacanaM vacaH 313 apabhraMzo'pazabdaH syAcchAstre zabdastu vAcakaH 314 tiD-subantacayo vAkyaM kriyA vA kArakAnvitA zrutiH strI veda AmnAyastrayI dharmastu tadvidhiH 316 striyAmRksAmayajuSI iti vedAstrayastrayI 317 315 ||-kddaarH, kapilaH, piGgaH, pizaGgaH, kadruH, piGgalaH, iti 6 piGgalavarNasya ||-citrm , kirmIraH, kalmASaH, zabalaH, etaH, karturaH, iti 6 karbarasya / vicitravarNasyetyarthaH ||-shuklaa yo guNe guNamAtre vartamAnAH puMsi, yathA-'asya paTasya zukaM rUpam' / tadvati guNavati vastuni vartamAMnA guNiliGgA abhidheyalihAH / yathA-'zuklA zATI', 'zuklaH paTaH', 'zuklaM vastram' / rohitAdInAM zrItve tu -'zyenI zyetA, rohiNI rohitA, lohinI lohitA' ityAdi // 312-362. brAhmI, bhAratI, bhASA, gIH, vAk , vANI, sarasvatI, vyAhAraH, uktiH, lapinam , bhASitam , vacanam , vacaH, iti 13 vacanasya ||-apbhrssttH, zabdaH 'gAvI, goNI' ityAdyapazabdaH, so'pabhraMza ityucyte||-shaastre vyAkaraNAdau yo vAcakaH sa zabda ityucyate, yathA-otaprotata tUnAM vAcakaH paTaH iti |tisubntc yaH tiuntasuba-tapadasamUho vaakym| tiGantacayo yathA-pacatibhavati / pAko bhavatItyarthaH / subantacayo yathA-'prakRtisiddhamidaM hi mahAtmanAm' - kArakAnvitA kArakaiH saMbaddhA kriyA vaakymucyte| yathA-'devadatta! gAmabhirakSa zukladaNDena' // zrutiH, vedaH, AmrAyaH trayI, iti 4 vedasya ||tdvidhirvediko vidhiryAgAdidharma ityucyate // Rk, sAma, yajuH, iti trayo For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 324 patayaH 309-325] prathamaM kANDam 31 zikSetyAdi zruteraGgamoMkArapraNavau samau 318 itihAsaH purAvRttamudAttAdyAstrayaH svarAH 319 AnvIkSikI daNDanItistarkavidyArthazAstrayoH AkhyAyikopalabdhArthA purANaM paJcalakSaNam 321 prabandhakalpanA kathA pravalikA prahelikA 322 smRtistu dharmasaMhitA samAhRtistu saMgrahaH 323 samasyA tu samAsArtho kiMvadantI janazrutiH vArtA pravRttivRttAnta udantaH syAdathAhvayaH 325 vedA militAstrayI jJeyA tatra 'R'zabdaH, jhIliGgaH ||--shiksselyaadi zrutevedasyAGgaM jJeyam / zikSA kalpo vyAkaraNaM niruktaM jyotiSAM gatiH / chandovicidiriyepa paDato veda ucyte'|- oMkAraH, praNavaH, iti 2 smo|| itihAsaH, purAvRttam, iti 2 pUrvacaritasya mahAbhAratAdaH ||-udaattaadyaastryH svarA ucyante / ( 'udAttazcAnudAttazca svaritazca svarAstrayaH' ) ||--aanviikssikii iti 1 tarkavidyAyAM gAtamAdipraNItAyAm / daNDanItiH iti 1 arthazAstre bRhaspatyAdipraNIte // -AkhyAyikA, upalabdhArthA, iti anubhUtArthapratipAdakasya vAsavadattAdeH ||-yt paJcalakSaNaM tat puraannmucyte| ('sargazca pratisargazca vazo manvantarANi ca / vaMzyAnucaritaM ceva pugaNaM pnyclkssnnm')|-prbndhsy vAkyavistarasya yA kalpanA racanA sA kathA nATakarAmAyaNAdeH ||-prvhnikaa, prahelikA, iti 2 yathA paraiH saMdihyate tAdRzaguptAbhidhAnasya / yathA'pAnIyaM pAtumicchAmi tvattaH kamalalocane / yadi dAsyasi necchAmi no dAsyasi pibAmyaham // ' [ dAsyasi dAtumicchasi iti vyakto'rthaH, dAsyasi dAsI+asi iti gUDho'rthaH ] iti ||-yaa manvAdibhiH praNItA dharmasaMhitA dharmabodhArtha racitA saMhitA sA smRtiH // samAhRtiH, saMgrahaH, iti 2 saMgrahagranthasya ||-yaa samAsArthA pUraNIyArthA sA smsyaa| yathA - 'zatacandraM nabhasthalam' / tatpUraNaM yathA-'dAmodarakarAghAtavihvalIkRtacetasA / dRSTaM cANUramallena' iti // kiMvadantI, janazrutiH, iti 2 lokapravAdasya ||-vaartaa, pravRttiH, vRttAntaH, udantaH, iti 4 yathAsthitalokavRttakathanasya ||-aalyH, AkhyA, For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 amarakoSe AkhyA abhidhAnaM ca nAmadheyaM ca nAma ca hUtirAkAraNAhvAnaM saMhatirbahubhiH kRtA vivAdo vyavahAraH syAdupanyAsastu vAGmukham upodghAta udAhAraH zapanaM zapathaH pumAn prazno'nuyogaH pRcchA ca prativAkyottare same mithyAbhiyogo'bhyAkhyAnamatha mithyAbhizaMsanam abhizApaH praNAdastu zabdaH syAdanurAgajaH yazaH kIrtiH samajJA ca stavaH stotraM stutirnutiH AmreDitaM dvistriruktamucairghuSTaM tu ghoSaNA kAkuH striyAM vikAro yaH zokabhItyAdibhirdhvaneH avarNAkSepa nirvAdaparIvAdApavAdavat upakozo jugupsA ca kutsA nindA ca garhaNe [ 2. zabdAdivargaH 326 327 328 For Private and Personal Use Only 329 330 339 332 333 334 335 336 337 , > > , AhvA, abhidhAnam, nAmadheyam, nAma, iti 6 nAmnaH // - hUtiH, AkAraNA AhvAnam iti 3 AhvAnasya // - yA bahubhiH kRtA hUtiH, sA saMhatiHvivAdaH, vyavahAraH, iti 2 RNadAnAdinimitta vividhavAdasya // upanyAsaH, vAGmukham iti 2 vacanArambhasya // upodghAtaH, udAhAraH, iti 2 prakRtasiddhyarthacintanasya // - zapanam zapathaH, iti 2 zapathasya // - praznaH, anuyogaH, pRcchA, iti 3 praznasya // prativAkyam, uttaram iti 2 prativacanasya // mithyAbhiyogaH, abhyAkhyAnam, iti 2 'zataM me dhArayasi' ityAsatyAkSepasya // - mithyAbhizaMsanam, abhizApa:, iti 2 surApAnAdimithyApApodbhAvanasya // -- anurAgajo guNAnurAgotthaH zabdaH praNAda ityucyate // - yazaH, kIrtiH, samajJA, iti 3 kIrteH // - stavaH stotraM, stutiH, nutiH, iti 4 stuteH // - dvirdvivAraM citrivAraM cokamAmraDitamucyate / yathA-sarpaH sarpa iti // uccairghuSTam, ghoSaNA, iti 2 uccairghoSasya // - zokabhItikAmAdibhirdhvaneryo vikAraH sA kAkuH // avarNaH, AkSepaH, nirvAdaH, parIvAdaH, apavAdaH, upakozaH, jugupsA, kutsA, nindA, garhaNam, iti 10 nindAyAH / , -
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 338 339 340 341 s patayaH 326-346] prathamaM kANDam pAruSyamativAdaH syAdbhartsanaM tvapakAragIH yaH saninda upAlambhastatra syAtparibhASaNam tatra tvAkSAraNA yaH syAdAkrozo maithunaM prati syAdAbhASaNamAlApaH pralApo'narthakaM vacaH anulApo muhurbhASA vilApaH paridevanam vipralApo virodhoktiH saMlApo bhASaNaM mithaH supralApaH suvacanamapalApastu nihnavaH 'codyamAkSepAbhiyogau zApAkozau dureSaNA astrI cATu caTu zlAghA premNA mithyAvikatthanam' saMdezavAgvAcikaM syAdvAgbhedAstu triSUttare ruzatI vAgakalyANI syAtkalyA tu zubhAtmikA 343 344 ** ** 345 346 'apavAdavat' iti vatpratyayenAvAdInAmupakozasya cailikataM jJApitam / upa krozAntA avaNAdayaH, puMsIti tAtparyam ||-paarussym , ativAdaH, iti niSThurabhASaNasya ||-apkaargii: apakArArthakaM bhAvaNaM, tad bhrsnmucyte||ksyaaNcit vyaktau krodhapUrvakaM doSapratipAdanaM upAlammaH / sa dvedhA / yaH saninda nindAyukta upAlambhaH tatra paribhASaNamiti ||--mthunN prati parastrIpuruSasaMyoge nimittena ya Akrozastatra AkSAraNeti |-aabhaagnaa, AlApaH, iti anyonyasaMvodhanapUrvakabhASaNasya // yadanarthaka vacaH sa pralApa iti ||anulaapH, muhurbhASA, iti 2 bahuzobhASaNasya ||-vilaapH, paridevanam , iti / rodanapUrvakabhASaNasya ||-viprlaapH, virodhoktiH, iti 2 anyonyaviruddhabhASaNasya ||-mithH parasparamuktipratyuktiyuktaM yadbhASaNaM sa saMlApaH ||-suprlaapH, suvacanam , iti 2 subhASitasya ||-aalaapH, nilayaH, iti 2 gopana kArivacanasya ||-sNdeshvaakuu , vAcikam , iti 2 dUtAhi mukhena saMdi zyamAnavacanasya ||--uttre'tH paraM vakSyamANA vAra medAH samyagantAmi triliGgAH / yathA---ruzan zabdaH, zadvacanam / yA acalyANI, sA rudaatii|| a. ko. sa. 3 For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 34 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe atyarthamadhuraM sAntvaM saMgataM hRdayaMgamam niSThuraM paruSaM grAmyamazlIlaM sUnRtaM priye satyess saMkula kliSTe parasparaparAhate luptavarNapadaM grastaM nirastaM tvaritoditam ambUkRtaM saniSThIvamabaddhaM syAdanarthakam anakSaramavAcyaM syAdAhataM tu mRSArthakam 'solluNThanaM tu sotprAsaM bhaNitaM ratikUjitam zrAvyaM hRdyaM manohAri vispaSTaM prakaToditam atha liSTamavispaSTaM vitathaM tvanRtaM vacaH satyaM tathyamRtaM samyagamUni triSu tadvati zabde ninAdaninadadhvanidhvAnaravasvanAH svAnanirghoSanirhrAdanAdanisvAna nisvanAH [ 9. zabdAdivargaH 347 348 349 350 351 352 For Private and Personal Use Only *** **** 353 354 355 356 - " yA zubhAtmikA vAk sA kalyA // - yadatyarthamatizayena madhuraM tat sAntvam ||sNgtm, hRdayaMgamam, iti 2 saMbaddhavacanasya // -- niSThuram, paruSam, iti 2 kakezavacanasya // - grAmyam, azlIlam iti 2 zithilavacasaH // - yatpriyaM satyaM vacanaM tatra sUnRtamiti // - yatparaspareNa 'mAtA me vandhyA' itivat pUrvApara viruddhaM tatra saMkulam, kliTama, iti nAmadvayam / yathA - ' - ' pazyatyacakSuH sa zRNotyakarNaH ' // - yaluptavarNapadamasaMpUrNoccAritaM vacastat grastamiti // yattvaritoditaM tannirastam // saniSThIvaM lAlAyuktaM tat ambUkRtamucyate // - yadanarthakamarthazUnyaM tadabaddhaM syAt // - anakSaram, avAcyam iti 2 vaktumanarhasya vacasaH // - mRSArthakamatyantAbhUtArthakaM tat AhataM jJeyam / yathA - 'eSa vandhyAsuto yAti khapuSpakRtazekharaH / bhRgatRSNAmbhasi snAtaH zazazRGgadhanurdharaH // ' iti // - liSTam, avispaSTam iti 2 avyaktavacanasya // - yadanRtaM vacaH tat vitathamityucyate / 1 --- > * satyam, tathyam, Rtam, samyak iti 4 satyasya / amUni tadvati satyavati triSu / yathA -- satyA strI, satyaH pumAn, satyaM kulam iti // --zabdaH, ninAdaH, ninadaH, dhvaniH, dhvAnaH, ravaH, khanaH, khAnaH, nirghoSaH, nirhrAdaH, nAdaH, >
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 35 360 ur ur patayaH 347-366] prathama kANDam AravArAvasaMrAvavirAvA atha marmaraH 357 svanite vastraparNAnAM bhUSaNAnAM tu ziJjitam 358 nikvANo nikkaNaH kvANaH kvaNaH vaNanamityapi 359 vINAyAH kvaNite prAdeH prakvANaprakaNAdayaH kolAhalaH kalakalastirazcAM vAzitaM rutam 361 strI pratizrutpratidhvAne gItaM gAnamime same 362 10. nATyavargaH niSAdarSabhagAndhAraSaDjamadhyamadhaivatAH 363 paJcamazcetyamI sapta tantrIkaNThotthitAH svarAH 364 kAkalI tu kale sUkSme dhvanau tu madhurAsphuTe kalo mandrastu gambhIre tAro'tyuccaistrayastriSu 'nRNAmurasi madhyastho dvAviMzatividho dhvaniH sa mandraH kaNThamadhyasthastAraH zirasi gIyate' ** nisvAnaH, nisvanaH, AravaH, ArAvaH, saMrAvaH, virAvaH, iti 17 zabdamAtrasya ||-vstrprnnaanaaN skhanite zabde marmara iti ||-bhuussnnaanaaN nUpurAdInAM skhanite, ziJjitamiti // nikvANaH, nikkaNaH, kvANaH, kaNaH, kvaNanam, iti 5 vINAdiskhanitasya // prAderupasargAt ye prakANaH, prakvaNaH, ityAdayaste vIgAyA eva kvaNite nAnyatra ||-kolaahlH, kalakalaH, iti 2 bahubhiH kRtasya spaSTazabdasya // tirazcAM pakSiNAM rutaM zabdaH vAzitam ||-prtishrut , pratidhvAnaH, iti 2 pratizabdasya // gItam , gAnam , iti 2 gAyanasya // ___363-438, niSAdaH, RSabhaH, gAndhAraH, SaDjaH, madhyamaH, dhaivataH, paJcamaH, ityamI tantrIbhyaH kaNThebhyazvotthitAH sapta svarA jJeyAH / tatra niSAdaM nardanti gajAH, RSabhaM gAvaH, gAndhAraM ajAdayaH, SaDjaM mayUrAH, madhyamaM krauJcAH, dhaivatamazvAH, paJcamaM kokilAH iti ||-iisst kalaH kAkalIti // madhuraH zrutisukhaH, sa cAsAvasphuTo'vyaktAkSaraH; etAdRze dhvanau kala iti / gambhIre dhvanI mandra iti / atyuccenau tAra iti| trayaH kalamandratArAstriSu // yaH samanvitalayaH samyaganvito'nu - For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 36 amarakoSe samanvitalayastvekatAlo bINA tu vallakI fara sa tu tantrIbhiH saptabhiH parivAdinI tataM vINAdikaM vAdyamAnaddhaM surajAdikam vaMzAdikaM tu suSiraM kAMsyatAlAdikaM ghanam caturvidhamidaM vAdyaM vAditrAtodyanAmakam mRdaGgA murajA bhedAstvayAlijyordhvakAstrayaH syAdyazaHpaTaho DhakkA bherI strI dundubhiH pumAn AnakaH paTahosstrI syAtkoNo vINAdivAdanam vINAdaNDaH pravAla: syAtkakubhastu prasevakaH kolambastu kAyossyA upanAho nibandhanam vAdyaprabhedA DamarumaDDuDiNDimajharjharAH www.kobatirth.org -- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , [ 10. gato layo gItAdisAmyaM yatra sa ekatAla ucyate // -- -vINA, vALakI, vipakSI, iti 3 vINAyAH // - sA vINA tu saptabhistantrI mirupalakSitA parivAdinI // yogAdikaM vAdyaM tat tatamucyate / AdinA sairandhrIrAvaNaprahasta kiMnayAdi // - - yanmura jAdikaM mRdaGgAdikaM AdinA paTahAdi, mukhe carmagA badhyate tadAnaddhamucyate // -- vaMzAdikam / AdinA zaGkhAdi tatsuSiraM jJeyam // - yatkAMsyamayatAlAdikaM, AdinA ghaNTA jhaTayadi taddhanaM jJeyam // idaM tatAdikaM caturvidhaM vAdyaM vAditrAtodhanAmakaM vAdi mAtoyaM ca nAma yasya tat // mRdaGgAH, murajAH, iti 2 mRdaGgasya / bahuvidhatvAdbahuvacanam // ayaH, AliGgyaH, UrdhvakaH, ete 3 mRdaGgasya bhedAH ||--yse ya AdI paTo vAyate sa yazaHpaTaddaH / sa eva DhakkA ityucyate / iti 2 DhakkAyAH // merI, dundubhiH, iti 2 dundubheH // AnakaH paTahaH, iti ra parahasya || -- vINAdi vAdyate yena taddhanurAkRti kASTaM koNa ucyate // - vINAyA daNDaH pravAlaH // - kakubhaH prasevakaH iti 2 vINAdaNDAdadho dArumayaM bhANDaM zabdagAmbhIryArtha yaccarmaNAcchAdyate tasya // -- asyA vINAyAH kAyantrarahito daNDAdisamudAyaH kolambaka iyucyate // -- yatra vINAprAnte tacyo nimapyante tannibandhanam, upanAha ityucyate // - DamaruH, maDuH, DiNDinaH, jharjharaH, ---- For Private and Personal Use Only nATyavarga: 3670 368 369 350 371 372 273 374 375 376 377
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam paGktayaH 367-389 mardaH paNavosnye ca nartakIlAsike same vilambitaM dUtaM madhyaM tattvamogho ghanaM kramAt tAlaH kAlakriyAmAnaM layaH sAmyamathAstriyAm tANDavaM naTanaM nATyaM lAsyaM nRtyaM ca nartane tauryatrikaM nRtyagItavAdyaM nAvyamidaM trayam kuMsazca bhrukuMsazca kuMsazceti nartakaH strIveSadhArI puruSo nATyottau gaNikAjjukA bhaginIpatirAvutto bhAvo vidvAnathAvukaH janako yuvarAjastu kumAro bhartRdArakaH rAjA bhaTTArako devastatsutA bhartRdArikA devI kRtAbhiSekAyAmitarAsu tu bhaTTinI abrahmaNyamavadhyoktI rAjazyAlastu rASTriyaH 37 For Private and Personal Use Only 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 mardalaH, paNavaH, ete vAdyaprabhedA vAdyavizeSA jJeyAH / anye ca huDukagomukhAdayaH santi // - nartakI, lAsikA, iti 2 nartakyAH // karacaraNAdibhiryadvilambitaM nRtyAdikaM tat tattvamityucyate // --- yadbhutaM zIghraM nRtyAdikaM tat ogha ityucyate ||ynmdhyN na vilambitaM nApi drutaM tat dhanamityucyate // -- kAlakriyayormAnaM niyamahetuH tAla ityucyate // - gItavAdyapAdAdinyAsAnAM kriyAkAlayoH sAmyaM laya ityucyate // - - tANDavam, naTanam, nATyam, lAsyam, nRtyam, nartanam iti 6 nRtyasya // - -nRtya-gIta- vAdyamitIdaM trayaM militvA tauryatrikamiti cocyate ||yH strIveSadhArI nartakaH puruSastatra bhrakuMsaH, bhrukuMsaH, bhrUkuMsaH iti 3 nAmAni // nATyoktau nATyaprakaraNe, nATyAdanyatra prayogo nAstItyarthaH / yA gaNikA sA ajukA // - bhaginyAH patiH AvRtta ityucyate // - yo vidvAn sa bhAva ityucyate // - janakastu Avuka ityucyate // - yuvarAjastu kumAraH, bhartRdArakaH, iti 2 // - bhaTTArakaH, devaH, iti 2 rAjJaH // - tasya rAjJaH sutA bhartRdArikA ||kRto'bhisseko yasyAstasyAM rAjJyAM devIti // - itarAsu rAjJISu bhaTTinIti // - avadhyasya vadhAnasya brAhmaNAderuktau doSoktikaraNe abrahmaNyamiti // rAjJaH ,
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSa [10. nATyavargaH 390 391 392 393 ambA mAtA'tha bAlA syAdvAsUrAryastu mAriSaH attikA bhaginI jyeSThA niSThAnirvahaNe same haNDe halle halAhAnaM nIcAM ceTIM sakhI prati aGgahAro'GgavikSepo vyaJjakAbhinayo samau nivRtte tvaGgasattvAbhyAM dve triSvAGgiAkasAttvike zRGgAravIrakaruNAdbhutahAsyabhayAnakAH bIbhatsaraudrau ca rasAH zRGgAraH zucirujjvalaH utsAhavardhano vIraH kAruNyaM karuNA ghRNA kRpA dayA'nukampA syAdanukrozo'pyatho hasaH hAso hAsyaM ca bIbhatsaM vikRtaM triSvidaM dvayam vismayo'dbhutamAzcarya citramapyatha bhairavam 394 395 m 397 398 in 400 zyAlo rASTriya ucyate ||-ambaa, mAtA, iti 2 maataayaaH||-baalaa, vAsUH, iti 2 kumAryAH ||--aaryH, mAriSaH, iti 2 Aryasya ||-yaa jyeSThA bhaginI sA attikA ||-nisstthaa, nirvahaNam , iti 2 same iti samAnArthe, na tu samAnaliGge ||-niicaaN pratyAhAne haNDe iti / ceTI prati AhvAne hale iti / sakhI pratyAhAne halA iti / amUni trINyavyayAni ||-angghaarH, aGgavikSepaH, iti 2 nRtyavizeSasya ||-vyjkH, abhinayaH, iti 2 hastAdimirmanogatArthaprakAzanasya ||-anggen nivRtte niSpane karmaNi Ahnikam / sattve. nAntaHkaraNena nivRtte sAttvikam / ime dve api triSu ||-shRnggaarH, vIraH, karuNaH, adbhutaH, hAsyaH, bhayAnakaH, bIbhatsaH, raudraH, ete 8 rasA meyAH ||shRnggaarH, zuciH, ujvalaH, iti 3 mArasya ||-utsaahvrdhnH, vIraH, iti 2 vIrasya ||-kaarunnym , karuNA, ghRNA, kRpA, dayA, anukampA, anukrozaH, iti 7 karuNasya // hasaH, hAsaH, hAsyam, iti 3 hAsasya ||-biibhtsm , vikRtam, iti 2 bIbhatsasya / idaM dvayaM rase puMsi / tadvati triSu ||-vismyH, adbhutama, Acaryam , citram, iti 4 bhadbhutasya ||-bhairvm, zaraNam , For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 401 402 403 404 405 paklayaH 390-411] prathamaM kANDam dAruNaM bhISaNaM bhISmaM ghoraM bhImaM bhayAnakam bhayaMkaraM pratibhayaM raudraM tagramamI triSu caturdaza darastrAso bhiitibhoH sAdhvasaM bhayam vikAro mAnaso bhAvo'nubhAvo bhAvavodhakaH garvo'bhimAno'haMkAro mAnazcittasamunnatiH 'darpo'valepo'vaSTambhazcittodrekaH smayo madaH' anAdaraH paribhavaH parIbhAvastiraskriyA rIDhAvamAnanAvajJAvahelanamasUkSaNam mandAkSaM hrIstrapA brIDA lajjA sA'patrapA'nyataH zAntistitikSA'bhidhyA tu parasya viSaye spRhA akSAntirIyo'sUyA tu doSAropo guNeSvapi vairaM virodho vidveSo manyuzokau tu zuk striyAm 406 407 408 409 410 411 bhISaNam , bhISmam , ghoram , bhImam , bhayAnakam , bhayaMkaram , pratibhayam , iti 9 bhayAnakasya ||-rodrm , ugram , iti 2 raudrasya / amI anutAdaya uprAntAzcaturdaza zabdAH rase puMsi / tadvati tu triSu vAcyaliGgAH ||-drH, trAsaH, bhItiH, bhIH, sAdhvasam , bhayam , iti 6 bhayasya // mAnasaH, manaHsaMbandhi vikAro bhAva ucyate ||-yo bhAvabodhakazcittavikArasya prakAzakaH kaTAkSAdiH so'nubhAva ityucyate ||-grvH, abhimAnaH, ahaMkAraH, iti 3 garvasya ||cittsy samunnatiH parasmAdutkarSacintanenaunayaM mAna ucyate ||-anaadrH, paribhavaH, parIbhAvaH, tiraskriyA, rIDhA, avamAnanA, avajJA, avahelanam , asUkSaNam, iti 9 anAdarasya ||-mndaakssm, hrIH, trapA, nIDA, lajA, iti 5 ljaayaaH||-saa lajjA anyataH parasmA cet apatrapA // kSAntiH, titikSA, iti 2 parAbhyudayasahanasya ||-prsy viSaye parakIyadhane spRhA abhidhyA // akSAntiH. IrSyA, iti 2 parAbhyudayAsahanasya ||-gunnessvpi doSAropaH masyA ||-vairm, virodhaH, vidveSaH, iti 3 vairasya - For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 40 www.kobatirth.org amarakope Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 10. nATyavargaH pazcAttApo'nutApazca vipratIsAra ityapi kopakodhAmarSaropapratidhA rudhau striyo zucau tu carite zIlamunmAdazcittavibhramaH premA nA priyatA hArda prema sneho'tha dohadam icchA kAGkSA spRhA tRD vAJchA lipsA manorathaH kAmo'bhilASastarpazca so'tyartha lAlasA dvayoH upAdhirnA dharmacintA puMsyAdhirmAnasI vyathA syAccintA smRtirAdhyAnamutkaNThotkalike same utsAho'dhyavasAyaH syAtsa vIryamatizaktibhAku kapaTosstrI vyAjadambhopadhayazchadmakaitave kusRtirnikRtiH zAThyaM pramAdo'navadhAnatA For Private and Personal Use Only 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422. -- - , manyuH, zokaH, zuk, iti 3 zokasya // - pazcAttApaH, anutApaH, vipratIsAra:, iti 3 pazcAttApasya // - - kopa:, krodhaH, amarSaH, roSaH, pratighaH, ruT, kuma, iti 7 krodhasya // ruTkudhau striyA~ strIliGge // zucau zuddhe carita AcaraNe zIlam // unmAdaH, cittavibhramaH iti 2 cetaso'navasthiteH ||premaa, priyatA, hArdam, prema, snehaH, iti 5 premNaH // tatra 'premA' nA pumAn, snehazva // - dohadam, icchA, kAGkSA, spRhA, IhA, tRT, vAJchA, lipsA, manorathaH, kAmaH, abhilASaH, tarSaH, iti 12 spRhAyAH // sa tarSo mahAMzcet lAlasA / dvayoH strIpuMsayoH // - upAdhiH, dharmacintA, iti 2 dharmacintanasya / tatra 'upAdhiH' puMsi // - AdhiH, mAnasI vyathA, iti 2 manaH pIDAyAH / AdhiH ucyate puMsi // - cintA, smRtiH, AdhyAnam, iti 3 smaraNasya // -- utkaNThA, utkalikA, iti 2 utkaNThAyAH // -- utsAhaH, adhyavasAyaH, iti 2' utsAhasya // yena kRtvA asAdhyasAdhane'pyudyato bhavati, sa utsAho'tizaktibhAk sA'tizaktizcet vIryamucyate // kapaTaH, vyAjaH, dambhaH, upadhiH, chadma, kaitavam, kusRtiH, nikRtiH, zAmyam, iti 9 zAThyasya // -
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Acha 424 patayaH 412-433] prathamaM kANDam kautUhalaM kautukaM ca kutukaM ca kutUhalam 423 strINAM vilAsavibokavibhramA lalitaM tathA helA lIletyamI hAvAH kriyAH zRGgArabhAvajAH 425 dravakeliparIhAsAH krIDA lIlA ca narma ca 426 vyAjo'padezo lakSyaM ca krIDA khelA ca kUrdanam 427 dharmo nidAghaH svedaH syAtpralayo naSTaceSTatA avahitthAkAraguptiH samau saMvegasaMbhramA syAdAcchuritakaM hAsaH sotprAsaH sa manAk smitam 430 madhyamaH syAdvihasitaM romAJco romaharSaNam 431 kranditaM ruditaM kruSTaM jambhastu triSu jambhaNam vipralambho visaMvAdo riGgaNaM skhalanaM same 428 429 0 s c m c sm 0 pramAdaH, anavadhAnatA, iti 2 kartavyAnavadhAnasya ||-kautuuhlm , kautukam, kutukam , kutUhalam , iti 4 kautukasya ||-vilaasH, bibyokaH, [vivvokaH] vibhramaH, lalitam , helA, lIlA, iti 6 strIgAM zRGgArabhAvajAH, zRGgArarasasamudbhUtAH kriyAH ceSTAH hAvA ucynte||-drvH, keliH, parIhAsaH, krIDA, lIlA, narma, iti 6 krIDAmAtrasya ||-vyaajH, apadezaH, lakSyam , iti 3 svarUpAcchAdanasya ||-kriiddaa, khelA, kUrdanam , iti 3 bAlalIlAyAH ||--dhrmH, nidAghaH, khedaH, iti 3 khedasya ||-prlyH, naSTaceSTatA, iti 2 parispandanAzasya ||-avhitthaa, AkAraguptiH, iti 2 AkAragopanasya // saMvegaH, saMbhramaH, iti 2 harSAdinA karmasu tvaraNasya // sotprAsaH sAmiprAyo hAsa Acchuritakamucyate ||-s hAso manAgISaccet smitamucyate ||-s hAso madhyamazcedanalpAdhikastarhi vihasitaM syAt ||-romaanycH, romaharSaNam , iti 2 romodgamasya ||-krnditm , ruditam , kuSTam , iti 3 ruditasya // jRmbhaH, jRmbhaNam , iti 2 jRmbhikaayaaH| muMbhastriSu ||-viprlmbhH, visaMvAdaH, iti 2 vaJcanAyuktabhASaNasya ||-ringgnnm . skhalanam , iti 2 svadharmAdezcalanasya For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 42 www.kobatirth.org amarakoSe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [11. pAtAlabhogivargaH syAnnidrA zayanaM svApaH svamaH saMveza ityapi tandrI premIlA kuTikuTikuTiH striyAm adRSTiH syAdasaumye'kSiNa saMsiddhiprakRtI tvime svarUpaM ca svabhAvazca nisargazcAtha vepathuH kampo'tha kSaNa uddharSo maha uddhava utsavaH 11. pAtAlabhogivargaH adhobhuvanapAtAlaM valisadma rasAtalam nAgaloko'tha kuharaM zuSiraM vivaraM vilam chidraM nirvyathanaM rokaM randhaM zvabhvaM vapA zuSiH gatavaTau bhuvi va sarandhre zuSiraM triSu andhakAro'striyAM dhvAntaM tamisraM timiraM tamaH dhvAnte gADhe'ndhatamasaM kSINe'vatamasaM tamaH 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 , > // -- nidrA, zayanam, svApaH svapnaH saMvezaH, iti 5 nidrAyAH // - tandrI, pramIlA, iti 2 nidrAyA AdAvante ca yadAlasyaM tasya // bhrakuTiH, bhrukuTiH bhrukuTi:, iti 3 krodhAdijanitabhruvakratAyAH // - asaumye'kSNi saroSe cakSuSa aTiriti // - saMsiddhiH, prakRtiH, svarUpam, svabhAvaH, nisargaH, iti 5 svabhAvasya // --- vepathuH, kampaH, iti 2 kampasya // kSaNaH, uddharSaH, mahaH, uddhavaH, utsavaH, iti 5 utsavasya / maho'dantaH // For Private and Personal Use Only 439-460,adhobhuvanam, pAtAlam, balisadma, rasAtalam, nAgalokaH, iti 5 pAtAlasya // - kuharam, zuSiram vivaram, bilam, chidram, nirvyathanam, rokam, randhram, zvabhram, vapA, zuSiH, iti 11 chidramAtrasya // gartaH, avadaH, iti 2 bhuvi yacchubhraM tatra // zuSira miti sarandhre - randhrayukte vastuni, tatriSu vAcyaliGgam ||--andhkaarH dhvAntam, tamisram, timiram, tamaH, iti 5 andhakA rasya / tatra 'aMdhakAraH' klIbapuMsoH // -- gADhe dhvAnte sAtizaye tamasi andhatamasamiti // - kSINe dhvAnte avatamasamiti // - viSvak tamaH sarvavyApi dhvAntaM saMta
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam paGkayaH 434-455 ] viSvak saMtamasaM nAgAH kAdraveyAstadIzvaraH zeSo'nanto vAsukistu sarparAjo'tha gonase tilitsaH syAdajagare zayurvAhasa ityubhI alagardo jalavyAlaH samau rAjilaDuNDubhau mAludhAno mAtulAhirnirmukto muktakaJcukaH sarpaH vRdAkurbhujago bhujaMgo'hirbhujaMgamaH AzIviSo viSadharazcakrI vyAlaH sarIsRpaH kuNDalI gUDhapAccakSuHzravAH kAkodaraH phaNI darvIkaro dIrghapRSTho dandazUko bilezayaH uragaH pannago bhogI jihmagaH pavanAzanaH 'lelihAno dvirasano gokarNaH kaJjukI tathA kumbhInasaH phaNadharo harirbhogadharastathA aheH zarIraM bhogaH syAdAzI rapya hidaMSTrikA' tripAheyaM viSAsthyAdi sphaTAyAM tu phaNA dvayoH 43 For Private and Personal Use Only 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 *** ** 455 msmucyte||-naagaaH, kAdraveyAH, iti 2 nAgAnAm ||-tdiishvro nAgAnAmIzaH, zeSaH, anantaH, iti cocyate // - vAsukiH, sarparAjaH, iti 2 nAgarAjasya ||gonsH, tilitsaH, iti 2 gonasasya // - ajagaraH, zayuH, vAhasaH, iti 3 ajagarasya // - alagardaH, jalavyAlaH, iti 2 jalasarpasya // --rAjilaH, DuNDubhaH, iti 2 nirviSasya dvimukha sarpasya // - mAludhAnaH, mAtulA hiH, iti 2 khaDDAkAracitrasarpasya // - nirmuktaH, muktakaTukaH, iti 2 tyaktakacukasya // - sarpaH, pRdAkuH, bhujagaH, bhujaMgaH, ahiH, bhujaGgamaH, AzIviSaH, viSadharaH, cakrI, vyAlaH sarIsRpaH, kuNDalI, gUDhapAt, cakSuHzravAH, kAkodaraH, phaNI, davakaraH, dIrghapRSThaH, dandazUkaH, bilezayaH, uragaH, pannagaH, bhogI, jihmagaH, pavanAzanaH, iti 25 sarpasya // -yadviSAsthyAdi vyahibhavaM tat Aheyamucyate // -- sphaTA phaNA, iti 2 phaNAyAH / dve api strIpuMsayoH //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 44 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe samau nirmoka veDastu garalaM viSam puMsi klIve ca kAkolakAlakUTahalAhalAH saurASTrakaH zaukliyo brahmaputraH pradIpanaH dArado vatsanAbhazca viSabhedA amI nava viSavaidyo jAGguliko vyAlagrAhya hituNDikaH 12. narakavarga: syAnnArakastu narako nirayo durgatiH striyAm tadbhedAstapanA vIcimahArauravarauravAH saMghAtaH kAlasUtraM cetyAdyAH sattvAstu nArakAH pretA vaitaraNI sindhuH syAdalakSmIstu nirRtiH viSTirAjUH kAraNA tu yAtanA tIvra vedanA pIDA bAdhA vyathA duHkhamAmanasyaM prasUtijam syAtkaSTaM kRcchramAbhIlaM triSveSAM bhedyagAmi yat [ 12. narakavargaH 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 , kabukaH, nirmokaH, iti 2 sarpatvacaH // kSveDaH, garalam, viSam iti 3 viSamAtrasya // - kAkolaH, kAlakUTaH, halAhalaH, sAMrASTrikaH, zauklikeyaH, brahmaputraH, pradIpanaH, dAradaH, vatsanAbhaH iti 9 sthAvaraviSabhedAH // - viSavaidyaH, jAGgulikaH, iti 2 vipaharavaidyasya // vyAlagrAhI, ahituNDikaH, iti 2 sarpagrAhiNaH // For Private and Personal Use Only 461-467. nArakaH, narakaH, nirayaH, durgatiH, iti narakasya // - tapanaH, avIciH, mahArauravaH, rauravaH, saMghAtaH, kAlasUtram, ityAdyA narakabhedAH / AdyazabdAt tAmisrakumbhIpAkAdayaH // - nArakA narake bhavAH sattvAH prANinaH pretA ucyante // - - nArakI sindhurnadI vaitaraNI jJeyA // - nArakyalakSmIrazobhA nirRtirucyate // viSTiH, AjUH, iti 2 narake haThAtprakSepasya // - kAraNa, yAtanA, tIvravedanA, iti 3 narakapIDAyAH // - pIDA, bAdhA, vyathA, duHkham, Amanasyam, prasUtijam, kaSTam, kRcchram, AbhIlam iti 9 duHkhasya / eSAM madhye yadduHkhAdikaM bhedyagAmi vizeSyavRtti tatriSu / yathA - 'seyaM sevA duHkhA ca bahurUpA', 'so'yaM duHkhasuto'guNaH', 'sarvaM duHkhaM vivekinaH' iti // ,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pacayaH 456-480 ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam 13. vArivargaH samudro'dhirakUpAraH pArAvAraH saritpatiH udanvAnudadhiH sindhuH sarasyAn sAgaro'rNavaH ratnAkaro jalanidhiryAdaH patirapAMpatiH tasya prabhedAH kSIrodo lavaNodastathApare ApaH strI bhUni vArvAri salilaM kamalaM jalam payaH kIlAlamamRtaM jIvanaM bhuvanaM vanam kabandhamudakaM pAthaH puSkaraM sarvatomukham ambho'rNastoyapAnIyanIrakSIrAmbuzambaram meghapuSpaM ghanarasastriSu dve Apyamammayam bhaGgastaraGga UrmirvA striyAM vIcirathormiSu mahatsUlolakallolau syAdAvarto'mbhasAM bhramaH pRSantibindupRSatAH pumAMso vipruSaH striyAm cakrANi puTabhedAH syumAzca jalanirgamAH 45 For Private and Personal Use Only 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 468-553, samudraH, abdhiH, akUpAraH, pArAvAraH, saritpatiH, udanvAn, udadhiH, sindhuH, sarakhAn, sAgaraH, arNavaH, ratnAkaraH, jalanidhiH, yAdaHpatiH, apapatiH, iti 15 samudramAtrasya // -- tasya samudrasya pramedAstu-kSIrodaH, lavaNodaH, tathApare dadhyuda - ghRtoda - suroda - ikSUda- svAdUdAH // - ApaH, vAH, vAri, salilam, kamalam, jalam, payaH, kIlAlam, amRtam, jIvanam bhuvanam, vanam, kabandham, udakam, pAthaH, puSkaram, sarvatomukham, ambhaH, arNaH, toyam, pAnIyam, nIram, kSIram, ambu, zambaram, meghapuSpam, ghanarasaH, iti 27 jalasya / tatra 'ApaH' striyAM bahutve ca nityam, ||-aapym, ammayam, iti 2 jalavikArasya | triSu // - bhaGgaH taraGgaH, UrmiH, vIciH, iti 4 laharyAH || - ullolaH, kallolaH, iti 2 mahatsUrmiSu // - ambhasAM bhramo maNDalAkAreNa bhramaNam AvartaH syAt // pRSanti bindavaH, pRSataH, vipruSaH, iti 4 jalabindUnAm / tatra 'pRSata' klobe, 'bindu pRSatI' puMsi, 'vipruT' strI // - cakrANi, puTamedAH, bhramAH, jalanirgamAH iti 4 yAni cakrAkAreNa jalAnyadho yAnti
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46 amarakoSe kUlaM rodhazca tIraM ca pratIraM ca taTaM triSu pArAvAre parArvAcI tIre pAtraM tadantaram dvIposstriyAmantarIpaM yadantarvAriNastam toyotthitaM tatpulinaM saikataM sikatAmayam nipadvarastu jambAlaH paGko'strI zAdakardamau jalocchrAsAH paravAhAH kUpakAstu vidArakAH nAvyaM triliGgaM nautA striyAM naustaraNistariH uDupaM tu plavaH kolaH sroto'mbumaraNaM svataH AtarastarapaNyaM syAdroNI kASThAmbuvAhinI sAMyAtrikaH potavaNika karNadhArastu nAvikaH [13. vArivargaH For Private and Personal Use Only 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 - teSAm // kUlam rodhaH, tIram, pratIram, taTam, iti 5 tIrasya / 'taTaM' triliGgam // - paraM ca arvAk ca parArvAcI tIre krameNa pArAvAre ucyete / nadyAH paratIraM pAram, arvAk tIram AvAramityarthaH // - tayoH pArAvArayorantaraM madhyaM pAtramucyate // - vAriNo'ntarmadhye yattaraM tat dvIpa iti antarIpam iti cocyate // --- toyotthitaM toyakrameNotthaM tat pulinamucyate // - saikatamU, sikatAmayam, iti 2 vAlukApracura sthAnasya // - niSadvaraH, jambAlaH, paGkaH, zAdaH, iti 5 kardamasya / tatra 'paGkaH' puMnapuMsakayoH // - jalocchrAsAH, parIvAhAH, iti 2 nirgamamArgaiH pravRddhaM jalaM parivahati teSAm // -- kUpakAH, vidArakAH, iti 2 zuSkanadyAdau hi jalArtha gartAH kriyante teSAm // - nautAyeM nAvA tAritumarhe jalAdau nAvyam / tatriSu // - nauH, taraNiH, tariH, iti 3 naukAyAH // - uDupam, lavaH, kolaH iti 3 alpanaukAyAH // khato yadambusaraNaM jalagamanaM tat srota ucyate // - AtaraH, tarapaNyam, iti 2 nadyAditaraNe deyamUlyasya // - - kASThAmbuvAhinI kASThamayI jalavAhinI sA droNI ucyate // sAMyAtrikaH, potavaNika, iti 2 naukayA vANijyakAriNaH // -- karNadhAraH, nAvikaH, iti 2 aritraM dhRtvA yastArayati tasya // -- niyAmakAH, potavAhAH, iti 2 potamadhyasthitakASThA duSTajantvA -- , kardamaH,
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam "yaH 481-501 ] niyAmakAH potavAhAH kUpako guNavRkSakaH naukAdaNDaH kSepaNI syAdaritraM kenipAtakaH abhiH strI kASThakuddAlaH sekapAtraM tu secanam klIve'rdhanAvaM nAvo'rdhe'tItanauke'tinu triSu triSvAgAdhAtprasanno'cchaH kaluSo'naccha AvilaH nimnaM gabhIraM gambhIramuttAnaM tadviparyaye agAdhamatalasparze kaivarte dAzadhIvarau AnAyaH puMsi jAlaM syAcchaNasUtraM pavitrakam matsyAdhAnI kuveNI syAdvaDizaM matsyavedhanam pRthuromA jhaSo matsyo mIno vaisAriNo'NDajaH visAraH zakulI cAtha gaDakaH zakulArbhakaH 47 For Private and Personal Use Only 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 , dijJAnAya sthitvA ye niyantuM zaktAsteSAm // --kUpakaH, guNavRkSakaH, iti 2 rajvAdyAdhAramadhyastambhasya // - - naukAdaNDaH, kSepaNI, iti 2 naukAvAhaka daNDasya // - aritram kenipAtakaH, iti 2 karNasya // - abhiH, kAkuddAlaH, iti 2 potAdermalApanayanArtha kASThakuddAlasya // - seka - pAtram, secanam, iti 2 carmAdiracitasya jalotsarjana pAtrasya // - nAvo'rdhe ardhanAvam | takklIbe // - atItanauke naukAmatIla vartamAne manuSyAdau atinu / triliGgam, ataH paraM AgAdhAt 'agAdha' zabdamabhivyApya triSu vAcyaliGgA ityarthaH // -- prasannaH, accha:, iti 2 nirmalasya // kaluSaH, anacchaH, Avila:, iti 3 malamizrasya // - nimnam, gabhIram, gambhIram iti 3 gambhIrasya // tadviparyaye gambhIrAditarasmin uttAna miti // agAdham, atalasparzam, iti 2 atyantagambhIrasya // - kaivartaH, dAzaH, dhIvaraH, iti 3 kaivatasya // AnAyaH, jAlam, iti 2 jAlasya // - zaNasUtram, pavitrakam iti 2 zaNasUtrajAlasya // - matsyAdhAnI, kuveNI, iti 2 matsyabandhanakaraNDikAyAH // - baDizam, matsyavedhanam iti 2 matsyavedhanasya // - - pRthuromA, jhaSaH, matsyaH, mInaH, vaisAriNaH, aNDajaH, visAraH, zaphulI, iti 8 " - ,
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 48 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe sahasradaMSTraH pAThIna ulUpI zizukaH samau nalamInazcilicimaH proSThI tu zapharI dvayoH kSudrANDamatsyasaMghAtaH potAdhAnamatho jhapAH rohito madguraH zAlo rAjIvaH zakulastimiH timiMgilAdayazcAtha yAdAMsi jalajantavaH tadbhedAH zizumArodrazaGkavo makarAdayaH syAtkulIraH karkaTakaH kUrme kamaTakacchapI grAho'vahAro nakrastu kumbhIro'tha mahIlatA gaNDUpadaH kiMculako nihAkA godhikA same raktapA tu jalaukAyAM striyAM bhUmni jalaukasaH muktAsphoTaH striyAM zuktiH zaGkhaH syAtkamburastriyoM kSudrazaGkhAH zaGkhanakhAH zambUkA jalazuktayaH , [ 13. vArivargaH 502 503 204 matsyasya // - gaDakaH, zakulArbhakaH iti 2 matsyavizeSasya // - sahasradaMSTraH, pAThIna:, iti 2 bahudaMSTrasya matsyavizeSasya ||---ulUpI, zizukaH, iti 2 zizumArAkAramatsyasya // nalamInaH, cilicimaH, iti 2 jalatRNacArimatsyavizeSasya // - proSTI, zapharI, iti 2 zubhramatsyavize Sasya // kSudrAzca te aNDamatsyAzca teSAM saMghAtaH potAdhAnamucyate // atho jhaSA matsyavizeSAH vakSyante, natu paryAyAH -- rohitaH, madguraH, zAlaH, rAjIvaH, zakulaH, timiH, timiMgilaH, 'Adi' zabdAt nanyAvatAdayo'nye // - yAdAMsi, jalajantavaH iti 2 jalacaramAtrasya // - tadbhedA jalajantUnAM vizeSAH -- zizumAraH, udraH, zaGkuH, mkrH|'aadi zabdAt jalahastyAdayaH // - kulIraH, karkaTakaH, iti 2 karkaTasya // - kUrmaH, kamaThaH, kacchapa:, iti 3 kUrmasya // -- grAhaH, avahAraH, iti 2 grAhasya // -- nakraH, kumbhIraH, iti 2 nakrasya // mahIlatA, gaNDUpadaH, kiMculakaH, iti 3 jalacarabhedasya // -- nihAkA, godhikA, iti 2 jalagodhikAyAH // -- raktapA, jalaukA, jalaukasaH, iti 3 jalaukAyAH // muktAsphoTaH, zuktiH, iti 2 zuktikAyAH // - zaGkhaH, kambuH, iti 2 zaGkhasya // kSudrazaGkhAH zaGkhanakhAH, iti 2 sUkSmazaGkhAnAm // -- jalazukta yo For Private and Personal Use Only 505 506 507 608 509 '110 511 512 513
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 522 patayaH 502-524] prathama kANDam 49 bheke maNDUkavarSAbhUzAlUraplavadardurAH 514 zilI gaNDUpadI bhekI varSAbhvI kamaThI DuliH 515 madgurasya priyA zRGgI durnAmA dIrghakozikA 516 jalAzayo jalAdhArastatrAgAdhajalo hRdaH 517 AhAvastu nipAnaM syAdupakUpajalAzaye / 518 puMsyevAndhuH prahiH kUpa udapAnaM tu puMsi vA 519 nemistrikA'sya vInAho mukhabandhanamasya yat 520 puSkariNyAM tu khAtaM syAdakhAtaM devakhAtakam 521 padmAkarastaDAgo'strI kAsAraH sarasI saraH vezantaH palvalaM cAlpasaro vApI tu dIrghikA 523 kheyaM tu parikhAdhArastvambhasAM yatra dhAraNam 524 jalamAtrajAH zuktayaH zambUkA ucyante // bhekaH, maNDUkaH, varSAbhUH, zAlUraH, savaH, darduraH, iti 6 mekasya ||-shilii, gaNDapadI, iti 2 svalpagaNDUpadajAteH ||-mekii, varSAbhvI, iti 2 kSudrabhekajAteH ||-kmtthii, DuliH, iti 2 kAH ||--mdguraakhysy matsyAvazeSasya priyA strI zRGgItyucyate // -- durnAmA, dIrghakozikA, iti 2 jalUkAkArasya jalacaravizeSasya ||-jlaashyH, jalAdhAraH iti 2 taDAgAdInAm ||-agaadhmtlsprsh jalaM yasya sa jalAzayo hada ucyate ||-upkuup jalAzaye kRpasamIpe yo jalAzayaH kUpoddhRtAmbusthApanIyazilAdiracito gartaH, yatratyaM jalaM sukhena gAvaH pivanti, tatra AhAvaH, nipAnam , iti ||-andhuH, prahiH, kUpaH, udapAnam , iti 4 kRpsy| tatra 'udapAnaM' puMsi vaa||-asy kUpamya nemirante rajvAdidhAraNArtha dAsyatraM sA trikA ||-asy kUpasya pASaNAdimiyanmukhanivandhanaM sa vInAha ucyate ||-pusskrinnii, khAtam, iti 2 puSkariNyAH ||-akhaatm , devakhAtakam, iti 2 akRtrimakhAtasya ||-pdmaakrH, taDAgaH, kAsAraH, sarasI, saraH, iti 5 taDAgasya ||veshntH,prm , alpasaraH, iti 3 svalpasarasaH ||-vaapii, dIrghikA, iti 2 vApyAH ||.-kheym, parikhA, iti 2 durgAdvahiryatparitaH khAtaM kriyate tasya ||-ytr ambhasAM dhAraNaM kSetrAdisekArtha jalAnAM saMgrahaNaM sa AdhAra ma. ko. sa. 4 For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ** 531 amarakoSe [13. vArivargaH syAdAlavAlamAvAlamAvApo'tha nadI sarit 525 taraGgiNI zaivalinI taTinI hAdinI dhunI srotasvatI dvIpavatI sravantI nimnagApagA 527 'kUlaMkaSA nirjhariNI rodhovakrA sarasvatI' gaGgA viSNupadI jadbhutanayA suranimnagA 528 bhAgIrathI tripathagA trisrotA bhISmasUrapi 529 kAlindI sUryatanayA yamunA zamanasvasA 530 revA tu narmadA somodbhavA mekalakanyakA karatoyA sadAnIrA bAhudA saitavAhinI 532 zatadrustu zutudriH syAdvipAzA tu vipAT striyAm 533 zoNo hiraNyavAhaH syAt kulyA'lpA kRtrimA sarit 534 zarAvatI vetravatI candrabhAgA sarasvatI kAverI sarito'nyAzca saMbhedaH sindhusaMgamaH 536 ucyate ||-aalvaalm , AvAlam , AvApaH, iti 3 vRkSAdimUle samantato'mbhaso dhAraNArtha yadveTanaM tasya ||-ndii, sarit , taraGgiNI, zaivalinI, taTinI, hAdinI, dhunI, srotakhatI, dvIpavatI, savantI, nimnagA, ApagA, iti 12 nadyAH ||--gnggaa, viSNupadI, jahutanayA, suranimnagA, bhAgIrathI, tripathagA, trisrotAH, bhISmasUH, iti 8 bhAgIrathyAH ||-kaalindii, sUryatanayA, yamunA, zamanasvasA, iti 4 yamunAyAH ||-revaa, narmadA, somodbhavA, mekalakanyakA, iti 4 narmadAyAH / karatoyA, sadAnIrA, iti 2 gaurIvivAhe kanyAdAnodakAjAtAyAH ||-baahudaa, saitavAhinI, iti .2 kArtavIryArjunena yA avatAritA tasyAH // - zatadruH, zutudriH, iti 2 zatadrAH // vipAzA, vipATa , iti 2 pAzamocinyAH ||-shonnH, hiraNyavAhaH, iti 2 nadavizeSasya // -yA alpA kRtrimA sarit sA kulyaa||-shraavtii, vetravatI, candrabhAgA, sarakhatI, kAverI, iti 5 sridvishessaaH|| anyAzca saritaH kauzikIgaNDakI-carmaNvatI-godA-veNyAdyAH santIti zeSaH ||-sNbhedH, sindhusaMgamaH, For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaM kANDam paGkayaH 525-548 ] dvayoH praNAlI payasaH padavyAM triSu tUttarau devikAyAM sarayvAM ca bhave dAvikasAravau saugandhikaM tu kahAraM halakaM raktasaMdhyakam syAdutpalaM kuvalayamatha nIlAmbujanma ca indIvaraM ca nIle'sminsite kumuda kairave zAlUkameSAM kandaH syAdvAriparNI tu kumbhikA jalanIlI tu zevAlaM zaivalo'tha kumudvatI kumudinyAM nalinyAM tu bisinI padminImukhAH vA puMsi padmaM nalina maravindaM mahotpalam sahasrapatraM kamalaM zatapatraM kuzezayam paGkeruhaM tAmarasaM sArasaM sarasIruham bisaprasUnarAjIva puSkarAmbhoruhANi ca 51 For Private and Personal Use Only 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 " , iti 2 nadImelakasya nadIsaMgamasya // payaso jalasya padavyAM nirgamanamArge makaramukhAdirUpA praNAlI iti / tadvayoH / puMsi tu 'praNAlaH ' // - - uttarau dAvikasAravAM triSu / devikAyAM nadyAM bhavaM dAvikam / sarayvAM nadyAM bhavaM sAravam // - saugandhikam, kahrAram, iti 2 saMdhyAvikAsinaH zuklasarojasya ||-hlkm, raktasaMdhyama, iti 2 raktakArasya // utpalam, kuvalayam iti 2 kumudasya // nIlAmbujanma, indIvaram iti 2 nIle'sminnutpale // kumu dam, kairavam, iti 2 site zubhre'sminnutpale // - eSAmutpalavizeSANAM kandaH zAlUkaM syAt // - vAriparNI, kumbhikA, iti 2 jalakumbhikAyAH ||niilii, zevAlam, zaivala:, iti 3 zaivAlasya // -- kumudvatI, kumudinI, iti 2 kumudinyAH // - nalinI, bisinI, padminI, iti 3 kamalinyAH / ' mukha'zabdAt sarojinIprabhRtayaH // - padmam, nalinam, aravindam, mahotpalam, sahasrapatram, kamalam, zatapatram kuzezayam, paGkeruham, tAmarasam, sArasam, sarasIruham, bisaprasUnam, rAjIvam, puSkaram, ambhoruham, iti 16 kamalasya - jala *
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 52 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarako puNDarIkaM sitAmbhojamatha raktasaroruhe raktotpalaM kokanadaM nAlo nAlamathAstriyAm mRNAlaM bisamajAdikadambe SaNDamastriyAm karahATaH ziphAkandaH kiMjalkaH kesaro'striyAm saMvartikA navadalaM bIjakozo varATakaH 14. kANDasamAptiH uktaM svarvyomadikkAladhIzabdAdi sanAvyakam pAtAlabhogi narakaM vAri caiSAM ca saMgatam ityamarasiMhakRtau nAmaliGgAnuzAsane svarAdikANDaH prathamaH sAGga eva samarthitaH [ 13. vArivarga : 549 550 551 552 553 , - 'vA puMsi' iti SoDazabhirapi saMbadhyate // - tatra puNDarIkam, sitAmbhojam, iti 2 sitakamalasya // - raktasaroruham, raktotpalam, kokanadam iti 3 raktakamalasya // - nAlaH, nAlam, iti 2 padmAdidaNDasya // bisam, iti 2 mRNAlasya / astriyAM klIba- puMsoH // - abjAdikadambe kamalAdInAM samUhe SaNDamiti // - karahATa, ziphAkandaH, iti 2 padmamUlasya // -- kiMjalkaH, kesaraH, iti 2 kesarasya // - saMvartikA, navadalam iti 2 padmAdInAM navapatrasya // - bIjakozaH, varATakaH, iti 2 bIjakozasya // " For Private and Personal Use Only 554 555 556 557 - mRNAlam, 554-557. mayA khar-vyoma - dik-kAla- dhI-zabda-nATya- pAtAlabhogi-narakavAri uktam / zabdAdIti rasagandhAdigrahaNArthamAdizabdaH / eSAM svargAdInAM saMgataM saMbandhavazAtprAptaM devAsurameghAdikaM taccoktam // evamamarasiMhasya kRtau nAmnAM liGgAnAM cAnuzAsane svarAdizabdAnAM kANDaH samUhaH sAGgo'GgopAGgasahitaH prathamaH samarthitaH kathitaH // zrImatyamaraviveke mahezvareNa viracite eva prathamaH svarAdikANDaH samAptaH / ityamarakozasya prathamaM kANDaM samAptam //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paGkayaH 549-566 ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaM kANDam dvitIyaM kANDam 1. vargabhedAH vargAH pRthvIpurakSmAbhRdvanauSadhimRgAdibhiH nRbrahmakSatraviTzUdraH sAGgopAGgeri hoditAH 2. bhUmivargaH bhUrbhUmiracalAnantA rasA vizvaMbharA sthirA dharA dharitrI dharaNiH kSoNirjyA kAzyapI kSitiH sarvasahA vasumatI vasudhorvI vasuMdharA gotrA kuH pRthivI pRthvI kSmA'vanirmedinI mahI ' vipulA gaharI dhAtrI gaurilA kumbhinI kSamA bhUtadhAtrI ratnagarbhA jagatI sAgarAmbarA' mRnmRttikA prazastA tu mRtsA mRtsnA ca mRttikA urvarA sarvasasyADhyA syAdUSaH kSAramRttikA UpavAnUSaro dvAvapyanyaliGgau sthalaM sthalI 53 558 559 For Private and Personal Use Only 560 561 562 563 *** ** 564 565 566 558-559. iha vakSyamANe'sminkANDe'GgairmRcchAkhAnagarAdibhiH, upAGgairmRtsnAvezAdibhiH sahitaiH pRthvI-pura-kSmAbhRt vanauSadhi-mRga-nR-brahma-kSatra-viTzUdra-zabdaivarga uditA vaktumArabdhAH / tatra kSmAbhRta zailaH / ' mRgAdibhiH' ityAdi - zabdena pakSiNAM saMgrahaH; yadvA, - mRgAnatti punaH punaH sa mRgAdI siMhaH, asminnarthe tAcchIlye NiniH // 560 - 593. bhUH, bhUmiH, acalA, anantA, rasA, vizvaMbharA, sthirA, dharA, dharitrI, dharaNiH, kSoNiH, jyA, kAzyapI, kSitiH, sarvasahA, vasumatI, vasudhA, urvI, vasuMdharA, gotrA, kuH, pRthivI, pRthvI, kSmA, avaniH, medinI, mahI, iti 27 nAmAni bhUmeH // - mRt, mRttikA, iti 2 mRdaH // -- mRtsA, mRtsnA, iti 2 prazastamRdaH / prazastA mRttikA tvityanvayaH // - sarvaiH sasyairADhyA mRttikA rcaretyucyate // kaSaH, kSAramRttikA, iti 2 kSAramRttikAyAH //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 54 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe samAnau marudhanvAnau dve khilAprahate same triSvatha jagatI loko viSTapaM bhuvanaM jagat loko'yaM bhArataM varSa zarAvatyAstu yo'vadheH dezaH prAgdakSiNaH prAcya udIcyaH pazcimottara: pratyanto mlecchadezaH syAnmadhyadezastu madhyamaH AryAvartaH puNyabhUmirmadhyaM vindhyahimAlayoH nIvRjjanapado dezaviSayau tUpavartanam triSvAgoSThAnnaDaprAye nAnnaDala ityapi kumudvAn kumudaprAye vetasvAn bahuvetase zAdvalaH zAdaharite sajambAle tu paGkilaH jalaprAyamanUpaM syAt puMsi kacchastathAvidhaH [ 2. bhUmivagaH 567 568 569 For Private and Personal Use Only 570 571 572 573 574 575 576 577 2 USavAn, USaraH, iti 2 kSAramRdviziSTasya / dvAvapyanyaliGgau // - sthalam, sthalI, iti 2 akRtrimasthAnasya // - maruH, dhanvA, iti 2 marudezasya // - khilam, aprahatam, iti 2 akRSTasya kSetrAdeH // - jagatI, lokaH, viSTapam, bhuvanam, jagat iti 5 bhUtalasya // - ayaM jambudvIpavartI dRzyamAno lokaH bhAratanAmakaM varSaM jJeyam // - zarAvatyA avadheH yaH prAgdakSiNaH prAksahito dakSiNo dezaH sa prAcya iti // - zarAvatyA avadheyaH pazcimottaraH pazcimasahita uttaro dezaH sa udIcya iti ||--prtyntH, mlecchadezaH, iti 2 ziSTAcArarahitasya kAmarUpAdeH // - madhyadezaH, madhyamaH, iti 2 madhyadezasya // - AryAvartaH, puNyabhUmiH, iti 2 vindhyahimAcalayorantarasya - // nIvRt, janapadaH, iti 2 janairvAsyamAnarASTrasya magadhAdeH ||--deshH viSayaH, upavartanam iti 3 grAmasamudAyalakSaNasya dezamAtrasya // - atha goSThazabdamabhivyApya vakSyamANAstriSu liGgeSu / nadvAn, navala:, iti 2 naDabahule deze // - kumudvAn, iti 1 kumudaprAye // - vetakhAn iti 1 bahuvetase // - zAdairbAlatRNairharite deze zAdvala iti // --sajambAle kardamayukte deze paGkila iti // - jalaprAyam, anUpam, iti 2 jalabahuladezasya // - anugatA Apo'tra anUpaM, 'nAnAdrumalatAvIrunni rjaraprAntaJcItalaiH / vanervyAptamanUpaM tat sasyairtrIhiyavAdibhiH // ' tathAvidhaH , "
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 567-589 ] dvitIyaM kANDam strI zarkarA zarkarilaH zArkaraH zarkarAvati deza evAdimAvevamunneyAH sikatAvati dezo nadyambuvRSTyambusaMpannatrIhipAlitaH syAnnadImAtRko devamAtRkazca yathAkramam surAjJi deze rAjanvAn syAttato'nyatra rAjavAn goSThaM gosthAnakaM tattu goSThInaM bhUtapUrvakam paryantabhUH parisaraH seturAlau striyAM pumAn vAmalUrazca nAkuzca valmIkaM puMnapuMsakam ayanaM vartma mArgAdhvapanthAnaH padavI sRtiH saraNiH paddhatiH padyA vartanyekapadIti ca atipanthAH supanthAzca satpathazcArcite'dhvani vyadhvo duradhvo vipathaH kadadhvA kApathaH samAH r 55 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 " -anUpasadRzaH kacinnayAderupAntadezaH kaccha ityucyate // - zarkarA, zarkarilaH, iti 2 vAlukAyuktadeze // - zArkaraH zarkarAvAn iti 2 vAlukAyuktasya dezAdeH / Adimau zarkarAzarkarilau deze eva / evaM sikatAvatyunneyA UhanIyAH / sikatAH, sikatila iti 2 sikatAyuktasya dezasya / saikataH, sikatAvAn iti 2 vAlukAyuktasya dezAdeH ||nymbubhirvRssttymbubhishc saMpannaivrIhibhiH pAlito dezaH krameNa nadImAtRko devamAtRkazca syAt // dharmazIlaH zobhano rarAjA yatra sa surAjA, tasmindeze rAjanvAn iti / tato'nyatra rAjamAtrayukte deze rAjavAn iti // - goSTam, gosthAnakam iti 2 gavAM sthAnasya ||-tgossttN bhUtapUrvakaM cet gauSThInamityucyate // - paryantabhUH parisaraH, iti 2 nadIparvatAdInAmupAntabhuvaH // setuH, AliH, iti 2 setoH H // - vAmalUraH nAkuH, valmIkam iti 3 valmIkasya // ayanam, vartma, mArgaH, adhvA, panthAH, padavI, sRtiH, saraNiH, paddhatiH, payA, vartanI, ekapadI, iti 12 mArgasya // - atipanthAH, supanthAH, satpathaH, iti 3 arcite'dhvani zobhane mArge ||-vydhvH, duradhvaH, vipathaH, kadadhvA, kApathaH, iti 5 durmArgasya " For Private and Personal Use Only 578 579 1
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 56 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe apanthAstvapathaM tulye zRGgATakacatuSpathe prAntaraM dUrazUnyo'dhvA kAntAraM vartma durgamam gavyUtiH strI krozayugaM nalvaH kiSkucatuHzatam ghaNTApathaH saMsaraNaM tatpurasyopaniSkaram 'dyAvApRthivyau rodasyo dyAvAbhUmI ca rodasI divaspRthivyau gaJjA tu rumA syAllavaNAkaraH 3. puravarga: pUH strI purInagaryau vA pattanaM puTabhedanam sthAnIyaM nigamo'nyattu yanmUlanagarAtpuram tacchAkhAnagaraM vezo vezyAjanasamAzrayaH ApaNastu niSadyAyAM vipaNiH paNyavIthikA rathyA pratolI vizikhA syAccayo vapramastriyAm prAkAro varaNaH sAlaH prAcInaM prAntato vRtiH [ 3. puravarga: 590 591 592 593 ** 594 595 596 597 598 599 tatra kadadhvA nAntaH // apanthAH, apatham iti 2 amArgasya // zRGgATakam, catuSpatham, iti 2 catuSpathasya // - dUrazcAsau zUnyazca dUrazUnyaH, , chAyAjalA divarjito dUrastho'dhvA mArgaH prAntaramityucyate // - yaddurgamaM corakaNTakAdyupadravayuktaM vartma mArgaH kAntAramityucyate // krozayugaM gavyUtirityucyate // - kiSkUNAM hastAnAM catuHzataM nalva ityucyate // ghaNTApathaH, saMsaraNam iti 2 rAjapathamAtrasya // - tatsaMsaraNaM purasya nagarasya cet upaniSkaramiti // 594-633. pUH, purI, nagarI, pattanam, puTamedanam, sthAnIyam, nigamaH, iti 7 nagarasya // - yat prAkArAdiveSTitaM vistIrNa puraM tat sthAnIyAdinAmakamiti / yanmUlanagarAdanyatpuraM tacchAkhAnagaramityanvayaH // - vezyAjanasya samAzrayo nivezasthAnaM veza ityucyate // -- ApaNaH, niSadyA, iti 2 krayyavastuzAlAH // vipaNiH paNyavIthikA, iti 2 krayyavastuzAlA paGkaH // rathyA pratolI, vizikSA, iti 3 grAmAbhyantaramArgasya // cayaH, vapram iti 2 pArakhoddhRtamRttikAkUTasya // - prAkAraH, varaNaH, sAlaH, * For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paGkayaH 590 - 610 ] dvitIyaM kANDam bhittiH strI kuDyamekaM yadantarnyastakIkasam gRhaM gehodavasitaM vezma sadma niketanam nizAntapastyasadanaM bhavanAgAramandiram gRhAH puMsi ca bhUmyeva nikAyyanilayAlayAH vAsaH kuTI dvayoH zAlA sabhA saMjavanaM tvidam catuHzAlaM munInAM tu parNazAloTajo'striyAm caityamAyatanaM tulye vAjizAlA tu mandurA AvezanaM zilpizAlA prapA pAnIyazAlikA maTharachAtrAdinilayo gaJjA tu madirAgRham garbhAgAraM vAsagRhamariSTaM sUtikAgRham 'kuTTimosstrI nibaddhA bhUzcandrazAlA zirogRham' vAtAyanaM gavAkSo'tha maNDapo'strI janAzrayaH > Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , 57 7 iti 3 yaSTikAkaNTakAdiracita venasya // - nagarAdeH prAntabhAge yA vRtirveSTanaM veNukaNTakAdInAM tatprAcInamityucyate // -- bhittiH, kuDyam iti 2 bhitteH // - tat kuDyam antarnyasta kIkasaM cet eDUkasaMjJam // - gRham, geham, udavaritam, vezma, sadma, niketanam, nizAntam, pastyam, sadanam bhavanam agAram, mandiram gRhAH, nikAyyaH, nilayaH, Alaya:, iti 16 gRhasya // - vAsaH, kuTI, zAlA, sabhA, iti 4 sabhAgRhasya // - saMjavanam, catuHzAlam, iti 2 anyonyAbhimukhazAlAcatuSkasya // - parNazAlA, uTajaH iti 2 munigRhasya || - caityam, Ayatanam iti 2 yajJAyatanabhedasya // - vAjizAlA, mandurA, iti 2 azvazAlAyAH // -- Avezanam zilpizAlA, iti 2 svarNakArAdInAM zAlAyAH // -- prapA, pAnIyazAlikA, iti 2 jalazAlAyAH // - chAtrA dinilayaH ziSyAdInAM gRhaM maTha ityucyate / AdinA kApAlAdisaMgrahaH // -- gajA, madirAgRham iti 2 madyasthAnasyagarbhAgAram, vAsagRham, iti 2 gRhamadhyabhAgasya // ariSTam, sUtikAgRham, iti 2 prasavasthAnasya // - vAtAyanam, gavAkSaH, iti 2 gavAkSasya // " For Private and Personal Use Only 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 *** 610
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 617 ur ur 120 amarakoSe [3. puravargaH hAdi dhaninAM vAsaH prAsAdo devabhUbhujAm 611 saudho'strI rAjasadanamupakAryopakArikA 612 svastikaH sarvatobhadro nandyAvartAdayo'pi ca 613 vicchandakaH prabhedA hi bhavantIzvarasadmanAm 614 syagAraM bhUbhujAmantaHpuraM syAdavarodhanam zuddhAntazcAvarodhazca syAdaTTaH kSomamastriyAm 616 praghANapraghaNAlindA bahiraprakoSTha ke gRhAvagrahaNI dehalyaGgaNaM catvarAjire adhastAdAruNi zilA nAsA dArUpari sthitam pracchannamantAraM syAt pakSadvAraM tu pakSakam valIkanIdhe paTalaprAnte'tha paTalaM chadiH 621 gopAnasI tu valabhI chAdane vakradAruNi 622 maNDapaH, janAzrayaH, iti 2 maNDapasya / tatra 'maNDapaH' klIvapuMsoH ||-dhninaaN dhanavatAM vAso gRhaM tat hAdi ||--devaanaaN rAjJAM ca gRhaM prAsAda iti |saudhH, rAjasadanam , upakAryA, upakArikA, iti 4 rAjagRhasya ||---svstikaady IzvarasadmanAM rAjagRhANAM prabhedAH syuH / tatra catuAratoraNaH svastikaH, uparyuparigRhaM sarvatobhadraH, vartulAkRtirnandyAvartaH, vistIrNaH sundaro vicchandakaH ||-bhuubhujaaN rAjJAM khyagAraM strIgRhaM tat antaHpuram , avarodhanam , zuddhAntaH, avarodhaH, iti 4 ||-attttH, kSomam, iti 2 hAdipRSThasya // praghANaH, praghaNaH, alindaH, iti 3 dvArAdvahiryaH prakoSThakastamya ||gRhaavgrhnnii, dehalI, iti 2 gRhadvArAdhobhAgasya ||-anggnnm , catvaram , ajiram , iti 3 praanggnnsy|| zilA iti 1 dvaarstmbhaadhHsthitkaasstthsy||naasaa iti 1 dvArastambhopari sthitasya daarunnH||--prcchnnm , antAram , iti 2 guptadvArasya ||----pkssdvaarm , pakSakam , iti 2 pArzvadvArasya ||--vliikm , nIdhram, iti 2 paTalaprAnte gRhacchAdanasya ||-pttlm , chadiH, iti 2 chaadnsy| chadiH sAntaM striyAm ||-gopaansii, valabhI, iti 2 chAdanAtha yad For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 623 624 625 626 patayaH 611-633] dvitIyaM kANDam kapotapAlikAyAM tu viTaGka punapuMsakam strI dvAriM pratIhAraH syAdvitardistu vedikA toraNo'strI bahiraM puradvAraM tu gopuram kUTaM pUbhari yaddhastinakhastasminnatha triSu kapATamararaM tulye tadviSkambho'rgalaM na nA ArohaNaM syAtsopAnaM nizreNistvadhirohiNI saMmAjanI zodhanI syAt saMkaro'vakarastayA kSipte mukhaM niHsaraNaM saMnivezo nikarSaNam samau saMvasathagrAmoM vezmabhU'sturastriyAm grAmAnta upazalyaM syAtsImasIme striyAmubhe ghoSa AbhIrapallI syAt pakkaNaH zabarAlayaH 627 628 629 m w s s 631 w m s 633 vanadAru tatra ||-kpotpaalikaa, viTaGkam , iti 2 saudhAdau kASThAdiracitapakSigRhasya ||--dvaaH, dvAram , pratIhAraH, iti 3 dvaarsy| tatra 'dvAH' striyaam||vitrdiH, vedikA, iti 2 vedyAH / 'vitardiH' strii||-tornnH, bahidvAram , iti 2 toraNasya ||-purdvaarm , gopuram , iti 2 nagaradvArasya ||-puuaari nagaradvAre sukhenAvatAraNArtha kramanimnaM yanmRtkUTaM kriyate tatra hastinakha iti 1||-kapATam , araram , iti 2 kapATasya / te tripu ||----tdvisskmbhstsy kapATasyAvaSTambhakaM yanmusalaM tat agelamityucyate // - ArohaNam , sopAnam, iti 2 sopaansy|| -nizreNiH, adhirohiNI, iti 2 kASThAdikRtArohaNasAdhanasya ||--sNmaajenii, zodhanI, iti 2 'kerasuNI' iti khyAtasya ||-sNkrH, avakaraH iti 2 tayA saMmArjanyA'pasAritasya 'kera' iti khyAtasya ||-mukhm , niHsaraNam , iti 2 gRhAdemukhabhUtasya dvArapradezasya ||-saMnivezaH, nikarSagam , iti 2 samIcInavAsasthAnasya ||-sNvsthH, prAmaH, iti 2 grAmasya ||-veshmbhuuH, vAstuH, iti 2 gRhbhuumeH||--graamaante grAmasya samIpapradeze upazalyamiti // -sIma, sImA, iti 2 grAmAdermaryAdAyAm ||-ghossH, AbhIrapallI, iti 2 gopAlagrAmasya ||-pkknnH, zabarAlayaH, iti 2 bhillagrAmasya // For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 634 643 amarakoSe [4. zailavargaH 4. zailavargaH mahIdhe zikharikSmAbhRdahAryadharaparvatAH adrigotragirigrAvAcalazailaziloccayAH 635 lokAlokazcakravAlastrikUTastrikakutsamau 636 astastu caramakSmAbhRdudayaH pUrvaparvataH 637 himavAnniSadho vindhyo mAlyavAn pAriyAtrakaH 638 gandhamAdanamanye ca hemakUTAdayo nagAH 639 pASANaprastaragrAvopalAzmAnaH zilA dRSat 640 kUTo'strI zikharaM zRGgaM prapAtastvataTo bhRguH 641 kaTako'strI nitambo'dreH snuH prasthaH sAnurastriyAm 642 utsaH prasravaNaM vAripravAho nijharo jharaH darI tu kaMdaro vA strI devakhAtabile guhA 644 634-649. mahIdhraH, zikharI, mAbhRt , ahAryaH, dharaH, parvataH, adriH, gotraH, giriH, grAvA, acalaH, zailaH, zilocayaH, iti 13 parvatasAmAnyasya ||lokaalokH, cakravAlaH, iti 2 saptadvIpavatyA bhUmeH prAkArabhUte girau||trikuuttH, trikakut, iti 2 trikUTAcalasya // astaH, caramakSmAbhRt , iti 2 astAcalasya ||-udyH, pUrvaparvataH, iti 2 udayAcalasya ||-himvaan , niSadhaH, vindhyaH, mAlyavAn , pAriyAtrakaH, gandhamAdanaH, hemakUTaH, iti parvatavizeSAH / AdinA malaya-citrakUTa-mandarAdayaH ||-paassaannH, prastaraH, grAvA, upalaH, azmA, zilA, dRSat , iti 7 pASANasya / 'zilAdRpadau' striyAm // - kUTaH, zikharam , zRGgam , iti 3 puMnapuMsakaliGgaM parvatAgrasya ||-prpaatH, ataTaH, bhRguH, iti 3 parvatAtpatanasthAnasya ||-anitmbo madhyabhAgaH kaTaka ityucyate ||-nuH, prasthaH, sAnuH, iti 3 puMnapuMsakaliGgAni samabhUbhAge parvatakadeze ||-utsH, prasravaNam , iti 2 yatra pAnIyaM nipatya bahulIbhavati tasya sthAnasya ||~vaariprvaahH, nijharaH, jharaH, iti 3 nirjharasya ||--drii, kaMdaraH, iti 2 parvatasya gRhAkArakRtrimavivarasya / For Private and Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkGkyaH 634-654 ] dvitIyaM kANDam gahvaraM gaNDazailAstu cyutAH sthUlopalA gireH 'dantakAstu bahistiryakpradezAnnirgatA gireH khaniH striyAmAkaraH syAt pAdAH pratyantaparvatAH upatyakAdrerAsannA bhUmirUrdhvamadhityakA dhAturmanaH zilAdyadvegairikaM tu vizeSataH nikuJjakuJja vA klIve latAdipihitodare 5. vanauSadhivargaH aTavyaraNyaM vipinaM gahanaM kAnanaM vanam mahAraNyamaraNyAnI gRhArAmAstu niSkuTAH ArAmaH syAdupavanaM kRtrimaM vanameva yat amAtyagaNikA gehopavane vRkSavATikA pumAnAkrIDa udyAnaM rAjJaH sAdhAraNaM vanam 61 645 ** For Private and Personal Use Only 646 647 648 649 650 651 652 653 654 AkaraH, - guhA, gahvaram, iti 2 devakhAte akRtrime bile bilaviSaye // gireH, sakAzAcyutAH, patitA ye sthUlapASANAste gaNDazailA ityucyante // --khaniH, iti 2 ratnAdyutpattisthAnasya // -- pAdAH, pratyantaparvatAH, iti 2 parvatasamIpasthAtpaparvatAnAm // adveradhaH saMnihitA bhUmirupatya ketyucyate // - adrerUrdhvA yA bhUmiH sA'dhityakA iti // - adveryanmanaH zilAdi sa dhAturityucyate / AdinA haritAlakharNatAmrAdigrahaH / gairikaM vizeSato dhAtuH --nikuJjaH, kuJjaH, iti 2 latAdipihitodare latAdyAcchAditagarbhe sthAne // " 650-989. aTavI, araNyam, vipinam, gahanam, kAnanam, vanam, iti 6 araNyasya / tatrATavI striyAm // - mahAraNyam, araNyAnI, iti 2 mahato vanasya / bharaNyAnI striyAm // - -gRhArAmAH, niSkuTAH, iti 2 gRhasamIpa - kRtrimavaneSu // - yat kRtrimaM kRtyA nirRttaM vanaM tatra ArAmaH, upavanam, vRkSavATiketi 1 amAtyAnAM vezyAnAM ca yadgRhopavanaM tatra // - yat rAjJaH sAdhAraNa pramadAbhiranyairvA saha krIDAdyarthaM vanaM tatra AkrIDaH, udyAnam iti 2 // - "
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [5. vanauSadhivargaH 656 657 660 Ww syAdetadeva pramadavanamantaHpurocitam 655 vIthyAlirAvaliH patiH zreNI lekhAstu rAjayaH vanyA vanasamUhe syAdakaro'bhinavodbhidi vRkSo mahIruhaH zAkhI viTapI pAdapastaruH 658 anokahaH kuTaH zAlaH palAzI dudumAgamAH vAnaspatyaH phalaiH puSpAttairapuSpAdvanaspatiH oSadhyaH phalapAkAntAH syuravandhyaH phalegrahiH 661 vandhyo'phalo'vakezI ca phalavAn phalinaH phalI praphullotphullasaMphullavyAkozavikacasphuTAH phullazcaite vikasite syuravandhyAdayastriSu 664 sthANuvA nA dhruvaH zaGkaha svazAkhAziphaH kSupaH 665 aprakANDe stambagulmau vallI tu vratatilatA ata udyAnaM antaHpurocitaM rAjInAmeva krIDAyAmucitaM cet pramadavana syAt ||viithii, AliH, AvaliH, pati, zreNI, iti 5 pateH ||-lekhaaH, rAjayaH, iti 2 lekhAnAm ||-vnaanaaN samUhe vanyeti 1 // abhinavodbhidi nUtanaprarohe aGkara ityekam ||-vRkssH, mahIruhaH, zAkhI, viTapI, pAdapaH, tahaH, anokahaH, kuTaH, zAlaH, palAzI, druH, drumaH, agamaH, iti 13 vRkSasya / puSpAjAteH phalairupalakSito vRkSo vAnaspatyaH AmrAdeH / apuSpAt puSpaM vinA jAtaiH phalairupalakSito vRkSo vanaspatiH ekaM panasodumbarAdeH / phalapAka evAnto yAsAM tA oSadhyaH syuH, ekaM vrIhiyavAdeH ||--avndhyH, phalegrahiH, iti 2 yathAkAlaM phaladharasya // vandhyaH, aphalaH, avakezI, iti 3 RtAvapi phalarahitasya |-phlvaan , phalinaH, phalI, iti 3 saphalasya / phalino'dantaH ||-~-prphullH, utphullaH, saMphullaH, vyAkozaH, vikacaH, sphuTaH, phulaH, iti 7 vikasite puSpite syuH| avandhyAdayaH avandhyaH, aphala ityAdayo vikasitAntAH trighu trilijayAM syuH ||-sthaannuH, dhruvaH, zaGkaH, iti 3 chinnaviTapasya / prakANDe vA nA, sthANuzabdo vikalpena puMsItyarthaH ||-shaakhaa prasiddhA / ziphA vRkSamUlam / hrakhe zAkhAziphe yasya sa kSupa ityucyate // na vidyate prakANDo yasya tasmin stambaH, gulmaH, For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 655-676] dvitIyaM kANDam latA pratAninI vIrudgulminyulapa ityapi 667 nagAdyAroha ucchrAya utsedhazvocchyazca saH 668 astrI prakANDaH skandhaH syAnmUlAcchAkhAvadhistaroH 669 same zAkhAlate skandhazAkhAzAle ziphAjaTe 670 zAkhAziphA'varohaH syAnmUlAccAgraM gatA latA ziro'yaM zikharaM vA nA mUlaM budhno'jinAmakaH 672 sAro majA nari tvak strI valkaM valkalamastriyAm 673 kASThaM dArvindhanaM tvedha idhmamedhaH samistriyAm 674 niSkuhaH koTaraM vA nA vallarirmaJjariH striyo 675 patraM palAzaM chadanaM dalaM parNa chadaH pumAn 676 iti 2 ||-vllii, vratatiH, latA, iti 3 ltaayaaH||-vst , gulminI, ulapaH, iti 3 yA pratAninI zAkhAdibhirvistRtA latA ttretyrthH| tatra vIrut dhAntaH // nagAdyAroho vRkSAdInAmuJcatvaM tatra ucchrAyaH, utsedhaH, ucchrayaH, iti 3 ||---prkaannddH, skandhaH, iti 2 tarormalamArabhya zAkhAparyanto yo bhAgastatra // -- zAkhA, latA, iti 2 zAkhAyAH // skandhazAkhA, zAlA, iti 2 pradhAnazAkhAyAH // ziphA, jaTA, iti 2 tarumalasya ||-shikhaayaaH ziphA mUlaM avaroha ityucyate / mUlAdRkSamUlamArabhyAgraparyantaM gatA latA guDUcyAdirapi avaroha ityucyte| ziraso'graM ziro'yaM tat shikhrmityucyte||muulm , bunaH, abhinAmakaH, iti 3 vRkSAdermUlasya // sAraH, majA, iti 2 vRkSAdeH sthirAMze / tatra majA nAntaH / nari puMsi // tvak , valkam , valkalam , iti 3 tvacaH / tatra valkAdidvayaM klIbapuMsoH ||-kaassttm , dAru, iti 2 kASThamAtrasya // indhanam , edhaH, idhmam , edhaH, samit , iti 5 zuSkasya tRNakASThAdeH / tatra Adya 'edhaH'zabdaH sAntaH klIbe / anyastvadantaH puMsi / samit dhAntaH striyAm ||-nisskuhH, koTaram , iti vRkSagatavivarasya / koTaraM vA nA pakSe pumAn ||-vllaareH, maJjariH, iti 2 tulasyAderabhinavodbhidi ||-ptrm , palAzam , chadanam , dalam , parNam , udaH, iti 6 patrasya / For Private and Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakope [5. vanauSadhivargaH pallavo'strI kisalayaM vistAro viTapo'striyAm 677 vRkSAdInAM phalaM sasyaM vRntaM prasavabandhanam 678 Ame phale zalATuH syAcchuSke vAnamubhe triSu 679 kSArako jAlakaM klIve kalikA korakaH pumAn 680 syAdgucchakastu stabakaH kumalo mukulo'striyAm 681 striyaH sumanasaH puSpaM prasUnaM kusumaM sumam makarandaH puSparasaH parAgaH sumanorajaH dvihInaM prasave sarva harItakyAdayaH striyAm 684 AzvatthavaiNavaplAkSanaiyagrodhaiGgadaM phale bAhetaM ca phale jambvA jambUH strI jambu jAmbavam 686 683 tatra chado'dantaH puMsi ||-pllvH, kisalayam , iti 2 patrAdiyukte zAkhAyAH paveNi / tatra kisalayaM puMsi klIbe ca ||---vistaarH zAkhApallavasamudAyalakSaNa AbhogaH viTapa ucyate ||-vRkssaadiinaaN phalaM sasyamityucyate / prasavaH puSpAdiH badhyate yena tat vRntamucyate / Ame'pakke phale zalATuriti 1 / zuSke phale vAnamiti 1 / ubhe zalATurvAnaM ca triSu triliGgayAm // kSArakaH, jAlakam , iti 2 nUtanakalikAyAH / tatra jAlakaM klIbe eva ||-klikaa, korakaH, iti * asphuTitapuSpasya ||--gucchkH, stabakaH, iti 2 kalikAdibhirAkIrNasya pallavagrantheH / puSpAdistabake guccha iti ||-kungmlH, mukulaH, iti 2 ISadvikasitakalikAyAm ||-sumnsH, puSpam , prasUnam , kusumam , sumam , iti 5 puSpasya ||-mkrndH, puSparasaH, iti 2 puSpamadhuni ||praagH, sumanorajaH, iti 2 puSpareNoH / azvatthakapitthAdInAmabhidhAnaM prasave puSpe phale mUle ca vartamAnaM tat dvihInaM jJeyam / harItakyAH phalaM harItakI / AdinA kozAtakI, karkaTI, drAkSetyAdi / azvatthasya phalaM Azvattham / veNoH phalaM vaiNavam / plakSasya phalaM sAkSam / nyagrodhasya phalaM naiyagrodham / iGgudyAH phalaM aiGgudam / bRhatyAH phalaM vAhatam ||-jmbuuH, jambu, jAmbavam , iti 3 jambvAH phale / jambUH strI ||-jaatiiyuuthikaamlliketyaadyH puSpe vartamAnAH For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ur ur rur ur rur patayaH 677-700] dvitIyaM kANDam puSpe jAtIprabhRtayaH svaliGgA vrIhayaH phale 687 vidAryAdyAstu mUle'pi puSpe klIve'pi pATalA 688 bodhidrumazcaladalaH pippalaH kuJjarAzanaH 689 azvatthe'tha kapitthe syurdadhitthagrAhimanmathAH tasmindadhiphalaH puSpaphaladantazaThAvapi 691 udumbaro jantuphalo yajJAGgo hemadugdhakaH 692 kovidAre camarikaH kuddAlo yugapatrakaH 693 saptaparNo vizAlatvak zArado viSamacchadaH 694 Aragvadhe rAjavRkSazampAkacaturaGgalAH 695 ArevatavyAdhighAtakRtamAlasuvarNakAH 696 syurjambIre dantazaThajambhajambhIrajambhalAH 697 varuNo varaNaH setustiktazAkaH kumArakaH 698 nAge puruSastuGgaH kesaro devavallabhaH 699 pAribhadre nimvatarmandAraH pArijAtakaH 700 valiGgA eva syuH, na tu klIbe / vIdayaH phale skhaliGgAH / vidArI bRhatyaMzumatItyAdyA mUle'pi svaliGgAH / 'api'zabdAt puSpe'pi svaliGgAH, pATalA puSpe vartamAnA klIve ||-bodhidrumH, caladalaH, pippalaH, kuJjarAzanaH, azvatthaH, iti 5 pippalavRkSasya ||---kpitthH, dadhitthaH, grAhI, manmathaH, dadhiphalaH, puSpaphalaH, dantazaThaH, iti 7 kapitthasya ||----udumbrH, jantuphalaH, yajJAGgaH, hemadugdhakaH, iti 4 udumbarasya ||--kovidaarH, camarikaH, kuddAlaH, yugapatrakaH, iti 4 kovidArasya ||-sptprnnH, vizAlatvak , zAradaH, viSamacchadaH, iti 4 saptaparNasya // AragvadhaH, rAjavRkSaH, zampAkaH, caturaGgulaH, ArevataH vyAdhighAtaH, kRtamAlaH, suvarNakaH, iti 8 kRtmaalsy|-jmbiirH, dantazaThaH, jambhaH, jambhIraH, jambhalaH, iti 5 jambIrasya // varuNaH, varaNaH, setuH, tiktazAkaH, kumArakaH, iti 5 varaNasya ||--puNnaagH, puruSaH, tuGgaH, kesaraH, devavallabhaH, iti 5 'nAgasya ||-paaribhdrH, nimbataruH, mandAraH, pArijAtakaH, 1 kavaTha. 2 uMvara. 3 kAMcana. 4 sAMtavaNa. 5 bAhavA. 6 laghu iDaniMbU. 7 vAyavarNA. 8 uMDalI. a. ko. sa. 5. *www.. For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 amarakoSe tinize syandano nemI rathaguratimuktakaH vaJjulazcitrakRccAtha dvau pItanakapItanI AghAta madhUke tu guDapuSpamadhudrumau vAnaprasthamadhuSThIlau jalaje'tra madhUlakaH pIlau guDaphalaH sraMsI tasmiMstu girisaMbhave aTakandarAlau dvAvaGkoTe tu nikocakaH palAze kiMzukaH parNo vAtapotho'tha vetase rathAbhrapuSpavidurazItavAnIravaJjulAH dvau parivyAdhavidulau nAdeyI cAmbuvetase zobhAJjane zigrutIkSNagandhakAkSIvamocakAH rakto'sau madhuzigruH syAdariSTaH phenilaH samau bilve zANDilyazailUSau mAlUra zrIphalAvapi prakSo jaTI parkaTI syAnyagrodho bahupAiTaH [ 5. vanauSadhivarga: 701 702 703 704 For Private and Personal Use Only 705 706 707 708 709 710 711 712 713 iti 4 nimbataroH // --tinizaH, syandanaH, nemI, rathadruH, atimuktakaH, vaJjulaH, citrakRt, iti 5 tiMnizasya // pItanaH, kapItanaH, AmrAtakaH, iti 3 amrAtakasya // - madhUkaH, guDapuSpaH, madhudrumaH, vAnaprasthaH, madhuSTIlaH, iti 5 madhUkasya // jalaje'tra madhUke madhUlaka iti 1 // - pIluH, guDaphalaH, sraMsI, iti 3 pIluvRkSasya // akSoTaH kandarAlaH, iti 2 parvata - pIloH // aGkoTaH, nikocakaH, iti 2 aGkoTasya // palAzaH, kiMzukaH, parNaH, vAtapothaH, iti 4 palAzasya // - vetasaH, rathaH, abhrapuSpaH, viduraH, zItaH, vAnIraH, vaJjalaH, iti 7 vetasasya // - parivyAdhaH, vidulaH, nAdeyI, ambuvetasaH, iti 4 jalavetasasya / nAdeyI strI // - zobhAJjanaH, zigruH, tIkSNagandhakaH, akSIvaH, mocakaH, iti 5 ziMgroH // - asau zobhAJjano rakto raktapuSpazceta madhuzigrurityucyate // ariSTaH, phenila:, iti 2 ariSTasya // -- bilvaH, zANDilyaH, zailUSaH, mAlUraH, zrIphalaH, iti 5 bilvaisya // - prakSaH, jaTI, parkaTI, iti 3 kSasya // nyagrodhaH, bahupAt, vaTaH, iti vaeNTasya // 1 kaDuniMba. 2 tivasa. 3 aMbADA 4 mohA. 5 lAMbapAnI mohA. 6 akroDa. 7 DoMgarI akroDa. 8 piste. 9 phaLasa. 10 veta. 11 zevagA, zegaTa. 12 riThA. 13 bela14 piMparI. 15 vaDa.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaM kANDam paGktayaH 701-726 ] gAlavaH zAbaro lodhrastirITastitvamArjanau Amracato rasAlo'sau sahakAro'tisaurabhaH kumbholUkhalakaM klIbe kauziko gugguluH puraH zeluH zleSmAtakaH zIta uddAlo bahuvArakaH rAjAdanaM priyAlaH syAt sannakadurdhanuH paTaH gambhArI sarvatobhadrA kAzmarI madhuparNikA zrIparNI bhadraparNI ca kAzmaryazcApyatha dvayoH karkandhUrvadarI koliH kolaM kuvalaphenile sauvIraM badaraM ghoNTA'pyatha syAt svAdukaNTakaH vikaGkataH sruvAvRkSo granthilo vyAghrapAdapi airAvato nAgaraGgo nAdeyI bhUmijambukA tindukaH sphUrjakaH kAlaskandhazca zitisArake kAkenduH kulakaH kAkatindukaH kAkapIluke 67 714 715 716 717 718 19 For Private and Personal Use Only 720 721 722 723 724 725 726 , - gAlavaH, zAbaraH, lodhraH, tirITaH, tilvaH, mArjana:, iti 6 lodhrasya ||aamrH, cUtaH, rasAlaH, iti 3 Amrasya / asau Amro'tisaurabhazcet sahakAra iti 1 ||--kumbhH, ulUkhalakam, kauzikaH, gugguluH, puraH, iti 5 gugguluvRkSasya // zeluH, zleSmAtakaH, zItaH, uddAlaH, bahuvArakaH, iti 5 uddAlakasya // rAjAdanam, priyAlaH sannakaduH, dhanuH paTaH, iti 4 priyAlasya / dhanuH paTaH iti vyastamapi // gambhArI, sarvatobhadrA, kAzmarI, madhuparNikA, zrIparNI, bhadraparNI, kAzmarthaH, iti 7 kA maryAH // karkandhUH, badarI, koliH, iti 3 bardaryAH // kolam, kuvalam, phenilam, sauvIram, badaram, ghoNTA, iti 6 badarIphalasya // khAdukaNTakaH, vikaGkataH, sruvArRkSaH, granthilaH, vyAghrapAt, iti 5 virkaMGkatasya // -- airAvataH, nAgaraGgaH, nAdeyI, bhUmijambukA, iti 4 nAgaraGgasya // --tindukaH, sphUrjakaH, kAlaskandhaH, zitisArakaH, iti 4 tindukasya // ---kAkenduH, kulakaH, kAkatindukaH, kAkapIlukaH, iti 4 1 zelaTa, sAleTa, bhokarI. 2 cAra. 3 zivaNI 4 bora (vRkSa) 5 bora (phaLa). 6 vehaLI 7 nAriMga. 8 teMDU TeMbhuraNI.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 731 amarakoSe [5. vanauSadhivargaH golIDho jhATalo ghaNTApATalirmokSamuSkako . tilakaH kSurakaH zrImAn samau piculajhAvuko 728 zrIparNikA kumudikA kumbhI kaiDaryakaTphalau 729 kramukaH paTTikAkhyaH syAt paTTI lAkSAprasAdanaH tUdastu yUpaH kramuko brahmaNyo brahmadAru ca tUlaM ca nIpapriyakakadambAstu halipriyaH 732 vIravRkSo'ruSkaro'gnimukhI bhallAtakI triSu 733 gardabhANDe kandarAlakapItanasupAcakAH 734 plakSazca tintiDI ciJcA'mlikA'tho pItasArake 735 sarjakAsanabandhUkapuSpapriyakajIvakAH 736 sAle tu sarjakAzyAzvakarNakAH sasyasambaraH 737 nadIsoM vIratarurindraguH kakubho'rjunaH 738 rAjAdanaH phalAdhyakSaH kSIrikAyAmatha dvayoH kAkatindukasya ||-goliiddhH, jhATalaH, ghaNTApATaliH, mokSaH, muSkakaH, iti 5 gheNTApATaleH ||-tilkH, kSurakaH, zrImAn , iti 3 tilakasya // -piculaH, jhAvukaH, iti 2 jhAvukasya ||-shriiprnnikaa, kumudikA, kumbhI, keDayaH, kaTa phalaH, iti 5 kumbhyAH ||--kmukH, paTTikAkhyaH, paTTI, lAkSAprasAdanaH, iti 4 lohitalodhnasya ||-tuudH, yUpaH, kramukaH, brahmaNyaH, brahmadAru, tUlam , iti 6 azvatthAkAre vRkSabhede / / nIpaH, priyakaH, kadambaH, halipriyaH, iti 4 kadambasya // vIravRkSaH, aruSkaraH, agnimukhI, bhallAtakI, iti 4 bhallAtakyAH / triSu strIpuMnapuMsakepu-gardabhANDaH, kandarAlaH, kapItanaH, supArzvakaH, plakSaH, iti 5 plekSasya ||-tintihii, ciccA, amliA , iti 3 cizcAyAH // --pItasArakaH, sarjakaH, asanaH, bandhUkapuSpaH, priyakaH, jIvakaH, iti 6 jIvakasya ||-saalH, sarjaH, kAryaH, azvakarNakaH, sasyasambaraH, iti 5 zolavRkSasya ||-ndiisrjH, vIrataruH, indradruH, kakubhaH, arjunaH, iti 5 arjunavRkSasya ||-raajaadnH, phalAdhyakSaH, kSIrikA, iti 3 kSIrikAyAH // . 1 kaDu TeMbhuraNI, kAjarA, kucalA. 2 moravA. 3 tiLavA, tilakapuSpa. 4 tilakabheda (kobI?). 5 kAyaphaLa. 6pArasA piMpaLa. 7 kaLaMba. 8 viravA. 9 lAkhI piMparI. 20 ciMca. 11 asaNA (bheda 2) 12 sAlaI. 13 arjunavRkSa. 14 khiraNI. 739 For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 727-752 ] dvitIyaM kANDam iGgudI tApasatarurbhUrje carmimRdutvacau picchilA pUraNI mocA sthirAyuH zAlmalirdvayoH picchA tu zAlmalIveSTe rocanaH kUTazAlmaliH cirabilvo naktamAlaH karajazca karaJjake prakIryaH pUtikarajaH pUtikaH kalimArakaH karaJjabhedAH SaDgrantho markaTyaGgAravallarI rohI rohitakaH plIhazatrurdA DimapuSpakaH gAyatrI bAlatanayaH khadiro dantadhAvanaH arimeo vikhadire kadaraH khadire site somavalko'pyatha vyAghrapucchagandharvahastakau eraNDa urubUkazca rucakazcitrakazca saH cakSuH paJcAGgulo maNDavardhamAnavyaDambakAH alpA zamI zamIraH syAcchamI saktuphalA zivA 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 iGgudI, tApasataruH, iti 2 IGgayAH // - bhUrjaH, carmI, mRdutvak, iti 3 bhUrjavRkSasya // - picchilA, pUraNI, mocA, sthirAyuH, zAlmaliH, iti 5 zaulmalyAH / dvayoH strIpuMsayoH // - zAlmalyA veSTe niryAse picchA iti 1 // -- rocanaH, kUTazAlmaliH, iti 2 kUTazAlmalyAH // cirabilvaH, naktamAlaH, karajaH, karaJjakaH, iti 4 karaJjavRkSasya // - prakIryaH, pUtikarajaH, pUtikaH, kalimArakaH, iti 4 pU~tikasya // SaDgranthaH, markaTI, aGgAravaharI, ete 3 karaJjabhedAH // - rohI, rohitakaH, plIhazatruH, dADimapuSpakaH, iti 4 rohitakasya // gAyatrI, bAlatanayaH, khadiraH, dantadhAvanaH, iti 4 khaMdirasya // arimedaH, viTkhadiraH, iti 2 durgandhikhadirasya // - site zuklasAre khadire kadaraH, somavalkaH, iti 2 // vyAghrapucchaH, gandharvahastakaH, eraNDaH urubUkaH, rucakaH, citrakaH, cakSuH, paJcAGgulaH, maNDaH, vardhamAnaH, vyaDambakaH, iti 11 eraNDasya // - yA alpA khalpAkArA zamI sa zaMmIra iti // - For Private and Personal Use Only 1 hiMgaNabeTa. 2 bhUrjapR. 3 sAMbarI. 4 sAMvarIcA DiMka. 5 kALI sAMbarI. 6 karaMjavRkSa. 7 ghANerA karaMja, kAMTe karaMja. 8 raktarohiDA 9 khaira. 10 lahAna zamI.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 70 www.kobatirth.org amarakoSe " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir piNDItako maruvakaH zvasanaH karahATakaH zalyazca madane zakrapAdapaH pAribhadrakaH bhadradAru dukilimaM pItadAru ca dAru ca pUtikASThaM ca sapta syurdevadAruNyatha dvayoH pATali: pATalASmoghA kAcasthAlI phaleruhA kRSNavRntA kuberAkSI zyAmA tu mahilAhvayA latA govandinI gundrA priyaGguH phalinI phalI viSvaksenA gandhaphalI kArambhA priyakazca sA maNDUkaparNapatrorNanaTakaTuGgaTuNDukAH syonAkazukanAsarkSa dIrghavRntakuTannaTAH zoNazcAralau tiSyaphalA tvAmalakI triSu amRtA ca vayasthA ca triliGgastu vibhItakaH nAkSastupaH karSaphalo bhUtAvAsaH kalidrumaH [ 5. vanauSadhivarga: zarmA, saktaphalA, zivA, iti 3 zamyAH // piNDItakaH, maruvakaH, zvasanaH, karahATakaH, zalyaH, madanaH, iti 6 madanasya // zakrapAdapaH, pAribhadrakaH, bhadradAru, duvilimam, pItadAra, dAru, pUtikASTam, iti 7 devadAruNi // - pAliH, pATalA, abhovA, kAcasthAlI, phaleruhA, kRSNavRntA, kuberAkSI, iti 7 pAlAyAH // - tatra pATalirdvayoH strIpuMsayoH // zyAmA, mahilAhvayA, latA, govandinI, gundrA, priyaGguH phalinI, phalI, viSvaksenA, gandhaphalI, kArambhA, priyaH, iti 12 priyavRkSe / tatra priyakaH puMsi / zeSaM striyAm // - maNDUkaparNaH, patrorNaH, naTaH, kavaH, TuNTukaH, syonAkaH, zukanAsaH, RkSaH, dIrghavRntaH, kuTannaTaH, zoNakaH, aralaH, iti 12 zoNakasya // - tiSyaphalA, AmalakI, amRtA, vayasthA, iti 4 AmalakyA: / 'triSvityukteH AmalakaH, Amalakam // - bibhItakaH, akSaH, tuSaH, karmaphalaH, bhUtAvAsaH, kalidrumaH, iti 6 bibhItakasya // 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 For Private and Personal Use Only 1 goLA. 2 devadAra 3 pAiTa. 4 vAghAMTI, TeMTU. 5 diMDA. 6 AMvaLI. 7 ghATiMga, (behaTA ).
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 patayaH 753-778] dvitIyaM kANDam w w 768 772 776 abhayA tvavyathA pathyA kAyasthA pUtanA'mRtA harItakI haimavatI cetakI zreyasI zivA 767 pItadruH saralaH pUtikASThaM cAtha drumotpalaH karNikAraH parivyAdho lakuco likuco DahuH 769 panasaH kaNTakiphalo niculo hijjalo'mbujaH 330 kAkodumbarikA phalgumalayUrjaghanephalA ariSTaH sarvatobhadrahiGganiryAsamAlakAH picumandazca nimbe'tha picchilA'guruziMzapA 773 kapilA bhasmagI sA zirISastu kapItanaH 774 bhaNDilo'pyatha cAmpeyazcampako hemapuSpakaH etasya kalikA gandhaphalI syAdatha kesare bakulo va lo'zoke samau karakadADimau 777 cAmpeyaH kesaro nAgakesaraH kAJcanAhvayaH triliGgatvAdvibhItakI vibhItakamiti ca ||-abhyaa, avyathA, pathyA, kAyasthA, pUtanA, amRtA, harItakI, haimavatI, cetakI, zeyasI, zivA, iti 11 harItakyAH |-piitdruH, saralaH, putikASTham , iti 3 saralasya // dumotpalaH, karNikAraH, parivyAdhaH, iti 3 krnnikaarsy||-lkucH, likucaH,DahuH, iti 3 likucasya 1-panasaH, kaNTakiphalaH, iti 2 penasasya ||-niculH, hijalaH, ambujaH, iti 3 jalavetasamedasya ||--kaakodumbrikaa, phalguH, salayUH, jaghanephaya, iti 4 mailyoH||-arissttH, sarvatobhadraH, hiGguniryAsaH, mAlakaH, picumandaH, nimbaH, iti 6 nimbasya ||-picchilaa, aguruziMzapA, kapilA, bhasmagarbhA, iti 4 kapilAyAH / aguru iti pRthak padaM vA ||-shiriissH, kapItanaH, bhaNDilaH, iti ? zirISasya ||-caampeyH, campakaH, hemapuSpakaH, iti 3 campakasya // --etasya campakasya kalikA gandhaphalI iti 1 ||-kesrH, bakulaH, iti 2 balamya ||-vjulH, azokaH, iti 2 azokasya ||-krkH, dADimaH, iti 2 dauDimasya ||-caampeyH, kesaraH, nAgakesaraH, kAJcanAhvayaH, iti 4 1 haraDA. 2 devadAra. 3 pAMgArA. 4 oTa. 5 phaNasa. 6 ijara, (samudraphaLa ! ). 7 kALA uMbara, kharvata, bokhATA. 8 zisavA. 9 zirasa. 10 sonacAphA. 11 ovaLa. 12 DALiba. For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 72 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe jayA jayantI tarkArI nAdeyI vaijayantikA zrIparNamagnimanthaH syAt kaNikA gaNikArikA jayo'tha kuTajaH zakro vatsako girimallikA etasyaiva kaliGgendrayavabhadrayavaM phale kRSNapAkaphalAvignasuSeNAH karamardake kAlaskandhastamAlaH syAttApiccho'pyatha sinduke sinduvArendrasurasau nirguNDIndrANi ketyapi veNI kharA garI devatADo jImUta ityapi zrIhastinI tu bhUruNDI tRNazUnyaM tu mallikA bhUpadI zItabhIruzca saivAsphoTA vanodbhavA zephAlikA tu suvahA nirguNDI nIlikA ca sA sitA'sau zvetasurasA bhUtavezyatha mAgadhI gaNikA yUthikA'mbaSThA sA pItA hemapuSpikA [ 5. vanauSadhivarga: 779 780 781 782 783 784 785 786 787 For Private and Personal Use Only 788 789. 790 791 , cAmpeyasya // jayA, jayantI, tarkArI, nAdeyI, vaijayantikA, iti 5 vaijayantikAyAH // zrIparNam, agnimanthaH, kaNikA, gaNikArikA, jayaH, iti 5 kaNikAyAH // - kuTajaH zakraH, vatsakaH, girimallikA, iti 4 kujasya // - etasyaiva kuTajasya phale kaliGgam, indrayavam bhadrayavam, iti 3 // ---kRSNapAkaphalaH, avinnaH, suSeNaH, karamardakaH, iti 4 kairamardakasya // --- kAlaskandhaH, tamAlaH, tApiccha:, iti 3 tamAlasya // - sindukaH, sinduvAraH, indrasurasaH, nirguNDI, indrANikA, iti 5 sinduvArasya // veNI, kharA, garI, devatADaH, jImUtaH, iti 5 devatAlasya // - zrIhastinI, bhUruNDI, iti 2 hastikarNAbhapatrasya zAkamedasya // tRNazUnyam, mallikA, bhUpadI, zItabhIruH, iti 4 mallikAyAH // saiva mAllikA vanodbhavA oNsphoTetyucyate // - zephAlikA, suvaddA, nirguNDI, nIlikA, iti 4 kRSNapuSpAyA nirguNDyAH // asau nirguNDI, sitA, zvetasurasA, bhUtavezI, iti cocyate // -- mAgadhI, gaNikA, yUthikA, ambaSThA, iti 4 yUthikAyAH // 1 nAgacAphA. 2 TAhAkaLa, thora airANa. 3 naravela. 4 kuDA. 5 karavaMda. 6 nigaDI, nirguDI. 7 devaDAMgarI. 8 thora kurDaI. 9 mogarI 10 rAnamogarI 11 rAna nirguDI12 kAtarI nirguDI. 13 juI.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 779-803] dvitIyaM kANDam atimuktaH puNDUkaH syAdvAsantI mAdhavI latA 792 sumanA mAlatI jAtiH saptalA navamAlikA 793 mAdhyaM kundaM raktakastu bandhUko bandhujIvakaH 794 sahA kumArI taraNiramlAnastu mahAsahA 795 tatra zoNe kurabakastatra pIte kuraNTakaH 796 nIlI jhiNTI dvayobANA dAsI cArtagalazca sA 797 saireyakastu jhiNTI syAttasmin kurabako'ruNe 798 pItA kuraNTako jhiNTI tasmin sahacarI dvayoH 799 oNDrapuSpaM japApuSpaM vajrapuSpaM tilasya yat pratihAsazataprAsacaNDAtahayamArakAH karavIre karIre tu karagranthilAvubhau 802 unmattaH kitavo dhUrto dhattUraH kanakAhvayaH 803 sA yUthikA pItA pItapuSpA cet hemapuSpikA syAt // atimuktaH, puNDrakaH, vAsantI, mAdhavI, latA, iti 5 kundabhedasya ||-sumnaaH, mAlatI, jAtiH, iti 3 jaateH| tatra sumanAH saantH||-sptlaa ||-nvmaalikaa, iti 2 navamAlikAyAH ||--maadhym , kundam, iti 2 kundasya ||-rktkH, bandhUkaH bandhujIvakaH, iti 3 bandhUkasya ||-shaa, kumArI, taraNiH, iti 3 kumaaryaaH||-amlaanH, mahAsahA, iti 2 mhaashaayaaH||-ttraamlaane zoNe rakta kuravaka ityekam ||-ttraamlaane pItavarNe kuraNTaka ityekam ||-niilii nIlavarNA yA jhiNTI tatra bANA, dAsI, ArtagalaH, iti 3 // dvayorityuktervANa ityapi ||-saireykH, jhiNTI, iti 2 jhiNnnttiimaatrsy||tsminsreyke'runne raktavarNe kurabaka ityekam ||-yaa pItapuSpA jhiNTI sA kuraNTaka ityucyate / tasminkuraNTake sahacarItyapi / dvayorityukteH sahacara ityapi ||-onnddupusspm , japApuSpam , iti 2 japApuSpasya ||-yttilsy puSpaM tdvjrpusspsNjnykmekm||prtihaasH, zataprAsaH, caNDAtaH, hayamArakaH, karavIraH, iti 5 karavIrasya - karIraH, RkaraH, granthilaH, iti 3 kairiirsy||-unmttH, kitavaH, dhUrtaH, dhattUraH, 1 kasturamogarI. 2 camelI. 3 baTamogarA. 4 dupArI. 5 kaTizevatI, lahAna rAnazevatI. 6 AbolI. 7 korAMTI. 8 jAsvaMda. 9 kaNhera. 10 nevavI. For Private and Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [5. vanauSadhivargaH 0 807 0 0 0 mAtulo madanazcAsya phale mAtulaputrakA 804 phalapUro bIjapUro rucako mAtuluGgake 805 samIraNo marubakaH prasthapuSpaH phaNijakaH jambIro'pyatha parNAse kaThiJjarakuTherako site'rjako'tra pAThI tu citrako vahnisaMjJakaH aAhvavasukAsphoTagaNarUpavikIraNAH mandArazcArkaparNo'tra zukle'larkapratApasau zivamallI pAzupata ekASThIlo buko vasuH 811 vandA vRkSAdanI vRkSaruhA jIvantiketyapi vatsAdanI chinnaruhA guDUcI tatrikA'mRtA jIvantikA somavallI vizalyA madhuparNyapi mUrvA devI madhurasA moraTA tejanI yuvA 815 madhUlikA madhuzreNI gokarNI pIluparNyapi 816 pAThA'mbaSThA viddhakarNI sthApanI zreyasI rasA kanakAhvayaH, mAtulaH, madanaH, iti 7 ghettUrasya / asya dhattUrasya phale mAtulaputraka ityekam ||-phlpuurH, bIjapUraH, rucakaH,mAtuluGgakaH, iti 4 motulunggsy||smiirnnH, marubakaH, prasthapuSpaH, phaNijakaH, jambIraH, iti 5 jambIrasya ||-prnnaasH, kaThiJjaraH, kuTherakaH, iti 3 parNAsasya ||-atr parNAse site kANDapuSpAbhyAM zvete arjaka ityekam ||-paatthii, citrakaH, vahnisaMjJakaH, iti 3 citrakasya ||-arkaalH, vasukaH, AsphoTaH, gaNarUpaH, vikIraNaH, mandAraH, arkaparNaH, iti 7 arkasya |atraa zukle alakaH,pratApasaH,iti 2||-shivmllii,paashuptH,ekaassttiilH,bukH, vasuH, iti 5 bukasya ||-vndaa, vRkSAdanI, vRkSaruhA, jIvantikA, iti 4 vRkSoparijAtalatAvizeSasya ||-vtsaadnii, chinnaruhA, guDUcI, tatrikA, amRtA, jIvantikA, somavallI, vizalyA, madhuparNI, iti 9 guMDacyAH // - mUrvA, devI, madhurasA, moraTA, tejanI, yuvA, madhulikA, madhuzreNI, gokarNI, pIluparNI, iti 10 maayaaH||-paatthaa,ambsstthaa, viddhakarNI, sthApanI, zreyasI, rasA. ekASThIlA, pApa 1 dhotarA. 2 mahALuga. 3 sapheta maravA. 4 AjavalA, vAvarI. 5 ruI. 6 ruImaMdAra, ( thora bakuLI?). 7 bedarla, bAyeM. 8 guLavela. 9 moravela, (mUra). or For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 804-832] dvitIyaM kANDam ekASThIlA pApacelI prAcInA vanatiktikA kaTuH kaTaM bharA zo karohiNI kaTurohiNI matsyapittA kRSNabhedI cakrAGgI zakulAdanI AtmaguptA'jahA'tryaNDA kaNDurA prAvRSAyaNI RSyaproktA zUkazimbiH kapikacchuzca markaTI citropacitrA nyagrodhI dravantI zambarI vRSA pratyakzreNI sutazreNI raNDAmUSikaparNyapi apAmArgaH zaikhariko dhAmArgava mayUra kau pratyakparNI kezaparNI kiNihI kharamaJjarI afrat brAhmaNI padmA bhAga brAhmaNayaSTikA aGgAravalI bAleyazAkavarvarabardhakAH maJjiSThA vikasA jiGgI samaGgA kAlame pikA maNDUkaparNI bhaNDIrI bhaNDI yojanavallayapi yAso yavAso duHsparzo dhanvayAsaH kunAzakaH rodanI kacchurA'nantA samudrAntA durAlabhA 75 818 819 820 821 822 823 824 For Private and Personal Use Only 825 826 827 828 829 830 831 832 celI, prAcInA, vanatiktikA, iti 10 pIThAyAH // kaTuH, kaTambharA, azokarohiNI, kaTurohiNI, matsyapittA, kRSNabhedI, cakrAGgI, zakulAdanI, iti 8 kaiTurohiNyA: // -- AtmaguptA, ajahA, avyaNDA, kaNDurA, prAvRSAyaNI, RSya proktA, zukazimbiH, kapikacchuH, markaTI, iti 9 markaTyAH // - citrA, upacitrA, nyagrodhI, dravantI, zambarI, vRSA, pratyakzreNI, sutazreNI, raNDA, mUSikaparNI, iti 10 mUSikapaparyAH // - apAmArgaH, zaikharikaH, dhAmArgavaH, mayUrakaH, pratyakparNI, kezaparNI, kiNihI, kharamaJjarI, iti 8 apAmArgasya // - haJjikA, brAhmaNI, padmA, bhArgI, brAhmaNayaSTikA, aGgAravallI, bAleyazAkaH, barbaraH, vardhakaH, iti 9 bhAgyaH // maJjiSThA, vikasA, jiGkI, samaGgA, kAlameSikA, maNDUkaparNI, bhaNDIrI, bhaNDI, yojanavallI, iti 9 maJjiSThAyAH // - yAsaH, yavAsaH, duHsparzaH, dhanvayAsaH, kunAzakaH, rodanI, kacchurA, anantA, samudrAntA, durAlabhA, iti 10 dhanvayAsasya // - pRzni 1 pahADamULa. 2 kedArakuTakI. 3 kuhilI. 4. uMdirakAnI. 5. AghADA 6 bhAraMga. 7 maMjiSTha. 8 dhamAsA.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 76 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe pRzniparNI pRthakparNI citraparNyavillikA kroSTuvinnA siMhapucchI kalazirghAvanirguhA nidigdhikA spRzI vyAghrI bRhatI kaNTakArikA pracodanI kulI kSudrA duHsparzA rASTriketyapi nIlI kAlA klIkikA grAmINA madhuparNikA raJjanI zrIphalI tutthA droNI dolA ca nIlinI avalgujaH somarAjI suvalli: somavallikA kAlameSI kRSNaphalA bAkucI pUtiphalyapi kRSNopakulyA vaidehI mAgadhI capalA kaNA uSaNA pippalI zauNDI kolA'tha karipippalI kapivallI kolavallI zreyasI vaziraH pumAn cavyaM tu cavikA kAkaciJcIgujhe tu kRSNalA palaMkaSA tvikSugandhA zvadaMSTrA svAdukaNTakaH gokaNTako gokSurako vanazTaGgATa ityapi [ 5. vanauSadhivarga: 833 834 835 836 837 828 839 840 841 842 843 844 For Private and Personal Use Only 845 846 parNI, pRthakparNI, citraparNI, aGghrivallikA, kroSTuvinnA, siMhapucchI, kalaziH, dhAvaniH, guhA, iti 9 siMhapucchyAH // - nidigdhikA, spRzI, vyAghrI, bRhatI, kaNTakArikA, pracodanI, kulI, kSudrA, duHsparzA, rASTrikA, iti 10 kaNTakArikAyAH // nIlI, kAlA, klItakikA, grAmINA, madhuparNikA, raJjanI, zrIphalI, tutthA, droNI, dolA, nIlinI, iti 11 nIlyAH // --avalgujaH, somarAjI, suvalliH, somavallikA, kAlameSI, kRSNaphalA, bAkucI, pUtiphalI, iti 8 bAkucyAH ||-kRssnnaa, upakulyA, vaidehI, mAgadhI, capalA, kaNA, uSaNA, pippalI, zauNDI, kolA, iti 10 // pippalyAH // - karipippalI, kapivallI, kolavallI, zreyasI, vaziraH, iti 5 gajapippalyAH // cavyam, cavikA, iti 2 cavyasya // - kAkacica, guJjA, kRSNalA, iti 3 guJjAyAH // - palaMkaSA, ikSugandhA, zvadaMSTrA, khAdukaTakaH, gokaNTakaH, gokSurakaH, vanazRGgATaH, iti 7 gokSu 1 piThavaNa. 2 riMgaNI. 3 nILI. 4 bAvacI. 5 piMpaLI. 6 caraka- 7 guMja. 8 gokSura, sarAMTA.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 847 848 853 patayaH 833-860] dvitIyaM kANDam vizvA viSA prativiSA'tiviSopaviSA'ruNA zRGgI mahauSadhaM cAtha kSIrAvI dugdhikA same zatamUlI bahusutA'bhIrurindIvarI varI 849 RSyaproktA'bhIrupatrInArAyaNyaH zatAvarI 850 aheruratha pItadrukAlIyakaharidravaH / / 851 dArvI pacaMpacA dAruharidrA parjanItyapi 852 vacogragandhA SaDgranthA golomI zataparvikA zuklA haimavatI vaidyamAtRsiMhyau tu vAzikA 854 vRSo'TarUSaH siMhAsyo vAsako vAjidantakaH 855 AsphoTA girikarNI syAdviSNukAntA'parAjitA ikSugandhA tu kANDekSukokilAkSekSurakSurAH zAleyaH syAcchItazivazchatrA madhurikA misiH 858 mizreyApyatha sIhuNDo vajraH snuka strI snuhI guDA 859 samantadugdhA'tho vellamamoghA citrataNDulA rasya ||-vishvaa, viSA, prativiSA, ativiSA, upaviSA, aruNA, zRGgI, mahauSadham , iti 8 ativiSAyAH ||-kssiiraavii, dugdhikA, iti 2 dugdhaiikAyAH ||shtmuulii, bahusutA, abhIruH, indIvarI, varI, RSyaproktA, abhIrupatrI, nArAyaNI, zatAvarI, aheruH, iti 10 zaitAvaryAH ||-piitdruH, kAlIyakaH, haridruH, dArvI, pacaMpacA, dAruharidrA, parjanI, iti 7 parjanyAH ||-vcaa, ugragandhA, SaDmanthA, golomI, zataparvikA, iti 5 vecAyAH ||-yaa zuklA vacA sA haimavAti 1||-vaidymaataa, siMhI, vAzikA, vRSaH, aTarUSaH, siMhAsyaH, vAsakaH, vAjidantakaH, iti 8 aMTarUSasya ||-aasphottaa, girikarNI, viSNukAntA, aparAjitA, iti 4 viSNukAntAyAH ||-ikssugndhaa, kANDekSuH, kokilAkSaH, ikSuraH, kSuraH, iti 5 kokilAkSasya ||-shaaleyH, zItazivaH, chatrA, madhurikA, misiH, mizreyA, iti 6 madhurikAyAH ||-siihunnddH, vajraH, nuk, snuhI, guDA, samantadugdhA, iti 6 vajradrumasya / tatra snuk strI ||-vellm , amoghA, 1 ati viSa. 2 dugdhI. 3 zatAvarI. 4 dAruhaLada. 5 vekhaMDa. 6 aDuLasA. 7 viSNukrAMtA. 8 koListA, tAlimakhAnA. 9 baDizepa. 10 zeranivaDuMga. anvvv For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 78 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe taNDulazca kRmighnazca viDaGgaM puMnapuMsakam balA vATyAlakA ghaNTAravA tu zaNapuSpikA mRdvIkA gostanI drAkSA svAdvI madhuraseti ca sarvAnubhUtiH saralA tripuTA trivRtA trivRt tribhaNDI rocanI zyAmApAlindyau tu suSeNikA kAlA masUravidalA'rdhacandrA kAlameSikA madhukaM klItakaM yaSTimadhukaM madhuyaSTikA vidArI kSIrazuklekSugandhA kroSTrI tu yA sitA anyA kSIravidArI syAnmahAzvetarkSagandhikA lAGgalI zAradI toyapippalI zakulAdanI qharAzvA kAravI dIpyo mayUro locamastakaH gopI zyAmA zArivA syAdanantotpalazArivA yogyamRddhiH siddhilakSmyau vRddherapyAhvayA ime [ 5. vanauSadhivargaH 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 - 7 citrataNDulA, taNDulaH, kRmighnaH, viDaGgam, iti viDaGgasya // balA, vATyAlA, iti 2 balIyAH // --ghaNTAravA, zaNapuSpikA, iti 2 zeNapuSpikAyAH ||mRdviikaa, gostanI, drAkSA, khAdvI, madhurasA iti 5 drAkSAyAH // - sarvAnubhUtiH, saralA, tripuTA, tritratA, tritrat, tribhaNDI, rocanI, iti * trivRtAyAH zyAmA, pAlindI, suSeNikA, kAlA, masUravidalA, ardhacandrA, kAlameSikA, iti 7 kRSNavarNAyAstrivRtAyAH // madhukam, klItakam, yaSTimadhukam madhuyaSTikA, iti 4 yaSTimadhukasya // -- vidArI, kSIrazuklA, ikSugandhA, koSTI, iti 4 IkSugandhAyAH // - kSIravidArI, mahAzvetA, RkSagandhikA, iti 3 kRSNabhUmikUSmANDasya // - lAGgalI, zAradI, toyapippalI, zakulAdanI, iti 4 zAMkamedasya // - kharAzvA, kAravI, dIpyaH, mayUraH, locamastakaH, iti 5 mayUrazikhAyAH // - gopI, zyAmA, zArivA, anantA, utpalazArivA, iti 5 utpalazArivAyAH // -- yogyam, RddhiH siddhiH, lakSmIH, iti 4 RddhinAmakasya , > For Private and Personal Use Only -11 1 vAvaDiMga. 2 cikaNA. 3 ghAgarI, lahAna tAga 4 drAkSA 5 zvena nizottara, teMDU 6 nigaDI, tidhAreM. 7 jeSThamadha 8 zveta bhuIkohaLA. 9 kALA bhuIkohaLA : 10 moguDa, jala piMpaLI. 11 morazeMDA, ( ajamoda ? ). 12 upaLasarI 13 kevaNI, muruDazeMga.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 874 875 878 879 h m` s` s` h 885 patayaH 861-886] dvitIyaM kANDam kadalI vAraNabusA rambhA mocAMzumatphalA kASThIlA mudgaparNI tu kAkamuddA sahetyapi vArtAkI hiGgalI siMhI bhaNTAkI duSpradharSiNI 876 nAkulI surasA rAstA sugandhA gandhanAkulI 877 nakuleSTA bhujaMgAkSI chatrAkI suvahA ca sA vidArigandhAM'zumatI sAlaparNI sthirA dhruvA tuNDikerI samudrAntA kAposI badareti ca bhAradvAjI tu sA vanyA zRGgI tu RSabho vRSaH gAGgerukI nAgabalA jhaSA hrasvagavedhukA dhAmArgavo ghoSakaH syAnmahAjAlI sa pItakaH jyotsnI paTolikA jAlI nAdeyI bhUmijambukA syAllAGgalikyagnizikhA kAkAGgI kAkanAsikA godhApadI tu suvahA musalI tAlamUlikA oSadhivizeSasya ||-kdlii, vAraNabusA, rambhA, mocA, aMzumutphalA, kASTIlA, iti 6 kdlyaa:||-mudgprnnii, kAkamudgA, sahA, iti 3 kaakmudgaayaaH||vaartaakii, hiGgulI, siMhI, bhaNTAkI, duSpradharSiNI, iti 5 vArtAkyAH ||-naakulii, surasA, rAnA, sugandhA gandhanAkulI, nakuleSTA, bhujaGgAkSI, chatrAkI, suvahA, iti 9 rAstAyAH ||--vidaarigndhaa, aMzumatI, sAlaparNI, sthirA, dhruvA, iti 5 sAlapAH ||--tunnddikerii, samudrAntA, kApAsI, badarA, iti 4 kaapaasyaaH||-saa kArpAsI vanyA cet bhAradvAjIti 1 // zRGgI, RSabhaH, vRSaH, iti 3 RSabhAkhyauSadhivizeSasya ||-gaanggerukii, nAgabalA, jhaSA, hrakhagavedhukA, iti 4 bAlavizeSasya ||-dhaamaargvH, ghoSakaH, iti 2 ghoSavalyAH ||-s ghoSakaH pItakaH pItapuSpazcet mahAjAlItyucyate / strIliGgam ||-jyotsnii, paTolikA, jAlI, iti 3 pttolikiiyaaH|| nAdeyI, bhUmijambukA, iti 2 bhUjambvAH ||-laangglikii, agnizikhA, iti 2 lAGgalyAH ||kaakaanggii, kAkanAsikA, iti kAkajavAkhyauSadhivizeSasya ||-godhaapdii, suvahA, iti 2 haMsaipAdikAyAH ||-muslii, tAlamUlikA, iti 2 1rAnamUga. 2 rAnavAMgI, DolI. 3 muMgusavela. 4 DavalA, sALavaNa. 5 bailaghAMTI. 6 lahAna cikaNA. 7 ghosALI, doDakI. 8 paDavaLI. 9 bhuIjAMbhaLI. 10 kaLalAvI, vAghacabakA. 11 kAvaLI. 12 lAla lAjALU. For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [5. vanauSadhivargaH 0 892 0 0 0 0 0 0 ajazRGgI viSANI syAdgojihvAdAvike same 887 tAmbUlavallI tAmbUlI nAgavalyapyatha dvijA 888 hareNU reNukA kauntI kapilA bhasmagandhinI 889 elAvAlukamaileyaM sugandhi harivAlukam vAlukaM cAtha pAlayAM mukundaH kundakundurU 891 vAlaM hrIberabarhiSThodIcyaM kezAmbunAma ca kAlAnusAryavRddhAzmapuSpazItazivAni tu zaileyaM tAlaparNI tu daityA gandhakuTI murA 894 gandhinI gajabhakSyA tu suvahA surabhI rasA maheraNA kundurukI sallakI hlAdinIti ca agnijvAlAsubhikSe tu dhAtakI dhAtupuSpikA pRthvIkA candravAlailA nipkuTivahulA'tha sA sUkSmopakuJcikA tutthA koraGgI tripuTA truTiH musalyAH ||-ajshRnggii, viSANI, iti 2 ajaizRGgayAH ||-gojihvaa, dArvikA, iti 2 gojihvaayaaH||-taambuulvllii, tAmbUlI, nAgavalI, iti 3 nAgavalyAH ||-dvijaa, hareNuH, reNukA, kontI, kapilA, bhasmagandhinI, iti 6 reNukAkhyagandhadravyasya ||-elaavaalukm , aileyam , mugandhi, harivAlukam , vAlukam, iti 5 vAlukAkhyagandhadravyasya ||-paalkii, mukundaH, kundaH, kunduruH, iti 4 kundasya ||-baalm , hrIberam , barhiSTam , udIcyam , kezAmbunAma , iti 5 hIberasya // kAlAnu sAyam , vRddham , azmapuSpam , zItazivam , zeleyam , iti 5 zaileyasya ||-taalpnnoN, delyA, gandhakuTI, murA, gandhinI, iti 5 muraayaaH||-gjbhkssyaa, suvahA, surabhI, rasA, maheraNA, kundurukI, sahakI, hAdinI, iti 8 kundurukyAH ||-agnijvaalaa, subhikSA, dhAtakI, dhAtupuSpikA, iti 4 dhAtakyAH ||-pRthviikaa, candravAlA, elA, niSkuTiH, bahulA, iti 5 elAyAH ||-upkunycikaa, tutthA, koraGgI, tripuTA, truTiH, iti 5 sUkSmai 1 mumaLakaMda. 2 meDaziMgI. 3 davalI, pAtharI. 4 pAnavela. 5 reNukabIja 6 vAjuka, kAMkaDI (?). 7 pAlaka. 8 vALA. 9 zilAjita. 10 moramAMsI. 11 sAlaI. 12 dhAyaTI, dhAyaphUla. 13 eLiyA. For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 887-11] dvitIyaM kANDam 000 903 904 905 vyAdhiH kuSTaM pAribhAvyaM vApyaM pAkalamutpalam zaGkhinI corapuSpI syAt kezinyatha vitunnakaH jhaTAmalA'jjhaTA tAlI zivA tAmalakIti ca prapauNDarIkaM pauNDaryamatha tunnaH kuberakaH kuNiH kacchaH kAntalako nandivRkSo'tha rAkSasI caNDA dhanaharI kSemaduppatragaNahAsakAH vyADAyudhaM vyAghanakhaM karajaM cakrakArakam supirA vidrumalatA kapotArniTI nalI dhamanyaJjanakezI ca hanuhaTTavilAsinI zuktiH zaGkhaH khuraH koladalaM nakhamathADhakI kAkSI mRtsnA tuvarikA mRttAlakasurASTraje kuTannaTaM dAzapuraM vAneyaM paripelavam 906 908 910 911 lAyAH ||-vyaadhiH, kuSTam , pAribhAvyam , vApyam , pAkalam , utpalam , iti 6 kuSThasya ||-shsinii, corapuSpI, kezinI, iti 3 corevalyAH ||-vitunkH, jhaTAmalA, ajjhaTA, tAlI, zivA, tAmalakI, iti 6 bhUmyAmalakyAH ||prpaunnddriikm , pauNDaryam , iti 2 pauNDaryasya ||--tunnH, kuberakaH, kuNiH, kacchaH, kAntalakaH, nandivRkSaH, iti 6 nndivRksssy||-raaksssii, caNDA, dhanaharI, kSemaH, duSpatraH, gaNahAsakaH iti 6 corAkhyagandhadravyasya ||-vyaaddaayudhm , vyAghranakham , karajam , cakrakArakam , iti 4 vyAghranakhanAmakagandhadravyasya ||sussiraa, vidrumalatA, kapotAGgiH, naTI, nalI, dhamanI, aJjanakezI, iti 7 nalInAmakagandhadravyasya ||-hnuH, haTTavilAsinI, zuktiH, zaGkhaH, khuraH, koladalam , nakham , iti 7 nakhAkhyagandhadravyasya // ADhakI, kAkSI, mRtsnA, tuvarikA, mRttAlakam , murASTra jam, iti 6 tvrikaayaaH||--kuttnttm, dAza 1 goDe koSTha. 2 sAMkhavela. 3bhuI AMvaLI. 4 sthalapadma(?). 5 nAMdarakhI. 6 cora oMvA, kiramANI oMvA. 7 laghu nakhalA, vAghanakha. 8 pavArI, nalI. 9 nakhalA. 10 tUra. a. ko. sa. 6 For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 82 amarakoSe [5. vanauSadhivargaH plavagopuragonardakaivartImustakAni ca 912 granthiparNa zukaM barhapuSpaM sthauNeyakukkure 913 marunmAlA tu pizunA spRkkA devI latA laghuH 914 samudrAntA vadhUH koTivarSA laGkopiketyapi 915 tapasvinI jaTAmAMsI jaTilA lomazA misI 916 tvakpatramutkaTaM bhRGgaM tvacaM cocaM varAGgakam 917 kacUrako drAviDakaH kAlpako vedhamukhyakaH 918 oSadhyo jAtimAtre syurajAtau sarvamauSadham 919 zAkAkhyaM patrapuSpAdi taNDulIyo'lpamAriSaH vizalyAgnizikhAnantA phalinI zakrapuSpikA 921 syAdRkSagandhA chagalALyAvegI vRddhadArakaH 922 juGgo brAhmI tu matsyAkSI vayasthA somavallarI 923 puram , vAneyam , paripelavam , plavam , gopuram , gonardam , kaivartImustakam , iti 8 kaivartImustakasya // grandhiparNam , zukam , barhapuSpam , sthauNeyam , kukuram , iti 5 grantheiparNasya // marunmAlA, pizunA, spRkkA, devI, latA, laghuH, samudrAntA, vadhUH, koTivarSA, laGkopikA, iti 10 spRkaayaaH|| tapakhinI, jaTAmAMsI, jaTilA, lomazA, misI, iti 5 jaTAmAMsyAH // tvakpatram , utkaTam , bhRGgam , tvacam , cocam , varAGgakam , iti 6 tvakpatrasya ||-kcuuNrkH, drAviDakaH, kAlpakaH, vedhamukhyakaH, iti 4 karcurakasya ||-phlpaakaantaanaaN vrIhyAdInAM jAtAveva oSadhyaH syuH // yadA tu oSadheH rogahAritvamAtraM pratIyate na tvanyat tadA aussdhshbdpryogH|| yat patrapuSpAdi tat zAkasaMjJakam 1 // taNDulIyaH, alpamAriSaH, iti 2 taNDulIyasya ||-vishlyaa, agnizikhA, anantA, phalinI, zakrapuSpikA, iti 5 agnizikhAyAH ||Rkssgndhaa, chagalAntrI, AvegI, vRddhadArakaH, juGgaH, iti 5 vRddhadArakasya ||braahmii, matsyAkSI, vayasthA, somavallarI, iti 4 somalatAyAH ||-pttuprnnii, 1 kevaDI.mothA. 2 gaMThIvana, bhaTorA. 3 piMDakA. 4 jaTAmAMsI. 5 dAlacinI. 6 kacara, kacarI.7 tAMduLajA. 8 kaLalAvI. 9 varadhArA, jIrNaphaMbI. 10 somavela. For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 926 928 929 patayaH 923-936] dvitIyaM kANDam paTuparNI haimavatI svarNakSIrI himAvatI 924 hayapucchI tu kAmbojI mASaparNI mahAsahA 925 tuNDikerI raktaphalA vimbikA pIluparNyapi barbarA kabarI tujhI kharapuSpA'jagandhikA 927 elAparNI tu suvahA rAsnA yuktarasA ca sA cAGgerI cukrikA dantazaThAmbaSThAmlaloNikA sahasravedhI cukro'mlavetasaH zatavedhyapi namaskArI gaNDakArI samaGgA khadiretyapi jIvantI jIvanI jIvA jIvanIyA madhusravA kUrcazIrSo madhurakaH zRGgahrasvAGgajIvakAH kirAtatikto bhUnimbo'nAyetikto'tha saptalA vimalA sAtalA bhUriphenA carmakaSetyapi 935 vAyasolI svAdurasA vayasthA'tha makUlakaH 936 haimavatI, svarNakSIrI, himAvatI, iti 4 svarNakSIyaH ||-hypucchii, kAmbojI, mASapaNI, mahAsahA, iti 4 mASapAH ||-tunnddikerii, raktaphalA, bimbikA, pIlupI, iti 4 tuNDikeryAH ||--brbraa, kabarI, tuGgI, kharapuSpA, ajagandhikA, iti 5 kharapuSpAyAH ||--elaaprnnii, suvahA, rAsnA, yuktarasA, iti 4 elApAH ||-caanggerii, cukikA, dantazaThA, ambaSTA, amlaloNikA, iti 5 alaloNikAyAH ||-shsrvedhii, cukraH, amlavetasaH, zatavedhI, iti 4 abhlaiMvetasasya ||-nmskaarii, gaNDakArI, samagA, khadirA, iti 4 khadirAyAH / / - jIvantI, jIvanI, jIvA, jIvanIyA, madhusravA, iti 5 jIvantyAH / kUrcazIrSaH, madhurakaH zRGgaH, hrasvAgaH, jIvakaH, iti 5 jIvaMkasya ||-kiraattiktH, bhUnimbaH, anAryatikaH, iti 3 animbasya ||-sptlaa, vimalA, sAtalA, bhUriphenA, carmakaSA, iti 5 sptlaayaaH||-vaaysolii, khAdurasA, vayasthA, iti 3 1 pisoLA. 2 rAnauDIda. 3 toMDalI. 4 tiLavaNI, kAnaphoDI. 5 koLiMdaNa. 6 cukA. 7 amlavetasa. 8 lAjALU. 9haraNavela, haraNadoDI. 10 jIvaka. 11 kirAIta. 12 zikekAI. s sh sh sh sr sm sm h h s sr hm For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 84 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe nikumbho dantikA pratyakzreNyudumbaraparNyapi ajamodA tUgragandhA brahmadarbhA yavAnikA mUle puSkara kAzmIrapadmapatrANi pauSkare avyathA'ticarA padmA cAraTI padmacAriNI kAmpilyaH karkazazcandro raktAGko rocanItyapi prapunnAstveDagajo dadrughnazcakramardakaH padmATa uraNAkhyazca palANDustu sukandakaH latArkadrumau tatra harite'tha mahauSadham lazunaM gRJjanAriSTamahAkandarasonakAH punarnavA tu zoghnI vitunnaM suniSaNNakam syAdvAtakaH zItalosparAjitA zaNaparNyapi pArAvatAGghriH kaTabhI paNyA jyotiSmatI latA [ 5. vanauSadhivargaH 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 vayasthAyAH // - makUlakaH, nikumbhaH, dantikA, pratyakzreNI, udumbaraparNI, iti 5 dantyAH // - ajamodA, ugragandhA, brahmadarbhA, yavAnikA, iti 4 yavAnyAH ||pusskrm, kAzmIram, padmapatram, iti 3 pauSkaramUle // - avyathA, aticarA, padmA, cAraTI, padmacAriNI, iti 5 padmacAriNyAH // - - kAmpilyaH, karkazaH, candraH, raktAGgaH, rocanI, iti 5 rocayAH // - prapunnADa, eDagajaH, dannaH, cakramardakaH, padmATaH, uraNAkhyaH, iti 6 padmATasya // - palANDuH, sukandakaH, iti 2 palANDoH // - harite haridvarNe palANDau latArkaH, dudrumaH, iti 2 // - mahauSadham, lazunabhU, gRJjanam, ariSTaH, mahAkandaH, rasonakaH, iti 6 laizunasya ||punrnvaa, zothanI, iti 2 punarnavAyAH // - vitunnam, suniSaNNakam iti 2 vitunasya // vAtakaH, zItalaH, aparAjitA, zaNapaNa, iti 4 zaNapayaH ||paaraavtaangghriH, kaTabhI, paNyA, jyotiSmatI, latA, iti 5 jyotiSmatyAH // -- , For Private and Personal Use Only 1 kAkolI, lahAna kAvaLI. 2 dAMtI, jepALa (bIja). 3 ovA. 4 puSkaramULa. 5 sthalakamaLa. 6 zuMDA rocanI. 7 TAkaLA. 8 kAMdA, pyAja. 9. sapheta kAMdA. 10 lasUNa. 11 punarnavA, gheTuLI. 12 kuraDU ( bhAjI ) 13 asanapaNI, gokarNI. 14 mAlakAMgaNI.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 937-960 ] dvitIyaM kANDam vArSikaM trAyamANA syAtrAyantI valabhadrikA viSvaksenapriyA gRSTirvArAhI vadaretyapi mArkavo bhRGgarAjaH syAt kAkamAcI tu vAyasI zatapuSpA sitacchatrA'ticchatrA madhurA misiH avAkpuSpI kAravIca saraNA tu prasAriNI tasyAM kaTaMbharA rAjavalA bhadrabaletyapi janI jatUkA rajanI jatukRccakravartinI saMsparzI'tha zaTI gandhamUlI SaDgranthiketyapi karcUro'pi palAzo'tha kAravellaH kaThillakaH supavI cAtha kulakaM paTolastiktakaH paTuH kUSmANDakastu karkAruruvIruH karkaTI striyo ikSvAkuH kaTutumbI syAttumbyalAvUrubhe same 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 vArSikam, trAyamANA, trAyantI, balabhadrikA, iti 4 trAyamANAyAH // - viSvaksenapriyA, gRSTiH, vArAhI, badarA, iti 4 vArAhyAH // - mArkavaH, bhRGgarAjaH, iti 2 bhRGgarAjasya / ayaM sAnto'danto'pi // - kAkamAcI, vAyasI, iti 2 vAyasyAH // - zatapuSpA, sitacchatrA, aticchatrA, madhurA, misiH, avAkpuSpI, kAravI, iti 7 madhurAyAH // - saraNA, prasAriNI, kaTaMbharA, rAjabalA, bhadrabalA, iti 5 prasAriNyAH // - janI, jatUkA, rajanI, jatukRt, cakravartinI, saMsparzA, iti 6 cakravartinyAH // - zaTI, gandhamUlI, SaDgranthikA, karcUraH, palAza:, iti 5 zamyAH // - - kAravellaH, kaThillakaH, suSavI, iti 3 kAravellasya // kulakam, paTola:, tiktakaH, paTuH, iti 4 paTolasya // -- kUSmANDakaH, karkAruH, iti kUSmANDasya // - urvAruH karkaTI, iti 2 kairkaTyAH // ikSvAkuH kaTu tumbI iti 2 ka tumbyAH // tumbI, alAbU:, iti 2 turkheyAH // - citrA, 12. --- 1 zrAyamANa. 2 DukarakaMda 3 mAkA, bhRMgarAja. 4 kAvaLI, kAkajaghA. 5 zoSa. 6 cAMdavela. 7 cAkavata. 8 kApUrakAcarI, AMbehaLada. 9 kAralI. 10 paDavaLa 11 kohaLA.. 12 kAMkaDI* 13 dudhyA kaDu bhopaLA. 14 kALA bhopaLA. For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 86 amarakoSe [5. vanauSadhivargaH citrA gavAkSI goDumbA vizAlA vindravAruNI arzoghnaH sUraNaH kando gaNDIrastu samaSThilA 962 kalambyupodikA strI tu mUlakaM hilamocikA vAstukaM zAkabhedAH syurdUrvA tu zataparvikA 964 sahasravIryAbhArgavyau ruhA'nantA'tha sA sitA golomI zatavIryA ca gaNDAlI zakulAkSakA 966 kuruvindo meghanAmA mustA mustakamastriyAm 967 syAdbhadramustako gundrA cUDAlA cakralocaTA 968 vaMze tvaksArakAratvacisAratRNadhvajAH 969 zataparvA yavaphalo veNumaskaratejanAH 970 veNavaH kIcakAste syurye svanantyaniloddhatAH 971 965 gavAkSI, goDumbA, iti 3 goDumbAyAH ||-vishaalaa, indravAruNI, iti 2 indravAruNyAH ||--arshiighnH, sUraNaH, kandaH, iti 3 sUraNasya ||-gnnddiirH, samaSTilA, iti 2 gaNDIrAkhyazAkabhedasya ||-klmbyaadyH 5zAkabhedAH syuH, ekaikam / kailambI, upodikA, mUlakam , hilamocikA, vAstukam, iti 5 ||-duurvaa, zataparvikA, sahasravIyA, bhArgavI, ruhA, anantA, iti 6 dAyAH ||-saa darvA sitA zuklA cet tatra-golomI, zatavIryA, gaNDAlI, zakulAkSakA, iti 4 ||-kuruvindH, meghanAmA, mustA, mustakam , iti 4 mustaayaaH| mustakaM puNnpuNskyoH||-bhdrmustkH, gundrA, iti 2 bhadremustakasya ||cuuddaalaa, cakralA, uccaTA, iti 3 uccaTAmUlasya ||-vNshH, tvaksAraH, kAraH, tvacisAraH, tRNadhvajaH, zataparvA, yavaphalaH, veNuH, maskaraH, tejanaH, iti 101 veNoH ||-ye veNavaH anilena kIdAdikRtarandhragatavAyunoddhatAH svananti, te kIcakAH mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmww~~~mmmmmmmmmmmmmmmm 1 kaMDaLa. 2 moThI kaMbaDaLa. 3 sUraNa. 4 kaDU suraNa. 5 kaLaMbI. 6 thora mAyALU, vALIcI bhAjI. 7 muLA. 8 halAMcI, cAkavata. 9 caMdanabaTuvA. 10 dUrvA. 11 mothA. 12 nAgaramothA. 13 moSAbheda, phuraDI. 14 veNu, veLU. For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 974 976 981 patayaH 961-983] dvitIyaM kANDam grnthi| parvaparuSI gundrastejanakaH zaraH 972 naDastu dhamanaH poTagalo'tho kAzamastriyAm 973 ikSugandhA poTagalaH puMsi bhUmni tu balvajAH rasAla ikSustaddedAH puNDUkAntArakAdayaH 975 syAdvIraNaM vIrataraM mUle'syozIramastriyAm abhayaM naladaM sevyamamRNAlaM jalAzayam 977 lAmajjakaM laghulayamavadAheSTakApathe naDAdayastRNaM garmucchayAmAkapramukhA api 979 astrI kuzaM kutho darbhaH pavitramatha kattRNam 980 paurasaugandhikadhyAmadevajagdhakarauhiSam chatrA'ticchatrapAlaghnau mAlAtRNakabhUstRNe 982 zaSpaM bAlatRNaM ghAso yavasaM tRNamarjunam syuriti 1 ||-grnthiH, parva, paruH, iti 3 vaMzAdiandheH / granthiH puMsi ||gundrH, tejanakaH, zaraH, iti 3 zarasya ||-nddH, dhamanaH, poTagalaH, iti 3dhamanasya ||-ikssugndhaa, poTagalaH, balvajAH, iti 3 kAzasya / tatra balvajA ityeka puMlliGgaM bahuvacanAntam ||-rsaalH, ikSuH, iti 2 ikssoH||-punnddH, kAntArakaH, iti 2 ikSorbhedAH // vIraNam , vIrataram , iti 2 tRNabhedasya ||-ushiirm , abhayam , naladam , sevyam , amRNAlam , jalAzayam , lAmajakam , laghulayam , avadAham , iSTakApatham , iti 10 vIra~NamUlasya ||-nddaadyH naDa-kAzAdayaH, tRNaM tRNajAtIyA ityarthaH / ye ca garmucchayAmAkapramukhAH // kuzam , kuthaH, darbhaH, pavitram, iti 4 kuzasya / tatra kuzaM klIba-puMsoH ||-kttRnnm , pauram , saugandhikam , dhyAmam , devajagdhakam , rohiSam , iti 6 tRNabhedasya ||chtraa, atichatraH, pAlaghnaH, mAlAtRNakam , bhUstRNam , iti 5 vacAkRterjaletRNamedasya ||-shsspm , bAlatRNam , iti 2 komalatRNasya ||-ghaasH, yavasam , iti 2 gavAdInAM bhakSyatRNasya ||--tRnnm , arjunam , iti 2. tRNamAtrasya 1 pera. 2 zara.3 devanaLa. 4 lanhALe, lavA. 5 Usa. 6 kALA vALA. 7 vIraNamULa, (vALA ). 8 tRNameda. 9 tRNadhAnyabheda. 10darbha 11 rohisa gavata. 12 zetagavata. For Private and Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [6. siMhAdivargaH tRNAnAM saMhatistRNyA naDyA tu naDasaMhatiH / 984 tRNarAjAhvayastAlo nAlikerastu lAgalI 985 ghoNTA tu pUgaH kramuko guvAkaH khapuro'sya tu 986 phalamudregamete ca hintAlasahitAstrayaH 987 kharjUraH ketakI tAlI kharjUrI ca tRNadrumAH 188 6. siMhAdivargaH siMho mRgendraH paJcAsyo haryakSaH kesarI hariH 'kaNThIravo mRgaripurmugadRSTimaMgAzanaH ** puNDarIkaH paJcanakhacitrakAyamRgadviSaH' ** zArdUladvIpinau vyAghe tarakSustu mRgAdanaH varAhaH sUkaro ghRSTiH kolaH potrI kiriH kiTiH 991 daMSTrI ghoNI stabdharomA kroDo bhUdAra ityapi kapiplavaMgaplavagazAkhAmRgavalImukhAH 993 989 ||-tRnnaanaaN saMhatiH samUhaH tRNyetyucyate 1 ||-nddaanaaN saMhatirnaDyatyucyate 1 // tRNarAjaH, tAlaH, iti 2 tAlasya ||-naalikerH, lAgalI, iti 2 nAlikerasya ||-ghonnttaa, pUgaH, kramukaH, guvAkaH, khapuraH, iti 5 pUMgavRkSasya // asya phalaM udvegamityucyate 1 ||-hintaalstaalmedH ||khrjurH, ketakI, tAlI, khajUrI, iti 4 tRnnNdrumbhedaaH|| 989-1074-siMhaH, mRgendraH, paJcAsyaH, haryakSaH, kesarI, hariH, iti 6 siMhasya ||-shaarduulH, dvIpI, vyAghraH, iti 3 vyAghrasya // tarakSuH, mRgAdanaH, iti 2 kukkurAkRteH kRSNarekhAcitritasya mRgavizeSasya ||-vraahH, sUkaraH, ghRSTiH, kolaH, potrI, kiriH, kiTiH, daMSTrI, ghoNI, stabdharomA, koDaH, bhUdAraH, iti 12 sUkarasya ||---kpiH, plavaGgaH, plavagaH, zAkhAmRgaH, valImukhaH, 1 nAraLa. 2 supArI, pophaLI. 3 ketakI. For Private and Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 995 996 997 998 patayaH 984-1005] dvitIyaM kANDam markaTo vAnaraH kIzo vanaukA atha bhalluke RkSAcchabhallabhallUkA gaNDake khaDgakhaginau lulAyo mahiSo vAhadviSatkAsarasairibhAH striyAM zivA bhUrimAyagomAyumRgadhUrtakAH zRgAlavaJcakakroSTupherupheravajambukAH oturbiDAlo mArjAro vRSadaMzaka Akhubhuk trayo gaudheragaudhAragaudheyA godhikAtmaje zvAvittu zalyastallomni zalalI zalalaM zalam vAtapramIrvAtamRgaH kokastvIhAmRgo vRkaH mRge kuraGgavAtAyuhariNAjinayonayaH aiNeyameNyAzcarmAdyameNasyaiNamubhe triSu . kadalI kandalI cInazcamUrupriyakAvapi 1000 1001 1002 1003 1004 1005 markaTaH, vAnaraH kIzaH, vanaukAH, iti 9 vAnarasya ||--bhnchukH, RkSaH, acchabhalaH, bhaTTakaH, iti 4 acchabhallasya ||-gnnddkH, khaDgaH, khaDgI, iti 3 gaNDaGgasya ||-lulaayH, mahiSaH, vAhadviSat , kAsaraH, sairibhaH, iti 5 mahiSasya ||-shivaa, bhUrimAyaH, gomAyuH, mRgadhUrtakaH, zRgAlaH, vaJcakaH, koSTA, pheruH, pheravaH, jambukaH, iti 10 jambukasya / 'zivA'zabdaH striyAmeva ||otuH, biDAlaH, mArjAraH, vRSadaMzakaH, Abubhuk , iti 5 mArjArasya ||--gaudhaarH, goMdheraH, goMdheyaH, iti 3 sthalagodhikAyA apatye ||-shvaavit , zalyaH, iti 2 zalyasya // tasya zalyasya lomni zalalI, zalalam, zalam, iti 3 ||-vaatprmiiH, mAtamRgaH, iti 2 vAtamRgasya ||-kokH, IhAmRgaH, vRkaH, iti 3 vRkasya // mRgaH, kuraGgaH, vAtAyuH, hariNaH, ajinayoniH, iti 5 hariNasya ||-ennyaa hariNyAzcarmAdyaM aiNeyamityucyate / eNasya tu carmAdyaM aiNamityucyate / ubhe aiNeyam , aiNaM ca triSu spaSTam // -- kadalI , kandalI, cInaH, camUruH, priyakaH, samUhaH, iti 6 hariNabhedAH // For Private and Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [6. siMhAdivargaH samUruzceti hariNA amI ajinayonayaH 1006 kRSNasArarurunyakuraGkuzambararohiSAH 1007 gokarNapRSataiNayarohitAzcamaro mRgAH gandharvaH zarabho rAmaH samaro gavayaH zazaH ityAdayo mRgendrAdyA gavAdyAH pazujAtayaH 1010 "adhogantA tu khanako vRkaH puMdhvaja undura' undururmUSako'pyAkhurgirikA vAlamUpikA 1011 saraTaH kRkalAsaH syAnmusalI gRhagodhikA 1012 lUtA strI tantuvAyorNanAbhamarkaTakAH samAH 1013 nIlagustu kRmiH karNajalaukAH zatapadyubhe 1014 vRzcikaH zUkakITaH syAdaliguNau tu vRzcike 1015 pArAvataH kalaravaH kapoto'tha zazAdanaH 1016 patrI zyena ulUkastu vAyasArAtipecako 1017 amI 6 hariNAH, vakSyamANAH kRSNasArAdayazca ajinayonaya ucyante / yata ete carmaNyupayuktAH ||-kRssnnsaarH, ruruH, nyathaiH, raGghaH, zambaraH, rohiSaH, gokarNaH, pRSataH, eNaH, RzyaH, rohitaH, camaraH, iti 12 mRgAH mRgabhedAH, ekaikam / gandharvaH, zarabhaH, rAmaH, sRmaraH, gavayaH, zazaH, iti 6 mRgabhedAH // mRgendrAyAH siMhAdyAzcamarAntA ye ca vargAntare vakSyamANA gavAdyA gohastyazvAdayaH te sarve pazujAtayaH pazuzabdavAcyA ityarthaH ||-unduruH, mUSakaH, AkhuH, iti 3 mUSakasya ||-girikaa, bAlamUSikA, iti 2 svlpmuusskjaateH||-srttH, kRkalAsaH, iti 2 saraTasya // musalI, gRhagodhikA, iti 2 gRhgodhaayaaH||luutaa, tantuvAyaH, UrNanAbhaH, makeTakaH, iti 4 UrNanAbhasya / tatra lUtA nityaM svI ||-niilngguH, kRmiH, iti 2 kSudrakITamAtrasya // - karNajalaukAH, zatapadI, iti 2 karNajalaukAyAH ||-vRshcikH, zUkakITaH, iti 2 zUkakITasya ||-aliH, druNaH, vRzcikaH, iti 3 vRzcikasya ||-paaraavtH, kalaravaH, kapotaH, iti 3 pArAvatasya ||-shshaadnH, patrI, zyenaH, iti 3 zyenasya ||-uluukH, vAyasArAtiH, pecakaH, iti 3 ulUkasya // For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pacayaH 1006-1028] dvitIyaM kANDam 'divAndhaH kauziko ghUko divAbhIto nizATanaH' vyAghrATaH syAdbharadvAjaH khaJjarITastu khaJjanaH lohapRSThastu kaGkaH syAdatha cApaH kikIdiviH kaliGgabhRGgadhUmyATA atha syAcchatapatrakaH dAghATostha sAraGgastokakazcAtakaH samAH kRkavAkustAmracUDaH kukkuTazcaraNAyudhaH caTakaH kalaviGkaH syAttasya strI caTakA tayoH pumapatye cATakairaH khyapatye caTakaiva sA karka reTuH kareduH syAt kRkaNakrakarau samau vanapriyaH parabhRtaH kokilaH pika ityapi kA tu karaTAriSTabalipuSTasakRtprajAH dhvAGkSAtmaghoSaparabhRdvalibhugvAyasA api ' sa eva ca ciraJjIvI caikadRSTizca maukuli:' For Private and Personal Use Only 91 , ** 1018 1019 1020 1021 J vyAghrATaH, bharadvAjaH iti 2 bharadvAjapakSiNaH // -- khaJjarITaH khaJjanaH, iti 2 khaJjanasya // -- lohapRSThaH, kaGkaH, iti 2 vANopayogipatrasya pakSibhedasya // -- cASaH, kikIdiviH, iti 2 cASasya // -- kaliGgaH, bhRGgaH, dhUmyATaH, iti 3 bhRGgasya // - zatapatrakaH, dAryAghATaH iti 2 kASThakuTTasya // - sAraGgaH, tokakaH, cAtakaH, iti 3 cAtakasya // kRkavAkuH, tAmracUDaH, kukkaTaH, caraNAyudhaH, iti 4 kukkuTasya // - caTakaH, kalaviGkaH, iti 2 caTakasya / tasya caTakasya strI caTakA iti 1 / tayozcaTakasya caTakAyAzca pumapatye cATakaira iti 1 / tayoH tryapatye strIrUpe'patye caTakA iti 1 // - karkareTuH, kareTuH, iti 2 azubhavAdini pakSibhede // kRkaNaH, kakaraH, iti 2 kareTubhedasya ||-vnpriyH, parabhRtaH, kokilaH, pikaH, iti 4 kokilasya // kAkaH, karaTaH, ariSTaH, balipuSTaH, sakRtprajaH, SvAkSaH, AtmaghoSaH, parabhUt, balibhuk, yasaH, 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 **
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 92 amarakoSe __[6. siMhAdivargaH droNakAkastu kAkolo dAtyUhaH kAlakaNThakaH 1029 AtApicillo dAkSAyyagRdhrau kIrazukau samau 1030 kruG krauJco'tha bakaH kahvaH puSkarAhvastu sArasaH 1031 kokazcakrazcakravAko rathAGgAhvayanAmakaH 1032 kAdambaH kalahaMsaH syAdutkozakurarau samo haMsAstu zvetagarutazcakrAGgA mAnasaukasaH 1034 rAjahaMsAstu te canucaraNairlohitaH sitAH 1035 malinemallikAkSAste dhArtarASTrAH sitetaraiH 1036 zarArirATirADizca balAkA bisakaNThikA 1037 haMsasya yoSidvaraTA sArasasya tu lakSmaNA 1038 jatukAjinapatrA syAt paroSNI tailapAyikA 1039 varvaNA makSikA nIlA saraghA madhumakSikA 1040 iti 10 kAkasya ||-dronnkaakH, kAkolaH, iti 2 kAkabhedasya ||daatyuuhH, kAlakaNThakaH, iti 2 dAtyahasya ||-aataapii, cillaH, iti 2 cillasya ||-daakssaayyH, gRdhraH, iti 2 gRdhrasya ||-kiirH, zukaH, iti 2 kIrasya ||-krung, krauJcaH, iti 2 krauJcasya ||-bkH, kahaH, iti 2 bakasya ||-pusskraahvH, sArasaH, iti 2 sArasasya ||-kokH, cakraH, cakravAkaH, rathAGgaH, iti 4 cakravAkasya ||-kaadmbH, kalahaMsaH, iti 2 kAda. mbasya ||-utkroshH, kuraraH, iti 2 kurarasya |-hNsH, zvetagarut , cakrAGgaH, mAnasaukAH, iti 4 haMsasya / ye sitA dehena zuklAH, caJcucaraNairlohitairupalakSitA haMsAste rAjahaMsAH syuH iti 1 // malinarISaddhanaizvazucaraNaiH sitA haMsAste mallikAkSA ityucynte| sitetaraiH kRSNavarNezcaJcucaraNairupalakSitAste dhArta rASTrAH syuH ||-shraariH, ATiH, ADiH, iti 3 zarAryAH ||-blaakaa, bisakaNThikA, iti 2 balAkAyAH / haMsasya yoSit kI varaTA syAditi 1 / sArasasya strI tu lakSmaNA ityucyate 1||-jtukaa, ajinapatrA, iti 2 jatukAyAH ||-prossnnii, tailapAyikA, iti 2 pakSayukte kITakavizeSe ||-vrvnnaa, makSikA, nIlA, iti 3 mkssikaayaaH||-srghaa.mdhumkssikaa, iti 2 madhumakSi. For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1040-1053] dvitIyaM kANDam pataGgikA puttikA syAdaMzastu vanamakSikA 1041 daMzI tajAtiralpA syAdgandholI varaTA dvayoH 1042 bhRGgArI jhIrukA cIrI jhillikA ca samA imAH 1043 samau pataGgazalabhau khadyoto jyotiriGgaNaH 1044 madhuvrato madhukaro madhuliNmadhupAlinaH 1045 dvirephapuSpalibhRGgapaTpadabhramarAlayaH 1046 mayUro barhiNo bahIM nIlakaNTho bhujaMgabhuk 1047 zikhAvalaH zikhI kekI meghanAdAnulAsyapi 1048 kekA vANI mayUrasya samau candrakamecako 1049 zikhA cUDA zikhaNDastu picchabarhe napuMsake 1050 khage vihaMgavihagavihaMgamavihAyasaH 1051 zakuntipakSizakunizakuntazakunadvijAH 1052 patatripatripatagapatatpatrarathANDajAH 1053 kAyAH ||--ptnggikaa, puttikA, iti 2 madhumakSikAbhedasya ||-dNshH, vanamakSikA, iti 2 vnmkssikaayaaH| teSAM daMzAnAM jAtiryA alpA sA daMzI ityucyate 1||-gndholii, varaTA, iti 2 vrttaayaaH||-mRnggaarii, jhIrukA, cIrI, jhillikA, iti 4 jhillikAyAH ||-ptnggH, zalabhaH, iti 2 pataGgasya ||khdyotH, jyotiriGgaNaH, iti 2 khadyotasya ||--mdhuvrtH, madhukaraH, madhuliT, madhupaH, alI, dvirephaH, puSpaliT, bhRGgaH, SaTpadaH, bhramaraH, aliH, iti 11 bhramarasya ||-myuurH, barhiNaH, vahIM, nIlakaNThaH, bhujaMgabhuru, zikhAvalaH, zikhI, kekI, meghanAdAnulAsI, iti 9 mayUrasya / mayUravANI kekA ityucyate iti 1 // -candrakaH, mecakaH, iti 2 picchasya netrAkAracihnasya ||-shikhaa, cUDA, iti 2 mayUrazikhAyAm ||-shikhnnddH, piccham , barham , iti 3 mayUrapicchasya ||-khgH, vihaMgaH, vihagaH, vihaMgamaH, vihAyAH, zakuntiH, pakSI, zakuniH, zakuntaH, zakunaH, dvijaH, patatrI, patrI, patagaH, patan , patrarathaH, aNDajaH, nagAkAH, vAjI, vikiraH, viH, viSkiraH, patatriH, For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 94 amarakoSe [6. siMhAdivargaH 1062 nagAkovAjivikiraviviSkirapatatrayaH 1054 nIDodbhavA garutmantaH pitsanto nabhasaMgamAH 1055 teSAM vizeSA hArIto madguH kAraNDavaH plavaH 1056 tittiriH kukubho lAvo jIvaMjIvazcakorakaH koyaSTikaSTiTTibhako vartako vartikAdayaH 1058 garutpakSacchadAH patraM patatraM ca tanUruham 1059 strI pakSatiH pakSamUlaM caJcustroTirabhe striyo 1060 praDInoDDInasaMDInAnyetAH khagagatikriyAH 1061 pezI koSo dvihIne'NDaM kulAyo nIDamastriyAm / potaH pAko'rbhako DimbhaH pRthukaH zAvakaH zizuH 1063 strIpuMsau mithunaM dvandvaM yugmaM tu yugalaM yugam 1064 samUho nivahavyUhasaMdohavisarabajAH stomaughanikaravAtavArasaMghAtasaMcayAH 1066 samudAyaH samudayaH samavAyazcayo gaNaH 1067 nIDodbhavaH, garutmAn , pitsan , nabhasaMgamaH, iti 27 pakSimAtrasya / atha teSAM vizeSAH-hArItaH, madgaH, kAraNDavaH, plavaH, tittiriH, kukkabhaH, lAvaH, jIvaMjIvaH, cakorakaH, koyaSTikaH,TiTibhakaH, vartakaH,vartikA, iti 13||--grut, pakSaH, chadaH, patram , patatram , tanUruham , iti 6 pakSasya ||-pksssy mUlaM pakSatirityucyate / pakSatiH striyAm ||-ckssuH, troTiH, iti 2 pakSituNDasya // ume striyoH ||prhiinm , uDDInam, saMDInam , iti 3 khagAnAM gatikriyAsu ||peshii, koSaH, aNDam , iti 3 annddsy| pezI strI / koSo'striyAm / aNDa dvihIne klIbe ||--kulaayH, nIDam, iti 2 pakSigRhasya ||-potH, pAkaH, arbhakaH, DimbhaH, pRthukaH, zAvakaH, zizuH, iti 7 zizumAtrasya ||-striipuNsii, mithunam , dvandvam , iti 3 strIpuruSarUpayugmasya ||-yugmm , yugalam , yugam , iti 3 yugmasya ||-smuuhH, nivahaH, vyUhaH, saMdohaH, visaraH, vrajaH, stomaH, oSaH, nikaraH, bAtaH, vAraH, saMghAtaH, saMcayaH, samudAyaH, samudayaH, samavAyaH, For Private and Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 95 patayaH 1054-1078] dvitIyaM kANDam striyAM tu saMhativRndaM nikurambaM kadambakam vRndabhedAH samairvargaH saMghasArthoM tu jantubhiH sajAtIyaiH kulaM yUthaM tirazcAM punapuMsakam pazUnAM samajo'nyeSAM samAjo'tha sadharmiNAm syAnnikAyaH puJjarAzI tUtkaraH kUTamastriyAm kApotazokamAyUrataittirAdIni tadgaNe gRhAsaktAH pakSimRgAzchekAste gRhyakAzca te 7. manuSyavargaH manuSyA mAnuSA mAM manujA mAnavA narAH syuH pumAMsaH paJcajanAH puruSAH pUruSA naraH strI yoSidavalA yoSA nArI sImantinI vdhuuH| pratIpadarzinI vAmA vanitA mahilA tathA 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 cayaH, gaNaH, saMhatiH, vRndam , nikurambakam , kadambakam , iti 22 smuuhsy| saMhatiH striyAm ||-ttr vRndabhedAH / samaiH sajAtIyaiH prANibhirapANibhirvA samUho varga ityucyate iti 1 / sajAtIyarvijAtIyairapi jantubhiH prANibhireva samUhaHsaMghaH, sArthaH, iti 2 / sajAtIyairjantubhireva kulam 1 / tirazcAmeva sajAtIyAnAM samUhe yUtham 1 / pazUnAmeva vRndaM samaja ityucyate iti 1 / anyeSAM pazvatiriktAnAM vRndaM samAjaH / sadharmiNAM ekadharmavatAM samUho nikAyaH 1||-punyjH, rAziH, utkaraH, kUTam , iti 4 dhaanyaadiraasheH||--tdgnne teSAM kapotAdInAM samUhe kApotAdIni syuH / yathA kapotAnAM samUhaH kApotam 1 / zukAnAM samUhaH zokam 1 / evaM mayUrANAM samUhaH mAyUram 1 / tittirANAM samUhastaittiram 1 / 'Adi'zabdAt kaakmityaadi||ye gRhAsaktAH pakSimRgAste chekAH, gRhyakAH, iti 2 // 1075-1353 manuSyAH,mAnuSAH, mAH, manujAH, mAnavAH, narAH, pumAMsaH, paJcajanAH, puruSAH, pUruSAH, naraH, iti 11 manuSyANAm ||-shrii, yoSita, bhavalA, yoSA, nArI, sImantinI, vadhUH, pratIpadarzinI, vAmA, vanitA, mahilA, For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 96 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe vizeSAstvaGganA bhIruH kAminI vAmalocanA pramadA mAninI kAntA lalanA ca nitambinI sundarI ramaNI rAmA kopanA saiva bhAminI varArohA mattakAzinyuttamA varavarNinI kRtAbhiSekA mahiSI bhoginyo'nyA nRpastriyaH patnI pANigRhItI ca dvitIyA sahadharmiNI bhAryA jAyA'tha puMbhUni dArAH syAttu kuTumbinI puraMdhrI sucaritrA tu satI sAdhvI pativratA kRtasApalikA'dhyUDhA'dhivinnAtha svayaMvarA patiMvarA ca varyAtha kulastrI kulapAlikA kanyA kumArI gaurI tu nagnikA'nAgatArtavA syAnmadhyamA dRSTarajAstaruNI yuvatiH same [ 5. siMhAdivarga: 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 , iti 11 striyAH // - vizeSAH strIgAM bhedAH / aGganA, bhIruH, kAminI, vAmalocanA, pramadA, mAninI, kAntA, lalanA, nitambinI, sundarI, ramaNI, rAmA, iti 12||kopnaa, bhAminI, iti 2 kopazIlAyAH // - varArohA, mattakAzinI, uttamA, varavarNinI, iti 4 guNairutkRSTAyAH striyAH / yA kRtAbhiSekA nRpastrI sA mahiSI iti 1 // - anyA akRtAbhiSekA nRpastriyo bhoginya ityucyante iti 1 ||-ptnii, pANigRhItI, dvitIyA, sahadharmiNI, bhAryA, jAyA, dArAH, iti 7 pariNItAyAH striyAH / tatra 'dArA' zabdo nityaM puMsi bahuvacanAntazca // kuTumbinI, puraMdhrI, iti 2 patiputrAdimatyAH // - sucaritrA, satI, sAdhvI, pativratA, iti 4 patisevAtatparAyAH // kRtasApattrikA, adhyUDhA, adhivinnA, iti 3 kRtAnekavivAhasya puMso yA prathamoDhA strI tasyAH // -- svayaMvarA, patiMvarA, varSA iti 3 svecchayA pativaraNodyuktAyAH // -- kulastrI, kulapAlikA, iti 2 kulavatyAH // - kanyA kumArI, iti 2 prathamavayasi vartamAnAyAH // gaurI, nazikA, anAgatArtavA, iti 3 adRSTarajaskAyAH // - madhyamA, dRSTarajAH, iti 2 prathamaprAptarajoyogAyAH // For Private and Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paklayaH 1079-1101] dvitIyaM kANDam samAH snuSAjanIvadhvazciriNTI tu suvAsinI icchAvatI kAmukA syAdvaSasyantI tu kAmukI kAntArthinI tu yA yAti saMketaM sA'bhisArikA puMzcalI dharSiNI bandhakyasatI kulaTetvarI svairiNI pAMsulA ca syAdazizvI zizunA vinA avIrA niSpatisutA vizvastAvidhave same AliH sakhI vayasyA'tha pativatnI sabhartRkA vRddhA palikkI prAjJI tu prajJA prAjJA tu dhImatI zUdrI zUdrasya bhAyoM syAcchUdrA tajAtireva ca AbhIrI tu mahAzUdrI jAtipuMyogayoH samA aryANI svayamaryA syAt kSatriyA kSatriyANyapi 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 taruNI, yuvatiH, iti 2 madhyamavayasi vartamAnAyAH ||-nussaa, janI, vadhUH, iti 3 putrAdibhAryAyAH ||-cirinnttii, suvAsinI, iti 2 kiMcillabdhayovanAyAM pariNItAyAm ||--icchaavtii, kAmukA, iti 2 yabhanAdIcchAvasyAH ||-vRsssyntii, kAmukI, iti 2 maithunecchAvatyAm // yA kAntArthinI bhartuH saMketasthAnaM gacchati saa'bhisaarikaa||-puNshclii, dharSiNI, bandhakI, asatI, kulaTA, itvarI, khariNI, pAMsulA, iti 8 svairiNyAH / yA zizunA rahitA sA azizvI iti 1 / niSpatisutA patiputrarahitA avIrA iti 1 ||vishvstaa, vidhavA, iti 2 raNDAyAH ||-aaliH, sakhI, vayasyA, iti 3 sakhyAH ||-ptivnii, sabhartRkA, iti 2 jIvadbhartRkAyAH ||-vRddhaa, palinI, iti 2 pakkakezyAH ||-praajnyii, prajJA, iti 2 yA yatkimapi svayaM prakapeNa jAnAti tasyAH ||-praajnyaa, dhImatI, iti 2 buddhimatyAH / yA zUdrasya bhAryA sA vijAtIyA'pi zUdrItyucyate iti 1 / tajAtiH zUdrajAtiH zUdretyucyate ||-shraamiirii, mahAzUdrI, iti 2 gopAlikAyAH / jAtipuMyogayoH mahAzUdrasya jAtI mahAzUdrasya strItyevaMrUpaM, puMyoge ca smaa||-aryaannii, aryA iti 2 vaizyajAtyutpatrAyAH sriyAH ||-ksstriyaa, kSatriyANI, iti 2 kSatriya ba. ko. sa. 7 For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 98 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe upAdhyAyApyupAdhyAyI syAdAcAryApi ca svataH AcAryAnI tu puMyoge syAdaya kSatriyI tathA upAdhyAyAnyupAdhyAyI poTA strIpuMsalakSaNA vIrapalI vIrabhAryA vIramAtA tu vIrasUH jAtApatyA prajAtA ca prasUtA ca prasUtikA strI nagnakA koTavI syAhRtIsaMcArike same kAtyAyanyardhavRddhA yA kASAyavasanA'dhavA sairandhrI paravezmasthA svavazA zilpakArikA asikkI syAdavRddhA yA preSyA'ntaHpuracAriNI vArastrI gaNikA vezyA rUpAjIvA'tha sA janaiH satkRtA vAramukhyA syAt kuTTanI zambhalI same vipraznakA tvIkSaNikA daivajJA'tha rajasvalA [ 7. manuSyavargaH 1102 1103 1104 For Private and Personal Use Only 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 jAtIyAyAH // - upAdhyAyA, upAdhyAyI, iti 2 svayaM yA adhyApikA tasyAm / tathA svataH svayaM mantravyAkhyAkRdAcAryA syAditi 1 / puMyoge AcAryasya strItyevaMrUpe'rthe AcAryAnIti 1 / tathA aryasya strItyarthe arthIti 1 / evaM kSatriyasya strItyarthe kSatriyI iti 1 / upAdhyAyAnI, upAdhyAyI, iti 2 upAdhyAyasya bhAryAyAm / strIpuMsalakSaNA stanazmazrurUpeNa strIpuMsacina yuktA poTA iti 1 // - vIrapatnI, vIrabhAryA, iti 2 vIrasya bhAryAyAH // - vIramAtA, vIrasUH, iti 2 vIrasya mAtari // - jAtApatyA, prajAtA, prasUtA, prasUtikA, iti 4 prasUtAyAH / yA namikA namA strI sA koTavIti 1 // dUtI, saMcArikA, iti 2 dUtikAyAH, ardhavRddhA kASAyavastrA adhaveti vizeSaNatrayaviziSTA yA sA kAtyAyanItyucyate iti 1 // - yA paravezmasthA svatantrA kezaprasAdhanAdizilpakAriNI ceti vizeSaNatrayopetA tasyAM sairandhrIti nAma 1 / avRddhA preSyA'ntaHpuracAriNIti ca vizeSaNatrayopetA yA sA'sino syAditi 1 // -- vArastrI, gaNikA, vezyA, rUpAjIvA, iti 4 vezyAyAH / sA vezyA guNavattvAjjanaiH satkRtA satI vAramukhyA syAt iti 1 // kuTTanI, zambhalI, iti 2 paranArIM puMsA yojayitryAm // vipranikA, IkSaNikA, daivajJA, iti 3 "
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1102-1125] dvitIyaM kANDam strIdharmiNyavirAtreyI malinI puSpavatyapi 1114 RtumatyapyudakyApi syAdrajaH puSpamArtavam 1115 zraddhAlurdohadavatI niSkalA vigatArtavA 1116 ApannasattvA syAdgurviNyantarvatnI ca garbhiNI 1117 gaNikAdestu gANikyaM gArbhiNaM yauvataM gaNe 1118 punarbhUdidhiSUrUDhA dvistasyA didhiSuH patiH 1119 sa tu dvijo'gredidhiSUH saiva yasya kuTumbinI 1120 kAnInaH kanyakAjAtaH suto'tha subhagAsutaH 1121 saubhAgineyaH syAtpArastraiNeyastu parastriyAH 1122 paitRSvaseyaH syAtpaitRSvasrIyazca pitRSvasuH 1123 suto mAtRSvasuzcaivaM vaimAtreyo vimAtRjaH 1124. atha bAndhakineyaH syAdvandhulazcAsatIsutaH 1125 zubhAzubhanirUpiNyAH ||-rjkhlaa, strIdharmiNI, aviH, AtreyI, malinI, puSpavatI, RtumatI, udakyA, iti 8 rajakhalAyAH ||-rjH, puSpam , Artavam, iti 3 strIrajasaH ||-shrddhaaluH, dohadavatI, iti 2 garbhavazAdanAdivizeSAbhilASiNyAH ||-nissklaa, vigatArtavA, iti 2 hInarajaskAyAH ||-aapnnsttvaa, gurviNI, antarvanI, garbhiNI, iti 4 garbhiNyAH ||gnnikaanaaN samUho gANikyam 1 / garbhiNInAM samUho gArbhiNam 1 / yuvatInAM samUho yauvatam 1 / yA dvirUDhA dvivAraM vRtA tatra punarbhUH, didhiSaH, iti 2 / tasyA dvirUDhAyAH patirdidhiSurityucyate iti 1 ||-saa punarbhUryaskha dvijasya kuTumbinI kuTumbaM putrAdipoSyavargastadvatI so'gredidhiSUriti 1 ||knykaayaa anUDhAyA jAtaH sutaH kAnIna ityucyate iti 1||-subhgaasutH, saubhAgineyaH, iti 2 subhagAputrasya / yaH parastriyAH sutaH pArastraiNeyaH iti 1 // pitRSvasuH pitRbhaginyAH sutaH paitRSvaseyaH, paitRSvastrIyaH, iti 2||-maatRdhvsuH suto'pyevam , yathA-mAtRSvaseyaH,mAtRSvanIyaH, iti 2||-vimaataa mAtuH sapatnI tasyAH putrau vaimAtreya ityucyate iti 1||-baandhkineyH, vandhulaH, For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 amarakoSe kaulaTeraH kaulaTeyo bhikSukI tu satI yadi tadA kaulaTineyo'syAH kaulaTeyo'pi cAtmajaH AtmajastanayaH sUnuH sutaH putraH striyAM tvamI AhurduhitaraM sarve'patyaM tokaM tayoH same svajAte tvaurasorasyau tAtastu janakaH pitA janayitrI prasUrmAtA jananI bhaginI svasA nanAndA tu svasA patyurnatrI pautrI sutAtmajA bhAryAstu bhrAtRvargasya yAtaraH syuH parasparam prajAvatI bhrAtRjAyA mAtulAnI tu mAtulI patipattyoH prasUH zvazrUH zvazurastu pitA tayoH piturbhrAtA pitRvyaH syAnmAturbhrAtA tu mAtulaH zyAlAH syurbhrAtaraH patnyAH svAmino devRdevarI [ 7. manuSyavargaH 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 asatIsutaH, kaulaTeraH, kaulaTeyaH, iti 5 kulaTAputrasya // - yadi tu satI mikSukI mikSArthinI tarhi tasyA AtmajaH kaulaTineyaH, kaulaTeyaH, iti 2 // kulAni bhikSArthaM aTati, na tu jArArthaM tasyAH kulaTAyAH putraH kaulaTeyaH, itarasyAH kaulaTera iti medaH // - AtmajaH, tanayaH, sUnuH, sutaH, putraH, iti 5 putrasya ||-amii AtmajAdayaH sarve striyAM vartamAnA duhitaraM AhuH // - apatyam, tokam, iti 2 putre duhitari ca klIbaliGge eva // - aurasaH, urasyaH, iti 2 savarNAyAM UDhAyAM svasmAjjAte putre // - tAtaH, janakaH, pitA, iti 3 pituH // -- janayitrI, prasUH, mAtA, jananI, iti 4 jananyAH // - bhaginI, vasA, iti 2 svasuH / yA patyuH khasA sA nanAndA iti 1 // - naptrI, pautrI, iti 2 sutasya sutAyAzvAtmajAyAH // bhrAtRvargasya bhAryAH parasparaM yAtaraH syuH iti 1 // -- prajAvatI, bhrAtRjAyA, iti 2 bhrAturjAyAyAm // mAtulAnI, mAtulI, iti 2 mAtulabhAryAyAH / patyuH patnyAzca prasUrmAtA zvarityucyate iti 1 // --- tayoH patipanyoH pitA zvazura ityucyate 1 // - pituH bhrAtA pitRvyaH 1 // mAtuH bhrAtA mAtula ityucyate 1 // - patnyAH bhrAtaraH zyAlA iti 1 // - svAminaH patyurbhrAtari For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkyaH 1126-1149 ] dvitIyaM kANDam svasrIya bhAgineyaH syAjjAmAtA duhituH patiH pitAmahaH pitRpitA tatpitA prapitAmahaH mAturmAtAmahAdyevaM sapiNDAstu sanAbhayaH samAnodarya sodaryasaga sahajAH samAH sagotravAndhava jJAtibandhusvasvajanAH samAH jJAteyaM bandhutA teSAM kramAdbhAvasamUhayoH thavaH priyaH patirbhartA jArastUpapatiH samau amRte jArajaH kuNDo mRte bhartari golakaH bhrAtrIyo bhrAtRjo bhrAtRbhaginyau bhrAtarAvubhau mAtApitarau pitarau mAtarapitarau prasUjanayitArau zvazrUzvazurau zvazurau putrau putrazca duhitA ca daMpatI jaMpatI jAyApatI bhAryApatI ca tau 101 For Private and Personal Use Only 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 kaniSThe devA, devaraH, iti 2 // - svasrIyaH, bhAgineyaH, iti 2 bhaginyAH putre // duhituH patiH jAmAtA syAt 1 // pitAmahaH, pitRpitA, iti 2 pituH pitari / tasya pitAmahasya pitA prapitAmahaH iti 1 / evaM mAtuH pitrAdau mAtAmahAdiH, yathA - mAtuH pitA mAtAmahaH 1 / sapiNDAH, sanAbhayaH, iti 2 saptapuruSAvadhijJAtiSu // - samAnodaryaH, sodaryaH, sagarbhyaH, sahajaH, iti 4 ekodarasya bhrAtuH // sagotraH, bAndhavaH jJAtiH, bandhuH khaH, khajanaH, iti 6 sagotrasya // - teSAM bhAvasamUhayoH kramAt jJAteyam, bandhutA, syAt // dhavaH, priyaH, patiH, bhartA, iti 4 patyuH // --jAra:, upapatiH iti 2 mukhyAdanyasya bhartuH // amRte bhartari jArAjjAtaH kuNDa ityucyate // - mRte bhartari jArAjjAto golaka iti 1 // - zrAtrIyaH, bhAtRjaH, iti 2 bhrAtRputrasya // - bhAtRbhaginyA bhrAtarAviti syAtAm // mAtApitarau, pitarau, mAtarapitarI, prasUjanayitArI, iti 4 mAtApitroH // zvazrUzvazurI, zvarI, iti 2 sahokayoH zvazrUzvazurayoH // - putrazca duhitA ca ekazeSe putrau syAtAm // daMpatI, jaMpatI, jAyApatI, bhAryApatI, iti 4 dampatyoH // - ---
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [7. manuSyavargaH garbhAzayo jarAyuH syAdulvaM ca kalalo'striyAm 1150 sUtimAso vaijanano garbho bhrUNa imau samau 1151 tRtIyAprakRtiH SaNDhaH klIvaH paNDo napuMsake 1152 zizutvaM zaizavaM bAlyaM tAruNyaM yauvanaM same 1153 syAtsthAviraM tu vRddhatvaM vRddhasaMghe'pi vArdhakam 1154 palitaM jarasA zauklyaM kezAdau vinasA jarA 1155 syAduttAnazayA DimbhA stanapA ca stanaMdhayI 1156 bAlastu syAnmANavako vayasyastaruNo yuvA 1157 pravayAH sthaviro vRddho jIno jIrNo jarannapi 1158 varSIyAndazamI jyAyAn pUrvajastvagriyo'grajaH 1159 jaghanyaje syuH kaniSThayavIyo'varajAnujAH 1160 amAMso durbalazchAto balavAnmAMsaloM'salaH garbhAzayaH, jarAyuH, ulbam . iti 3 garbhaveSTitacarmaNaH ||-kllH, iti 1 zukrazoNitasannipAtasya / puMnapuMsakayoH / ulbaparyAyaH kalala iti |suutimaasH, vaijananaH, iti 2 prasavamAsasya ||-grbhH, bhrUNaH, iti 2 kukSisthasya prANinaH // tRtIyAprakRtiH, SaNDaH, klIbaH, paNDaH, napuMsakaH, iti 5 napuMsakasya ||-shishutvm , zaizavam , bAlyam , iti 3 vAlatve ||taarunnym , yauvanam, iti 2 tAruNyasya ||-sthaavirm , vRddhatvam , vAdhakam , iti 3 vRddhatve // - kezAdI jarasA yat zokalyaM dhavalimA tat palitamucyate iti 1||-visrsaa, jarA, iti 2 jraayaaH||-uttaan zayA, DimbhA, stanapA, stanaMdhayI, iti 4 stanaMdhayasya -bAlaH, mANavakaH, iti 2 bAlasya ||-vysyH, taruNaH, yuvA, iti 3 yUnaH // pravayAH, sthaviraH, vRddhaH, jInaH, jIrNaH, jaran , iti 6 vRddhasya ||--vrssiiyaan , dazamI, jyAyAn , iti 3 ativRddhasya ||-puurvjH, agriyaH agrajaH, iti 3 jyeSThabhrAtuH ||-jghnyjH, kaniSTaH, yavIyAn , avarajaH, anujaH, iti 5 kaniSTabhrAtuH ||-amaaNsH, dubelaH, chAtaH, iti 3 abalasya ||-blvaan, mAMsalaH, aMsalaH, iti 3 For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 1150 - 1171] dvitIyaM kANDam tundilastundibhastundI bRhatkukSiH picaNDilaH avaTITo'vanATazcAvaTo natanAsike kezavaH kezikaH kezI valino valibhaH samau vikalAGgastvapogaNDaH kharvo hrasvazca vAmanaH kharaNAH syAtkharaNaso vigrastu gatanAsikaH khuraNAH syAtkhuraNasaH prajJaH pragatajAnukaH UrdhvajurUrdhvajAnuH syAt saMjJaH saMhatajAnukaH syAdeDe badhiraH kubje gaDulaH kukare kuNiH pRznirapatanau zroNaH paGgau muNDastu muNDite balira : kekare khoDe khaJjastriSu jarAvarAH 103 For Private and Personal Use Only 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 * * balavataH ||--tundilH, tundibhaH, tundI, bRhatkukSiH, picaNDilaH, iti 5 bRhadudarasya // avaTITaH, avanATaH, avabhraTaH, natanAsikaH iti 4 cipiTanAsikasya // kezavaH kezikaH, kezI, iti 3 prazastakezasya // - valinaH, valibhaH, iti 2 jarayA lathacarmaNaH // - vikalAGgaH, apogaNDaH, iti 2 nisargato nyUnAvayavasya // kharvaH, hakhaH, vAmanaH, iti 3 hrasvasya ||--khrnnaaH, kharaNasaH, iti 2 tIkSNanAsikasya / kharaNAH sAntaH, kharaNasaH akArAntaH // - vigraH, gatanAsikaH, iti 2 gatanAsikasya // khuraNAH, khuraNasaH, iti 2 vikaTanAsikasya // - prajJaH, pragatajAnuH, iti 2 yasya jAnvo mahadantarAlaM vartate tasya // UrdhvajJaH, UrdhvajAnuH, iti 2 tiSThato yasya jAnunI UrdhvaM bhavatastasya // - saMjJaH, saMhatajAnukaH, ivi 2 saMlagnajAnu - kasya ||-eddH, badhiraH, iti 2 zravaNendriyahInasya // kubja:, gaDDulaH, iti 2 kubjasya ||--kukrH, kuNiH, iti 2 rogAdinA dUSitakarasya // pRzniH, alpatanuH, iti 2 alpA tanuryasya tasya // - zroNaH, paTTaH, iti 2 jaGghAvikalasya // muNDaH, muNDitaH, iti 2 kRtavapanasya // baliraH, kekara:, iti 2 netraviyuktasya // -- khoDaH, khajaH, iti 2 gativikalasya // -- jarAvarAH 'jarA 'zabdAdavarAH arvAkpaThitA uttAnazayAdyAH khajAntAstriSu strIpuMnapuMsakeSvi
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 104 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [ 7. manuSyavargaH 1172 1173 1174 1175 1176 jaDulaH kAlakaH piplastilakastilakAlakaH anAmayaM syAdArogyaM cikitsA rukpratikriyA bheSajauSadha bhaiSajyAnyagado jAyurityapi strI rujA copatAparogavyAdhigadAmayAH kSayaH zoSazca yakSmA ca pratizyAyastu pInasaH strI kSuttaM kSavaH puMsi kAsastu kSavathuH pumAn zophastu zvayathuH zotha: pAdasphoTo vipAdikA kilAsasidhme kacchAM tu pAmapAme vicarcikA kaNDUH kharjUzca kaNDUyA visphoTaH piTakaH striyAm 1180 vraNo'striyAmIrmamaruH klIve nADIvraNaH pumAn koTho maNDalakaM kuSThazvitre durnAmakArzasI 1177 1178 1179 1181 1182 tyarthaH ||-----jddulH, kAlakaH, pipluH, iti 3 kRSNavarNasya dehagatacihnavizebasya // -- tilakaH, tilakAlakaH, iti 2 kRSNatilatulyasya dehagatacihnasya // - anAmayam, Arogyam, iti 2 rogAbhAvasya // -- cikitsA, rukpratikriyA, iti 2 rogapratIkArasya // -- bhaiSajam, auSadham, bhaiSajyam, agadaH, jAyuH, iti 5 auSadhasya // - rukrU, rujA, upatApaH, rogaH, vyAdhiH, gadaH, AmayaH, iti 7 rogamAtrasya // ume striyau // -kSayaH, zoSaH, yakSmA, iti 3 kSayarogasya // pratizyAyaH, pInasaH, iti 2 pInasarogasya // -- kSut kSutam, kSavaH, iti 3 zrutaH / kSut striyAm // kAsaH, kSavathuH, iti 2 kAsarogasya / ubhe puMsi // - zophaH, zvayathuH, zotha:, iti 3 zodhasya ||paadsphottH, vipAdikA, iti 2 pAdasphoTasya // - kilAsam, sidhmam iti 2 sidhmasya ||--kcchuuH, pAma, pAmA, vicarcikA, iti 4 kharjUvizeSasya / atra pAmetyekaM nAntam ||--knnddH, kharjUH, kaNDyA, iti 3 khavaH / strIliGgam // visphoTaH, piTakaH, iti 2 piTakasya / striyAmapi piTikA // vraNaH, Irmam, aruH, iti 3 vraNasya / vraNaH puMnapuMsakayoH / ImeM aruH klIbe / yo vraNaH sadA galati tatra nADIvraNa ityucyate 1 // -- - koThaH, maNDalakam, kuSTham, zvitram iti 4 kuSThasya // - - --- 1 For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 1172-1193 ] dvitIyaM kANDam 1186 1187 AnAhastu nibandhaH syAgrahaNIruka pravAhikA pracchardikA vamizca strI pumAMstu vamathuH samAH vyAdhibhedA vidradhiH strIjvaramehabhagaMdarAH 'zlIpadaM pAdavalmIkaM kezana stvindraluptakaH ' azmarI mUtrakRcchraM syAt pUrve zukrAvadhestriSu rogahArya gadakArI bhiSagvaidyau cikitsake vArto nirAmayaH kalya ullAgho nirgato gadAt 'lAnaglAstU AmayAvI vikRto vyAdhito'paTuH Aturo'bhyamito'bhyAntaH samau pAmanakacchurau daguNo darogI syAdarzorogayuto'rzasaH vAtakI vAtarogI syAt sAtisAro'tisAra kI syuH klinnAkSe culacilapillAH klinne'kSiNa cApyamI 1993 1188 1189 1190 1191 1192 105 For Private and Personal Use Only 1183 1184 1185 ** > durnAmakam, arzaH, iti 2 arzorogasya // - AnAhaH, nibandhaH, iti 2 malamUtranirodhasya // - grahaNIrukU, pravAhikA, iti 2 saMgrahaNIrogasya // -pracchardikA, vamiH, vamadhuH, iti 3 vamanarogasya / tatrAdyaM dvayaM striyAm vamadhuH puMsi / atha vyAdhibhedA vakSyante - vidradhiH, jvaraH, mehaH, bhagaMdaraH iti 4 // --azmarI, mUtrakRcchram, iti 2 azmaryAH // - itaH paraM zukrAvadhairvakSyamANAcchukrazabdAtpUrve mUcchitAntAstriSu vAcyaliGgAH // - rogahArI, agadaMkAraH, bhiSaka, vaidyaH, cikitsakaH, iti 5 vaidyasya // vArtaH, nirAmayaH, kalyaH, iti 3 rogarahitasya // - ullAgha ityekaM rogAnmuktasya // glAnaH, glAmnuH, iti 2 rogAdivazAddharSarahitasya // -- AmayAvI, vikRta, vyAdhitaH, apaTuH, AturaH, abhyamitaH, abhyAntaH, iti 7 rogiNaH // - pAmanaH, kacchuraH, iti 2 pAmAyuktasya // - daguNaH, darogI, iti 2 dadruyuktasya // -azarogeNa yutaH arzasa ityucyate 1 | vAtakI vAto'tizayito'sya 1 // sAtisAraH, atisArakI, iti 2 atisArayuktasya // - klinnAkSaH, cullaH, cillaH, pihaH, iti 4 kladayuktAkSasya // - amI culla- cilla- pillAstrayaH klinne'kSNi ca kledayukte netre'pi
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 amarakoSe [7. manuSyavargaH unmatta unmAdavati zleSmalaH zleSmaNaH kaphI 1194 nyubjo bhugne rujA vRddhanAbhau tundilatundibhau 1195 kilAsI sidhmalo'ndho'hamUrchAle mUrtamUchitau 1196 zukraM tejoretasI ca bIjavIryendriyANi ca 1197 mAyuH pittaM kaphaH zleSmA striyAM tu tvagasRgdharA 1198 pizitaM tarasaM mAMsaM palalaM kravyamAmiSam 1199 uttaptaM zuSkamAMsaM syAttadvallUraM triliGgakam 1200 rudhire'sRglohitAsraraktakSatajazoNitam 1201 bukkA'gramAMsaM hRdayaM hRnmedastu vapA vasA 1202 pazcAdrIvAzirA manyA nADI tu dhamaniH zirA 1203 tilakaM kloma mastiSkaM gordai kimu malo'striyAm 1204 vrtnte||-unmttH, unmAdavAn , iti 2 unmaadyuktsy||-shlessmlH,shlessmnnH, kaphI, iti 3 kaphayuktasya ||-rujaa rogeNa bhugno cakrapRSTho'dhomukhastatra nyuja iti / vRddhanAbhiH, tundilaH, tundibhaH, iti 3 vAtAdinonnatanAmaH // kilAsI, sidhmalaH, iti 2 sidhmayuktasya ||-andhH, ak, iti 2 dRSTihInasya ||-muurchaalH, mRrtaH, mRtiH , iti 3 mUrchAyuktasya ||-shukrm , tejaH, retaH, bIjam , vIryam , indriyam , iti 6 retasaH ||maayuH, pittam , iti 2 pittasya ||-kphH, zleSmA, iti 2 kaphasya ||tvk, asRgdharA, iti 2 carmaNaH ||-pishitm , tarasam , mAMsam , palalam , kravyam , AmiSam , iti 6 mAMsasya ||-uttptm , zuSkamAMsam , vallUram , iti 3 zuSkamAMsasya // tatra vallUraM triSu ||-rudhirm , asRk, lohitam , asram , raktam , kSatajam , zoNitam , iti 7 raktasya ||-bukkaa, agramAMsam , iti 2 hRdayAntargatapadmAkAramAMsabhedasya ||-hRdym , hRt , iti 2 hRdayAkhyanimnadezasya ||-medH, vapA nasA, iti 3 mAMsajanyasnehasya ||-yaa pazcAtsthitA grIvAzirA sAmanyetyu gate 1||--naaddii, dhamaniH, zirA, iti 3 shiraayaaH||tilkm , kloma, iti 2 mAMsapiNDavizeSasya / klomaM ityadantamapi ||-mstikm , gordam, iti 2 mastakasaMbhUtaghRtAkArasnehasya ||-kittttm , malaH, For Private and Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1194-1216] dvitIyaM kANDam 107 antraM purItadgulmastu plIhA puMsyatha vasnasA 1205 snAyuH striyAM kAlakhaNDayakRtI tu same ime 1206 sRNikA syandinI lAlA dUSikA netrayormalam 1207 'nAsAmalaM tu siMghANaM piJjapaM karNayormalam' ** mUtraM prasrAva uccArAvaskarau zamalaM zakRt 1208 purISaM gUthavarcaskamastrI viSThAvizI striyo 1209 syAtkarparaH kapAlo'strI kIkasaM kulyamasthi ca 1210 syAccharIrArina kaMkAlaH pRSThAsni tu kazerukA 1211 zirosthani karoTiH strI pAsthini tu pazukA 1212 aGgaM pratIko'vayavo'paghano'tha kalevaram 1213 gAnaM vapuH saMhananaM zarIraM varma vigrahaH 1214 kAyo dehaH klIbapuMsoH striyAM mUrtistanustanUH 1215 pApAyaM prapadaM pAdaH padaddhizcaraNo'striyAm 1216 iti 2 karNAdigatamalasya // antram , purItat , iti 2 antrasya ||-gulmH, plIhA, iti 2 vAmakukSisthamAMsapiNDavizeSasya ||-vnsaa, snAyuH, iti 2 aGgapratyaGgasaMdhibandhanarUpAyAH snAyoH ||-kaalkhnnddm , yakRt , iti 2 dakSiNakukSigatamAMsapiNDasya ||-rnnikaa, syandinI, lAlA, iti 3 lAlAyAH // dUSiketyekaM netrayormalasya ||-muutrm , prasrAvaH, iti 2 mUtrasya -uccAraH, avarakaraH, zamalam , zakRt , purISam, gUtham , varcaskam , viSTA, viTa, iti 9 viSTAyAH / gRthaM varcaskaM puMsi klIbe ca ||krprH, kapAlaH, iti 2 ziro'sthikhaNDasya / kapAlamastriyAm ||-kiiksm , kulyam, asthi, iti 3 asthimAtrasya ||-kddaal ityekaM zarIragatAsthipaJjara sya / kazerukatyeka pRSTamadhyagatAsthidaNDasya / karoTirityekaM zirogatAsthisavasya / pazukekhekaM pArzvagatAsthani |-anggm , pratIkaH, avayavaH, apanaH, iti 4 dehaavyvsy||-klevrm ,gAtram , vapuH, saMhananam, zarIram , varma, vigrahaH, kAyaH, dehaH, mUrtiH, tanuH, tanUH, iti 12 dehasya ||paadaagrm , prapadam , iti 2 pAdAgrasya ||-paadH, para, aGgiH, caraNaH, iti For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 108 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir marakoSe [ 7. manuSyavargaH tagranthI ghuTike gulphau pumAn pASNistayoradhaH 1217 1218 1219 1220 1221 1222 jaGghA tu prasRtA jAnUruparvASThIvadastriyAm sakthi klIne pumAnUrustatsaMdhiH puMsi vaGkSaNaH gudaM tvapAnaM pAyurnA bastirnAbheradho dvayoH kaTo nA zroNiphalakaM kaTiH zroNiH kakudmatI pazcAnnitambaH strIkaTyAH klIbe tu jaghanaM puraH kUpakau tu nitambasthau dvayahIne kukundare striyAM sphicI kaTiprothAvupastho vakSyamANayoH bhagaM yonirdvayoH zizno meTro mehanazephasI muSko'NDakozo vRSaNaH pRSThavaMzAdhare trikam picaNDakukSI jaTharodaraM tundaM stanau kucau 1223 1224 1225 1226 1227 " V 4 caraNasya / caraNaM puMnapuMsakayoH // tadranthI pAdasya pArzvastha granthivizeSau ghuTike, gulphau iti 2 | ghuTike striyAm // - tayoH gulphayoradhaHpradezaH pANiH iti 1 // - jaGghA, prasRtA iti 2 jaGghAyAH // -- jAnu, Uruparva, aSThIvat iti 3 jAnUrusaMdheH // tatra aSTIvadastriyAm // --sakthi, UruH, iti 2 jAnUparibhAgasya // tatra sakthi klIbe, UruH pumAn tasyoroH saMdhirvaGkSaNaH puMsi 1 // - gudam, apAnam, pAyuH, iti 3 viSThAnirgamadvArasya / pAyuH nA pumAn // - bastirityeka strIpuMsaliGgaM nAmeragho mUtrAzayasya // - zroNiH kaTistasyAH phalakaM kaTa ityucyate sa pumAn // - kaTiH, zroNiH, kakudmatI, iti 3 kaTyAH // - striyAH kaTipaJcAdbhAgo nitamba iti 1 / jaghanamityekaM strIkaTyAH purobhAge / nitambasyau pRSThavaMzAdadhobhAge vidyamAnau kupakau, gartau, kukundare syAtAm / dvayahIne klIve // - sphicI, kaTiprothau, iti 2 kaTisthamAMsapiNDayoH // vakSyamANayorbhage zine ca upastha iti 1 // - bhagam, yoniH iti 2 strINAmupasthasya / dvayorityasya yoninAnvayaH // - ziznaH, meDhraH, mehanam zephaH iti 4 zinasya // muSkaH, aNDakozaH, vRSaNaH, iti 3 aNDakozasya / pRSThavaMzAdhare tribhirasthibhirghaTitaM sthAnaM trikamiti 1 // picaNDaH, kukSiH, jaTharam, udaram, tundam iti 5 * For Private and Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pachyaH 1217-1239] dvitIyaM kANDam cUcukaM tu kucAgraM syAnna nA koDaM bhujAntaram 1228 uro vatsaM ca vakSazca pRSThaM tu caramaM tanoH 1229 skandho bhujaziroMso'strI saMdhI tasyaiva jatruNI 1230 bAhumUle ubhe kakSau pArzvamastrI tayoradhaH / 1231 madhyamaM cAvalagnaM ca madhyo'strI dvau parau dvayoH 1232 bhujabAhU praveSTo doH syAt kaphoNistu kUrparaH 1233 asyopari pragaNDaH syAt prakoSThastasya cApyadhaH 1234 maNibandhAdAkaniSThaM karasya karabho bahiH 1235 paJcazAkhaH zayaH pANistarjanI syAtpradezinI 1236 aGgulyaH karazAkhAH syuH puMsyaGguSThaH pradezinI 1237 madhyamA'nAmikA cApi kaniSThA ceti tAH kramAt 1238 punarbhavaH kararuho nakho'strI nakharo'striyAm 1239 jaTharasya ||-stnH, kucaH, iti 2 vakSojasya / / cUcukam , kucAgram , iti 2 stanAgrasya // kroDam , bhujAntaram , uraH, vatsam , vakSaH, iti 5 vksssi| tatra koDaM na nA, kiMtu strInapuMsakayoH / tanoH zarIrasya caramaM pazcAdbhAgaH pRSThamiti 1 ||-skndhH, bhujaziraH, aMsaH, iti 3 bhujazirasaH / tasya skandhasya saMdhI jatruzabdavAcyA iti 1 ||-baahumuulN, kakSaH, iti 2 kakSasya tayoradhobhAgaH pArzvamiti 1 ||-mdhymm , avalagnam , madhyaH, iti 3 tanumadhyasya ||-astriiti madhyamAdizabdatraye'pyanveti // parI dvau bhuja-bAhuzabdo strIpuMsayoH ||-bhujH, bAhuH, praveSTaH, doH, iti 4 bhujasya ||-kphonniH, kUrparaH, iti 2 kUparasya / asya kUrparasyoparibhAge pragaNDa iti 1 / tasya kUrparasthAdhobhAge prakoSTa iti 1 / maNibandhamArabhya kaniSThAparyantaM karasya mAMsalo bahirbhAgaH karama ityucyate 1||-pnycshaakhH, zayaH, pANiH, iti 3 karasya / -~-tarjanI, pradezinI, iti 2 aGguSTasamIpADalyAH |-anggulii, karazAkhA, iti 2 akulImAtrasya / tA anulyaH, krameNa- aGguSThaH, pradezinI, madhyamA, banAmikA, kaniSThikA, iti 5 / tatrAguSTaH puMsi ||-punrbhvH, kararahaH, nakhaH, For Private and Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 amarakoSe [5. manuSyavargaH prAdezatAlagokarNAstarjanyAdiyute tate 1240 aGguSThe sakaniSThe syAdvitasti-dazAGgulaH 1241 pANau capeTapratalaprahastA vistRtAGgalau 1242 dvau saMhato saMhatalaH pratalau vAmadakSiNau 1243 pANinikubjaH prasRtistau yutAvaJjaliH pumAn 1244 prakoSThe vistRtakare hasto muzyA tu baddhayA 1245 sa ratniH syAdaranistu niSkaniSThena muSTinA 1246 vyAmo bAhvoH sakarayostatayostiryagantaram 1247 UrdhvavistRtado pANinRmAne pauruSaM triSu 1248 kaNTho galo'tha grIvAyAM zirodhiH kaMdharetyapi 1249 kambugrIvA trirekhA sA'vaTurghATA kRkATikA 1250 vaktrAsye vadanaM tuNDamAnanaM lapanaM mukham 1251 nakharaH, iti 4 nakhasya // nakharaH, nakhaH, dvau puMsi klIbe ca ||-trjniishitaapRsstthe vistRte prAdezaH 1 / madhyamAsahitAGguSTavistAre tAlaH 1 / anAmikAyute'GguSThe gokarNaH / kaniSThAsahite'GguSThe vistRte vitastiH dvAdazAGgulaH 1 ||-cpettH, pratalaH, prahastaH, iti 3 vistRtAGgalike pANI / vAmadakSiNI dvau pratalI saMhato cet saMhatalaH syAt 1 / nikubjo niHzeSeNa kubjIkRtaH pANiH prasUtiH syAt 1 / dvau dvau prasRtI saMhatA cedaaliriyekaM puMsi / vistRtaH karo yatra tAdRze prakoSThe kUparAdhobhAge hasta iti 1 / sa tu baddhayA muSTayopalakSitaH ratniriti 1 / niSkaniSThena vistRtakaniSTena muSTinopalakSito hastaH araniriti 1 / tiryak tatayovistRtayoH karasahitayorbAhvorantaraM vyAmaH 1 / Urdhva vistRtadoSI bhujau pANI ca yena tasya nuH puMso yanmAnaM tatra pauruSamiti 1 / trissu||-knntthH, galaH, iti 2 grIvAgrabhAgasya ||-priivaa, zirodhiH, kaMdharA, iti 3 kaMdharAyAH, sA grIvA tisabhI rekhAbhirviziSTA kamvugrIvA syAditi 1 ||-avttuH, ghATA, kRkATikA, iti3grIvAziraHsaMdheH pshcaadbhaagsy| vaktram ,Asyam , vadanam , For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1240-1263] dvitIyaM kANDam klIve ghrANaM gandhavahA ghoNA nAsA ca nAsikA 1252 oSThAdharau tu radanacchadau dazanavAsasI 1253 adhastAccibukaM gaNDau kapolau tatparA hanuH 1254 radanA dazanA dantA radAstAlu tu kAkudam 1255 rasajJA rasanA jihvA prAntAvoSThasya sUkviNI 1256 lalATamalikaM godhirUce dRgbhyAM dhruvau striyau 1257 kUrcamastrI bhruvormadhyaM tArakA'kSNaH kanInikA 1258 locanaM nayanaM netramIkSaNaM cakSurakSiNI 1259 dRgdRSTI cAsu netrAmbu rodanaM cAsramazru ca 1260 apAGgo netrayorantau kaTAkSo'pAGgadarzane 1261 karNazabdagrahI zrotraM zrutiH strI zravaNaM zravaH 1262 uttamAGgaM ziraH zIrSa mUrdhA nA mastako'striyAm 1263 tuNDam ,Ananam , lapanam , mukham , iti 7 mukhasya ||-ghraannm , gandhavahA,ghoNA, nAsA, nAsikA, iti 5 nAsikAyAH ||-ossttH, adharaH, radanacchadaH, dazanavAsaH, iti 4 oSThasya ||-cibukmityekN adhastAt adharAdhobhAge ||gnnddH, kapolaH, iti 2 kapolasya // tAbhyAM kapolAbhyAM parA cibukasyAdho hanuriti 1 / radanaH, dazanaH, dantaH, radaH, iti 4 dantasya ||-taalu, kAkudam, iti 2 tAlanaH ||-rsjnyaa, rasanA, jihvA, iti 3 jihvAyAH prAntAvityoSThadvayasya vAmadakSiNI prAntau sRkiNI syAtAm ||-llaattm, alikam , godhiH, iti 3 bhaalsy||-dRgbhyaamuurshvbhaagau bhravau iti 1 / nAsopari bhruvormadhye kUrca ilekam / azaH kanInikAmadhyagatakRSNamaNDalaM tAraketyucyate iti 1||locnm, nayanam , netram , IkSaNam, cakSuH, akSi, dRk , dRSTiH, iti 8 netrasya ||-anu, netrAmbu, rodanam , asram , azru, iti 5 netrodakasya-netrayorantau apAGgau iti 1 / apAGgrena darzane ceSTAyo kaTAkSa ityucyate 1 / karNaH, zabdagrahaH, zrotram, zrutiH, zravaNam , zravaH, iti 6 karNasya / tatra zrutiH striyAm ||uttmaanggm , ziraH, zIrSam , mUrdhA, mastakaH, iti 5zirasaH / mUrdhA nA pumAn / For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 amarakope [7. manuSyavargaH 1266 cikuraH kuntalo vAlaH kacaH kezaH ziroruhaH 1264 tadvande kaizikaM kaizyamalakAcUrNakuntalAH 1265 te lalATe bhramarakAH kAkapakSaH zikhaNDakaH kavarI kezavezo'tha dhammillaH saMyatAH kacAH 1267 zikhA cUDA kezapAzI vratinastu saTA jaTA 1268 veNiH praveNI zIrSaNyazirasyau vizade kace 1269 pAzaH pakSazca hastazca kalApArthAH kacAtpare 1270 tanUruhaM roma loma tadvaddhau zmazru puMmukhe 1271 AkalpaveSau nepathyaM pratikarma prasAdhanam 1272 dazaite viSvalaMkartA'laMkariSNuzca maNDitaH 1273 prasAdhito'laMkRtazca bhUSitazca pariSkRtaH 1274 vibhrAD bhrAjiSNurociSNU bhUSaNaM syAdalaMkriyA 1275 mastakaH, puMsi klIbe ca ||-cikurH, kuntalaH, vAlaH, kacaH, kezaH ziroruhaH, iti 6 kezasya ||-kaishikm , kaizyam , iti 2 kezAnAM samUhe ||alkaaH, cUrNakuntalAH, iti 2 kuTilakezAnAm / te alakAH lalATe lambamAnA bhramarakAH syuH||-kaakpkssH,shikhnnddkH, iti 2 kumaarcuuddaayaaH||kbrii, kezavezaH, iti 2 keshvndhrcnaayaaH| kabarI strii| saMyatA baddhAH kacAH kezasamUho dhammilla iti 1 ||-shikhaa, cUDA, kezapAzI, iti 3 zikhAyAH ||-sttaa, jaTA, iti 2 vatinaH zikhAyAm ||-venniH, praveNI, iti 2 srpaakaarrcitkeshveshsy||-shiirssnnyH, zirasyaH, iti 2 vizade nirmale keze // tena kacaparyAyAtpare pAzAdayastrayaH kalApArthAH kezasamUhavAcina:-kacapAzaH, kezapakSaH, kuntalahastaH, iti2||-tnuuruhm , roma, loma, iti 3 romNaH ||-puNmukhe puMso vake tasya romNo vRdvau satyAM tadroma zmazru syAt ||-aaklpH, veSaH,nepathyam, pratikarma, prasAdhanam , iti 5 alaMkRtasya zobhAyAm / pratikarmAdidvayamalaMkaraNasya / ete alaMkAdayaH vakSyamANA daza zabdAstriSu vaacylinggaaH|-alNkrtaa,alkrissnnuH iti ralNkrtri||-mnndditH, prasAdhitaH, alaMkRtaH, bhUSitaH, pariSkRtaH, iti 5 alaMkRtasya ||-vibhraatt, bhrAjiSNuH, rociSNuH, iti 3 atizayena For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1264-1287] dvitIyaM kANDam m alaMkArastvAbharaNaM pariSkAro vibhUSaNam maNDanaM cAtha mukuTaM kirITaM puMnapuMsakam 1277 cUDAmaNiH zirorataM taralo hAramadhyagaH 1278 vAlapAzyA pAritayyA patrapAzyA lalATikA 1279 karNikA tAlapatraM syAt kuNDalaM karNaveSTanam 1280 aveyakaM kaNThabhUSA lambanaM syAlalantikA 1281 svarNaiH prAlambikA'thorasUtrikA mauktikaiH kRtA / 1282 hAro muktAvalI devacchando'sau zatayaSTikA 1283 hArabhedA yaSTibhedAdgucchagucchArdhagostanAH 1284 ardhahAro mANavaka ekAvalyekayaSTikA 1285 saiva nakSatramAlA syAt saptaviMzatimauktikaiH 1286 AvApakaH pArihAryaH kaTako valayo'striyAm 1287 zobhamAnasya ||-bhuussnnm , alakriyA, iti 2 bhUSaNakriyAyAH ||alNkaarH, AbharaNam , pariSkAraH, vibhUSaNam , maNDanam , iti 5 alaMkArasya // -mukuTam , kirITam , iti 2 kirITasya ||-kiriittN pusi, klIbe ca ||-cuuddaamnniH, ziroratnam, iti 2 ziromaNeH // hAramadhyagaH hAramadhyagato nAyakamapiH tarala: syAt ||-vaalpaashyaa, pAritathyA, iti 2 sImantabhUSaNasya // patrapAzyA, lalATikA, iti 2 lalATabhUSaNasya ||-krnnikaa, tAlapatram, iti 2 taattngksy||-kunnddlm , karNaveSTanam , iti 2 kuNDalasya ||-praiveykm , kaNThabhUSA, iti 2 grIvAbharaNasya ||-lmbnm, lalantikA, iti 2 AnAmilambitakaNThikAyAm / saiva lalantikA khaNaiH kRtA prAlambikA syAt , iti 1 / saiva lalantikA mauktikai racitA cet urasUtriketi 1||haarH, muktAvalI, iti 2 mukaahaarsy| asau muktAklI zatayaSTikA zatasatikA cet devacchandaH, iti / yaSTimedAlatAnAM medAt gucchAdayo hArabhedAH sthH||-gucchH, gucchAdhaH, gostanaH, ardhahAraH, mANavakaH, ekAvalI, ekayaSTikA, iti 7 ekAvalyAH // saiva saptaviMzatimauktikaiH kRtA nakSatramAlA syAt ||bhaavaapkH, pArihAryaH, kaTakara, vakhyaH, iti / prakoSThAbharaNasya / keyUram , ma. ko. sa. 8 For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 amarakoSe [5. manuSyavargaH keyUramadaM tulye aGgulIyakamUrmikA sA'kSarAGgulimudrA syAt kaGkaNaM karabhUSaNam strIkavyAM mekhalA kAJcI saptakI razanA tathA klIbe sArasanaM cAtha puMskaTayAM zRGkhalaM triSu pAdAGgadaM tulAkoTimaJjIro nUpuro'striyAm haMsakaH pAdakaTakaH kiGkiNI kSudraghaNTikA tvakphalakRmiromANi vastrayonirdeza triSu vAlkaM kSaumAdi phAlaM tu kArpAsaM bAdaraM ca tat kauzeyaM kRmikozotthaM rAGkavaM mRgaromajam anAhataM niSpravANi tantrakaM ca navAmbaram tatsyAdudgamanIyaM yaddhautayorvastrayoryugam patrorNa dhautakauzeyaM bahumUlyaM mahAdhanam kSImaM dukUlaM syAve tu nivItaM prAvRtaM triSu 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 aGgadam , iti 2 pragaNDabhUSaNasya ||-angguliiykm , UrmikA, iti 2 aGgulyAbharaNasya / Urmikaiva rAmanAmAdyakSarayutA cedaGgulimudrA iti 1 / kaGkaNam , karabhUSaNam , iti 2 maNibandhabhUSaNasya // mekhalA, kAJcI, saptakI, razanA, sArasanam, iti .5 strINAM. kttibhuussnnsy| zRGkhalamiti 1 puMsaH kaTi. bhUSaNasya / triSu strIpunapuMsakeSu ||--paadaanggdm , tulAkoTiH, majIraH, nUpuraH, haMsakaH, pAdakaTakaH, iti 6 naparasya / tulAkoTiH strii| majIro na striyAm ||kingkinnii, kSudraghaNTikA, iti 2 kSudraghaNTikAyAH // tva, phalam , kRmi, roma, iti 4 vastrANAM yoniH||-vaalkphaalaadyo niSpravANyantAH 10 triSu ||vaalkm , kSoma, phAlam , kArpAsam , bAdaram , kauzeyam , rAdham, iti 7 vastrasya ||-anaahtm , niSpravANi, tantrakam , navAmbaram, iti 4 nuutnvstrsy| dhautayorvastrayoryugaM yattaduvamanIyamiti 1 / yaddhotaM kAzeyaM tat patroNe iti 1 bahumUlyaM yadvastrAdikaM tat mahAdhanamiti 1 / triliGgam / kSaunam , dukUlam , iti 2 For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 115 patayaH 1288-1312] dvitIyaM kANam striyAM bahutve vastrasya dazAH syurvastayoddhayoH dairghyamAyAma ArohaH pariNAho vizAlatA paTaccaraM jIrNavastraM samau naktakakarpaTau vastramAcchAdanaM vAsazcailaM vasanamaMzukam sucelakaH paTo'strI syAdvarAziH sthUlazATakaH nicolaH pracchadapaTaH samau rallakakambalau antarIyopasaMvyAnaparidhAnAnyadhoMzuke dvau prAvArottarAsaGgau samau bRhatikA tathA saMvyAnamuttarIyaM ca colaH kUsako'striyAm nIzAraH syAtprAvaraNe himAnilanivAraNe arghorukaM varastrINAM syAJcaNDAtakamastriyAm syAtriSvAprapadInaM tatprAmotyAprapadaM hi yat 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1312 pttttvstrsy||-niviitm , prAvRtam , iti 2 prAvRtavastrasya / vastrasya dvayovastayoH prAntayoH dazAH syuH 1 / ekaM strIliGgaM bahuvacanAntaM ca nityam ||dairghym , AyAmaH, ArohaH, iti 3 vastrAderdairghyasya // pariNAhaH, vizAlatA, iti 2 vistArasya ||-pttcrm , jIrNavastram , iti 2 jIrNavastrasya ||nktkH, karpaTaH, iti 2 jIrNavastrakhaNDasya ||-vnm , AcchAdanam, vAsaH, celam , vasanam , aMzukam, iti 6 vastrasya ||-sucelkH, paTaH, iti 2 shobhnvstrsy| tatra paTo'strI ||-vraashiH, sthUlazATakaH, iti 2 sthuulvaassH||-nicolH, pracchadapaTaH,iti 2 vINADolikAdipidhAnasya ||rlkaa, kambalaH, iti 2 kambalasya-antarIyam , upasaMvyAnam , paridhAnam , adhoMzukam , iti 4 parihite vAsasi ||-praavaarH, uttarAsAH, bRhatikA, saMvyAnam , uttarIyam, iti 5 vAmaskandhe dhRtottarIyasya ||-colH, kUposakaH, iti 2 strINAM stanAdipighAyakasya / puMsi, kliivec| himAnilayonivAraNaM yasmAttAha prAvaraNe nIzAra iti 1 / yadvaratrINAM ardhAruka aorupidhAyakaM balaM tat khaNDAtakaM syAt 1 / yat bhAprapadaM pAdApraparyantaM prAmoti For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mamarakope [7. manuSyavargaH astrI vitAnamulloco dRSyAcaM vastravezmani 1313 pratisIrA javanikA syAttiraskariNI ca sA 1314 parikarmAGgasaMskAraH syAnmArTiArjanA mRjA 1315 udvartanotsAdane dve same AplAva AplavaH snAnaM carcA tu cArcikyaM sthAsako'tha prabodhanam 1317 anubodhaH patralekhA patrAGgalirime same 1318 tamAlapatratilakacitrakANi vizeSakam 1319 dvitIyaM ca turIyaM ca na striyAmatha kuGkamam 1320 kAzmIrajanmAgnizikhaM varaM bAhrIkapItane 1321 raktasaMkocapizunaM dhIraM lohitacandanam 1322 lAkSA rAkSA jatu klIve yAvo'lakto drumAmayaH 1323 lavaGgaM devakusumaM zrIsaMjJamatha jAyakam 1324 vasrAdi tat AprapadInam / triSu ekam ||--vitaanm , ullocaH, iti 2 AtapAdyapanayArthamuparibaddhasya vAsasaH / puMsi vitAnaH / daSyamityAdika vastravezmani vastraracitagRhe iti 1 / pratisIrA, javanikA, tiraskariNI, iti 3 javanikAyAH ||-prikrm, aGgasaMskAraH, iti 2 kukamAdinA zarIre saMskAramAtrasya ||-udvrtnm , utsAdanam , iti 2 piSTAdinA zarIramalApAkaraNasya |-aalaavH, AplavaH, snAnam , iti 3 snAnasya ||-crcaa, cArcikyama , sthAsakaH, iti 3 candanAdinA dehavilepanasya ||-prbodhnm , anubodhaH, iti 2 gatagandhasya punargandhavyaktIkaraNe ||-ptrlekhaa, patrAjhuliH, iti 2 kastUrikAkezarAdinA kapolAdau rcitptraavlyaaH|--- tamAlapatram , tilakam , citrakam , vizeSakam , iti 4 lalATe kastUryAdinA kRtatilakasya / atra tilakam , vizeSakam , iti dvau puM-napuMsakayoH / kukhamam , kAzmIrajanma, agnizikham , varama , bAhIkam , pItanama , raktam , saMkocam , pizunam , dhIram , lohitacandanam , iti 11 kukumasya / lAkSA, rAkSA, jatu, yAvaH, alaktaH, dramAmayaH, iti 6 laakssaayaaH||-lvnggm , devakusumam , zrIsaMjJam , iti 3 For Private and Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paktayaH 1313-1338] dvitIyaM kANDam 11. kAlIyakaM ca kAlAnusArya cAtha samArthakam 1325 vaMzikAgururAjAhalohakRmijajoGgakam 1326 kAlAgurvaguru syAttu maGgalyA malligandhi yat 1327 yakSadhUpaH sarjaraso rAlasarvarasAvapi 1328 bahurUpo'pyatha vRkadhUpakRtrimadhUpako 1329 turuSkaH piNDakaH siho yAvano'pyatha pAyasaH 1330 zrIvAso vRkadhUpo'pi zrIveSTasaraladravau 1331 mRganAbhirmugamadaH kastUrI cAtha kolakam 1332 kaMkolakaM kozaphalamatha karpUramastriyAm 1333 ghanasArazcandrasaMjJaH sitAbhro himavAlukA 1334 gandhasAro malayajo bhadrazrIzcandano'striyAm 1335 tailaparNikagozIrSe haricandanamastriyAm 1336 tilaparNI tu patrAGgaM raJjanaM raktacandanam 1337 kucandanaM cAtha jAtIkozajAtIphale same 1338 lavaGgamya ||---jaaykm , kAlIyakam , kAlAnusAryam , iti 3 jAyakAkhyagaMdha. drvysy| vaMzikam , aguru, rAjAham , loham , kRmijam , joGgakam , kAlAguru, iti 7 samArthakam / yadaguru, malligandhi sA maGgalyA syAditi 1||-ykssdhuupH, sarjarasaH, rAlaH, sarvarasaH, bahurUpaH, iti 5 dhuupsy||-vRkdhuupH, kRtrimadhUpakaH, iti 2 anekapadArthakRtadhUpasya ||--turusskH, piNDakaH, sihaH, yAvanaH, iti 4 silAkhyagandhadravyasya / pAyasaH, zrIvAsaH, vRkadhUpaH, zrIveTaH, saraladravaH, iti 5srldrvsy||-mRgnaamiH, mRgamadaH, kastUrI, iti 3 kstuuryaaH| mRganAbhiH puMsi ||--kolkm , kaMkolakama, kozaphalama , iti 3 kaMkolakasya-kapUram , ghanasAraH, candraH, sitAbhraH, himavAlukA, iti 5kprsy| puMsi kpuurH|-gndhsaarH, malayajaH, bhadrazrIH, candanaH, iti 4 candanasya ||-tailprnnikm , gozIrSam , haricandanam , iti 3 candanabhedasya ||-tilprnnii, patrAGgam , rajanam , raktacandanam , kucandanam , iti 5 raktacandanasya // jAtIkozam , jAtIphalam , iti 2 For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarako 118 [7. manuSyavargaH karpUrAgarukastUrIkakolairyakSakardamaH 1339 gAtrAnulepanI vartirvarNakaM sthAdvilepanam 1340 cUrNAni vAsayogAH syu vitaM vAsitaM triSu 1341 saMskAro gandhamAlyAdhairyaH syAttadadhivAsanam 1342 mAlyaM mAlAmrajau mUrdhni kezamadhye tu garbhakaH 1343 pracaSTakaM zikhAlambi puronyastaM lalAmakam 1344 prAlambamRjulambi syAt kaNThAdvaikakSikaM tu tat 1345 yattiryavikSaptamurasi zikhAsvApIDazekharau racanA syAtparisyanda AbhogaH paripUrNatA 1347 upadhAnaM tUpabarhaH zayyAyAM zayanIyavat 1348 zayanaM maJcaparyaGkapalyaGkAH khaTyA samAH 1349 gendukaH kanduko dIpaH pradIpaH pIThamAsanam jAtIphalasya ||-krpuuraadibhiH samabhAgaiH piNDIkRto lepavizeSo yakSakardama iti 1 ||-gaatraanulepnii, vartiH, varNakam , vilepanam , iti 4 gAtralepanadravyasya ||-cuurnnm , vAsayogaH, iti 2 pttvaasaadicuurnnmaatrsy||-bhaavitm , vAsitam , iti 2 gandhadravyeNa vAsitasya vstunH| triSu / gandhamAlyadhUpAdibhiryaH saMskAraH saurabhAdhAnaM tadadhivAsanaminyucyate 1||-maalym , mAlA, sak, iti 3 mUni dhRtAyAH kusumaavleH| kezamadhye dhRtA mAlA garbhaka ityucyate / yanmAlyaM zikhAyAM lambamAnaM tat prabhraSTakamiti 1 / puronyastaM lalATaparyantaM kSipta lalAmakamiti 1 / yanmAlyaM kaNThAjulAmba saralaM lambamAnaM tat prAlambamiti 1 / yanmAlyaM tiryagupanItamanju urasi kSiptaM tat vaikakSikamiti 1 ||-aapiiddH, zekharaH, iti 2 zikhAsu nyastamAlyamAtrasya ||-rcnaa, parisyandaH, iti 2 mAlyAdiracanAyAH ||-aabhogH, paripUrNatA, iti 2 srvopcaarpripuurnntaayaaH||-updhaanm , upabarhaH, iti ra ucchIrSasya / zayyA, zayanIyam , zayanam, iti 3 zayyAyAH ||-mnycH, paryaH, palyaGkaH, khaTvA, iti 4 khvaayaaH||-gendukH, kandukaH, iti 2 kandukasya ||-diipH, pradIpaH, iti 2 1350 For Private and Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1339-1362] dvitIyaM kANDam samudgakaH saMpuTakaH pratigrAhaH patagRhaH 1351 prasAdhanI kaGkatikA piSTAtaH paTavAsakaH darpaNe mukurAdazauM vyajanaM tAlavRntakam 1353 8. brahmavargaH santatirgotrajananakulAnyabhijanAnvayau 1354 vaMzo'nvavAyaH saMtAno varNAH syuAhmaNAdayaH 1355 viprakSatriyaviTzUdrAzcAturvarNyamiti smRtam 1356 rAjabIjI rAjavaMzyo bIjyastu kulasaMbhavaH 1357 mahAkulakulInAryasabhyasajanasAdhavaH 1358 brahmacArI gRhI vAnaprastho bhikSuzcatuSTaye 1359 Azramo'strI dvijAtyagrajanmabhUdevavADavAH 1360 viprazca brAhmaNo'sau SaTkarmA yAgAdibhivRtaH 1361 vidvAn vipazciddoSajJaH sansudhIH kovido budhaH 1362 dIpasya ||-piitthm , Asanam , iti 2 Asanasya ||-smudgkH, saMpuTakaH, iti 2 saMpuTasya ||---prtigraahH, patagRhaH, iti 2 patanahasya |-prsaadhnii, kakRtikA, iti 2 kezamArjanyAH ||-pissttaatH, paTavAsakaH, iti 2 piSTAtasya / - darpaNaH, mukuraH, AdarzaH, iti 3 darpaNasya ||-vyjnm , tAlavRntakam, iti 2 vyajanasya // 1354-1468 santatiH, gotram , jananam , kulam , abhijanaH, anvayaH, vaMzaH, anvavAyaH, saMtAnaH, iti 9 vaMzasya / brAhmaNAdayo varNAH syuH, iti 1 / brAhmaNa-kSatriya-vaizya-zUdrA varNAzcAturvarNyamiti 1||-raajbiijii, rAjavaMzyaH, iti 2 rAjavaMzotpannasya ||-biijyH, kulasaMbhavaH, iti 2 kulamAtrotpannasya ||-mhaakulH, kulInaH, AryaH, sabhyaH, sajjanaH, sAdhuH, iti 6 sajanasya / brahmacArI, gRhI, vAnaprasthaH, mikSuH, iti 4 AzramazabdavAcyAH ||dvijaatiH, aprajanmA, bhUdevaH, vADavaH, vipraH, brAhmaNaH, iti 6 brAhmaNasya / asau brAhmaNo yAgAdibhirvRtaH SadkarmA syAt 1||-vidvaan , vipazcit , doSajJaH, For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 amarakoSe [ 8. brahmavargaH 1364 1365 dhIro manISI jJaH prAjJaH saMkhyAvAn paNDitaH kaviH 1363 dhImAn sUriH kRtI kRSTirlabdhavarNo vicakSaNaH dUradarzI dIrghadarzI zrotriyacchAndasau samau 'mImAMsako jaiminIye vedAntI brahmavAdini vaizeSike syAdaulUkyaH saugataH zUnyavAdini naiyAyikastvakSapAdaH syAt syAdvAdika ArhakaH cArvAkalokAyatiko satkArye sAGkhyakApilI' upAdhyAyo'dhyApako'tha syAnniSekAdikRdguruH mantravyAkhyAkRdAcArya AdeSTA tvadhvare vratI yaSTA ca yajamAnazca sa somavati dIkSitaH ijyAzI yAyajUko yajvA tu vidhineSTavAn sa gISpatISTyA sthapatiH somapIthI ta somapAH tu sarvavedAH sa yeneSTo yAgaH sarvasvadakSiNaH anUcAnaH pravacane sAGge'dhItI gurostu yaH ** *** ** *** 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 san, sudhIH, kovidaH, budhaH, dhIraH, manISI, jJaH, prAjJaH, saMkhyAvAn, paNDitaH, kaviH, dhImAn, sUriH, kRtI, kRSTiH, labdhavarNaH, vicakSaNaH, dUradarzI, dIrghadarzI, iti 22 paNDitasya // - zrotriyaH, chAndasaH, iti 2 vedAdhyAyinaH // - upAdhyAyaH, adhyApakaH, iti 2 upAdhyAyasya // - niSekakartA pitrAdirguruH syAt 1 / mantro vedastasya vyAkhyAkRt AcAryaH syAt 1 / adhvare yAgaviSaye ya RtvijAmAdeSTA sa vratI, yaSTA, yajamAnaH, iti 3 / sa yajamAnaH somavati yAge AdeSTA dIkSita ityucyate iti 1 // - ijyAzIlaH, yAyajUkaH, iti 2 yajanazIlasya / vidhinA yAgaM kRtavAn sa yajvA syAt 1 | yaH gISpatISTyA bRhaspatisava vidhinA iSTavAn sa sthapatirityucyate 1 // - somapIthI, somapAH, iti 2 somayAjinaH // yena sarvasvadakSiNo vizvajinnAmA yAga iSTaH jaH sarvavedAH syAt 1 | sAGge pravacane vede adhItI kRtAdhyayano'nUcAna iti 1 / yo'nUcAno gurorlabdhAnuzaH sa samAvRtaH For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkyaH 1363 - 1385 ] dvitIyaM kANDam labdhAnujJaH samAvRttaH sutvA tvabhiSave kRte chAtrAntevAsinI ziSye zaikSAH prAthamakalpikAH ekabrahmavratAcArA mithaH sabrahmacAriNaH satIrthyAstvekaguravazcitavAnagnimagnicit pAramparyopadeze syAdaitihyamitihAvyayam upajJA jJAnamAdyaM syAjjJAtvArambha upakramaH yajJaH savo'dhvaro yAgaH saptatanturmakhaH kratuH pATho homazvAtithInAM saparyA tarpaNaM baliH ete paJcamahAyajJA brahmayajJAdinAmakAH samajyA pariSadgoSThI sabhAsamiti saMsada: AsthAnI klIbamAsthAnaM strInapuMsakayoH sadaH prAgvaMzaH prAgghavirgehAt sadasyA vidhidarzinaH sabhAsadaH sabhAstArAH sabhyAH sAmAjikAzca te 121 For Private and Personal Use Only 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 syAt, iti 1 / abhiSave snAne kRte sati sutvA syAt 1 // - chAtraH, antevAsI, ziSyaH, iti 3 ziSyasya // - zaikSAH, prAthamakalpikAH, iti 2 ArabdhAdhyayanAnAM bahUnAm / ekazAkhAkhAdhyAyino brahmacAriNaste mithaH parasparaM sabrahmacAriNa ityucyante 1 / ekaH samAno gururyeSAM te parasparaM satIrthyAH syuH 1 / yo'gniM citavAn so'bhicita iti 1 kRtAgnicayanasya // aitihyaM, itiha, iti 2 pAramparyeNa ya upadezastasmin / yatprathamaM jJAnaM sA upajJA syAt / jJAtvA ya ArambhaH sa upakramaH // yajJaH, savaH, adhvaraH, yAgaH, saptatantuH, makhaH, RtuH, iti 7 yajJasya // pAThAdayaH paJca brahmayajJAdinAmakA mahAyazAH syuH, 1 // - pAThaH, homaH, atithInAM saparyA, tarpaNam, baliH, iti 5 paJcamahAyajJAnAm // - samajyA, pariSat, goSTI, sabhA, samitiH, saMsata, AsthAnI, AsthAnam, sadaH, iti 9 sabhAyAH / sadaH sAntaM klobe, strItve sadAH / AsthAnI klIbe'pi // havirgehAtprAkrU sadasyAdInAM yadgRhaM sa prAgvaMzaH iti 1 / yajJakarmaNi vidhiM vedoktakriyAkalApaM ye pazyanti te sadasyAH iti 1 // sabhAsadaH, sabhAstArAH, sabhyAH, sAmAjikAH, iti 4 sabhyeSu /
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 amarakoSe [8. brahmavargaH adhvaryugAtRhotAro yajuH sAmagvidaH kramAt 1386 AgnIdhrAdyA dhanairvAryA Rtvijo yAjakAzca te 1387 vediH pariSkRtA bhUmiH same sthaNDilacatvare 1388 caSAlo yUpakaTakaH kumbA sugahanA vRtiH 1389 yUpAgraM tarma nirmanthyadAruNi tvaraNiyoH 1390 dakSiNAgnirhapatyAhavanIyau trayo'gnayaH 1391 agnitrayamidaM tretA praNItaH saMskRto'nalaH 1392 samUhyaH paricAyyopacAyyAvagnau prayogiNaH 1393 yo gArhapatyAdAnIya dakSiNAgniH praNIyate 1394 tasminnAnAyyo'thAnAyI svAhA ca hutabhupriyA 1395 Rk sAmidhenI dhAyyA ca yA syAdagnisamindhane 1396 gAyatrIpramukhaM chando havyapAke caruH pumAn 1397 AmikSA sA zutoSNe yA kSIre syAddadhiyogataH 1398 yajurvidRtvika adhvaryuH, iti 1 / sAmavidudgAtA iti 1 / Rgvedavit hotA iti 1 / dhanairvAyAH ye AgnIdhrAdyAste RtvijaH, yAjakAH, iti 2 / parikRtA bhUmirvedirityucyate 10- sthANDalam , catvaram , iti 2 yazArtha saMskRtasya bhuubhaagsy| yUpakaTakaH kASThavikArazvaSAla: syAt, iti 1 / sugahanA vRtirveSTanaM kumbA syAt , iti 1 striyAm ||--yuupaagrm , tarma, iti 2 yUpAne / nimanthyadAruNi araNiriti 1 / strIpuMsayoH ||-dkssinnaamiH, gArhapatyaH, AhavanIyaH, iti 3 agnivizeSAH / idamagnitrayaM tretA syAt ,iti 11 mantrAdinA saMskRto'gniH praNIta iti 1 ||-smuuhyH, paricAyyaH, upacAyyaH, iti 3 agnau pryoginnH| gArhapatyAdAnIya yo dakSiNAmiH praNIyate pravezyate tatra AnAyya iti 1||amaayii, khAhA, hutabhukpriyA iti 3 agnipriyAyAm / agnisamindhane vAhnajvalane yA Rk prayujyate, sA sAmidhenI, dhAyyA, iti 2 / gAyatryuSNigityAdi chandaH syAditi 1 / havyapAke'mimukhe hUyamAne'nne caruriti 1 / kSIre dadhiyogato yA vikRtiH sA AmikSA syAt 1 / mRgacarmaNA racitaM yadyajanaM tat dhuvitramiti 1 / For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 1386 - 1412] dvitIyaM kANDam dhuvitraM vyajanaM tadyadracitaM mRgacarmaNA pRSadAjyaM sadadhyAjye paramAnnaM tu pAyasam havyakavye daivapitrye anne pAtraM sruvAdikam dhruvopabhRjjuhUrnA tu sruvo bhedAH srucaH striyaH upAkRtaH pazurasau yo'bhimantrya Rtau hataH paramparAkaM zamanaM prokSaNaM ca vadhArthakam vAcyaliGgAH pramItopasaMpannaprokSitA hate sAMnAyyaM haviragnau tu hRtaM triSu vaSaTkRtam dIkSAnto'vabhRtho yajJe tatkarmArha tu yajJiyam triSvatha kratukarmeSTaM pUrta khAtAdi karma yat amRtaM vighaso yajJazeSabhojanazeSayoH tyAgo vihApitaM dAnamutsarjanavisarjane vizrANanaM vitaraNaM sparzanaM pratipAdanam prAdezanaM nirvapaNamapavarjanamaMhatiH 123 For Private and Personal Use Only 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 , dadhiyukta ghRte pRSadAjya miti 1 // - paramAnnam, pAyasam iti 2 kSIrAnnasya / daivapitrye'nne krameNa havyakavye syAtAm 2 | sruvacamasAdikaM pAtraM syAt 1 // -- dhruvA, upabhRt, juhUH, iti 3 sruvo bhedAH / striyAm / sruva ityekaM puMsi / Rtau yaH pazurabhimantraya hataH sa upAkRtaH syAt 1 // - paramparAkam, zamanam, prokSaNam iti 3 vadhArthakam // - pramItaH, upasaMpannaH, prokSitaH, iti 3 yAgArtha hate pazumAtre / havirvizeSaH sAnnAyyaM syAt 1 | annau hutaM yAjyAdi vaSaTkRtaM syAt 1 / tantriSu / yajJe dIkSAntaH avabhRthaH / tatkarmArha vastu yaziyam 1 | triSu / yatkratukarma tadiSTaM syAt 1 / khAtAdi yatkarma tava pUrta syAt 1 | yajJazeSe puroDAzAdau amRtamiti 1 / bhojanazeSe vighasa iti 1 // - tyAgaH, vijJApitam, dAnam, utsarjanam, visarjanam vizrANanam, vitaraNam, sparzanam, pratipAdanam, prAdezanam, nirvapaNam, apavarjanam, aMhatiH, iti 13 dAnasya /
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 amarakoSe [8. brahmavargaH mRtArtha tadahe dAnaM triSu syAdaurdhvadehikam 1413 pitRdAnaM nivApaH syAcchrAddhaM tatkarma zAstrataH 1414 anvAhArya mAsikeM'zo'STamo'hnaH kutapo'striyAm 1415 paryeSaNA parISTizcAnveSaNA ca gaveSaNA 1416 sanistvadhyeSaNA yAJA'bhizastiryAcanArthanA 1417 SaT tu triSvaya'marghArthe pAdyaM pAdAya vAriNi 1418 kramAdAtithyAtitheye atithyarthe'tra sAdhuni 1419 syurAvezika AganturatithirnA gRhAgate 1420 'prAghUrNikaH prAghuNakazcAbhyutthAnaM tu gauravam' ** pUjA namasyA'pacitiH saparyArcAhaNAH samAH 1421 varivasyAM tu zuzrUSA paricaryApyupAsanA 1422 vrajyATATyA paryaTanaM caryA tvIryApathe sthitiH 1423 upaspazestvAcamanamatha maunamabhASaNam 1424 tatra aMtiH strii| mRtArtha tadahe dAnaM aurvadehikaM syAt 1 / tatriSu ||-pitRdaanm , nivApaH, iti 2 pitrarthe dAnasya 1 zAstratastatkarma zrAddhaM syAt 1 / mAsike'nvAhAryamiti 1 / aho'STamo'zaH kutapaH syAt 1 / klIbe tu kutapam ||pryessnnaa, parISTiH, iti 2 zrAddhe dvijbhktishushruussaayaaH||-anvessnnaa, gaveSaNA, iti 2 dharmAdimArgaNasya ||-sniH, adhyeSaNA, iti 2 adhyepaNAyAH ||-yaacyaa, abhizastiH, yAcanA, arthanA, iti 4 yAcanAyAH / arghArthe vAriNi ardhyamiti 1 / pAdAya vAriNi pAdyam 1 / atithyartha Atithyamiti 1 / atithau yat sAdhu tatra Atitheyamiti 1||-aaveshikH, AgantuH, atithiH, gRhAgataH, iti 4 gRhAgatasya / nA pumAn ||-puujaa, namasyA, apacitiH, saparyA, arcA, arhaNA, iti 6 "nAyAH ||-vrivsyaa, suzrUSA, paricaryA, upAsanA, iti 4 upAsanasya-vrajyA, aTA, aTyA, paryaTanam , iti 4 paryaTanasya / Ipithe yogamArge sthitiH caryA syAt 1||-upsprshH, Acamanam, iti 2 Acamanasya ||-maunm , abhASaNam , iti 2 maunasya ||-aanupuurvaa, AvRt, For Private and Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pakkayaH 1413-1436 ] dvitIyaM kANDam 'prAcetasazcAdikaviH syAnmaitrAvaruNizca saH vAlmIkazcAtha gAdheyo vizvAmitrazca kauzikaH vyAso dvaipAyanaH pArAzaryaH satyavatIsutaH' AnupUrvI striyAM vAvRt paripATI anukramaH paryAyazcAtipAtastu syAtparyaya upAtyayaH niyamo vratamastrI topavAsAdi puNyakam aupavastaM tUpavAso vivekaH pRthagAtmatA syAdbrahmavarcasaM vRttAdhyayanarddhirathAJjaliH pAThe brahmAJjaliH pAThe vipruSo brahmavindavaH dhyAnayogAsane brahmAsanaM kalpe vidhikramau mukhyaH syAtprathamaH kalpo'nukalpastu tato'dhamaH saMskArapUrva grahaNaM syAdupAkaraNaM zruteH same tu pAdagrahaNamabhivAdanamityubhe bhikSuH parivrAT karmandI pArAzaryapi maskarI tapasvI tApasaH pArikAGkSI vAcaMyamo muniH 125 For Private and Personal Use Only *** *** ** 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 upA paripATI, anukramaH paryAyaH, iti 5 anukramasya // atipAtaH, paryayaH, tyayaH, iti 3 atikramasya // niyamaH, vratam iti 2 vratamAtrasya ||aupvstm, upavAsaH, iti 2 upavAsasya / pRthagAtmatA vivekaH syAt 1 | vRttamadhyayanaM tayorRddhiH brahmavarcasamiti 1 / pAThe vedapaThane yo'JjaliH sa brahmAJjaliH, adhyayana syAdA hastayorhi praNavoccAra pUrvakamaJjaliH kriyate / vedapAThe vipruSo brahmabindavaH syuH / dhyAnayogayorAsane brahmAsanamiti 1 // kalpaH, vidhiH, krama:, iti 3 niyogazAstrasya / yaH prathamaH kalpaH sa mukhyaH syAt 1 | tato'dhamaH anukalpaH syAt 1 // saMskArapUrvakaM zrutergrahaNaM upAkaraNaM syAt 1| pAdagrahaNam, abhivAdanam, iti 2 nAmagotroktipUrvakasya namaskAravizeSasya // - mikSuH, parivAda, karmannI, pArAzarI, maskarI, iti 5 sNnyaasinH|| tapakhI, tApasaH, pAri
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 126 www.kobatirth.org amarakoSe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapaH klezaho dAnto varNino brahmacAriNaH RSayaH satyavacasaH snAtakastvApluto vratI ye nirjitendriyagrAmA yatino yatayazca te yaH sthaNDile vratavazAcchete sthaNDilazAyyasau sthANDilazcAtha virajastamasaH syurdvayAtigAH pavitraH prayataH pUtaH pAkhaNDAH sarvaliGginaH pAlAzo daNDa ASADho vrate rAmbhastu vaiNavaH astrI kamaNDaluH kuNDI vratinAmAsanaM vRSI ajinaM carma kRttiH strI bhaikSaM bhikSAkadambakam svAdhyAyaH syAjjapaH sutyA'bhiSavaH savanaM ca sA sarvainasA mapadhvaMsi japyaM triSvaghamarSaNam darzazca paurNamAsazca yAgau pakSAntayoH pRthak zarIrasAdhanApekSaM nityaM yatkarma tadyamaH [ 8. brahmavargaH 1437 1438 For Private and Personal Use Only 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1 kAGkSI, iti 3 tapoyuktasya // - vAcaMyamaH, muniH, iti 2 vAgyatasya // tapasaH kleze'nudvigno dAntaH syAt 1 // - varNI, brahmacArI, iti 2 brahmacAriNaH // -- RSiH, satyavacAH, iti 2 RSisAmAnyasya / yo vratI AplutaH sa snAtaka ityucyate 1 / nirjitaH svavazastha indriyasamUho yaiste yatinaH, yatayaH, iti 2 // yo niyamavazAt bhUmivizeSe zete asau sthaNDilazAyI, sthANDilaH, iti 2 // - virajastamAH, dvayAtigaH, iti 2 savaikaniSTheSu vyAsAdiSu // - pavitraH, prayataH, pUtaH, iti 3 pavitrasya // - pAkhaNDaH, sarvaliGgI, iti 2 bauddhAdiduHzAstravartiSu / vrate brahmacAriNaH palAzasaMbandhI daNDa ASADha ityucyate 1 / veNusaMbandhI daNDo rAmbha iti 1 // - kamaNDaluH, kuNDI, iti 2 vratinAM jalapAtrasya / vrAtanAM yadAsanaM sA RSI 1 // - ajinam, carma, kRttiH, iti 3 mRgAdezvarmaNi / kRttiH striyAm / bhikSANAM samUho bhaikSam 1 // khAdhyAyaH, japaH, iti 2 vedAbhyAsasya // - sutyA, abhiSavaH, savanam iti 3 somAmiSavasya / sarvainasAM nAzarka japyam 1 | RgAdi aghamarSaNaM syAt 1 / triSu / pakSAntayoramAvAsyAyAM paurNamAsyAM ca vihitau yAgau krameNa darzaH, paurNamAsaJca syAtAm 2 / zarIrasAdhanApekSaM nityaM
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 127 patayaH 1437-1462 ] dvitIyaM kANDam niyamastu sa yatkarma nityamAgantusAdhanam 'kSauraM tu bhadrAkaraNaM muNDanaM vapanaM triSu' upavItaM brahmasUtraM proddhRte dakSiNe kare prAcInAvItamanyasminnivItaM kaNThalambitam aGgalyagre tIrtha daivaM svalpAGgalyormUle kAyam madhye'GguSThAGgulyoH pitryaM mUle tvaGgaSThasya brAhmam syAdbrahmabhUyaM brahmatvaM brahmasAyujyamityapi devabhUyAdikaM tadvatkRcchre sAMtapanAdikam saMnyAsavatyanazane pumAnprAyo'tha vIrahA naSTAgniH kuhanA lobhAnmithyeryApathakalpanA vrAtyaH saMskArahInaH syAdasvAdhyAyo nirAkRtiH dharmadhvajI liGgavRttiravakIrNI kSatavrataH supte yasminnastameti supte yasminnudeti ca aMzumAnabhinirmuktAbhyuditau ca yathAkramam 1450 *** 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 yatkarma tat yamaH,yatkarma Agantu bAhyaM sAdhanaM nityaM sa niyamaH / dakSiNe kare proddhRte yadbrahmasUtraM tadupavItaM syAt 1|anysminvaame kare proddhRte prAcInAvItaM syAt 1 / kaNThe lambitaM tat niviitmiti1|angguliinaamgre daivaMtIrthe jJeyampAkhalpAGgulyoranAmikAkaniSThikayormUle kAyam 1 / aGguSThatajenyormadhyabhAge pimpam 1 / aGguSThasya mUle tu brAjhaM tIrtham 1 / brahmabhUyam , brahmatvam , brahmasAyujyam , iti 3 brhmbhaavsy|| -tadvat devabhUyam , devatvam , devasAyujyam, iti 3 devabhAvasya / sAMtapanAdikaM kRcchre syAt 1|aadinaa prAjApa yaadigrhH| saMnyAsapUrvake bhojanatyAge prAya iti 1 // -vIrahA, naSTAmiH, iti 2 naSTAgne lobhAdyA midhyeyopathakalpanA sAkuhaneti 1 / saMskAreNopanayanena hIno vrAtya iti 1 / akhAdhyAyaH nirAkRtiH 1||-dhrmdhvjii, liGgavRttiH, iti 2 jIvikA jttaadidhaarnnvtH||-avkiirnnii, kSatavrataH, iti nbrhmcrysy| aMzumAna raviH yasmin supte'stameti so'bhinirmukH|ysmi For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 128 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarako parivettA'nujo'nUDhe jyeSThe dAraparigrahAt parivittistu tajjyAyAn vivAhopayamau samau tathA pariNayodvAhopayAmAH pANipIDanam vyavAyo grAmyadharmo maithunaM nidhuvanaM ratam trivargo dharmakAmArthaizcaturvargaH samokSakaiH sabalaistaizcaturbhadraM janyAH snigdhA varasya ye 9. kSatriyavargaH mUrdhAbhiSito rAjanyo bAhujaH kSatriyo virAT rAjA rAT pArthivakSmAbhRnnRpabhUpamahIkSitaH rAjA tu praNatAzeSasAmantaH syAdadhIzvaraH cakravartI sArvabhaumo nRpo'nyo maNDalezvaraH yeneSTaM rAjasUyena maNDalasyezvarazca yaH zAsti yazcAjJayA rAjJaH sa samrADatha rAjakam 9. kSatriyavargaH 1463 1464 1465 1466 1467 1468 For Private and Personal Use Only 1469 1470 1471 19472 1473 1474 , nyupteM'zumAnudeti so'bhyuditaH / jyeSThe bhrAtaryakRtadAraparigrahe sati kRtadAraparigrahaH kaniSThaH parivettA syAt 1 / tasya parivetturjyAyAn jyeSThaH parivittiH syAt 1| vivAhaH, upayamaH, pariNayaH, udvAhaH, upayAmaH, pANipIDanam iti 6 vivAhasya ||-vyvaayH, prAmyadharmaH, maithunam nidhuvanam ratmU, iti 5 maithunasya // dharmaH vedavihito yAgAdiH, kAmaH yathAvidhi strIsevanam arthaH dhanam, ebhistribhiH samuditastrivargaH 1 / samokSakaiH dharmArthakAmamokSaiH samuditavaturvarga iti 1 | terdharmAdibhiH sabalaizcaturbhadramiti 1| varasya snigdhA vayasyAH janyAH syuH // 1 1469-1707 mUrdhAbhiSiktaH, rAjanyaH, bAhujaH, kSatriyaH, virAT iti 5 kSatriyasya // --- rAjA, rAT, pArthivaH, kSmAbhRt, nRpaH, bhUpaH, mahIkSita, iti rAjJaH / praNatA azeSasAmantA yasya sa rAjA adhIzvara iti 1 / cakravartI, sArvabhaumaH, iti 2 Asamudra kSitIzasya / tadanyo nRpo maNDalezvara iti 1 / rAjasUyAkhyaRtu vizeSeNa yeneSTaM, dvAdazamaNDalasyezvarazva yaH, yazca svAjJayA sarvabhUpAn zAsti, IdRzavizeSaNatrayeNa viziSTo rAjA samrAT syAt 1 / nRpatInAM gaNe rAjaka
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 1463-1487] dvitIya kANDam rAjanyakaM ca nRpatikSatriyANAM gaNe kramAt mantrI ghIsacivo'mAtyo'nye karmasacivAstataH mahAmAtrAH pradhAnAni purodhAstu purohitaH draSTari vyavahArANAM prADrivAkAkSadarzakau pratIhAro dvArapAladvAsthadvAsthitadarzakAH rakSivargastvanIkastho'thAdhyakSAdhikRtau samau sthAyuko'dhikRto grAme gopo grAmeSu bhUriSu bhaurikaH kanakAdhyakSo rUpyAdhyakSastu naiSkikaH antaHpure tvadhikRtaH syAdantarveziko janaH sauvidallAH kaJcukinaH sthApatyAH sauvidAzca te zaNDho varSavarastulyau sevakArthyanujIvinaH viSayAnantaro rAjA zatrurmitramataH param udAsInaH parataraH pANigrAhastu pRSThataH 129 For Private and Personal Use Only 147+ 1476 1470 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1 miti 1 | kSatriyANAM gaNe rAjanyakamiti 1 // -- mantrI, dhIsacivaH, amAtyaH, , iti 3 buddhisahAyasya / tato dhIsacivAdanye karmopayuktAH sacivAH karmasacivAH syuriti 1 // - mahAmAtrAH, pradhAnAni, iti 2 mukhyAnAM raajshaayaanaam||purodhaaH, purohitaH, iti 2 vyavahArANAM nirNetari // - prAhnivAkaH, akSadarzakaH, iti 2 prAdvivAkasya // - pratIhAraH, dvArapAlaH, dvAsthaH, dvAsthitaH, darzakaH, iti 5 dvArapAlasya // - rakSivargaH, anIkasthaH, iti 2 rAjarakSakagaNasya // adhyakSaH, adhikRtaH, iti 2 adhyakSasya / ekasmin grAme adhikRtaH sthAyukaH syAt 1 / bhUriSu grAmeSvadhikRto gopa iti 1 // - bhaurikaH, kanakAdhyakSaH, iti 2 svarNAdhyakSasya // rUpyAdhyakSaH, naiSkikaH, iti 2 rupyAdhikRtasya // antaHpure'dhikRto janaH antarvezikaH syAt 1 // - sauvidalAH, kacukinaH, sthApatyAH, sauvidAH, iti 4 rAjasannidhivartivetradhArasya // - zaNDhaH, varSavaraH, iti 2 antaHpuracAriNaH klIvamAtrasya // - sevakaH, arthI, anujIvI, iti 3 sedhakasya / viSayAt svadezAt anantaro rAjA zatruH syAt 1 / ataH zatroH paraM mitram 1 | pataraH rAjA udAsInaH syAt 1 / pRSThataH vartamAno rAjA pANigrAhaH 1 ||-m. ko. sa. 9
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 amarakoSe [ 9. kSatriyavargaH ripau vairisapatnAridviSadveSaNaduhRdaH 1488 dviDipakSAhitAmitradasyuzAtravazatravaH 1489 abhighAtiparArAtipratyarthiparipanthinaH 1490 vayasyaH snigdhaH savayA atha mitraM sakhA suhRt 1491 sakhyaM sAptapadInaM syAdanurodho'nuvartanam 1492 yathArhavarNaH praNidhirapasarpazcaraH spazaH 1493 cArazca gUDhapuruSazcAptapratyayitau samo 1494 sAMvatsaro jyotiSiko daivajJagaNakAvapi 1495 syuauhUrtikamauhUrtajJAnikAAntikA api 1496 tAntriko jJAtasiddhAntaH satrI gRhapatiH samo 1497 lipikAro'kSaracaNo'kSaracuJcuzca lekhake 1498 likhitAkSaravinyAse lipilibirubhe striyau 1499 syAtsaMdezaharo dRto dUtyaM tadbhAvakarmaNI ripuH, vairI, sapatnaH, ariH, dviSan , dveSaNaH, duhRd, dvida , vipakSaH, ahitaH, amitraH, dasyuH,zAtravaH,zatruH,abhighAtI, paraH, arAtiH, pratyarthI, paripanthI, iti 19 zatroH ||-vysyH, snigdhaH, savayAH, iti 3 tulyavayasaH priyasya ||-mitrm , sakhA, suhRt , iti 3 mitrsy||-skhym , sAptapadInam , iti 2 maitryAH ||-anurodhH, anuvartanam, iti 2 AnukUlyasya // -- yathArhavarNaH, praNidhiH, apasarpaH, caraH, spazaH, cAraH, gUDhapuruSaH, iti 7 ghArapuruSasya ||-aaptH, pratyayitaH, iti 2 visaMvAdarahitasya ||-saaNvtsrH, jyotiSikaH, daivajJaH, gaNakaH, mauhUrtikaH, mauhUrtaH, jJAnI, kArtAntikaH, iti 8 jyotiSikasya ||-taantrikH, jJAtasiddhAntaH, iti 2 zAstravettuH // satrI, gRhapatiH, iti 2 gRhapatinaH ||lipikaarH, akSaracaNaH, akSaracuccaH, lekhakaH, iti 4 lekhakasya ||-likhitm , akSaravinyAsaH, lipiH, libiH, iti 4 likhitAkSarasya ||-sNdeshhrH, dUtaH, iti 2 sNdeshhrsy| tadbhAve karmaNi ca dUtyamiti 1||-adhvniinH, adhvagaH, For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 1488-1514 ] dvitIyaM kANDam adhvanIno'dhvago'dhvanyaH pAnthaH pathika ityapi svAmyamAtya suhRtkozarA pradurgabalAni ca rAjyAGgAni prakRtayaH paurANAM zreNayo'pi ca saMdhirnA vigraho yAnamAsanaM dvaidhamAzrayaH SaGgaNAH zaktayastisraH prabhAvotsAhamantrajAH kSayaH sthAnaM ca vRddhizca trivargo nItivedinAm sa pratApaH prabhAvazca yattejaH kozadaNDajam bhedo daNDaH sAma dAnamityupAyacatuSTayam sAhasaM tu damo daNDaH sAma sAntvamatho samau bhedopajApApadhA dharmAdyairyatparIkSaNam paJca triSvapakSINo yastRtIyAdyagocaraH viviktavijanacchannaniHzalAkAstathA rahaH ropAMzu cAli rahasyaM tadbhave triSu samau visrambhavizvAsa po bhraMzo yathocitAt , 131 For Private and Personal Use Only 1501 1502 1503 adhvanyaH, pAnthaH, pathikaH, iti 5 pAnthasya // - svAmI, amAtyaH, suhRt, kozaH, rASTrama, durgam, balam iti 7 rAjyAGgAni etAnyeva prakRtizabdavAcyAni / paurANAM zreNayo'pi prakRtayaH syuH iti 2 / saMdhiH, vigrahaH, yAnam, Asanam, dvaidham, AzrayaH, iti SaTguNAH 1 // - prabhAvaH, utsAhaH, mantrajaH, iti tisraH zaktayaH 1 / kSayaH, sthAnam, vRddhi:, iti 3 nItivedinAM trivargaH 1 / kozadaNDatejobhyo jAtaH pratApaH, prabhAvaH, iti 2 // - -bhedaH, daNDaH, sAma, dAnam, iti 4 upAyaca tuSTayam // - sAhasam, damaH, daNDaH, iti 3 daNDasya // - sAma, sAntvam, iti 2 saamnH|| - medaH, upajApaH, iti 2 saMhatayodvaidhIkaraNasya / dharmArthakAmaiH bhayena ca parIkSaNaM sA upadhA syAt 1 / athASaDakSIgAdiniHza : zalAkAntAH paJca zabdAstriSu vAcyaliGgAH / yastRtIyAdyagocaro mantrAdiH sa aSaDakSINa iti // viviktaH, vijanaH, channaH, niHzalAkaH, rahaH, rahaH, upAMzu, iti 7 vijanasya 1 // rahaH upAMzu, iti dve aliGge avyaye / tadbhave raho bhave rahasya miti 1 / triSu // - visrambhaH, vizvAsaH, iti 2 vizvAsasya / yathocitAzaH patanaM dveSa iti 1 // 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 52 bhamarakope [9. kSatriyavargaH abhreSanyAyakalpAstu dezarUpaM samaJjasam 1515 yuktamaupayikaM labhyaM bhajamAnAbhinItavat 1516 nyAyyaM ca triSu SaT saMpradhAraNA tu samarthanam 1517 avavAdastu nirdezo nidezaH zAsanaM ca saH 1518 ziSTizcAjJA ca saMsthA tu maryAdA dhAraNA sthitiH 1519 Ago'parAdho mantuzca same tuddAnabandhane 1520 dvipAdyo dviguNo daNDo bhAgadheyaH karo baliH 1521 ghaTTAdideyaM zulko'strI prAbhRtaM tu pradezanam 1522 upAyanamupagrAhyamupahArastathopadA 1523 yautakAdi tu yadeyaM sudAyo haraNaM ca tat 1524 tatkAlastu tadAtvaM syAduttaraH kAla AyatiH 1525 sAMdRSTikaM phalaM sadya udaH phalamuttaram 1526 adRSTaM vahnitoyAdi dRSTaM svaparacakrajam 1527 abhreSaH, nyAyaH, kalpaH, dezarUpam , samaJjasam , iti 5 nIteH ||--yuktm , aupayikam , labhyam , bhajamAnam , abhinItam , nyAyyam , iti 6 nyAyAdanapetasya drvyaadeH| ete SaDapi triSu ||-sNprdhaarnnaa, samarthanam , iti 2 yuktaayuktpriikssaayaaH||-avvaadH, nirdezaH, nidezaH, zAsanam , ziSTiH, AjJA, iti 6 karmAjJApanasya ||-sNsthaa, maryAdA, dhAraNA, sthitiH, iti 4 nyaayymaargsthiteH|-aagH, aparAdhaH, mantuH, iti 3 aparAdhasya / AgaH sAntam ||-uddaanm , bandhanam , iti 2 bandhanasya / dviguNo daNDo dvipAdyaH syAt 1||-bhaagdheyH, karaH, baliH, iti 3 karSakAdibhyo rAjagrAhyabhAgasya / netaNyAnetavyasaMbandhI rAjagrAhyo bhAgaH zulkaH syAt 1 ||praabhRtm , pradezanam, upAyanam , upagrAhyam , upahAraH, upadA, iti 6 upaaynsy| yautakAdi bandhudeyAdi, yaddeyaM tatsudAyaH, haraNam , iti 2 // tatkAlaH, tadAtvam , iti 2 vartamAnakAlasya / uttara AgAmI kAla AyatiH syAt / yatsadyaH phalaM tatsAMdRSTikamiti 1 // uttara bhAvi phalaM udarkaH syAt 1 / vahnitoyamativRSTyAdikRtaM yadyaM tat aSTamiti 11 khapararASTrajanyaM yadbhayaM tat dRSTam / For Private and Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1515-1540] dvitIya kANDam mahIbhujAmahibhayaM svapakSaprabhavaM bhayam 1528 prakriyA tvadhikAraH syAccAmaraM tu prakIrNakam 1529 nRpAsanaM yattadbhadrAsanaM siMhAsanaM tu tat 1530 haimaM chatraM tvAtapatraM rAjJastu nRpalakSma tat 1531 bhadrakumbhaH pUrNakumbho bhRGgAraH kanakAlukA 1532 nivezaH zibiraM SaNDhe sajanaM tUparakSaNam 1533 hastyazvarathapAdAtaM senAGgaM syAccatuSTayam 1534 dantI dantAvalo hastI dvirado'nekapo dvipaH 1535 mataGgajo gajo nAgaH kuJjaro vAraNaH karI 1536 ibhaH stambaramaH padmI yUthanAthastu yUthapaH 1537 madotkaTo madakalaH kalabhaH karizAvakaH 1538 prabhinno garjito mattaH samAvudvAntanirmadau 1539 hAstikaM gajatA vRnde kariNI dhenukA vazA 1540 rAjJAM svapakSaprabhavaM bhayaM ahibhayaM syAt 1||-prkriyaa, adhikAraH, iti 2 vyavasthAsthApanasya ||-caamrm , prakIrNakam , iti 2 cAmarasya ||-nRpaasnm , bhadrAsanam , iti 2 maNyAdikRtarAjAsanasya / tannRpAsanaM svarNanirmitaM cetsihA. sanaM syAt 1||-chtrm , Atapatram , iti 2 chatrasya / rAjJazvecchatraM tarhi nRpalakSma syAt 1 ||---bhdrkumbhH, pUrNakumbhaH, iti 2 pUrNaghaTasya ||-mRnggaarH, kanakAlukA, iti 2 svarNaracitapAtravizeSasya ||-niveshH, zibiram, iti 2 sainyavAsasthAnasya ||-sjnm , uparakSaNam , iti 2 sainyarakSaNAya niyuktapraharikAdivinyAsasya / hastyAdicatuSTayaM senAGgaM syAt 1||-dntii, dantAvalaH, hastI, dviradaH, anekapaH, dvipaH, mataGgajaH, gajaH, nAgaH, kuJjaraH, vAraNaH, karI, ibhaH, stamberamaH, padmI, iti 15 hastinaH ||-yuuthnaathH, yUthapaH, iti 2 yUthamukhyasya gajasya ||-mdotkttH,mdklH, iti 2 mndonmttsy||-klbhH, karizAvakaH, iti 2 karipotasya ||-prbhinnH, garjitaH, mattaH, iti 3 kSaranmadasya ||-udvaantH, nirmadaH, iti 2 gatamadasya // hAstikam , gajatA, iti 2 For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakope 134 [9. kSatriyavargaH gaNDaH kaTo mado dAnaM vamathuH karazIkaraH 1541 kumbhau tu piNDau zirasastayormadhye viduH pumAn 1542 avagraho lalATaM syAdISikA tvakSikUTakam 1543 apAGgadezo niryANaM karNamUlaM tu cUlikA 1544 adhaH kumbhasya vAhitthaM pratimAnamadho'sya yat 1545 AsanaM skandhadezaH syAt padmakaM bindujAlakam 1546 pAzvabhAgaH pakSabhAgo dantabhAgastu yo'grataH 1547 dvau pUrvapazcAjavAdidezau gAtrAvare kramAt 1548 totraM veNukamAlAnaM bandhastambhe'tha zRGkhale 1549 anduko niHADo'strI syAdaGkuzo'strI sRNiH striyAm 1550 dUSyA kakSyA varatrA syAt kalpanA sajanA same 1551 praveNyAstaraNaM varNaH paristomaH kutho dvayoH 1552 hastinAM vRnde ||-krinnii, dhenukA, vazA, iti 3 hastinyAH / hastino gaNDaH kapolaH kaTaH syAt 1||-mdH, dAnam , iti 2 madodakasya // vamathuH, karazIkaraH, iti 2 karikarAnnirgatajalakaNasya zirasaH piNDau kumbho syAtAm / tayoH kumbhayormadhye AkAzasthAnaM viduH syAt 1 / gajasya lalATaM avagrahaH 1||-iissikaa, akSikUTakam , iti ra netrgolksy| hastinaH apAGgadezo niryANam 1 / karNasya mUlaM cUlikA syAt 1 / kumbhasyAdhobhAge vAhittham 1 / idaM lalATasyApyadhaH / asya vAhitthasyAdhobhAge dantayormadhyaM pratimAnaM syAt 1 / gajasya skandhadeza Asanam 1 / bindujAlakaM padmakaM syAt 1 / gajasya pArzvabhAgaH pakSabhAgaH syAt 1|agrto yo bhAgaH saH dantabhAgaH syAt 1 / hastinaH pUrvajaGghAdidezogAtraM syAt 1 / pazcAjavAdidezo'varaM syAt 1 / totram , veNukam , iti 2 todanadaNDasya / bandhanAdhArastamme AlAnamiti 1||--shRngkhlm , andukaH, nigaDaH, iti 3 zRGkhalasya ||-angkushH, sRNiH, iti 2 aGkuzasya / sRNiH striyAm ||-duussyaa, kakSyA, varatrA, iti 3 madhyabandhanopayoginyAzcarmarajvAH ||-klpnaa, sajjanA, iti 2 nAyakArohaNArtha gajasajIkaraNe ||--prvennii, AstaraNam , varNaH, paristomaH, kuthaH, iti 5 gajapRSThavartina AstaraNasya For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 1541-1565 ] dvitIyaM kANDam vItaM tvasAraM hastyazvaM vArI tu gajabandhanI ghoTake vItituragaturaMgAzvaturaMgamAH vAjivAhArvagandharvahaya saindhavasaptayaH AjAneyAH kulInAH syurvinItAH sAdhuvAhinaH vanAyujAH pArasIkAH kAmbojA bAhikA hayAH yayurazvo'zvamedhIyo javanastu javAdhikaH pRSThayaH sthau sitaH karko rathyo voDhA rathasya yaH bAlaH kizoro vAmyazvA vaDavA vADavaM gaNe triSvAzvInaM yadazvena dinenaikena gamyate kazyaM tu madhyamazvAnAM hepA hepA ca nisvanaH nigAlastu galodezo vRnde tvazvIyamAzvavat AskanditaM dhauritakaM recitaM valgitaM lutam gatayo'mUH paJca dhArA ghoNA tu prothamastriyAm 135 For Private and Personal Use Only 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 striyAM tu kuthA / yat asAraM hastyazvaM tadvItamucyate 1 | gajabandhanI gajAlAnabhUH vArI iti 1 gajabandhanasthAnasya // - ghoTakaH, vItiH, turagaH, turagaH, azvaH, turaMgamaH, vAjI, vAhaH, arvA, gandharvaH, hayaH, saindhavaH, saptiH, iti 13 ghoTakasya / ye kulInA azvAste AjAneyAH / ye sAdhuvAhinaH te vinItAH syuH // - vanAyujA, pArasIkAH, kambojAH bAhnikAH, iti 4 tattaddezajAzvAnAm / yo'zvamedhIyo'zvaH sa yayuriti / yo javenAdhikaH sa javanaH // - pRSThyaH, sthArI, iti 2 jalAdibhAra vAhino'zvasya / sito'zvaH, karka iti 1 / yo rathasya voDhA sa rathya iti 1 / asya bAlaH kizoraH // -vAmI, azvA, vaDavA, iti 3 abhvAyAH / gaNe vaDavAnAM samUhe vADavam 1 // - azvena ekena dinena gamyate yadvartma tadAzvInam 1 | triSu / azvAnAM madhyaM kazyam syAt 1 / azvasya nisvanaH zabdaH heSA, dveSA, iti 2 / galoddezaH nigAlaH syAt 1 / azvIyam, Azvam, iti 2 azvAnAM vRnde // - Askanditam dhauritakam, recitam, valgitam, zam, amUH AskanditAdyAH, azvAnAM 5 gatayaH, dhArAkhyAH // azvasya ghoNA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [9. kSatrimavagaH kavikA tu khalIno'strI zarpha klIbe khuraH pumAn 1566 puccho'strI lUmalAGgale vAlahastazca vAladhiH 1567 triSUpAvRttaluThitau parAvRtte muhurbhuvi 1568 yAne cakriNi yuddhArthe zatAGgaH syandano rathaH 1569 asau puSyarathazcakrayAnaM na samarAya yat 1570 karNIrathaH pravahaNaM DayanaM ca samaM trayam 1571 klIbe'naH zakaTo'strI syAdgatrI kmblivaahykm| 1572 zibikA yApyayAnaM syAholA prekSAdikA striyAm 1573 ubhau tu dvaipavaiyAghau dvIpicarmAvRte rathe / 1574 pANDukambalasaMvItaH syandanaH pANDukambalI 1575 rathe kAmbalavAstrAdyAH kambalAdibhirAvRte 1576 triSu dvaipAdayo rathyA rathakaTyA rathavraje 1577 dhUH strI klIbe yAnamukhaM syAdrathAGgamapaskaraH 1578 nAsikA prothamiti 1||-kvikaa, khalInaH, iti 2 lohAdinirmitasya azvamukhamadhye nihitasya ||-shphm , khuraH, iti 2 khurasya ||-pucchH, lUmam , lAlam , iti 3 pucchsy||-vaalhstH, vAladhiH, iti2 kezasamUhayuktasya pucchAgrabhAgasya ||-upaavRttH, luThitaH, iti 2 laThitasyAzvasya / yuddhamarthaH yasya tasmin cakrayukte yAne zatAGgaH, syandanaH, rathaH, iti 3 / yuccakrayutaM iti samarAya na bhavati asau puSyarathaH syAt ||-kiirthH, pravahaNam , Dayanam , iti 3 strINAM vaahnaarthkRtrthvishesssy||-anH, zakaTaH, iti 2 shkttsy| anaH sAntaM kliibe| zakaTaH puN-npuNskyoH| kambalibhirvAhyaM yacchakaTaM sA gantrI 1 // -zibikA,yApyayAnam , iti 2 puruSavAhyasya yAnasya ||-dolaa, prevA, iti 2 dolaayaaH| AdizabdAcchayanakhavAvAhyAdi dolA / dvIpI vyAghrastaccarmaNA prAvRte rathe dvaipaH, vaiyAghraH iti 2 / pANDukambalena prAvRto rathaH pANDakambalIti 11 kambalAdibhirAvRte rathe kAmbalaH, vAstraH, iti 2 ||-rthyaa, rathakaTyA, iti 2 rathasamUhe ||-dhuuH, yAnamukham , iti 2 rathAderagrabhAgasya ||-rthaanggm , For Private and Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir palayaH 1566-1591] dvitIyaM kANDam cakraM rathAGgaM tasyAnte nemiH strI syAtpradhiH pumAn 1579 piNDikA nAbhirakSAgrakIlake tu dvayoraNiH 1580 rathaguptirvarUtho nA kUbarastu yugaMdharaH 1581 anukarSo dArvadhaHsthaM prAsaGgo nA yugAyugaH 1582 sarva syAdvAhanaM yAnaM yugyaM patraM ca dhoraNam 1583 paramparAvAhanaM yattadvainItakamastriyAm / 1584 AdhoraNA hastipakA hastyArohA niSAdinaH 1585 niyantA prAjitA yantA sUtaH kSattA ca sArathiH 1586 savyeSThadakSiNasthau ca saMjJA rathakuTumbinaH 1587 rathinaH syandanArohA azvArohAstu sAdinaH 1588 bhaTA yodhAzca yoddhAraH senArakSAstu sainikAH 1589 senAyAM samavetA ye sainyAste sainikAzca te 1590 balino ye sahasreNa sAhasrAste sahasriNaH 1591 apaskaraH, iti 2 rthaavyvmaatrsy||-ckrm , rathAGgam , iti 2 ckrsy||-- nemiH, pradhiH, iti 2 cakrasyAntasya ||-pinnddikaa, nAbhiH, iti 2 ckrmdhysy| akSasyAgre yatkIlakamAropyate tatra aNiriti 1 / strii-puNsyoH||-rthguptiH, varUthaH, iti 2 varUthasya / nA pumAn ||-kuubrH, yugandharaH, iti 2 rthsyaashvbndhnkaasstthsy| rathAdhaHsthaM kASTaM anukarSaH 1 / yugAyugaH prAsaGga iti 1 / nA pumAn / sarvaM hastyazvAdivAhanaM yAnAdizabdavAcyam 1 ||-yaanm , yugyam , patrama , dhoraNam , iti 4 yatparamparAvAhanaM zibikAdi tat vainItakaM syAt ||-aadhornnaaH, hastipakAH, hastyArohA, niSAdinaH, iti 4 hastipakeSu ||-niyntaa, prAjitA, yantA, sUtaH, kSattA, sArathiH, savyeSThaH, dakSiNasthaH, iti 8 rathakuTumbinaH ||-rthinH, syandanArohAH, iti 2 rathAnAruhya yudhyatAm ||-ashvaarohaaH, sAdinaH, iti 2 azvavArANAm ||-bhttH, yodhaH, yoddhA, iti 3 yoddhaH ||-senaarkssaaH, sainikAH, iti 2 senArakSakANAm / ye senAyAM samavetAste sainyAH , sainikAH; iti 2 / ye sahasreNa balinaste sAhasrAH, sahaniNaH, iti 2||-pridhisthH, paricaraH, iti 2 daNDa For Private and Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 amarakoSe [ 9. kSatriyavargaH paridhisthaH paricaraH senAnIrvAhinIpatiH 1592 kaJcako vArabANo'strI yattu madhye sakaJcakAH 1593 bannanti tatsArasanamadhikAGgo'tha zIrSakam 1594 zIrSaNyaM ca zirastre'tha tanutraM varma daMzanam 1595 urazchadaH kaGkaTako jagaraH kavaco'striyAm 1596 AmuktaH pratimuktazca pinaddhazcApinaddhavat 1597 saMnaddho varmitaH sajo daMzito vyUDhakaGkaTaH 1598 triSvAmuktAdayo varmabhRtAM kAvacikaM gaNe 1599 padAtipattipadagapAdAtikapadAjayaH 1600 padgazca padikazcAtha pAdAtaM pattisaMhatiH 1601 zastrAjIve kANDapRSThAyudhIyAyudhikAH samAH 1602 kRtahastaH suprayogavizikhaH kRtapuGkhavat 1603 aparAddhapRSatko'sau lakSyAdyazcayutasAyakaH 1604 dhanvI dhanuSmAn dhAnuSko niSaGgayastrI dhanurdharaH 1605 nAyakasya ||-senaaniiH, vAhinIpatiH, iti 2 senaapteH||-knyckH, vAravANaH, iti 2 sannAhasya colakAdeH / sakaccu kAH puruSAmadhye yaznanti tatsArasanam, adhikAGgaH, iti 2 // zIrSakam , zIrSaNyam , zirastram , iti 3 zirastrasya ||tnutrm , varma, daMzanam , urazchadaH,kaGkaTakaH,jagaraH, kavacaH, iti 7 kavacasyAAmuktaH, pratimuktaH, pinaddhaH, apinaddhaH, iti 4 parihitakaJcakAdeH |sNnddhH, varmitaH, sajaH, daMzitaH, vyUDha kaGkaTaH, iti 5 kavacabhRtaH / Amu. ktaadystrissu| varmabhRtAM kavacinAM gaNe kAvacikamiti 1 / padAtiH, pattiH, padagaH, pAdAtikaH, padAjiH, padaH padikaH, iti 7 padAteH / pattisaMhatiH pAdAtamiti 1 // - zastrAjI :, kANDapRSThaH, AyudhIyaH, AyudhikaH, iti 4 AyudhajIvinaH ||-kRthstH, suprayogavizikhaH, kRtaputaH, iti 3 shrnikssepnissnnaatsy| lakSyAdvedhyAt cyutaH sAyako yasya so'parAddhapRSatkaH syAt 1||dhnvii, dhanuSmAn , dhAnuSkaH, niSaGgI, astrI, dhanurdharaH, iti 6 dhanurdharasya // For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1592-1618] dvitIyaM kANDam syAtkANDavAMstu kANDIraH zAktIkaH zaktihetikaH 1606 yASTIkapArazvadhiko yaSTiparzvadhahetiko 1607 naistriMziko'sihetiH syAtsamau prAsikakauntikau 1608 carmI phalakapANiH syAt patAkI vaijayantikaH 1609 anuplavaH sahAyazcAnucaro'bhisaraH samAH 1610 purogAgresarapraSThAgrataHsarapuraHsarAH 1611 purogamaH purogAmI mandagAmI tu mantharaH 1612 jaGghAlo'tijavastulyau javAkArikajADiko 1613 tarasvI tvarito vegI prajavI javano javaH 1614 jayyo yaH zakyate jetuM jeyo jetavyamAtrake 1615 jaivastu jetA yo gacchatyalaM vidvipataH prati 1616 so'bhyamitryo'bhyamitrIyo'pyabhyamitrINa ityapi 1617 UrjasvalaH syAdarjasvI ya UrjAtizayAnvitaH 1618 kANDavAn , kANDIraH, iti 2 zaradhAriNaH ||-shaaktiikH, zaktihetikaH, iti 2 zaktyAyudhadhAriNaH / yaSTiheti ko yASTIkaH / parazvadhaH, parazuH hetiyasya sa pArazvadhikaH syAt 1||-asiH hetiryasya sa naistriMzikaH 1||praasikH, kauntikaH, iti 2 tattadAyudhadhAriNaH / carmI, phalakapANiH, iti 2 carmadhAriNaH // patAkI, vaijayantikaH, iti 2 patAkAM bibhrataH ||-anuplvH, sahAyaH, anucaraH, abhisaraH, iti 4 anucarasya ||-purogH, agresaraH, praSThaH, agrataH. saraH, puraHsaraH, purogamaH, purogAmI, iti 7 purogAminaH ||-mndgaamii, mantharaH, iti 2 mantharasya ||-jngghaalH, atijavaH, iti 2 ativegavataH ||-jngghaakrikH, jAcikaH, iti 2 javAbalajIvinaH ||-trkhii, tvaritaH, vegI, prajavI, javanaH, javaH, iti 6 tvaritamAtrasya // yo jetuM zakyate sa jayyaH jeya iti 1 jetavyamAtrake 1||-jaitrH, jetA, iti 2 jetuH| yo vidviSataH prati alaM yoddhuM gacchati sa abhyamitryaH, abhyamitrIyaH, abhyamitrINaH, iti 3 / ya Urjasya parAkramasyAtizayena yuktaH sa UrjakhalaH, UrjasvI, iti 2 // For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 140 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe syAdurasvAnurasilo rathiro rathiko rathI kAmaMgAmyanukAmIno hyatyantInastathA bhRzam zUro vIrazca vikrAnto jetA jiSNuzca jitvaraH sAMyugIno raNe sAdhuH zastrAjIvAdayastriSu dhvajinI vAhinI senA pRtanA'nIkinI camUH varUthinI balaM sainyaM cakraM cAnIkamastriyAm vyUhastu balavinyAso bhedA daNDAdayo yudhi pratyAsAro vyUhapASNiH sainyapRSThe pratigrahaH ekebhaikarathA tryazvA pattiH paJcapadAtikA patyaGgaistriguNaiH sarvaiH kramAdAkhyA yathottaram senAmukhaM gulmagaNau vAhinI pRtanA camUH anIkinI dazAnIkinyakSauhiNyatha saMpadi saMpattiH zrIzca lakSmIzca vipattyAM vipadApadau AyudhaM tu praharaNaM zastramastramadhAstriyoM [ 9. kSatriyavargaH 1619 1620 1621 1622 1623 For Private and Personal Use Only 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 , urakhAn, urasilaH, iti 2 vizAlavakSasaH // - rathiraH, rathikaH, rathI, iti 3 rathasvAminaH / yaH kAmaMgAmI so'nukAmInaH syAt 1 | yo bhRzaMgAmI so'tyantInaH 1 // - zUraH, vIraH, vikrAntaH, iti 3 zUrasya // jetA, jiSNuH, jitvaraH, iti 3 jayanazIlasya / raNe sAdhuH sAMyugInaH 1| zastrAjIvAdayaH sAMyugInAntAstriSu // - dhvajinI, vAhinI, senA, pRtanA, anIkinI, camUH, varUthinI, balam, sainyam, cakram, anIkam iti 11 senAyAH // -- balasya yuddhArthe vinyAso vyUha iti 1 | yudhi daNDAdayo vyUhasya medAH / pratyAsAraH, vyUhapANiH, iti 2 vyUhapazcAdbhAgasya // - sainyapRSThaH, pratigrahaH, iti 2 senAyAH pazcAdbhAgasya / ekebhA, ekarathA, tryazvA, paJcapadAtikA, senA pattiH syAt 1 / pattyaGgaiH triguNairyathottaraM kramAtsenAmukhAdaya AkhyAH syuH // tadyathA - senAmukham, gulmaH, gaNaH, vAhinI, pRtanA, camUH, anIkinI, dazAnIkinI, akSauhiNI, iti // - saMpata, saMpattiH, zrIH, lakSmIH, iti 4 saMpradaH // vipattiH, vipat, Apat, iti 3 ApadaH // -- Ayudham praharaNam, zastram, astram iti 4 zastra
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir palayaH 1619-1645] dvitIyaM kANDam dhanuzcApau dhanvazarAsanakodaNDakArmukam 1633 iSvAso'pyatha karNasya kAlapRSThaM zarAsanam 1634 kapidhvajasya gANDIvagANDivI punapuMsako 1635 koTirasyATanI godhe tale jyAghAtavAraNe 1636 lastakastu dhanurmadhyaM maurvI jyA ziJjinI guNaH 1637 syAtpratyAlIDhamAlIDhamityAdi sthAnapaJcakam 1638 lakSaM lakSyaM zaravyaM ca zarAbhyAsa upAsanama 1639 pRSatkabANavizikhA ajihmagakhagAzugAH 1640 kalambamArgaNazarAH patrI ropa iSuddhayoH 1641 prakSveDanAstu nArAcAH pakSo vAjastrighUttare 1642 nirastaH prahite bANe viSAkte digdhaliptako 1643 tUNopAsaGgatUNIraniSaGgA iSudhiyoH 1644 tUNyAM khaDga tu nistriMzacandrahAsAsiriSTayaH 1645 mAtrasya ||-dhnuH, cApaH, dhanva, zarAsanam , kodaNDam , kArmukam , iSvAsaH, iti dhnussH| tatra dhanuzvApe klIbe puMsi ca / karNasya dhanuH kAlapRSThaM syAt 1 // ----gANDIvaH, gANDivaH, iti 2 arjunasya dhanuSi / klIve'pi / koTiH, aTanI, iti 2 dhanuSaH prAnte ||-godhaa, talam , iti 2 jyAghAtavAraNe / dhanuSo madhyaM lastaka iti 1 ||--maurvii, jyA, zijinI, guNaH, iti 4 dhanuguNasya / pratyAlIDhaM, AlIDhaM ityAdayaH paJca dhanurdharANAM sthitimedAH / AdinA samapadam, vaizAkham , maNDalaM ca ||-lkssm , lakSyam , zaravyam, iti 3 vedhysy|-shraabhyaasH, upAsanam , iti 2shrkssepaabhyaassy|-pRsstkH bANaH, vizikhaH, ajihmagaH, khagaH, AzugaH, kalambaH, mArgaNaH, zaraH, patrI, ropaH, iSuH, iti 12 bANasya / tatreSuH strIpuMsayoH ||-prkssveddnH, nArAcaH, iti 2 lohamayasya bANasya ||-pkssH, vAjaH, iti 2 kaDvAdipakSasya / uttare nirastAdiliptakAntAstriSu / prahite bANe nirasta iti 1 // viSAkaH, digdhaH, liptakaH, iti 3 viSAkta bANe ||-tuunnH, upAsakaH, tUNIraH, niSaGgaH, iSadhiH, tUNI, iti 6 iSudheH / iSudhiH striipuNsyoH|-saaH,niviNshH, candrahAsaH, For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 amarakoSe [9. kSatriyavargaH kaukSeyako maNDalAyaH karavAlaH kRpANavat 1646 tsaruH khaDgAdimuSTau syAnmekhalA tannibandhanam phalako'strI phalaM carma saMgrAho muSTirasya yaH 1648 drughaNo mudraghanau syAdIlI karavAlikA 1649 bhindipAlaH sRgastulyau parighaH parighAtinaH dvayoH kuThAraH svadhitiH parazuzca parazvadhaH 1651 syAcchastrI cAsiputrI ca churikA cAsidhenukA vA puMsi zalyaM zahanA sarvalA tomaro'striyAm 1653 prAsastu kuntaH koNastu striyaH pAlyazrikoTayaH 1654 sarvAbhisAraH sarvoghaH sarvasanahanArthakaH 1655 lohAbhisAro'strabhRtAM rAjJAM nIrAjanAvidhiH 1656 yatsenayAbhigamanamarau tadabhiSeNanam 1657 yAtrA jyA'bhiniyoNaM prasthAnaM gamanaM gamaH 1658 asiH, riSTiH, kokSeyakaH, maNDalAgraH, karavAlaH, kRpANaH, iti 9 khaGgasya / khaDgasya muSTau tsaruriti 1 / tasya khaDgasya muSTeH nibandhanaM mekhalA syAt 1||-phlkH, phalam , carma, iti 3 crmnnH|-asy phalakasya yo muSTiH sa saMgrAhaH 1||drughgH, mudgaraH, ghanaH, iti 3 mudgarasya ||-iilii, karavAlikA, iti 2 havakhaGgAkRterekadhArasya zastrasya ||-mindipaalH, sRgaH, iti 2 azmaprakSepasAdhanasya ||-prighH, parighAtinaH, iti 2 lohabaddhahastapramANalaguDasya // kuThAraH, khadhitiH, parazuH, parazvadhaH, iti 4 kuThArasya ||-ttr kuThAraH strIpuMsayoH ||-shstrii, asiputrI, churikA, asidhenukA, iti 4 rikAyAH ||-shlym , zaGkhaH, iti 2 baannaagrsy| zaGkuH nA pumAn ||-srvlaa, tomaraH, iti 2 manthadaNDAkArazastrabhedasya // prAsaH, kuntaH, iti 2 praassy|| koNaH, pAliH, azriH, koTiH, iti 4 khaDgAdiprAntabhAgasya ||-srvaamisaarH, sarvoghaH, sarvasaMnahanam , iti 3 cturnggsainysNnhnsy| astrabhRtAM rAjJAM nIrAjane zastrAdisamarpaNavidhiH sa lohAbhisAra iti 1 / arau yatsenayA sahAbhigamanaM tadabhiSeNanaM syAt 1||yaatraa, vrajyA, abhiniryANam , prasthAnam , gamanam , gamaH, For Private and Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1646-1671] dvitIyaM kANDam syAdAmAraH prasaraNaM pracakraM calitArthakam 1659 ahitAnpratyabhItasya raNe yAnamabhikramaH vaitAlikA bodhakarAzcAkrikA ghANTikArthakAH 1661 syugidhAstu magadhA bandinaH stutipAThakAH 1662 saMzaptakAstu samayAtsaGgrAmAdanivartinaH 1663 reNuddhayoH striyAM dhUliH pAMzurnA na dvayo rajaH 1664 cUrNe kSodaH samutpiJjapiJjalau bhRzamAkule 1665 patAkA vaijayantI syAt ketanaM dhvajamastriyAm 1666 sA vIrAzaMsanaM yuddhabhUmiryA'tibhayapradA 1667 ahaMpUrvamahaMpUrvamityahapUrvikA striyAm 1668 AhopuruSikA dAdyA syAtsaMbhAvanAtmani 1669 ahamahamikA tu sA syAt parasparaM yo bhavatyahaMkAraH 1670 draviNaM taraH sahobalazauryANi sthAma zuSmaM ca 1671 iti 6 prayANasya ||--aasaarH, prasaraNam , iti 2 sainyasya sarvatovyApteH // pracakram , calitam , iti 2 prasthitasainyasya / raNe ahitAnprati bhayarahitamya zUrasya yadgamanaM so'bhikama iti 1||-vaitaalikaaH, bodhakarAH, iti 2 prAtaH stutipAThena vodhakAnAm ||-caakrikaaH, ghANTikAH, iti 2 bndivishessessu| mAgadhAH, magadhAH, iti 2 raajvNshkrmstaavkaanaam||-bndinH, stutipAThakAH, iti 2 rAjAdistutipAThakeSu / samayAtsaGgrAmAdanivartinaH saMzaptakAH syuH 1 // reNuH, dhUliH, pAMzuH, rajaH, iti 4 dhUlyAH / reNuH striipuNsyoH| dhUliH biyAm / pAMzuH puMsi / rajaH klIbe ||-cuurnnm , kSodaH, iti 2 piSTasya rajasaH / cUrNaH puMsyapi ||-smutpinH, piJjalaH, iti 2 atyantamAkule sainyaadii||-ptaakaa, vaijayantI, ketanam , dhvajam , iti 4 ptaakaayaaH| dhvajaH punapuMsakayoH / yA yuddhabhUmiH atibhayadA sA vIrAzaMsanaM syAt 1 / ahaMpUrvamahaMpUrvImati yuddhaM ahaMpUrvikA syAt 1 / striyAm / dodAtmaviSaye yA saMbhAvanA sA AhopuruSiketyucyate 1 / yaH parasparam 'ahaM zakto'haM zaktaH' ityahaMkAraH sA ahamahamikA syAt 1||-drvinnm , taraH, sahaH, balam, zauryam ,sthAma, zuSmam , For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 mamarakope [9. kSatriyavargaH zaktiH parAkramaH prANo vikramastvatizaktitA 1672 vIrapAnaM tu yatpAnaM vRtte bhAvini vA raNe 1673 yuddhamAyodhanaM janyaM pradhanaM pravidAraNam 1674 mRdhamAskandanaM saMkhyaM samIkaM sAMparAyikam 1675 astriyAM samarAnIkaraNAH kalahavigrahI saMprahArAbhisaMpAtakalisaMsphoTasaMyugAH abhyAmardasamAghAtasaGgrAmAbhyAgamAhavAH 1678 samudAyaH striyaH saMyatsamityAjisamidhudhaH 1679 niyuddhaM bAhuyuddhe'tha tumulaM raNasaMkule zveDA tu siMhanAdaH syAt kariNAM ghaTanA ghaTA 1681 krandanaM yodhasaMrAvo bRMhitaM karigarjitam 1682 visphAro dhanuSaH svAnaH paTahADambarau samau prasabhaM tu balAtkAro haTho'tha skhalitaM chalam 1684 ajanyaM klIbamutpAta upasargaH samaM trayam 1685 zaktiH, parAkramaH, prANaH, iti 10 parAkramasya ||-vikrmH, atizaktinA, iti 2 atipraakrmsy|rnne vRtte sati bhAvini vA raNe tadutsAhavRddhyarthaM yadvIrANAM madyapAnaM tat vIrapAnaM syAt 1||-yuddhm , Ayodhanam ,janyam ,pradhanam, pravidAraNam, mRdham , Askandanam , saGkhyam , samIkam , sAMparAyikam , samaraH, anIkaH, raNaH, kalahaH, vigrahaH, saMprahAraH, abhisaMpAtaH, kaliH, saMsphoTaH, saMyugaH, abhyAmardaH, samAghAtaH, saMgrAmaH, abhyAgamaH, AhavaH, samudAyaH, saMyat , samitiH, AjiH, samit ,yut , iti 31 yuddhsy| samarAditrayaM astriyAm ||--niyuddhm , bAhuyuddham , iti 2 bAhuyuddhasyA tumulamiti raNasya saMkule 1||-veddaa, siMhanAdaH, iti 2 vIrANAM siNhnaadtulynaadsy| kariNAM ghaTanA yuddhe saMghaTTanaM ghaTA syAt 11 yodhAnAM saMrAvaH spardhayA''hvAnaM krandanaM syAt 1 / kariNAM garjitaM bRMhitaM syAt 1 / dhanuSaH zabdo visphAra iti ||-ptthH, ADambaraH, iti 2 sNgraamdhvneH|prsbhm , balAtkAraH, haThaH, iti 3 balAtkArasya ||-skhlitm , chalam , iti 2 yuddhamaryAdAyAzcalanasya |-ajnym , utpAtaH, upasargaH, iti 3 utpA For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1672-1699] dvitIyaM kANDam mUchA tu kazmalaM moho'pyavamardastu pIDanam 1686 abhyavaskandanaM tvabhyAsAdanaM vijayo jayaH 1687 vairazuddhiH pratIkAro vairaniryAtanaM ca sA 1688 padrAvodrAvasaMdrAvasaMdAvA vidravo dravaH 1689 apakramo'payAnaM ca raNe bhaGgaH parAjayaH 1690 parAjitaparAbhUtau triSu naSTatirohitau 1691 pramApaNaM nibarhaNaM nikAraNaM vizAraNam 1692 pravAsanaM parAsanaM niSadanaM nihiMsanam 1693 nirvAsanaM saMjJapanaM nirgranthanamapAsanam 1694 nistahaNaM nihananaM kSaNanaM parivarjanam nirvApaNaM vizasanaM mAraNaM pratighAtanam 1696 udvAsanapramathanakrathanojAsanAni ca 1697 AlambhapiJjavizaraghAtonmAthavadhA api 1698 syAtpaJcatA kAladharmo diSTAntaH pralayo'tyayaH 1699 tasya ||--muurchaa, kazmalam , mohaH, iti 3 muuchiiyaaH||-avmrdH, pIDanam , iti 2 sasyAdisaMpannadeze prckrpiiddnsy||--abhyvskndnm , abhyAsAdanam , iti 2 chalAdAkramaNasya ||---vijyH, jayaH, iti 2 labdhasyotkarSasya ||--vairshuddhiH, pratIkAraH, vairaniryAtanam, iti 3 vairapratIkArasya // pradAvaH, udrAvaH, saMdrAvaH, saMdAvaH, vidravaH, dravaH, apakramaH, apayAnam , iti / palAyanasya / yaH raNe bhaGgaH sa parAjaya iti 1||-praajitH, parAbhUtaH, iti 2 nirjitasya / naSTaH, tirohitaH, iti 2 nilInasya / triSviti ubhayatra yujyte||-prmaapnnm ,nibarhaNam , nikAraNam , vizAraNam , pravAsanam , parAsanam , niSUdanam , nihiMsanam , nirvAsanam , saMjJapanam , nimranthanam , apAsanam , nistahaNam , nihananam , kSaNanam, parivarjanam , nirvApaNam , vizasanam , mAraNam , pratighAtanam , udvAsanam , pramathanam , kathanam , ujjAsanam , AlambhaH, piJjaH, vizaraH, dhAtaH, unmAyaH, vadhaH, iti 30 vadhasya // paJcatA, kAladharmaH, diSTAntaH, pralayaH, a. ko, sa. 10 For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 146 amarakoSe [10. vaizyavargaH anto nAzo dvayormRtyurmaraNaM nidhano'striyAm 1700 parAsuprAptapaJcatvaparetapretasaMsthitAH 1701 mRtapramItau triSvete citA cityA citiH striyAm 1702 kabandho'strI kriyAyuktamapamUrdhakalevaram 1703 zmazAnaM syAtpitRvanaM kuNapaH zavamastriyAm 1704 pragrahopagrahI bandyAM kArA syAdvandhanAlaye 1705 puMsi bhUmyasavaH prANAzcaivaM jIvo'sudhAraNam 1706 AyurjIvitakAlo nA jIvAturjIvanauSadham 1707 10. vaizyavargaH UravyA UrujA aryA vaizyA bhUmispRzo vizaH 1708 AjIvo jIvikA vArtA vRttirvartanajIvane 1709 striyAM kRSiH pAzupAlyaM vANijyaM ceti vRttayaH 1710 sevA zvavRttiranRtaM kRSiJchazilaM tvRtam 1711 atyayaH, antaH, nAzaH, mRtyuH, maraNam, nidhanaH, iti 10 maraNasya / tatra mRtyuddhayoH / nidhanamastriyAm ||--praasuH, prAptapaJcatvaH, paretaH, pretaH, saMsthitaH, mRtaH, pramItaH, iti 7 mRtasya / ete triSu ||-citaa, cityA, citiH, iti 3 pretadAhAdhAraculleH / apamUrdha nartana kriyAyuktaM yatkalevaraM sa kabandhaH syAt , iti / puM-napuMsakayoH ||-shmshaanm , pitRvanam , iti 2 pretabhUmeH ||-kunnpH, zavam , iMti 2 nirjIvazarIrasya / zavaM puM-napuMsakayoH ||-prgrhH, upagrahaH, bandI, iti 3 caurAderAkarSaNasya / bandhanagehe kAreti ||-asvH, prANAH, iti 2 prANAnAm / ubhe bhUni / jIvaH, asudhAraNam , iti 2 prANadhAraNasyA jIvitAvacchinnaH kAla AyuH syAt 1 / jIvitasyoSadhaM jIvAtuH syAt 1 / nA pumAn / 1708-1929 UravyaH, UrujaH, aryaH, vaizyaH, bhUmispRk, vida , iti 6 vaizyasya // AjIvaH, jIvikA, vArtA, vRttiH, vartanam , jIvanam , iti 6 jIvikAmAtrasya ||-kRssiH, pAzupAlyam , vANijyam , iti 3 vaizyAnAM vRttyH| sevA zvavRttiriti 1 / kRSiranRtaM syAt 1 / unchazilaM Rtamityucyate / For Private and Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaM kANDam paGktayaH 1700 - 1724 ] dve yAcitAyAcitayoryathAsaMkhyaM mRtAmRte satyAnRtaM vaNigbhAvaH syAdRNaM paryudaJcanam uddhAro'rthaprayogastu kusIdaM vRddhijIvikA yAcJayAptaM yAcitakaM nimayAdApamityakam uttamarNAdhamarNau dvau prayoktRgrAhakau kramAt kusIdiko vArdhuSiko vRddhyAjIvazca vArdhuSiH kSetrAjIvaH karSakazca kRSikakSa kRSIvalaH kSetraM vaiheyazAleyaM vrIhizAlyudbhavocitam yavyaM yavakyaM SaSTikyaM yavAdibhavanaM hi yat tilyaM tailInavanmASomANubhaGgA dvirUpatA maudgInako dravINAdizeSadhAnyodbhavakSamam 'zAkakSetrAdike zAkazAkaTaM zAkazAkinam' bIjAkRtaM tUptakRSTe sItyaM kRSTaM ca halyavat triguNAkRtaM tRtIyAkRtaM trihalyaM trisItyamapi tasmin 1724 1723 147 For Private and Personal Use Only 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 ** pratyahaM yAcite mRtamiti 1 / ayAcite amRtamiti 1 / vaNigbhAva satyAnRtaM syAt 1 // - RNam, paryudaJcanam uddhAraH, iti 3 RNasya // - arthaprayogaH, kusIdam, vRddhijIvikA, iti 3 RNa saMbandhikAlAntaradravyeNa jI vikAyAm / yAcjayA yadAptaM tata yAcitakamiti 1 / nimayAt AptaM Apamityakam 1 prayoktA RNadAtA uttamarNa iti 1 / RNagrAhako'dhamarNa iti 1 // kusIdikaH, vArdhuSikaH, vRddhyAjIvaH, vArdhuSiH, iti 4 RNaM datvA tadvRddhyAjIvinaH // - kSetrAjIvaH karSakaH, kRSikaH, kRSIvalaH, iti 4 kRSIvalasya trIdbhavocitaM kSetraM vaiheyamiti 1 / zAlyuddhavocitaM kSetraM zAleyamiti 1 / yavAdInAM bhavanaM yavyaM, yavakyaM, SaSTikyaM, iti 3 tilyaM tailIna vanmASomANubhaGgAnAM kSetraviSaye dvirUpatA syAt / tilyam, tailInam, iti 2 // - zeSANAM vrIhyAdibhya uktebhyo'nyeSAM mudrAdInAM dhAnyAnAmudbhava dvavocitaM kSetra maudgInAdi syAt ekaikam uptakRSTe bIjAkRta miti 1 // - sItyam, kRSTam, halyam iti 3 kRSTamAtrasya // - triguNAkRtam, tRtIyAkRtam, trihalyam, trisItyam, iti 4 vAratrayakRSTasya / dviguNAkRte'pi sarva pUrva yojyam / iha 1
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 148 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe dviguNAkRte tu sarva pUrva zambAkRtamapIha droNADhakAdivApAdau drauNikADhakikAdayaH khArIvApastu khArIka uttamarNAdayastriSu puMnapuMsakayorvapraH kedAraH kSetramasya tu kaidArakaM syAtkaidArya kSetraM kaidArikaM gaNe loSTAni leSTavaH puMsi koTizo loSTabhedanaH prAjanaM todanaM totraM khanitramavadAraNe dAtraM lavitramAbandho yotraM yoktramatho phalam nirIzaM kuTakaM phAlaH kRSako lAGgalaM halam godAraNaM ca sIro'tha zamyA strI yugakIlakaH ISA lAGgaladaNDaH syAt sItA lAGgalapaddhatiH puMsi medhiH khaledAru nyastaM yatpazubandhane AzutrIhiH pATalaH syAcchitazukayavau samau [ 10. vaizyavargaH For Private and Personal Use Only 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 " dviHkRSTe zambA kRtamityapi 1 / droNADhakA divApAdau drauNikADhakikAdayaH syuH / khArIvApaH khArIka iti 1 / uttamarNAdayaH khArIkAntAH triliyAm ||vprH, kedAraH, kSetram, iti 3 kSetrasya / kSetrasya gaNe kaidArakam, kaidAryam, kSetram, kaidArikam iti 4 // - loSTam leSTuH iti 2 mRttikAkhaNDasya / loSTaM puMsyapi // - koTizaH, loSTabhedana:, iti 2 loTabhaJjanamudgarasya // -- prAjanam, todanam, totram iti 3 vRSAdestADanopayoginastotrasya khanitram, avadAraNam, iti 2 kuddAlAdeH // - dAtram, lavitram iti 2 lavitrasya // - AbandhaH, yotram, yoktram iti 3 yugabandhanopayoginyAM rajjau // -- phalam, nirIzam, kuTakam, phAla:, kRSakaH, iti 5 lAGgalasyAdhaH sthite lohamaya kASThe // - lAGgalam halam, godAraNam, sIraH, iti 4 halasya ||--shmyaa, yugakIlakaH, iti 2 yugasya kIlake / lAGgalasya daNDa ISA syAt 1 / lAGgalapaddhatiH halaracitA rekhA sItA syAt 1 / pazubandhane yatkASTaM nyastaM tatra medhiH, khaledAru, iti 2 // AzuH vrIhiH, pATala:, iti 3 vrIheH //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1725-1750 ] dvitIyaM kANDam tokmastu tatra harite kalAyastu satInakaH 1738 hareNukhaNDiko cAsminkoradUSastu kodravaH 1739 maGgalyako masUro'tha makuSTakamayuSTako 1740 vanamundre sarSape tu dvau tantubhakadambako 1741 siddhArthastveSa dhavalo godhUmaH sumanaH samau 1742 syAdyAvakastu kulmApazcaNako harimanthakaH 1743 dvau tile tilapejazca tilapiJazca niSphale 1744 kSavaH kSutAbhijanano rAjikA kRSNikAsurI 1745 striyo kaGgupriyaGga dve atasI syAdumA rumA 1746 mAtulAnI tu bhaGgAyAM vrIhibhedastvaNuH pumAn 1747 kiMzAruH sasyazUkaM syAt kaNizaM sasyamaJjarI 1748 dhAnyaM vrIhiH stambakariH stambo gucchastRNAdinaH 1749 nADI nAlaM ca kANDo'sya palAlo'strI sa niSphalaH 1750 zitazUkaH, yavaH, iti 2 yavAnAm / tatra yave harite tokma iti 1||klaayH, satInakaH, hareNuH, [ reNukaH ], iti 4 reNukasya ||-korduussH, kodravaH, iti 2 kodravasya / maGgalyakaH, masUraH, iti 2 masUrasya ||-mkussttkH, mayuSTakaH, vanamudgaH, iti 3 vanamudsya , ||-srsspH, tantubhaH, kadambakaH, iti 3 sarSapasya / eSa sarSapo dhavalaH siddhArtha iti 1||-godhuumH, sumanaH, iti 2. godhUmasya / sumano dntH||-- yAvakaH, kulmASaH, iti 2 ardhasinasya yavAdeH ||-cnnkH, harimanthakaH, iti 2 caNakasya ||--tilpejH, tilapijaH, iti 2 niSphale.tile // kSaSaH, atAbhijananaH, rAjikA, kaNikA, bhAsurI, iti... kRSNasarSapasya ||-kngguH, priyanuH, iti 2 priyakoH, ||-atsii, umA, kSumA, iti 3 atasyAH ||---maatulaanii, bhaGgA, iti 2 bhaGgAyAH // vrIhibhedaH aNuH syAt 1 / sasyasya zUkaM kiMzAruH syAt 1 / sasyasya majarI kaNizamiti 1 // --dhAnyam , vrIhiH, stambakariH, iti 3. vIhiyavAdeH / stambakariH puMsi / tRNayavAdegucchasya stambaH syAt 1 / asya gucchasya yaH kANDaH sa nAhI, nAlam , iti For Private and Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 150 amarakope [10. vaizyavargaH kaDaGgaro busaM klIbe dhAnyatvaci tuSaH pumAn 1751 zUko'strI zlakSNatIkSNAgre zamI zimbA triSUttare 1752 RddhamAvasitaM dhAnyaM pUtaM tu bahulIkRtam 1753 mASAdayaH zamIdhAnye zUkadhAnye yavAdayaH 1754 zAlayaH kalamAdyAzca SaSTikAdyAzca puMsyamI 1755 tRNadhAnyAni nIvArAH strI gavedhurgavedhukA 1756 ayograM musalo'strI syAdudUkhalamulUkhalam 1757 prasphoTanaM zUrpamastrI cAlanI titauH pumAn 1758 syUtaprasevau kaNDolapiTau kaTakiliJjako 1759 samAnau rasavatyAM tu pAkasthAnamahAnase 1760 paurogavastadadhyakSaH sUpakArAstu ballavAH 1761 2 / sakANDo niSphalaH palAlaH syAt 1 ||-kdd garaH, busam , iti 2 palAlAdikSodasya / ghusaM klIbe'pi / dhAnyatvaci tuSa iti 1 / lakSNaM tIkSNaM yadagraM tatra zaka iti 1 klIba-puMsoH ||-shmii, zimbA, iti 2 shimbaayaaH| uttare RddhAdayazcatvArastriSu ||-Rddhm , Avasitam, iti 2 apanItatRNasya rAzIkRtasya dhAnyasya ||-puutm, bahulIkRtam, iti 2 apanItabusasya dhAnyasya / zamIprabhave dhAnye mASamudrAdayo bhedAH / zUkasahitaM dhAnya yavagodhUmAdayo jheyAH / kalamAdyAH SaSTi kAdyAH zAlayaH syuH 1 / amI puMsi / nIvArAH bahuvacanAt zyAmAkAdayo tRNadhAnyAni syuH ||-gvedhuH, gave. dhukA, iti 2 munyannavizeSasya ||-ayogrm , musalaH, iti 2 muslsy| klIbe musalam ||-uduukhlm , ulUkhalam, iti 2 uluukhlsy||-prsphottnm , zUrpam, iti 2 zUrpasya ||-caalnii, titauH, iti 2 cAlanyAH ||-syuutH, prasevaH, iti 2 dhAnyAdibharaNArtha kRtasya vastrabhANDasya // kaNDolaH, piTaH, iti 2 veNuvalAdiracitabhANDasya ||--kttH, kiliJjakaH, iti 2 vaMzAdivikArasya / samAnAviti syUtAdibhiryugalaiH saMbadhyate ||-rsvtii, pAkasthAnam, mahAnasam , iti 3 pAkasthAnasya / tasyAdhyakSaH paurogavaH For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1751-1773] dvitIyaM kANDam ArAlikA AndhasikAH sUdA audanikA guNAH 1762 ApUpikaH kAndaviko bhakSyakAra ime triSu 1763 azmantamuddhAnamadhizrayaNI cullirantikA 1764 aGgAradhAnikAGgArazakaTyapi hasantyapi 1765 hasanyapyatha na strI syAdaGgAro'lAtamulmukam 1766 klIve'mbarISaM bhrASTro nA kandurvA svedanI striyAm 1767 aliJjaraH syAnmaNikaH karkaryAlurgalantikA 1768 piTharaH sthAlyukhA kuNDaM kalazastu triSu dvayoH 1769 ghaTaH kuTanipAvastrI zarAvo vardhamAnakaH 1770 RjISaM piSTapacanaM kaMso'strI pAnabhAjanam 1771 kutUH kRtteH snehapAtraM saivAlpA kutupaH pumAn 1772 sarvamAvapanaM bhANDaM pAtrAmatraM ca bhAjanam 1773 syAt 1||-suupkaarH, ballavaH, ArAlikaH, AndhasikaH, sUdaH, audanikaH, guNaH iti 7 pAkakartuH ||-aapuupikH, kAndavikaH, bhazyakAraH, iti 3 bhakSyakArasya / ime triSu // azmantam , uddhAnam , adhizrayaNI, culiH, antikA, iti 5 culleH ||-anggaardhaanikaa, aGgArazakaTI, hasantI, hasanI, iti 4 aGgArazakaTyAH // aGgAraH, alAtam , ulmukam, iti 3 prajvalatkASTasya ||-ambriissm, bhrASTraH, iti 2 caNakAdibhajenapAtrasya // --- kanduH, khedanI, iti 2 madyanirmANopayogipAtrasya ||-alinyjrH, maNikaH, iti 2 mahAkumbhasya ||-krii, AluH, galantikA, iti 3 glntikaayaaH||-pitthrH, sthAlI, ukhA, kuNDam , iti 4 sthAlyAH ||klshH, ghaTaH, kuTaH, nipaH, iti 4 kalazasya / kalazastriSu / ghaTaH strIpuMsayoH ||--shraavH, vardhamAnakaH, iti 2 paatrbhedsy| zarAvaH puNnnpuNskyoH||Rjiissm , piSTapacanam, iti 2 piSTapAkopayoginaH pAtrasya ||-kNsH, pAnabhAjanam, iti 2 pAnapAtrasya ||-kRtteH snehapAne kutUH syAt 1 / saida kutUralpA cet kutupaH / sarva pAtramAtramAvapanAdisaMjJam 1 // Avapanam , For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 amarakoSe [10. vaizyavargaH darviH kambiH khajAkA ca syAttAruhastakaH / astrI zAkaM haritakaM zirasya tu nADikA 1775 kalambazca kaDambazca vesavAra upaskaraH 1776 tintiDIkaM ca cukaM ca vRkSAmlamatha vellajam 1777 marIcaM kolakaM kRSNamUSaNaM dharmapattanam 1778 jIrako jaraNo'jAjI kaNA kRSNe tu jIrake 1779 suSavI kAravI pRthvI pRthuH kAlopakuJcikA 1780 ArdrakaM zRGgaveraM syAdatha chatrA vitunnakam 1781 kustumbura ca dhAnyAkamatha zuNThI mahauSadham 1782 strInapuMsakayorvizvaM nAgaraM vizvabheSajam 1783 AranAlakasauvIrakulmASAbhiSutAni ca 1784 avantisomadhAnyAmlakuJjalAni ca kAJjike 1785 bhANDam , pAtram , amatram, iti 5 bhANDasya ||-drviH, kambiH, khajAkA, iti 3 davyAH ||-tduuH, dAruhastakaH, iti 2 darSibhedasya - zAkam , haritakam , zigruH, iti 3 vAstukAdeH zAkasya / saubhAjane'pi zigruruktaH / asya nADikA kalambaH, kaDambaH, iti 2||-vesvaarH, upaskaraH, iti 2 haridAsarSapamarIcAdicUrNasya ||-tintiddiikm , cukram , vRkSA. mlam , iti 3 tintiDIkasyAmlabhedasya ||-veljm , marIcam , kola. kam , kRSNam , USaNam , dharmapattanam, iti 6 marIcasya ||-jiirkH, jaraNaH, ajAjI, kaNA, iti 4 jIrakasya ||--sussvii, kAravI, pRthvI, pRthuH, kAlA, upakuccikA, iti 6 kRSNavarNe jIrake / Ardrakam , zRGgaveram , iti 2 Ardrakasya ||--chtraa, vitunnakam , kustumburu, dhAnyAkam , iti 4 dhAnyAkasya ||-shunntthii, mahauSadham , vizvam, nAgaram, vizvameSajam, iti 5 zuNThyAH / strI-napuMsakayoH ||-aarnaalkm , sauvIram, kulmASAbhiSutam, avantisomama , dhAnyAmlam , kujalam , kAjikam , iti 7 kAlikasya // For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paGkayaH 1774-1797 ] dvitIyaM kANDam sahasravedhi jatukaM bAhrIkaM hiGga rAmaTham tatpatrI kAravI pRthvI bASpikA kabarI pRthuH nizAkhyA kAJcanI pItA haridrA varavarNinI sAmudraM yattu lavaNamakSIvaM vaziraM ca tat saindhavo'strI zItazivaM maNimanthaM ca sindhuje romakaM vasukaM pAkyaM biDaM ca kRtake dvayam sauvarcale'kSarucake tilakaM tatra mecake matsyaNDI phANitaM khaNDavikAraH zarkarA sitA kUrcikA kSIravikRtiH syAdrasAlA tu mArjitA syAttemanaM tu niSThAnaM triliGgA vAsitAvadheH zUlAkRtaM bhaTitraM syAcchUlyamukhyaM tu paiTharam praNItamupasaMpannaM prayastaM syAtsusaMskRtam , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , 153 1792 1793 1794 1795 1796 1797 2 , > sahasaMbaMdha, jatukam bAlIkam, hiGa, rAmaTham iti 5 hiGgavRkSasya niryAse // kAravI, pRthvI, bASpikA, kabarI, pRthuH, iti 5 hiGgutaroH patryAm // nizA, kAJcanI, pItA, haridrA, varavarNinI, iti 5 haridrAyAH / yatsAmudraM lavaNaM tat akSIvam, vaziram iti 2 // - saindhavaH, zItazivam, maNi-manthama, sindhujam, iti 4 sindhuje lavaNe // raumakam, vasukam, iti 2 sAmbharalavaNasya // pAkyam, biDam iti 2 kRtake lavaNe ||sauvrclH, akSam, rucakam iti 3 madhuralavaNasya // tatra sauvarcale mecake tilakamiti 1 // matsyaNDI, phANitam, iti 2 phANitasya // khaNDa vikAraH, zarkarA, sitA, iti 3 zarkarAyAH // - kSIrasya vikRtiH kUrcikA iti 1 // - rasAlA, mArjitA, iti 2 dadhimadhuzarkarAmarIcArdrAdibhiH kRtasya lehyasya // - temanam niSThAnam, iti 2 vyaJjanasya dadhyAdeH / itaH paraM vAsitAntAstriliGgAH // -- zRlAkRtam, bhaTitram, zUlyam iti 3 zUlena saMskRtasya mAMsAdeH // - ukhyam, paiTharam iti 2 sthAlIsaMskRtasyAnAdeH // - praNItam, upasaMpannam iti 2 rasAdisaMpannasya vyaJjanAdeH ||prystm, susaMskRtam, iti 2 prayatnaniSpannasya ghRtapakkAdeH // - picchilam, " For Private and Personal Use Only 1786 1787 1788 1789 1790 1791
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 154 ama koSe [10. vaizyavargaH syAtpicchilaM tu vijilaM saMmRSTaM zodhitaM same 1798 cikkaNaM masaNaM snigdhaM tulye bhAvitavAsite 1799 ApakaM paulirabhyUSo lAjAH puMbhUmni cakSitAH 1800 pRthukaH syAccipiTako dhAnA bhRSTayave striyaH pUpo'pUpaH piSTakaH syAt karambho dadhisaktavaH 1802 bhiHsA strI bhaktamandho'nnamodano'strI sa dIdiviH 1803 bhiHsaTA dagdhikA sarvarasAgre maNDamastriyAm 1804 mAsarAcAmanisrAvA maNDe bhaktasamudbhave 1805 yavAgUruSNikA zrANA vilepI taralA ca sA 1806 'mrakSaNAbhyaJjane tailaM kRsarastu tilaudana' ** gavyaM triSu gavAM sarva goviT gomayamastriyAm tattu zuSkaM karISo'strI dugdhaM kSIraM payaH samam 1808 vijilam , iti 2 maNDayuktadadhyAdeH ||-sNmRssttm , zodhitam , iti 2 kezakITAdyapanayanena shodhitsyaanaadeH||-ciknnm , masRNam , snigdham , iti 3 snigdhasya ||-bhaavitm , vAsitam, iti 2 puSpAdidravyAntareNAdhivAsitasya / yathA dhUpena bhAvitAstilAH ||-aapkvm , pauli , abhyUSaH, iti 3 ardhavinayavAdeH / lAjAH bharjitavrIhayaH 1 / puMsi bahutve / evamakSatA api puM-bhUmni ||-pRthukH, cipiTakaH, iti 2 ArdrabhRSTavIhitaNDulasya / dhAnA iti bhRSTayave 1 / nityaM triyAM bahutve ca ||-puupH, apUpaH, piSTakaH, iti 3 taNDulapiSTaracitasya bhakSyabhedasya / dadhiyuktAH saktavaH karambhaH syAt 1||-bhiHsaa, bhaktam , andhaH, annam , odanaH, dIdiviH, iti 6 annasya / andhaH sAntam / odano'strI / dIdiviH, puMsi ||-bhiHsttaa, dagdhikA, iti 2 dagdhAnnasya ||--srvessaaN rasAnAmagraM agrimo dravo maNDa: syAt 1 / sa puM-napuMsakayoH / mAsaraH, AcAmaH, nisrAvaH, iti 3 bhaktasamudbhave maNDe // yavAgUH, uSNikA, zrANa, vilepI, taralA, iti 5 dravadodanasya / gavAM sarva gavyaM syAt 1 / triSu ||-govitt, gomayam, iti 2 goH puriiye| gomayaM puN-npuNskyoH| tadgomayaM zuSkaM karISaM syAt 1 // dugdham , kSIram , For Private and Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1817 patayaH 1798 - 1821] dvitIyaM kANDam payasyamAjyadadhyAdi drapsaM dadhi ghanetarat 1809 ghRtamAjyaM haviH sarpinevanItaM navoddhRtam 1810 tattu haiyaMgavInaM yaddhyogodohodbhavaM ghRtam 1811 daNDAhataM kAlazeyamariSTamapi gorasaH 1812 takaM hyudazvinmathitaM pAdAmbbardhAmbu nirjalam 1813 maNDaM dradhibhavaM mastu pIyUSo'bhinavaM payaH 1814 azanAyA bubhukSA kSudrAsastu kavalaH pumAn 1815 sapItiH strI tulyapAnaM sagdhiH strI sahabhojanam 1816 udanyA tu pipAsA tRT tarSo jagdhistu bhojanam jemanaM leha AhAro nighaso nyAda ityapi 1818 sauhityaM tarpaNaM tRptiH phelA bhuktasamujjhitam 1819 kAmaM prakAmaM paryAptaM nikAmeSTaM yathepsitam 1820 gope gopAlagosaMkhyagodhugAbhIraballavAH 1821 payaH, iti 3 dugdhasya / yadAjyadadhyAda tat payasyam 1 / yaddhanAditarat dadhi tat drapsaM syAt 1 / ghRtam, Ajyam , haviH, sarpiH, iti 4 ghRtasya ||nvniitm , navoddhRtam , iti 2 navanItamya / hyogodohodbhavaM ghRtaM haiyaGgavInaM syAt 1||--dnnddaahtm , kAlazeyam , ariSTam , gorasaH, iti 4 daNDamathitasya gorasamAtrasya / tadvizeSamAha-pAdAmbu yatra taddaNDAhataM takramiti 1 / adhombu yatra gorase tadudazvit 1 / nirjalaM dadhimanthanamAtreNa mathitamiti 1 / dadhibhavaM mastu syAt 1 / abhinavaM payaHpIyUSaH syAt 1||-ashnaayaa, bubhukSA,kSuta , iti 3 kSudhaH,kSut strI dhakArAntaH / prAsaH, kavalaH, iti 2 kavalasya ||-spiitiH, tulyapAnam , iti 2 sahapAnasya // sagdhiH, sahabhojanam , iti 2 shbhojnsy||udnyaa, pipAsA, tRda, tarSaH, iti 4 tRssH|-jgdhiH , bhojanam , jemanaM, lehaH, AhAraH, nighasaH, nyAdaH, iti 7 bhojanasya ||-sauhitym , tarpaNam , tRptiH, iti 3 tRpteH / pUrva bhuktaM pazcAt samujjhitaM phelA sya t 1||-kaamm , prakAmam , paryAptam , nikAmam , iSTam , yathepsitam, iti 6 yathepsitasya ||-gopH, gopAlaH, gosaMkhyaH, godhuk , AbhIraH, bAlavaH, iti 6 gopAlasya ||-gomhissyaadikN For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [10. vaizyavargaH sm s gomahiSyAdikaM pAdabandhanaM dvau gIzvare 1822 gomAn gomI gokulaM tu godhanaM syAdgavAM vraje trivAzitaMgavInaM tadgAvo yatrAzitAH purA 1824 ukSA bhadro balIvarda RSabho vRSabho vRSaH 1825 anar3An saurabheyo gaurukSNAM saMhatirIkSakam 1826 gavyA gotrA gavAM vatsadhenvotsikadhainuke 1827 vRSo mahAn mahokSaH syAdvRddhokSastu jaradgavaH 1828 utpanna ukSA jAtokSaH sadyojAtastu tarNakaH 1829 zakRtkaristu vatsaH syAddamyavatsatarau samo 1830 ArSabhyaH SaNDatAyogyaH SaNDo gopatiriTcaraH skandhadeze tvasya vahaH sAsnA tu galakambalaH syAnnastitastu nasyotaH praSThavAD yugapArzvagaH 1833 yugAdInAM tu voDhAro yugyaprAsaGgyazAkaTAH 1834 pAdabandhanamiti ||-gomaan , gomI, iti 2 gavAM svAmini ||-gokulm , godhanam , iti 2 gavAM vrje| yatra purA gAva AzitA bhojitAH tatsthAnaM AzitaMgavInamiti 1 liGgatraye ||---ukssaa, bhadraH, balIvardaH, RSabhaH, vRSabhaH, vRSaH, anaDvAn , saurabheyaH, gauH, iti 9 vRSabhasya / ukSNAM saMhatiH, aukSakaM syAt 1 / gavAM saMhatiH samUho gavyA, gotrA, iti 2 / vatsAnAM saMhatirvAtsakam 1 / dhenUnAM saMhatirdhanukam 1 / mahAnvRSo mahokSaH 1 ||-vRddhokssH, jaradgavaH, iti 2 vRddhavRSabhasya ||-utpnnH ukSA jAtokSaH syAt 1 / sadyojAtastarNakA syAt 1 ||---shkRtkriH, vatsaH, iti 2 vatsasya ||--dmyH, vatsataraH, iti 2 spaSTatAruNyasya / SaNDatA gopatitvaM tadyogya ArSabhyaH 1||-ssnnddH, gopatiH, iTcaraH, iti 3 khecchAcAriNo vRpbhsy| asya skandhadeze vahaH syAt 1||saasnaa, galakambala:, :ti 2 goH kaNThe lambamAnasya crmnnH|-nstitH, nasyotaH, iti 2 syUtanAsikasya ||-prssttvaad , yugapArzvagaH, iti 2 damanArtha yugyena saha skandhe narakASA / yugasya voDhA yagyaH, prAsaGgayA, For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1822-1847] dvitIyaM kANDam khanati tena tadvoDhA'syedaM hAlikasairiko 1835 dhUrvahe dhuryadhaureyadhurINAH sadhuraMdharAH 1836 ubhAvekadhurINaikadhurAvekadhurAvahe 1837 sa tu sarvadhurINaH syAdyo vai sarvadhurAvahaH 1838 mAheyI saurabheyI gaurusrA mAtA ca zRGgiNI 1839 arjunyanyA rohiNI syAduttamA goSu naicikI 1840 varNAdibhedAtsaMjJAH syuH zabalIdhavalAdayaH 1841 dvihAyanI dvivarSA gaurekAbdA tvekahAyanI 1842 caturabdA caturhAyaNyevaM vyabdA trihAyaNI 1843 vazA vandhyA'vatokA tu sravadgarbhAtha saMdhinI 1844 AkrAntA vRpabheNAtha behadgarbhopaghAtinI 1845 kAlyopasaryA prajane praSThAhI bAlagarbhiNI 1846 syAdacaNDI tu sukarA bahusUtiH pareSTukA 1847 zAkaTaH, iti 3 / tena khanatItyAdyarthe hAlikaH, sairikaH, iti 2 // ---- dhUrvahaH, dhuryaH, dhaureyaH, dhurIgaH, dhuraMdharaH, iti 5 dhuraMdharavRSabhasya ||ekdhuriinnH, ekadhuraH, ekadhurAvahaH, iti 3 ya ekAmeva dhuraM vahati tasya / yaH sarvAmapi dhurai vahati sa sarvadhurINa iti 1 ||-maaheyii, saurameyI, gauH, usrA, mAtA, zRGgiNI, arjunI, adhyA, rohiNI, iti 9 gavi / yA goSu uttamA sA goMcikIti 1 / varNAvayavapramANAdInAM bhedAt gavAM saMjJAH zabalI, dhavalA, ityAdayaH / dvivarSA gaurdvihAyanI iti / ekAbdA gauH ekahAyanI iti 1 / caturabdA gauzcaturhAyaNI iti 1 / trivarSA trihAyaNI syAt 1||-vshaa, bandhyA, iti 2 vndhyaayaaH||-avtokaa, sravadgarbhA, iti 2 aksmaatptitgrbhaayaaH| vRSabheNa maithunArthe AkAntA saMdhinI 1 / vihanti garbha iti vRSopagamanAdgarbhopaghAtinI vehadityucyate 1 / striyAm / prajane kAlyA gaurupasaryA iti 1 / bAlagarbhiNI praSThauhI iti 1 ||-acnnddii, sukarA, iti 2 akopanAyAH ||bhusuutiH, pareSThakA, iti 2 bahuprasavAyAH ||-cirprsuutaa, baSkayaNI, iti For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 158 amarakoSe [10. vaizyavargaH ciraprasUtA baSkayaNI dhenuH syAnnavasUtikA 1848 suvratA sukhasaMdohyA pInonI pIvarastanI 1849 drogakSIrA droNadugdhA dhenuSyA bandhake sthitA 1850 samAMsamInA sA yaiva prativarSa prasUyate / 1851 Udhastu klobamApInaM samau zivakakIlako 1852 na puMsi dAma saMdAnaM pazurajustu dAmanI 1853 vaizAkhamanthamanthAnamanthAno manthadaNDake 1854 kuTharo daNDaviSkambho manthanI gargarI same 1855 uSTe kramelakamayamahAGgAH karabhaH zizuH / 1856 karabhAH syuH zRGkhalakA dAravaiH pAdabandhanaiH 1857 ajA chAgI zubhacchAgabastacchagalakA aje 1858 medoraJoraNorNAyumeSavRSNaya eDa ke 1856 2 dIrghakAlena prasUtAyAH ||-dhenuH, navasUtikA, iti 2 nUtana prasUtAyAH / suvratA, sukhasaMdohyA, iti 2 suzIlAyAH ||-piinonii, pIvarastanI, iti 2 sthUlastanyAH ||--dronnkssiiraa, droNadugdhA, iti 2 droNapari. mitadugdhadAcyAm / bandhakaM AdhiH, tatra sthitA sA dhenuSyA iti 1 / yA varSe varSe prasUyate sA samAMsamIneti 1||-uudhH, ApInam , iti 2 gostanasya / UdhaH klIbam ||-shivkH, kIlakaH, iti 2 gobandhanakASThasya ||-daam, saMdAnam , iti 2 bandhanarajoH / dAma strI-puMsayoH ||-pshurjuH, dAmanI, iti 2 yasyAmekasyAM bahavo vRSA badhyante tasyA rajjoH ||-vaishaakhH, manthaH, manthAnaH, manthA, manyadaNDakaH, iti 5 manthanadaNDasya // kuTharaH, daNDa viSkambhaH, iti 2 yatra manthadaNDo badhyate tasya stambhasya ||-mnthnii, gargarI, iti 2 mathyamAnadAdhipAtrasya ||-ussttrH, kramelakaH, mayaH, mahAGgaH, iti 4 uSTrasya / uSTrasya zizuH karabha iti 1 dAravaiH pAdabandhanairupetAH karabhAH zRGgAlakAH syuriti 1||-ajaa, chAgI, iti 2 ajaayaaH||-shubhH, chAgaH, bastaH, chagalakaH, ajaH, iti 5 ajasya // mer3haH, urabhraH, uraNaH, UrNAyuH, meSaH, For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 1848- 1872 ] dvitIyaM kANDam 159 uSTrorabhrAjavRnde syAdauSTra kaurabhrakAjakam 1860 cakrIvantastu vAleyA rAsabhA gardabhAH kharAH 1861 vaidehakaH sArthavAho naigamo vANijo vaNika 1862 paNyAjIvo hyApaNikaH krayavikrayikazca saH 1863 vikretA syAdvikrayikaH krAyikakrayikau samau 1864 vANijyaM tu vaNijyA syAnmUlyaM vasno'pyavakrayaH 1865 nIvI paripaNo mUladhanaM lAbho'dhikaM phalam 1866 paridAnaM parIvarto naimeyanimayAvapi 1867 pumAnupanidhiyA'saH pratidAnaM tadarpaNam 1868 kraye prasAritaM krayyaM kreyaM kretavyamAtrake 1869 vikreyaM paNitavyaM ca paNyaM krayyAdayastriSu 1870 klIbe satyApanaM satyaMkAraH satyAkRtiH striyAm 1871 vipaNo vikrayaH saMkhyAH saMkhyeye hyAdaza triSu 1872 vRSNiH, eDakaH, iti 7 meSasya / uSTrANAM vRnde auSTrakam 1 / urabhrANAM vRnde aurabhrakam 1|ajaanaaN vRnde Ajakam 1||-ckriivaan , bAleyaH, rAsabhaH, gardabhaH, kharaH, iti 5 gardabhasya ||--vaidehkH, sArthavAhaH, naigamaH, vANijaH, vaNika , paNyAjIvaH, ApaNikaH, kraya vikrayikaH, iti 8 krayavikrayAbhyAM vartamAnasya ||-vikretaa, vikrayikaH, iti 2 vasnapAtrAdi dattvA tanmUlyaM gRhNataH ||-kraayikH, RyikaH, iti 2 mUlyena vastrAdi gRhnntH|| vANijyam , vaNijyA, iti 2 vaNijAM karmaNi ||-muulym , vasnaH, avakrayaH, iti 3 vikreyavastUnAM mUlyasya ||-niivii, paripaNaH, mUladhanam, iti 3 krayavi. krayAdivyavahAre yanmUladhanaM tasya / mUladhanAdadhikaM phalaM lAbhaH syaat||pridaanm , parIvartaH, naimeyaH, nimayaH, iti 4 parivartanasya ||--upnidhiH, nyAsaH, iti 2 nikSepasya / upanidhiH puMsi / tasya arpaNaM pratidAnamityucyate 1 / kaye prasAritaM krayyamiti 1 / yat kretavyamAnaM tat keyam 1||-vikreym , paNitavyam , paNyam , iti 3 vikeyasya vstunH| triSu // satyApanam , satyaMkAraH, satyAkRtiH, iti 3 satyaMkArasya ||-vipnnH, vikrayaH, iti 2 vikrysy| For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 ____ amarakoSe [10. vaizyavargaH viMzatyAdyAH sadaikatve sarvAH saMkhyeyasaMkhyayoH 1873 saMkhyArthe dvibahutve stastAsu cAnavateH striyaH 1874 pateH zatasahasrAdi kramAdazaguNottaram 1875 yautavaM druvayaM pAyyamiti mAnArthakaM trayam 1876 mAnaM tulAGgaliprasthairguJjAH paJcAdyamASakaH 1877 te SoDazAkSaH karSo'strI palaM karSacatuSTayam 1878 suvarNabistau hemno'kSe kurubistastu tatpale 1879 tulA striyAM palazataM bhAraH syAdizatistulAH 1880 Acito daza bhArAH syuH zAkaTo bhAra AcitaH 1881 kArSApaNaH kArSikaH syAt kArSike tAmrike paNaH 1882 astriyAmADhavadroNI khArI vAho nikuJcakaH 1883 kuDavaH prastha ityAdyAH parimANArthakAH pRthak 1884 pAdasturIyo bhAgaH syAdaMzabhAgau tu vaNTake 1885 ekAdyA aSTAdazAntAH saMkhyAzabdAH saMkhyeye vartamAnAstriSu / viMzatyAdyAH sarvAH sadaikatve nityamekavacanAntAH saMkhyeye saMkhyAyAM ca vartante / saMkhyArthe dvibahuvacane staH / tAsu navatiparyantAH striyAm / patirdazasaMkhyA, tAmArabhya dazaguNaM uttaraM yatratAdRzaM saMkhyAnaM kamAt zatama sahasrama, ityAdi syaadityekaikm||-yautvm , duvayam , pAyyam , iti 3 mAnArthakasya / tanmAnaM tulAhuliprasthairbhidyate / pakSaguJjAH aadymaasskH| te SoDaza mASA akSaH, karSaH, iti 2 / karSacatuSTayaM palaM syAt 1||-suvrnnH, bistaH, iti 2 hemnaH suvarNasyAkSe / tasya pale kurubista iti 1 / palAnAM zataM tulA syAt 1 / striyAm / viMzatistulAH bhAraH syAt 1 / daza bhArAH Acita iti 1 / yaH zAkaTaH so'pyAcita iti 1||kaarssaapnnH kArSikaH, iti 2 rAjatakarSaparimitarUpyakasya / tAmrike tasmi kArSike paNa iti 1|-aaddhkH, droNaH, khArI, vAhaH, nikuJcakaH, kuDavaH, prasthaH, iti 7 parimANArthakAH pratyekaM bhinnaarthkaaH| turyo mAgaHpAda iti 1||aNshH, bhAgaH, vaNTakaH, iti 3 bhAgamAtrasya / dravyam , vittam , khApateyam , For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1873-1899] dvitIyaM kANDam dravyaM vittaM svApateyaM rikthamRkthaM dhanaM vasu hiraNyaM draviNaM dyumnamartharaivibhavA api syAtkozazca hiraNyaM ca hemarUpye kRtAkRte tAbhyAM yadanyattatkupyaM rUpyaM tavayamAhatam gArutmataM marakatamazmagarbho harinmaNiH zoNaratnaM lohitakaH padmarAgo'tha mauktikam muktAtha vidrumaH puMsi pravAlaM punapuMsakam ratnaM maNiyorazmajAtau muktAdike'pi ca svarNa suvarNa kanakaM hiraNyaM hema hATakam tapanIya zAtakumbhaM gAGgeyaM bharma karburam cAmIkara jAtarUpaM mahArajatakAJcane ruma bAlasvaraM jAmbUnadamaSTApado'striyAm alaMkArasuvarNa yacchraGgIkanakamityadaH durvarNa rajanaM rUpyaM kharaM zvetamityApa 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 riktham , rathama, dhanam , vasu, hiraNyam , draviNam , ghamsam , arthaH, rAH, vibhavaH, iti 13 ghanasya ||----koshH, hiraNyam, iti 2 ghttitaaghttityohemruupyyoH| tAbhyAM yadanyattatkupyaM syAt / tadvayamAhata rUpyam 1||-gaarutmtm , marakatam, azmagarbhaH, harinmaNiH, iti 4 marakatasya ||-shonnrtnm , lohitakaH, padmarAgaH, iti 3 panarAgasya ||-mauktikm , muktA, iti 2 muktAyAH ||-vidrumH, pravAlaH, iti 2 pravAlasya ||---rtnm , maNiH, iti 2 azmajAtau muktAdika api vartete / maNiH strI-puMsayoH ||-svrnnm , suvarNam , kanakam , hiraNyam, hesa, hATakam , tapanIyam, zAtakumbham , gAGgeyam , bharma, karburam , cAmIkaram , jAtarUpam , mahArajatam , kAJcanam , rukmam , kArtakharam , jAmbUnadam , aSTApadam, iti 19 suvarNasya / aSTApadaM kliib-puNsyoH| yadamaMkArarUpaM suvarNa tat zIkanakamiti 1||-durvrnnm , rajatam , rUpyam , khajUram , For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakone 10. vaizyavargaH rItiH striyAmArakUTo na striyAmatha tAmrakam zulba mlecchamukhaM vyaSTavariSTodumbarANi ca 1901 loho'strI zastrakaM tIkSNaM piNDaM kAlAyasAyasI 1902 azmasAro'tha maNDUraM siMhANamapi tanmale 1903 sarva ca taijasaM lohaM vikArastvayasaH kuzI 1904 kSAraH kAco'tha capalo rasaH sUtazca pArade 1905 gavalaM mAhiSaM zRGgamanakaM girijAmale 1906 srotoJjanaM tu sauvIraM kApotAJjanayAmune 1907 tutthAjanaM zikhigrIvaM vitunnakamayUrake 1908 karparI dArvikAkkAthodbhavaM tutthaM rasAJjanam 1909 rasagarbha tAyazailaM gandhAzmani tu gandhikaH 1910 saugandhikazca cakSuSyAkulAlyau tu kulatthikA 1911 rItipuSpaM puSpaketu puSpakaM kusumAJjanam 1912 zvetam, iti 5 rajatasya ||riitiH, ArakUTaH, iti 2 pittalasya ||-taamrkm , zulbam , mlecchamukham , yaSTam , variSTam , udumbaraM , iti 6 tAmrasya ||--lohH, zastrakam , tIkSNam , piNDam , kAlAyasam , ayaH,azmasAraH, iti lohsy|mnndduurm , siMhANam , iti 2 lohmlsy| sarvamapi taijasaM lohamiti 1 / ayaso vikAraH kuzI syAt 1||-kssaarH, kAcaH, iti 2 kAcasya ||---cplH,rsH, sUtaH,pAradaH, iti 4 paardsy| yanmAhiSaM zRGgaM tat gavalamiti 1||-abhrkm , girijAbhalam , iti 2 abhrakasya ||-srotonyjnm , sauvIrama , kApotAjanam , yAmunam, iti 4 sauvIrAanasya ||--tutthaajnm , zikhigrIvam , vitu. nakam , mayUrakam , kaparI, iti 5 tatthAJjanasya ||-tutthm, rasAJjanam , rasagarbham , tAryazailam, iti 4 rasAJjanasya / tatra tutyaM dArvikAkvAthodbhavam ||-gndhaashmaa, gandhikaH, saugandhikaH, iti 3 gandhakasya ||--ckssussyaa, kulAlI, kulatthikA, iti 3 tutthavizeSasya // rItipuSpam , puSpakatu, puSpakam , kusumAJjanam, iti 4 saMtaptapittalAdutpannasya ||-pinyjrm ,pIta For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 1900 - 1924 ] dvitIyaM kANDam piJjaraM pItanaM tAlamAlaM ca haritAlake gaireyamarthyaM girijamazmajaM ca zilAjatu bolagandharasaprANapiNDagoparasAH samAH DiNDIro'bdhikaphaH phenaH sindUraM nAgasaMbhavam nAgasIsakayogeSTavaprANi trapu piccaTam raGgavaGge atha pistUlo'tha kamalottaram syAtkusumbhaM vahnizikhaM mahArajanamityapi meSakambala UrNAyuH zazoNaM zazalomani madhu kSaudraM mAkSikAdi madhUcchiSTaM tu sikthakam manaHzilA manoguptA manohvA nAgajihvikA naipAlI kunaTI golA yavakSAro yavAgrajaH pAkyo'tha sarjikAkSAraH kApotaH sukhavarcakaH " 163 - trapu, nam, tAlam, Alam, haritAlakam iti 5 haritAlasya ||-reym, arthyam, girijam, azmajam, zilAjatu, iti 5 zilAjatunaH // - bolaH, gandharasaH, prANaH, piNDaH, goparasaH, iti 5 gandharasasya // - DiNDIraH, abdhikaphaH, phenaH, iti 3 samudraphenasya // - sindUram, nAgasaMbhavam, iti 2 sindUrasya // - nAgam, sIsakam, yogeSTam, vapram, iti 4 sIsasya // - piccaTam, raGgam, vaGgam iti 4 vaGgasya // - picuH, tUlaH, iti 2 kArpAsasya // kamalottaram, kusumbham, vahnizikham, mahArajanam, iti kusumbhasya ||messkmblH, UrNAyuH, iti 2 kambalasya // -- zazorNam, zazaloma, iti 2 zazalomnaH // - madhu, kSaudram, mAkSikam iti 3 madhunaH // - madhUcchiSTam, sikthakam iti 2 madhUcchiSTasya // - manaHzilA, manoguptA, manohA, nAgajihnikA, iti 4 manaHzilAyAH // - nepAlI, kunaTI, golA, iti 3 nepAladezodbhavamanaH zilAyAH // - yavakSAraH, yavAgrajaH, pAkya:, iti 3 yavakSArasya // - sarjikAkSAraH, kApotaH, sukhavarcakaH, iti 3 kSArabhedasya // - > For Private and Personal Use Only 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 164 amarakoSe [11. zUdravarga: sauvarcalaM syAducakaM tvakkSIrI vaMzarocanA 1925 zigujaM zvetamaricaM moraTaM mUlamaikSavam 1926 granthikaM pippalImUlaM caTakAzira ityapi 1927 golomI bhUtakezo nA patrAGgaM raktacandanam 1928 trikaTu tryUSaNaM vyopaM triphalA tu phalatrikam 1929 11. zUdavargaH zUdrAzcAvaravarNAzca vRSalAzca jaghanyajAH AcaNDAlAttu saMkIrNA ambaSThakaraNAdayaH zUdrAvizostu karaNo'mbaSTho vaizyAdvijanmanoH 1932 zUdrAkSatriyayoruno mAgadhaH kSatriyAvizoH mAhiSyokSitriyayoH kSattAryAzUdrayoH sutaH brAhmaNyAM kSatriyAtmRtastasyAM vaidehako vidAH bacalama , rucakama, iti - kSAramedasya ---- tvarakSA cazAnA. iti 2 vaNujanyasyauSadhivizeSasya -zigrajam , zratamAranAmA, iti 2 saubhaaanbiijsy| ikSusaMvandhi mUlakaM bhoraTaM syAt 1 ||-prndhikm , pippalImRlam, caTakAziraH, iti 3 pippalImUlasya // golomI, bhUta kezaH, iti 2 bhUtakezasya ||-ptraanggm , raktacandanam, iti 2 raktacandanasazasya raktasArasya // trikaTu, tryUSaNam , vyoSam , iti 3 zuNThIpippalImarI. cAnAM samAhArasya / triphalA, phalatrikam , iti 2 harItakyAmalakabibhItakaphalAnAM samAhArasya / / 1930-2023 zUdraH, avaravarNaH, vRSalaH, jaghanyajaH, iti 4 zudrasya / caNDAlo brAhmaNyAM zUdrAjAtastamabhivyApya vakSyamANA ambaSThakaraNAdayaH saMkI rNAH / zUdrAvaizyayoH sutaH karaNa iti 1 / vaizyAyAM brAhmaNAjAtaH suto'mbaSThaH 1 / zUdrAyAM kSatriyAjAtaH ugraH 1 / kSatriyAyAM vaizyAbAto mAgadhaH 1 / vaizyAyAM kSatriyAjjAto mAhiSyaH 1 / kSatriyAyAM zudrAjAtaH kSattA 1 / brAhmaNyAM kSatriyAjjAtaH sUta iti 1 / brAhmaNyAM vaizyAjAto vaidehakA 1 / For Private and Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkyaH 1925 - 1947 ] dvitIyaM kANDam sthakArastu mAhiSyAtkaraNyAM yasya saMbhavaH syAccaNDAlastu janito brAhmaNyAM vRSalena yaH kAruH zilpI saMhataistairdvayoH zreNiH sajAtibhiH kulakaH syAtkulazreSThI mAlAkArastu mAlikaH kumbhakAraH kulAlaH syAt palagaNDastu lepakaH tantuvAyaH kuvindaH syAttunnavAyastu saucikaH raGgAjIvazcitrakaraH zastramArjo'sidhAvakaH pAdUkuccarmakAraH syAdvayokAro lohakArakaH nADiMdhamaH svarNakAraH kalAdo rukmakArakaH syAcchAGgikaH kAmbavikaH zaulbikastAmrakuTTakaH takSA tu vastviSTA rathakArastu kASThatad grAmAdhIno grAmatakSaH kauTatakSo'nadhInakaH 165 For Private and Personal Use Only 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 karaNyAM mAhiSyAjjAto rathakAraH syAt 1 | brAhmaNyAM vRSalena ya utpAditaH sa caNDAlaH syAt 1 // -- kAruH, zilpI, iti 2 citrakArAdeH / taiH sajAtibhiH saMhataiH zreNiH 1 strIpuMsayoH // - kulakaH, kulazreSThI, iti 2 zilpikulapradhAnasya // -- mAlAkAraH, mAlikaH, iti 2 mAlAkArasya // kumbhakAraH, kulAla:, iti 2 kulAlasya // - palagaNDaH, lepakaH, iti 2 gRhAdau lepakArasya // - tantuvAyaH, kuvindaH, iti 2 paTAnAM nirmAtari // tunnavAyaH, saucikaH, iti 2 kaJcakyAdernirmAtari // raGgAjIvaH, citrakaraH, iti 2 citrakArasya // - zastramArjaH, asidhAvakaH, iti 2 zastragharSaNopajIvinaH // : // - pAdUkRt, carmakAra:, iti 2 carmakArasya ||--vyokaarH, lohakArakaH, iti 2 lohakArasya // -- nADidhamaH, svarNakAraH, kalAdaH, rukmakArakaH, iti 4 svarNakArasya // - zAGkhikaH, kAmbavikaH, iti 2 zaGkhavalayAdeH kartari // -- zaulbikaH, tAmrakuTTakaH, iti 2 tAmrakuTTakasya // -- takSA, vardhakaH, tvaSTA, rathakAraH, kASThatada, iti 5 vardhakeH / prAmAdhIno yastakSA sa grAmatakSaH iti 1 / anadhInakaH kauTatakSaH syAta // kSurI, muNDI,
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakope [11. zUdravargaH kSurI muNDI divAkIrtinApitAntAvasAyinaH 1948 nirNejakaH syAdrajakaH zauNDiko maNDahArakaH 1949 jAbAlaH syAdajAjIvo devAjIvastu devala: 1950 syAnmAyA zAmbarI mAyAkArastu pratihArakaH 1951 zailAlinastu zailUSA jAyAjIvAH kRzAzvinaH 1952 bharatA ityapi naTAzcAraNAstu kuzIlavAH 1953 mArdaGgikA maurajikAH pANivAdAstu pANighAH 1954 veNudhmAH syurvaiNavikA vINAvAdAstu vaiNikAH 1955 jIvAntakaH zAkuniko dvau vAgurikajAliko vaitaMsikaH kauTikazca mAMsikazca samaM trayam 1957 bhRtako bhRtibhukkarmakaro vaitaniko'pi saH vAtAvaho vaivadhiko bhAravAhastu bhArikaH 1959 divAkIrtiH, nApitaH, antAvasAyI, iti 5 nApitasya ||--nirnnejkH, rajakaH, iti 2 vastrANAM dhAvakasya ||-shaunnddikH, maNDahArakaH, iti 2 suraajiivinH||-jaabaalH, ajAjIvaH, iti 2 ajApAlasya ||--devaajiivH, devalaH, iti 2 devasevopajIvinaH ||--maayaa, zAmbarI, iti 2 indrajAlasya ||maayaakaarH, pratihArakaH, iti 2 mAyAvinaH ||--shailaalii, zailUSaH, jAyAjIvaH, kRzAzvI, bharataH, naTaH, iti 6 naTAnAm ||caarnnH, kuzIlavaH, iti 2 kthkaanaam||-maardnikaaH, maurajikAH, iti 2 mRdaGgavAdanakuzalAnAm // pANivAdAH, pANighAH, iti 2 pANivAdAnAm ||-vennudhmaaH, vaiNavikAH, iti 2 veNuvAdinAm ||-viinnaavaadaaH, vaiNikAH, iti 2 vINAvAdanaM zilpameSAm // jIvAntakaH, zAkunikaH, iti 2 pakSiNAM hantari ||vaagurikH, jAlikaH, iti 2 jAlena mRgAnbanataH // vaitaMsikaH, kauTikaH, mAsikaH, iti 3 mAMsavikrayajIvinaH ||-mRtkH, bhRtibhuka, karmakaraH, vaitanikaH, iti 4 vetnopjiivinH||-vaartaavhH, vaivadhikaH, iti 2 vArtAyA vAhake ||-bhaarvaahH, bhArikaH, iti 2 bhArikasya // vivarNaH, pAmaraH, For Private and Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 1948-1973 ] dvitIyaM kANDam vivarNaH pAmaro nIcaH prAkRtazca pRthagjanaH 1960 nihIno'pasado jAlmaH kSullakazcetarazca saH 1961 bhRtye dAseradAseyadAsagopyakaceTakAH 2962 niyojyakiGkarapraiSyabhujiSyaparicArakAH 1963 parAcitapariskandaparajAtaparaidhitAH 1964 mandastundaparimRja AlasyaH zItako'laso'nuSNaH 1965 dakSe tu caturapezalapaTavaH sUtthAna uSNazca 1966 caNDAlaplavamAtaGgadivAkIrtijanaMgamAH 1967 niSAdazvapacAvantevAsicANDAlapukkasAH 1968 bhedAH kirAtazabarapulindA mlecchajAtayaH 1969 vyAdho mRgavadhAjIvo mRgayuTubdhako'pi saH 1970 koleyakaH sArameyaH kukkuro mRgadaMzakaH 1971 zunako bhaSakaH zvA syAdalakaMstu sa yogitaH 1972 zvA vizvakadrumRgayAkuzalaH saramA zunI 1973 nIcaH, prAkRtaH, pRtharajanaH, nihInaH, apasadaH, jAlmaH, kSullakaH, itaraH, iti 10 nIcasya ||-bhRtyH, dAseraH, dAseyaH, dAsaH, gopyakaH, ceTakaH, niyojyaH, kiGkaraH, preSyaH, bhujiSyaH, paricArakaH,iti 11 dAsasya ||-praacisH, pariskandaH, parajAH, paraidhitaH, iti 4 pareNa saMvardhitasya ||-mndH, tundaparimRjaH, AlasyaH, zItakaH, alasaH, anuSNaH, iti 6 alasasya ||dkssH, caturaH, pezalaH, paTuH, sUtthAnaH, uSNaH, iti 6 dakSasya // caNDAlaH, plavaH, mAtaGgaH, divAkIrtiH, janaMgamaH, niSAdaH, zvapacaH, antevAsI, cANDAlaH, pukkasaH, iti 10caannddaalsy||-kiraatH,shbrH,pulindH, iti 3 cnnddaalmedaaH|vyaadhH, mRgavadhAjIvaH, mRgayuH, lubdhakaH, iti 4 vyAdhasya ||-koleykH, sArameyaH, kukuraH, mRgadaMzakaH, zunakaH, bhaSakaH, zvA, iti 7 zunakasya / yogitaH vA alarkaH syAt 1 / yo mRgayAkuzalaH zvA sa vizvakaguriti / zunI For Private and Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 160 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe picaraH sUkaro grAmyo varkarastaruNaH pazuH AcchodanaM mRgavyaM syAdAkheTo mRgayA striyAm dakSiNArurlubdhayogAddakSiNermA kuraGgakaH cauraikAgArikastenadasyutaskara moSakAH pratirodhiparAskandipATaccaramalimlucAH caurikA stainyacaurye ca steyaM loptraM tu taddhane vItaMsastUpa karaNaM bandhane mRgapakSiNAm unmAthaH kUTayantraM syAdvAgurA mRgabandhanI zulvaM varATakaM strI tu rajjustriSu vaTI guNaH udghATanaM ghaTIyantraM salilodvAhanaM praheH puMsi vemA vAyadaNDaH sUtrANi nari tantavaH vANirvyUtiH striyau tulye pustaM lepyAdikarmaNi pAJcAlikA putrikA syAdvastradantAdibhiH kRtA [ 11. zUdravarga:: 1976 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 ? saramA syAt 1 / grAmyaH sUkaraH viTcaraH syAt 1 | yastaruNaH pazuH sa varkara iti 1 // - Acchodanam, nagavyam, AkheTaH, mRgayA, iti 4 pApardeH // lubdhayogAddakSiNAruH pArzvatraNI kuraGgako dakSiNermA syAt 1 // cauraH, aikAgArikaH, stenaH, dasyuH, taskaraH, moSakaH, pratirodhiH, parAskandiH, pATacaraH, malimlucaH, iti 10 corasya / caurikA, stainyama, steyam, cauryam iti 4 steyasya / caurya dhanaM loptraM syAt / mRgapakSiNAM bandhane yadupakaraNaM sa vItaMsa iti 1 ||----unmaathH, kUTayantram iti 2 mRgapakSibandhanayantrasya ||vaaguraa, mRgabandhanI, iti 2 jAlIkRta rajjuvizeSe // -zulbam varATakam, rajjuH vaTI, guNaH, iti 5 rajoH / rajjaH striyAm / vaTI triSu / praheH salilodvAhane udghATanam, ghaTIyantram iti 2 // vemA, vAyadaNDaH, iti 2 vastravyUtidaNDasya // - sUtrANi, tantavaH, iti 2 sUtrANAm / tantuH puMsi ||-vaanniH, vyUtiH, iti 2 tantuvAnasya / lepyAdikarmaNi pustamiti 1 / vastradantAdibhiH kRtA putrikA pAJcAlikA syAt 1 / danto gajadantaH, " For Private and Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 1974-1997 ] dvitIyaM kANDam jatutrapuvikAre tu jAtuSaM trApuSaM triSu piTakaH peTakaH peTA maJjUSAtha vihaGgikA bhArayaSTistadAlamba zikyaM kAco'tha pAdukA pAdUrupAnatstrI saivAnupadInA padAyatA nadhI vadhI varatrA syAdazvAdestADanI kazA caNDAlikA tu kaNDolavINA caNDAlavallakI nArAcI syAdeSaNikA zANastu nikaSaH kaSaH brazcanaH patra parazurIpikA tUlikA same taijasAvartanI mUSA bhastrA carmaprasevikA AsphoTanI vedhanikA kRpANI kartarI same vRkSAdanI vRkSabhedI TaGkaH pAzaNadAraNaH 169 For Private and Personal Use Only 1187 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 AdinA carmakASThamRcchiletyAdigrahaNam / jatuvikAro jAtuSam 1 / trapuvikArastrApuSam 1 // - piTakaH, peTakaH, peTA, maJjUSA, iti 4 vastrAlaGkArAdisthApanamaJjupAyAH // viGgikA, bhArayaSTiH, iti 2 shikyaadhaarlguddsy| tasyAM bhArayaSTyAmAlambate zikyama, kAcaH, iti 2 // - pAdukA, pAdU:, upAnam iti 3 pAdatrANasya / saMvopAnat padAyatA anupadInA iti 1 // -- nadhI, badhI, taratrA, iti 3 carmamayyA rajvAH // -- azvAdestADanI rajjuH kazA syAt 5 // cANDAlikA, kaNDolavINA, caNDAlavallakI, iti 3 kiMnaryAkhyAyA antyajavINAyAH // - nArAcI, eSaNikA, iti 2 svarNakArANAM nArAcAkRtilohazalAkAyAH // - zANaH, nikaSaH, kaSaH, iti 3 svarNagharSaNazilAyAH // - brazvanaH, patraparazuH, iti 2 svarNAdicchedanArthasya parazoH // -- ISikA, tUlikA, iti 2 zalAkAbhedasya / taijasAvartanI mUSA syAt 1 // bhastrA, carmaprasevikA, iti 2 agnijvalanArthasya carmapra sevakasya ||-aasphottnii, vedhanikA, iti 2 maNyAdervedhopayuktasya zastra medasya ||kRpaannii, kartarI, iti 2 kartaryAH // vRkSAdanI, vRkSabhedI, iti 2 vRkSabhedanArthasya zastrabhedasya // - TaGkaH, pASANadAraNaH, iti 2 pASANadAraNA
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [11. zUdravargaH krakaco'strI karapatramArA carmaprabhedikA 1998 sUrmI sthUNAyaHpratimA zilpaM karma kalAdikam pratimAnaM pratibimba pratimA pratiyAtanA praticchAyA 2000 pratikRtirarcA puMsi pratinidhirupamopamAnaM syAt 2001 vAcyaliGgAH samastulyaH sadRkSaH sadRzaH sadRk 2002 sAdhAraNaH samAnazca syuruttarapade tvamI 2003 nibhasaMkAzanIkAzapratIkAzopamAdayaH karmaNyA tu vidhAbhRtyAbhRtayo bharma vetanam 2005 bharaNyaM bharaNaM mUlyaM nivezaH paNa ityapi 2006 surA halipriyA hAlA parivaruNAtmajA 2007 gandhottamAprasannerAkAdambaryaH parighutA 2008 0 0 0 rthasya dhanabhedasya ||-RkcH, karapatram , iti 2 kASThAdividAraNArthasya zastrasya ||--aaraa, carmaprabhedikA, iti 2 carmakhaNDanArthasya zastrabhedasya ||-suumii, sthUNA, ayaHpratimA, iti 3 lohapratimAyAH / kalA gItanRtyAdikaM yatkarma tacchilpam 1||-prtimaanm , pratibimbama , pratimA, pratiyAtanA, praticchAyA, pratikRtiH, arcA, pratinidhiH, iti 8 pratimAyAH |-prtinidhiH, puMsi ||-upmaa, upamAnam, iti 2 upamitakaraNasya ||-smH, tulyaH sadRkSaH, sadRzaH, sahaka, sAdhAraNaH, samAnaH, iti 7 samAntarasya ||--amii uttarapade sthitAH sadRzaparyAyAH-nibhaH, saMkAzaH, nIkAzaH, pratIkAzaH. upamA, iti 5 ||-krmnnyaa, vidhA, bhRtyA, bhRtiH, bharma, vetanam , bharaNyam , bharaNam , mUlyam , nirvezaH, paNaH, iti 11 vetanasya ||suraa, halipriyA, hAlA, parit , varuNAtmajA, gandhottamA, prasannA, irA, kAdambarI, For Private and Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 1998- 2018 ] dvitIyaM kANDam madirA kazyamadye cApyavadaMzastu bhakSaNam zuNDApAnaM madasthAnaM madhuvArA madhukramAH madhvAsavo mAdhavako madhu mAdhvIkamadvayoH maireyamAsavaH sIdhurvedako jagalaH samau saMdhAnaM syAdabhipatraH kaNtraM puMsi tu nagnahUH kArottara: surAmaNDa ApAnaM pAnagoSThikA capakosstrI pAnapAtraM sarako'pyanutarSaNam dhUrto'kSa devI kitavo'kSadhUrto dyUtakRtsamAH syurlanakAH pratibhuvaH sabhikA dyUtakArakAH dyUtosstriyAmakSavatI kaitavaM paNa ityapi S 171 For Private and Personal Use Only 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 > pari, madirA, kazyam, madyam iti 13 madyasya / tatra yadbhakSaNaM so'cadaMza iti 1 // zuNDApAnam, madasthAnam, iti 2 madyagRhasya || - madhuvAraH, madhukramaH, iti 2 madhupAnaparipATyAH // -- madhvAsavaH, mAdhavakaH, madhu, mAdhvIkam, iti 4 madhukapuSpodbhavasya madyasya / tatra mAdhvIkaM madhu ca dvayornatu klItre eva ||--maireym, AsavaH, sIdhuH, iti 3 ikSuzAkAdijanyasya madyasya |:medkH, jagalaH, iti 2 surAkalkasya // - saMdhAnam, abhiSavaH, iti 2 madyasaMdhAnasya // - kiNvam, namahUH, iti 2 taNDulAdidravyakRtasurAbIjasya // - surAyA maNDaH kArottara iti 1 // - ApAnam, pAnagoSThikA, iti 2 pAnArthAyAH sabhAyAH // caSakaH, pAnapAtram, iti 2 madyapAtrasya / caSakaH puMnapuMsakayoH // -- sarakaH, anutarSaNam iti 2 madyapAnasya // dhUrtaH, akSadevI, kitavaH, akSadhUrtaH, dyUtakRt iti 5 dyUtakRtaH // - lagnakaH, pratibhUH, iti 2 RNAdau pratinidhibhUtasya // - sabhikAH dyUtakArakAH, iti 2 ye dyUtaM kArayanti teSAm / dyUtaH, akSavatI, kaitavam, paNaH, iti 4 dyUtasya // - , > >
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 172 marakoSe [11. zUdravargaH paNo'kSeSu glaho'kSAstu devanAH pAzakAzca te pariNAyastu zArINAM samantAnnayane'striyAm aSTApadaM zAriphalaM prANiyUtaM samAhvayaH uktA bhUriprayogatvAdekasminye'tra yaugikAH tAddhayAMdanyato vRttAvUhyA liGgAntare'pi te 12. kANDasamAptiH ityamarasiMhakRtau nAmaliGgAnuzAsane dvitIyaH kANDo bhUmyAdiH sAGga eva samarthitaH 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 paNaH, glahaH, iti 2 paNasya ||-akssH, devanaH, pAzakaH, iti 3 pAzakasya / zArINAmitastato nayane pariNAya iti 1 ||-assttaapdm , zAriphalam , iti 2 zArINAmAdhArasya ||-praannidyuutN samAhvaya iti 1 ||-atr keSAMcilliGgabhedavidhAnAbhAvAtprAptamapUrNatvaM pariharati-uktA iti / atra zUdavarga yaugikAH bhUri prayogatvAdekasminneva line uktA anyatastAddhayAlijhAntare'pyUhanIyAH / apizabdAta karaNakulAlAdayaH puMsi striyAM ca vartanta iti jJeyam // 2024-2025 iti mayA amarasiMhakRtau nAmaliGgAnuzAsane bhUmyAdirdvitIyaH kANDaH sAGga eva samarthitaH // zrImatyamaraviveke mahezvareNa ciracita evamayaM bhUmyAdi rdvitIyaH kANDaH samAptaH // For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paGklayaH 2019-2032 ] tRtIyaM kANDam tRtIyaM kANDam 1. vargabhedAH vizeSyanighnaiH saMkIrNairnAnArthairavyayairapi liGgAdisaMgrahairvargAH sAmAnye vargasaMzrayAH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. paribhASA strIdArAdyairyadvizeSyaM yAdRzaiH prastutaM padaiH guNadravyakriyAzabdAstathA syustasya bhedakAH 3. vizeSyanighnavargaH sukRtI puNyavAndhanyo mahecchastu mahAzayaH hRdayAluH suhRdayo mahotsAho mahodyamaH pravINe nipuNAbhijJavijJaniSNAta zikSitAH 173 2026 2027 For Private and Personal Use Only 2028 2029 2030 2031 2032 2026-1027 vakSyamANavargAnAha-sAmAnye sAdhAraNatvAtsAmAnyAkhye'sminkANDe vizeSyanighnairvizeSyaM strIdArAdipUrvoktaM tadadhInaliGgavacanaiH sukRtyAdibhiH zabdaH tathA saMkIrNaiH parasparavijAtIyArthaiH, tathA nAnArthairanekArtheSu vartamAnairnA kalokAdibhiH avyayairAvAdibhirlina parupalakSitAstattanAmakA vargAH / vakSyanta iti zeSaH // 2028-2029 yAdRzeH strIliGgatvAdiyuktaiH strIdArAdyaiH padairyadvizeSyaM strIdArAdirUpaM yathA prastutaM prakAntaM tasya vizeSyasya bhedakA vyAvartakA guNadravya kriyAviziSTAH zabdAstathA syuH / tatra guNaH sukRtAdiH / tadviziSTo yathA - - 'sukRtinI strI', 'sukRtino dArAH', 'sukRti phulam' 'dravyaM daNDAdi' / tadviziSTo yathA'daNDinI strI', 'daNDino dArAH', 'daNDi kulam' / kriyAvacanAdivyApAraH / tadviziSTo yathA -- 'pAcikA strI', 'pAcakA dArAH', 'pAcakaM kulam ' // 2030 - 2250 sukRtI, puNyavAn, dhanyaH, iti 3 bhAgyasaMpannasya // -- mahecchaH, mahAzayaH, iti 2 udAracittasya dayAloH // hRdayAluH, suhRdayaH, iti 2 prazastacittasya // - mahotsAhaH, mahodyamaH iti 2 mahodyamasya // - pravINaH, nipuNaH, abhijJaH, vijJaH, niSNAtaH, zikSitaH, vaijJAnikaH, kRtamukhaH,
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 amarakoSe [3. vizeSyanighnavargaH vaijJAnikaH kRtamukhaH kRtI kuzala ityapi 2033 pUjyaH pratIkSyaH sAMzayikaH saMzayApannamAnasaH 2034 dakSiNIyo dakSiNArhastatra dakSiNya ityapi 2035 syurvadAnyasthUlalakSyadAnazauNDA bahuprade 2036 jaivAtRkaH syAdAyuSmAnantarvANistu zAstravit 2037 parIkSakaH kAraNiko varadastu samardhakaH 2038 harSamANo vikurvANaH pramanA hRSTamAnasaH 2039 durmanA vimanA antarmanAH syAdutka unmanAH 2040 dakSiNe saralodArau sukalo dAtRbhoktari 2041 tatpare prasitAsaktAviSTArthodyukta utsukaH 2042 pratIte prathitakhyAtavittavijJAtavizrutAH 2043 guNaiH pratIte tu kRtalakSaNAhatalakSaNI 2044 kRtI, kuzalaH, iti 10 pravINasya ||-puujyH, pratIkSyaH, iti 2 pUjyasya ||saaNshyikH, saMzayApannamAnasaH, iti 2 saMzayApanamAnasasya ||--dkssinniiyH, dakSiNAH, dakSiNyaH, iti 3 dakSiNArhasya // vadAnyaH, sthUlalakSyaH, dAnazoNDaH, bahupradaH, iti 4 dAnazUrasya ||-jaivaatRkH, AyuSmAna , iti 2 AyunmataH ||-antrvaanniH, zAstravit , iti 2 zAstrajJasya // --parIkSakaH, kAraNikaH, iti 2 pramANairartha nizcAyakasya // varadaH, samardhakaH iti 2 varANAM dAtari // harSamANaH, vikurvANaH, pramanAH, hRSTamAnasaH, iti 4 hRScetasaH ||--durmnaaH, vimanAH, antarmanAH, iti 3 vyAkulacetasaH // -utkaH, unmanAH, iti 2 utkaNThitasya ||-dkssinnH, saralaH, udAraH, iti 3 saralasya ||-daatRbhoktri sukala iti 1 // tatparaH, prasitaH, AsaktaH, iti 3 tatparasya ||----issttaarthodyuktH, utsukaH, iti 2 abhimatArthe sodyogasya ||-prtiitH, prathitaH, khyAtaH, vittaH, vijJAtaH, vizrutaH, iti 6 khyAtasya ||-kRtlkssnnH, AhatalakSaNaH, iti 2 zauryAdibhiH khyAte // For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 2033-2057 ] tRtIyaM kANDam ibhya ADhyo dhanI svAmI tvIzvaraH patirIzitA adhibhUrnAyako netA prabhuH parivRDho'dhipaH adhikarddhiH samRddhaH syAt kuTumbavyApRtastu yaH syAdabhyAgArikastasminnupAdhizca pumAnayam varAharUpopeto yaH siMhasaMhanano hi saH nirvAryaH kAryakartA yaH saMpannaH sattvasaMpadA avAci mUko'tha manojavasaH pitRsaMnibhaH satkRtyAlaMkRtAM kanyAM yo dadAti sa kUkudaH lakSmIvA~lakSmaNaH zrIlaH zrImAnsnigdhastu vatsalaH syAdayAluH kAruNikaH kRpAluH sUrataH samAH svatantro'pAvRtaH svairI svacchando niravagrahaH paratantraH parAdhInaH paravAnnAthavAnapi adhIno nighna Ayatto'svacchando gRhyako'pyasau For Private and Personal Use Only 175 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 ibhyaH, ADhyaH, dhanI, iti 3 dhaninaH // - svAmI, IzvaraH patiH, IzitA, aghinUH, nAyakaH, netA, prabhuH, parivRDhaH, adhipaH, iti 10 prabhoH // - adhikarddhiH, samRddhaH, iti 2 susaMpannasya // kuTumbavyApRtaH, abhyAgArikaH, upAdhiH, iti 3 kuTumbapoSaNAdivyApArayuktasya / varairaGgarUpairupeto yaH sa siMhasaMhanana iti 1 // yaH sattvasaMpadA saMpannaH san kAryaM karoti sa nirvArya iti 1 // -- avAk, mUkaH, iti 2 mUkasya // - manojavasaH, pitRsannibhaH, iti 2 pitRtulyasya / AdarapUrvakamalaMkRtAM kanyAM yo dadAti sa kUkuda iti 1 // - lakSmIvAn, lakSmaNaH, zrIlaH, zrImAn iti 4 lakSmIvataH // - snigdhaH, vatsalaH, iti 2 snehayuktasya // - dayAluH kAruNikaH, kRpAluH, sUrataH, iti 4 dayAzIlasya // svatantraH, apAvRtaH, khairI, svacchandaH, niravagrahaH, iti 5 svacchandasya // - paratantraH, parAdhInaH, paravAn, nAthavAn iti 4 parAdhInasya // - adhInaH, nighnaH, AyataH, asvacchandaH, gRhyakaH iti 5 " ,
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakope . [3. vizeSyanimnavarga: khalapUH syAdbahukaro dIrghasUtrazcirakriyaH 2058 jAlmo'samIkSyakArI syAtkuNTho mandaH kriyAsu yaH 2059 karmakSamo'laMkarmANaH kriyAvAnkarmasUdyataH 2060 sa kArmaH karmazIlo yaH karmazUrastu karmaThaH 2061 bharaNyabhukarmakaraH karmakArastu takriyaH 2062 apasnAto mRtastrAta AmiSAzI tu zauSkalaH 2063 bubhukSitaH syAtkSudhito jighatsurazanAyitaH 2064 parAnnaH parapiNDAdo bhakSako ghasmaro'dmaraH AdyUnaH syAdaudariko vijigISAvivarjite 2066 ubhau tvAtmabhariH kukSibhariH svodarapUrake 2067 sarvAnnInastu marvAnnabhojI gRdhnastu gardhanaH 2068 lubdho'bhilASukastRSNaksamau lolupalolubhau 2061 adhInasya ||-khlpuuH, bahukAH, iti / saMmArjanAdikAraNaH ---- dIdhasUtraH, cirakriyaH, iti 2 Alasyayuktasya ||----ddaal ka rI, iti 2 guNadoSAnavimRzyakAriNaH / yaH kriyAgu mandaH sa kuThala 11 ..... karmakSamaH, alaMkarmINaH, iti 2 karmaNi zaktasya // kamegu ya udyuktaH sa kriyAvAniti 9||-kaarmH, karmazIlaH, iti 2 nityaM karmaNyeva pravRttasya / / karmazUraH, karmaThaH, iti 2 karmazarasya ||-bhrnnybhuk, karmakaraH, iti 2 vetanaM gRhItvA karma karoti tasya / vetanaM vinApi kriyAvAn sa karmakAra: iti 1||----apnaatH, mRtasnAtaH, iti 2 mRtamuddizya snAtasya ||-aamissaashii, zauSkalaH, iti 2 matsyamAMsabhakSakasya ||-bubhukssitH, kSudhitaH, jighatsuH, azanAyitaH, iti 4 bubhukSitasya ||--praannH, parapiNDAdaH, iti 2 parAnopajIvinaH ||-bhksskH, ghasmaraH, adaraH, iti 3 bhakSaNazIlasya ||aayuunH, audarikaH, iti ? vijigISAvivarjite ||-aarmbhriH, kukSibhariH, iti 2 yaH khodaraM bibharti tasya ||-srvaaniinH, sarvAnabhojI, iti 2 sarvAnamojinaH / gRbhuH gardhanaH, iti 2 AkAzAzIlasya ||-lubdhH, amilASukaH, tRSNak, iti 3 abhilASazIlasya ||-lolupH, lolubhaH, For Private and Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkklamaH 2058-2081] tRtIyaM kANDam sonmAdastUnmadiSNuH syAdavinItaH samuddhataH matte zauNDotkaTakSIbAH kAmuke kamitA'nukaH kAmayitA'bhIkaH kamanaH kAmano'bhikaH vidheyo vinayagrAhI vacanesthita AzravaH vazyaH praNeyo nibhRtavinItaprazritAH samAH dhRSTe dhRSNagviyAtazca pragalbhaH pratibhAnvite syAdadhRSTe tu zAlIno vilakSo vismayAnvite adhIre kAtarastraste bhIrubhIrukabhIlukAH AzaMsurAzaMsitari gRhayAlurgrahIta ri zraddhAluH zraddhayA yukte patayAlustu pAtuke lajjAzIle'patrapiSNurvandArurabhivAdake zarArurghAtuko hiMsraH syAdvardhiSNustu vardhanaH 177 For Private and Personal Use Only 200 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 , --vilakSaH, iti 2 atitRSNAzIlasya || sonmAdaH unmadiSNuH, iti 2 unmAdazIlasya // - - avinItaH samuddhataH, iti 2 durvinItasya // mattaH, zauNDaH, utkaTaH, kSIba:, iti 4 mattasya // - kAmukaH, kamitA, anukaH, kamraH, kAmayitA, abhIkaH, kamanaH, kAmanaH, abhikaH, iti 9 kAmukasya // vidheyaH, vinayagrAhI, vacanesthitaH, AzravaH, iti vacanagrAhiNi // vazyaH praNeyaH, iti 2 vazaMgatasya // - nibhRtaH, vinItaH, prazritaH, iti 3 vinItasya // - dhRSTaH, dhRSNak, viyAtaH, iti 3 avinItasya // -- pragalbhaH, pratibhAnvitaH iti 2 sapratibhasya // adhRSTaH, zAlIna:, iti 2 salajjasya // - vismayAnvitaH iti 2 prAptAzcaryasya // adhIraH, kAtaraH, iti 2 bhayakSupipAsAdivyAkulasya // - trastaH, bhIruH, bhIrukaH, mIlukaH, iti 4 bhayazIlasya // -- AzaMsuH, AzaMsitA, iti 2 vAJchAzIlasya // - gRhayAluH, grahItA, iti 2 grahaNazIlasya / zraddhayA yukte zraddhAluriti 1 // - patayAluH, pAtukaH, iti 2 patanazIlasya // - lajjAzIlaH, apatrapiSNuH, iti 2 lokalajjAyuktasya // - - vandAruH, abhivAdakaH, iti 2 vandanazIlasya // - zarAruH, dhAtukaH, hiMsraH, iti 3 hiMsAzIle // - vardhiSNuH, vardhanaH, iti 2 sa. ko. sa. 12 ,
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2084 0 amarakoSe [3. vizeSyaninnavarga: utpatiSNustUtpatitA'laMkariSNustu maNDanaH 2082 bhUpNurbhaviSNurbhavitA vartiSNurvartanaH samo 2083 nirAkariSNuH kSipnuH syAt mAndrasnigdhastu meduraH jJAtA tu viduro vindurvikAsI tu vikasvaraH 2085 visRtvaro visamaraH prasArI ca visAriNi 2086 sahiSNuH sahanaH kSantA titikSuH kSamitA kSamI 2087 krodhano'marSaNaH kopI caNDasyatyantakopanaH 2088 jAgarUko jAgaritA ghUrNitaH pracalAyitaH 2089 svapnakzayAluniMdrAluniMdrANazayitI samo 2090 parAGmukhaH parAcInaH syAdavADapyadhomukhaH devAnaJcati devadyaG viSvadyaG vizvagazcati 2092 yaH sahAJcati sadhyaG sa sa tirya yastiro'Jcati 2093 vardhanazIlasya ||--utptissnnH, utpatitA, iti 2 utpatanazIlasya / / --- alaMkariSNuH, maNDanaH, iti 2 alaMkaraNazIle ||-bhuussnnuH, bhaviSNaH, bhavitA, iti 3 bhavanazIle ||-vrtissnnuH, vartanaH, iti 2 vartanazIle ||--niraakrissnnuH, kSiH, iti 2 nirAkartari / sAndranigdhaH medaraH syAt 1||-jnyaataa, vidura , vinduH, iti 3 jJAnari ||--vikaamii, vikasbaraH, iti 2 vikAsazIle ||--- visatvaraH, vinamaraH, prasArI, visArI. dati 4 prasaraNazIle ||-shissnnuH, sahanaH, kSantA, titikSuH, kSamitA, kSamI, iti / kSamAzIle ||---krodhnH, amapaNaH, kopI, iti 3 kopazIlamba!!---caNDa : atyantakopanaH, iti 2 atikrodhazIle ||-jaagruukH, jAgaritA, iti / jAgaraNazIle ||-ghuurnnitH, pracalAyitaH, ini 2 nidrAghurNitasya ||vnk, zayAlaH, nidrAluH, ini 3 nidrAzIlasya ||-nidraannH, zayitaH, iti 2 suptasya ||-praamukhH, parAcInaH, ini 2 vimukhasya / / -avAGga, apomukhaH, iti 2 avAmukhasya / yo devAnavani sa devadyar3a 1 / yo viSvagaJcati sa viSvadya 1 / yaH sahAJcati sa sadhyaG 1 / yastiro'dhati sa For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir liyaH 2082-2105 ] tRtIyaM kANDam do vadAvo vaktA vAgIzo vAkpatiH samau coyuktiparvAgmI vAvadUko'tivaktari vyAjjalpAkastu vAcAlo vAcATo bahugarhyavAk durmukhe mukharAvaddhamukhau zakkuH priyaMvade hohalaH syAdasphuTavAggarhyavAdI tu kadvadaH kuvAku syAdasaumya svaro'svaraH viNaH zabdano nAndIvAdI nAndIkaraH samau asisjJa eDamUkastu vaktuM zrotumazikSite tUrNIzIlastu tUSNIko nagno'vAsA digambare niSkAsito'vakRSTaH syAdapadhvastastu dhikkRtaH Attagarvo'bhibhUtaH syAddApitaH sAdhitaH samau pratyAdiSTo nirastaH syAt pratyAkhyAto nirAkRtaH 179 For Private and Personal Use Only 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 tiryaG 5 // - vadaH, vadAvadaH, vaktA, iti 3 vaktari // - vAgIzaH, vAkpatiH, iti 2 anavadyoddAmavAdini // - vAcoyuktipaTuH, vAgmI, iti 2 naiyAyikasya ||--vaavduukH, ativaktA, iti 2 bahubhASiNi // -- jalpAkaH, vAcAla, vAcATaH, bahugardhavAk, iti 4 bahvavAcyavAcAlasya // - durmukhaH, mukharaH, abaddhamukhaH, iti 3 anargalamukhasya // zaklaH, priyaMvadaH, iti 2 priyacAdini ---- lohala: asphuTavAka, iti 2 asphuTavAdini // - gavAdI, kadvadaH, iti 2 kutsitabhASiNi 11- - kuvAdaH, kucaraH, iti 2 doSakathanazIle ||----asaumystrrH, akharaH, iti 2 kAkAdikharavadapasvarayuktasya // ravaNaH, zabdanaH, iti 2 zabdazIlasya // -- nAndIvAdI, nAndIkaraH, iti 2 stutivizeSavAdinaH // - jaDaH, ajJaH, idhi 2 atyantamUDhasya // yo vaktuM zrotuM " zikSito na bhavati sa eDamUkaH 1 // - tUSNIMzIlaH tUSNIkaH, iti 2 tUSNIMbhAvayuktasya // namaH, avAsAH, digambaraH, iti 3 nagnasya // niSkAsitaH, avakRSTaH, iti 2 nirgamitasya // - apadhvastaH, dhikkataH, iti 2 nirbhasitasya // - AttagarvaH, abhibhUtaH, iti 2 bhagnadarpasya // - dApitaH, sAdhitaH, iti 2 pradApitasya // - pratyAdiSTaH, nirastaH, pratyAkhyAtaH, nirAkRtaH, iti 4
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 180 amarakoSe [3. vizeSyanimnavargaH nikRtaH syAdviprakRto vipralabdhastu vaJcitaH 2106 manohataH pratihataH pratibaddho hatazca saH / adhikSiptaH pratikSipto baddhe kIlitasaMyatau 2108 Apanna ApatprAptaH syAt kAMdizIko bhayadrutaH 2109 AkSAritaH kSArito'bhizaste saMkasuko'sthire 2110 vysnaatoprktau dvau vihastavyAkulI samau 2111 viklavo vihvalaH syAttu vivazo'riSTaduSTadhIH 2112 kazyaH kazAhe saMnaddhe tvAtatAyI vadhodyate dveSye tvakSigato vadhyaH zIrSacchedya imau samau 2114 viSyo viSeNa yo vadhyo musalyo musalena yaH 2115 zizvidAno'kRSNakarmA capalazcikuraH samau dokA purobhAgI nikRtastvanRjuH zaThaH 2117 nirAkRtasya |--nikRtH, viprakRtaH, iti 2 vivarNIkRtasya ||-viprlbdhH, vaJcitaH, iti 2 vazcanaM prAptasya ||-mnohtH, pratihataH, pratibaddhaH, hataH, iti 4 manasi hatasya ||-adhikssiptH, pratikSiptaH, iti 2 kRtAkSepasya ||bddhH, kIlitaH. saMyataH, iti 3 rajavAdinA nibddhsy||-aapnnH,aaptpraaptH, iti 2 ApadaM gatasya ||-kaaNdishiikH, bhayadrutaH, iti 2 bhayAtpalAyitasya ||-aakssaaritH, kSAritaH, abhizastaH, iti 3 lokApavAdena dUSitasya ||-sNksukH, asthiraH, iti 2 calaprakRteH / vyasanAtaH, uparaktaH, iti 2 vyasanapIDitasya ||-vihstH, vyAkulaH, iti 2 zokAdibhiritikartavyatAmUDhasya ||-viklvH, vihvalaH, iti 2 zokAdinA gAtrabhaGgaM prAptamya // - vivazaH, ariSTaduSTadhIH, iti 2 AsannamaraNadUSitabuddheH ||---kshyH, kazAhaH, iti 2 kazAghAtamahataH / vadhodyate saMnaddhe AtatAyIti 1||dvessyH, akSigataH, iti 2 dveSAhasya / vadhyaH, zIrSacchedyaH, iti 2 vdhaarhsy| yo viSeNa vadhyaH sa viSya iti 1 / yo musalena vadhyaH sa musalya iti 1 / zizvidAnaH, akRSNakarmA, iti 2 puNyakarmaNaH ||-cplH, cikuraH, iti 2 capalasya ||-dossaikdRk, purobhAgI, iti 2 doSamAtraM pazyataH // -. For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2123 patayaH 2106-2129] tRtIyaM kANDam 18. karNejapaH sUcakaH syAt pizuno durjanaH khalaH 2118 pRzaMso ghAtukaH krUraH pApo dhUrtastu vaJcakaH 2119 ajJe mUDhayathAjAtamUrkhavaidheyabAlizAH 2120 kadarye kRpaNakSudrapicAnamitaMpacAH / 2121 neHsvastu durvidho dIno daridro durgato'pi saH 2122 nIyako yAcanako mArgaNo yAcakArthinau ahaMkAravAnahaMyuH zubhaMyustu zubhAnvitaH 2124 devyopapAdukA devA nRgavAdyA jarAyujAH 2125 vedajAH kRmidaMzAdyAH pakSisAdayo'NDajAH 2126 udbhidastarugulmAdyA udbhidudbhijamudbhidam 2127 sundaraM ruciraM cAru suSamaM sAdhu zobhanam 2128 kAntaM manoramaM rucyaM manojJaM maJja maJjalam 2129 nikRtaH, anRjuH, zaThaH, iti 3 yasyAntaHkaraNaM vakaM tasya / karNejapaH, sUcakaH, iti 2 karNe parApavAdaM vadataH ||-pishunH, durjanaH, khalaH, iti 3 parasparamedanazIlasya ||-nshNsH, ghAtukaH, krUraH, pApaH, iti 4 paradrohazIle ||--dhuurtH, vaJcakaH, iti 2 pratAraNazIlasya ||-ajnyH, mUDhaH, yathAjAtaH, mUrkhaH, vaidheyaH, bAlizaH, iti 6 mUrkhasya ||-kdryH, kRpaNaH, kSudraH, kiMpacAnaH, mitaMpacaH, iti 5 kRpaNasya ||--niHsvH, durvidhaH, dInaH, daridraH, durgataH, iti 5 daridrasya ||---vniiykH, yAcanakaH, mArgaNaH, yAcakaH, arthI, iti 5 yAcakasya ||--ahNkaarvaan , ahaMyuH, iti 2 ahaMkAriNaH ||-shubhNyuH, zubhAnvitaH, iti 2 shubhyuktsy| devA divyopapAdukA ucyante 1 / nRgavAdyA jarAyujAH syuH 1 / kRmidaMzAdyAH khedajAH syuH 1 / khedahetutvAdUSmA khedaH, tato jAtAH khedjaaH| pakSyAdayo'NDajA iti 1 / tahagulmAdyA udbhidaH 1||-udbhit, udbhijjam , udbhidam , iti 3 udbhidi ||-sundrm , ruciram , cAru, suSamam , sAdhu, zobhanam , kAntam , manoramam , rucyam , manojJam, maju, maJjulam, iti 12 sundarasya // yasya darzanAt dRGmanasostRpteranto nAsti tadAse For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 182 amarakope [3. vizeSyanimnavargaH tadAsecanakaM tRpternAstyanto yasya darzanAt 2130 amISTe'bhIpsitaM hRdyaM dayitaM vallabhaM priyam 2131 nikRSTapratikRSTAvarephayApyAvamAdhamAH 2132 kupUyakutsitAvadyakheTagaryANakAH samAH 2133 malImasaM tu malinaM kaccaraM maladUSitam 2134 pUtaM pavitraM medhyaM ca vIbhraM tu vimalArthakam 2135 nirNiktaM zodhitaM mRSTaM niHzodhyamanavaskaram 2136 asAraM phalgu zUnyaM tu vazikaM tucchariktake 2137 klIbe pradhAnaM pramukhapravekAnuttamottamAH 2138 mukhyavaryavareNyAzca pravarNo'navarAya'vat 2139 parAAgraprAgraharaprAyyAgryAgrIyamagriyam 2140 zreyAn zreSThaH puSkalaH syAt sattamazcAtizobhane 2141 syuruttarapade vyAghra puMgavarSabhakuJjarAH 2142 siMhazArdUlanAgAdyAH pusi zreSThArthagocarAH canakaM syAt 1 ||-abhiissttm , abhIpsitam , hRdyam , dayitam , vallabham, priyam, iti 6 abhISTasya ||-nikRssttH, pratikRSTaH, avo, rephaH, yA yaH, avamaH, adhamaH, kupUyaH kutsitaH, avadyaH, kheTaH, gadyaH, aNakaH, iti 13 adhamasya ||-mliimsm , malinam , kaccaram , maladUSitam , iti 4 anujvlsy| pUtam ,pavitram , medhyam, iti 3 pvitrsy||viibhrmiti vimalArthakam 1 // nirNiktam , zodhitam , mRSTam , niHzodhyam , anavaskaram , iti 5 apanItamalasya ||-asaarm , phalgu, iti 2 nirblsy| zUnyam , vazikam , tuccham , riktakam , iti 4 riktasya // pradhAnam , pramukhaH, pravekaH, anuttamaH, uttamaH, mukhyaH, varyaH, vareNyaH, pravarhaH, anavarAryaH, parAyaH, agraH, prAgraharaH, prAyaH, agryaH, agrIyaH, apriyaH, iti 17 pradhAnasya / pradhAnaM nityaM klIbe ||-shreyaan , zreSThaH, puSkalaH, sattamaH, atizobhanaH, iti 5 atyntshobhnsy| myAghrAdaya ete zabdA uttarapade puMsi shresstthaarthgocraaH| 'aady'shbdaatsomaadyH|-apraagym , apradhAnam, For Private and Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkyaH 2130 - 2156 ] tRtIyaM kANDam aprAgryaM dvayIne dve apradhAnopasarjane vizaGkaTaM pRthu bRhadvizAlaM pRthulaM mahat voruvipulaM pInapInI tu sthUlapIvare stokAlpakSullakAH sUkSmaM zlakSNaM datraM kRzaM tanu striyAM mAtrA truTi: puMsi lavalezakaNANavaH atyalpe'lpiSThamalpIya: kanIyo'NIya ityapi prabhUtaM pracuraM prAjyamadatraM bahulaM bahu puruhUH puru bhUyiSThaM sphAraM bhUyazca bhUri ca paraHzatAdyAste yeSAM parA saMkhyA zatAdikAt gaNanIye tu gaNeyaM saMkhyAte gaNitamatha samaM sarvam vizvamazeSaM kRtsnaM samasta nikhilA khilAni niHzeSam 2154 samagraM sakalaM pUrNamakhaNDaM syAdanUna ke 2153 2155 ghanaM nirantaraM sAndraM pelavaM viralaM tanu 2156 183 For Private and Personal Use Only 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 , upasarjanam, iti apradhAnasya / tatrApradhAnopasarjane dve dvayahIne strIpuMsAbhyAM hIne klIbe ||-vishngkttm, pRthu, bRddat, vizAlam, pRthulam, mahat, vaDUm, uru, vipulam, iti 9 vistIrNasya // pInam, pIva, sthUlam, pIvaram iti 4 sthUlasya // - stokaH, alpaH, kSullaka:, iti 3 alpasya // sUkSmam, zlakSNam, dabhram, kRzam, tanu, mAtrA, truTi:, lavaH, lezaH, kaNaH, aNuH, iti 11 sUkSmasya / mAtrAtruTI striyau / lavAdiH puMsi // - almiSTham alpIyaH, kanIyaH, aNIyaH, iti 4 atyalpe // -- - prabhUtam, pracuram, prAjyam, adabhram, bahulam, bahu, puruhUH, puru, bhUyiSTham, sphAram, bhUyaH, bhUri iti 12 bahulasya / yeSAM saMkhyA zatAtsahasrAcca parA te krameNa paraHzatAH, paraH sahasrAH syurekaikam // - gaNanIyamU, gaNeyam, iti 2 gaNayituM zakyasya // - saMkhyAtam, gaNitam, iti 2 saMkhyAtasya // - samam, sarvam, vizvam, azeSama, kRtsnam, samastam, nikhilam, akhilam, niHzeSam, samagram, sakalam pUrNam, akhaNDam, anUnakam, iti 14 samagrasya // ghanam, nirantaram, sAndram, iti 3 nibiDasya || - pela , -- >
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 184 amarakoSe [3. vizeSyanimnavargaH samIpe nikaTAsannasaMnikRSTasanIDavat 2157 sadezAbhyAzasavidhasamaryAdasavezavat 2158 upakaNThAntikAbhyAbhyagrA apyabhito'vyayam 2159 saMsakte tvavyavahitamapadAntaramityapi 2160 nediSThamantikatamaM syAdraM viprakRSTakam 2161 davIyazca daviSThaM ca sudUraM dIrghamAyatam 2162 vartulaM nistalaM vRttaM bandhuraM tUnnatAnatam 2163 uccaprAMzUnnatodagrocchritAstuGge'tha vAmane 2164 nyaGnIcakharvahasvAH syuravAgre'vanatAnatam 2165 arAlaM vRjinaM jihmamUrmimatkuzcitaM natam 2166 AviddhaM kuTilaM bhugnaM vellitaM vakramityapi 2167 RjAvajihmapraguNau vyaste tvapraguNAkulo 2168 vam , viralam , tanu, iti 3 viralasya ||-smiipH, nikaTaH, AsannaH, sanikRSTaH, sanIDaH, sadezaH, abhyAzaH, savidhaH, samaryAdaH, savezaH, upakaNThaH, antikaH, abhyarNaH, abhyagraH, abhitaH, iti 15 samIpasya / tatrAbhita ityavyayam ||-sNskm, avyavahitam , apadAntaram, iti 3 saMlagnasya |-nedisstthm , antikatamam, iti 2 atinikaTasya ||-duurm , viprakRSTakam , iti 2 dUrasya ||dviiyH, daviSTham , sudUram , iti 3 atyantadUrasya / dIrgham , Ayatam , iti 2 dIrghasya ||-vrtulm , nistalam , vRttam , iti 3 vartulasya / unatAnataM svabhAvata unnatamupAdhivazAdISannataM tat bandhuramiti 1||-uccH, prAMzuH, unnataH, udagraH, ucchritaH, tuGgaH, iti 6 unnatasya ||-vaamnH, nyak, nIcaH, kharvaH, hrakhaH, iti 5 haskhasya ||-avaagrm , avanatam , Anatam , iti 3 adhomukhasya ||araalm , vRjinam , jihmam , Urbhimat , kuccitam , natam , Aviddham , kuTilam , bhugnam , velitam , vakram , iti 11 vakrasya ||-RjuH, ajihmaH, praguNaH, iti 3 avakrasya ||-vystH, apraguNaH, AkulaH, iti 3 aakulsy||-shaashvtH, For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2157-2181] tRtIyaM kANDam zAzvatastu dhruvo nityasadAtanasanAtanAH sthAsnuH sthirataraH stheyAnekarUpatayA tu yaH 2170 kAlavyApI sa kUTasthaH sthAvaro jaGgametaraH 2171 cariSNu jaGgamacaraM trasamiGgaM carAcaram 2172 calanaM kampanaM kampraM calaM lolaM calAcalam 2173 caJcalaM taralaM caiva pAriplavapariplave 2174 atiriktaH samadhiko dRDhasaMdhistu saMhataH 2175 karkazaM kaThinaM krUraM kaThoraM niSThuraM dRDham 2176 jaraThaM mUrtimanmUrta pravRddhaM prauDhamedhitam 2177 purANe pratanapratnapurAtanaciraMtanAH 2178 pratyagro'bhinavo nayo navIno nUtano navaH 2179 nUtazca sukumAraM tu komalaM mRdulaM mRdu 2180 anvaganvakSamanuge'nupadaM klIbamavyayam dhruvaH, nityaH, sadAtanaH, sanAtanaH, iti 5 nityasya ||-sthaasnuH, sthirataraH, stheyAn , iti 3 atisthirasyIya ekarUpatayA kAlavyApI sakaTastha iti 1||sthaavrH, jaGgametaraH, iti 2 acarasya ||-crissnnu, jaGgamam , caram , trasam , iGgam , carAcaram , iti 6 carasya ||--clnm , kampanam , kampram , iti 3 kampazIlasya ||-clm , lolam , calAcalam , caJcalam , taralam, pAriplavam , parizavam , iti 7 calasya ||-atiriktH, samadhikaH, iti 2 adhikabhRtasya ||-dRddhsNdhiH, saMhataH, iti 2 dRDhasaMdhAnayuktasya ||-krkshm kaThinam , krUram , kaThoram , niSThuram , dRDham , jaraTham , mUrtimat , mUrtam, iti 9 kaThinasya // pravRddham , prauDham , edhitam , iti 3 pravRddhasya ||-puraannm , pratanam , pratnam , purAtanam , cirantanam , iti 5 purAtanasya ||-prtygrH, abhinavaH, navyaH, navInaH, nUtanaH, navaH, nUnaH, iti 7 nUtanasya ||-sukumaarm , komalam , mRdulam , mRdu, iti 4 komalasya ||--anvk , anvakSam, anugam , anupadam, iti 4 pazcAdityarthe / anupadaM klIbamavyayaM ca ||-prtykssm , For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 186 amarakoSe [3. vizeSyaninnavargaH 2186 pratyakSaM syAdaindriyakamapratyakSamatIndriyam 2182 ekatAno'nanyavRttirekA|kAyanAvapi 2183 apyekasarga ekAgryo'pyekAyanagato'pi saH 2184 puMsyAdiH pUrvapaurastyaprathamAdyA athAstriyAm 2185 anto jaghanyaM caramamantyapAzcAtyapazcimAH moghaM nirarthakaM spaSTaM sphuTaM pravyaktamulbaNam 2187 sAdhAraNaM tu sAmAnyamekAkI tveka ekakaH 2188 bhinnArthakA anyatara ekastvo'nyetarAvapi 2189 uccAvacaM naikabhedamuccaNDamavilambitam 2190 aruMtudaM tu marmaspRgavAdhaM tu nirargalam 2191 prasavyaM pratikUlaM syAdapasavyamapaThu ca 2192 vAmaM zarIraM savyaM syAdapasavyaM tu dakSiNam 2193 saMkaTaM nA tu saMbAdhaH kalilaM gahanaM same aindriyakam , iti 2 indriyagrAhyasya // apratyakSam , atIndriyam , iti 2 indriyairagrAhyasya dharmAdeH ||-ektaanH, ananyavRttiH, ekAgraH, ekAyanaH, ekasagaH, ekAgryaH, ekAyana gataH, iti 7 ekAgrasya ||-~-aadiH, pUrvaH, paurastyaH, prathamaH, AdyaH, iti 5 Adyasya // tatrAdiH puMsyeva ||---antH, jaghanyam , caramam , antyam , pAzcAtyam , pazcimam , iti 6 antyasya / tatrAntaH puM-napuMsakayoreva ||-moghm , nirarthakam , iti 2 vyarthasya ||-spssttm , sphuTam , pravyaktam , ulbaNam , iti 4 spaSTasya // sAdhAraNam , sAmAnyam , iti 2 sAdhAraNasya ||-ekaakii, ekaH, ekakaH, iti 3 asahAyasya ||bhinnH, anyataraH, ekaH, tvaH, anyaH, itaraH, iti 6 bhinnArthakAH ||-uccaavcm , naikamedam, iti 2 bahuvidhasya // uccaNDam , avilamvitam, iti 2 tUrNasya ||-aruNtudm , marmaspRk, iti 2 marmamedinaH ||-avaadhm , nirargalam, iti 2 nirvAdhasya // prasavyam , pratikUlam , apasavyam , apaSThu, iti 4 viparItasya / yadvAmaM zarIraM tat savyamiti 1 / yaddakSiNaM zarIraM tat apasavyamiti 1||-sNkttm , saMbAdhaH, iti 2 alpAvakAze vAdau / nA pumAn // For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2182-2204] tRtIyaM kANDam 187 saMkIrNe saMkulAkIrNe muNDitaM parivApitam 2195 granthitaM saMditaM dRbdhaM visRtaM vistRtaM tatam 2196 antargataM vismRtaM syAt prAptapraNihite same 2197 vellitapreDDitAdhUtacalitAkampitA dhute 2198 nuttanunnAstaniSThyUtAviddhakSipteritAH samAH 2199 parikSiptaM tu nivRtaM mUSitaM muSitArthakam 2200 pravRddhaprasRte nyastanisRSTe guNitAhate 2201 nidigdhopacite gUDhagupte guNThitarUSite 2202 drutAvadIrNe udgoMdyate kAcitazikyite 2203 ghrANaghAte digdhalipte samudaktoddhRte same 2204 ---kalilama , gahanam , iti 2 duradhigamyasya ||-sNkiirnnm , saMkulam , AkIrNam , iti 3 janAdibhiratyantamizrasya ||-munndditm , parivApitam , iti 2 kRtamuNDanasya // granthitam , saMditam , dRbdham , iti 3 gumphitasya ||-visRtm, vistRtam, tatam, iti 3 labdhaprasarasya |-antgtm , vismRtam, iti 2 vismRtasya ||-praaptm , praNihitam , iti 2 labdhasya ||-vellitH, presitaH, AdhutaH, calitaH, AkampitaH, dhutaH, iti 6 ISatkampitasya |-nuttH, nunnaH, astaH, niSTayUtaH, AviddhaH, kSiptaH, IritaH, iti 7 preritasya ||-prikssiptm , nivRtam , iti 2 prAkArAdinA sarvatoveSTitasya // mUSitam , mupitam , iti 2 coritasya ||--prvRddhm , prasRtam , iti 2 prasaraNayuktasya ||-nystm , nisRSTam , iti 2 nikSiptasya ||gunnitm , Ahatam , iti 2 abhyAvartitasya ||-nidigdhm, upacitam , iti 2 samRddhasya ||-guuddhm , guptam , iti 2 gopanayuktasya ||-gunntthitm , rUpitam , iti 2 dhUliliptasya ||-drutm , avadIrNam , iti 2 dravIbhUtasya ||-udguurnnm , udyatam, iti 2 uttolitasya shstraadeH||-kaacitm , zikyitam , iti 2 zikye sthApitasya ||--dhraannm , ghAtam , iti 2 nAsikayA gRhItagandhasya ||-digdhm , liptam , iti 2 viliptasya // For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188 amarakoSera [3. vizeSyanighnavargaH veSTitaM syAdvalayitaM saMvItaM ruddhamAvRtam 2205 rugNaM bhugne'tha nizitakSNutazAtAni tejite 2206 syAdvinAzonmukhaM pakkaM hrINahItau tu lajjite 2207 vRtte tu vRtavyAvRttau saMyojita upAhitaH 2208 prApyaM gamyaM samAsAdyaM syannaM rINaM snutaM zrutam 2209 saMgUDhaH syAtsaMkalito'vagItaH khyAtagahaNaH 2210 vividhaH syAdbahuvidho nAnArUpaH pRthagvidhaH 2211 avarINo dhikRtazcApyavadhvasto'vacUrNitaH 2212 anAyAsakRtaM phANTaM svanitaM dhvanitaM same 2213 baddhe saMdAnitaM mUtamuditaM saMditaM sitam 2214 niSpakke kathitaM pAke kSIrAjyahaviSAM zRtam 2215 nirvANo munivahnayAdau nirvAtastu gate'nile 2216 -samudaktam , uddhRtam , iti 2 unnItasya / veSTitam , valayitam , saMvItam , ruddham , AvRtam , iti 5 veSTitasya / / --- rugNam , bhumam , iti 2 vyathitasya ||-nishitm , kSNutam , zAtam , tejitam, iti 4 tIkSNIkRtasya shstraadeH| vinAzonmukhaM pakkaM syAt 1||-hiinnH, hrItaH,lajitaH, iti 3 sNjaatljsy|| vRttaH, vRtaH, vyAvRttaH, iti 3 kRtavaraNasya ||---sNyojitH, upAhitaH, iti 2 saMyogaM prApitasya ||-praapym , gamyam , samAsAdyam , iti 3 prAptuM zakyasya // syannam , rINam , snutam , sratam , iti 4 prasnutasya ||-sNguuddhH, saMkalitaH, iti 2 yojitasyAGkAdeH ||---avgiitH, khyAtagarhaNaH, iti 2 ninditasya ||-vividhH, bahuvidhaH, nAnArUpaH, pRthagvidhaH, iti 4 nAnArUpasya ||--avriinnH, dhikRtaH, iti 2 ninditamAtrasya ||-avdhvstH, avacUrNitaH, iti 2 cUrNImatasya / anAyAsakRtaM phANTaM syAt 1 ||-skhnitm dhvanitam , iti 2Abdatasa ||-bddhm , saMdAnitam , mUtam , udditam , saMditam , sitam, iti 6 bddhsy||-nisspkm , kathitam , iti 2 sAkalyena pkksy| kSIrAdInAM pAke zatamiti 1 / nirvANa iti 1 munivahnayAdI prayujyate, For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2222 patayaH 2205-2227] tRtIya kANDam pakkaM pariNate gUna hanne mIDhaM tu mUtrite 2217 puSTe tu puSitaM soDhe kSAntamudvAntamudgate 2218 dAntastu damite zAntaH zamite prArthite'ditaH 2219 jJaptastu jJapite channazchAdite pUjite'JcitaH 2220 pUrNastu pUrite kliSTaH klizite'vasite sitaH 2221 aSTaplaSTopitA dagdhe taSTatvaSTau tanUkRte vedhitacchidritau viddha vinnavittI vicArite 2223 niSprabhe vigatAroko vilIne vidrutadrutau 2224 siddhe nivRttaniSpannau dArite bhinnabheditau 2225 UtaM syUtamutaM ceti tritayaM tantusaMtate 2226 syAdarhite namasyitanamasitamapacAyitArcitApacitam 2227 na tu vAte / gate anile nirvAta iti 1 ||-pkvm , pariNatam , iti 2 pAkaM prAptasya ||--guunm , hannam , iti 2 kRtapurISotsargasya ||-miiddhm , mUtritam , iti 2 kRtamUtrotsargasya ||-pussttm , puSitam , iti 2 kRtapoSaNasya // ---soDham , kSAntam , iti 2 zamAM prApitasya ||-udvaantH, udgataH, iti 2 vamanena tyktsyaannaadeH|| dAntaH, damitaH, iti 2 damaM prApitasya // zAntaH, zamitaH, iti 2 zamanaM prApitasya // prArthitaH, arditaH, iti 2 yAcitasya ||-jnyptH, jJapitaH, iti 2 bodhaM prApitasya // channaH, chAditaH, iti 2 AcchAditasya ||-puujitH, azcitaH, iti 2 pUjitasya ||puurnnH, pUritaH, iti 2 pUrNasya // kliSTaH, klizitaH, iti 2 kezaM prAptasya / / avasitaH, sitaH, iti 2 samAptasya ||-pussttH, puSTaH, uSitaH, dagdhaH iti 4 dagdhasya ||--tssttH, tvaSTaH, tanUkRtaH, iti 3 shnnnaalpiikRtsy| vedhitaH, chidritaH, viddhaH, iti 3 viddhasya ||-vinnH, vittaH, vicAritaH, iti 3 prAptavicArasya ||-nissprbhH, vigataH, arokaH, iti 3 dIptihInasya // vilInaH, vidrutaH, drutaH, iti 3 dravIbhUtasya ||-siddhH, nivRttaH, niSpannaH, iti 3 siddhasya ||-daaritH, bhinnaH, bheditaH, iti 3 medaM prApitasya ||-uutm , syUtam , utam , iti 3 tantusaMtate ||-arhitm , namasthitam , namasitam , For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 190 [ 3. vizeSyanighnavargaH varivasite varivasyitamupAsitaM copacaritaM ca saMtApita saMtaptau dhUpitadhUpAyitau ca dUnazca hRSTe mattastRptaH prahRnnaH pramuditaH prItaH chinnaM chAtaM lUnaM kRttaM dAtaM ditaM chitaM vRkNam srastaM dhvastaM bhraSTaM skannaM pannaM cyutaM galitam labdhaM prAptaM vinnaM bhAvitamAsAditaM ca bhUtaM ca anveSitaM gaveSitamanviSTaM mArgitaM mRgitam Ardra sAIM kinna timitaM stimitaM samunnamuttaM ca trAtaM trANaM rakSitamavitaM gopAyitaM ca guptaM ca avagaNitamavamatAvajJAte'vamAnitaM ca paribhUte tyaktaM hInaM vidhutaM samujjhitaM dhUtamutsRSTe uktaM bhASitamuditaM jalpitamAkhyAtamabhihitaM lapitam 2239 2235 2236 2237 2238 www.kobatirth.org , , amarakoSe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , " , 7 iti 6 apacAyitam, arcitam apacitam iti 6 arcitasya // - varivasitam varivasthitam, upAsitam, upacaritam iti 4 zuzrUSitasya - saMtApitam, saMtaptam, dhUpitam, dhUpAyitam, dUnam iti 5 saMtApitasya // hRSTaH, mattaH, tRptaH, prahRnnaH pramuditaH prItaH, iti 6 pramuditasya // - chinnam, chAtam, lUnam kRttam, dAtam ditam, chitam, vRkNam iti 8 khaNDitasya ||srstm, dhvastam, bhraSTam, skannam, pannam, cyutam galitam iti cyutasya // - labdham, prAptam, dinnam, bhAvitama, AsAditam, bhUtam, 11-prAptasya // anveSitam, gaveSitam, anviSTam, mArgitam, mRgitam, iti 5 gaveSitasya // -Ardram, sAIm, klinnam timitam, stimitam, samunnam, uttam, iti 7 klinnasya // trAtam, trANam, rakSitam, avitam, gopAyitam, guptam, iti 6 rakSitasya // - avagaNitam, avamatam, avajJAtam, avamAnitam, paribhUtam iti 5 avamAnitasya // tyaktam, hInam vidhutam, samujjhitam dhUtam utsRSTam, iti 6 utsRSTasya // uktam, bhASitam, uditam, jalpitam, AkhyAtam, abhihitam, lapitam, iti uditasya // 2 , 3 > y 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 For Private and Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2228-2252 ] tRtIyaM kANDam 191 buddhaM budhitaM manitaM viditaM pratipannamavasitAvagate 2240 UrIkRtamurarIkRtamaGgIkRtamAzrutaM pratijJAtam 2241 saMgIrNaviditasaMzrutasamAhitopazrutopagatam 2242 IlitazastapaNAyitapanAyitapraNutapaNitapanitAni 2243 api gIrNavarNitAbhiSTuteDitAni stutArthAni 2244 bhakSitacarvitalIDhapratyavasitagilitakhAditapsAtam 2245 abhyavahRtAnnajagdhagrastaglastAzitaM bhukte 2246 kSepiSThakSodiSThapreSThavariSThasthaviSThabaMhiSThAH 2247 kSiprakSudrAbhIpsitapRthupIvarabahulaprakarSArthAH 2248 sAdhiSThadrAdhiSThaspheSThagariSThahasiSThavRndiSThAH 2249 bADhavyAyatabahuguruvAmanavRndArakAtizaye 2250 4. saMkIrNavargaH prakRtipratyayArthAdyaiH saMkIrNe liGgamunnayeta 2251 karma kriyA tatsAtatye gamye syuraparasparAH 2252 buddham , budhitam , manitam , viditam , pratipannam , avasitam , avagatam , iti / avagatasya ||-uuriikRtm , urarIkRtam , aGgIkRtam , Azrutam , pratijJAtam , saMgIrNam , viditam , saMzrutam , samAhitam , upazrutam , upagatam , iti 11 aGgIkRtasya ||----iilitm , zastam , paNAyitam , panAyitam , praNutam ,paNitam , panitam , gIrNam , varNitam , abhiSNutam, iDitam , stutam , iti 12 stutAthoni ||bhkssitm , carvitama ,lIDham , pratyavasitam , gilitam , khAditam , psAtam , abhyavahRtam , annam , jagdham , grastam , glastam , azitam , bhuktam , iti 14 khAditasya / / ----yathA atizayena kSipraH kSepiSThaH, evaM kSodiSTha-preSTha-variSTha-sthaviSTabaMhiSThAH / bADhAdInAmatizaye sAdhiSThAdayaH syuH / atizayena bADhaH sAdhiSThaH 1 / evaM drASTi-spheSTha-gariSTha-hasiSTha vRndiSThAH // 2251-2335 prakRtIti / saMkIrNanAmni atra varge vakSyamANaliGgasaMgrahoktarItyA prakRtyarthena pratyayArthena ca AdyazabdAtvacidrUpabhedAdinA liGgamunnayedhet / karma kriyA 2 kriyaayaaH| tacchandena kriyA parAmRzyate / kriyAsAtaye gamye sati For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [4. saMkIrNavargaH 2255 sAkalyAsaGgavacane pArAyaNaturAyaNe 2253 yadRcchA svairitA hetuzUnyA tvAsyA vilakSaNam 2254 zamathastu zamaH zAntirdAntistu damatho damaH avadAnaM karma vRttaM kAmyadAnaM pravAraNam 2256 vazakriyA saMvananaM mUlakarma tu kArmaNam 2257 vidhUnanaM vidhuvanaM tarpaNaM prINanAvanam 2258 paryAptiH syAtparitrANaM hastavAraNamityapi 2259 sevanaM sIvanaM syUtirvidaraH sphuTanaM bhidA 2260 AkrozanamabhISaGgaH saMvedo vedanA na nA 2261 saMmUrcchanamabhivyAptiryAcyA bhikSArthanArdanA 2262 vardhanaM chedane'tha dve AnandanasabhAjane 2263 ApracchannamathAmnAyaH saMpradAyaH kSaye kSiyA 2264 aparasparA iti 1 / sAkalyavacanaM pArAyaNamiti 1 / AsaGgavacanaM turAyaNamiti 1||-ydRcchaa, svairitA, iti 2 svacchandatAyAH / hetuzUnyA AsyA sthitirvilakSaNaM syAt 1||-shmthH, zamaH, zAntiH, iti 3 cittopshmsy| dAntiH, damathaH, damaH, iti 3 indriyanigrahasya / vRttaM karma tadavadAnamiti / kAmyadAnaM tatpravAraNamiti 1||-vshkriyaa, saMvananam , iti 2 vazIkaraNasya 1 / oSadhInAM mUlairuccATanAdi yatkarma tatkArmaNamiti 1 ||-vidhuunnm , vidhuvanam , iti 2 kampanasya / tarpaNam , prINanam, avanam, iti 3 tRptH|--pryaaptiH, paritrANam , hastavAraNam, iti 3 vadhodyatanivAraNasya ||--sevnm , sIvanam , syUtiH, iti 3 sUcIkriyAyAH ||-vidrH, sphuTanam , bhidA, iti 3 dvidhAbhAvasya ||-aakroshnm , abhISaGgaH, iti 2 gAlipradAnasya // --saMvedaH, vedanA, iti 2 anubhavasya / tatra vedanA na pumAn ||-sNmuurchnm , abhivyAptiH, iti 2 sarvatovyApteH ||-yaacnyaa, bhikSA, arthanA, bhardanA, iti 4 yAcanasya ||-vrdhnm , chedanam , iti 2 kartanasya ||---aanndnm , sabhAjanam , Apracchannam , iti 3 svAgatasaMpraznAdinA vihitasyAnandanasya ||-aamnaayH, saMpradAyaH, iti 2 guruparamparAgatasya samupadezasya // For Private and Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2253-2273] tRtIyaM kANDam 193 grahe grAho vazaH kAntau rakSNastrANe raNaH kaNe 2265 vyadho vedhe pacA pAke havo hUtau varo vRtau 2266 oSaH ploSe nayo nAye jyAni auN bhramo bhramau 2267 sphAtivRddhau prathA khyAtau spRSTiH pRktau svaH save 2268 edhA samRddhau sphuraNe sphuraNA pramitau pramA 2269 prasUtiH prasave zyote prAdhAraH klamathaH klame 2270 utkarSo'tizaye saMdhiH zleSe viSaya Azraye 2271 kSipAyAM kSepaNaM gIrNigirau guraNamudyame 2272 unnAya unnaye zrAyaH zrayaNe jayane jayaH 2273 kSayaH, kSiyA, iti 2 apacayasya ||-grhH, grAhaH, iti 2 grahaNastha / / --- vazaH, kAntiH, iti 2 icchAyAH ||-rkssnnH, trANaH, iti 2 rakSaNasya // --- raNaH, kvaNaH, iti 2 zabdakaraNasya ||-vydhH, vedhaH, iti 2 vedhanasya ||pcaa, pAkaH, iti 2 pacanasya ||-hvH, hUtiH, iti 2 AhvAnasya ||--vrH, vRtiH, iti 2 veSTane saMbhakau ca ||-ossH, ploSaH, iti 2 dAhasya |-nyH, nAyaH, iti 2 niiteH||-jyaaniH, jINiH, iti 2 jiirnntaayaaH||-bhrmH, bhramiH, iti 2 bhrAnteH // sphAtiH, vRddhiH, iti 2 vRddhaH ||---prthaa, khyAtiH, iti 2 prakhyAteH ||--spRssttiH, pRktiH, iti 2 sparzasya ||-svH, svaH, iti 2 prastravaNasya ||-essaa, samRddhiH, iti 2 upacayasya // sphuraNam , sphuraNA, iti 2 sphuraNasya ||-prmitiH, pramA, iti 2 yathArthazAnasya // - prasUtiH, prasavaH, iti 2 garbhavimocanasya ||-shshyotH, prAdhAraH, iti 2 ghRtAdeH kSaraNe // kramathaH, klamaH, iti 2 glAneH ||-utkrssH, atizayaH, iti 2 prakarSasya ||--sNdhiH, zleSaH, iti 2 saMghAnasya ||-vissyH, AzrayaH, iti 2 Azrayasya |-kssipaa, kSepaNam , iti 2 preraNasya // -- gIrNiH, giriH, iti 2 nigaraNasya ||-gurnnm , udyamaH, iti 2 bhArAyudhamanasya-umAyaH, unnayaH, iti 2 Uca nayanasya Uhasya ca ||-shraayH, zrayaNam, iti 2 sevAyAH ||-jynm , jayaH, iti 2 jayasya // a. ko. sa. 13 For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 194 bhamarakope [4. saMkIrNavargaH 2274 2275 2276 nigAdo nigade mAdo mada udvega udbhame vimardanaM parimalo'bhyupapattiranugrahaH nigrahastadviruddhaH syAdabhiyogastvabhigrahaH muSTibandhastu saMgrAho Dimbe DamaraviplavI bandhanaM prasitizcAraH sparzaH spaSTopataptari nikAro viprakAraH syAdAkArastviGga iGgitam pariNAmo vikAro dve same vikRtivikriye apahArastvapacayaH samAhAraH samuccayaH pratyAhAra upAdAnaM vihArastu parikramaH abhihAro'bhigrahaNaM nihAro'bhyavakarSaNam anuhAro'nukAraH syAdarthasyApagame vyayaH 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 nigAdaH, nigadaH, iti 2 kathanasya ||-maadH, madaH, iti 2 harSasya ||udvegH, udramaH, iti 2 udvejanasya ||--vimrdnm , parimalaH, iti 2 kula mAdimardanasya // abhyupapattiH, anugrahaH, iti 2 aGgIkArasya / tato. 'nugrahAdviruddho nigrahaH syAt 1 ||-abhiyogH, abhigrahaH, iti 2 kalahAhA. nasya // muSTibandhaH, saMgrAhaH, iti 2 muSTinA dRDhagrahaNasya ||-ddimbH, DamaraH, viplavaH, iti 3 naraluNThanAderupasargavizeSasya ||-bndhnm, prasitiH, cAraH, iti 3 bandhanasya ||-sprshH, spraSTA, upataptA, iti 3 upatApAkhyarogavizeSasya // -- nikAraH, viprakAraH, iti 2 apakArasya ||-aakaarH, iGgaH, iGgitam, iti 3 abhiprAyAnurUpaceSTitasya // -pariNAmaH, vikAraH, iti 2 prakRteranyathAbhAve ||-vikRtiH, vikriyA, iti 2 viruddhakriyAyAH ||-aphaarH, apacayaH, iti 2 aphrnnsy| -samAhAraH, samuccayaH, iti 2 rAzIkaraNasya ||-prtyaahaarH, upAdAnam, iti 2 indriyAkarSaNasya ||-vihaarH, parikramaH, iti 2 palyAM gteH|| -abhihAraH, abhigrahaNam, iti 2 cauryakaraNasya ||-nirhaarH, abhyavakarSaNam, iti 2 zalyAdeniSkAsanasya ||-anuhaarH, anukAraH, iti 2 For Private and Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 195 patayaH 2274-2295] tRtIyaM kANDam pravAhastu pravRttiH syAt pravaho gamanaM bahiH viyAmo viyamo yAmo yamaH saMyAmasaMyamau hiMsAkarmA'bhicAraH syAjAgaryA jAgarA dvayoH vighno'ntarAyaH pratyUhaH syAdupanno'ntikAzraye nirveza upabhogaH syAt parisarpaH parikriyA vidhuraM tu pravizleSe'bhiprAyazchanda AzayaH saMkSepaNaM samasanaM paryavasthA virodhanam parisaryA parIsAraH syAdAsyA tvAsanA sthitiH vistAro vigraho vyAsaH sa ca zabdasya vistaraH saMvAhanaM mardanaM syAdvinAzaH syAdadarzanam saMstavaH syAtparicayaH prasarastu visarpaNam 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 viDambanasya ||-arthsy dhanAderapagame vyaya iti 1||-prvaahH, pravRttiH, iti 2 jalAdInAM nirantaragateH / yadvahirgamanaM sa pravaha iti 1||-viyaamH, viyamaH, yAmaH, yamaH, saMyAmaH, saMyamaH, iti 6 saMyamasya yogAGgasya / hiMsAkarma jAraNamAraNAdi abhicAraH syAt 1||-jaago, jAgarA, iti 2 jAgaraNasya / tatra jAgarA strii-puNsyoH||-vighnH, antarAyaH, pratyUhaH, iti 3 vighnasya / samIpabhUta Azraye upaghna iti 1 ||-nirdeshH, upabhogaH, iti 2 upabhogasya ||-prisrpH, parikriyA, iti 2 parijanAdiveSTanasya ||vidhurm , pravizleSaH, iti 2 atyantaviyogasya ||-abhipraayH, chandaH, AzayaH, iti 3 abhiprAyasya ||-sNkssepnnm , samasanam , iti 2 avistArasya ||pryvsthaa, virodhanam, iti 2 virodhasya ||-priso, parIsAraH, iti 2 paritaHsaraNasya ||-aasyaa, mAsanA, sthitiH, iti 3 Asanasya - vistAraH vigrahaH, vyAsaH, iti 3 vistRteH / vistAraH, zabdasaMbandhI cet vistara iti 1||-sNvaahnm , mardanam, iti 2 aGgamardanasya ||-vinaashH, madarzanam, iti 2 tirodhAnasya ||-sNstvH, paricayaH, iti 2 paricito ||-prsrH, visarpaNam, iti 2 praNAdiprasaraNasya ||-niivaakH, prayAmaH, For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 196 mamarako [4. saMkIrNavargaH nIvAkastu prayAmaH syAt saMnidhiH saMnikarSaNam 2296 lavo'bhilAvo lavane niSpAvaH pavane pavaH 2297 prastAvaH syAdavasaratrasaraH sUtraveSTanam 2298 prajanaH syAdupasaraH prazrayapraNayau samau 2299 dhIzaktiniSkramo'strI tu saMkramo durgasaMcaraH 2300 pratyutkramaH prayogArthaH prakramaH syAdupakramaH 2301 syAdanyAdAnamuddhAta ArambhaH saMbhramastvarA 2302 pratibandhaH pratiSTambho'vanAyastu nipAtanam 2303 upalambhastvanubhavaH samAlambho vilepanam 2304 vipralambho viprayogo vilambhastvatisarjanam 2305 vizrAvastu pratikhyAtiravekSA pratijAgaraH 2306 iti 2 dhanadhAnyAdiSu janAnAmAdarAtizayasya ||-sNnidhiH, saMnikarSaNam , iti 2 naikaTyasya // lavaH, abhilAvaH, lavanam , iti 3 dhAnyAdicchedanasya ||-nisspaavH, pavanam , pavaH, iti 3 dhAnyAdInAM pUtIkaraNasya ||--prstaavH, avasaraH, iti 2 prasaMgasya ||-trsrH, sUtraveSTanam , iti 2 tantughAyakRtasUtraveSTanamedasya ||-prjnH, upasaraH, iti 2 garbhagrahaNasya ||-prshryH, praNayaH, iti 2 premNaH ||-dhiishktiH, niSkramaH, iti 2 buddhisAmarthya ||-sNkrmH, durgasaMcaraH, iti 2 durgamArgasya / sa na striyAm ||-prtyutkrmH, prayogArthaH, iti 2 yuddhArthamatizayitodyogasya ||prkrmH, upakramaH, iti 2 prathamArambhasya ||-abhyaadaanm , uddhAtaH, ArabhbhaH, iti 3 ArambhamAtrasya ||-sNbhrmH, tvarA, iti 2 saMvegasya ||prtibndhH, pratiSTambhaH, iti 2 kAryapratighAtasya ||--avnaayH, nipAtanam , iti 2 aghonayanasya ||-uplmbhH, anubhavaH, iti 2 sAkSAtkArasya ||-smaalmbhH, vilepanam , iti 2 kuDamAdinA vilepane ||-viprlmbhH, viprayogaH, iti 2 rAgiNorvicchedasya ||-vilmbhH, atisarjanam, iti 2 atidAnasya |-vishraavH, pratikhyAtiH, iti 2 atiprasiddhaH ||-avekssaa, pratijAgaraH, iti 2 vastUnAM avekSaNasya ||-nipaatthH, nipaThaH, pAThaH, For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2296-2319 ] tRtIyaM kANDam 197 nipAThanipaThI pAThe temastemau samundane 2307 AdInavAsavA kleze melake saGgasaMgamau 2308 saMvIkSaNaM vicayanaM mArgaNaM mRgaNA mRgaH 2309 parirambhaH paripvaGgaH saMzleSa upagRhanam 2310 nirvarNanaM tu nidhyAnaM darzanAlokanekSaNam 2311 pratyAkhyAnaM nirasanaM pratyAdezo nirAkRtiH 2312 upazAyo vizAyazca paryAyazayanArthako 2313 artanaM ca RtIyA ca haNIyA ca ghRNArthakAH 2314 syAvyatyAso viparyAso vyatyayazca viparyaye 2315 paryayo'tikramastasminnatipAta upAtyayaH 2316 preSaNaM yatsamAhUya tatra syAtpratizAsanam 2317 sa saMstAvaH kratuSu yA stutibhUmirdvijanmanAm 2318 nidhAya takSyate yatra kASThe kASThaM sa uddhanaH 2319 iti 3 paThanasya ||-temH, stemaH, samundanam , iti 3 ArdIbhAvasya ||aadiinvH, AsravaH, klezaH, iti 3 klezasya ||--melkH, saGgaH, saGgamaH, iti 3 saGgamasya ||-sNviikssnnm , vicayanam , mArgaNam , mRgaNA, mRgaH, iti 5 tAtparyeNa vastUnAM gaveSaNasya // parirambhaH, pariSvaGgaH, saMzleSaH, upagUhanam , iti 4 AliGganasya ||-nirvrnnnm , nidhyAnam , darzanam , Alokanam , IkSaNam, iti 5 nirIkSaNasya ||-prtyaakhyaanm , nirasanam, pratyAdezaH, nirAkRtiH, iti 4 nirAkaraNasya // upazAyaH, vizAyaH, iti 2 paryAyeNa praharakAdau zayanArthasya ||-artnm , RtIyA, hRNIyA, ghRNA, iti 4 jugupsaayaaH||-vytyaasH, viparyAsaH, vyatyayaH, viparyayaH, iti 4 vyatikramasya ||--pryyH, atikramaH, atipAtaH, napAtyayaH iti 4 atikramasya // samAhUya yadbhutyAdInAM preSaNaM tatra pratizAsanaM syAt 1 / RtuSu dvijanmanAM stutibhUmiH saMstAva iti 1 / yasminkASThe kASThaM nidhAya takSyate sa kASTharUpa AdhAraH uddhana For Private and Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 198 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir marakoSe stambaghnastu stambaghanaH stambo yena nihanyate Avidho vidhyate yena tatra viSvaksame nighaH utkArazca nikArazca dvau dhAnyotkSepaNArthakau nigArodgAravikSAvodrAhAstu garaNAdiSu Aratyavarativirataya uparAme'thAstriyAM tu niSThevaH niSThayUtirniSThevanaM niSThIvanamityabhinnAni vane jUtiH sAtistvavasAne syAdatha jvare jUrtiH udajastu pazupreraNamakaraNirityAdayaH zApe gotrAntebhyastasya vRndamityaupagavakAdikam ApUpikaM zASkulikamevamAdyamacetasAm mANavAnAM tu mANavyaM sahAyAnAM sahAyatA halyA halAnAM brAhmaNyavADavye tu dvijanmanAm dve pazukAnAM pRSThAnAM pArzva pRSThya manukramAt [ 4. saMkIrNa varga: 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 , / " iti 1 // -- stambaghnaH stambaghanaH iti 2 stambaghnasya / yena vidhyate tatra zastrAdau Avidha iti 1 / viSvaksame sarvataH samAne vRkSe nigha iti 1 // - utkAraH, nikAraH, iti 2 nikArasya // nigArAdayo garaNAdiSu / yathA garaNe abhyavahAre nigAraH / evaM vamane udgAraH zabde vikSAvaH, udgrahaNe udgrAhaH, ityekaikam // ---AratiH, avaratiH, viratiH, uparAmaH, iti 4 uparateH // - niSThevaH, niSphyUtiH, niSThevanam, niSThIvanam iti 4 mukhena zleSmotsargasya // - javanam, jUtiH, iti 2 vegasya / sAtiH, avasAnam iti 2 antasya // - jvaraH, jUrtiH, iti 2 jvarasya / pazUnAM preraNaM udajaH syAt 1 / zApe Akroze dyotye akaraNirityAdayaH / 'Adi'zabdAdajIvaniH / gotrAntebhya aupagavAdizabdebhyastasya vRndamityarthe aupagavakAdikaM syAt 1 / 'Adi' zabdAdgArgakaM dAkSakamityAdi / itaH paramAvargasamAptervRndamityadhikAraH // - ApUpikam zASkulikam, sAktakam, ityAdi / mANavAnAM samUho mANavyam 1 | sahAyAnAM samUhaH sahAyatA 1 / halAnAM samUho halyA iti 1 // brAhmaNyam, vADavyam iti 2 brAhmaNAnAM samUhasya / parzukA asthivizeSAstAsAM samUhaH, pArzvam 1 / pRSThAnAM samUhaH > For Private and Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.k www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 199 2333 2334 2335 patayaH 2320-2342 ] tRtIyaM kANDam khalAnAM khalinI khalyApyatha mAnuSyakaM nRNAm grAmatA janatA dhUmyA pAzyA galyA pRthakpRthak api sAhasrakArISavArmaNAtharvaNAdikam 5. nAnArthavargaH nAnArthAH ke'pi kAntAdivargeSvevAtra kIrtitAH bhUriprayogA ye yeSu paryAyeSvapi teSu te AkAze tridive nAko lokastu bhuvane jane padye yazasi ca zlokaH zare khaDne ca sAyakaH jambuko kroSTuvaruNau pRthuko cipiTAbhako Alokau darzanadyotI bherIpaTahamAnako utsaGgacihnayoraGkaH kalaGko'GkApavAdayoH 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 pRSTayam 1 ||-khlinii, khalyA, iti 2 khalAnAM samUhasya / manuSyANAM samUho mAnuSyakam 1 / grAmatA, janatA, dhUmyA, pAzyA, galyA, sAhasram , kAriSam , vArmaNam , AtharvaNam , ityAdayaH // 2336-2849 atra vakSyamANeSu / kAntAdivargeSveva ke'pi nAnArthA ukkA natu prAguktapayoyeSu / yathA 'mArate vedhasi brane puMsi. kaH kaM ziro'mbunoH' iti / bhUriprayogA yatra kutrApi kAvyAdiSu kavibhiH prAcuryeNa prayuktA ye nAkalokAdayaH zabdAste pUrvokteSu yeSu payoyeSu dRzyante teSu paryAyeSu 'api'zabdAdatrApi kAntAdiSu kiirtitaaH|ythaa nAkazabdaH pracuraprayogatvAtprAk kharyAkAzayorukto'pi punrihokH| jambukazabdastu zRgAlaparyAyeSvevokto natu varuNaparyAyeSu; bhUriprayogatvAbhAvAt / iha tu 'jambuko kroSTuvaruNau' ityubhayatrocyate / nAka iti AkAze kharge ca vartate / bhuvane jane ca loka iti 1 / padye yazasi ca zloka iti 1 / zare khar3e ca sAyakaH / koSTA mRgAlaH, varuNaH prasiddhaH, ubhau jambukazabdavAcyau / cipiTaH, arbhakaH, etAvubhau pRthuko| darzanaM prkaashshcaaloko| merI paTahaM ubhaavaanko| utsajhe cihe cADaH / cihna doSArope ca kalaGkaH / nAgavizeSe tvaSTari ca For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [5. nAnArthavargaH takSako nAgavardhakyoraH sphaTikasUryayoH 2343 mArute vedhasi bane puMsi kaH kaM ziro'mbunoH / 2344 syAtpulAkastucchadhAnye saMkSepe bhaktasikthake 2345 ulUke kariNaH pucchamUlopAnte ca pecakaH 2346 kamaNDalau ca karakaH sugate ca vinAyakaH 2347 kiSkurhaste vitastau ca zUkakITe ca vRzcikaH 2348 pratikUle pratIkasviSvekadeze tu puMsyayam 2349 syAdbhUtikaM tu bhUnimbe kattRNe bhUstRNe'pi ca 2350 jyonikAyAM ca ghoSe ca kozAtakyatha kaTraphale 2351 site ca khadire somavalkaH syAdatha sihake 2352 tilakalke ca piNyAko bAhrIkaM rAmaThe'pi ca 2353 mahendraguggulUlUkavyAlagrAhiSu kauzikaH 2354 ruktApazaGkAsvAtaGkaH svalpe'pi kSullakastriSu 2355 jaivAtRkaH zazAGke'pi khure'pyazvasya vartakaH 2356 takSakaH / sphaTikasUryayorarka iti / mArute vedhasi brane ka iti puMsi / zirasi jale ca ke iti klIbam / tucchadhAnye saMkSepe bhaktasikthake pulAka iti / kariNaH pucchamUlopAnte gudAcchAdakamAMsapiNDe ulUke ca peckH| kamaNDalau cakArAdvarSoMpale dADimAdau ca karakaH / sugate cakArAdvighnarAje garuDe ca vinAyakaH / haste vitasto ca kiSkaH / zUkakITe cakArAdalau kaTe vRkSavizeSe'STamarAzau ca vRzcikaH / pratikUle ca pratIkaH / tatra pratikUle triSu / avayave puMsi / bhUnimbe kattRNe bhUstRNe ca bhUtikaM syAt / jyotsnikAyAM ghoSe ca kozAtakI / kaTphale zuklakhadire ca somavalkaH / sihake tilakalke niHsnehatilacUrNe ca piNyAkaH / rAmaThe cakArAdvAhIke deze'zve dhIre ca bAhIkamiti / mahendre guggulau ulUke vyAlagrAhiNi ca kauzikaH / ruk tApaH zaGkA atra AtaGka iti / khalpe api. zabdAnIcakaniSTadaridreSvapi kSullakaH / kSullakatriSu / zazAGkaH kuzava jaivAtakaH / azvakhure 'api'zabdAtpakSibhede ca vartakaH vyAghra 'api'zandAdamI diggajAdai For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2343-2369] tRtIyaM kANDam / vyAghe'pi puNDarIko nA yavAnyAmapi dIpakaH 2357 zAlAvRkAH kapikroSTuzvAnaH svarNe'pi gairikam 2358 pIDArthe'pi vyalIkaM syAdalIkaM tvapriye'nRte 2359 zIlAnvayAvanUke dve zalke zakalavalkale 2360 sASTe zate suvarNAnAM hemyurobhUSaNe pale 2361 dInAre'pi ca niSko'strI kalko'strI zamalainasoH 2362 dambhe'pyatha pinAko'strI zUlazaMkaradhanvanoH 2363 dhenukA tu kareNvAM ca meghajAle ca kAlikA 2364 kArikA yAtanAvRttyoH karNikA karNabhUSaNe 2365 karihaste'Ggalau padmabIjakozyAM triSUttare 2366 vRndArako rUpimukhyAveke mukhyAnyakevalAH 2367 sthAddAmbhikaH kaukuTiko yazcAdUreritekSaNaH 2368 lAlATikaH prabhorbhAladarzI kAryAkSamazca yaH 2369 'bhUbhRnnitambavalayacakreSu kaTako'striyAm * * sUcyagre kSudrazatrau ca romaharSe ca kaNTakaH * * ca puNDarIkaH puMsi / yavAnyAM 'api'zabdAdarhicUDe prakAze'pi dIpakaH / kapikroSTuzvAnaH zAlAvRkAH syuH / varNe api'zabdAdgArekadhAtau ca gairikam / pIDArthe'pizabdAdvailakSye'pi vyalIkam / apriye'nRte ca alIkam / zIlaM khabhAvo'nvayo vaMzaH tatra anUkamiti / zakalaM, valkalaM, 2 zalke iti| suvarNAnAM sASTe zate henni uraso bhUSaNe hemapale dInAre ca nisskH| zamalaM enaH dambhaH triSu kalkaH / puM-napuMsakayoH / zUle zaMkaradhanvani ca pinAkaH astriyAm / kareNvAM hastinyAM cakArAnavaprasUtAyAM gavi dhenukA / meghajAle cakArAddevatAvizeSe'pi kaalikaa| yAtanAyAM vRttau ca kArikA / karNabhUSaNe karihaste'Ggulau kamalAntargatakoSe ca karNikA / uttare khAntebhyaH prAk zabdAtriSu / rUpimukhyayoH vRndAraka iti / mukhya anye kevalaM ekaH / dAmbhikaH yo'dUreritekSaNaH sa kaukuTika iti / yo bhRtyaH prabho laM pazyati yazca kAryAkSamaH tAvubhau laalaattiko| For Private and Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 202 amarakoSe ** pAkau paktizizU madhyarale netari nAyakaH paryaGkaH syAtparikare syAdvyAghre'pi ca lubdhakaH peTakastriSu vRnde'pi gurau dezye ca dezikaH kheTaka grAmaphalakau dhIvare'pi ca jAlikaH puSpareNau ca kiJjalkaH zulko'strI strIdhane'pi ca syAtkallole'pyutkalikA vArdhakaM bhAvavRndayoH kariNyAM cApi gaNikA dArakau bAlabhedakau andhe'pyaneDamUkaH syATTaGkau darpAzmadAraNau' mayUkhastviT karajvAlAsvalibANau zilImukhau zaGkho nidhau lalATAsni kambau na strIndriye'pi kham 2371 ghRNijvAle api zikhe zailavRkSau nagAvagau Azugau vAyuvizikhau zarArkavihagAH khagAH pataGgau pakSisUryau ca pUgaH kramukavRndayoH pazavo'pi mRgA vegaH pravAhajavayorapi parAgaH kausume reNau snAnIyAdau rajasyapi gajespi nAgamAtaGgAvapAGgastilake'pi ca 2370 2372 2373 2374 2375 2376 2377 [ 5. nAnArthavarga: For Private and Personal Use Only *** tviTkarajvAlAsu mayUkhaH / bhramarazarau zilImukhau / nidhau lalATAspri kambau ca zaGkhaH / indriye 'apizabdAdAkAze zUnye'pi kham / ghRNiH jvAlA 'api zabdAccUDAyAM prapade barhicUDAyAM ca zikhA / zailavRkSau nagasaMjJakAvagasaMjJakau ca / vAyuvizikhau Azugau / bANArkapakSiNaH khagazabdavAcyAH / pakSisUryayoH / cakArAcchAlipramede pataGgaH / kramuke vRnde ca pUgaH / pazuSu 'apizabdAt mRga mArgaNAyAM ca mRgaH / pravAhajavayoH 'api ' zabdAdviSThAderbahirnirgame'pi vegazabdaH syAt / kusumasaMbandhini reNI, snAnIye gandhacUrNavizeSe, AdinA suratAdizramazAntaye kAmazAstrAdyukte yatkarpUrAdi cUrNe, 'api' zabdAduparAge, rajasi parAgaH / nAgamAtaGgau gaje vartete / 'apizabdAtkAdraveyanAga
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2370-2388] tRtIyaM kANDam sargaH svabhAvanirmokSanizcayAdhyAyasRSTiSu 2378 yogaH saMnahanopAyadhyAnasaMgatiyuktiSu 2379 bhogaH sukhe syAdibhRtAvahezca phaNakAyayoH 2380 cAtake hariNe puMsi sAraGgaH zabale triSu 2381 kapau ca plavagaH zApe tvabhiSaGgaH parAbhave 2382 yAnAdyaGge yugaH puMsi yugaM yugme kRtAdiSu 2383 svargeSupazuvAgvajradinetraghRNibhUjale 2384 lakSyadRSTyA striyAM puMsi gaurliGgaM cihnazephasoH 385 zRGgaM prAdhAnyasAnvozca varAGgaM mUrdhaguhyayoH 2386 bhagaM zrIkAmamAhAtmyavIryayatnArkakIrtiSu 2387 parighaH parighAte'stre'pyogho vRnde'mbhasA raye 2388 kezaranAgavallIhAstinapurameghamustakAdau / 'api'zabdAccaNDAle'pi maatnggH| netrasyAnte'GgahIne cApAGgaH / svabhAvaH prakRtiH, nirmokSastyAgaH, nizcayaH, adhyAyaH kAvyAdivirAmasthAnam , sRSTirnirmANam , eteSu sargaH / saMnanaM kavacaH, upAyaH sAmAdiH, dhyAnaM cittavRttinirodhaH, saMgatiH saMgama ityAdiSu yogazabdaH / sukhe, ruyAdimRtau paNyastrINAM bhoge, 'Adi'zabdAddhastyazvAdikarma karANAM bhRtau mUlye pAlane bharaNe vA bhogH| aheH sarpasya phaNakAyayorapi / sAraGgaH puMsi hariNe cAtake, triSu zabale / kapI vAnare cakArAr3he ke sArathyAdau ca plavagaH / zApe Akroze parAbhave tiraskAre'bhiSaGgaH / yAnAdyaGge rathazakaTAdInAmavayave yugaH / yugme dvaye kRtatretAdipu hastacatuSTaye auSadhamede ca yugam / svargaH, iSuH, pazU surabhivRSo, vAk, vajram , dik, netram , dhRNiH, bhUH, jalam , eteSAM lakSyadRSTyA prayogAnusAreNa gozabdaH triyAM puMsi conneyaH / cihnazephasoH liGgam / prAdhAnyaM prabhutvam , sAnu zikharam , cakArAt pazoravayave zRGgam / mUrdhA mastakaH, guhyaM yoniretayorvarAGgama, / zrIH saMpacchobhA, kAma icchA ca, mAhAtmyaM aizvaryam / vIrya, yanaH prayanaH, arkakIrtiH, sUryayazaH, eteSu bhagam / parighAte'ne lohamayala* guDe apizandAdyogamede ca parighaH / vRnde samUhe, mammasAM raye jalapravAhe For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 1 parakoSe 5. nAnArthavargaH mUlye pUjAvidhAvarSo'hoduHkhavyasaneSvagham 2389 triviSTe'lpe laghuH kAcAH zikyamRdbhedadRzujaH viparyAse vistare ca prapaJcaH pAvake zuciH 2391 mAsyamAtye cAtyupadhe puMsi medhye site triSu 2392 abhiSvaGge spRhAyAM ca gabhastau ca ruciH striyAm 'prasanne bhalluke'pyaccho gucchaH stabakahArayoH * * paridhAnAJcale kaccho jalaprAnte triliGgakaH' kekitAAvahibhujau dantaviprANDajA dvijAH 2394 ajA viSNuharacchAgA goSThAdhvanivahA vrajAH 2395 dharmarAjau jinayamau kuJjo dante'pi na striyAm 2396 valaje kSetrapUAre valajA valgudarzanA 2397 same AmAMze raNe'pyAjiH prajA syAtsaMtato jane 2398 abjau zaGkazazAGkau ca svake nitye nijaM triSu 2399 oghaH / mUlye paNye, pUjopahAre cArghaH / aMhaH pApam , duHkhaM jarAmaraNAdikam , vyasanaM mRgayAchUtAdi, vipadrAgadveSAdi vA tatra agham / iSTe alpe ca laghuH / triSu / vizakyaM, mRdbhedo mRdvizeSaH, dRk netrarogaH paTalaprAyaH, ete trayaH kAcAH / viparyAse vaiparItye, vistare cAtpratAraNe prapaJcaH / pAvake'mau zuciH / puMsi / mAsyASADhe, amAtye sacive, atyupadhe, medhye pavitre, site zukne, ca zuciH triSu / spRhAyAmatyAsattau gabhastau kiraNe cakArAddIptau zobhAyAM ca ruciH / kekitAjhyau~ mayUragaruDau ahibhujau / dantaH / vipretyupalakSaNaM kSatravaizyayoH, aNDajAH pakSiNaH, ete dvijAH / viSNuharI, chAgo bastaH, ete ajAH / goSThaM gosthAnakam , adhvA mArgaH, nivahaH saMghaH, ete brajAH / jino buddhaH, yamaH, etayoH dharmarAjazabdaH / dantidante kujH| 'api'zabdAnnikuJja'pi / punapuMsakaliGgaH / kSetre nagaradvAre ca valajam / valgudarzanA valajA / same kSamAze bhUbhAge, raNe saMgrAme Ajiriti / saMtatirapatyam , jane'pi prajA / zaGkhazazAiyoH cakArAddhanvantarAvajaH / khake AtmIye nitye cirasthite nijaH / triSu / For Private and Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'GkayaH 2389-2412] tRtIyaM kANDam 2403 2404 2405 puMsyAtmani pravINe ca kSetrajJo vAcyaliGgakaH saMjJA syAccetanA nAma hastAdyaizcArthasUcanA kAkebhagaNDau karau gajagaNDakaTI kaTau zipiviSTastu khalatau duzcarmaNi mahezvare devazilpinyapi tvaSTA diSTaM daive'pi na dvayoH rase kaTuH kaTukArye triSu matsaratIkSNayoH riSTaM kSemAzubhA bhAveSvariSTe tu zubhAzubhe mAyAnizcalayantreSu kaitavAnRtarAziSu ayoghane zailazRGge sIrAGge kUTamastriyAm sUkSmailAyAM truTi: strI syAt kAle'lpe saMzaye'pi sA 2409 AryutkarSAzrayaH koTyo mUle lagnakace jaTA vyuSTiH phale samRddhau ca dRSTirjJAne'kSiNa darzane dRSTiryAgecchayoH sRSTaM nizcite bahuni triSu 2406. 2407 2408 2410 2411 2412 205 For Private and Personal Use Only 2400 2401 2402 Atmani puruSe kSetrajJaH / puMsi / pravINe tu vAcyaliGgakaH / cetanA dhIH nAmAbhidhAnam / hastAyaiIsta bhUlocanAdibhiryA arthasUcanA prayojanavijJApanaM sApi saMjJA / kAkebhagaNDau karau / gajagaNDaH kaTizca kaTau syAtAm / rujA niSkezazirAH khalatiH tasminduzcarmaNi ca mahezvare zipiviSTaH / devazilpini vizvakarmaNi 'api'zabdAdravibhede kASThatakSe tvaSTA / deve prAktanakarmaNi diSTam napuMsakam / apizavdAtkAle tu nA / rase pippalyAdirasabhede kaTuH / puMsi / akArye karaNAnarhe kaTu / klIbam / matsaratIkSNayotriSu / kSeme kalyANe, azume'maGgale, abhAve'zubhasyaivAbhAve riTamiti / zubhAzubhe ariSTe / sUtikAgRhaM cAriSTam / mAyAdiSu navasu kUTam / tadastriyAm / sUkSmailA prasiddhA kAle hastAkSara caturthabhAgagrahaNAtmake kAlamede, alpe leze, saMzaye saMdehe'pi truTi: / vyartizcApAgram, utkarSaH, prakarSaH, azriH koNaH, saMkhyAbhede'pi, koTiH / mUle saMSTikeze jaTAmAMsyAM vedavikRtau ca jaTA / phale sAdhye, samRddhau, saMpadi vyuSTiH / jJAne'kSNi cakSuSi darzane ca dRSTiH / yAgo yajJaH, icchA spRhA, etayoriSTiH / sRSTe bahuni
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 amarakoSe kaSTe tu kRcchragahane dakSAmandAgadeSu ca paTurdvI vAcyaliGgau ca nIlakaNThaH zive'pi ca puMsi koSTho'ntarjaTharaM kusUlo'ntargRhaM tathA niSThA niSpattinAzAntAH kASThotkarSe sthitau dizi triSu jyeSTho'tizaste'pi kaniSTho'tiyuvAlpayoH daNDosstrI laguDe'pi syAdguDo golekSupAkayoH sarpamAMsAtpazU vyADau gobhUvAcastviDA ilAH kSveDA vaMzazalAkApi nADI nAle'pi SaTkSaNe kANDosstrI daNDabANArvavargAvasaravAriSu syAdbhANDamazvAbharaNe'matre mUlavaNigdhane bhRzapratijJayorbADhaM pragADhaM bhRzakRcchrayoH zaktasthUlau triSu dRDhau vyUDhI vinyastasaMhatau [ 5. nAnArthavarga: 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2 pracure, muktAnirmitayozca kaSTe sRSTam / kRcchraM duHkham gahanaM duradhigamAntaHprAntam, ume kaSTe / dakSo'nalasaH, amandastIkSNaH, agado rogahInaH, ete paTavaH // dvau kaSTapaTU vAcyaliGgau / zive 'api ' zabdAnmayUre'pi nIlakaNThaH / antarjaTharaM jaTharasyAntaram / kusUlo dhAnyAgAram / antargRhaM gRhAbhyantaraM ca eteSu koSThaH / puMsi / niSpattirniSpAdanam / nAzaH adarzanam / antaH pradhvaMsaH niSThA / utkarSe sthitau maryAdAyAM dizi ca kASThA / atizaste suprazaste, apizabdAdativRddhe, agraje mAsi ca jyeSThaH / atiyUni bAle / anuje'pi kaniSThaH / laguDepi - zabdAdazve'pi daNDaH / golo mRdAdiguDakaH, ikSupAkaH ikSuvikAre'pi guDaH / sarpaH mAMsAtpazurvyAghraH / ubhe vyADau / gaurdhenuH / bhUH / vAk / ete DalayoraikyAdiDA ilAzca / ilA budhapatnI ca / vaMzazalAkA paJjarAdyarthA vA zUrpAdyarthA - veNuzalAkA kSveDA / 'api' zabdAdviSe puMsi / SaTkSaNamite kAle nAle 'api' zabdAcchirAdiSu ca nADI / daNDAdiSu SaTsu kANDaH / sa ca puMnapuMsakayoH / azvAbharaNe / amatre pAtre / mUlaM yadvaNigdhanaM tatra ca bhANDam / bhRzamatyartha pratijJAsvIkArayorbADham / mRzakRcchrayorhade'pi pragADham / zaktaH samarthaH tatra sthULe For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkrayaH 2413-2436 ] tRtIyaM kANDam bhrUNo'rbhake straiNagarbhe bANo balisute zare kaNo'tisUkSme dhAnyAMze saMghAte pramathe gaNaH paNo dyUtAdiSUtsRSTe bhRtau mUlye dhane'pi ca maunya dravyAzrite sattvazaurya saMdhyAdike guNaH nirvyApAra sthitau kAlavizeSotsavayoH kSaNaH varNo dvijAdau zuklAdau stutau varNa tu vAkSare aruNa bhAskare'pi syAdvarNabhede'pi ca triSu sthANuH zarve'pyatha droNaH kAke'pyAja rakhe raNaH grAmaNIrnApite puMsi zreSThe grAmAdhipe triSu UrNA meSAdilomni syAdAvarte cAntarA bhruvoH hariNI syAnmRgI hemapratimA haritA ca yA triSu pANDau ca hariNaH sthUNA stambhe'pi vezmanaH 207 For Private and Personal Use Only 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 ca dRDhaH / vinyaste saMhate ca vyUDhaH / arbhake straiNagarbhe ca bhrUNaH / valiputre zare ca bANaH / ati sUkSmavastuni dhAnyAMze ca kaNaH / saMghAte samUhe / pramathe rudrAnucare ca gaNaH / dyUtamakSAdibhiH krIDA / AdinA meSakukkuTAdiyuddhAdikaM tatra utsRSTe nyastArthe / bhRtau vetane mUlye vikreyavastudravye dhane kAkiNIcatuSTaye ca paNaH / mAMya jyAyAM dravyAzrite rasagandhAdau / 'Adi' zabdasya pratyekaM saMbandhAtsattvarajaAdau zauryacAturyAdau saMdhivigrahAdau indriye ca guNaH / nirvyApArasthitau tUSNImadhaHsthAne kAlavizeSe muhUrtasya dvAdaze bhAge utsave putrajanmAdau kSaNaH / viprakSatriyAdI zuklapItAdau stutau stave ca varNaH / akSare varNa klobe vA puMsi / bhAskare sUrye / 'api'zabdAtsUryasArathau ca / so'ruNazabdaH varNamede, triSu stambhAdau stheyuSi zarve ca sthANuH / kAke 'apizabdAdazvatthAmnaH pitari parimANavizeSe ca droNaH / AjI yuddhe rave zabde ca raNaH / zreSThe nApite prAmAdhipe ca grAmaNIH / meloni bhruvorantarAvarte ca UrNA / mRgI henaH suvarNasya pratimA yA caharitA haridvarNA sA hariNI / pANDau pANDuravarNe cakArAt mRgamede vezmano gRhasya stamme sthUNA / 'api ' zabdAohasya pratimAyAm / spRhA vAJchA / pipAsA
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 208 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe tRSNe spRhApipAse dve jugupsAkaruNe ghRNe vaNikpathe ca vipaNiH surA pratyakca vAruNI kareNuribhyAM strI nebhe draviNaM tu balaM dhanam zaraNaM gRharakSitroH zrIparNa kamale'pi ca viSAbhimaraloheSu tIkSNaM klIve khare triSu pramANaM hetumaryAdAzAstreyattApramAtRSu karaNaM sAdhakatamaM kSetragAtrendriyeSvapi prANyutpAde saMsaraNamasaMbAdhacamUgatau ghaNTApathe'tha vAntAnne samudgiraNamunnaye atastriSu viSANaM syAtpazuzRGgebhadantayoH pravaNaM kramanimno prahve nA tu catuSpathe saMkIrNau nicitAzuddhAviriNaM zUnyamUSaram 'setau ca varaNo veNI nadIbhede kacoccaye' [ 5. For Private and Personal Use Only nAnArthavarga: 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 ** pAnecchA / ume tRSNe / jugupsA nindA karuNA ca ghRNA / vaNikpathe paNyavIthyAM ApaNe paNye ca vipaNiH / surA madyam / pratyak pratIcI dik / ume vAruNyau / ibhyAM hastinyAM kareNuH / strIliGgA / ibhI hastinI / kareNurnA puMlliGgaH / balaM parAkramaH / dhanaM ca draviNam / gRhe rakSitari zaraNam / kamale cakArAdagnimanye ca zrIparNam / viSaM abhimaro yuddham / lohaM ca tIkSNam / lIcamU / khare tigme triSu / heturdhUmAdiH / maryAdA sImA / iyatA paricchedaH / pramAtA jJAtA eSvartheSu pramANazabdo vartate / sAdhane kriyAsiddhI prakRSTo hetuH sAdhakatamaM karaNamiti / gAtrendriyeSu 'api ' zabdAtkarmAdi / prANinAmutpAde janmani / asaMbAdhacamUgatau nirbAdha sainyagamane ghaNTApathe ca saMsaraNam / vAntAnne bhuktojjhitAnne unnaye jalapAtrAderUrdhvanayane unmUlite ca udbhiraNam / ataH paraM vakSyamANA NAntazabdAste triSu / pazuzRGgaM cebhadantazca tayoH viSANam / krameNa ninA sA cAsau urvI ca pRthvI tatra / prahne namre catuSpathe pravaNaH / puMsyeva / nicito vyAptaH / azuddhaH amitraH / ume saMkIrNau / zUnyaM nirAzrayo dezaH / USaraM sthalamedaH tadi I
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2437-2461] tRtIyaM kANDam devasUryoM vivasvantau sarasvantau nadArNavau 2449 pakSitAkSyoM garutmantau zakuntau bhAsapakSiNI 2450 agyutpAtau dhUmaketU jImUtau meghaparvato 2451 hastau tu pANinakSatre marutau pavanAmarau 2452 yantA hastipake sUte bhartA dhAtari poSTari 2453 yAnapAtre zizau potaH pretaHprANyantare mRte 2454 grahabhede dhvaje ketuH pArthive tanaye sutaH 2455 sthapatiH kArubhede'pi bhUbhRdbhUmidhare nRpe 2456 mUrdhAbhiSikto bhUpe'pi RtuH strIkusume'pi ca 2457 viSNAvapyajitAvyaktau sUtastvaSTari sArathau 2458 vyaktaH prAjJe'pi dRSTAntAvubhau zAstranidarzane 2459 kSattA syAtsArathau dvAHsthe kSatriyAyAM ca zUdraje '2460 vRttAntaH syAtprakaraNe prakAre kAryavArtayoH 2461 riNamiti syAt / devasUryo vivasvantau / nadArNavau saravantau / pakSitAkSyo garutmantau / bhAsapakSiNau zakuntau / anyutpAtau dhUmaketU / meghaparvatau jImUtau / pANiH karaH nakSatraM trayodazam / ume hastau / pavano vAyuramarazca maru- . saMjJau / mahAmAtrasArathI yantArau / dhAtA dhArakaH / poSTA ca bhartA / yAnapAtre cahitre zizau potH| prANyantare bhUtAntare mRte ca pretaH / grahamede dhvaje ca ketuH| pArthive raajnyi| tanaye putre ca sutH| kAruH zilpI tanede, api'zabdAtkaakini jIveSTiyAjake ca sthptiH| bhUmidhare zaile nRpe ca bhuubhRt| bhUpe 'api'zabdAt pradhAne kSatriyamAtre ca mUrdhAbhiSiktaH / strIkusume rajasi hemantAdau ca RtuH| ajitazcAvyaktazceti viSNAvapi vrtete| 'api'zabdAdaparibhUte zaMkare cAjitaH / tvaSTAra zilpimede / sArathau ca suutH| prAjJe sphuTe'pi vyakaH / zAstraM tarkodi / nidarzanamudAharaNam / ubhau dRssttaantau| sArathI dvAHsthe dvArapAle zUdrAkSatriyAyAM jAte ca sttaa| cAt bhujiSyAtanaye / prakaraNaM prastAvaH, prakAro bhAvaH, kAya sAkalyam , vArtA janazrutiH, eteSu vRttAntaH / samare yuddhe / a. ko. mA. 11 For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 210 amarakoSe [5. nAnArthavargaH AnartaH samare nRtyasthAnanIvRdvizeSayoH 2462 kRtAnto yamasiddhAntadaivAkuzalakarmasu 2463 zleSmAdi rasaraktAdi mahAbhUtAni tadguNAH 2464 indriyANyazmavikRtiH zabdayonizca dhAtavaH 2465 kakSAntare'pi zuddhAnto nRpasyAsarvagocare 2466 kAsUsAmarthyayoH zaktimUrtiH kAThinyakAyayoH 2467 vistAravallayovratatirvasatI rAtrivezmanoH 2468 kSayArcayorapacitiH sAtirdAnAvasAnayoH 2469 artiH pIDAdhanuSkoTyorjAtiH sAmAnyajanmanoH 2470 pracArasyandayo rItirItirDimbapravAsayoH 2471 udaye'dhigame prAptistretA tvagnitraye yuge 2472 vINAbhede'pi mahatI bhUtibhasmani saMpadi 2473 nadInagaryo gAnAM bhogavatyatha saMgare 2474 nRtyasthAne nRtyamaNDape / nIvRdvizeSo janapadavizeSaH, eteSva nartaH / yamo dharmarAjaH / siddhAntaH, daivaM prAkanaM karma, akuzalakarma pApam , eteSu kRtaantH| zleSmAdayo dhAtuzabdavAcyAH / AdizabdAtpittAdigrahaH / nRpasya kakSAntare rAja. dhAnIsthAnavizeSe / asarvagocare iti kakSAntarasya vizeSaNam / 'api'zabdAdantaHpure AmacAnte ca zuddhAntaH / AyudhabhedaH sAmarthya ca zaktiH / kAThinyakAyayomUrtiH / vistAre valayAM ca vrttiH| rAtrau gRhe ca vstiH| kSayo haaniH| arcA pUjA / tatrApacitiH / niSkRto vyaye ca / dAne avasAne ca sAtiH / pIDAyAM dhanuSkovyAM ca ArtiH / sAmAnyaM gotvAdi janmani ca jAtiH / pracAraH lokAcAraH / syandaH prasravaNam / tatra rItiH / Dimbe pravAse ca ItiH / udaye utpattau / adhigame lAme ca prAptiH / agnitraye dkssinngaaiiptyaahvniiyaakhye| dvitIye yuge tretAzabda AvantaH / vINAmedo nAradI vINA / mahattvayuktAyAM bhAryAdau ca mhtii| bhasmani saMpadi aNimAdau ca bhuutiH| For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkyaH 2462-2486 ] tRtIyaM kANDam saGge sabhAyAM samitiH kSayavAsAvapi kSitI raverarcizva zastraM ca vahnijvAlA ca hetayaH jagatI jagati cchandovizeSe'pi kSitAvapi pazchindo'pi dazamaM syAtprabhAve'pi cAyatiH pattirgatau ca mUle tu pakSatiH pakSabhedayoH prakRtiryoniliGge ca kaizikyAdyAzca vRttayaH sikatAH syurvAlukApi vede zravasi ca zrutiH vanitA janitAtyarthAnurAgAyAM ca yoSiti guptiH kSitivyudAse'pi dhRtirdhAraNadhairyayoH bRhatI kSudravArtAkI chandobhede mahatyapi vAsitA strIkariNyozca vArtA vRttau janazrutI vArta phalgunyaroge ca triSvapsu ca ghRtAmRte 211 For Private and Personal Use Only 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 nadyAM nAgAnAM nagaryAM ca bhogavatI / saMgarAditraye samitiH / kSayo nAzaH / vAso nivAsaH / 'api'zabdAt medinyAM kAlimede ca kSitiH / sUryaprabhAdiSu hetiH / jagati loke kSitau bhuvi chandovizeSe dvAdazAkSarapAdakavRtte jagatI / 'api'zabdAjjane'pi / dazamaM chandaH dazAkSaraNadakaM Avalirapi paGkiH / prabhAve uttarakAle'pyAyatiH / gatau vIramede sainyamede ca pattiH / pakSamedayormAsArdhasya ca mUle pratipadi pakSipakSasya mUle'dhodeze ca pakSatiH / yonau liGge ca prakRtiH / cakArAtpradhAnatve amAtyAdau khabhAve ca / 'Adya' zabdAt ArabhaTI- sAttvatI -bhAratyo vRttayaH / cakArAjjIvikAyAM sUtravivaraNe ca vRttiH / sikatAzabdo vAlukAyAm / 'api' zabdAtsikatAnvitadeze ca zarkarAyAM ca kIrtitaH / vede zravasi karNe ca zrutiH / janito'tyantAnurAgo yasyAM tasyAM yoSinmAtre ca vanitA / kSitivyudAse bhUvivare / apizabdAdrakSaNe ca guptiH / dhAraNAyAM dhairye [tuSTau yogamede] ca dhRtiH / kSudravArtAkI oSadhivizeSo bRhatI / chandomedo navamaM chando bRhatI / mahatI vipulA sApi bRhatI syAt / strIkariNyo yoSiddhastinyorvAsitAzabdaH / vRttau jIvikAyAm / janazrutau vRttAnte vArtA / phalgunyasAre vArtam / rogarahite
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 212 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarako kaladhautaM rUpyahemnornimittaM hetulakSmaNoH zrutaM zAstrAvadhRtayoryugaparyAptayoH kRtam atyAhitaM mahAbhItiH karma jIvAnapekSi ca yukte kSmAdAvRte bhUtaM prANyatIte same triSu vRttaM padye caritre triSvatIte dRDhanistale mahadrAjyaM cAvagItaM janye syAdgarhite triSu zvetaM rUpye'pi rajataM hemni rUpye site triSu triSvato jagadiGge'pi raktaM nIlyAdirAgi ca avadAtaH site pIte zuddhe baddhArjunau sitau yukte'tisaMskRte marSiNyabhinIto'tha saMskRtam kRtrime lakSaNopete'pyananto'navadhAvapi khyAte dRSTe pratIto'bhijAtastu kulaje budhe [ 5. nAnArthavargaH 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 For Private and Personal Use Only 2495 2496 2497 2498 triSu / ghRtAmRte dve apsu vartete / cakArAt ghRtamAjye jale klIbam / amRtaM tu ghRte pIyUSe yajJazeSe ca / rUpyaM rajatam, hema suvarNam, lakSma cihnam, eteSu kaladhautam / zAstre avadhRte ca zrutam / yuge prathamayuge, paryApte alamarthe kRtam / jIvAnapekSi sAhasarUpaM karma mahAbhItirmahadbhayaM ca atyAhitaM syAt / yukte nyAyye / kSmAdau kSityAdipazcake / Rte satye / prANini jantau / atIte vRtte / same sadRze bhUtam / padye zloke atIte bhUte dRDhe gADhe nistale vartulestItAdau triliyAM vRttam / rAjyaM cakArAt bRhacca mahat / janye janApavAde garhite nindite'vagItam / rUpye 'api zabdAcchuzre'pi zvetam / heni rUpye site ca rajatam / ato rajatAt pare tAntAH zabdAstriSu / iGge jaMgame bhuvane ca jagat / nIlyAdirAgayuktaM raktam / sitAditraye'vadAtaH / arjunaH zuklaH baddhava sitaH / yuke nyAyye atiprazaste bhUSite marSiNi kSantari ca abhi nItaH / kRtrime ghaTAdau lakSaNopete zAstropalakSaNayukte ca saMskRtam / anavadha niHsIme, 'apizabdAccheSAdau anantaH / khyAte prasiddhe hRSTe ca pratItaH / kulaje kulIne budhe paNDite'bhijAtaH / pUtaM pavitram / vijano vigatajanaH / etau 1
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 23 patayaH 2487-2510] tRtIyaM kANDam viviktau patavijanau macchitau muDhasocchayau 2499 dvau cAmlaparuSau zuktau zitI dhavalamecako 2500 satye sAdhau vidyamAne prazaste'bhyarhite ca sat 2501 puraskRtaH pUjite'rAtyabhiyukte'grataH kRte 2502 nivAtAvAzrayAvAtau zastrAbhedyaM ca varma yat 2503 jAtonnaddhapravRddhAH syurucchritA utthitAstvamI 2504 vRddhimatprodyatotpannA Ahatau sAdarArcitau 2505 artho'bhidheyaraivastuprayojananivRttiSu 2506 nipAnAgamayostIrthamRSijuSTe jale gurau 2507 samarthastriSu zaktisthe saMbaddhArthe hite'pi ca 2508 dazamIsthau kSINarAgavRddhau vIthI padavyapi 2509 AsthAnIyatnayorAsthA prastho'strI sAnumAnayoH 2510 'zAstradraviNayorgranthaH saMsthAdhAre sthitI mRtau ** viviktau / mUDho mohaM gataH socchyo vRddhiyuktaH dvau mUJchitau / amlaM cukram / paruSo niSThuraH / dvau zuktAkhyau / dhavalaH zubhraH / mecakaH kRSNavarNaH / ubhayoH shitiH| satye sAdhI vidyamAne prazaste abhyarhite ca sata / arAtyabhiyukta zatruNAkrAnte agrataH kRte puraHsthite pUjite ca purskRtH| Azrayo nivAsaH / avAto vAtavarjitaH / ubhau nighaatii| yacchastrAbhedyaM varma kavacaM tadapi nivAtAkhyam / jAta tpannaH / unnaddho dRptaH / pravRddhazcaite ucchritAH / vRddhimat, prodyataH, utpannaM, ete utthitaaH| sAdarArcito Ahatau / abhidheyo vAcyaH / rAH dhanam / vastu tattvam / nivRttinivartanam / atra viSaye'pyarthaH / nipAnamupakUpajalAzayaH / Agamo bauddhazAstrAdanyacchAstram / RSimuSTe jale RSibhiH sevitodake gurAvupAdhyAye ca tIrtham / zaktisthe zaktimati / saMbaddhArthe hite'nukUle ca samarthaH / kSINo rAgo raso'sya kSINarAgaH / vRddho'tivRddhaH / ubhau dazamIsthau / padavI maargH| 'api'zabdAt pakirapi viithii| AsthAnI sbhaa| yanaH prayatnaH / ubhau AsthA / sAnu parvatApram / mAnaM pari For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 214 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe abhiprAyavaza chandAvandI jImUtavatsarau apavAdau tu nindAjJe dAyAdau sutabAndhavI pAdA razmyaGgituryAzAzcandrAgyakostamonudaH nirvAdo janavAde'pi zAdo jambAlazaSpayoH Ave rudite trAtaryAkrando dAruNe raNe syAtprasAdo'nurAge'pi sUdaH syAdvyaJjane'pi ca goSThAdhyakSe'pi govindo harSe'pyAmodavanmadaH prAdhAnye rAjaliGge ca vRSAGge kakudo'striyAm strI saMvijjJAnasaMbhASAkriyAkArAjinAmasu dharme rahasyupaniSatsyAdRtau vatsare zarat padaM vyavasititrANasthAnalakSmAGgivastuSu goSpadaM sevite mAne pratiSThA kRtyamAspadam [ 5. nAnArthavarga: 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 mANamedaH prasthaH / abhiprAya AzayaH / vazo'dhIna chandaH / jImUto meghaH / vatsaro varSam / tatra abdaH / nindA garhA / AzA zAsanaM tatrApavAdaH / putro jJAtizca dAyAdau / razmiH kiraNaH, aticaraNaH, turyAMzazcaturtho bhAgaH pAdaH / candre agnau arke ca tamonud / janavAde lokApavAde, 'api zabdAnnirNItavAde nirvAdaH / kardame / bAlatRNe ca zAdaH / ArAve Artadhvanau / trAtari rakSake dAruNe raNe bhISaNe yuddhe rudite ca AkrandaH / anurAge'nugrahe, prasannatAyAM kAvyaguNe ca prasAdaH / vyaJjane temane sUpakAre ca sUdaH / goSThaM gosthAnaM tasyAdhyakSe gopAlAdau vRhaspatau kRSNe'pi govindaH / Amodazabdo yathA harSe vartate 'api'zabdAdatinirhrArigandhe ca tathA mado'pi harSe / 'api zabdAddarva gajadAna retassu ca / pradhAnameva prAdhAnyam / rAjaliGge chatrAdau vRSAvayave kakudaH / saMbhASA saMbhASaNam / kriyAkAraH karmaniyamaH, Ajiryuddham, nAma saMjJA, eteSu saMkete ca strIliGgaM saMviditi nAma / dharme rahasi vedAnte ca upaniSad / Rtau vatsare ca zarad / vyavasitirvyavasAyastato vastvanteSu padam / sevite gobhireva sevite deze mAne khurapramANe goSpadam / pratiSThA sthAnam / kRtyaM kAryam / pratiSThAkRtye 1 For Private and Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 215 paGkhayaH 2511-2533] tRtIyaM kANDam triviSTamadhurau svAdU mRdU cAtIkSNakomalau / mUDhAlpApaTunirbhAgyA mandAH syudvau tu zAradau pratyayApratibhau vidvatsupragalbhau vizAradau vyAmo vaTazca nyagrodhAvutsedhaH kAya unnatiH paryAhArazca mArgazca vivadhau vIvadhau ca tau paridhiryajJiyataroH zAkhAyAmupasUryake bandhakaM vyasanaM cetaHpIDAdhiSThAnamAdhayaH syuH samarthananIvAkaniyamAzca samAdhayaH doSotpAde'nubandhaH syAt prakRtyAdivinazvare mukhyAnuyAyini zizau prakRtasyAnuvartane vidhurviSNau candramasi paricchede bile'vadhiH 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 Aspadazabdo vartate / ataH paraM AvargasamApterdAntAstriSu / iSTaH / madhuraH / ubhau svAd / atIkSNo'tigmaH, komalo'kaThinaH, ubhau mRdU, mUDho mUrkhaH / alpaH, apaTuratIkSNaH, nirbhAgyo hInabhAgyaH, ete mandAH / pratyagro'minavaH / apratibhopragalbhaH / dvAvimau zAradau / vidvatsupragalbhau vizAradau / prasAritabhujadvayakuNDalaM vyAmaH / vaTo vRkSabhedaH dvayaM nyagrodhAkhyam / kAyo dehaH / unnatirucchrAya utsedhH| paryAhAro dhyAnAdiH / mArgaH panthAH / etau vivadhasaMjJau vIvaghAvapi ca / yajJiyataroH palAzAdeH zAkhAyAM samidhi / tatra upasUryake sUryasamIpamaNDale pariveSAkhye ca paridhiH / uttamarNagRhe RNamocanaparyantaM vizvAsArtha yadvastu sthApyate tadvandhakaM prasiddham / vyasanamApattiH / cetaHpIDA mAnasI vyathA / adhiSThAnamadhyAsanaM ete AdhayaH / samarthanaM codyaparihAraH / nIvAko vacanAmAvaH / niyamo'GgIkAraH ete samAdhayaH / doSotpAdanaM doSotpAdakhatra prakRtyAdiSu prakRtipratyayAgamAdezeSu ik-yaNa-suDAdiSu yanazvaramadarzanazIlamakSaraM tatra / yo mukhyaM pitrAdikamanuyAti tasmin zizau / prakRtasya prakrAntasya padanivRttyabhAvaH tatraiteSu anubandhaH / vidhuH zazAGke hRSIkeze ca / paricchede sInni / vi garne / kAle'pi avadhiH / vidhAne kartavye daive prAkanazubhA For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 216 bhamarakope [5. nAnArthavargaH vidhividhAne daive'pi praNidhiH prArthane care 2534 budhavRddhau paNDite'pi skandhaH samudaye'pi ca 2535 deze nadavizeSe'ndhau sindhunA sariti striyAm 2536 vidhA vidhau prakAre ca sAdhU ramye'pi ca triSu 2537 vadhUrjAyAM snuSA strI ca sudhA lepo'mRtaM snuhI 2538 saMdhA pratijJA maryAdA zraddhA saMpratyayaH spRhA 2539 madhu madye puSparase kSaudre'pyandhaM tamasyapi 2540 atastriSu samunnaddhau paNDitaMmanyagarvitau 2541 brahmabandhuradhikSepe nirdeze'thAvalambitaH 2542 avidUro'pyavaSTabdhaH prasiddhau khyAtabhUSitau 2543 sUryavahnI citrabhAnU bhAnU razmidivAkarau 2544 bhUtAtmAnau dhAtRdehI mUrkhanIcau pRthagjanau 2545 zubhakarmaNi brahmaNyapi vidhiH / prArthane care ca praNidhiH / budhavRddhau paNDite'pi vartate / 'api'zabdAt budhaH saumye| vRddhaH sthvire| samudaye smuuhe| 'api'zabdAtkANDe nRpeMDase ca skandhaH / dezabhede'bdhI samudre sindhuzabdaH puMsi / nadIsAmAnye tu strIliGge / sindhuH / vidhau vidhAne, prakAre vidhAzabdaH syAt / ramye, 'api'zabdAdvArdhaSike sajane sAdhuH / jAyA bhAryA / muSA putrasya ptnii| tatra strImAtre ca vadhUH / devAlayAdi yena lipyate sa lepacUrNavizeSaH / amRte suhyAmapi sudhA / pratijJA svIkAraH / maryAdA ca saMdhA / saMpratyaya AdaraH / spRhA kATA tatra zraddheti / madye puSparase, kSaudre mAkSike ca madhu / tamasi akSihIne'pi andhazabdaH / ataH pare dhAntavargaparyantAstriSu / paNDitamAtmAnaM manyate paNDitamanyaH / garvitazca samunnaddhaH / adhikSepe nindAprayoge nirdeze ca brahmabandhuriti / avalambitaH AzritaH / avidUraH sannihitaH / ubhaassvssttbdhau| 'api'shbdaadbddho'pi| khyAtabhUSitau prasiddhau / sUrye vahau cacitrabhAnuH / razmirdivAkarazca bhAnuH / bhUtaM cAtmA ca / dhAtA ca dehazca / mUkho nIco hIna For Private and Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 2534-2558 ] tRtIyaM kANDam grAvANau zailapASANau patriNau zarapakSiNI taruzailau zikhariNau zikhino vahnirhiNau pratiyatnAvubhau lipsopagrahAvatha sAdinau dvau sArathiyAroau vAjino'zveSupakSiNaH kule'pyabhijano janmabhUmyAmapyatha hAyanAH varSAcitrahibhedAzca candrAgnayaka virocanAH ze'pi vRjino vizvakarmArkasura zilpinoH AtmA yatro dhRtirbuddhiH svabhAvo brahma varSma ca zako ghAtukamattebho varSukAbdo ghanAghanaH ghano meghe mUrtiguNe triSu mUrte nirantare abhimAno'rthAdidarpe jJAne praNayahiMsayoH inaH sUrye prabhau rAjA mRgAGke kSatriye nRpe vANinyau nartakI dUtyau sravantyAmapi vAhinI 217 For Private and Personal Use Only 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 jAtiH / eteSu pRthagjana iti caturakSaram / zaile pASANe va grAvan / za pakSiNi ca patrin / tarau zaile ca zikharin / vahau barhiNi mayUre ca zikhin / lipsA vAJchA / upagraha anukUlanam / ubhau pratiyatnau / sArathirazvArohazva sAdinau / azvo hayaH iSuH zaraH pakSI caite vAdinaH / kule kulamukhye ca janmabhUmyAM jananasthAne abhijanaH / varSo'bdaH / arcIIM razmiH vrIhibhedate hAyanAH / candre'gnAvarke prahlAdaputre'pi virocanaH / kleze kalmaSe'pi klIbaM vRjinam / arke surazilpini ca vizvakarmA / atatItyAtmA, dhRtiH buddhiH svabhAvaH brahma varSma ca yatnaH / zakra indraH / dhAtukazcAsau mattebhazceti karmadhArayaH, tathA varSukazcAsAvabdazceti ghanAghanaH iti caturakSaraM nAma / mUrtiguNe kAThinye meghe ca ghanaH puMsi, mUrte kaThine nirantare sAndre ca triSu / arthapazukulaguNAdibhiryo darpastasmin jJAne praNaye hiMsAyAM cAbhimAnaH / prabhau nRpe ca patyo vA inaH / mRgAGke kSatriye nRpe ca rAjazabdaH / nartakIdUtyau vANinyau / sravantyAM nayAM senAyAmapi vAhinI / vajraM kulizam / taDidvidyut hrAdinI /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 asarakoSe [5. nAnArthavargaH hAdinyau vajrataDitau vandAyAmapi kAminI 2559 tvagdehayorapi tanuH sUnA'dhojihikApi ca 2560 RtuvistArayorastrI vitAnaM triSu tucchake 2561 mande'tha ketanaM kRtye ketAvupanimantraNe 2562 vedastattvaM tapo brahma brahmA vipraH prajApatiH utsAhane ca hiMsAyAM sUcane cApi gandhanam 2564 AtaJcanaM pratIvApajavanApyAyanArthakam 2565 vyaJjanaM lAJchanaM zmazruniSThAnAvayaveSvapi 2566 syAtkaulInaM lokavAde yuddhe pazcahipakSiNAm 2567 syAdudyAnaM niHsaraNe vanabhede prayojane 2568 avakAze sthitau sthAnaM krIDAdAvapi devanam 2569 utthAnaM pauruSe tantre saMniviSTodgame'pi ca 2570 vyutthAnaM pratirodhe ca virodhAcaraNe'pi ca 2571 vandAvRkSe vijAtIyaprarohe / yoSinmAtre vilAsinyAmapi kAminIzabdo vartate / tanuH kAye tvaci ca / adhojihnikA galakaNThikA sA suunaa| 'api'zabdAtputryAM vadhasthAne'pi / RturyajJaH, vistArazca vitAnam / tucchake zUnye mande ca vitAnaM trissu| ketau dhvaje upanimantraNe nivAse'pi ketanam / tattvaM caitanyam , tapo brahmA vedAditraye brahmazabdaH klIbe / vipravedhasoH puMsi / utsAhane hiMsAyAM sUcane, 'api'zabdAdAzayaprakAzane ca gandhanam / pratIvApaH kSIrAdau takrAdenikSepaH / javanaM vegaH / ApyAyanaM prINanam / etadarthakamAtaJcanam / lAJchanaM cihnam / niSThAnaM temanam / avayavo'vayavabhedaH / eteSu vyaJjanaM nAma / lokavAde lokApavAde pazvAdInAM yuddhe ca kaulInam / niHsaraNe prahAdernirgame vanabhede upavane prayojane ca udyAnaM nAma / sthAnamiti sthityavakAzayoH / krIDAyAM vyavahAre jigISAdau devanam / pauruSe udyoge / tatre kuTumbakRtye siddhAnte cauSadhottame / sanniviSTa syodgame UrvIbhavane'pi utthAnam / pratirodhe tiraskAre / For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paklayaH 2559-2584 ] tRtIya kANDam mAraNe mRtasaMskAre gatau dravye'rthadApane nirvartanopakaraNAnuvrajyAsu ca sAdhanam niryAtanaM vairazuddhau dAne nyAsArpaNe'pi ca vyasanaM vipadi bhraMze doSe kAmajakopaje pakSmAkSiloni kiMjalke tantvAdyaMze'pyaNIyasi tithibhede kSaNe parva vartma netracchade'dhvani akAryagu kaupInaM maithunaM saMgatau ra pradhAnaM paramAtmA dhIH prajJAnaM buddhicihnayoH prasUnaM puSpaphalayornidhanaM kulanAzayoH krandane rodanAhvAne varSma dehapramANayoH gRhadehatviTprabhAvA dhAmAnyatha catuSpathe saMniveze ca saMsthAnaM lakSma cihnapradhAnayoH AcchAdane saMpidhAnamapavAraNamityubhe 219 For Private and Personal Use Only 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582. 2583. 2584 svAtantryakRtye'pi vyutthAnam / mAraNAdyaSTake sainye medre ca sAdhanamiti nAma / vairazuddhau dAne tyAge nyAsArpaNe nikSiptadravyasya arpaNe niryAtanam / bhraMze apAye patane vA / doSa ityasya pratyekaM saMbandhaH / kAmajadoSastu mRgayAdyUtastrImadyapAneSu prasaktiH / kopajadoSastu vAkpAruSyAdiH, tatra vyasanam / akSilomni cakSurloni, kiJjalke kesare, aNIyasi tantvAyaMze alpatare sUtrAdyaMze pakSmeti / tithibhede'STamIdarzAdau kSaNe utsave parva / netrapidhAyakacarmapuTe adhvani mArge vartma | akArye akaraNArhe guhya upasthe kaupInam / saMgatau bhAryAdisaMbandhe / rate surate maithunaM syAt / dhIH buddhiH / mahAmAtre paramAtmani ca pradhAnam / buddhicihnayoH prajJAnam / puSpe phale ca prasUnam / kulanAzayornidhanam / rodanamAhvAnamArAvaH / ubhe krandanasaMjJe / dehaH pramANamiyaptA / ubhayorvarSma / gRhAdIni catvAri dhAmazabdavAcyAni / catuSpathe zRGgATake / saMniveze avayavavibhAge saMsthAnam / cihne pradhAne lakSma / saMpidhAnaM tirodhAnam / apavAraNaM vastrAdinA parivRtiH / vastre'pi AcchAdanam / sAdhane niSpAdane / avAptau lAbhe / toSaNe tuSTau ArAdhanaM
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 amarakoSe [5. nAnAryavargaH ArAdhanaM sAdhane syAdavAptau toSaNe'pi ca 2585 adhiSThAnaM cakrapuraprabhAvAdhyAsaneSvapi 2586 ratnaM svajAtizreSThe'pi vane salilakAnane 2587 talinaM virale stoke vAcyaliGgaM tathottare 2588 samAnAH satsamaike syuH pizunau khalasUcako 2589 hInanyUnAvUnagauM vegirrau tarasvinI 2590 abhipanno'parAddho'bhigrastavyApadgatAvapi 2591 kalApo bhUSaNe barhe tUNIre saMhatAvapi 2592 paricchade parIvApaH paryuptau salilasthitau 2593 godhuggoSThapatI gopau haraviSNU vRSAkapI 2594 bASpamUSmAzru kazipu vannamAcchAdanaM dvayam 2595 talpaM zayyATTadAreSu stamve'pi viTapo'striyAm 2596 syAt / cakraM rathAGgam / puraM nagaram / adhyAsanamAkramaNaM adhiSThAnaM syAt / khajAtizreSThe ratnam / salilaM jalam / kAnanamaraNyam / ubhe vane / virale sAntare / stoke'lpe talinam / yathA talinaM vAcyaliGgaM tathA uttare'pi nAntasamAptiparyantaM vAcyaliGgAH / san paNDitaH samaH sadRzaH ekazcaite samAnAH syuH / khalo durjanaH sUcakaH karNejapaH / ubhI pizunau / Uno'lpaH, garyo nindyaH, dvAveto hIna nyUnazabdavAcyau / vegI baMgayuktaH / zUro balI / ubhau trvinau| aparAddho'parAdhavAn, abhigrastaH zatruNAkAntaH, vyApadgataH prAptavipatkaH, ete abhipnnvaacyaaH| bhUSaNe barhe mayUrapicche / tUNIre iSudhau, saMhatau samudAye, kAbhyAM ca kalApazabdaH / paricchadaH paTamaNDapAdyupakaraNam / paryuptiH sarvatovapanam / salilasthitau jalAdhAre parIvApaH / gAM dogdhIti godhuggopAlaH goSThAdhya va gopau / vRSAkapisaMjJau haro viSNuzca / USmoSNam , azru netrodakaM ca bASpasaMjJam / annaM bhojanam , AcchAdanaM vastram / etat dvayaM kazipusaMjJam , aTo'TAlikA / dArAH, strI, zayyA ca talpam / stambe tRNAdigucche / 'api'zabdAdvistArazAkhayozca vittpH| amI prAptarUpaH, kharUpaH For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGklayaH 2585-2608 ] tRtIya kANDam prAptarUpasvarUpAbhirUpA budhamanojJayoH bhedyaliGgA abhI kurmI vINAbhedazca kacchapI 'kutapo mRgaromotthapaTe cAhno'STameM zake' varNe puMsi rephaH syAtkutsite vAcyaliGgakaH antarAbhavasattve'zve gandharvo divyagAyane kamburnA valaye zaGkhe dvijihrau sarpasUcakau pUrvo'nyaliGgaH prAgAha bahutve'pi pUrvajAn kumbhau ghaTebhamUrdhAzau Dimbhau tu zizubAlizau stambha sthUNAjaDIbhAva zaMbhU brahmatrilocanau kukSibhrUNArbhakA garbhA visrambhaH praNaye'pi ca syAdveya dundubhiH puMsi syAdakSe dundubhiH striyAm syAnmahArajane klIvaM kusumbhaM karake pumAn kSatriye'pi ca nAbhirnA surabhirgavi ca striyAm 221 For Private and Personal Use Only 2597 2598 ** 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 abhirUpaH, pAntA bhedyaliGgA budhe paNDite manojJe manohare ca vartante / kUrmI kamaThI / vINA medaH sArasvatI vINA / dve kacchapIsaMjJe / ravarNe rAkSare rephaH puMsi kutsite repho vAcyaliGgakaH / atha bavayoH sAvarNyAt bAntAnvAtAMzcAha / yo maraNajanmanorantakAle sthitaH prANI so'ntarAbhavasattvaH tasmin / azve ghoTake | divyagAyane vizvAvasuprabhRtau gAyanamAtre ca gandharvaH / puMsItyarthaH / jambUkayorapi kambuH / sUcakaH pizunaH / sarpazca dvijihnaH pUrvazabdaH prAgvAcI vAcyaliGgakaH / yadA tu pUrvajAn pitAmahAdInAha tadA puMsi bahutve vartate / ghaTaH kalazaH / ibhasya gajasya mUrdhAMzaH zirobhAgaH kumbhaH / bAlizo mUrkhaH / zizuzva DimbhaH / sthUNA gRhastambhaH / jaDIbhAvo jaDatvam / ubho stambhau / brahmA trilocanava zambhuH / bhrUNo garbhastho jantuH / arbhakaH zizuH / ete garbhAH / praNaye zRGgAraprArthanAyAM, 'api'zabdAdvizvAsAdau visrambhaH / dundubhirbheya puMsi / a bAlakrIDopakaraNe striyAm / mahArajane puSpa mede kusumbhaM klInam / karake kama lau puMsi / kSatriye nAbhiH puMsi / 'api' zabdAnmukhyanRpe cakramadhye ca / prANajya tuiyoH mRgamede tu striyAm / gavi saurameyyAM surabhiH strI / cakArAdva
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 amarakoSe sabhA saMsadi sabhye ca triSvadhyakSe'pi vallabhaH kiraNapragraha razmI kapibhekau lavaMgamau icchA manobhavau kAmau zauryodyogau parAkramau dharmAH puNyayamanyAya svabhAvAcArasomapAH upAyapUrva Arambha upadhA cApyupakramaH vaNikpathaH puraM vedo nigamo nAgaro vaNik naigamau dvau bale rAmo nIlacArusite triSu zabdAdipUrvo vRnde'pi grAmaH krAntau ca vikramaH stomaH stotre'dhvare vRnde jihmastu kuTile'lase uSNe'pi dharmazceSTAlaMkAre bhrAntau ca vibhramaH gulmA rukstambasenAzca jAmiH svasRkulastriyoH kSitikSAntyoH kSamA yukte kSamaM zakte hite triSu [ 5. nAnArthavarga: 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 santajAtIphalacampakeSu nA sugandhimanojJayostriSu / suvarNe paGkaje ca klIbam / saMsadi sadasi sabhyaH sadasyaH sabhA / adhyakSe apizabdAddayite ca vallabhaH / azvAderbandhanarajjuH pragrahaH kiraNazca razmiH / kapau meke ca plavaMgamaH / manobhavo madanaH icchA ca kAmaH / zaurya sAmarthyam / udyogazca parAkramaH / puNyA diSaTke dharmazabdaH / upAyaM jJAtvA ya ArambhaH sa upAyapUrvaH / amAtyazIlaparIkSopAya upadhA / cikitsAyAM copakramaH / vaNikpatho vaNijyam / puraM nagaram / veda AmnAyaH / ete nigamAH / nagare bhavo nAgaraH vaNikU caitau naigamau / bale baladeve puMsi / nIlAdiSu trilinayAM rAmazabdaH / zabdAdipUrvo grAmazabdo vRnde vartate / 'api' zabdAtsaMvasathe grAmaH / krAntau vikrame parakrame ca vikramaH / stotre'dhvare vRnde ca stomaH / kuTile khale alase jaDe ca jihnaH / uSNe dharmaH / ceSTAyAM alaMkAre bhrAntau ca vibhramaH / ruk rogabhedaH plIhAkhyaH / stambaH kuzAdigucchaH / sainyarakSaNe ca gulmazabdaH / svasA bhaginI, kulastrI kulavadhUH tayorkhAmizabdaH / kSitirbhUmiH / kSAntistitikSA tayoH kSamA / yuke yogye kSamaM klIvam / zakte hite kSamastriliGgaH / haritpAkazaH For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2609-2634 ] tRtIyaM kANDam 223 triSu zyAmau haritkRSNau zyAmA syAcchArivA nizA 2621 lalAmaM pucchapuNDrAzvabhUSAprAdhAnyaketuSu 2622 sUkSmamadhyAtmamapyAdye pradhAne prathamastriSu, 2623 vAmau valgupratIpau dvAvadhamau nyUnakutsitau 2624 jIrNa ca paribhuktaM ca yAtayAmamidaM dvayam 2625 turaMgagaruDau tAkSyoM nilayApacayau kSayau / 2626 zvazuryo devarazyAlau bhrAtRvyau bhrAtRjadviSau 2627 parjanyau rasadabdendrau syAdaryaH svAmivaizyayoH 2628 tiSyaH puSye kaliyuge paryAyo'vasare krame 2629 pratyayo'dhInazapathajJAnavizvAsahetuSu 2630 randhre zabde'thAnuzayo dIrghadveSAnutApayoH 2631 sthUloccayastvasAkalye nAgAnAM madhyame gate 2632 samayAH zapathAcArakAlasiddhAntasaMvidaH 2633 vyasanAnyazubhaM daivaM vipadityanayAstrayaH 2634 kRSNaH kAlaH ubhau zyAmau / zArivA zatAvarI nizA ca zyAmA / puccham / puNDamavAdInAM lalATacitram / azvo ghoTakaH / pradhAnameva prAdhAnyam / keturvajaH SaTrasu lalAmam / adhyAtma AtmanyadhikRtaM liGgadeham / 'api'zabdArakaitave sUkSmam / Aye Adau pradhAne mukhye prathamaH / triSviti yaavnmaantmdhikaarH| pratIpo viparItaH / valguzca cAmau / nyUnazca kutsitazcAdhamau / jINe prAptapariNAmam / paribhuktaM bhuktojjhitam / dvayaM yAtayAmasaMjJam / azvagaruDau tAkSyasaMjJau / nilayo gRham / apacayo hraasH|ubhau kssyau| devaro bhartRbhrAtA, zyAlo bhAryAbhrAtA, etayoH zvazuryaH / bhrAtRputraH zatruputrazca bhraatRvyau| rasadabdo dhvanadambudaH / indraH zakraH / ubhau parjanyau / prabhuvaizyayoraryaH / puSyaH turyayuge ca tiSyaH / avasare prastAve krame ca paryAyaH / pratyayazabdaH adhInAdiSu saptasu / ciradveSa pazcAttApe cAnuzayaH / asAkalye'kAtsyeM / nAgAnAM hastinAM yanna zIghraM nApi mandaM gamanaM tatra ca sthUloSayaH / zapathAcArakAlasiddhAntasaMvitsu samayaH vyasanAni dyUtAdIni / azubhamiti daivavizeSaNam , vipat , vipattiH, etatrayaM For Private and Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 224 www.kobatirth.org amarakoSe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 5. nAnArthavarga: 2635 2636 atyayostikrame kRcchre doSe daNDe'pyathApadi yuddhAyatyoH saMparAyaH pUjyastu zvazure'pi ca pazcAdavasthAyi balaM samavAyazca saMnayau saMghAte saMniveze ca saMstyAyaH praNayAstvamI visrambhayAcJApremANo virodhe'pi samucchrayaH viSayo yasya yo jJAtastatra zabdAdikeSvapi niryAse'pi kaSAyo'strI sabhAyAM ca pratizrayaH prAyo bhUmyantagamane manyurdainye Rtau krudhi rahasyopasthayorguhyaM satyaM zapathatathyayoH vIrya bale prabhAve ca dravyaM bhavye guNAzraye dhiSNyaM sthAne gRhebhenau bhAgyaM karma zubhAzubham kazeruhemnorgAGgeyaM vizalyA dantikApi ca vRSAkapAyI zrIgauryorabhikhyA nAmazobhayoH For Private and Personal Use Only 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 anayasaMjJam / atikrame ullaGghane kRcchre doSe daNDe, 'api ' zabdAnAze'pi atyayaH ApadAditraye saMparAyaH / zvazure, 'apizabdAtpUjArhe'pi pUjyaH / senAyAH pRSThabhAge tiSThati yatsainyaM tatpazcAdavasthAyi balam / samavAyaH samUhaH / ubhau saMnayau / saMghAte saMniveze sthAna vizeSe ca saMstyAyaH / amI visrambhAdayastrayaH praNayAH / virodhe, 'api zabdAdunnatyAmapi samucchrayaH / yasya matsyAderyo jalAdirzAto nityasevitastasya tatra viSayaH / zabdAdikAH zabdasparzarUparasagandhAzca viSayAH / niryAsaH kvAtharasa:, 'api zabdAdvilepanAdau kaSAyaH / sabhAyAM Azraye ca pratizrayaH / bhUmni bAhulye / anto nAzo gamyate'nena tatra prAyaH / Rtau yajJe kope ca manyuH / rahasyaM, gopyaM, upasthaM ca guhyam / zapathaH / pathyamRtaM ca satyam / balaM sAmarthyam / prabhAvastejovizeSaH, tatra vIryam / bhavye sattve guNAzraye pRthivyAdau draviNe ca dravyam / sthAne gRhe me nakSatre agnau vahau ca dhiSNyam / zubhAzubhamiti zubhamazubhaM vA janmAntarIyaM yatkarma tadbhAgyamityucyate, aizvarye'pi / kazeruhenroH gAGgeyam / dantikA nikumbhaH / 'apizabdAdagnizikhA guDUcyapi vizalyA / zrIlakSmIH gaurI va vRSAkapAyI /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2635-2660] tRtIyaM kANDam 225 Arambho niSkRtiH zikSA pUjanaM saMpradhAraNam 2648 upAyaH karma ceSTA ca cikitsA ca nava kriyAH 2649 chAyA sUryapriyA kAntiH pratibimbamanAtapaH 2650 kazyA prakoSThe hAdeH kAJcyAM madhyebhabandhane 2651 kRtyA kriyAdevatayostriSu bheye dhanAdibhiH 2652 janyaM syAjanavAde'pi jaghanyo'ntye'dhame'pi ca 2653 gAhInau ca vaktavyau kalyau sanjanirAmayau 2654 AtmavAnanapeto'rthAdathyau~ puNyaM tu cArvapi 2655 rUpyaM prazastarUpe'pi vadAnyo valguvAgapi 2656 nyAyye'pi madhyaM saumyaM tu sundare somadaivate 2657 nivahAvasarau vArau saMstarau prastarAdhvarau 2658 gurU gISpatipitrAdyau dvAparau yugasaMzayau / 2659 prakArau bhedasAdRzye AkArAviGgitAkRtI 2660 nAmAmidhA / zobhA kAntiH tatra abhikhyeti / ArambhAdayo nava zabdAH kriyAzabdavAcyAH / sUryapriyAdicatuSke chAyAzabdaH / hAdeH rAjagRhAdeH prakoche'ntahe / kAJcI mekhalA / madhyebhavandhane varatrAyAM ca kakSyA / kriyA karma / devatAnAmAsannadaivatavizeSaH dhanAdimirbheye kRtyA / janavAde ninditvaade| api'zabdAghuddhAdI janyam / antye'dhame ca jaghanyaH / 'api'zabdAcchizne / gAhI. nayoH, cakArAdvacanAhe'pi vaktavyazabdaH / sajaH sopakaraNaH, nirAmayo nIrogaH, ubhau kalyau / AtmavAn / dhImAn arthAdyo'napetaH apagato na bhavati sa cArthyaH ! cAru sundaram , 'apizabdAtsukRtadharmayoH puNyam / prazastaM rUpaM yasya tasmin / 'api'zabdAdrajate rupyam / valguvAci 'api'zabdAdAtaryapi vdaanyH| nyAyye ucite, 'api'zabdAdavalameca mdhym| sundare somadaivate ca saumym| nivaho vRndaH, avasaraH prastAvaH, ubhau vaarau| prastaro darbhamuSTidarbhazayyA vaa| adhvaraH Rturubhau saMstarau / gIpatiH pitA, 'Adya zabdAvedazAstrAdhyApakazca guruH| yugasaMzayayoddhAparaH / mede sAdezye prakAraH / ijitaM ceSTitam / kRtirpyaakaarH| ma. ko. sa. 15 For Private and Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAmarako 226 [5. nAnAryavarga: kiMzArU sasyazakeSu marU dhanvadharAdharau 2661 adrayo drumazailArkAH strIstanAbdI payodharau 2662 dhvAntAridAnavA vRtrA balihastAMzavaH karA: 2663 pradarA bhaGganArIrugbANA asrAH kacA api 2664 ajAtazRGgo gauH kAle'pyazmazrurnA ca tUbarau 2665 svarNe'pi rAH parikaraH paryaGkaparivArayoH 2666 muktAzuddhau ca tAraH syAcchAro vAyau sa tu tri 2667 kabure'tha pratijJAjisaMvidApatsu saMgara: 2668 vedabhede guptavAde mantro mitro ravAvapi 2669 makheSuyUpakhaNDe'pi svarurguhye'pyavaskaraH 2670 ADambarastUryarave gajendrANAM ca garjite 2671 abhihAro'bhiyoge ca caurye saMnahane'pi ca 2672 syAjaGgame parIvAraH khaDgakoze paricchade 2673 sasye zUke ca kiMzAruH / dhanvA nirjaladezaH / dharAdharaH parvataH / so'pi marusthalIsaMbandhAnmaruH / dumazailArkeSu adrizabdo vartate / triyAH stanaH kucaH, abdo meghaH, ubhau pyodhrau| dhvAntamandhakAraH, mariH zatruH, dAnavo danujamedaH, ete vRtraaH| rAjJA grAhyabhAgo baliH / aMzU razmiH / hastazca karaH / nArIruk strINAM rogamedakhatra, bhAvANayozca prdrH| kacAH kezAH, 'mpi'shbdaatkonne'pynnH| na jAte zRGge yasya sa evaMbhUto gauH| kAle zmazrUtthAnasamaye'pi yo nA puruSo'zmazruH zmazrurahitastAvubhAvapi tbrau| khaNe, 'api'zabdAdvittamAtre rA ityekaakssrm| paryakaparivArayoH parikaraH / muktAdisaMzuddhau tAraH / vAyo shaarH| sa tu zArazabdaH karbure zabalavarNe triSu / Ajiyuddham / saMvit kriyaakaarH| Apadi pratijJAyAM ca sNgrH| vedamede guptavAde rahasi kartavyAvadhAraNe mantraHravo minTaH, 'api'zabdAtsakhyau mitraM klIbam / vajradhvanI, bANe, yUpamaNDe, api'zabdAhambholI ca svaruH / guhye upasthe, 'api'zabdAdye'pyavaskaraH / ryarave vAdhadhvanI, gajagArjite tUrye ca ADambaraH / abhiyogo'bhiprahaNam , corasya karma caurym| sabahanaM kavacAdigrahaNam, eteSvabhihAraH / bAme bAmavizeSe sar3akoze asipidhAyake carmAdau paricchade upakaraNe parIvAraH / viTapI vRkSaH / For Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 2661-2685] tRtIyaM kANDam viSTaro viTapI darbhamuSTiH pIThAdyamAsanam dvAri dvAHsthe pratIhAraH pratIhAryapyanantare vipule nakule viSNo barnA piGgale triSu sAro bale sthirAMze ca nyAyye klIbaM vare triSu durodaro dyUtakAre paNe dyUte durodaram mahAraNye durgapaye kAntAraM puMnapuMsakam matsaro'nyazubhadveSe tadvatkRpaNayostriSu devAdvRte varaH zreSThe triSu klIbaM manAkpriye vaMzAGkure karIro'strI tarubhede ghaTe ca nA nA camUjaghane hastasUtre pratisaro'striyAm yamAnilendracandrArkaviSNusiMhAMzuvAjiSu zukAhikapibhekeSu harirnA kapile triSu 227 For Private and Personal Use Only 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 darbhamuSTiH 1 pIThamAdyaM yasya tadAsanaM ca viSTaraH / 'Aya' zabdAt kRSNAjinAdi / dvAri, dvAHsthe dvArapAle ca pratIhAraH / anantaroke pratIhAre pratIhArItyapizabdaH / vipula iti nakulavizeSaNam / tena vizAle nakule viSNau ca babhruH puMsi / piGgale triSu / sthirAMzo vRkSAdeH kaThorabhAgaH / tatra yathA - ziMzapAsAraH / nyAyye nyAyAdanapete vare zreSThe bale va sAraH / dyUtakAre durodarazcaturakSaraH / dyUte durodaraM klIbam / mahAraNye durgapathe durgamavartmani ca kAntAram / puM-napuMsakam / anyazubhradveSe parasaMpatyasahane matsaraH / puMsi / tadvati mAtsaryayuke kRpaNe ca matsaro'bhidheyaliGgakaH / devAddevasakAzAdbhuve'mIpsite varaH / puMsi / zreSThe triSu / manApriye ISadiSTe klIbam / vaMzasya veNoraGkure karIraH / puM- napuMsakayoH / tarumede ghaTe ca nA pumAn / camUjadhane senApazcAdbhAge pratisaro nA puMlliGgaH / hastasUtre puMnapuMsakayoH / yamAdiSu caturdazasu harizabdo vartate / tatra trayodazasu nA pumAn / kapilavarNe triliGgaH / karparAMze sikatAsu
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 228 amarako [5. nAnArthavargaH zarkarA karparAMze'pi yAtrA syAdyApane gatau 2686 irA bhUvAksurApsu syAttandrI nidrApramIlayoH 2687 dhAtrI syAdupamAtApi kSitirapyAmalakyapi 2688 kSudrA vyaGgA naTI vezyA saraghA kaNTakArikA 2689 triSu krUre'dhame'lpe'pi kSudraM mAtrA paricchade 2690 alpe ca parimANe sA mAtraM kArye'vadhAraNe 2691 AlekhyAzcaryayozcitraM kalatraM zroNibhAryayoH 2692 yogyabhAjanayoH pAtraM patraM vAhanapakSayoH 2693 nidezagranthayoH zAstraM zastramAyudhalohayoH 2694 sthAjjaTAMzukayornetraM kSetraM patnIzarIrayoH 2695 mukhAgre koDahalayoH potraM gotraM tu nAni ca 2696 satramAcchAdane yajJe sadAdAne vane'pi ca 2697 ajiraM viSaye kAye'pyambaraM vyoni vAsasi 2698 'api'zabdAtkhaNDa vikRtyAdau zarkarAzabdaH / yApyate'nena yApanaM tasmin / gatI ca yaatraa| bhvAdiSu caturyu irAzabdaH / zramAdinA sarvendriyApaTutvaM prmiilaa| nidrA ca tandrI / upamAtA kssiirprdaa| kSitiH pRthvI / AmalakI vRkSabhedaH / apinA jananyapi dhAtrI / vyaGgA hInAGgI / naTI nrtnshiilaa| saradhA mdhumkssikaa| kaNTakArikA bRhtii| vezyA cakSadrA / krUrAditraye kSudram / triSu / paricchadAditraye mAtrA / striyAm / kAAvadhAraNayoH mAtram / klIbam / Alekhye bhittyAdau nAnAvarNalekhane Azcarye ca citram / zroNiH kaTiH, bhAryA strI, dvayoH kalatram / yogye bhAjane ca pAtram / vAhanapakSayoH patram / nideza AjJA, grantho vyAkaraNAdiH, tatra zAstram / Ayudhe lohe ca zastram / jaTA vRkSamUlam , aMzukaM banabhedaH, dvayoH netram / panyAM dehe ca kSetram / kroDaH sUkaraH, tasya halasya ca mukhAgre potram / nAni cakArAcchaile kule'pi ca gotrm| AcchAdanaM vastram / sadAdAnaM nityatyAgaH / yajJaH vanam , 'api'zabdAtkaitavazca satrazabdavAcyaH / viSayerUpAdau dAye dehe apinA catvare ajiram / vyomnyAkAze, vAsasi vastre cAgna For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2686-2711] tRtIyaM kANDam 229 cakraM rASTre'pyakSaraM tu mokSe'pi kSIramapsu ca 2699 svarNe'pi bhUricandrau dvau dvAramAtre'pi gopuram 2700 guhAdambhau gahare dve raho'ntikamupahare 2701 puro'dhikamuparyanANyagAre nagare puram 2702 mandiraM cAtha rASTro'strI viSaye syAdupadrave 2703 daro'striyAM bhaye zvabhre vajro'strI hIrake pavau 2704 tantraM pradhAne siddhAnte sUtravAye paricchade 2705 auzIrazcAmare daNDe'pyauzIraM zayanAsane 2706 puSkara karihastAgre vAdyabhANDamukhe jale 2707 vyoni khaDgaphale padme tIrthauSadhivizeSayoH 2708 antaramavakAzAvadhiparidhAnAntardhibhedatAdarthe 2709 chidrAtmIyavinAbahiravasaramadhye'ntarAtmani ca 2710 muste'pi piTharaM rAjakazeruNyapi nAgaram 2711 rm| rASTra, 'api'zabdAtsainyarathAGgayozcakram / mokSe, 'api'shbdaadvrnnbrhmnnorpykssrm| apsu, cakArAdugdhe kSIram / bhUrizabdazcandrazcaitau dvau rAntI kharNe'pi vrtete| na kevalaM pUre kiMtu dvAramAtre'pi gopuram / guhAdambhayogabarama / raho vijanam / antika samIpam / dve uphvrsNjnye| pura ityAdIni trINi agrazabdavAcyAni / puraM mandiraM ceti dvayamagAre gRhe nagare ca vartete / viSaye janapade upadrave maraNAdau ca rASTraH / zvazre garne / bhaye ca daraH / hIrake maNibhede / pavau bhidure ca vajraH / pradhAne siddhAnte sUtravAyaparicchadayozca tantrazabdaH / camarasyAyaM cAmarastatra daNDe ca auzIraH / zayanAsana auzIram / gajazuNDAdiSvaSTasu puSkaram, vAdyabhANDaM vAdanIyapAtraM tanmukhe, khagaphale khAmadhye, padme naline, tIrthavizeSe, kuSTAkhyauSadhivizeSe, jale, vyoni, gajazuNDAgre ca puSkaram / avakAzAdiSu trayodazasu antarazabdaH / piTharazabdaH / muste mustake, 'api'zabdAnmanyAne, rAjakazeru jalajatRNamUlaM tatra, 'api'zabdArachuNThyAmapi nAgaram / andhatamase gADhAndhakAre ghAtuke hiMse For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 230 bhamarako zArvaraM tvandhatamase ghAtuke medyaliGgakam gauro'ruNe site pIte vraNakAryapyaruSkaraH jaTharaH kaThine'pi syAdadhastAdapi cAdharaH anAkule'pi caikAgro vyagro vyAsakta Akule uparyudIcya zreSTheSvapyuttaraH syAdanuttaraH eSAM viparyaye zreSThe dUrAnAtmottamAH parAH svAdupriyau tu madhurau krUrau kaThinanirdayau udAro dAtRmahatoritarastvanyanIcayoH mandasvacchandayoH svairaH zubhramuddIptazuklayoH cUDA kirITaM kezAzca saMyatA maulayastrayaH drumaprabhedamAtaGgakANDapuSpANi pIlavaH kRtAntAnehasoH kAlazcaturthe'pi yuge kaliH syAtkuraGge'pi kamalaH prAvAre'pi ca kambalaH karopahArayoH puMsi bali: prANyaGgaje striyAm [ 5. nAnArthavarga: 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 zArvarazabdaH / aruNe site pIte ca gauraH / vraNakAriNi bhallAtakaphale'pyaruSkaraH / kaThine udare'pi jaTharaH / adhastAdanuveM oSThe'pi adharaH / anAkuLe svasthe, 'api' zabdAdekatAne'pi ekAgraH / vyAsake dvidhA vyApRte, AkulesnekArthanyastacitte vyagraH, uparyAditraye uttaraH, eSAmuparyAdInAM viparyaye vaiparItye zreSThe ca anuttaraH / dUrAdayastrayaH parAH / dAtari mahati ca udAraH / khAduni, priye rase ca madhuraH / kaThine nirdaye ca krUraH / nIcaH pAmaraH, anyazcetaraH / svacchandaH svAdhInaH mandazca svairaH / uddIpte zukle ca zubhram / cUDA zikhA, kirITaM mukuTam / saMyatA baddhA ye ca kezAste trayo maulayaH / , mapramede mAtaGge gaje, kANDe bANe, puSpe ca pIluzabdaH / anehAH samayaH kRtAntazca kAlaH / caturthe yuge kalahe'pi kaliH / kurate, 'apizabdAtkamale'pi kamalaH / prAkriyata iti prAvAraH, 'api' zabdAnAgarAje'pi kambalaH / karo rAjadeyabhAgaH / upahAra upacAraH / tatra baliH puMsi / prApyahaje tvaksakoce baliH For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJjayaH 2712-2730] pUvIrya kANDam sthaulyasAmarthyasainyeSu balaM nA kAkasIriNoH 2726 vAtUlaH puMsi vAtyAyAmapi vAtAsahe triSu 2727 bhedyaliGgaH zaThe vyAlaH puMsi zvApadasarpayoH 2728 malo'strI pApavikiTTAnyastrI zUlaM rugAyudham 2729 zaGkAvapi dvayoH kIlaH pAliH syazyaGkapatiSu 2730 kalA zilpe kAlabhede'pyAlI sakhyAvalI api 2731 abdhyambuvikRtau kelA kAlamaryAdayorapi 2732 bahulAH kRttikA gAvo bahulo'nau zitau triSu 2733 lIlA vilAsakriyayorupalA zarkarApi ca 2734 zoNite'mbhasi kIlAlaM mUlamAye ziphAbhayoH 2735 jAlaM samUha AnAyagavAkSakSArakeSvapi 2736 zIlaM svabhAve sadvatte sasye hetukRte phalam 2737 striyAm / sthaulyAditraye balam / kAke, sIriNi halAyudhe ca balo nA pumAn / vAtsAyAM vAtasamUhe, vAtUlaH puMsi / vAtavikArAsahe prANini ca triSu / zaThe vyAlo pAcyaliGgaH, zvApade sa ca vyAlaH / vida viSThA / kiTaM khedAdijanyaM pApaM ca malam / rugAyudhayoH zUlam / zaGko lohAdimayakIlake, 'api'zabdAjvAlAyAmapi kIlaH / puM-napuMsakyoH / pAliH strIliGgA / ataH pAlI ca / azrirdhArA koNo vA, aGga utsAH cihaM vA, paziH zreNiH, eteSu paaliH| strIliGgA zilpe gItavAdyAdinaipuNye / kAlamede triMzatkASThAtmake kAle kalA / sakhyAM pakau ca AliH / andhyambuvikRtau candrodayAdinA jaladhijalavRddhau kAle maryAdAyAM ca velA kRttikAH tArAH, bahutvAt bahutvam / gAvo dhenavo bahulAkhyAH / amau ca badulaH puMsi / zito kRSNavarNe ca triSu / vilAse kriyAyAM ca lIlA / zarkarA sikatAH saNDavikRtirvA uplaa| asmani puMsi / zoNite rake ammasi baLe va kIlAlaM nAma / Aye ziphAyAM, vRkSajaTAyAM, me nakSatravizeSe mUlam / samahaH, mAnAyaH zaNasUtrAdikRto rajusAH, gavAkSo vAtAyanam, kSArako'sphuTakaTikA, evenu jAlam / khabhAve prakRtA sahatte saparite zIlam / For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 232 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarako chadinaitrarujoH klIvaM samUhe paTalaM na nA adhaH svarUpayorastrI talaM syAccAmiSe palam aurvAnalespi pAtAlaM cailaM vastre'dhame triSu kukUlaM zaGkubhiH kIrNe zvabhre nA tu tuSAnale nirNIte kevalamiti triliGgaM tvekakRtsnayoH paryAptikSemapuNyeSu kuzalaM zikSite triSu pravAlamaGkare'pyastrI triSu sthUlaM jaDe'pi ca karAlo danture tuGge cArau dakSe ca pezala: ' mUrkhe'rbhake'pi nAlaH syAllolazcalasatRSNayoH Gaarat vanAraNyavahnI janmaharau bhavau mantrI sahAyaH sacivau patizAkhinarA dhavAH avayaH zailameSArkA AjJAhnAnAdhvarA havAH bhAvaH sattAsvabhAvAbhiprAyaceSTAtmajanmasu [ 5. nAnArthavargaH 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 , sasye vRkSAdInAM phale sasyamityukte hetukRte hetunA sAdhite phalam / chadizca netraruk ca chadirnetrarujau tayoH / chadiSi gRhAcchAdane / samUhe na netyukte paTalaM paTaleti / adhaHkharUpayoH talam / AmiSe palam / aurvAnale vADavAnau / 'api ' zabdAdvivare'pi pAtAlam / vastre cailaM klIbam / adhame triSu / zatrubhiH kIrNe kIlairvyApte zvabhre garte ca kukUlam / tuSAnau kukUlaH / niNIMte nizcite kevalam / ekasmin kRtsne ca kevalaM triSu / paryAptiH sAmarthyam, kSemaM puNyaM ca kuzalam / zikSite kuzalaM triSu / aGkure, 'api' zabdAtpravAle'pi pravAlam + jaDe, 'api'zabdAt pIvare'pi / sthUlaM triSu / dantura unnatardantayuktaH, tuma unnataH, dvayoH karAlaH / cArudakSayoH pezalaH / mUrkhe'rbhake va bAlaH / satRSNaH sAkAGkSaH / calazca lolaH / vanaM kAnanam, araNyavahniH vanAbhiH, tatra davadAvau / janmaharayorbhavaH / mantrI pradhAnaH, sahAyaH sakhA, etayorarthe sacivazabdaH / patirbhartA, zAkhI vRkSa medaH, naro manuSyaH, ete dhavAH / zailameSArkeSu aviH AjJAhnAnAdhvareSu havaH / sattAdiSaTke bhAvaH / utpAde utpattau, garbhamocane, prasUtI, phaLe, puSpe cha For Private and Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2738-2763] tRtIyaM kANDam 233 syAdutpAde phale puSpe prasavo garbhamocane 2751 avizvAse'pahnave'pi nikRtAvapi nihnavaH 2752 utsekAmarSayoricchAprasare maha utsavaH 2753 anubhAvaH prabhAve ca satAM ca matinizcaye 2754 syAjanmahetuH prabhavaH sthAnaM cAdhopalabdhaye 2755 zUdrAyAM vipratanaye zastre pArazavo mataH 2756 dhruvo bhabhede klIbaM tu nizcite zAzvate triSu 2757 svo jJAtAvAtmani svaM triSvAtmIye svo'striyAM dhane 2758 strIkaTIvastrabandhe'pi nIvI paripaNe'pi ca 2759 zivA gaurIpheravayordvandvaM kalahayugmayoH 2760 dravyAsuvyavasAyeSu sattvamastrI tu jantuSu 2761 klIbaM napuMsakaM SaNDhe vAcyaliGgamavikrama 2762 dvau vizau vaizyamanujau dvau carAbhimarau spazau 2763 prasavaH |aphnve apalApe, nikRtau zAThye, avizvAse'pi nihnvH| utseka udgatiH, amarSaH kopaH, icchAyAH prasaro vegaH, mahaH kSaNaH, AnandAvasara iti yAvat / eteSu utsvH| satAM matAnasya nizcaye, prabhAve ca anubhaavH| Adyopalabdhaye prathamajJAnAya yatsthAnam , janmahatuzca prbhvH| zUdrAyAM viprAjAte tanaye zastre parazvadhAkhye pArazavaH / bhabhede nakSatravizeSe dhruvH| puMsi / nizcite avadhArite dhruvaM klIyam / zAzvate nitye dhruvastriSu / jJAtau sagotre Atmani kSetrajJe svaH puMsi / AtmIye khasaMbandhini khaM triliGgam / dhane khaH puM-napuMsake / strIkaTyAM yo vastrasya bandhastatra, paripaNe rAjaputrAderbandhake, apinA vaNijAM mUladhane nIvI / pheravaH zRgAlaH / gaurI ca zivA / kalayugmayoH dvandvam / dravye vastuni, asuSu prANeSu, vyavasAye vIryAtizaye ca sattvam / jantuSu sattvamastriyAm / SaNDhe tRtIyaprakRtau klIvamiti bakArAntaM nAma napuMsakam / avikrame'lase klIbo vAcyaliGgaH |bvyoH sAvAdasyAtra pAThaH / manujo manuSyaH, vaizyazca vizaH / caro gUDhapuruSaH / For Private and Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mamarako [5. nAnArthavargaH dvau rAzI puJjameSAdyau dvau vaMzau kulamaskarI 2764 rahaHprakAzo vIkAzI nivezo bhRtibhogayoH 2765 kRtAnte puMsi kInAzaH kSudrakarSakayokhiSu 2766 pade lakSye nimitte'padezaH syAtkuzamapsu ca 2767 dazAvasthAnekavidhApyAzA tRSNApi cAyatA 2768 vazA strI kariNI ca syAdRgjJAne jJAtari triSu 2769 syAtkarkazaH sAhasikaH kaThorAmahaNAvapi 2770 prakAzo'tiprasiddhe'pi zizAvajJe ca bAlizaH / 2771 kozo'strI kuGamale khagapidhAne'thauM divyayoH 2772 suramatsyAvanimiSau puruSAvAtmamAnavau 2773 kAkamatsyAtkhagau dhvAsane kakSau tu tRNavIrudhau 2774 abhISuH pragrahe razmau praiSaH preSaNamardane 2775 pakSaH sahAye'pyuSNISaH ziroveSTakirITayoH 2776 abhimaro yuddhaM tatra spshH| puJjameSau, 'Adya'zabdAdRSabhAdirapi raashiH|mskro veNuH, kulaM ca vaMzaH / raho vijanaH, prakAzazca vIkAzaH / mRtivetanam , bhogazva nirvezaH / kRtAnte yame kInAzaH / kSudraH kRpaNaH, karSaka: kRSIvalaH, etayoH kInAzastriSu / pade vyAje, lakSye nimitte ca apadezaH / apsu kushm| cakArAdrAmasute, darbhe ca kushH|jle klIbam / anekavidhabAlyAdirUpA dshaa| 'api'zabdAdvasvAnte'pi dazAH / striyAM bahutve / AyatA dIrghA yA tRSNA spRhA sA, cakArAdigapi AzA / yoSAhastinyorvazA / jJAne buddho haka striyAm / jJAtari triSu / sAhasiko vivekarahitaH, amasNo duHsparzaH, kaThoraca karkazaH / atiprasiddha, 'api'zabdAdAtape'pi prakAzaH / ajhe, zizau ca bAlizaH / kumale mukule, khAsya pidhAne AcchAdane / arthoghe dhanasamUhe / divye zapathamede kozaH / suramatsyAvubhau nimiSI staH / AtmA kSetrazaH, mAnavaca puruSaH, kAkaH, matsyamatti khAdati matsyAt yo bakAdiH khagaH, sa ca dhvAH / vIrullatA tRNaM ca kakSaH prAhe'zvAvirajvau / razmI kiraNe ca abhISuH / mardanaM pIDA For Private and Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 2764-2788 ] tRtIyaM kANDam zukrale mUSike zreSThe sukRte vRSabhe vRSaH dyUte'kSe zAriphalake'pyAkarSo'thAkSamindriye nA yUtAGge karSacakre vyavahAre kalidrume karvArtA karISAgniH karSaH kulyAbhidhAyinI puMbhAve tatkriyAyAM ca pauruSaM viSamapsu ca upAdAne'pyAmiSaM syAdaparAdhe'pi kilmiSam dRSTa lokadhAtvaMze vatsare varSamastriyAm prekSA nRtyekSaNaM prajJA bhikSA sevArthanA bhRtiH viT zobhApi triSu pare nyakSaM kArya nikRSTayoH pratyakSe'dhikRte'dhyakSo rUkSastvapremNyacikkaNe ravizvetacchado haMso sUryavahI vibhAvasU vatsau tarNakavarSo dvau sAraGgAzca divaukasaH 235 For Private and Personal Use Only 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 1 , preSaNaM ca praiSaH / sahAye, 'api zabdAnmAsArdhAdI pakSaH / vastrakRtaM ziraso veSTanaM .ziroveSTaH, kirITaM mukuTam ubhayoH uSNISaH / zukaM lAtIti zukalo vRSaNaH tatra, mUSike undure, sukRte dharme, vRSabhe zreSThe ca vRSaH / dyUtAditraye AkarSaH / -indriye'kSaM klIm / dyUtAne pAzake, karSe mAnabhede, cakre, rathAvayave, kalidrume vibhItake vyavahAre cAkSaH / puMsi / vArtA jIvikA / karISAbhiH zuSka gomayAnalaH / tatra karSuH puMsi / kulyA nadImedaH / tatra karSuH striyAm / puMbhAve puruSasya bhAve tatkriyAyAM puruSasya karmaNi pauruSam / jale, cakArAdgarale'pi viSam / upAdAne utkoce'pyAmiSam / aparAdhe pApe'pi kilmiSam / RSTau meghavarSaNe, lokaM dhatte lokadhAturjambudvIpastasyAMze bhAratAdikhaNDe / vatsare'bde varSazabdaH syAt / nRtyekSaNaM prajJA ceti dvayaM prekSAsaMjJam / arthanA yAtrA, mRtirvetanam, tatra bhikssaa| zobhAyAm,'api'zabdAtkAntau vAci rucau ca tviT / pare vakSyamANAstrayaH zabdAtriSu / kAyeM sAkalye / nikRSTe'dhame / dvayornyakSam / pratyakSe sAkSAtpramite adhikRte niyukte'dhyakSaH / apremNi snehAbhAve, acikkaNe amasRNe rUkSaH / zvetacchado vihagamedaH, ravizva haMsaH / sUrye vahau vibhAvasuH / tarNako govatsaH / varSezva
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 bharakoSe [5. nAgArthavarga: zRGgArAdau viSe vIrye guNe rAge drave rasaH 2789 puMsyuttaMsAvataMsau dvau karNapUre ca zekhare 2790 devabhede'nale razmau vasU ratne dhane vasu 2791 viSNau ca vedhAH strI tvAzIhitAzaMsAhidaMSTrayoH 2792 lAlase prArthanautsukye hiMsA cauryAdikarma ca prasUrazvApi bhUdyAvau rodasyau rodasI ca te 2794 jvAlAbhAsauM na puMsyarciyotirbhadyotadRSTiSu 2795 pApAparAdhayorAgaH khagabAlyAdinorvayaH 2796 tejaHpurISayorva! mahastUtsavatejasoH / 2797 rajo guNe ca strIpuSpe rAho dhvAnte guNe tamaH 2798 chandaH padye'bhilASe ca tapaH kRcchAdikarma ca 2799 saho balaM sahA mArgo nabhaH khaM zrAvaNo nabhAH 2800 vatsaH / sAraGgAthAtakAH / devA api divaukasaH / zRGgArAdau zRGgAravIrakaruNAdau nvvidhe| viSe garale / vIrye tejasi / guNe svAdvamlAdau / rAge drave sarazabdaH syAt / uttaMsazca vataMsazceti dvayaM karNapUre karNAbharaNavizeSe, zekhare zirobhUSaNe ca vartate / devabhede'nale vahnau razmI vasuH ratne dhane vasu / viSNau cakArAdviriJco'pi vedhAH / hitasyAzaMsA hitAzaMsA, aheH sarpasya daMSTrA ca tayorAzIriti / striyAm / prArthanA yAcyA, autsukyamudyuktatA, ubhe lAlase / caurye cazabdAvadhe'pi hiMsA / AdinA vRttinAzAdikarma, azvA vaDavA / jananyAmapi prasUH / rodasI rodasyau iti sAntadvivacanAnte syAtAmekayoktyA bhUmidyAvoM dve apyucyate / jvAlAyAM bhAsi dIptau ca arciH| bhaM nakSatram, dyotaH prakAzaH, dRSTiH kanInikAmadhyabhAgaH, eteSu jyotiH AgaH / pApe'parAdhe ca khagaH / bAlyamAdinA yauvanAdi vayaH purISa gUtham / tejazca varcaH / utsave tejasi ca mahaH / strINAM puSpe Artave guNe ca rajaH / rAhvAdipraye ca tamaH / padye gAyatryAdivRtte / abhilASe icchAyAM chandaH / kRcchaM sAMtapanAdivratam / AdinA vAndrAyaNAdi tapaH / kRcchre samAMtapanAdivatam / AdinA cAndrAyaNAdi tapaH bale sahaH / klobam maargo| mArgazIrSaH / tatra sahaH puMsi / khamA For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0 patayaH 2789-2811] tRtIyaM kANDam 237 okaH sadmAzrayazcaukAH payaH kSIraM payo'mbu ca ojo dIptau vale srota indriye nimnagAraye 2802 tejaH prabhAve dIptau ca bale zukre'pyatastriSu 2803 vidvAnvidaMzca bIbhatso hiMsro'pyatizaye tvamI 2804 vRddhaprazasyayoAyAnkanIyAMstu yuvAlpayoH 2805 varIyAMstUruvarayoH sAdhIyAnsAdhubADhayoH 2806 dale'pi bahaM nirbandhoparAgArkAdayo grahAH 2807 dvAryApIDe kAtharase ni!ho nAgadantake 2808 tulAsUtre'zvAdirazmau pragrAhaH pragraho'pi ca 2809 patnIparijanAdAnamUlazApAH parigrahAH 2810 dAreSu ca gRhAH zroNyAmapyAroho varastriyAH 2811 kAzaH / tatra nabhaH klIbe / zrAvaNe puMsi / sadmani gRhe okaH / Azraya AzrayamAnaM okAH / kSIre payasi ambuni ca payaH / dIptau bale ojaH / indriyanadIvegayoH strotaH / prabhavAdicatuSke tejaH / ataH paraM sAntasamAptiparyantA vAcyaliGgAH / vidan jJAtA / cakArAdAtmajJo'pi vidvAn / hiMsra krUre / 'api'zabdAdrasamede'pi biibhtsH| amI vakSyamANA jyAyaAdayaH sAdhIyaHparyantAH sAntA vRddhAdInAM bADhaparyantAnAM atizaye jJeyAH / atizayena vRddhe prazasye stutye ca jyAyAn / atizayitayoryuvAlpayoH kanIyAn / ururmahAn varaH zreSThastayoratizayitayorvarIyAn / atizayena sAdhuH sAdhIyAn / atizayitaM bADhaM sAdhIyaH / dale patre, 'api'zabdApiche'pi vaham / nirbandha AgrahavizeSaH, uparAgazcandrArkaprahaNam / tatra grahaH / dvAri dvAre, ApIDe zekhare, kvAtharase kathitadravyarase, nAgadantake gRhAdibhittisthakIladvaye nirgrahaH / haste yadgRhItvA tulayA dravyamunmIyate tattulAsUtraM tatra / azvavRSAdirazmau ca pragrAhapragrahau / parijanaH parivAraH, AdAnaM khIkAraH / tatra pannImUlazApeSu ca parigrahaH / dAreSu panyAM, cakArAtsAni gRhAH puMbhUgni / yA varastrI uttamA strI tasyAH zroNyAM kyyaamaarohH| 'api'zabdAdavarohe gajArohe ca / vRnde, 'api'zabdAvala For Private and Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 238 amarakoSe [ 5. nAnArthavargaH 2812 2813 2814 vyUho vRnde'pyahirvRtre'pyagnIndra ko stamopahAH paricchade nRpA'rthe paribarho'vyayAH pare AGISadarthe'bhivyAptau sImArthe dhAtuyogaje A pragRhyaH smRtau vAkye'pyAstu syAtkopapIDayoH 2815 pApakutseSadarthe ku dhiGa nirbhartsananindayoH cAnvAcayasamAhAretaretarasamuccaye 2816 svastyAzIH kSemapuNyAdau prakarSe laGghane'pyati svitprazne ca vitarke ca tu syAdbhede'vadhAraNe sakRtsahaikavAre cApyArAddarasamIpayoH pratIcyAM carame pazcAdutApyarthavikalpayoH punaH sahArthayoH zazvatsAkSAtpratyakSatulyayoH khedAnukampAsaMtoSavismayAmantraNe bata 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 vinyAse'pi vyUhaH / vRtrAsure sarve'pyahiH / vahnicandrasUryAstamopahAH / nRpAhaiM ye rAjayogyadravye sitacchatrAdau paribarhaH / pare'ta Urdhva vakSyamANA AAdizabdA avyayA ucyante / teSAmatra varge upanyAsastu pUrvavannAnArthatvAt / AGityavyayaM ISadarthe abhivyAptau sImArthe dhAtuyogaje kriyAyogaje'rthe yaH pragRtyasaMjJakaH A iti nipAtaH sa smRtau smaraNe vAkye vAkyapUraNe ca vartate / savisargastu A iti nipAtaH, sa pIDAyAM kope ca vartate / pApe kutsAyAM ISadarthe kuzabdaH / apakArazabderbhayotpAdanaM nirbhartsanam / tatra nindAyAM ca dhik / anyatarasyAnuSaGgikatve'nvAcayaH, samAhAraH samUhaH, militAnAmanvaya itaretarayogaH, parasparanirapekSasyAnekasyaikasminnanvayaH, samuccayaH, eteSu cazabdaH / AzIrAzIrvAdaH, tatra kSeme nirupadrave, puNye, AdinA maGgale'pi svasti / prakarSe, laGghane, apinA mRze'pyati / praznavitarkayoH svit / medAvadhAraNayoH tuzabdaH / sahArthe ekavAre ca sakRt / dUre samIpe tu ArAt / pratIcyAM pazcimadizi / carame'ntye ca pazcAt / apizabdasyArthaH samuSyayastatra vikalpe ca utazabdaH / punararthe paunaHpunye sahArthe ca zazvat / pratyakSe tulye ca sAkSAt / For Private and Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 239 patayaH 2812-2836] tRtIyaM kANDam hanta harSe'nukampAyAM vAkyArambhaviSAdayoH prati pratinidhau vIpsAlakSaNAdau prayogataH iti hetuprakaraNaprakAzAdisamAptiSu prAcyAM purastAtprathame purArthe'grata ityapi yAvattAvacca sAkalye'vadhI mAne'vadhAraNe maGgalAnantarArambhaprazrakAryeSvatho atha vRthA nirarthakAvidhyo nA'nekobhayArthayoH nu pRcchAyAM vikalpe ca pazcAtsAdRzyayoranu prabhAvadhAraNAnujJAnunayAmantraNe nanu gahAsamuccayapraznazaGkAsaMbhAvanAsvapi upamAyAM vikalpe vA sAmi tvardhe jugupsite amA saha samIpe ca kaM vAriNi ca mUrdhani ivetthamarthayorevaM nUnaM tarke'rthanizcaye 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 khedAdyarthapazcake bata / harSAdicatuSke hantazabdaH / yo mukhyena sadRzaH pratinidhikhatra vIpsAyAM lakSaNAyAM ca, AdinA ityaMbhUtAkhyAnAdau, prayogata iti ziSTaprayogAnusAreNa pratizabdasya prakSepaH / hetvarthe prakaraNe prakAze, 'Adi'zabdAdevamarthe samAptAvavasAne itizabdaH / prAcyAdyarthacatuSke purastAt / apizabdaH prAcyA. dyarthe syAt / sAkalye avadhau mAne parimANe avadhAraNe nizcaye yAvattAvacchabdaH / atho atha imo zabdo mAlAmaGgale / anantare Aramme prazne kArye atho atha iti zabdau / nirarthaka avidhau vidhihIne vRthAzandaH / anekArthe ubhayArthe ca nAnAzabdaH / pRcchAyAM vikalpe nuzabdaH / pazcAdarthe sAdRzye anuzabdaH / prazne avadhAraNe anujJAyAM anunaye sAntvane AmatraNe nanuzabdaH / goMyAM samuccaye prazne zaGkAyAM saMbhAvanAyAM apizabdaH / upamAyAM vikalpe vAzabdaH / ardhe jugu. psite ca saami| sahArthe samIpe amaa| vAriNi mUrdhani ca kama / ivArthe itthamarSe ca evaMzabdaH / tarke arthanizraye ca nUnam / tUSNImarthe maune mukhe ca For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 amarakoSe [6. avyayavargaH tUSNImarthe sukhe joSaM kiM pRcchAyAM jugupsane 2837 nAma prAkAzyasaMbhAvyatrodhopagamakutsane 2838 alaM bhUSaNaparyAptizaktivAraNavAcakam 2839 hu~ vitarke pariprazne samayAntikamadhyayoH 2840 punaraprathame bhede nirnizcayaniSedhayoH 2841 syAtprabandhe cirAtIte nikaTAgAmike purA 2842 Ura!rI corI ca vistAre'GgIkRtau trayam 2843 svarge pare ca loke svarvArtAsaMbhAvyayoH kila 2844 niSedhavAkyAlaMkArajijJAsAnunaye khalu 2845 samIpobhayataH zIghasAkalyAbhimukhe'bhitaH 2846 nAmaprAkAzyayoH prAdurmitho'nyonyaM rahasyapi 2847 tiro'ntau tiryagarthe hA viSAdazugartiSu 2848 ahahetyadbhute khede hi hetAvavadhAraNe 2849 6. avyayavargaH cirAyacirarAtrAyacirasyAdyAzcirArthakAH 2850 muhuH punaHpunaH zazvadabhIkSNamasakRtsamAH 2851 joSam / pRcchAyAM jugupsane kim / prAkAzyAdipaJcake nAmazabdaH / bhUSaNamalaMkAraH paryAptiH paripUrNatA, zaktiH sAmarthya, vAraNaM ca, etadarthe'laMzabdaH krameNa / vitarkaparipraznayohaMkAraH / samIpamadhyayoH smyaa| prathamAbhAve bhede ca punaH / nizcaye niSedhe ca niH / prabandhe cirAtIte nikaTe AgAmike purAzabdaH / vistAre'GgIkRtau ca UrarI, UrI, urarI, iti 3 / kharge paraloke ca svH| vArtAyAM saMbhAvye saMbhAvanIye kila / niSedhe vAkyAlaMkAre jijJAsAyAM anu. naye khaluzabdaH / samIpAdipaJcake'bhitaH / nAmni prAkAzye ca prAduH / anyonyArthe rahasi ca mithH| antadhAne tiryagarthe ca tirH| vissaadaadyrthtryehaakaarH| adbhute khede ca ahahazabdaH / hetAvavadhAraNe ca hizabdaH // 2850-2895.cirAya,cirarAtrAya, cirasya, 'Adha'zabdAt cireNa, cirAt, ciram, iti 6 ciraarthkaaH|-muhuH, punaHpunaH, zazvat, abhIkSNam , asakRt , For Private and Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2837-2864] tRtIya kANDam vAgjhaTityaJjarAAhAya drAG maGkha sapadi drute 2852 balavatsuSTha kimuta svatyatIva ca nirbhare 2853 pRthagvinAntareNarte hiru nAnA ca varjane 2854 yattadyatastato hetAvasAkalye tu ciccana 2855 kadAcijAtu sArdha tu sAkaM satrA samaM saha 2856 AnukUlyArthakaM prAdhvaM vyarthake tu vRthA mudhA 2857 Aho utAho kimuta vikalpe kiM kimuta ca 2858 tu hi ca ma ha vai pAdapUraNe pUjane svati 2859 divAhItyatha doSA ca naktaM ca rajanAvapi 2860 tiryagarthe sAci tiro'pyatha saMbodhanArthakAH 2861 syuH pyAT pADaGga he hai bhoH samayA nikaSA hiruk 2862 atarkite tu sahasA syAtpuraH purato'prataH 2863 svAhA devahavidone auSaT vauSaT vaSaT svadhA 2864 iti 5 smaaH|-saak , jhaTiti, alasA, ahAya, drAk , mala, sapadi, iti . shiighr|-blvt , sudhu, kimuta, su, ati, avIva, iti 6 atishye|-pRthk , vinA, antareNa, Rte, hiruk , nAnA, iti 6 vrjne| yat , tat , yaMtaH, tataH, iti / hetau-cit, cana, iti 2 asaaksye|-kdaacit , jAtu, iti 2 ksmiNshcikaale|-saam, sAkam , satrA, samam, saha, iti 5 sahetyarthe / praadhvmityekmaanukuulye|-qthaa, mudhA, iti 2 vyrthke| zrAho, utAho, kimuta, kiM, kima, uta, iti 6 viklpe|-tu, hi, ca, sma, ha, bai, iti 6 zlokacaraNapUrNatAyAm |-su, mati, iti 2 pUjane / ahrItyarthe divAzabdaH / -doSA, nakam, iti 2 rAtrAvityarthe ||-saaci, tiraH, iti 2 tirygrthe| pyAda, pAda, ajha, ke, hai, bhoH, iti 6 sNbodhnaarthkaaH|-smyaa, nikaSA, hiruk, iti 3 sAmIpye / atarkitArthe sahaseti 1|-purH, purataH, maprataH, iti 3 agre ityarthe / khAhA, zrauSaT , vauSaT , vaSada, khadhA, iti 5 devebhyo ma. ko. sa. 16 For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 242 amarakope [5. avyayavargaH kiMcidISanmanAgalpe pretyAmutra bhavAntare 2865 va vA yathA tathevaivaM sAmye'ho hI ca vismaye 2866 maune tu tUSNI tUSNIkAM sadyaH sapadi tatkSaNe 2867 dilyA samupajoSaM cetyAnande'thAntare'ntarA 2868 antareNa ca madhye syuH prasahya tu haThArthakam 2869 yukte dve sAMprataM sthAne'bhIkSNaM zazvadanArate 2870 abhAve nahya no nApi mAsma mAlaM ca vAraNe 2871 pakSAntare cedyadi ca tattve tvaddhAJjasA dvayam 2872 prAkAzye prAdurAviH syAdomevaM paramaM mate 2873 samantatastu paritaH sarvato viSvagityapi 2874 akAmAnumatau kAmamasUyopagame'stu ca 2875 nanu ca syAdvirodhoko kaJcitkAmapravedane 2876 niHSamaM duHSamaM garthe yathAsvaM tu yathAyatham havi navizeSe ||-kiNcit , ISat , manAk, iti 3 alpe ||-prey, amutra, iti 2 jnmaantre|-v, vA, yathA, tathA, iva, evaM, iti 6 saamye|-aho hI, iti 2 vismye| tUSNIm , tUSNIkAm, iti 2 maune |-sdyH, sapadi, iti 2 tatkAle |-dissttyaa, samupajoSam, iti 2 Anande / antare, antarA, antareNa, iti 3 mdhye| prasotyekaM haThArthakam ||-saaNprtm , sthAne, iti 2 yuke // abhIkSNam , zazvat , iti 2 ajane // nahi, a, no, na, iti 4 abhAve ||-maal, mA, alam , iti 3 vAraNe ||-cet, yadi, iti 2 pakSAntare ||-addhaa, ajasA, iti 2 tattvArthe ||-praaduH, AviH, iti 2 spsstttve||om , evam, paramam , iti 3 anggiikaare||-smnttH, paritaH, sarvataH, viSvaka, iti 4 sarvata ityarthe / akAmAnumatau anicchayAnumatau kAmamiti / asyApUrvakakhIkAre mastviti / cakArAtkAmamityapi / nanviti virodhoko / kaciditi kAbhapravedane iSTapariprazne // niHSamam , duHSamam , iti 2 ninch| yathAkham , yathAyatham , iti 2 yathAyogye ||-mRssaa.mithyaa. iti For Private and Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 243 patayaH 2865-2890] tRtIyaM kANDam mRSA mithyA ca vitathe yathArtha tu yathAtatham 2878 syurevaM tu punarvai vetyavadhAraNavAcakAH 2879 prAgatItArthakaM nUnamavazyaM nizcaye dvayam 2880 saMvadvarSe'vare tvarvAgAmevaM svayamAtmanA 2881 alpe nIcairmahatyuccaiH prAyo bhUmyadbhute zanaiH 2882 sanA nitye bahirvAhye smAtIte'stamadarzane 2883 asti sattve ruSoktAvu UM prazre'nunaye tvayi 2884 hu~ tarke syAduSA rAtreravasAne namo natau 2885 punararthe'Gga nindAyAM duSTu suSTu prazaMsane 2886 sAyaM sAye prage prAtaH prabhAte nikaSAntike 2887 parutparAyaiSamo'bde pUrve pUrvatare yati 2888 adyAtrAlayatha pUrve'hItyAdau pUrvAttarAparAt 2889 tathA'dharAnyAnyataretarAtpUrvedhurAdayaH 2890 2 vitathe // yathArtham , yathAtatham, iti 2 satye ||-evm , tu, punaH, vai, vA, iti 5 nizcayArthakAH / prAgiti atItArthakam / nUnam , avazyam , iti 2 nizcite / saMvaditi varSe / arvAgiti avare ||-aam, evam, iti 2 aGgIkAre / svayamiti Atmanetyarthe / nIcairityalpe / uccairiti mahati / prAya iti bhUni / zanairiti advate / saneti niye / bahiriti bAhye / smetyatIte / astamiti darzanAbhAve / astIti sattve / kopenoko u| Umiti prazne / ayiitynunye| humiti tarke / upeti rAtreravasAne / namaH prnnaam| aneti punararthe / duSTu nindAyAm / suSTu prshNsne| sAyamiti saaye|-prge, prAtaH, iti 2 prbhaate| nikaSeti samIpArthe / pUrve'bde gate varSe paruditi / pUrvatare gatavarSAtpUrvavarSe praariiti| yati vartamAne'nde aiSama iti / atrAhi asminnahanItyarthe aghazabdaH / atha pUrve'hotyAdizabdena uttare'hItyAdiSaTkasya grahaNam / pUrvassinahanItyarthe pUrvedhuH / uttarasminahani uttredhuH| aparaminahani apareghuH / adharasminahani agharedhuH / anyasminahani anyedhuH / For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2891 2896 24.4 amarakoSe [7. liGgAdisaMprahavargaH ubhayadhuzcobhayeyuH pare tvahi paredyavi hyo gate'nAgate'hi zvaH parazvastu pare'hani 2892 tadA tadAnIM yugapadekadA sarvadA sadA 2893 etarhi saMpratIdAnImadhunA sAMprataM tathA 2894 digdezakAle pUrvAdau prAgudakpratyagAdayaH 2895 ___7. liGgAdisaMgrahavargaH (atha strIliGgasaGgrahaH) saliGgazAstraiH sannAdikRttaddhitasamAsaH anuktaiH saMgrahe liGgaM saMkIrNavadihonnayet 2897 liGgazeSavidhiApI vizeSairyadyabAdhitaH 2898 striyAmIdUdvirAmaikAcsayoniprANinAma ca 2899 anyatarasminnahani anyataredhuH / itarasminahani itaredhuH ||-ubhydyuH, ubhayedhuH, iti 2 ubhayasminnahanItyarthe / pareghavItyekaM pare'hani / hya ityeka gate'hani / zva ityekamanAgate aagaaminyhni| tataH pare'hani parazva iti |tdaa, tadAnIm, iti 2 tasminkAla.ityarthe / yugapadityekadaikasminkAle // -sarvadA, sadA, iti 2 sarvasminkAle ||-etrhi, saMprati, idAnIm , adhunA, sAMpratam , iti 5 asmin kAle / tatheti smuccye| pUrvAdau digdezakAle / pratyagAdaya ityAdizabdena tvavAgityAdigrahaH // 2896-2987 saliGgazAstraiH pANinyAyuktalizAnuzAsanasahitaiH sannAdipratyayajaizcikIrSAdizabdaiH, kRjjaiH zvapAkAdibhiH, taddhitapratyayajaiH aNAyantaiH, samAsajairadantottarapado dvigurityAdinoktaiH, bAhulyena pUrvamanukaiH zabdairamaM saGgrahaH kriyte| ihAsminsaGgahavarge liAmulakedUhet / kathaM ? saMkIrNanat / yathA saMkIrNavarge prakRtyAdibhirunneyaM tathAtrApyudhayet / sanmAdikRttaddhitasamAsajaviSayaM pUrvokazabdaliGgAdanyaliGgaM liGgazeSaH tasya vidhiH vyApI khaviSayasya vyApako bhavati / yadi prAgukkairihoktaizca vizeSavidhibhiH na bAdhitaH syAt tAva vyApI bhavedityarthaH / niyAmityadhikAro'yaM masIzabdaparyantaM jJeyaH / IdUtau IkArokArau virAmau avasAnasthau yasya tadIdU: dvirAmaM,taca tadekAca IdUdvirAmaikAc , IdantamUdantaM vA yadekakharaM zabdarUpaM tatstri For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2891-2908] tRtIyaM kANDam 245 nAma vidyunnizAvallIvINAdigbhUnadIhiyAm 2900 adantairdvigurekArtho na sa pAtrayugAdibhiH 2901 talvRnde yenikaTyatrA vairamaithunikAdivun 2902 strIbhAvAdAvaniktiNNvulNacNvuckyavyujiJaDizAH 2903 uNAdiSu nirUrIzca DanyAbUDantaM calaM sthiram 2904 tatkrIDAyAM praharaNaM cenmauSTA pAlavA Na dik 2905 ghajo aH sA kriyA'syAM cedANDapAtA hi phAlgunI 2906 zyanaMpAtA ca mRgayA tailaMpAtA svagheti dika 2907 strI syAtkAcinmRNAlyAdivivakSApacaye yadi yAm / yonirbhagaM tatsahitAnA prANinA nAma striyAm / vidyut, nizA, vallI vINA, dik . bhU , nadI, hrI, ityaSTAnAM yannAma tatstriyAm / adantairmUlAdizabdairya ekArthaH samAhArArtho dvigusamAsaH sa striyAM syAt / pAtrayugAdhuttarapadaiH adantarekArtho dviguH striyAM na syAt / talapratyayaH striyAm , sa tu bhAvAdyarthe vihitaH / vRnde samUhe ya ini kaTI atra ete catvAraH pratyayAH striyAm / mithunasya karma maithunikA / paira maithunAdau ca yo vunpratyayaH sa striyAm / AdinA vIpsAdau vuno prahagam / striyAM bhAvAdiH strIbhAvAdistasin / niyAmityadhikRtya bhAvAdau ye vihitAH pralayA ani, ktin , Nvula, Nac , cuc , kyap , yun, iJ , aG, nizA, iti striyAM syuH / uNAdiSu niH, UH, IH; ete trayaH, striyAM syuH / uyantam , Abantam , UchantaM ca yaJcalaM jaMgamaM sthiraM sthAvara vA tastriyAM syAt / tacchabdenAtra muSTyAdikaM nirdizyate / tanmuSTyAdikaM praharaNaM yadi krIDAyAM vartate tarhi tasminnarthe vihito NapratyayaH striyAm / digityanenoktodAharaNoddezaH / sA ghmntvaacyaa| daNDapAtAdikriyA'syAM phAlgunyAdikAyAmityarthe ghabantAdvihito yo apratyayaH sa striyAM syAt / daNDapAto'syAM phAlgunyAM sA dANDapAtA phAlgunI / evam-zyenapAto'syAM zyainaMpAtA mRgyaa| tilapAto'syAM svadhAkriyAyAM tailaMpAtA / 'iti'zabdena musalapAto'syAM mausalapAtA bhUmirityAdisiddhiH / digityanena dANDapAtAdikaM udAharaNamiti sUcitam / yadi apacaye'lpatve vivakSA vaktumicchA syAttarhi mRNAlyAdayaH strIliGgAH syuH / aya vyAbUuntamityAdinokkaliGgAnAmapi keSAM For Private and Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 246 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe laGkA zephAlikA TIkA dhAtakI paJjikADhakI sidhakA sArikA hikkA prAcikolkA pipIlikA tindukI kaNikA bhaGgiH suraGgAsUcimADhayaH picchAvitaNDAkAkiNyavarNiH zANI guNI darat sAtiH kanthA tathAsandI nAbhI rAjasabhApi ca jhallarI carcarI pArI horA laTTA ca sidhmalA lAkSA likSA ca gaNDUSA gRdhrasI camasI masI ( atha pulliGgazeSasaGgrahaH ) puMstve sabhedAnucarAH saparyAyAH surAsurAH svargayAgAdvimeghAbdhikAlAsizarArayaH karagaNDoSThadordantakaNThakezanakhastanAH ahnAhAntAH kSveDabhedA rAtrAntAH prAgasaMkhyakAH zrIveSTAdyAzca niryAsA asannantA abAdhitAH [ 7. liGgAdisaMgraha varga: 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 For Private and Personal Use Only 2916 2917 2918 2919 2920 cinnAmnAM sukhena liGgajJAnAya pRthak pAThaM kAntAdikrameNAha - laGketi / laGkA, zephAlikA, TIkA, ghAtakI, paJjikA, ADhakI, sidhrakA, sArikA, hikA, prAcikA, ulkA, pipIlikA, tindukI, kaNikA, bhaGgiH, suraGgA, sUciH, mADhiH, picchA, vitaNDA, kAkiNI, cUrNiH, zANI, guNI, daratU, sAtiH, kanthA, AsandI nAbhiH, rAjasabhA, jhallarI, carcarI, pArI, horA, laGkA, sidhmalA, lAkSA, likSA, gaNDUSA, gRdhrasI, camasI, masI, iti / puMstve iti patadrahazabdaparyantamadhikAraH / medAstuSitasAdhyAdayaH, anucarAH sunandAdayaH taiH sahitAH surAsurA devadaityAH paryAyaiH saha puMsi / svargaH, yAgaH, adriH, meghaH, abdhiH, duH, kAlaH, asiH, zaraH, ariH, karaH, gaNDaH, oSThaH, doH, dantaH, kaNThaH, kezaH, nakhaH, stanaH, ete UnaviMzatiH samedAH saparyAyAzca puMsi syuH / ahnaH ahazca etadantAH puMsi syuH kSveDabhedA viSavizeSAH puMstve syuH / rAtrAntA iti samAsAntasyaikadezAnukaraNam / evamuttaratrApi / rAtrazabdo'nte yeSAM te yadi prAkU asaMkhyAvAcakazabdarahitAstarhi puMsi / zrIveSTAdayo ye niryAsAH dravasAravAcakAste puMsi syuH / Adyena zrIvAsavRka ,
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkayaH 2909-2927 ] tRtIyaM kANDam kazerujatuvastUni hitvA turuvirAmakAH kaSaNabhamaropAntA yadyadantA amI atha pathanayasaTopAntA gotrAkhyAzcaraNAhvayAH nAmakartari bhAve ca ghaJajabnaGgaghAthucaH lyuH kartarImanijbhAve ko ghoH kiH prAdito'nyataH 2925 dvandve'zvavaDavAvazvavaDavA na samAhRte kAntaH sUryenduparyAyapUrvo'yaH pUrvako'pi ca 2924 2926 2927 247 For Private and Personal Use Only 2921 2922 2923 1 dhUpAdayaH / cakArAdguggulusihnakAdayaH / as ca an ca tAvantau yeSAM te asannantA dvyackamasi susannantamityAdinA vakSyamANena apsarabhahInAM pUrvoktena ca bAdhakenAbAdhitAzcetpuMsi syuH| abAdhitA iti kim ? idaM vayaH / idaM loma / tuzca ruzca turU tau virAme yeSAM te turuvirAmakAH / kazerujatuvastUni hitvA turAbdAntAzca ruzabdAntAzca puMsi syuH / kaSaNabhamarAH SaDvarNA upAnte antyasamIpe yeSAM te tathA / yadIti / yadi ete kAdivarNaSaTkopAntA adantAH syustarhi puMsi bhavanti / pathanayasaTavarNaSaTkopAntAH abAdhitAzcetpuMsi syuH / atra yayadantA iti pUrvoktaM na saMbadhyate / athAditvAt / gotreti / gotraM vaMzaH tasminnAkhyA saMjJA yeSAM te gotrAkhyA RSisaMjJakAH gotrasyAdipuruSAH ye pravarAdhyAyapaThitAH ye'pyanye apatyapratyayaM vinA gotravAci - tvena loke prasiddhAste puMsi syuH / caraNasya vedazAkhAyA AhvAyAH saMjJAH puMsi syuH / nAmni saMjJAyAM akartari ca kArake bhAvamAtre ca vihitAste ghaJ, ac, apU, nab, Na, gha, athuc, ete sapta pratyayAH puMsi syuH / bhAve ceti cakArAda, saMjJAyAM ca ghaJ, gRhItaH / lyuriti / kartari nandyAdilyuH puMsi syAt / bhAve pRthvAdibhyo ya imanic sa puMsi syAt / bhAva iti kim ? vRNotIti varimA pRthvI / atra bhAve iti zabdo dehalIdIpanyAyena pUrvatra paratra ca saMbadhyate / prAditaH anyatazca paro yo ghusaMjJo dhAtustasmAdvihitaH kipratyayaH puMsi syAt / dvandve samAhArAdanyatra dvandvasamAse'zvavaDavau puMsi / svayamevodAharati -- azvAtha vaDavAzcAzvavaDavAH / evamazvavaDavAn, azvavaDa vairityAdiprayogaH / samAhAre tvazvavaDavamiti klIbam / sUryacandraparyAyapUrvakaH kAntazabdaH puMsi / bhayovAcakapUrvako'pi kAntaH puMsi / idAnIM pulliGgavizeSaparyantamanuktAnAM kAntAdikramamanatikramyAha
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 amarakoSe [7. liGgAdisaMgrahavargaH vaTakazcAnuvAkazca rallakazca kuDaGgakaH 2928 pulo nyUjaH samudgazca viTapaTTadhaTAH khaTAH 2929 koTTAraghaTTahaTTAzca piNDagoNDapicaNDavat 2930 gaDuH karaNDo laguDo varaNDazca kiNo ghuNaH 2931 patisImantaharito romanthodgIthabudbudAH 2132 samardo'rbudaH kundaH phenastUpau sayUpako 2933 tapaH kSatriye nAbhiH kuNapakSurakedarAH 2934 pUrakSurapracukrAzca golahiGgulapudgalAH 2935 vetAlabhallamallAzca puroDAzo'pi paTTizaH 2936 kulmASo rabhasazcaiva sakaTAhaH patandrahaH 2937 ( atha puMnapuMsakasaGgrahaH) dvihIne'nyacca khAraNyaparNazvabhrahimodakam 2938 zItoSNamAMsarudhiramukhAkSidraviNaM balam 2939 phalahemazulbalohasukhaduHkhazubhAzubham 2940 vaTakaH, anuvAkaH, rallakaH, kuDaGgakaH, puGkhaH, nyUjaH, samudraH, viTaH, pahaH, ghaTaH, khaTaH, koTTaH, arapaTTaH, haTTaH, piNDaH, goNDaH, picaNDaH, picaNDavat gaNDvAdayo'pi puMsi syuriti vatA nirdizyate / gaDaH, karaNDaH, laguDaH, varaNDaH, kiNaH, dhuNaH, dRtiH, sImantaH, harit , romanthaH, udgIthaH, budbudaH, kAsamardaH, arbudaH, kundaH, phenaH, stUpaH, yUpaH, AtapaH, kSatriye nAbhiH, kuNapaH, zuraH, kedaraH, pUraH, kSurapraH, cukraH, golaH, hiGgalaH, pudgalaH, vetAlaH, bhallaH, malaH, puroDAzaH, paTTizaH, kulmASaH, rabhasaH, sakaTAhaH, patagRhaH, iti // dvihIne dvAbhyAM strIpuMsAbhyAM hIne napuMsake / adhikAro'yamAbAhikAt / zlokadvaye prAdhAnyena nirdiSTAH khAdizabdAH SaDviMzatiH paryAyaiH saha klIbe / atrAnyaditi bAdhitAt yadanyattadeva klIvamiti sAvadhAnArthamuktam / cakArAdvastrAbharaNAdisaMgrahaH / kham , araNyam, parNam , zvabhram , himam , udakam, zItam , uSNam, mAMsam, rudhiram , mukham , akSi, draviNam , balam , phalam , hema, zulbam , loham , sukham , duHsam , zubham , azu For Private and Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayaH 2928-2949] tRtIyaM kANDam 249 jalapuSpANi lavaNaM vyaJjanAnyanulepanam 2941 kovyAH zatAdisaMkhyA'nyA vA lakSA niyutaM ca tat 2942 ghyackamasisusannantaM yadanAntamakartari 2943 trAntaM salopadhaM ziSTaM rAtraM prAksaMkhyayAnvitam 2944 pAtrAdyadantarekArtho dvigurlakSyAnusArataH 2945 dvandvaikatvAvyayIbhAvau pathaH saMkhyAvyayAtparaH 2946 SaSTyAzchAyA bahUnAM cedvicchAyaM saMhatau sabhA 2947 zAlArthApi parArAjAmanuSyArthAdarAjakAt 2948 dAsIsabhaM nRpasabhaM rakSaHsabhamimA dizaH 2949 bham , jalapuSpANi, lavaNam , vyaJjanaM anulepanam , iti / atra bAdhitAdanyat iti kam / AkAzo vihAyAH dyauH| aTavI araNyAnItyAdikam / evamanyadapyUhyam / koTyA anyA koTizabdaM vinA yA zatAdisaMkhyA sA klIbe syAt / lakSAzabdo vA klIbe / pakSe striyAm / taditi lakSasya paryAyo niyutam / asantamisantamusantamannantaM ca yat yackaM dvisvaraM tatklIbe / akartari karturanyatra yadanAntaM anetyante yasya tatkIbe / trAntaM klIbe / sakAro lakAro vA upadhA antyAtpUrvo yasya tat salopadham / ziSTamiti yadavaziSTaM prAguktAdanyat tacca prAguktam / saMkhyApUrvo rAtrazabdaH kliive| pAtrAdibhiradantairekArtho yo dviguH sa kliibe| AdinA caturyugam / lakSyAnusArataH ziSTaprayogAnugamenetyarthaH / dvandvasamAsasyaikatvaM avyayIbhAvazca klIve / saMkhyAyA avyayAca paraH pathaH klIbe / samAse SaSThIvibhaktyantAtparA chAyA klIbe / sA cedbahUnAM saMbandhinI tayava tadudAharati-vInAM pakSiNAM chAyA vicchAyamiti / bahUnAmiti kim ? kuDyacchAyA kujyacchAyamiti vA / saMhato samUhaviSaye sabhAzabdaH klIbe / atrApi SaSTyA itynuvrtte| zAlArthA, gRhArthA 'api'zabdAt saMhatyarthA ca yA sabhA sA arAjakAt rAjazabdavivarjitAt rAjAmanuSyArthAt rAjArthAdrAjaparyAyAt amanuSyArthAdrakSaAdizabdAtSaSTyantAtparA cet klIbe / SaSTyA iti kim ? nRpativiSaye sabhA nRpatisabhA / nRNAM patiryasyAM sA cAsau sabhA ceti vA nRptisbhaa| amanuSyArthAditi kim ? daasiisbhaa| imA diza iti dAsIsabhamityA For Private and Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarakoSe [7. liGgAdisaMgrahavageH upajJopakramAntazca tadAditvaprakAzane 2950 kopajJakopakramAdi kanthozInaranAmasu 2951 bhAve naNakaciyo'nye samUhe bhAvakarmaNoH 2952 adantapratyayAH puNyasudinAbhyAM tvahaH paraH 2953 kriyAvyayAnAM bhedakAnyekatve'pyukthatoTake 2954 cocaM picchaM gRhasthUNaM tirITaM marma yojanam 2955 rAjasUyaM vAjapeyaM gadyapadye kRtau kaveH 2956 mANikyabhASyasindUracIracIvarapiJjaram 2957 lokAyataM haritAlaM vidalasthAlavAhnikam 2958 (atha punapuMsakasaMgrahaH) punapuMsakayoH zeSo'rdharcapiNyAkakaNTakAH 2959 modakastaNDakaSTaGkaH zATakaH karpaTo'rbudaH 2960 pAtakodyogacarakatamAlAmalakA naDaH 2961 dIni krameNa trINyudAharaNAni, tatra dAsIsabhamityAdi tu saMhatAvityasyaiva / itare tu zAlAsaMhatisAdhAraNe / tayorupajJopakramayorAditvaM prAthamyaM tasya prakAzane dyotane upazAnta upakramAntazca samAsaH klIbe syAt / udAharaNamAha-ko brahmA tasyopajJA kopajhaM prajA / kasyopakramaH kopakramaM lokAH / atrApi SaSTyA ityanuvartate, uzInarANAM nAmasu madhye SaSThyantAtparA kanthA klIbe / cakAra it anubandho yasya sa cit / nazca Nazca kazca cicca naNakacitaH / tebhyo'nye ye tavyadAdayo'dantA dhAtupratyayA bhAve vihitAste klIbe / puNyasudinAbhyAM paro vihitasamAsAnto'hanazabdaH klIbe / kriyANAmavyayAnAM ca bhedakAni vizeSaNAni klIbe ekavacane ca syuH / atha kAnicitkaNTharaveNAha-uktham , toTakam, cocam , piccham , gRhasthUNam , tirITam , marma , yojanam , rAjasUyam , vAjapeyam , kaveH kRtau vartamAnaM gadyam , padyam ,mANikyam ,bhASyam , siMdUram , cIram , cIvaram , piJjaram , lokAyatam , haritAlam, vidalam , sthAlam , bAhnikam, iti / atha cikkasaparyantAH puMsi klIbe ca syuH / uktAdanyaH shessH| Rco'rdhamardharcaH, piNyAkam , kaNTakam , modakam , taNDakaH, TaGkaH, zATakaH, karpaTaH, arbudaH, pAtakam , udyogaH, carakam , tamAlaH, For Private and Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGktayaH 2950-2973 ] tRtIyaM kANDam kuSTaM muNDaM zIdhu bustaM kSveDitaM kSemakuTTimam saMgama zatamAnArmazambalAvyayatANDavam kaviyaM kandakArpAsaM pArAvAraM yugaMdharam yUpaM pragrIvapAtrIve yUSaM camasacikkasau ardharcAdau ghRtAdInAM puMstvAdyaM vaidikaM dhruvam tannoktamiha loke'pi taccedastyastu zeSavat strIpuMsayorapatyAntA dvicatuH SaTpadoragAH jAtibhedAH pumAkhyAzca strIyogaiH saha mallakaH UrmirvarATakaH svAtirvarNako jhATalirmanuH mUSA pATI karkandhUryaSTiH zATI kaTI kuTI ( atha strInapuMsakazeSaH ) strInapuMsakayorbhAvakriyayoH SyaJvacicca vuJ aucitya maucitI maitrI maitryaM vuJprAgudAhRtaH 251 For Private and Personal Use Only 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 AmalakaH, naDaH, kuSTam, muNDam, zIdhu, bustam, kSveDitam, kSemam, kuTTimam, saMgamam, zatamAnam, armam, zambalam, avyayam, tANDavam, kaviyam, kandam, kArpAsam, pArAvAram, yugaMdharam, yUpam, pragrIvam, pAtrIvam, yUSam, camasaH, cikkasaH, iti / ardharcAdau asminvarge puMnapuMsakAdhikAre'ghRtAdInAM puMstvAdyaM pANinyAdibhiruktaM tattu vaidikam; atastadiha noktam / talloke'pyasti cet zeSavat, uktAdanyaH zeSastadvadastu ziSTaprayogato grAhyam, apatyAntA apatyapratyayAntAH strIpuMsayoH syuH / dvicatuH SaTpadoragAH / dvipadacatuSpadaSaTpadavAcino bhujagavAcinazca jAtimedAH strIpuMsayoH / strIyogaiH saha pumAkhyAH puMnAmAni strI-puMsayoH / mallakAdayazca strIpuMsayoH / UrmiH, varATakaH, svAtiH, varNakaH, jhATaliH, manuH, mUSA, sRpATI, karkandhUH, yaSTiH, zATI, kaTI, kuTI, iti / bhAvakriyayoH SyaJ karmaNi ca vartamAnaH, SyaJpratyayo vuJpratyayazca kvacitstrI - napuMsakayorvartate / tatra SvaJpratyayamudAharati - ucitasya bhAva aucityam, aucitI ca / mitrasya karma maitryaM maitrI vA : vuJpratyayastu vaira maithunikAdivun itthaM prAgudAhRtaH / tathA mithunasya bhAvaH karma vA maithunikA maithunakaM ca / tatpuruSe SaSThyantaM SaSThIvibhaktyantaM
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 amarakoSe [5. liGgAdisaMgrahavargaH SaSThayantaprAkpadAH senAchAyAzAlAsurAnizAH 2974 syAddhA nRsenaM zvanizaM gozAlamitare ca dik 2975 Avannantottarapado dviguzcApuMsi nazca lupU 2976 (atha triliGgazeSasaMgrahaH ) trikhadraM ca trikhaTTI ca tritakSaM ca tritakSyapi 2977 (atha liGgAdisaMgrahavargaH ) triSu pAtrI puTI vATI peTI kuvaladADimau 2978 paraM liGgaM svapradhAne dvandve tatpuruSe'pi tat 2179 arthAntAH prAdyalaMprAptApannapUrvAH paropagAH 2980 taddhitArtho dviguH saMkhyAsarvanAmatadantakAH 2981 bahuvrIhiradiGnAmnAmunneyaM tadudAhRtam 2982 guNadravyakriyAyogopAdhibhiH paragAminaH 2983 kRtaH kartayesaMjJAyAM kRtyAH kartari karmaNi 2984 prAkpadaM yAsAM tAH paThyantaprAkpadAH senA, chAyA, zAlA, surA, nizA, ete zabdAH striyAM klIbe ca syuH / udAharati-nRsenaM nRsenA kA itara iti / evamanyatrApyudAhartavyam / Abantottarapado'nnantottarapadazca dvigusamAsaH puMsi na syAt / kiMtu jhI-napuMsakayoH / annantottarapadasya yo'ntyana kArastasya lapa lopakSa syAt / AvantAntyapadamudAharati-trikhaTvaM trikhaTvI ca / tritakSaM tritakSI ca / takSazabdasthAntyanakAro luptaH // pAtrI, puTI, vATI, peTI, kuvalaH, dADimaH, iti zabdAH triSu triliGgAH dvandvaikatvasyAvyayIbhAvasya ca liGgaM prAguktam / svapradhAne ubhayapadapradhAne / itaretarAkhye dvandvasamAse ca tatpuruSe ca yatparamagrimapadasthaM liGgaM tadeva liGgaM syAt / uktasya tatpuruSaliGgasyApavAdamAha-artheti / arthAntazabdAH paropagAH paragAminaH vAyaliGgAH / prAdyalaMprAptApannapUrvAH paropagAH / taddhitArtho dvigurvAcyaliGgaH / saMkhyAzabdAH sarvanAmasaMjJakAstadantakAzca paraliGgabhAjaH / adiGnAnAM bahuvrIhiranyaliGgabhAk / tadudAharaNaM khayamunneyam / guNayogena dravyayogena kriyAyogena ca ya upAdhirvizeSaNaM tena dharmiNi pravRttAste dharmiliGgabhAjaH / asaMjJAyAM kartari kRtpratyayAH / karmaNi kartari ca vartamAnAH kRtpratyayAH prgaaminH| For Private and Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 253 2985 2986 2987 patayaH 2974-2989] tRtIyaM kANDam aNAdyantAstena raktAdyarthe nAnArthabhedakAH padasaMjJakAstriSu samA yuSmadasmattiDavyayam paraM virodhe zeSaM tu jJeyaM ziSTaprayogataH 8. kANDasamAptiH ityamarasiMhakRtI nAmaliGgAnuzAsane sAmAnyakANDastRtIyaH sAGga eva samarthitaH ityamarasiMhakRto'marakoSaH samAptaH / 2988 2989 tena raktamityAdyarthe aNAditaddhitapratyayAntA nAnArthabhedakA anekArthavizeSaNabhUtAH viziSTa yAdvAcyaliGgA ityarthaH / raktAdyartha ityAdizabdAnmathurAyA Agato mAthuro'yam / SaTsaMjJakAH SAntanAntasaMkhyA katizabdazca triliGgayAM samAH sarUpA nityaM bahuSu vartamAnAH ato bahuvacanAntAzca / yuSmadasmacchandau tiGantapadAnyavyayAni ca triSu samAni / paramiti / virodhe vipratiSedhe sati paraM liGgAnuzAsanaM pravartate / abhidhAnAdikaM ziSTAnAM mahAkavInAM bhASyakArAdInAM prayogato jJeyam / yadvA anuktaM zabdaliGgaM ziSTa prayogato boddhavyam // 2988-2989 uktamupasaMharati-itIti / ityevaMprakAreNAmarasiMhasya kRtI nAmaliGgazAstre sAmAnyanAmA tRtIyaH kANDaH prastAvo vargasamUho vA aGgaiH sahitaH samarthito nirUpitaH // indrazcandraH kAzakRtsnApizalI zAkaTAyanaH / pANinyamarajainendrI jayantyaSTAdizabdikAH // iti zrImatyamaraviveke mahezvareNa viracita ityaM sAmAnyakANDa eSo'ntimaH smaaptH| - For Private and Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekArthasaMgraha naamkoshH| hemcndrkRt| saM. jgnnaathshaastrii| (kA. 68) nAmaliGgAnuzAsanam nAma amrkoshH| amarasiMha kRt| bhAnujI dIkSita (rAmAzraya) kRta 'rAmAzramI' (vAkyasudhA) saMskRta TIkA tathA haragobinda zAstrI kRta 'maNiprabhA' (prakAza) hindI ttiikaadi| (kA. 198) mngkhkosh| svopajJa ttiikaasaaryukt| smpaadkthiyoddorjkaariyaa| (kA. 216) mediniikoshH| mediniikrkRt| bhinnaarthkosh| jagannAtha zAstrI hoziMga kRta bhuumikaa| (kA. 41) vAlmIki raamaaynnkoshH| vAlmIki rAmAyaNa ke nAmoM aura viSayoM kI vistRta vyAkhyAtmaka anukramaNikA hindI meM rAmakumAra raay| (kA. 168) lghusiddhaantkaumudii| varadarAja kRt| 'lalitA' saMskRta hindI TIkA sahita, DaoN. dInAnAtha tivArI DaoN. kauzalakizora paannddey| (kA. 284) anuvAda cndrikaa| DaoN. rAjU (rAjezvara) zAstrI musalagA~vakarA saM. DaoN. kezava rAva musalagA~vakara! (cau.saM.bha. 41) vaiyaakrnnsiddhaantkaumudii| bhaTToji diikssitkRt| bAlakRSNa paJcolI kRta ratnaprabhA hindI ttiikaa| kArakAnta (prathama bhAga), samAsAdi dviruktAnta (dvitIya bhAga), bhvAdyAdi caturAdyanta (tRtIya bhAga), NvantAdi kRNyantAnta | (caturtha bhAga:erving Jinshaasan gyanmandirakob. thory pradhAna kAryAla132694 sahayogI zAkhAH caukhambhA saskRta sasthAna caukhambhA pablikezansa posTa bAksa naM0 1139 4262/3,aMsArI roDa, dariyAgaMja ke. 37/116, gopAla mandira lena naI dillI-110002 vArANasI-221001 (bhArata) phona: 011-23268639,23259050 phona : 0542-2333445 E-mail:chaukhambha@mantraonline.com For Private and Personal Use Only