________________
સત્યવાદી હરિશ્ચન્દ્ર-૧
કાઇની સાથે ખેલતું ન હતુ. એવુ લાગતું હતુ` કે કોઈ લૂટારા હમણાં જ અયાધ્યાને લૂટીને ગયા હોય અને બધા તેમની લૂંટના શેાકમાં મગ્ન બની ગયા હોય!
૫૪
સમયની સાથે અચેાધ્યા વાસોનાં બહારનાં આંસુ સુકાઈ ગયાં હતાં, જાણે તે બધાં સરયુમાં મળી ગયાં હાય! આજે તા સરયુ પણ રડવા જેવી લાગતી હતી. પ્રજાને સતાનની જેમ માનવા વાળા ધર્માત્મા રાજાનું આમ ચાલ્યા જવું શું સાધારણ દુઃખ હતું? પણ લાચાર થઇને દેવના માર ધાને સહેવા જ પડે છે. કેાને ખખર હતી કે આમ થઈ જશે. હવે અયેાધ્યામાં તપસ્વીઓનું શાસન હતું. સુખી-દુઃખી કાસલની પ્રજા તેમના રાજ્યમાં રહેતી હતી અથવા તેમને રહેવું પડયુ· હતું. બધા સમયની સાથે બંધાયેલા હતા. અને સમય બધાને ઘસડી રહ્યો હતા. આ ઘસડાવાનું તે સાંસારિકતા છે.
જેને ધાય માતા ખવડાવતી હતી અને દાસીએ હાથમાં ને હાથમાં રાખતી હતી, તે અચેાધ્યાના ભાવિ સમ્રાટ પરમ સુકુમાર રાહિતાશ્વ પગે ચાલી રહ્યો હતા. રાણી સુતારાને પણ પગે ચાલવાના અભ્યાસ નહેાતા, પરંતુ આજે તેને પણ ચાલવું પડતું હતું. કયારેક મહારાજ હરિશ્ચન્દ્ર રેાહિતને ઉંચકીને ચાલતા હતા અને કયારેક સુતારા લઈને ચાલતી હતી. જ્યારે બંને થાકી જતાં તે તેને ઉતારી દેતાં. તેને પગે
