Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 08 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयवन्द्रि काटी श०९३०३२सू० नैयिका पादादिसान्तरनिरन्तरतानि०३३१ केणडेणं, भंते ! एवं वुच्चइ सओ नेरइया उववज्जंति, नो असभी नेरइया उववज्जंति, जाव सओ वेमाणिया चयंति, नो असओ वेमाणिया चयंति ? ' हे भदन्त ! तत् केनार्थेन एवमुच्यते-सन्तो नैरयिका उपपधन्ते, नो असन्तो नैर. यिका उपपद्यन्ते ? यावत्सन्तोऽसुरकुमारादि वैमानिकान्ता उपपद्यन्ते नो असन्त उपपद्यन्ते । एवं सन्तोऽसुरकुमारादि वानव्यन्तरान्ता उद्वर्तन्ते नो असन्त उद्वर्तन्ते । के स्थानमें 'च्युत ' इस पद के प्रयोग करने की आज्ञा दी गई है-अतः यहां पर उद्वर्तनाकी जगह उनके साथ 'च्युत' इस पदका प्रयोग किया जाता है।
असत् पदाथों में उत्पाद् उद्वर्तन और च्यवन होनेकी असंभवता है। इसीलिये लोकमें शाश्चतस्वका सद्भाव कह कर नारकादिकों में सर्वदा ही सद्भाव कहा गया है । तात्पर्य ऐसा है कि षट् द्रव्यमयी यह लोक जब शाश्वत है तो नारकादि द्रव्यरूप पदार्थ भी किसी अपेक्षा शाश्वत हैं । शाश्वत होने से इनका सर्वदा अस्तित्व रहता है।
अब गांगेय प्रभुसे ऐसा पूछतेहै कि से केणटेणं भंते! एवं बुच्चइ सआ नेरइया उववज्जति-नो असओ नेरया उववज्जंति' जाव सओ वेमाणिया चयंति नो असओ वेमाणिया चयंति' हे भदन्त ! ऐसा आप किस कारणसे कहते हैं कि विद्यमान नैरयिक उत्पन्न होते हैं, अवि. द्यमान नैरयिक उत्पन्न नहीं होते ? यावत् विद्यमान असुरकुमारादि वैमानिकान्त उत्पन्न होते है, अविद्यमान ये उत्पन्न नहीं होते है ? विही मन वैमानिमा “ Sa " महतो २युत " पहनी प्रयोग ४२वा, એટલી જ અહીં નરકાદિ કરતાં વિશેષતા છે. - અસત્ (અવિદ્યમાન) પદાર્થોમાં ઉત્પાદ (ઉત્પત્તિ), ઉદ્વર્તન અને વન સંભવી શકતા નથી. તેથી લેકમાં શાશ્વતત્વને સદ્ભાવ કહીને નારકાદિ જીમાં તેને સર્વદા સદુભાવ કહ્યો છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એવું છે કે છ દ્રવ્યમયી આ વૈક જે શાશ્વત છે, તે નરકાદિ દ્રવ્યરૂપ પદાર્થો પણ શાશ્વત જ છે. તેઓ શાશ્વત છે તે કારણે તેમનું અસ્તિત્વ કાયમ રહે છે.
गेय भार महावीर प्रभु सेवा प्र रे छ -“ से केणटेणं भते ! एवं वुच्चइ, सओ नेरइया उववज्जति, नो असओ नेरइया उववज्जति जाव सओ वेमाणिया चयति नो असओ वेमाणिया चयंति" महन्त । આપ શા કારણે એવું કહે છે વિદ્યમાન નારકો ઉત્પન્ન થાય છે, અવિદ્યમાન નારકો ઉત્પન્ન થતા નથી? વિદ્યમાન અસુકુમારોથી લઈને વૈમાનિક પર્યન્તના જી ઉત્પન્ન થાય છે, અવિદ્યમાન અસુરકુમારાદિ છે ઉત્પન્ન થતા નથી? વિદ્યમાન નારકથી લઈને વાનન્યન્તર પર્યન્તના છ ઉદ્ધ
श्री. भगवती सूत्र : ८
