________________
૩૩૬
સત્યથા હરિશ્ચન્દ્ર
તમે સાધના કરી રહ્યા છે. આ વિશ્વરુપી બ્રહ્મમાં મારા જેવા દાસને પણ સાગરનું એક ટીપું માનીને રહેવા દો. જે પણ પ્રાયશ્ચિત તમે જણાવશે, એ હું કરીશ. આ અનિ૨છનીય હત્યાના દુઃખથી મારાં રેમે રોમ દુઃખી છે. મારે વિશ્વાસ કરે.
કુલપતિ કાંઈ કહી શકે તે પહેલાં જ તેમની પુત્રી વંચના પિતાની માતા નિકૃતિની સાથે રડતી રડતી ત્યાં આવી અને વિલાપ કરવા લાગી –
પિતા ! મારા માટે ચિતા તૈયાર કરાવો. હું પણ મારી હરણીની સાથે ચિતામાં સૂઈ જાઉં. મેં તેને કેટલા પ્રેમથી પાળી હતી. ગર્ભમાં રહેલું તેનું બચ્ચું પણ મરી ગયું.”
આ કરુણ વિલાપથી મહારાજ હરિશ્ચન્દ્રનું હૃદય ચિરાઈ જતું હતું. તેમને કેઈ બીજે માર્ગ પણ સૂઝતે ન હતે. જે બચવા માટે એક તણખલું પણ મળી જાય તે તેનો સહારે પણ લઈ લે. પિતાની દીકરીનું રડવું સાંભળી કુલપતિ રાજા પર વધારે ધિત થયા અને તેમના પર તૂટી પડયા –
નરાધમ !જોઈ લે મારી દીકરીની શી દશા છે. હવે આ કેવી રીતે બચશે? મને પણ તે એ હરણી ઘણી જ વહાલી હતી. હું તે બંનેને મારી દીકરીઓ માનતે હતે. આજે
