________________
૧૦૪
સદયવત્સ-સાવલિંગા
મુનિવર કાલકાચાયે સદયવત્સ રાજાને આગળ કહ્યું“રાજન ! આટલું સાંભળ્યું, હવે આગળ સાંભળે.”
ગુણસુંદર મુનિ, સેવક, પાત્રદાન કરવા વાળા વિગેરે અનેક ગુણોથી શોભતો ઉત્તમ શ્રાવક હતો. અંત સમય સુધી તે ધાર્મિક રહ્યો. પછી દેહ ત્યાગી દઈને મનુષ્યને જન્મ લીધે. એ ગુણસુંદર તમે જ છો. પાછલા જન્મને ગુણસુંદર આ જન્મમાં ઉજજયિનીને રાજા સદયસ છે.”
“રાજન ! પાછલા ભવમાં જીવદયા અને અભયદાન કરવાથી તમે પ્રબળ, પરાક્રમી બન્યા અને આવી રીતે શ્રમણ સેવાથી તમને રાજવૈભવ પ્રાપ્ત થયો છે.
રાજા સદયવસે પિતાને પૂર્વ ભવ ઘણા ધ્યાનથી સાંભળે તે વિચારોમાં ડૂબી ગયા. ત્યારે તેને જાતિ સ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. પણ ભેગવવાનું બાકી હોવાને કારણે ચારિત્ર ગ્રહણ ન કરી શક્યા, પરંતુ હવે તે ઘણી તત્પરતા અને મનોયોગ પૂર્વક શ્રાવક વ્રતનું પાલન કરતે હતે. આવી રીતે ધર્મ–નિષ્ઠ જીવન વીતાવતાં તેણે અનેક વર્ષો સુધી શાસન કર્યું અને અંતમાં સ્વર્ગ મેળવ્યું
આ કથાને સૌથી પ્રાચીન આધાર છે મુસલમાન કવિ અબદુર રહીમ કૃત અપભ્રંશ ભાષાનું સંદેશ રાસક. શ્રી રાહુલ સાંકત્યાયનના મત પ્રમાણે આ કૃતિ ૧૦મી શતાબ્દીની હેવી જોઈએ. શ્રી અગરચન્દજી નાહટાના મત પ્રમાણે ૧૪મી શતાબ્દીની છે. તે પછી ઘણું જૈન કવિઓએ ગુજરાતી અને રાજસ્થાની રાસમાં આ પ્રણય-સ્થાને ગૂંથી છે. અનેક જૈનેતર કવિઓએ પણ આ રચના કરી છે. જુઓ જૈન ગુજર કવિઓ ભાગ-૧ જૂઠ ૪૮૬ તથા રાજસ્થાન ભારતી શ્રી અગરચંદ નાહટાને લેખ.
સમાપ્ત
