________________
સત્યવાદી હરિશ્ચન્દ્ર-૧
૩૪૭. “અરે દુષ્ટ ! તને એ બતાવું કે હું કે તપસ્વી છું, તે આ લે.” કુલપતિએ મંત્ર ભણીને વસુભૂતિ પર જળના છાંટા નાખ્યા છે તે તરત જ પોપટ બની ગયું અને એક મકાનની ટેચ પર બેઠો. બેઠાં બેઠાં કુલપતિને અસહ્ય કઠોર: વ્યવહાર જોવા લાગ્યા. રાજસભામાં અયોધ્યાના અનેક શેઠિયાઓ પણ હતા. મહારાજ હરિશ્ચન્ટે તેમને કહ્યું
“શેઠિયાઓ! હું તમારી પાસે એક લાખ સોનાની મુદ્રાનું ઋણ માગું છું. વ્યાજ સહિત પાછા આપી દઈશ.”
ના, કયારેય નહીં “કુલપતિએ ગરજીને કહ્યું- “મારા શાસિત રાજ્યમાંથી તું ઋણ પણ નહીં લઈ શકે. અહીંના કેઈ પણ પ્રજાજન પાસેથી લેવા દેવાને તેને કોઈ અધિકાર નથી.” મહારાજ હરિશ્ચંદ્ર દ્વિધામાં પડી ગયા. તેમને કઈ જ માર્ગ સૂઝતો નહોતો. ત્યારે કુંતલ નામના એક રાજભક્ત અંગરક્ષકે મહારાજ હરિશ્ચન્દ્રને કહ્યું–
“સ્વામી ! મેં તમારું અન્ન ખાધું છે. મને આચાર્યના. હાથે વેચી દો. હું તેમની સેવા કરીશ અને તમે ઋણમુકત થઈ જશો.”
હવે અંગારમુખનું મેં ખુલ્યું–
તને અમે શું કરીએ? અને અમે કેઈવેપારી તો નથી, વળી જે પાછા લે વેચ કરીએ. ત્રીજુ, તારી કિંમત પણ બહુ.
