________________
૪૦૧
સત્યવાદી હરિવિન્દ્ર-૨ તો કાંઈ બહાનું જોઈએ. અનેક બહાનાઓમાં એક બહાનું યુદ્ધની માર-કાપનું પણ છે.”
પછી આ હિંસાનું પાપ? સૈનિકોને પેટના માટે આ પાપ કરવું પડે છે. રામસિંહના આ વાક્યને ઉત્તર મદનસિંહે આપે–
“પાપનો ભાગીદાર રાજા હોય છે. સૈનિકનો હેતુ કેઈને દુઃખ દેવાનો નહીં, પરંતુ સ્વામી માટે મરી ફિટવાનો હોય છે.'
સુજાનસિંહે પિતાની વાત કહી–
એ પણ તે જરૂરી નથી કે દરેક યુદ્ધ હિંસાના રૂપમાં જ હોય. કઈ કઈ વાર એક પક્ષે હિંસાનું રૂપ હોય છે, તો બીજું જીવતી જાગતી અહિંસાનું ચિત્ર.”
વાહ આ પણ કઈ વાત થઈ? યુદ્ધ અહિંસક કેવી રીતે થાય?” રામસિંહે પૂછ્યું. સુજાનસિંહ બે
ગામડાં પર ભલે આક્રમણ કરે છે અને ગામવાળાઓને ગાજર-મૂળા સમજીને મારકાપ કરે છે, ત્યારે જીવ બચાવવા માટે ગામવાળા થડા ભીલોને મારી નાખે છે, તે આ પક્ષ અહિંસાનું રુપ જ થ.”
એ તે વિવાદની વાત છે.” મદનસિંહ બે -“હિંસા હિંસા જ છે. યુદ્ધ અહિંસક કેવી રીતે થાય? જ્યાં સુધી
